De Vierdaagse

VIERDAAGSE DE

door de jaren heen.

door de jaren heen. VIERDAAGSE DE

Colofon

Dit spaaralbum is gemaakt in opdracht van Jumbo en met medewerking van Stichting DE 4DAAGSE.

Beeldredactie:

Tekstredactie:

Fotografie:

Iris Immink

Thijs Stevens

Patrick van Beek, Harry Davelaar, Joost Dekkers, Theo Dennissen, Jan van Doorn, Sander Heezen, Iris Immink, Björn Kummeling, Ger Loeffen, Gerben Magendans, Esther Malmberg-de Graaf, Ron Moes, Floor van Sambeek, Tjitske Sluis, Ben Smit, Stefano Spadano, Jan Stappenbeld, Edwin Stoffer, Hans Teunissen, Bianca van Uden, Toon de Vos, Erik Wallenburg, Henk Warrink, Carliet Wortelboer & Bert van Zijderveld.

Coördinatie en productie:

Speciale dank aan:

Tomorrow, Rotterdam · www.tomorrow-mss.nl · TomorrowPromoties

Regionaal Archief Nijmegen, Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Mapchart & oud-medewerkers van Stichting DE 4DAAGSE.

Bij het achterhalen van de auteursrechten van foto’s is met grote zorgvuldigheid te werk gegaan. Als er niettemin onvolkomenheden zouden worden geconstateerd, dan wordt u verzocht zich tot de uitgever te wenden.

STICHTING DE 4DAAGSE

In een periode waarin de Vierdaagse voor het eerst in 75 jaar geen doorgang kan vinden, werden wij als organisatie van de Vierdaagse door Jumbo benaderd voor dit verzamelalbum. Een bijzondere vraag op een bijzonder moment. Gelukkig is de Vierdaagse van alle tijden, zijn de herinneringen eindeloos en stemt de toekomst voorzichtig hoopvol. Het is daarom een groot genoegen om samen met Jumbo dit album uit te brengen met daarin vele herinneringen uit ons rijke historisch archief.

Geniet van de prachtige foto’s van vroeger en nu en van de mooie herinneringen die we samen met jou sinds het jaar 1909 hebben gemaakt. Want de Vierdaagse bestaat niet alleen uit de organisatie en de wandelaars. Ook alle Nijmegenaren en inwoners uit doorkomstgemeenten hebben bijgedragen aan het evenement waar wij nu met zijn allen zo trots op zijn. We wensen je veel plezier met sparen en hopelijk kunnen we in de toekomst nog vele hoofdstukken aan de prachtige Vierdaagsegeschiedenis toevoegen.

Stichting DE 4DAAGSE

Voorwoord

Jumbo Fenikshof

Jumbo Haterseweg

Jumbo Jacobslaan

Jumbo Leuvensbroek

Jumbo Malvert

Jumbo Macleane Europaplein

Jumbo Macleane Westeraam

Jumbo Kalkman

Jumbo Loeffen

Jumbo Scheperkamp

Fenikshof 3, 6541 RW Nijmegen

Haterseweg 635, 6535 ZT Nijmegen

Sint Jacobslaan 500, 6533 VZ Nijmegen

Leuvensbroek 1028, 6546 XB Nijmegen

Malvert 7023, 6538 DP Nijmegen

Europaplein 22, 6662 DD Elst

Basilica 19-23, 6661 TT Elst

Thorbeckeplein 14, 6641 CA Beuningen

Leegstraat 7c, 6645 BA Winssen

Kloosterplaats 1, 6681 BN Bemmel

Eervol en met trots presenteer ik u het prachtige boek van de Nijmeegse Vierdaagse waarin wij u graag meenemen in een wandeling door de tijd en de prachtige dorpen die onlosmakelijk zijn verbonden met dit prachtige evenement. Ondanks het feit dat de geschiedenis vertelt dat de routes ooit anders begonnen zijn, zijn heden ten dage de huidige doorkomstplaatsen wel de bekendste en dragen zij de eretitel, “De dag van…”

Oude foto’s laten u door de jaren heen zien dat er veel veranderingen hebben plaatsgevonden. De veranderingen in de omgeving, het grote aantal deelnemers, de sfeer en het uitzinnige publiek laten op deze foto’s niets aan de verbeelding over.

Inmiddels presenteert en kenmerkt ieder dorp zich op een geheel eigen wijze.

Iedere derde dinsdag van juli wandelt het peloton, als enige keer, in noordelijke richting waar Elst de grootste doorkomstplaats is. Blauwe dinsdag, zoals deze dag sinds een aantal jaren wordt genoemd, refereert aan het feit dat de route zich bevindt tussen de beide grote rivieren. Op de tweede dag slingert er een kolkende roze massa door de straten van Wijchen richting Nijmegen waarbij tevens gevierd wordt dat zichtbaarheid een groot goed is en dat je mag zijn wie je bent. Na 50% in de benen te hebben wordt er vervolgens zwoegend genoten van Groesbeek en haar prachtige omgeving. De heuvels worden met klauteren en stramme kuiten bedwongen.

De vierde dag wordt gekenmerkt door het altijd feestende Cuijk met als hoogtepunt natuurlijk het oversteken van de Maas. Hiervoor wordt door Defensie speciaal de overbekende pontonbrug aangelegd. De oversteek is een hele bijzondere ervaring. De laatste stappen kunnen nu vol trots worden gezet richting de Via Gladiola. De weg van de overwinnaars!

Hoewel er aan de Vierdaagse geen wedstrijdelement verbonden is, wordt het Vierdaagsevirus dit jaar voor de tweede keer op rij toch verslagen door dat andere virus en kan de wandeltocht ook in 2021 geen doorgang vinden. Wij hopen dat u door middel van dit prachtige boek toch in de sfeer komt en dit bijzondere evenement blijft omarmen.

Dit boek is tot stand gekomen in samenwerking met de Stichting DE 4DAAGSE en onderstaande deelnemende Jumbo supermarkten.

Wij hopen dat dit boek met net zoveel enthousiasme wordt ontvangen als de eerder uitgegeven historische boeken van uw woonplaats, en wij geïnspireerd raken om ook hiervan nog een tweede deel te gaan maken.

John Macleane

Namens:

Alle filiaalmanagers van Jumbo Nijmegen

Michael Kalkman Jumbo Beuningen

Menno Loeffen Jumbo Winssen

Pim Scheperkamp Jumbo Bemmel

John Macleane Jumbo Elst Europaplein en Basilica

Rijke geschiedenis

De geschiedenis van de Vierdaagse reikt terug tot 1 september van het jaar 1909. Na een goed idee van een Arnhemse luitenant organiseert de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding voor het eerst een vierdaagse wandelmars. De totale afstand bedraagt 150 kilometer en eindigt op de slotdag in Breda. In die tijd kunnen wandelaars vanuit verschillende kazernes verspreid over het land starten. 306 dappere deelnemers, waaronder 296 militairen, besluiten het avontuur aan te gaan en verschijnen aan de start.

In de jaren die volgen wordt de wandeltocht langzaam maar zeker populairder. Daar brengt een pauze van twee jaar (1914 en 1915) vanwege de Eerste Wereldoorlog geen verandering in. In 1913 loopt er bovendien voor het eerst een vrouw mee en in 1919 is mevrouw N. van Stockum-Metelerkamp de eerste vrouw die de Vierdaagse volbrengt.

