Beleef Historisch Steenbergen

Verzamel alle 224plaatjeshistorische van Steenbergen!

Beleef Historisch Steenbergen

Wat een plaatje!

Met veel zin en plezier hebben wij van Albert Heijn en Gall & Gall Achterberg weer iets leuks en moois mogen maken voor onze klanten. Een nieuw verzamelalbum!

We hebben samen met de Heemkundekring De Steenen Kamer, veel tijd besteed aan de totstandkoming van dit prachtige verzamelalbum. Dankzij de enorme inzet die geleverd is, met bijzondere vermelding de heer Niek van Beers, is het gelukt om er echt iets moois van te maken.

Naast de voorgaande verzamelalbums, met eigen voetbal- en carnavalplaatjes, het kwartetspel en het monopoly spel Steenbergen, is er nu dus het verzamelalbum ‘Beleef Historisch Steenbergen’. Het is een echt collectors item geworden! We zijn trots op het eindresultaat en hopen dat u er net zoveel plezier en enthousiasme aan beleefd als ons.

In de periode van 22 april t/m 19 juni ontvangt u bij iedere 10 euro besteding aan boodschappen een setje historische plaatjes. Bovendien ontvang je iedere week bij verschillende producten een extra gratis setje.

Via Facebook, Instagram en onze website houden we je op de hoogte waarmee je de extra plaatjes kunt scoren! En natuurlijk vind je daar ook de laatste nieuwtjes en foto’s.

Vergeet niet je familie, vrienden, buren en kennissen te taggen op onze socials en ze te vragen om je mee te helpen sparen. Op onze facebookpagina wordt een pagina gecreëerd waar je kunt ruilen. Zo kun je elkaar helpen om het boek vol te krijgen. Hou onze facebookpagina dus goed in de gaten!

Namens het hele team van Albert Heijn en Gall & Gall Achterberg wensen we je veel spaar-, kijk- en leesplezier toe!

Martin Achterberg

Op deze website vindt u onder de knop “Historische wandeling in Steenbergen” een zeer uitgebreide beschrijvingen van een 2 uur durende wandeling door Steenbergen.

Heemkundekring

In 1977 kocht Dhr. T. Derksen het pand Stoofdijk 30, thans Zeelandweg Oost 11, te Steenbergen. Daar er diverse verbouwingen gewenst waren aan het pand, was contact met Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht noodzakelijk. Eén van de punten, welke door de gemeente, Dhr. L. Baauw, verzocht werd, was de instandhouding van de voorgevel, mede omdat er in Steenbergen al zoveel verdwenen was.

Van het één kwam het ander, hetgeen resulteerde in een voorstel van Dhr. Baauw om meer aandacht te besteden aan heemkundige waarden. In één van de volgende gesprekken opperde hij het idee om te trachten een heemkundekring op te richten. Zijn idee was Dhr. C. Slokkers te benaderen, om in het door hem uitgegeven blad “De Kroniek van Steenbergen” een inlegvel op te nemen, zodat potentiële belangstellenden van zich konden laten horen.

De eerste bijeenkomst in Hotel Aarden, was op 14 juni 1994 en was oriënterend bedoeld. In een informeel gesprek van de initiatiefnemers was als naam van de vereniging “De Steenen Kamer” gekozen, als voorstel aan de vergadering voorgelegd en als zodanig goedgekeurd.

De oprichtingsvergadering werd op 30 augustus 1994 in Hotel Aarden gehouden. De ledenvergaderingen werden voorlopig in Hotel Aarden gehouden en bestuursvergaderingen bij toerbeurt bij één van de bestuursleden thuis. De eerste taak die het bestuur zich oplegde was te zorgen voor statuten. Deze taak werd, na enig heen en weer gepraat, aan de voorzitter toebedacht. Hierna volgden het huishoudelijk regelement, alsmede de kascontroleprocedure. De oprichtingsakte passeerde op 16 maart 1995 ten kantore van notaris Stoetzer. De eerste Algemene Ledenvergadering werd op 9 mei 1995 in Hotel Aarden gehouden. Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 5 maart 1996 werden de eerste werkgroepen geformeerd. Het eerste jaarboek verscheen in 1997.

In 2000 werd huisvesting gevonden op ’t Zolderke, aan de achterkant van de Vredeskerk waar we nog steeds onze activiteiten houden. Het ledental groeide in de loop van de tijd naar 75, de activiteiten breidden zich uit en werden steeds veelzijdiger. Ons Jaarboek werd vanaf 2009 een professioneel boekwerk dat ook digitaal te bestellen is. Een historisch evenement in Steenbergen zonder Heemkundekring De Steenen Kamer is in 2021 ondenkbaar. Daarom zijn we blij met een actie, waarbij heel Steenbergen actief 750 jaar verleden bij elkaar spaart!

Beleef Historisch Steenbergen

Ontstaan van Steenbergen

De geschreven geschiedenis van Steenbergen begint in het jaar 1272 met de ‘Oude Keur’ (officiële akte), uitgegeven door Arnoud van Leuven, Heer van Breda. Steenbergen was toen nog een villa (in de betekenis van dorp) en behoorde tot het Land van Breda, dat zich tot 1286 over geheel West-Brabant uitstrekte. In deze keur wordt het grondgebied van Steenbergen beschreven; maar er staan ook bepalingen in over de bewoners, hun grond en hun vee, hun bedrijf en de straffen bij overtredingen.

De eerste mensen, die zich hier vestigden , vermoedelijk kolonisten uit Vlaanderen of Belgisch Brabant, hielden zich aanvankelijk bezig met het steken van turf. Hier bevonden zich uitgestrekte dikke veenlagen. Daarna ontdekte men nog de mogelijkheid om zout uit de turf te halen. De landbouw werd in dit stadium enkel bedreven om in de eigen behoeften te voorzien. Door de turfwinning en landbouw daalde de bodem dermate dat defensieve bedijking noodzakelijk werd. In de vijftiende eeuw werd een begin gemaakt met de bedijking van het gebied en zijn vanuit het Oudland polders aangelegd.

In 1356 wordt voor het eerst Welberg vermeld. In de 15de eeuw werd Welberg herkend als plaats van bewoning. Welberg behoorde voor een groot deel toe aan een bekend Steenbergs geslacht Jacob van Grimmestein.

In het begin van de 15e eeuw zette in heel West-Europa een economische depressie in. Daar kwamen nog enige rampen boven op. Zoals de St.Felixvloed in 1350 en de St.Elisabethvloed in 1421 en de stadsbrand van 1460. Noodgedwongen moesten de weinige inwoners overschakelen op landbouw. In de zeventiende eeuw begon men met de inpoldering aan de zeezijde. Nadien is het landbouwareaal geweldig uitgebreid en groeide de gemeente door opeenvolgende inpolderingen. Zo kreeg Steenbergen een sterk agrarische signatuur.

Op 16 dec 1491 werd het dorpbestuur van Kruisland benoemd. De in 1568 uitgebroken 80-jarige oorlog bracht zodanige financiële offers met zich mee, dat het dorp in 1590 gedwongen werd afstand te doen van zijn zelfstandigheid. Het komt dan weer onder Steenbergs bestuur.

In de Tachtigjarige Oorlog heeft Steenbergen, met de rest van WestBrabant, een bescheiden rol gespeeld in de militaire operaties. De stad werd opgenomen in het stelsel van de Nederlandse vestingen. De streek kreeg door omstandigheden meer de rol van fourage-gebied voor de legers van beide kanten. Na de vrede bleef een totaal verarmd land achter.

Het dorp De Heen werd in 1614 gesticht. Na een korte periode van zelfbestuur werd in 1619 de “particuliere rechtbank en vierschaar van het dorp ’t Hogediep en het land van De Heen” opgeheven en ondergebracht bij de schepenbank van Steenbergen.

De afbeelding Moerstraten 1897 geeft een goed beeld van de enorme impact op de omgeving. Op de foto wordt een veenlaag van 3 meter afgegraven.

Moerstraten was in West-Brabant de laatste plaats waar tot 1915 turf werd gewonnen.

Kaart veengebieden, 1592

Plaatje 11: Het kunstwerk is een geschenk bij het afscheid van burgemeester van Wijk in 2003. In 1354 werden de Steenbergse kooplieden tot de voornaamste rijke gerekend en hun kinderen speelden met gouden bikkels.

Turfwinning

Zoutketen

Zouthandel

Rond 1250 hadden de groeiende steden in Vlaanderen steeds meer behoefte aan brandstof. Vele bossen rondom de steden waren gekapt voor brandhout of om plaats te maken voor weiland. De Vlaamse stedelingen moesten daarom steeds meer overgaan op het stoken van turf. Het waren Vlamingen die in hun zoektocht naar turf naar Steenbergen trokken om daar het veen af te graven.

Omdat rondom Steenbergen de zee eeuwenlang vrijspel had, werd het veen door het steeds maar overstromende zeewater verzadigd met zout. Zout was al eeuwenlang een onmisbaar product voor de conservering van vis en vlees. Al vóór de middeleeuwen, in de Romeinse tijd, werd het uit zeewater gewonnen.

Gedroogde turf werd verbrand, de as die overbleef bevat het zout en werd zel of zelle genoemd. De zel werd verzameld en naar de zoutketen gebracht. Zel werd in kuipen gestort. In de kuip werd zout zeewater toegevoegd en zo verkreeg men pekel met een hoog zoutgehalte. De pekel werd via een filter in een grote metalen schotel gegoten. Onder deze pannen werd een flink vuur gestookt. Het water verdampte en het zout bleef achter.

Het gewonnen zout werd gedroogd en opgeslagen voor de handelaren. De ‘zoutmudde’ of maat van Steenbergen was voor het einde van de veertiende eeuw de overheersende zoutmaat op markten van Antwerpen, Brussel, Lier en Mechelen.

De bewerking van zoute turf tot zout gebeurde binnen de stad en in verband met brandgevaar buiten het eigenlijke centrum. Er stonden zeker vijftien zoutketen in Steenbergen.

In 1454 bedroeg de jaarproductie nog ongeveer 500 mud, in de jaren daarna werd dat alsmaar minder, omdat men het veel goedkopere baaizout kon importeren.

Steenbergen gaat zich toeleggen op de landbouw. Wie genoeg beesten had en voldoende mest kon meer land bewerken. De meest verbouwde landbouwgewassen zijn tarwe, gerst,korrelmais, bonen, erwten, koolraap-, blauwmaan-, en karwijzaad, vlas, konsumptie- en pootaardappelen en suikerbieten.

Steenbergen

Beleef Historisch

Overgang naar stoomschepen

Aantrekkelijk kermisterrein

Prent Jan van Goyen, 1596 - 1656

1674 Steenbergen aan zee

Kade

Steenbergse haven of kaai

Steenbergen werd waarschijnlijk gesticht in de tweede helft van de 13e eeuw en is sinds de eerste helft van de 14e eeuw te beschouwen als stad. Het privilege van 1331 spreekt ook over de haven: de oorspronkelijke haven is volgens het stuk betreffende de eerste omwalling verdwenen, en heet nu “die spoye”. Het handelsverkeer in de 13de en 14de eeuw verliep voornamelijk over de havens van Antwerpen, vervolgens Mechelen en als derde Steenbergen. Steenbergen greep wel z’n kansen en legde zich toe op het vervoer van producten. De schepen onder de vlag van de stad voeren bedrijvig op en neer tussen Vlaanderen en Engeland, tussen de Oostzee en Antwerpen. De “Gouden Eeuw” van Steenbergen.

Het uitgegraven verloop naar de Vliet is jonger en is een voormalig onderdeel van de vestingwerken van Steenbergen. Het voormalige Fort Henricus, aan de monding van de haven, behoorde tot dezelfde vestingwerken. Voor de inpoldering van de Graaf Hendrikpolder was het terrein rondom Fort Henricus een slikken- en gorzengebied. Het havenkanaal naar de huidige haven is wel hetzelfde als naar de oude haven en is in 1538 afgesloten door de inpoldering van de voornoemde polder en in 1580 weer heropend.

De Kade is in de jaren 1630-1631 gevormd, nadat de haven was verlegd van de Oostdam naar de huidige plaats. De naam is ontleend aan de beschoeiing en waterkering.

De haven werd tot aan de jaren zeventig druk bevaren door vrachtschepen die suikerbieten naar de in Steenbergen gevestigde suikerfabriek brachten. De fabriek had een eigen haven.

De Steenbergse Haven of Kaai, is de naam van de stads- en jachthaven van Steenbergen, gelegen aan de Steenbergse Vliet. De haven is CEMTklasse II en heeft een diepte van KP -3,25 m. De maximaal toegestane afmetingen zijn 56,00/7,20/2,40 m.

In het middelste gedeelte van de haven bevinden zich zogenaamde waterwoningen. Dit zijn huizen met een eigen of gedeelde aanlegsteiger aan de waterkant.

Anno

Dovicus Guicciardijn (1521-1589) is een in Antwerpen woonachtige geschiedschrijver.

In zijn beschrijving van Brabant zegt hij: “Steenbergen ligt aan de zee, 2 mijlen van Bergen op Zoom; het was eertijds een zeer sterke stad, vermaard door een verwonderlijke en bekende haven, echter de oorlogen en de buitengewone tempeesten hebben het ellendig verminkt en tot een nederige staat gebracht.”

Steenbergen aan Zee

Volgens onderzoek van de archivarissen F.A. Brekelmans en W. van Ham zijn er geen betrouwbare plattegronden uit de tijd voor 1628. Zij zijn van mening dat West-Brabant, waartoe ook Steenbergen behoorde, een uitgebreid gebied van gorzen en slikken was. Tot na de inpoldering van de Graaf Hendricx polder in 1538.

De A4 is op 24–11–2014 in gebruik genomen. In de daaraan vooraf gaande periode zijn er diverse activiteiten en ook krantenberichten. De Steenbergse Courant van 14-11-2014 geeft een bericht weer waarin voormalig wethouder Bert van Kesteren verteld; dat veel mensen de historie niet kennen. Steenbergen lag in vroeger tijden aan zee. Bovendien maakt zo’n naam nieuwsgierig, het zal voorbijgangers prikkelen de afslag te nemen en dat is goed voor de economische ontwikkeling van Steenbergen.

Beleef Historisch

1674 Steenbergen ghelegen aen eenen arm van de Zee twee mijlen van Bergen op Zoom is een flerek Stedeken

Woontoren

Rond 1200 werden aan de heer van Breda, behalve zijn reeds bestaande allodium, alle landen beneden Prinsenhage tot de Striene toe in leen gegeven. Sedertdien zijn deze tot 1287 het Land van Breda blijven vormen. Mogelijk is toen reeds hier een donjon of woontoren gebouwd, welk deel uitgemaakt kan hebben van de hof of villa (in engere zin), de plaats dus waar de meier woonde, welke het gezag van de heer van Breda vertegenwoordigde. Deze donjon menen we terug te vinden in de oude toren, waarvan de ruïne voor 1747 op de hoek Molenweg –Wipstraat, stond ter plaatse van de woning van molenaar Trouw. Mede door de opheffing van de lijfeigenschap voor de onderhorigen van de Heer van Breda, in het midden van de dertiende eeuw, is het ontstaan van een afzonderlijke vrije gemeenschap ten noorden van deze sterkte bevorderd. Deze sterkte vormde dan, ten zuiden van het dorp, in tijd van nood een soort frontdekking, terwijl aan de andere zijden het dorp door lage, onder het vloedwater liggende gronden was omgeven. Dat ter plaatse van het 15de-eeuwse stadhuis op de Markt reeds een versterking of tolhuis was gebouwd, wordt door Willem van Ham sterk betwijfeld. De toren aan de Molenweg vormde dus het z.g. Steen waaraan de stad het eerste deel van haar naam ontleent.

Steenbergen

Beleef Historisch

blz. 67 jaarboek De Steenen Kamer 2020.

Steenbergen, 1375

Steenbergen, 1560

Steenbergen, 1628

Slag om Steenbergen, 1583

Kaart 1635

Hattinga, 1746

De Vesting

Na ontvangst van de keur (1272) is Steenbergen zich tot een stad gaan ontwikkelen. Het heeft een rijke historie en groeide in de 14e en 15e eeuw, dankzij zoutwinning en handel met Antwerpen en Vlaamse steden als Brugge en Gent, tot een handelsstad.

De vesting kreeg een ommuring en in de 15e eeuw werden ook een aantal verdedigingswerken gebouwd volgens het Oud Italiaans Vestingstelsel. Door de grote overstromingen ging een groot deel van de provincie verloren. Delen van de stadsmuren werden door het watergeweld verwoest. Toen, onder andere door de teloorgang van de zoutwinning en de vele dijk doorbraken, de economische neergang was ingezet, werd Steenbergen in de 16e eeuw in plaats van een handelsstad meer een vesting- en garnizoensstad. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog (vanaf 1568) is de stad geheel van een omwalling voorzien en was hij toegankelijk via drie poorten, de Waterpoort, de Blauwpoort en Onze Lievevrouwenpoort. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de vesting geplunderd door de Watergeuzen (1572), daarna is hij belegerd en ingenomen geweest door de Staatse en Spaanse troepen. Nieuwe vestingwerken (zoals het fort aan de Vliet) zijn aangelegd in 1583 na de slag bij Steenbergen.

Tijdens het Twaalfjarig Bestand verbeterde David van Orliëns de werken. Toch werd direct na het Twaalfjarige Bestand de vesting wederom ingenomen door de Spanjaarden. Hier kwam een eind aan toen Prins Maurits in 1623 Steenbergen definitief veroverde. Kommandeur Thienen legde in 1628 drie bolwerken aan (het Thienen-, Oranje- en Frederiksbolwerk). Een jaar later volgt de aanleg van de bolwerken, Solms, Wijngaerden en Nassau, zodat de vesting een zeshoek vormt. De vesting wordt geheel omringd door een gracht. In 1635 werd de vesting versterkt met een groot kroonwerk en vier jaar later met een hoornwerk.

Op advies van Menno van Coehoorn, die Steenbergen in 1677 bezocht, werden de vestingwerken gedurende de jaren 1701-1703 vernieuwd en uitgebreid, zodat de stad werd omringd door een wal, zes bolwerken, grachten, buitenwerken en ravelijns.