Er verschijnen steeds meer mensen aan de start in organiserende steden als Arnhem, Breda, Den Bosch, Nieuw-Milligen (Apeldoorn), Utrecht en uiteraard Nijmegen. De organisatie besluit in 1925 dat het tijd is om nog maar vanuit één startpunt te vertrekken. Vanwege de opvallende gastvrijheid wordt dat, en daar zijn we nog steeds heel blij mee, Nijmegen. De afstanden waaraan men kan deelnemen zijn de 35, 45 en 55 kilometer en na iedere dag keert men terug in de keizerstad.

De Vierdaagse krijgt voor het eerst een internationaal karakter in 1928. Militairen uit Duitsland, Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk komen speciaal naar Nijmegen om aan de wandelmars deel te nemen. Het gerucht gaat dat dit mede te danken is aan de heerlijke maaltijden die de koks bereiden in de Prins Hendrikkazerne. Blijkbaar maken de koks hun reputatie meer dan waar, aangezien er sindsdien ieder jaar meer buitenlandse militairen (en later ook burgers) aan de start verschijnen.

Deze herinneringsmedaille is van de heer Paul Ernst van der Maesen de Sombreff. Hij liep vanuit Maastricht mee tijdens de eerste Vierdaagse in 1909.

Militairen poseren in Breda nadat ze de Vierdaagse van 1909 hebben volbracht. Ze vertrokken op de eerste dag vanuit Amersfoort.

Burgerdeelnemers melden zich aan op de Prins Hendrikkazerne voor deelname aan de 19de Vierdaagse (1929).

Tijdens de Vierdaagse van 1928 staan het Noorse en Duitse detachement klaar voor de vlaggenparade op het binnenterrein van de Prins Hendrikkazerne.

Twee deelnemers poseren samen met een vrouw op de binnenplaats van de Prins Hendrikkazerne. Waarschijnlijk bracht ze de mannen veldflessen (1929).

Een detachement van de Koninklijke Marine komt aan op het stationsplein voor aanvang van de 22ste Vierdaagse in 1932.

Nederlandse militairen poseren met wapens in de tuin van de Prins Hendrikkazerne (1929).

Tijdens de vlaggenparade van 1933 ontvangt Adjudant K. Boessenkool gelukwensen van een mini-soldaatje op het

Molenveld.

Drie deelneemsters in marinekledij en met zonnebril, begin jaren dertig.

Een groep padvinders houdt even pauze tijdens de 22ste Vierdaagse (1932).

Jonge deelnemers poseren samen met hun verzorgers tijdens de Vierdaagse van 1929.

Rijke geschiedenis

De Noodvierdaagse

Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) gaat de Vierdaagse helaas, maar vanzelfsprekend, niet door. Toch wordt er door het Nijmeegsch Wandelverbond in augustus 1940 eenmalig een sobere en ingekorte Noodvierdaagse georganiseerd. ‘s Avonds in plaats van overdag en met kortere afstanden. Op de slotdag worden de bijna tweeduizend deelnemers door tienduizend toeschouwers onthaald in het Goffertstadion. Helaas zijn er geen officiële beloningen voor de wandelaars, maar noodmedailles en herinneringskruisjes.

Ongekend populair na de oorlog

De tragische bombardementen van 1944 op het centrum van de stad weerhouden Nijmegen er na de oorlog niet van om ‘gewoon weer’ het decor te vormen van de Vierdaagse. Sterker nog, er melden zich in 1946 meer deelnemers aan dan ooit te voren. Ook vanuit het buitenland komen steeds meer burgers en militairen naar Nijmegen. In 1954 starten er voor het eerst meer dan tienduizend wandelaars.

De populariteit stijgt helemaal wanneer prins Claus in 1967 deelneemt. Tot op de dag van vandaag kan geen ander lid van het koningshuis dat zeggen. De prins loopt mee op de vanaf dat jaar langste afstand, de vijftig kilometer. Hij noemt het Vierdaagsekruisje later de enige onderscheiding die hij ‘echt zelf verdiend’ heeft.

In de jaren zeventig groeit het aantal deelnemers naar ruim twintigduizend per jaar en in de jaren tachtig zijn dat er nog tienduizend meer. In 1998 bereikt de Vierdaagse een bijzondere mijlpaal: de miljoenste deelnemer wordt een warm welkom geheten.

Deze Spaanse trommelaar loopt trots door de Burchtstraat. Achter hem lopen zijn collega’s van de militaire sportschool (1929).

Een burger sproeit in Overasselt water op het parcours tegen het opstuivende zand (1929).

Een deelneemster passeert onderweg een ijscokar (1932).

Prins Claus neemt de felicitaties in ontvangst nadat hij de Vierdaagse heeft uitgelopen (1967).

Deze deelnemer wacht zo ‘graties Ovomaltine’. Als hij daar tenminste zin in heeft natuurlijk (1933).

Wandelaars ontvangen hun startkaart in 1956.

Militairen wachten op het binnenterein van de Prins Hendrikkazerne op de prijsuitreiking voor detachementen (1929).

Deelnemers tijdens het defilé van de Noodvierdaagse op de sintelbaan van het Goffertstadion (1940).

Deelnemers uit Rotterdam worden in Wijchen getrakteerd op een welkome koude douche (1935).

Rijke geschiedenis

De 21ste eeuw

De meest recente geschiedenis van de Vierdaagse kent vele hoogtepunten, maar ook een paar tegenslagen. De meest recente is natuurlijk de afgelasting in 2020 vanwege de coronapandemie. Tijdens de eerste besmettingsgolf houden wandelaars, inwoners van Nijmegen en andere doorkomstgemeenten en de organisatie nog hoop, maar eind april volgt de onvermijdelijke afgelasting. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zal de Vierdaagse niet van start gaan.

Ook de editie van 2006 staat bij velen nog helder op het netvlies. Vanwege de extreme hitte wordt de Vierdaagse na één dag afgelast. Twee deelnemers komen te overlijden, vele anderen raken oververhit. Een zwarte bladzijde.

Gelukkig kent de 21ste eeuw ook veel hoogtepunten. In het jaar 2000 schrijven zich voor het eerst meer dan 40.000 wandelaars in voor de Vierdaagse. Vier jaar later moet de organisatie voor het eerst mensen teleurstellen: de inschrijvingen zijn met 45.000 deelnemers vol. In de jaren die volgen blijft het evenement mateloos populair. Tijdens de Vierdaagse van 2015 overhandigt het bestuur aan de dan 14-jarige Anne uit Ubbergen het 1.5 miljoenste Vierdaagsekruisje, een bijzondere mijlpaal.

In 2016 volgt een historisch jubileum: het is tijd voor de honderdste Vierdaagse. Tijdens de feestelijke editie laat de organisatie eenmalig vijftigduizend deelnemers toe. Voor de gelegenheid keert bovendien de voormalig langste afstand terug, de 55 kilometer. Op de slotdag vormt het bezoek van koning Willem-Alexander het hoogtepunt van de festiviteiten. Als verrassing loopt hij op vrijdag een stukje mee met de wandelaars op de Pontonbrug in Cuijk. Later op de dag verschijnt de koning ook nog op de tribune aan de Via Gladiola om deelnemers te feliciteren met hun bijzondere prestatie.

Ook in 1937 hebben wandelaars last van blaren. Gelukkig wordt er nog gelachen.

Eerste hulp bij verkramping van de achillespees op de slotdag van de Vierdaagse van 1938.