Toen de vesting eenmaal opgenomen was in de West-Brabantse Waterlinie, heeft hij zelfs standgehouden toen de Fransen de regio binnenvielen tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog in 1747 (toen als onderdeel van de Zuidwaterlinie). De vesting Steenbergen is in 1827 opgeheven. Tegenwoordig is van deze vesting, Fort Henricus, de waterpoort (haven) en de Stadswal nog te herkennen.

Steenbergen

Boetse Molen

In de keure van 1272 werd bepaald dat: molens en versterkingen niet opgericht mogen worden. Maar een boer kan voor zijn graan niet zonder molen. Dus geven heer Arnoud van Leuven en zijn gemalin, in 1275, aan Wisse (van den Havene) de Porter het recht tot het oprichten van een molen. Bij deze ene molen is het niet gebleven: in 1453 zijn er twee. In 1519 koopt Frans van der Couveringe een stoof, molen en toebehoren, gelegen oostwaarts van de stad. In 1657 is er sprake van herstel aan: “Sijnne hoogheijts wintkorenmolen staende op de oude stadsvesten van Steenbergen”.

Molen “Rust niet” is beter bekend als de Boetse Molen, vernoemd naar de voormalig eigenaar Hendrik Boets, die in 1841 de molen kocht. De molen was een Standaardmolen, staande op een molenbelt. De molen is vermoedelijk gebouwd in 1784. De molen, die in 1912 zonder vergunning werd afgebroken, stond aan de huidige Molenweg ter hoogte van straat De Twijnerij. Nadat de molen is afgebroken wordt het graan gemalen in de woonboerderij.

Antonius Johannes Boets verkoopt aan landbouwer Johannes Trouw uit Wouw het huis met schuur, graanmaalderij, stal, wagenhuis, erf en tuin te Steenbergen aan de Wipstraat, met de aanwezige machinerieën als gasmotor met riemen en drijfwerk, een koppel maalstenen, kuip met toebehoren, kraan, waterketel en bascule, benevens kippenhokken, afrastering en alles wat aard- en nagelvast is. Verder winkelopstand, twee toonbanken, bussen en flessen, maar geen winkelvoorraad. De koopsom bedraagt f 10.000, -.

Steenbergen werd in 1922 aangesloten op de 10 kV kabel van Bergen op Zoom. Jan Trouw heeft zijn molenbedrijf aangepast voor elektro-motoren. Op zijn voorgevel stond : Eerste Steenbergse elektrische maalderij. De molen activiteiten worden beëindiging en in 2013 wordt de familie Roozenboom eigenaar van het pand.

Het Wit Kruis is in het jaar 1817 als stenen windmolen gebouwd achter de woning van bierbrouwer J.C. Lemmens aan de Simonshaven. De molen bestond uit drie lagen: onderin was een oliemolen gesitueerd, daarboven een schorsmolen en de rest was een graanmolen. Laatste eigenaar in de 20ste eeuw was Martien Veraart, toen deze ophield met zelf brouwen, is de molen in 1920 tot aan de tweede zolder afgebroken. Daarna is in het onderste deel nog met een gasmotor gemalen door graanmalers Moerings uit Zegge, J. de Weert uit Steenbergen en diens schoonzoon M. Danen. In oktober 1955 is de romp gesloopt en verdween de molen definitief uit het stadsbeeld.

Molen de Hoop. Jan Hendrik Kruger bouwt in 1820 een houten standaardmolen op het zuidwestelijke bastion Tienen. De molen wordt publiek verkocht en daarna waarschijnlijk afgebroken.

Beneden sas II

Beneden sas III

Sluiswerken

De hoogte van de waterstand is altijd aanleiding voor discussie. De boeren willen een lage waterstand voor de afwatering van de polders. De schippers een hoge waterstand voor een goede bevaarbaarheid.

Blauwe Sluis

De Kruislandsepolder dreigt met grote stortregens te verdrinken. In 1570 wordt voor deze polder een nieuwe sluis, volgens bestek, aanbesteed en gebouwd. Hierbij is veel blauwe steen gebruikt, vandaar de naam “Blauwe Sluis”. Daar de meeste sluizen in die tijd van hout gebouwd werden, was een stenen sluis wel iets om trots op te zijn. In de loop der tijden is de sluis zo vaak vervangen en vernieuwd, dat men niet meer weet, de hoeveelste sluis momenteel in gebruik is.

Bovensas

Op 7 september 1822 wordt de eerste steen gelegd voor de spuisluis aan het Bovensas. Bij de restauratie in 1900 zijn de houten deuren vervangen door stalen deuren. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de kapotgeschoten deuren vervangen door houten deuren.

In 1990 besloot het waterschap Brabantse Delta de sluis te dempen. Dat was goedkoper dan helemaal te slopen. In februari 2012 is de restauratie van de 35 meter lange sluis gerealiseerd volgens de plannen uit 1822.

In 1883 werd een omleidingskanaal gemaakt, waarin een aflaatsluis van 2 meter breed. Met de bouw van de nieuwe schutsluis is deze komen te vervallen. In maart 1913 werd begonnen met de bouw van een nieuwe schutsluis. De werken kwamen in februari 1914 gereed. De verzakte kademuren, van de uit 1913 daterende zuidelijke sluis, zijn aanleiding voor een grondige restauratie in 2013 /2014.

In 1936 is door ingenieur Bongaerts een plan voor ontwatering van de polders van Kruisland opgesteld, hetgeen niet leidde tot de bouw van een gemaal, maar tot de bouw van de nieuwe “Beatrixsluis”, die echter van meet af aan niet toereikend bleek te zijn voor een goede waterlozing. In 1963 en 1964 zijn de laatste schepen in de sluis geschut. De sluis werd in 2001 gedempt en dient alleen nog als waterkering. Gemaal Brooijmans uit 1953 is aangesloten op een 18eeeuwse inundatie-inlaat.

Benedensas

Op 12 september 1822 wordt de eerste steen gelegd voor het bouwen van een stenen schut-, uitwaterings- en spuisluis aan het einde van de vliet. De sluizen van “Het Benedensas” getuigen van oerdegelijke Hollandse sluizenbouw. In 2001 is de Brabantse Monumentenprijs toegekend. Dit type sluis is reeds zeer zeldzaam. Op 3 augustus 1883 werd de eerste steen gelegd voor de bouw van een uitwateringssluis bij het Benedensas.

De concurrentie werd groter, zodat schippers streefden naar een hoger tonnage en een grotere snelheid. Vaartuigen werden groter, veel schepen waren al op stoom overgegaan. De suikerfabriek had van lieverlee meer aanvoer per schip. Nadat het nieuwe hoofd met sluis aan het Benedensas in februari 1914 gereed was, konden schepen tot 30 m geschut worden.

Na de inwerkingtreding van de sluizen zou het peil van de Vliet lager worden. De haven van Steenbergen en de Heen moesten dan ook verdiept worden. In de jaren ’60 is het complex gerestaureerd. Sinds 1987 zijn de getijden op het Volkerak en Zoommeer weggevallen en daarmee de functie van de sluizen. In maart 2013 werd de fietsrolbrug gerenoveerd en computergestuurd opengesteld voor fietsers en recreanten.

In 2014 /2015 wordt de schutsluis onderdeel van de waterberging Volkerak-Zoommeer. Hiervoor wordt de schutsluis voorzien van een extra keermiddel, een klepdeur op de bodem van de Vliet. De historische vloeddeuren werden gerestaureerd. En bij de uitwateringssluis zijn 12 hydraulische schuiven geplaatst.

Inundatiesluis

Op een gravure van 1650 is sprake van “sluis Zout Water” op een kaart uit 1820 wordt deze aangeduid als Innendatie Sluis. In de zuidelijke Kademuur is een gietijzeren klep aanwezig die de afsluiting is van de oude duiker naar de Ligne (wat er nog van over is).

Beleef Historisch

Boven sas III

Boven sas IV

Blauwe sluis

Boven sas

Boven sas II

R.K. weeshuis voor 1918

N.H. weeshuis.

R.K. Weeshuis na 1930

De zorg voor wezen in Steenbergen was er al lang. In de Middeleeuwen had de stad een Gasthuis dat, voor zover bekend, het eerst in het jaar 1431 is vermeld. Omdat in het gasthuis bij voorkeur zieken en ouden van dagen werden verpleegd, werd de zorg voor weeskinderen meestal uitbesteed.

Na de invoering der Reformatie in Steenbergen kreeg het oude gasthuis van lieverlee een andere opzet. Van gasthuis werd het meer en meer een armenhuis. Door het stadsbestuur werden regenten aangewezen, die het dagelijks bestuur vormden. Het gasthuis had vaste inkomsten uit huisrente, erfrente en landpacht. De eigen inkomsten werden aangevuld door een jaarlijkse “ommegang”, waarbij regenten met de collectezak rondgingen.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog kregen grote delen van het gasthuiscomplex een militaire functie. Op 2 maart 1657 is het voormalig gasthuis omgezet in een armenweeshuis. In naam was het weeshuis algemeen; in feite was het sinds de invoering van de hervorming een hervormde instelling. Het gebouw van het Armen Weeshuis was in de loop van de 18e eeuw in twee gedeeld.

Bij de omwenteling van 1795 kwam naast een geheel ander politiek beeld ook een scheiding tussen staat en kerk tot stand. Op 18 maart 1803 is er een akkoord gesloten, waarbij het oude weeshuis verdeeld werd in een hervormd en een rooms.

Na het vertrek van de garnizoenen wordt het als kazerne gebruikte gedeelte van het oude Gasthuis, de kapel incluis, tot de grond toe gesloopt. Op het aldus vrijgekomen terrein is het Rooms-Katholieke Weeshuis gezet, naast het inmiddels herbouwde Gereformeerd Weeshuis.

Op 3 december 1918 brand het Rooms-Katholiek Weeshuis af; het herbouwde weeshuis dateerde van 1930 en werd in 1978 gesloopt. Van oudsher was er aan het weeshuis een school verbonden. Aanvankelijk gaven de binnenvader en moeder lessen in de eerste beginselen. In 1866 stichtte het bestuur van het weeshuis een bewaar- en handwerkschool. De kosten van dit onderwijs werden gedeeltelijk bestreden uit gewone fondsen van het weeshuis. In 1871 werd door de hervormde gemeenschap in Steenbergen een stichting opgericht met de naam “Vereniging tot instandhouding en bevordering van belangen van opvoeding en onderwijs te Steenbergen”.

Het Gasthuis

Op 20 april 1853 betrok een viertal zusters het voormalige gendarmerie gebouw in de Kleine Kerkstraat. Aan de koop was de voorwaarde verbonden dat beide vroegere eigenaren jaarlijks een rente zouden ontvangen van f 100,- zolang een van beide nog leefde. Bovendien moest de Congregatie gedurende veertig jaren na het overlijden van de langstlevende f 25.- uitkeren aan het aangrenzende Weeshuis. De naam Charitas werd voor het eerst gebruikt.

De zusters opende een bewaarschool in het kleine oude pand op de hoek van de Kleine Kerkstraat en de Vleeshouwerstraat. In de loop der volgende jaren konden dankzij zuinig beheer en ingekomen giften gaven, terreinen en gebouwen worden aangekocht.

De scholen werden, toen zij eenmaal bekendheid hadden bezocht door 400 kinderen. Mgr. Van Beek adviseerde de zusters het geven van onderwijs over te laten aan de zusters van het Weeshuis, en zich zelf te gaan toeleggen op de verpleging van zieken en de verzorging van arme gebrekkige en oude van dagen. De gebouwen en terreinen werden opnieuw uitgebreid.

Op 3 december 1918 brak er brand uit boven een vroegere oude kapel. In een mum van tijd verwoeste het vuur de voorbouw en de vleugel. Van de inwoners waren door deze brand een 60-tal vrouwtjes, 56 zusters en de rector dakloos geworden. Het zou tot januari 1921 duren voordat zij een geheel gemoderniseerd hoofdgebouw met een moderne ziekenafdeling konden betrekken.

Terwijl de ziekenafdeling van Charitas rond 1930 was veranderd in een klein maar modern ziekenhuis met wijkverpleging werden in de gestichtafdeling slechts bescheiden verbeteringen doorgevoerd.

Los van de problemen die de oorlog voor heel de bevolking met zich meegebracht had, was het huis vrijwel ongeschonden de oorlog doorgekomen. Sinds 1941 was het ziekenfondsenbesluit van kracht. Dit leidde tot enorme stijging van het aantal opgenomen patiënten. De eisen van de verpleging waren dwingender geworden. Gaandeweg werd duidelijk dat het ziekenhuis van Charitas te klein was om te kunnen overleven. In 1962 werd uiteindelijk met de Geneeskundige Inspectie besloten het ziekenhuis definitief te sluiten.

Het Wit-Gele Kruis

In overleg met dokter W. van de Kar en deken P.S. de Wit werd in januari 1918 een afdeling van het Wit-Gele Kruis opgericht. Zij hadden de zusters van Charitas gevraagd om de uitvoering van de verpleging op zich te nemen.

Het Wit-Gele kruis had formeel tot doel ‘de verbetering van de volksgezondheid in het algemeen’. De wijkzuster was verpleegkundige, gezinsverzorgster, maatschappelijk werkster, religieuze steun en toeverlaat. Zij waakte bij stervende, hielp de priester bij het toedienen van het sacrament van de stervende. Ten slotte was de wijkzuster ook degene die de zorg droeg voor het afleggen van gestorvenen. Wat zij niet deed, was psychiatrische patiënten verplegen.

Beleef Historisch

Steenbergen

Aanvankelijk trokken de wijkzusters vanuit het Gesticht Charitas zelf de wijk in. In 1928 werd het wijkgebouw bij Charitas geopend, van waaruit ook verpleegmaterialen werden uitgeleend. Eind jaren vijftig werd de wijkverpleging overgedragen aan lekenkrachten. Eind april 1960 wordt, dankzij een belangrijke gift van het Italiaanse Rode Kruis, een nieuw wijkgebouw aan de Ravelijnstraat geopend.

Onze Stede

Begin jaren zestig werden patiënten steeds vaker naar het ziekenhuis in Bergen op Zoom doorverwezen. In 1962 werd uiteindelijk in overleg met de Geneeskundige Inspectie besloten het ziekenhuis definitief te sluiten. De zusters gaan zich volledig richten op de ontwikkeling van de bejaardenzorg. De maatschappij vond het allang niet meer acceptabel dat mannen en vrouwen gescheiden hun laatste levensdagen sleten op de grote zaal.

In 1962 besloot het congregatiebestuur dan toch dat de oudbouw van Charitas zou moeten worden gemoderniseerd. Voorlopig bleef het bij plannen. In 1968 werd de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten aangenomen. Deze regelde financiering van langdurige ziekenhuisopname en opname in een verpleeghuis.

Tegelijk met de oprichting van De Stichting Huize Charitas in 1972 werd er een nieuwe mannelijke directeur aangesteld. Er kwam een kapsalon, er werd een therapieruimte voor handvaardigheid ingericht en er kwam een winkeltje. Maar ook werd er besloten om het oude gebouw te slopen en nieuwbouw ter hand te nemen.

Het nieuwe verzorgingshuis kreeg de naam “Onze Stede” en werd officieel geopend op 14 februari 1981 door minister Til Gardeniers. Het verzorgingstehuis biedt huisvesting, dag- en nachtverzorging, eventueel verpleging aan 114 ouderen die zelfstandig wonen in appartementen van het tehuis.

Met de komst van Onze Stede werd ook het besluit genomen dat de zusters Steenbergen zouden verlaten. Op 19 november 1982 vond het afscheid plaats. Doordat bewoners met intensieve zorg naar Hof van Nassau zijn verhuisd, verblijven er na mei 2019 nog 55 ouderen in Onze Stede. Na een flinke opfrisbeurt en een modernisering van het restaurant kan het zorgcentrum weer vooruit.

Om de stijgende uitgaven het hoofd te bieden, kiest de overheid er tegenwoordig voor het zelfstandig wonen nog veel meer dan voorheen te stimuleren. Ouderen wonen thuis tot ze zoveel zorg nodig hebben dat opname in een verpleeghuis noodzakelijk geworden is.

Steenbergen

Beleef Historisch

Lindenburgh / Hof van Nassau

Verpleeghuis De Lindenburgh bood (para)medische behandeling, psychosociale begeleiding, verpleging en verzorging aan personen vanaf 18 jaar, die een intensieve en vaak complexe zorg nodig hebben veelal (hoog)bejaarden patiënten.

Naast zorg werd veel aandacht besteed aan het verblijf en werden allerlei faciliteiten beschikbaar gesteld zoals een uitgebreid ontspanningsprogramma. Verpleeghuis de Lindenburgh had 90 bedden voor klinische opname, 30 bedden voor somatiek en 60 bedden voor psycho-geriatrie. Daarnaast waren er 8 plaatsen voor dagbehandeling.

In februari 2016 vetrokken de bewoners van het toenmalige Lindenburgh naar hun tijdelijk onderkomen in De Ambacht in Nieuw-Vossemeer. Het oude verpleeghuis voldeed niet meer. Drie maanden later ging het gebouw tegen de vlakte, waarna het lange tijd stil bleef.

Het verpleeghuis Hof van Nassau voor 120 cliënten - is op 28 mei 2019 geopend door koningin Maxima. Het biedt, met een baanbrekend concept en de elegante ondersteuning van moderne technologie, maximaal verantwoorde vrijheid aan cliënten met dementie. De 96 dementerende en 24 somatische bewoners hebben elk hun eigen leefcirkel waar zij zich, binnen aanvaarbare risico's, veilig kunnen bewegen om zo de deprimerende consequenties van dementie te verminderen. Dat is niet beperkt tot de eigen woning, maar veelal ook in de riante binnentuin met tal van voorzieningen, het sfeervolle restaurant, de terrassen langs de jachthaven of zelfs buiten het complex. Doordat bewoners meer bewegen en eigen beslissingen nemen, voelen zij zich zichtbaar prettiger. Ze zijn vitaler en gebruiken significant minder medicijnen. Daarnaast geldt Hof van Nassau als een living lab, een kraamkamer voor slimme en tijdbesparende zorginnovaties die tanteLouise in het kader van het project 'Anders Werken in de zorg' ontwikkelt. Die vernieuwing is nodig om ook in de toekomst de (toenemende) vraag naar kwalitatief hoogwaardige zorg optimaal te organiseren.