Een jeugdige drumband uit Nijmegen tijdens de Vlaggenparade in het Goffertstadion (jaartal onbekend).

Vanwege de extreme hitte in 2006 zal de barometer niet verder ingevuld worden. De Vierdaagse wordt na één dag afgelast.

De Zevenheuvelenweg blijft in 2020 leeg.

32

34

Blaren verzorgen is van alle tijden. Drie ervaren deelneemsters genieten van een flesje Knal (1938).

Deze deelnemers hebben hun bosje gladiolen al bemachtigd: de finish is nabij (jaren negentig).

Koning Willem Alexander reikt gladiolen uit tijdens de intocht van de 100ste Vierdaagse (2016).

Vierdaagsekoorts

Al ver voor de Vierdaagse start, begint het bij tienduizenden deelnemers én bij vele Nijmegenaren te kriebelen. Vierdaagsekoorts noemt men dat. Overal in de stad en in de omliggende doorkomstgemeenten begint al ruim voor de derde week van juli de opbouw. Straten worden schoongeveegd, tribunes en podia opgebouwd. Vierdaagsevlaggen wapperen trots aan huizen en op iconische plekken zoals het Keizer Karelplein en de St. Stevenskerk.

Op de Wedren verschijnen start- en finishbogen, het enorme perscentrum en de vele registratiebureaus. Op de zondag en maandag voorafgaand aan de Vierdaagse halen alle deelnemers hun startbewijs op. Ondertussen zijn de feesten in de stad al ruimschoots begonnen. De Vierdaagse kan beginnen.

Twee deelneemsters arriveren op station Nijmegen (1939).

Aanmeldbureaus in 1956.

‘Een welkom aan onze wandelaars.’ (1956)

De Vierdaagsevlag wappert ieder jaar aan de St. Stevenstoren.

De opbouw van de Wedren is in volle gang.

Vrolijke wandelaars melden zich aan voor de Vierdaagse in 2019.

Zo ziet de startboog eruit bij daglicht. De meeste deelnemers zien hem alleen maar in het donker.

Stilte voor de storm bij de aanmeldbureaus.

Wandelaars melden zich aan bij het registratiebureau. De scanner controleert de inschrijving vanaf de telefoon (2019).

Oranje en groene nagels: een verwijzing naar de kleuren van de Vierdaagse.

Deelnemers poseren op de inschrijfdagen bij de barometer op de Wedren.

Vlaggenparade als officiële start

Met de komst van internationale deelnemers wordt in 1928 de Vierdaagse voor het eerst officieel geopend met een vlaggenparade. Op de zondag voorafgaand aan de wandelmars paraderen internationale deelnemers met hun nationale vlaggen op de binnenplaats van de Prins Hendrikkazerne. Drie jaar later gebeurt dat voor het eerst net buiten de kazerne, op het Molenveld, waar ook de tenten van de deelnemers staan.

Vanwege de toenemende belangstelling voor de vlaggenparade verhuist deze in 1938 naar de Wedren, om uiteindelijk vanaf 1951 georganiseerd te worden in het Goffertstadion. Duizenden toeschouwers, voornamelijk deelnemende wandelaars die het evenement gratis mogen bijwonen, krijgen vanaf dat moment een programma voorgeschoteld dat lijkt op de opening van bijvoorbeeld de Olympische Spelen. Parachutisten landen jaarlijks op de grasmat van het stadion en harmonieorkesten van het leger zorgen voor de muzikale begeleiding tijdens de parade. Aan het eind van het programma voltrekt de marsleider de officiële opening van de Vierdaagse.

De vlaggenparade wordt in 2011 voor het laatst georganiseerd in het Goffertstadion. Vanwege de geringe belangstelling zoekt de organisatie in 2012 naar een alternatieve locatie, maar uiteindelijk besluit men de rijke traditie niet meer voort te zetten.

De eerste vlaggenparade wordt georganiseerd bij de Prins Hendrikkazerne (1928).

De vlaggenparade zorgt in de jaren vijftig voor bomvolle tribunes in Nijmegen.

Vlaggenparade in het Goffertstadion (1956).

Ook in het vernieuwde Goffertstadion zorgt de vlaggenparade begin 21ste eeuw nog voor volle tribunes (2003).

Marsleider Johan Willemstein wordt geïnterviewd voor aanvang van de vlaggenparade van 2008.

Blazers tijdens de laatste vlaggenparade in het Goffertstadion (2011).

Een parachutist landt in het Goffertstadion (2010).

Fanfares en detachementen betreden één voor één het Goffertstadion (1956).

Terugkeer van een bijzondere traditie

Vanwege de honderdste editie van de Vierdaagse in 2016 keert de vlaggenparade na vier jaar afwezigheid alweer terug, zij het in een andere vorm. Vanuit alle provinciehoofdsteden lopen in totaal 1275 wandelaars in vier dagen naar Nijmegen. Tijdens de slotkilometers van deze zogenaamde ‘Stertochten’ houden de wandelaars een vlaggenparade door het centrum van Nijmegen.

De vlaggenparade door het stadscentrum valt zo goed in de smaak dat de organisatie besluit vanaf 2017 weer jaarlijks op de zondag voorafgaand aan de Vierdaagse een parade in het centrum van de stad te organiseren die eindigt op de Wedren. Daar volgt vervolgens de officiële opening. Zo is een traditie van bijna honderd jaar oud weer in ere hersteld.

Een mooi internationaal gezelschap tijdens de vlaggenparade door het centrum van Nijmegen (2016).

Een zonnige openingsceremonie op de Wedren (2018).

Na een optocht door het centrum eindigt de vlaggenparade op de Wedren.

Na de jubileumeditie van 2016 blijft de vlaggenparade door het centrum van Nijmegen vaste prik (2018).

Pers doet verslag van de vlaggenparade.

Ook oud-mariniers nemen deel aan de vlaggenparade.

Marsleider Henny Sackers tijdens de openingsceremonie op de Wedren (2019).

Een vlaggenparade zonder deelname van politie is geen echte vlaggenparade.

Deelnemers uit zeventig landen dragen trots hun nationale vlag tijdens de vlaggenparade van 2019.

Militairen en de Vierdaagse

Militairen en de Vierdaagse

Zo’n zesduizend militairen uit maar liefst dertig landen staan in 2019 aan de start van de Vierdaagse. Een prachtig aantal. Helemaal wanneer je bedenkt wat in het jaar 1909 de aanleiding was voor het organiseren van de wandeltocht: er moest nodig iets gebeuren aan de ‘weke fysieke gesteldheid van de jonge soldaten’.

Natuurlijk is er tussen de eerste en de 103de editie van de Vierdaagse een hoop veranderd, maar wat betreft de deelname van militairen aan de Vierdaagse valt dat wel mee. Defensie is nog altijd nauw betrokken bij de organisatie. Ieder jaar bouwt de landmacht Kamp Heumensoord, de verblijfplaats van duizenden militairen tijdens de Vierdaagse. Daarnaast bouwt Defensie ook al sinds 1934 een tijdelijke pontonbrug over de Maas bij Cuijk. Op de laatste dag lopen de deelnemers hier de hele dag met honderden tegelijkertijd overheen.

Uniform & bagage

Een militair die in 1934 deelneemt aan de Vierdaagse draagt zeventien kilogram aan bepakking met zich mee. Verplicht. Ook dragen veel detachementen uit binnen- en buitenland in die tijd nog wapens met zich mee.

Tegenwoordig laten militairen hun wapen thuis, maar wel zijn ze nog altijd verplicht het uniform te dragen gedurende de hele mars. Bovendien moeten de meeste militairen ook nog altijd tien kilogram aan bepakking meesjouwen. Speciale controleurs houden in de gaten of er niet gesjoemeld wordt met het gewicht en of alle voorschriften op juiste wijze worden nageleefd. Zo moeten soldaten binnen de bebouwde kom lopen met hun baret op, netjes marcheren en officiëel salueren naar burgemeesters van doorkomstgemeenten.

Tijdens de intocht lopen militairen in het zogenaamde groot tenue: met zilveren knopen, gepoetste schoenen en een militaire kapel. Voor de detachementen van het leger de Via Gladiola bereiken, stoppen zij eerst bij de voor hen speciaal ingerichte rustplaats Charlemagne. Daar krijgen de militairen hun Vierdaagsekruisje al uitgereikt. Bovendien kunnen de soldaten zichzelf daar opfrissen, om vervolgens een goede indruk achter te laten op de laatste, feestelijke kilometers.

Binnen de bebouwde kom moeten militairen netjes marcheren.

Een militair salueert.

Amerikaanse soldaten zijn jaarlijks in groten getale aanwezig in Nijmegen.

Militairen stoppen stenen in hun bagage om aan de gewichtsnorm te voldoen. Daarna worden ze een voor een gecontroleerd (1956).

Een militaire uitreiking op Charlemagne, de militaire rustplaats vlak voor de Via Gladiola.

Honderden wandelaars trotseren tegelijkertijd de Pontonbrug tijdens de 100ste Vierdaagse van 2016.

Soldaten komen aan bij de militaire finishplaats Charlemagne.

Een luchtfoto van de Pontonbrug bij Cuijk (1956).

Blijdschap bij de militairen.

→ Militairen slaan de Pontonbrug over de Maas bij Cuijk (2016).

De wapens en helmen mogen even af tijdens de pauze (1956).

Opdat wij nooit vergeten

Dat veel buitenlandse militairen deelnemen aan de Vierdaagse heeft ook te maken met de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In en rondom Nijmegen komen veel geallieerden om het leven. Op de route, waar meerdere (militaire) begraafplaatsen en herdenkingsmonumenten worden gepasseerd, is dat nog goed zichtbaar. Tot op de dag van vandaag wordt daar uitgebreid bij stilgestaan.

De grootste herdenking vindt plaats op de militaire begraafplaats in Groesbeek. Daar herdenkt de Canadese militaire delegatie ieder jaar op de maandag voorafgaand aan de Vierdaagse de soldaten die gevallen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de derde wandeldag loopt de route bovendien ook nog langs de begraafplaats. Militairen uit binnen- en buitenland onderbreken dan massaal hun tocht om hun collega’s eer te bewijzen.

Canadese soldaten herdenken hun gevallen landgenoten op de Canadese oorlogbegraafplaats in Groesbeek.

Ieder jaar staan de Canadezen stil bij collega’s die sneuvelden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Een moment van stilte.

Rozen voor de geallieerden die vochten voor onze vrijheid.

In hetzelfde tempo als waarop de veteraan en andere geïnteresseerden tijdens de Sunset March marcheren, ontsteken op de brug automatisch 48 paren lichtmasten.

Militaire deelnemers staan stil bij het Waalcrossingmonument voor soldaten die gevallen zijn tijdens Operation Market Garden.

Iedere avond marcheert een oorlogsveteraan tijdens zonsondergang de Sunset March op De Oversteek tussen Nijmegen en Lent.

In 2020 leggen verschillende afgevaardigden een krans, ondanks de afgelasting.

Ook Nederland legt jaarlijks een krans op de Canadese militaire begraafplaats.

Deze veteraan betuigt een gevallen soldaat een laatste eer.

Kamp Heumensoord

Om alle soldaten in Nijmegen te kunnen huisvesten besluit men in 1962 Kamp Heumensoord te openen. Een gigantisch militair kamp in het bos vlakbij de stad dat ieder jaar weer opnieuw wordt opgebouwd en afgebroken. Tegenwoordig verblijven er tijdens de Vierdaagseweek meer dan vijfduizend militairen. De poort van het kamp, van waaruit de soldaten iedere dag vertrekken en waar ze finishen, bestaat uit een enorme helm en twee reusachtige legerkisten.

Op Heumensoord gelden voor soldaten andere regels dan ze buiten vaak gewend zijn. Zo is salueren niet nodig en overal op het terrein lopen verschillende rangen dwars door elkaar heen. Kamp Heumensoord heeft een ziekenhuis, een enorme eetzaal waar 2200 soldaten tegelijkertijd kunnen eten, een eigen sportruimte en een heuse biertent voor na het wandelen. Want ondanks dat de Vierdaagse voor militairen een belangrijke en mooie uitdaging is, is het natuurlijk niet hetzelfde als op een echte missie.

De installatie van de ingang van Kamp Heumensoord is niet zomaar een klusje.

Op Kamp Heumensoord wapperen de vlaggen van de landen die deelnemen aan de Vierdaagse.

Kamp Heumensoord heeft een eigen noodziekenhuis.

Militairen wegen hun bagage.

Soldaten worden opgelapt op Heumensoord.

Een militair muziekcorps zorgt voor een feestelijke start van de dag.

De megakantine van Heumensoord.

Een vrouwelijke militair marcheert.

Een voor een verlaten de detachementen het kamp om te beginnen aan een nieuwe wandeldag.

Al ruim voor zonsopkomst worden de eerste kilometers afgelegd.

Fanfares en groepen

Wat de Vierdaagse voor toeschouwers extra leuk maakt om naar te kijken zijn de groepen die samen deelnemen aan de wandeltocht. Niet alleen militairen lopen namelijk in groepsverband, ook brandweer en douane melden zich al sinds jaar en dag aan de start in Nijmegen. Verder loopt de politie mee met verschillende detachementen, zijn er verschillende scoutingverenigingen uit binnenen buitenland en staan er complete bedrijfsteams en wandelverenigingen aan de start.

Om als groep te mogen lopen moeten minimaal 11 en maximaal 41 deelnemers worden aangemeld. Bovendien staat in de voorwaarden dat iedereen dezelfde afstand

loopt, op alle vier de dagen tegelijkertijd van start gaat, samen loopt en dat een herkenbaar uniform of tenue wordt gedragen. Het is dus mogelijk om met een grote vriendengroep aan deze voorwaarden te voldoen en als burgergroep deel te nemen. Op de slotdag ligt er voor groepen die de eindstreep hebben gehaald naast de individuele beloning ook nog een groepsmedaille klaar.

Bovendien worden verschillende groepen en detachementen op de slotdag op de Via Gladiola onthaald en begeleid door fanfares en orkesten die de slotkilometers meelopen.

Doedelzakspelers met echte Schotse rokken tijdens de intocht van 2018.

Alleen trommels en trompetten? Nee hoor, deze mensen spelen xylofoon.

De ‘Deurhoalers’ zorgen voor de ingang van de Vereeniging voor gezelligheid.

Veel bekijks voor deze trompettisten op Plein ‘44 (1991).

Dit dweilorkest moedigt de wandelaars op muzikale wijze aan in Bemmel (2015).

In de pas lopen en noten lezen tegelijkertijd, je moet het maar kunnen.