Luchtfoto Hof van Nassau

Ruwbouw Hof van Nassau

Lindenburgh

De Lindenburgh

Kunstwerk Lindenburg

Hof van Nassau

Kapel Dassenberg

Op de Brabantse zandgronden begint men, na de Vrede van Munster (1648), bomen aan te planten. Woeste gronden zijn nutteloos. Zet er maar bos op! In cultuur brengen ten behoeve van landbouw lukt niet door het mesttekort op de zandgronden. Rond 1850 zien we in de bossen een verandering van loofhout naar dennen: de mijnen in Limburg hebben stuthout nodig. Als na 1900 de kunstmest betaalbaar wordt, verandert veel bos en hei in landbouwgebied.

In 1263 wordt, waar nu Dassenberg ligt, een hofstede vermeld met de naam Franckenberghe. De hoeve werd bewoond door vooraanstaande personen, zoals de rentmeester en schout van Bergen op Zoom en Steenbergen, de adjudant van de markies, een Amsterdamse koopman en een Friese predikant enz. De naam Dassenberch wordt pas van 1658 gebruikt. In 1854 gaat het landgoed over in handen van de Belgische fabrikant Spruyt. De Groote Villa (1895), het koetshuis (1895), de Mariakapel (1896) en de tramhalte annex woning (1899) zijn ontwerpen van de Bergse architect C. van Genk. Tegenwoordig is Dassenberg in het bezit van Simon en Marie-Anne Deckers-Cols. Ze wonen er zelf een deel van het jaar en verhuren ook een deel van de opstallen.

Op 12 juli 1634 vond in de herberg “Den Grave van Mansveldt” de publieke verkoop van een “hoefken land”, ca 14 gemeten groot, in het Oudland te Steenbergen. Er is op dat moment nog geen sprake van een landgoed. Door een reeks van aankopen werd het Buiten Goed Eekelenberg in 1798 getaxeerd op 106 gemeeten en 55,5 roeden.

In 1855 werd het landgoed omschreven als: De Buitenplaats Eikelenberg bestaande in het herenhuis met keuken, afzonderlijk koetshuis of remise, tuinmanswoning met annex schuur, twee arbeiderswoningen, fraai uitgestrekte tuinen, vijvers, wel aangelegde bossen en wandeldreven etc. Opmerkelijk is dat het landhuis in mei 1856 is gesloopt. De afbraak werd publiekelijk verkocht. De veiling leverde slechts fl. 659,05 op.

Naast het landgoed Ekelenberg ligt de hofstede De Lantaarn een van de oudste boerderijen van Steenbergen. De gebouwen zijn medio 2019 gesloopt. En er is een bestemmingsplan wijziging. In mei 2020 zijn bij opgravingen funderingen uit de 15e eeuw ontdekt.

Vermoedelijk was Padmos oorspronkelijk een complex bestaande uit een versterkte woning met bijbehorende landerijen. Gegevens over bewoning dateren uit de 16de eeuw. In november 1830 is het huis Padmos omschreven als een klein kasteel. De heer Anemaet, ontvanger der belastingen houdt er zijn verblijf op, doch het behoort aan een ingezetene van Brussel. In de zomer van 1860 wordt het slot Padmos gesloopt. De afbraak leverde fl. 483.95 op. Sinds oktober 1983 zijn de landgoederen Ekelenberg en Padmos eigendom van Brabants Landschap.

In de 14de eeuw werd op de plaats van de huidige N.H. kerk een kerk gebouwd, gewijd aan St. Jacobus de Meerdere. Begin 16e eeuw werd deze kerk verbouwd door de architecten Rombouts en Anthonis Keldermans. Het moet toen een fraaie gotische kerk geweest zijn. In de nacht van woensdag na Pinksteren 1572 trokken enkele honderden Watergeuzen Steenbergen binnen en plunderden huizen en het kerkgebouw.

Twintig jaar later, in 1592, kwam de kerk in protestantse handen, doordat de stad veroverd werd door prinselijke troepen. Het merendeel van de plaatselijke bevolking bleef de oude religie trouw; alleen personen in hogere bestuursfuncties gingen vanwege politieke belangen over tot het protestantisme. De kerk raakte in verval; in 1830 werd besloten tot afbraak.

Voor de roomse parochie brak een tijdperk van verdrukking aan; priesters waren verdreven; de parochianen kerkten in de omgeving. In 1679 begon pastoor Kerckers met het inrichten van een schuurkerk op Welberg. Hier is ongeveer 25 jaren lang het onderkomen van de Steenbergse parochie geweest. De tijd wordt gekenmerkt door groeiende tolerantie en verdraagzaamheid.

In oktober 1707 mochten de katholieken binnen de vesting aan de Vleeshouwerstraat een eigen schuurkerk in gebruik nemen.

Bij het herstel van de parochie werd een nieuwe patroon gekozen. Het werd St. Gummarus. Na de omwenteling in 1795 ontstond in de parochie het verlangen naar een echte kerk. In de Kleine Kerkstraat was geen mogelijkheid tot uitbreiding of nieuwbouw. Afbraak van het stadhuis in 1826 bracht een oplossing. De kerk op de markt was ontworpen in de zogenaamde Waterstaats-stijl. Architect was P. Huysers Az uit Breda. In de jaren 1861-1863 is aan de voorzijde een toren aangebouwd, die de kerk wat verhief boven het niveau van een waterstaatskerk. Architect van de toren was P. Soffers uit Ginneken.

Door het verval van de Jacobuskerk werd in 1830 besloten deze af te breken. In 1832 werd op ongeveer dezelfde plaats begonnen met de bouw van de huidige Hervormde Kerk. Ook deze kerk is een mooi voorbeeld van de Waterstaatarchitectuur. Architect was P. Huysers Az uit Breda. Aan het einde van de negentiende eeuw besloot het toenmalige R.K. kerkbestuur tot de bouw van een nieuwe ruimere kerk. Het werd een kerk in neogotische stijl. Ontworpen door Dr. P.J.H. Cuypers, uitgewerkt door zijn zoon Jos Cuypers en Jan Stuyt. De kerk is gebouwd op een terrein achter de bestaande kerk. Op 14 juli 1903 is de kerk door de bisschop van Breda Mgr. P. Leyten ingewijd.

In de jaren 1875-1876 werd de gasthuiskapel gebouwd in Byzantijnse stijl. De bouw was mogelijk gemaakt door een gift van Godefridus Moors. In 1877 werd de kapel verrijkt met een kruisweg en twee jaren later met een orgel.

De laatste paters Assumptionisten van huize Stella Maris namen in 1968 de leiding op zich van de nieuwe parochie in Steenbergen Zuid, de Parochie van de Vrede. Theo van Geffen werd de eerste pastoor.

De evangelische kerk “Open Deur” is opgericht op 6 mei 2007. Na rondzwervingen in diverse gebouwen, heeft de stichting het voormalig postkantoor aan de Geert Vinkenstraat in mei 2011 aangekocht. Tijdens aanpassings- en herstelwerkzaamheden zijn de nog aanwezige muurschilderingen van Dio Roovers vakkundig gerestaureerd.

Vredeskerk

Opendeur

R.K. kerk na 1903

Schilderij 1685 – 1695

Stadhuis en kerk 1740, Gravure H. Spilman

A.C. van Haesendonck 1840

Stadhuis na brand 1936

Stadhuis 1939 – 2007

De Stadhuizen

Wanneer precies het eerste stadhuis gebouwd werd is onduidelijk, maar het klepklokje dateert van 1476! Midden op de huidige markt stond het stadhuis. Met aan de oostzijde daarvan de Waterpoort, zo genoemd omdat hij toegang gaf tot de haven

Het gebouw op het schilderij van het stadhuis heeft verwantschap met middeleeuwse bouwtrant. In 1627 is de Puye ofte bordeys aangebouwd. In die tijd was het gebruikelijk dat alle belangrijke besluiten vanaf het bordes werden bekendgemaakt. In 1818 is voor het gebouw bij koninklijk besluit toestemming gegeven voor afbraak.

In 1821 werd het voormalig commandeurshuis in de Kaaistraat als stadhuis in gebruik genomen. Na velerlei veranderingen werd in 1829 goedkeuring verkregen tot het verbouwen in Waterstaatstijl naar ontwerp van P. Huijsers uit Breda. De klokken met het uurwerk van het oude stadhuis hadden hiermede hun bestemming voor de toekomst.

In de nacht van 15 op 16 september 1936 is door een fatale binnenbrand het gebouw verwoest. Op 7 oktober werd besloten de restanten van het verbrande gebouw te slopen terwijl gelijktijdig tot de bouw van een nieuw gemeentehuis werd besloten. De gemeentelijke diensten werden tijdelijk ondergebracht in de gemeentelijke avond-nijverheidsschool aan de Visserstraat.

Op de oude locatie werd een nieuw gemeentehuis gebouwd naar ontwerp van Jac Hurks uit Roosendaal en gemeente-architect

C.Roelants. Het stadhuis werd op 23 juni 1939 plechtig geopend door de commissaris van de koningin Jhr. Mr. A.B.M. van Rijckevorsel. In 1982 wordt het stadhuis uitgebreid met een stadskantoor tussen de Visserstraat en de West-Dam naar ontwerp van Oomes en de Bont uit Breda.