Bezorgbedrijf TNT doet als bedrijf mee aan de Vierdaagse (2008).

Orkesten en fanfares onthalen ieder jaar hun eigen groepen en detachementen.

Hoornblazers bij de intocht van 2011.

Deze Britten zijn al op jonge leeftijd van de partij (jaartal onbekend).

Een burgergroep met opvallende outfits zet er flink de pas in (jaartal onbekend).

Deze padvinders hebben er nog zin in (jaartal onbekend).

Een stoere burgergroep in 1960.

HEMA is goed vertegenwoordigd bij de intocht van 2011.

Een jonge Poolse burgergroep na afloop van de slotdag van 2019.

Sportief Wandelgroep Zoetermeer bereikt de Via Gladiola tijdens de 100ste Vierdaagse in 2016.

Zij is duidelijk blij met haar bloemen.

Ook de medewerkers van PostNL willen laten weten dat ze er zijn (2011).

Een bont gezelschap

Dat de Vierdaagse voor iedereen is, is goed duidelijk op het parcours. Want behalve de vele nationaliteiten lopen ook de leeftijden enorm uiteen. De jongste deelnemers zijn 11 jaar, de oudste deelnemers vaak over de 90. Duizenden wandelaars gaan op voor hun eerste Vierdaagsekruisje, anderen lopen alweer voor de twintigste, dertigste, of zeventigste keer mee. De een heeft het al zwaar op dag één, de ander loopt fluitend naar huis. Wel hebben ze samen iets gemeen: ze verrichten allen een heldendaad.

De Vierdaagse loop je samen (1985). Het kan niet altijd mooi weer zijn.

Wandelaars op de Waalbrug zien de zon opkomen.

High five! (1997).

De Vierdaagsestoet steekt in alle vroegte de Waalbrug over.

Afzien hoort er ook bij. Gelukkig letten wandelaars goed op elkaar.

Een zonnige openingsdag voor de wandelaars in 2015.

Een originele plek voor herinneringsspeldjes.

Even uitrusten.

Met elf jaar al een Vierdaagsekruisje.

Het is nog rustig op de Waalbrug.

Door weer en wind.

Doorstappen onder een blauwe lucht.

Op de dijk in Lent.

Met zijn allen over de Zevenheuvelenweg.

De ‘vrolijke Brabanders’ doen hun naam eer aan.

Fanatieke wandelaars wachten tot ze mogen starten.

Een moedige groep wandelaars met begeleider (datum onbekend).

De sfeer zit er goed in.

Eén lange erehaag van mensen

De Vierdaagsestoet trok altijd al veel bekijks, maar de laatste decennia is het publiek dat de wandelaars aanmoedigt bijna net zo indrukwekkend als het lint van deelnemers zelf. Over meer dan tweehonderd kilometer vormen honderdduizenden toeschouwers een ware erehaag. Gewapend met (live-)muziek, stoelen, banken, ludieke bordjes, drankjes, versnaperingen, tuinslangen, badjes en waterijsjes maken zij het voor de wandelaars net een beetje aangenamer.

You’ll Never Walk Alone.

Op de kade kijken naar de Vierdaagse (1994).

Burgemeester Ed d’Hondt zit als burgemeester van Nijmegen klaar voor de intocht (1994).

Deze eenzame wandelaar begon toch aan de tweede wandeldag in 2006. Vanwege de extreme hitte werd de Vierdaagse na één dag gestaakt.

Uit iedere provincie zijn er toeschouwers.

Afkoelen met een gieter.

Een kleine jongen moedigt een militair aan.

Aanmoedigen gebeurt door jong en oud.

Van deze aanmoedigingen krijgen wandelaars vleugels.

High five.

Je kunt de Vierdaagse staand of zittend bekijken, maar ook... liggend natuurlijk.

Deze paraplu’s zijn niet uitgepakt vanwege de regen.

Met een megafoon aanmoedigen kan natuurlijk ook.

Snoepjes uitdelen hoort er ook bij.

Deze dames moedigen wandelaars aan en delen soep uit (1956).

Deze uitgedoste dames delen eten uit (1956).

Een gitarist vermaakt de wachtende wandelaars bij de start.

Aanmoedigingen met accordeon en viool.

Ook buiten de doorkomstplaatsen is het druk met publiek.

Deze hond is er ook voor mentale steun.

Blaren,blaren,blaren

De Vierdaagse volbrengen gaat niet vanzelf. Dat weten niet alleen de wandelaars die het al eens deden, ook de hulpverleners van het Rode Kruis zien ieder jaar wat de inspanning van mensen vergt. Deze organisatie is al jaren een zeer belangrijke partner van de Vierdaagse en geeft met vele honderden vrijwilligers medische hulp aan wandelaars.

Behalve op de Wedren staan de hulpverleners op verschillende punten langs de route, in het centrum bij de feesten en op de welbekende blarenposten. Blarenposten zijn er bij de Vierdaagse altijd al geweest en de cijfers van het Rode Kruis van 2019 laten zien dat dat niet voor niets is.

Cijfers Rode Kruis bij hulpverlening Vierdaagse in 2019

Blaren geprikt: 17.523

Blarenprikkers: 10.000

Handschoenen: 30.000 (waarvan 3000 roze handschoenen op Roze Woensdag)

Kamferspiritus om voeten schoon te maken: 23 liter

Tape voor het afplakken van blaren: 19 kilometer

Vette watten voor blaren tussen tenen: 2800

Gaasjes: 26.000

Jodium: 6 liter

Vrijwilligers: 900 (800 voor wandelaars, 100 voor bij de feesten)

Het Rode Kruis is overal op en rondom het parcours zichtbaar.

Tientallen kilometers per dag wandelen vraagt heel veel van de voeten.

Blarenprikken is van alle tijden (jaar onbekend).

Altijd blijven lachen, zelfs bij de blarenpost.

Roze handschoenen op Roze Woensdag.

Ook burgemeester Guusje ter Horst helpt op de blarenpost (2004).

De ambulance staat altijd en overal klaar.

De organisatie van medische hulp is een enorm karwei.

Medewerker van het Rode Kruis.

Het intapen van blaren moet nauwkeurig gebeuren.

Benen omhoog

Behalve de medische hulp van het Rode Kruis is ook de steun van toeschouwers langs de route onmisbaar voor de Vierdaagsewandelaar. Of het nu in het bruisende centrum van Beuningen of Wijchen is, of juist op een doorgaans eindeloos verlaten weg tussen de weilanden: overal staat het publiek rijen dik klaar voor de nodige aanmoedigingen. Met opzwepende muziek en waterijsjes die voor verkoeling zorgen is die 30, 40 of 50 kilometer toch net wat aangenamer. Bovendien staan fans langs de kant maar al te graag even hun plek of stoeltje af voor hun helden op de route: even de benen omhoog, zodat ook de laatste kilometers met succes kunnen worden afgelegd.

Even de ogen dicht.

Even de legerlaarzen de lucht in (1993).

Nu mogen de benen inderdaad wel even op tafel (1984).

Deze wandelaar heeft schaduw en een stoeltje gevonden.

Even de schoenen uit (1991).

Schoenen uit, benen omhoog en oogjes toe.

Niet te lang blijven liggen, anders kom je niet meer overeind. Ook wegafzettingen worden niet gespaard.

The Walk of the World

Aan de officiële slogan van de Vierdaagse, The Walk of the World, is geen woord gelogen. Al sinds 1928 weten wandelaars uit het buitenland Nijmegen te vinden. Aanvankelijk waren het vooral militairen uit landen als Duitsland, Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk die de oudste stad van Nederland aandeden. Niet veel later stonden ook buitenlandse burgerdeelnemers massaal aan de start.

Tijdens de editie van 2019 liepen burgers en militairen uit maar liefst 75 verschillende landen mee tijdens de 103de Vierdaagse. Het totale aantal verschillende nationaliteiten in de historie van de Vierdaagse is zelfs 161. Van Mauritanië tot de Dominicaanse Republiek en van Japan tot aan Lesotho: van over heel de wereld doen wandelaars een poging het Vierdaagsekruisje te bemachtigen.

Op deze wereldkaart zie je waar alle Vierdaagsedeelnemers tot nu toe vandaan komen (oranjegekleurde landen).

The Walk of the World, ook zichtbaar op deze mooi opgemaakte nagels.

De vlag van Curaçao.

Oostenrijk is goed vertegenwoordigd op de brug bij Grave.

In traditionele Japanse kledij op de Via Gladiola.

Helemaal vanuit Zuid-Afrika naar Nederland voor de Vierdaagse.

Al sinds 1928 lopen inwoners uit Noorwegen mee.

The Walk of the World.

De Molukse vlag is goed vertegenwoordigd.

Ra ra waar zou deze man vandaan komen?

Canadese militairen lopen mee met de Sunset March op de maandag voor de Vierdaagse (2015).

Vlaggen van alle deelnemende landen.

Geen Vierdaagse zonder vrijwilligers

Het organiseren van de Vierdaagse is een gigantische operatie, waar vele honderden mensen bij betrokken zijn. Op het organisatiebureau zijn vaste medewerkers het hele jaar bezig om de volgende editie nog onvergetelijker te maken, maar ook de vele vrijwilligers zijn onmisbaar. Niet alleen tijdens de Vierdaagseweek, maar het hele jaar rond. Alle bestuursleden en coördinatoren zetten zich bijvoorbeeld ook op vrijwillige basis in voor het evenement.

De taken van de vrijwilligers zijn veelal tientallen jaren (of langer) dezelfde. Zo houden de bureaulisten zich al vanaf de eerste edities van de Vierdaagse bezig met het registreren en afmelden van de wandelaars. Dat gebeurt niet alleen op de Wedren, maar ook op Kamp Heumensoord, waar de militairen starten en finishen.

Andere vrijwilligers houden zich bezig met de opbouw van de Wedren, de ontvangst van gasten en pers, het controleren van wandelaars op de route, de muziek langs de route en op de Wedren, toezicht en handhaving, PR & sponsoring, de meldkamer, medische hulp, het uitzetten van de routes, fotografie, social media, vrijwilligersblad De Blarenbode en ga zo maar door. Een gigantische klus, die door de jaren heen alleen maar groter is geworden. Gelukkig zijn er ieder jaar honderden vrijwilligers uit Nijmegen en (ver) daarbuiten die de derde week van juli, of zelfs het hele jaar, graag de handen uit de mouwen steken om er een onvergetelijke editie van te maken.

De bureaulisten in het Julianapark zijn klaar om de wandelaars te ontvangen.

Controleur op het parcours.

De hoofdcontroleur rijdt langs het parcours in zijspan (1931).

Weer of geen weer, wel even langs de controle.

Controleurs aan het werk in Heumen (1956).

Coördinatoren van het Meld- en informatiecentrum houden de boel goed in de gaten.

Team mobiliteit zorgt voor de juiste bewegwijzering.

Een trotse bureaulist bij haar bureau.

De wandelaars die de 55 kilometer gaan lopen melden zich netjes aan (1956).

Op het perscentrum wordt dag en nacht gewerkt.

Op de centrale administratie staan ze altijd klaar om te helpen.

De fotografen leggen alles netjes vast.

Geen Vierdaagse zonder

vrijwilligers

Vanaf het weekend voor de Vierdaagse van start gaat, voelen de Wedren en de Vereeniging als een tweede thuis voor de vrijwilligers. Op de zaterdag opent de marsleider in het bijzijn van het voltallig Uitvoerend Comité (alle werknemers en vrijwilligers) de Vierdaagse in de concertzaal van De Vereeniging. Daarna gaat iedereen een week non-stop aan de slag om de tienduizenden wandelaars een fantastische tijd te laten beleven.

Voor de vrijwilligers voelt de Vereeniging gedurende de week als een warme kantine. Iedere avond wordt er speciaal voor hen heerlijk gekookt. Belangrijk, want de meesten zijn tijdens de Vierdaagseweek van ‘s ochtends vroeg (of eerder) tot ‘s avonds laat druk in de weer. Op vrijdagavond wordt er traditioneel op feestelijke wijze afgesloten met een uitgebreid diner en muziek. Overigens zijn dan al tientallen vrijwilligers begonnen met het afbreken van de Wedren.

Marsleider Henny Sackers richt zich tot het Uitvoerend Comité.

Vrijwilligers tijdens de openingsvergadering in 1956.

Een afgeladen Vereeniging tijdens de 100ste openingsvergadering in 2016.

Bureaulisten tijdens de openingsvergadering van 1956.

Bij de Vierdaagse heet de bezemwagen de ‘benenwagen’.

Deze vrijwilligers staan te popelen om de Vierdaagsekruisjes uit te delen aan deelnemers op de dertig kilometer.

Ook Kamp Heumensoord heeft een centrale administratie.

Wanneer de wandelaar vrolijk is, is de vrijwilliger dat ook.

Na de openingsvergadering wagen de vrijwilligers zich aan een barbecue in de tuin van concertgebouw De Vereeniging.

In het Meld- en Informatiecentrum wordt goed in de gaten gehouden of alles volgens plan verloopt.

Vrijwilliger van team toezicht & handhaving houdt een oogje in het zeil.

Op de Wedren kunnen wandelaars met al hun vragen terecht.

Wandelen en feesten is voor iedereen

Inmiddels niet meer weg te denken tijdens de Vierdaagse: Roze Woensdag. Niet het officiële thema van de tweede wandeldag, maar wel het breed gedragen symbool voor inclusiviteit in Nijmegen. Al in de jaren negentig organiseren horecaondernemers in de Van Welderenstraat op deze dag roze feesten om stil te staan bij de zichtbaarheid en acceptatie van de LHBTI+-gemeenschap. In 2002 wordt Roze Woensdag voor het eerst echt officiëel gevierd in de rest van de stad. Wandelaars, toeschouwers en feestgangers gaan massaal gekleed in het roze en op podia zorgen cafés en de Stichting Roze Woensdag voor een speciale programmering. Vooral in de Hertogstraat, op en rondom het Faberplein en in de Van Welderenstraat veranderen de straten vanaf ‘s ochtends vroeg tot diep in de nacht in een grote zee van roze.

Té populair

Na vier Roze Woensdagen is het al zó druk in de Van Welderenstraat en in de Betouwstraat dat wandelaars er amper nog doorheen kunnen. Mede daarom wordt de route na de Vierdaagse van 2005 door de organisatie verlegd. Sindsdien komen deelnemers via de Waalkade het centrum van Nijmegen binnen.

Roze benen op Roze Woensdag.

Roze politie.

Duimpjes omhoog voor nog meer roze.

Roze petten.

Trots op roze.