Daarna werd de benedenverdieping van het oude gemeentehuis fors verbouwd. Algemene Zaken neemt zijn intrek zolang in de witte villa Na de gemeentelijke herindelingen in Noord-Brabant in 1997, toen de voormalige gemeenten Nieuw-Vossemeer, en Dinteloord en Prinsenland bij de gemeente Steenbergen werden gevoegd, werd besloten om over te gaan tot de bouw van een nieuw gemeentehuis, omdat het stadhuis en aanverwante gebouwen te klein en gedecentraliseerd waren. Begin 2007 was het gebouw af. Het nieuwe gemeentehuis van Steenbergen werd officieel geopend in aanwezigheid van 300 genodigden door burgemeester Jan Hoogendoorn en Commissaris van de Koningin Hanja Maij-Weggen. Het gebouw is ontworpen door architect Eric van Pelt uit Cromvoirt.

Links brouwerij Het wit Kruis Rechts achter de mouterij

Blauwstraat Brouwerij Fortuin

Kaaistraat Cafe Brussel Brouwerij De Witte Leeuw

Bierbrouwerij

In het jaar 1504 oorkondt Henrick, graaf van Nassau en Heer van Breda, dat - aangezien er in Steenbergen niet gebrouwen wordt - Engelbrecht van Etten, schout van Steenbergen, verlof krijgt een brouwerij op te richten. Schout en schepenen stellen in dat jaar en ook in latere jaren de richtlijnen (‘voorgeboden’) vast op het tappen.

In de zestiende en zeventiende eeuw was bier de populairste drank geworden. Het kwam ‘s morgens, ‘s middags en ‘s avonds bij het eten op tafel. De maaltijden waren immers sterk gekruid en drinkwater had vaak onvoldoende kwaliteit. Buitenlandse grondstoffen voor koffie en thee en ook wijnen en gedistilleerd waren mondjesmaat en slechts tegen hoge prijzen verkrijgbaar. Vandaar dat bier een echte volksdrank werd. Iedere plaats van belang had wel een of meer brouwerijen.

Het stadsbestuur hief belasting op opslag en productie. De plaatselijke brouwerijen betaalden daarvoor zogenaamde ‘impost’. Grossiers en particulieren, zoals de herbergen en tapperijen, werden eveneens aangeslagen.

Die accijnzen waren voor de stad een aanzienlijke bron van inkomsten. Daartoe werden zogenaamde vondpeilen ingesteld; controleurs kwamen opvragen hoeveel bier in voorraad werd gehouden.

Naast echte beroepsbrouwers waren er ook huisbrouwers. Uiteraard hing de kwaliteit van het bier voor een groot deel af van het gebruikte water. Dat haalde men uit putten op het brouwerij-erf en uit de stadsgrachten. Met name in droge periodes viel het op, dat er soms op het stinkende vestwater, het nodige viel op te merken. De naam ‘Vuile Vest’ zegt in dit verband genoeg.

Bekende brouwerijen in Steenbergen:

1646 De Witte Leeuw Berenstraat

1629 – 1654 Fortuin Blauwstraat

1656 – 1806 Witte Ruiter Poststraat

1751 Rode Hert Oudland-Welberg

1773 Het Wit Kruis Simonshaven

1827 Oranjeboom Kruispoort.

In 1928 stopt Martien Veraart, de laatste bierbrouwer, met de productie van bier. Amstel bieren komen met een beurtschip van uit Amsterdam naar Steenbergen en worden door Veraart gebotteld.

In de Middeleeuwen waren openbare wateren van groot belang voor het dagelijkse leven. Het water werd niet alleen uit de grachten geschept voor allerhande neringen, maar ook om als drinkwater te gebruiken. Dit oppervlaktewater was uiteraard niet vrij van besmettingen. Het stadsbestuur liet putten aanleggen. Zo’n put werd dan Herenput genoemd. De bekendste is wel de IJzeren put.

Voor Kaaistraat 44 is in 1996, door Steenbergse archeologen, een openbare waterkelder van baksteen, gefundeerd op houten ton, ontdekt. Diepte 6 meter. Diameter 2,50 meter. Gebouwd in 17e of 18e eeuw. Van lieverlee lieten gegoede burgers en de overheidsinstellingen zelf waterputten in hun achtertuinen maken. De oudste waterput stamt uit het begin van veertiende eeuw en was gelegen tegen de ziekenzaal bij het gasthuis. Het water van deze putten was beter, omdat het geen oppervlaktewater, maar grondwater was.

In de negentiende eeuw gaat men op de stadsputten een houten of hardstenen pomp plaatsen. De grootste en mooiste stond op de Markt, verder in de Visserstraat, in de Blauwstraat, in de Vleeshouwerstraat, in de Kaaistraat (voor het Pompstraatje), in de Beerenstraat en in de Kromme Elleboog.

Het water uit de stadspompen kwam uit de vest, en was dus gevaarlijk voor de gezondheid; het werd gebruikt voor wassen en schuren. In tijden van droogte konden mensen, die geen water meer in de regenbak of welput hadden, met emmers drinkwater halen bij een tankwagen van de tram, die opgesteld stond op het rangeerterreintje tegenover hotel Franken (De Tilleborgh).

In de negentiende eeuw werd het steeds duidelijker dat er een verband was tussen het voorkomen van sommige ziektes, en het beschikken over goed drinkwater. Door de ontwikkeling van de stoommachine werd het mogelijk om waterleiding aan te leggen. Het water kon toen in grote hoeveelheden worden opgepompt. Steenbergen kreeg in 1924 een watertoren met een hoogte van 42 m en een betonnen reservoir van 300 m3. Het ontwerp in art-decostijl was van Hendrik Sangster. Deze toren is op 3 november 1944 door de Duitsers opgeblazen.

In 1950 is, naar ontwerp van J.M. Hurks, een nieuwe watertoren gebouwd op enkele tientallen meters van de oude plek. Hoogte 40.66 m met een betonnen reservoir van 600 m3. In 1990 worden het kantoor, de personeelsruimte en de werkplaats verbouwd. Behalve voor kinderopvang, wordt de toren gebruikt voor trainingen aan mensen die op grote hoogte veilig hun werk moeten kunnen uitoefenen.

Oude watertoren

Wissel R.K. Kerkhof

Wissel kade

Wissel kade

Tramhalte Dassenberg

Tramhalte Kade

Tramhalte Kade

Wissel Kaaistraat

Personenwagon

De Tram

De tram zorgde ervoor dat Steenbergen uit zijn isolement werd verlost. Hoewel hij vaak niet op tijd reed en slechts zelden goed op de treinen aansloot, was het een onmisbaar vervoermiddel. Al zag aanvankelijk niemand iets in het plan van een tram. De communicatieproblemen tijdens de strenge winter van 1890/1891 en het succes van de lijn Bergen op Zoom-Tholen, gaven de doorslag. Tweede Kerstdag 1892 werd er voor het eerst proefgereden.

Op 30 december werd de lijn Steenbergen-Gastel-Oudenbosch definitief voor het reizigersvervoer opengesteld. Toen de tram vanuit Steenbergen in het jaar 1900 naar Zijpe werd doorgetrokken, in aansluiting op de tram naar Brouwerhaven, werd ook het Zeeuwse land ontsloten.

Drie trammaatschappijen waren betrokken:

ZNSM (Zuid Nederlandse Stoomtram Maatschappij) van Breda naar Roosendaal-Oud-Gastel – Fijnaart – Willemstad. ABT (Antwerpen –Bergen op Zoom – Tholen) via Vogelenzang (via Halsteren liep deze lijn naar Steenbergen). RTM (Rotterdamse Tramweg Maatschappij) Steenbergen – Brouwershaven.

Voor personenvervoer beschikte men over kleine 1e klas-wagons, die in 2 gedeelten waren gescheiden (roken en niet roken). De banken waren bekleed met rode pluche. Er stond zelfs een kacheltje in, dat in de winter door de conducteur gestookt werd. De tweede klas wagons waren lang, met een open balkon in het midden. Ze stonden op twee trolleys met 4 wielen. Binnen hadden de wagons, boven in een hoek, als verlichting een grote petroleumlamp. Iedere wagen had een handrem die door de conducteur bediend werd. Het goederenvervoer omvatte post, (een aparte donkergroene postwagen reed mee), stukgoed (in de goederenwagon) en massatransport (peeën, pulp, kolen).

De remise van de RTM was op de Stoofdijk, De ZNSM had een remise bij het RK kerkhof. Tegenover de Tilleborgh was een rangeerterreintje met een water-inneemplaats. De ZNSM heeft op 6 juli 1933 zijn laatste reis naar Steenbergen gemaakt. Na de oorlog is de opgebroken lijn tussen Anna-Jacoba en Steenbergen in zijn geheel hersteld. Na de watersnood van 1 februari 1953 heeft de stoomtram niet meer gereden, alleen nog om zand te vervoeren voor dijkherstel.

Stadszegel 1355

Stadszegel 1648

Zegel - Wapen - Vlag

Sinds 1 januari 1997 bestaat de gemeente Steenbergen in zijn huidige vorm. Door fusie van de (voormalige) gemeenten Dinteloord en Prinsenland, Nieuw-Vossemeer en Steenbergen (tot 1962 Steenbergen en Kruisland). De hoofdplaats is de stad Steenbergen.

De stad Steenbergen bezit een aantal zegels dat haar status waardig is. Sinds 1355 komt het grootzegel voor. Op het in 1647 vervaardigde grootzegel komen twee meerminnen voor, met één hand heur haren kammend, met de ander de staart vattend.