Ze is niet in het roze, maar absoluut wel de best geklede toeschouwer op deze Roze Woensdag.

Toen Roze Woensdag zich nog afspeelde in de Van Welderenstraat (2005).

Hoe meer roze hoe beter.

Militairen in een zee van roze.

Een zee van roze leidt tot opstoppingen in de Van Welderenstraat (2005).

Ook cateraar Albron kleurt roze.

Verslaafd aan het Vierdaagsegevoel

De Vierdaagse succesvol volbrengen is een prachtige en bijzondere prestatie, een echte heldendaad. Toch zijn er altijd mensen voor wie dat (lang) niet genoeg is. Je kent vast wel een overgrootvader, tante of vriend die ieder jaar aan de start op de Wedren verschijnt. Om tot het illustere gezelschap van recordlopers te behoren moet je vroeg beginnen. Liefst dertien wandelaars liepen de Vierdaagse namelijk zestig keer of vaker uit. Jarenlang was Annie Berkhout de recordhouder. Ze voltooide de mars maar liefst 66 keer en liep voor het laatst mee in 2003. Tegenwoordig heeft Bert van der Lans (71 keer) het record in handen, op de voet gevolgd door Dick Koopman (70 keer). Beide mannen verschijnen nog altijd aan de start.

Jongste deelnemer

Volgens de reglementen mag je meedoen aan de Vierdaagse vanaf het jaar dat je twaalf jaar oud wordt. De jongste deelnemer is daarom vaak geboren op 31 december. Bij de laatste editie van de Vierdaagse, in 2019, verschenen er zelfs drie elfjarigen aan de start met als geboortedatum de laatste dag van het jaar.

Oudste deelnemer van 2011, Bert Mann, neemt de felicitaties in ontvangst.

De 92-jarige Joop van de Paverd gaat in 2019 op voor zijn veertigste beloning.

Bert van der Lans ontvangt zijn 68ste beloning in 2015. Inmiddels staat de teller van de recordloper op 71.

In 2014 voltooit Dick Koopman zijn 65ste Vierdaagse. Inmiddels heeft hij er zeventig op zijn naam staan.

Het #Vteam is ieder jaar in groten getale aanwezig bij de Vierdaagse.

Tientallen kinderen lopen samen voor vriendschap, vrede en vrijheid.

Deze jonge wandelaar draagt nog even een steentje bij aan de feestvreugde.

Een van de drie jongste deelnemers aan de Vierdaagse van 2019 draagt trots haar Vierdaagsekruisje.

Deze jonge deelnemer gaat trots met zijn kruisje en gladiolen naar huis.

Tradities

Gladiolen

Gladiolen en de Vierdaagse zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vlak voor de finish, op de ‘Via Gladiola’, krijgen deelnemers de bloemen massaal uitgereikt vanuit het publiek. Voor de oorsprong daarvan moeten we helemaal terug naar het Romeinse tijdperk. ‘De dood of de gladiolen’, riepen toeschouwers destijds, wanneer gladiatoren elkaar met zwaarden tot de dood bevochten in een kolkende arena. De winnaar werd vervolgens bedolven onder gladiolen. Het Latijnse woord gladius betekent namelijk zwaard en omdat een gladiool op een zwaard lijkt, werd deze bloem naar het zwaard vernoemd. Omdat deelnemers aan de Vierdaagse ook een heroïsche prestatie leveren, met een net zo enthousiast publiek, horen gladiolen inmiddels onlosmakelijk bij de Vierdaagse.

Vierdaagsevlag

Behalve gladiolen, zijn ook de kleuren groen en oranje kenmerkend voor de Vierdaagse. Tot ver buiten Nijmegen wapperen al ruim voor de derde week van juli Vierdaagsevlaggen. De kleuren groen en oranje zijn de kleuren van wandelbond KNBLO (inmiddels KWBN), de eerste organisator van de wandelmars.

Met gladiolen over de Via Gladiola.

De bossen gladiolen staan klaar voor de uitreiking op Charlemagne.

De officiële Vierdaagsevlag.

Vierdaagselied

Wist je dat de Vierdaagse een eigen lied heeft? In 1932 componeerde H.A. van Mechelen met een tekst van J.P.J.H. Clinge Doornbosch het Vierdaagselied. Misschien leuk om uit het hoofd te leren voor de volgende editie:

Natuur gaf ons een motor mee van ‘t allerbeste merk.

Gaf ons een hart en longenpaar gezond, gaaf, goed en sterk. En een paar flinke benen een groot geluk op aard.

Wie die niet leert gebruiken is niet zo’n motor waard.

Wie die niet leert gebruiken is niet zo’n motor waard.

Wij lopen de Vierdaagse mee vol levenslust en moed.

Als goede lopers blijven wij altijd op goede voet.

Want wij zijn één voor allen en allen zijn wij één.

Zo willen wij door Neêrland en door het leven heen.

Zo willen wij door Neêrland en door het leven heen.

Groen en oranje op het Faberplein.

Veel meer in stijl van de Vierdaagse kun je niet zijn.

Een prent van het Vierdaagselied (1932).

H.A. van Mechelen, componist van het Vierdaagselied.

Bladmuziek van de Vierdaagse Mars.

Via Gladiola

Wanneer de banken aan de St. Annastraat worden gezet, de stoelen, partytenten en geluidsinstallaties zorgvuldig worden opgebouwd. Wanneer de tribunes en podia verrijzen op het Keizer Karelplein en de Oranjesingel en de eerste toeschouwers aan de straat gaan staan. Vanaf dan heeft Nijmegen weer een Via Gladiola.

Het gevoel dat je krijgt op de laatste kilometers, is voor een wandelaar bijna niet uit te leggen. Wat het meest in de buurt komt is het gevoel dat je op handen wordt gedragen. Kilometers lang staan er rijen vol uitzinnige mensen. Niet alleen de straten staan vol, ook uit ramen, balkons en vanaf daken worden deelnemers enthousiast onthaald.

Vlak voor men vanaf de St.Annastraat het Keizer Karelplein bereikt loopt iedereen langs de eretribune. Onder aanvoering van de marsleider feliciteren hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland de binnenstromende wandelaars. Militairen salueren nog één keer en ministers, burgemeesters, defensiefunctionarissen en bekende Nederlanders geven maar al te graag een ‘high five’. Daarna rest er slechts nog een paar honderd meter met bomvolle tribunes en uiteindelijk de finishboog waar al vier dagen naar wordt uitgekeken.

Met lint wordt de plek alvast ingenomen.

Stoelen die alvast aan de straat worden gezet is een oude traditie. Dit is de Via Gladiola in 1956.

Even proefzitten.

Jong geleerd, oud gedaan.

Iedere centimeter van de Via Gladiola wordt gevuld.

Een Israëlische wandelaar op de Via Gladiola (1960).

Juichen gaat samen het beste.

Wandelaars nemen felicitaties vanaf de eretribune dankbaar in ontvangst.

Trotse militairen tijdens de Vierdaagse van 1960.

Een bomvolle Via Gladiola in 2019.

Een afvaardiging van de NATO marcheert over de Via Gladiola (1960).

Voor altijd de Via Gladiola

In 2020 heeft de gemeente Nijmegen de St. Annastraat flink onderhanden genomen. Niet alleen ligt er een gloednieuw wegdek, ook zijn er subtiele verwijzingen naar de Vierdaagse aangebracht.