Het wapen van Steenbergen, een schild met een schuinkruis en de drietoppige berg, komt reeds midden veertiende eeuw voor als stadswapen. In de zeventiende eeuw werd het wapen verrijkt met twee schild houdende meerminnen.

Bij de wapenbevestiging in 1817 werd het schild, op advies van burgemeester P.C. Wijnmalen, met “eene Baronniekroon” gedekt, om daarmee de waardigheid van Steenbergen te kennen. Om aan te tonen “hoe dit land weleer door den Ocean overstroomd wierde” liet Wijnmalen een kabbelende zee als afsluiting toevoegen. De nieuwgevormde gemeente voert per 1 januari 1997 het wapen van de (‘oude’) gemeente Steenbergen.

De gemeentevlag staat symbool voor de gehele bevolking. Bij feestelijke gelegenheden werd sinds 1925 een vlag met drie banen rood-geel-groen gebruikt: de kleuren van het gemeentewapen in willekeurige volgorde. In 1958 werd een officiële vlag vastgesteld; op een gele vlag zijn een rood schuin kruis en twee groene banen aangebracht, aldus de symbolen van het gemeentewapen voorstellend.

Op 30 oktober 1997 stelde de raad vast dat de nieuwgevormde gemeente een vlag zou voeren waarin de kleuren van de drie voormalige gemeenten die zijn opgegaan in het nieuwe Steenbergen, zouden terugkomen.

Voormalige Ned. Herv. School, Grote Kerkstraat 27, gebouwd in 1920.

N.H. Weeshuis In 1866 bewaar en handwerk school

Woning met dubbele deur, door de gemeente in 1804 aangekocht als stadsschool

Meisjesschool aan de Rozemarijnstraat van het Roomsch Katholiek Weeshuis Tekenschool geopend in 1914, Visserstraat

Ned. Herv. School gebouwd in 1920, Grote Kerkstraat 27, tevens ulo

Scholen

In 1318 zijn er besprekingen tussen den Heer, de pastoor en goede lieden van Steenbergen, wie het recht heeft de school te vergeven (te verpachten of te verkopen). Vanaf 10 mei 1356 berustte het recht om de stadsschoolmeester te benoemen en te ontslaan bij de magistraat van de stad. Dit zou zo blijven zolang er in Steenbergen een openbare lagere school bestond. Daaraan kwam in 1924 een einde, toen de stadsschool ophield te bestaan en plaatsmaakte voor twee niet-openbare lagere scholen: een rooms-katholieke aan de Westdam en een neutraal bijzondere in de Grote Kerkstraat.

Oorspronkelijk lag het gebouw van de stadsschool aan de IJzeren Put. Vermoedelijk eind 16de of begin 17de eeuw is de school verplaatst naar de Grote Kerkstraat.

In 1645 werd een nieuw schoolgebouw in gebruik genomen gelegen aan de Kruispoort. In 1804 kocht het stadsbestuur een woning aan de Kaaistraat. Daarin werd na verbouwing de stadsschool gevestigd, inclusief een woning voor de schoolmeester. Nadat het provinciaal schooltoezicht het pand aan de Kaaistraat als school had afgekeurd, verrees in 1866 aan de Berenstraat een nieuw schoolgebouw met drie leslokalen.

In 1872 krijgen de Zusters van Steenbergen van Mgr. Van Beek, de Bisschop van Breda de welgemeende raad om het geven van onderwijs te staken en dit geheel over te laten aan de zusters van het Weeshuis.

Het aantal leerlingen bleef groeien, zeker na de invoering in 1901, van de landelijke leerplicht. In 1921 werd de stadsschool verplaatst naar een nieuw gebouw aan de Westdam. De N.H. school aan de Grote Kerkstraat dateert uit 1920.

Na de bouw van de landbouwschool in 1955 verandert er veel in onderwijsland. Andere vormen van onderwijs, veranderende schoolbesturen en nieuwe schoolgebouwen, oude schoolgebouwen worden afgebroken met uit zondering van de Maria Regina, die herbestemd wordt als woongebouw voor ouderen.

Denk jij dat je alles weet over de gemeente Steenbergen en haar kernen? Weet je dan ook dat er een hele leuke manier is om dat te testen? Op internet vind je het spel Weet Waar Je Woont met honderden vragen over allerlei onderwerpen die allemaal met de gemeente Steenbergen te maken hebben. Meld je aan en speel mee. Hoe meer vragen je goed hebt, hoe meer punten en stenen je verzamelt. Die stenen kun je gebruiken om leuke gebouwen in je woonplaats te bouwen. Een bioscoop of een reuzenrad bijvoorbeeld. De punten tellen mee voor het klassement, zodat je precies kunt zien hoeveel je al weet.

Het spel Weet Waar Je Woont is in 2014 bedacht door het platform Kunst & Cultuur. Ieder jaar worden er tientallen vragen toegevoegd aan het spel, dus er valt steeds weer iets nieuws te leren. Het spel is bedacht voor groep 7 en 8 van de basisschool, maar ook voor leerlingen in het voortgezet onderwijs en volwassenen is het spel hartstikke leerzaam en leuk.

Eén keer per jaar doen alle scholen van de gemeente Steenbergen mee aan de ‘Klassenstrijd’. Het team dat aan het eind van de kennisquiz de meeste punten heeft, krijgt de wisselbeker mee naar school en krijgt een lekkere slagroomtaart.

Speel dit spel!

Beleef Steenbergen

gebouwd in 1969, Molenweg

R.K. Lagere Technische

, gebouwd in 1960, Molenweg 95

R.K. Kleuterschool, gebouwd in 1961 Ram van Hagedoornstraat

R.K. ULO school, gebouwd in 1964, Westdam 3

Aardappelen

Bieten

Graan

Als je een rondje door de oude Steenbergse polders maakt, is het enorme landbouwareaal nog volop aanwezig. Door de jaren heen zijn de producten aangepast naar de behoeften, maar aardappelen, bieten, verschillende graansoorten, maar ook bloembollen, voedermais en zonnebloemen, worden nog steeds volop geteeld.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft de landbouwmechanisatie een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Ook de omvang van de bedrijven heeft zich mee ontwikkeld. Een voorbeeld hiervan is Van Meir Onions en Potatoes in de Boonhil, een bedrijf voor het sorteren en verwerken van 55.000 ton uien en 30.000 ton aardappelen per jaar.

Opvallend is ook de ontwikkeling van Boomkwekerij Verbeek aan de Kruislandse dijk, begonnen in de jaren 50 in Elburg en nu uitgegroeid naar een productie van meer dan 1.000.000 fruitbomen per jaar. De hoofdteelten zijn appelbomen, perenbomen en moerbedden, maar ook kersen en pruimen.

In de jaren negentig van de vorige eeuw is nagenoeg de hele Westlandse polder omgebouwd voor de glastuinbouw. Een groot aantal bedrijven produceren vaak op milieuvriendelijke basis enorme hoeveelheden tomaten, trostomaten, aubergines en paprika’s.

Akkerbouw Glastuinbouw Beleef Historisch Steenbergen

Beleef Historisch

Aubergine

Paprika

Tomaten

Tomaten II

Glastuinbouw in het Westland

Productie BAC

Fabrieken

Meekrapstoven

Na de ondergang van de zouthandel werd de teelt van meekrap belangrijk. De teelt van meekrap en de verwerking was een arbeidsintensief en complex proces. De geoogste wortels werden meestal direct naar de meestoof gebracht. De wortels werden gedroogd, gereinigd en gedorst. Opnieuw gedroogd en tot poeder gestampt.

In de negentiende eeuw waren er zeven Steenbergse meestoven, in 1903 werd de laatste meestoof stilgelegd. Het op synthetische wijze kleurstof uit koolteer winnen was het einde van de meekrapteelt. Vanaf 2006 heeft Rubia geprobeerd met moderne technieken op grote schaal kleurstof extract uit meekrap te halen. Voor de consument bleek het product te duur. In 2016 is Rubia failliet.

Suikerfabriek Steenbergen

De ondergang van de meekrapteelt werd gecompenseerd door de suikerindustrie. In 1872 is de fabriek van Van Loon, De Ram en Co. gereed voor de campagne. Een proces van 105 dagen continu en goed voor 887 ton suiker. Jaar op jaar werd het productieproces verbeterd en geoptimaliseerd. In 1919 gaat de fabriek op in de Centrale Suiker Maatschappij. In 1982 sluit de fabriek. De toegepaste verbeteringen (ook in andere fabrieken) hebben de productie capaciteit aanzienlijk vergroot. Met als gevolg een drastische vermindering van het aantal fabrieken.

Vlasfabriek

In de omgeving van Steenbergen werd al in de 16e eeuw vlas verbouwd. De behoefte aan linnen was niet alleen voor kleding, maar ook voor graan- en meelzakken, zeilen en dorskleden. Het uitgeperste zaad kon als lijnolie in de verfbereiding en voor verlichting dienen, het restant was geschikt als veevoer. In 1920 werd de Coöperatieve Vlasfabriek “Dinteloord” opgericht. Een periode van tegenslag volgde. Een oogst die mislukte en een aantal keren is de fabriek grotendeels afgebrand.