In de nieuwe lichtmasten zijn gladiolen verwerkt en ook de verkeerslichten vormen een ode aan de Via Gladiola. Bij de oversteekplaatsen op de kruising van de St. Annastraat en de Van Trieststraat geven heuse Vierdaagsewandelaars aan of je mag oversteken. Het rode stoplicht is een man met een bosje gladiolen, het groene licht een vrouw met een rugzak en een vlaggetje.

De politie massaal aanwezig in Nijmegen. Dansende politie, wanneer zie je dat nou?

Keurig in de pas langs duizenden toeschouwers (jaartal onbekend).

De Adelborsten op de laatste meters (1960).

In de lantaarnpalen op de St. Annastraat zijn in 2020 gladiolen verwerkt.

De verkeerslichten op de St.Annastraat zijn tegenwoordig helemaal in stijl van de Vierdaagse.

Zij hebben de finish gehaald. Regen tijdens de intocht van 2015.

You’ll Never Walk Alone is tijdens de Vierdaagse een understatement.

Grote belanstelling voor de Vierdaagse in 1956.

Tot en met de laatste meter is het zwaar, maar deze mensen gaan het redden.

In 2017 liep er zelfs een kersvers bruidspaar over de Via Gladiola.

Een trotste wandelaar salueert.

Deze wandelaar krijgt voor de 51ste keer gladiolen aangeboden.

Leden van de Koninklijke Marechaussee krijgen hun speldje.

Een kind bevestigt een medaille volgens de officiële voorschriften (jaartal onbekend).

Het kruis voor betoonde marsvaardigheid

Wie de Vierdaagse met succes volbrengt ontvangt op vrijdagmiddag het Vierdaagsekruis. Een medaille die al een maand na de eerste editie in 1909 in het leven werd geroepen. Wat veel mensen niet weten is dat het ‘kruis voor betoonde marsvaardigheid’ een koninklijk erkende onderscheiding is, die door Nederlandse militairen op het uniform mag worden gedragen. Het is een echte officiële Nederlandse onderscheiding.

Er gelden ook officiële regels voor het dragen van de medaille. Het kruis hoort aan de linkerkant op de borst, ongeveer een handbreedte onder de schouder, gedragen te worden. Er mag slechts één medaille tegelijk worden gedragen en er mag maar één cijfer op het lint worden gespeld.

Wie de Vierdaagse voor de eerste keer volbrengt ontvangt een bronzen Vierdaagsekruis. Bij vijf succesvolle deelnames wordt de wandelaar beloond met een zilveren kruis, na tien keer ontvangt men een gouden kruis. Tussendoor worden speldjes uitgereikt die op het kruis kunnen worden bevestigd. Bij vijfentwintig, veertig, vijftig, zestig en zeventig deelnames worden speciale, waardevollere varianten op het gouden kruis uitgereikt.

Omdat recordloper Bert van der Lans (71 beloningen) nog altijd actief wandelt, heeft Stichting DE 4DAAGSE op dit moment 72 beloningen ontworpen.

Aankomst van de medailles bij de centrale administratie.

Alle medailles worden vooraf geteld.

Militairen dragen hun Vierdaagsekruisje vol trots. Het is een officiële onderscheiding.

Een wandelaar krijgt zijn medaille van een bureaulist.

Onderscheidingen in de kleuren van de Vierdaagse.

Vierdaagsefeesten niet meer weg te denken

Nico Grijpink constateerde eind jaren zestig dat Nijmegen veel te weinig te bieden had voor de Vierdaagsewandelaars en het publiek dat op het evenement afkwam. Hij bedacht samen met horecaondernemers als Actief Comité Binnenstad Nijmegen de Zomerfeesten (sinds 1998 de Vierdaagsefeesten). De eerste Zomerfeesten vonden plaats in 1970 en waren direct een daverend succes. Vanaf het jaar daarna werden de feesten eigenlijk al georganiseerd zoals we deze nu kennen: met oneindig veel podia en terrassen, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat en dat zeven dagen lang.

Inmiddels vormen de feesten samen met de Vierdaagse zelf het grootste buitenevenement van Nederland met jaarlijks zo’n 1.5 miljoen bezoekers en zo’n 4000 artiesten. De feesten en het wandelevenement hebben eigen organisaties, maar werken wel samen. Voorafgaand aan de Vierdaagseweek worden de evenementen dan ook gezamenlijk geopend tijdens een persconferentie met de burgemeester van Nijmegen. Ook de vuurwerkshow ‘Waal in vlammen’ wordt gezamenlijk georganiseerd om de wandelaars een warm welkom in de stad te heten.

Feestelijk gekleed (1991).

Een ober tussen de wandelaars in 1993.

Een ober op het Koningsplein in 2000.

Een dansgroep in het centrum van Nijmegen (1994).

De Waal in Vlammen.

Deze wandelaars feesten alvast samen met de rest van de stad.

Op de Wedren zorgen Wipneus en Pim voor gezelligheid.

Feestvreugde op de eindstreep.

Zij komen duidelijk voor een feestje.

Niet alleen feest in het centrum van Nijmegen, ook in doorkomstgemeenten kunnen ze er wat van. Neem bijvoorbeeld Cuijk.

Helden van Dar

Nadat tienduizenden helden finishen op de Via Gladiola zijn er nog een aantal helden aan het werk. Al tijdens en direct nadat de Vierdaagse en de Vierdaagsefeesten zijn afgelopen wordt de stad binnen no-time schoongeveegd. Een megaklus die wordt verzorgd door afvalverwerker Dar. De organisatie, wandelaars, feestvierende meute en de bewoners zijn de harde werkers die Nijmegen en alle andere doorkomstgemeenten weer spik en span opleveren zeer dankbaar.

Behalve het parcours moet ook de complete binnenstad worden schoongemaakt (1994).

De trappen aan de Waalkade worden schoongemaakt (1994).

De bezemwagens van de Dar komen direct na afloop in actie om de sporen van de Vierdaagse uit te wissen.

Niet alleen bekertjes en andere kleine rommel blijft achter, ook complete bankstellen moeten door Dar worden weggehaald.

Veel (oude) stoelen blijven na de intocht aan de weg staan.

Van je werk kun je maar het best een feestje maken, weet ook deze Dar-medewerker. Omstanders kunnen het zo te zien waarderen (2011).

Ook de bladblazers komen in actie.

Het was zo te zien gezellig.

Dat er nog vele mogen volgen

318

317 319 320 315 314

Deze bijzondere deelnemers komen we nu niet zo snel meer tegen op de route (1956).

66

Nijmegen

Jumbo Fenikshof

Jumbo Haterseweg

Jumbo Jacobslaan

Jumbo Leuvensbroek

Jumbo Malvert

Jumbo Macleane Europaplein

Jumbo Macleane Westeraam

Jumbo Kalkman

Jumbo Loeffen

Jumbo Scheperkamp

Fenikshof 3, 6541 RW Nijmegen

Haterseweg 635, 6535 ZT Nijmegen

Sint Jacobslaan 500, 6533 VZ Nijmegen

Leuvensbroek 1028, 6546 XB Nijmegen

Malvert 7023, 6538 DP Nijmegen

Europaplein 22, 6662 DD Elst

Basilica 19-23, 6661 TT Elst

Thorbeckeplein 14, 6641 CA Beuningen

Leegstraat 7c, 6645 BA Winssen

Kloosterplaats 1, 6681 BN Bemmel