In 1951 werd aan de overzijde van de fabriek een spinnerij gebouwd, maar die werd in 1959 weer opgeheven. In 1966 werd de fabriek grondig gerenoveerd en geautomatiseerd. Nieuwe milieuverordeningen waren financieel niet haalbaar. In 1978 werd de fabriek gesloten.

Hollandse Kunstzijde Industrie

Na de Tweede Wereldoorlog ontstaat er een enorme vraag naar kunstzijde. Op het Bredase fabrieksterrein is geen plaats voor uitbreiding en in de omgeving is moeilijk aan personeel te komen. Door de opkomende mechanisatie in de landbouw heerste op het platteland werkloosheid.

In 1949 wordt aan de Molenweg een productiehal van 10.700 m2 geopend. Het bedrijf startte als nabewerkingsbedrijf van de H.K.I. in Breda. Rayon-/textielgaren werd als eerste product veredeld voor toepassing in dameskousen. De fabriek blijkt niet opgewassen tegen de Italiaanse concurrentie. H.K.I. schakelt over op industrieel garen. In 1960 volgt een productie uitbreiding voor de nabewerking van bandengaren. In 1981 zijn er veel moderniseringen.

Er volgt een verlieslatende periode, maar in 1992 is er weer een positief resultaat en een goed gevulde orderportefeuille. In 1999 besluit Michelin een deel van de autobanden-order terug te nemen.

AkzoNobel, inmiddels Acordis, besluit zijn activiteiten te beëindigen. Een doorstart door D.P. van Maaren uit Tilburg loopt op niets uit. Na jaren van leegstand zijn de gebouwen in 2010 gesloopt.

Elvi Couture

In 1956 werd, in de leegstaande gemeentetekenschool aan de Visserstraat, een dochteronderneming van het Rotterdamse confectieatelier Eling Visser geopend. In 1958 opende Eling Visser een nieuw bedrijfsgebouw op het industrieterrein. In 1969 kwam een tweede uitbreiding tot stand. De productie werd in 1991 verplaatst naar Hongarije. Door de concurrentie van de lagelonenlanden ging het mis en moest Elvi Couture noodgedwongen sluiten.

Brabantse Afwerk Centrale

In het voormalige pand van de NV Amsterdamse Bank, op de hoek van het Klaverstraatje en de Kaaistraat, is Henk van Mechelen in 1957 met vier medewerkers de Brabantse Afwerk Centrale gestart. Een dienstverlenend bedrijf voor collega fotograven in de regio. De eerste jaren bleven de werkzaamheden beperkt tot zwartwit fotografie, maar door de opkomst van de kleurenfotografie werden door Henk van Mechelen in 1960 investeringen gedaan voor kleurfotografie. De bedrijfsruimte werd uitgebreid en met de benodigde apparatuur ingericht. In oktober 1969 wordt een compleet nieuw bedrijf in gebruik genomen. Op de hoek van de Franseweg en de Olmendreef.

In september 1974 behoorde de BAC, met een marktsegment van 25% tot de grootste van Europa. Met de komst van Belgische eigenaren bleek het eenvoudiger om toegang tot nieuwe markten te krijgen. In 2001 wordt de naam gewijzigd in Fujicolor Benelux B.V. In dat jaar werden er 4 miljoen digitale foto’s afgedrukt. Het bedrijf kent vier soorten productgroepen. Fotoafdrukken en posters, funproducten als T-shirts, stickers en puzzels en walldeco. Anno 2020 levert het bedrijf in 27 Europese landen. Vooral voor grote nationale en internationale ketens.

De bezetting in mei 1940 heeft te Steenbergen “betrekkelijk weinig“ schade aangericht. De bezetters legerden zich in een barakkenkamp, op wat nu de Gummarusvelden zijn, en in schoolgebouwen. Zij bouwden meerdere bunkers in het polderland.

Tijdens de oorlog zijn de tramrails door de Duitsers opgebroken en o.a. gebruikt als asperges in de polders om het dalen van de vliegtuigen te beletten. Veel bielzen zullen zijn opgestookt. De oorlogstijd heeft diepe wonden geslagen in de samenleving. Niet alleen door het directe oorlogsgeweld maar de onderdrukking door een bezetter die iedereen zijn wil oplegde, de vrijheid van mening onderdrukte en iedereen die enig verzet toonde zwaar strafte.

Op 22 februari 1944 is een Duits jachtvliegtuig van grote hoogte neergestort in de polder aan de Dinteloordse weg.

Op 19 september 1944 stortte het tweemotorige gevechtsvliegtuig van Guy Gibson en Jim Warwick neer in de toenmalige West Graaf Hendrikpolder, nu bedrijventerrein Reinierpolder I. Beide Engelse vliegeniers liggen op het RK Kerkhof begraven.

Op 4 november 1944 werd Steenbergen door Canadese troepen bevrijd, nadat de stad een week lang onder granaatvuur had gelegen. Op vrijdagmiddag 3 november hebben terugtrekkende Duitse legereenheden de watertoren opgeblazen; de koepeltoren van de St. Gummaruskerk werd eveneens opgeblazen. Door de enorme luchtdruk werden de dakpannen van de St. Gummarusschool geblazen en bijna alle ruiten van de voorgevel vernield. Het patronaat dat achter de kerk stond wordt zo zwaar beschadigd, dat het niet meer te gebruiken is.

Ongeveer 225 huizen waren verwoest, meerdere beschadigd. Aan het benedensas werden windwerken en dubbele lieren opgeblazen, de loopbrug over de oude sluis geheel vernield en veel metselwerk van de sluismuren en de woningen werden beschadigd. Aan het Bovensas waren enkele sluisdeuren en de draaibrug opgeblazen. Door de ontploffingen zijn ook hier de woningen zwaar beschadigd.

Noodwoningen

Tijdelijke woonvoorzieningen werden gebouwd aan de David van Orliënsstraat, de Molenweg, de Dinteloordseweg en de Laurentiusdijk. Het barakkenkamp van de vertrokken Duitse troepen op de huidige Gummarusvelden diende enige jaren als woonoord.

Straatnamen herinneren aan mensen die actief waren in ondergronds verzet. Koos Veraartstraat, Gebroeders van den Boogaardstraat, Pieter Quiststraat, Gebroeders Delhezstraat, Piet Stoffelenstraat, Jan de Preestraat, Arnold van Lieropstraat. In februari 2014 is bij graafwerkzaamheden aan het Dirkdijkje/ Grote Spellestraat een niet ontplofte V1 gevonden. Met de nodige voorzorgen heeft EOD het projectiel tot ontploffing gebracht.

Oorlogsgraven Gibson en Warwick

Monument 40-45 plein

Steenbergenaren hoorden op zondag 1 februari 1953 in de vroegmis, dat er iets aan de aan de hand was. Er waren dijken doorgebroken. Vanaf de preekstoel verzocht deken Ooms om te helpen waar nodig was. Veel mensen verlieten de kerk om zich op het stadhuis te melden. Onder krachtdadige leiding van burgemeester Mr. Dr. L. de Gou werden plannen besproken op de watersnoodsituatie.

In het centrum van Steenbergen was geen waterschade, maar het Westland stond compleet blank, en het Oudland was gedeeltelijk ondergelopen. In de nacht van 1 februari bereikte de vloed een hoogte van 4.665 + NAP. Op het Benedensas dreigde het water, via een coupure in de dijk naast de bunker, binnen te stromen. Door het sluispersoneel is deze coupure tijdig gedicht. Op zondagmiddag werd met drie ploegen arbeiders enige gaten hersteld, gelukkig vóór de volgende vloed.

Veel mensen in Steenbergen werden ingezet bij het vullen van zandzakken. Met auto’s en vrachtwagens werden deze zandzakken naar bedreigde dijken gebracht. Inderhaast opgeroepen commando’s uit Roosendaal probeerden, met Steenbergse redders in roeiboten, de kom van Nieuw-Vossemeer binnen te komen. Overal klotste schuimend water; in de polders dreven kadavers van verdronken vee.

De zalen van de HKI, het Patronaat en de Blauwe Zaal werden in orde gemaakt voor tijdelijke opvang van de eerste slachtoffers. Evacués werden voorzien van eten, drinken en droge kleren. Ook stonden hier 300 bedden gereed. Ondanks het ontstellende woningtekort werden 2.000 evacués in de kom van Steenbergen, welke toen ± 6.000 inwoners telde, vrijwillig opgenomen.

Pas op 5 februari kon de redding van mensen afgesloten worden verklaard. De ramp zou uiteindelijk aan tien mensen, in de toenmalige gemeente Steenbergen, het leven kosten.

Bakhuys

Albert Heijn 2020

Slager Saarloos

Adriaanse groetenboer

Albert Heijn 1969

Bakker Brouwers

Volluk! Zo kwam de bekwame r.k. dienstmeid de kruidenierswinkel binnen, waar zij voor haar herenboer boodschappen moest doen. Want in Steenbergen is het zo: boodschappen doe je; je haalt ze niet. De winkeltjes hadden tot 1935 nog geen last van oprukkende supermarktketens, ofschoon in de jaren dertig hier Albert Heijn reeds gevestigd was. Achter de toonbank stond een man in een witte jas je vriendelijk te woord. Op planken zijn uitgestalde comestibles en koloniale waren: het Klavervier bleekwater uit Ossendrecht, de Bergère pudding, Lodalientje, Jagt-azijn, Cracfree edelstijfsel, de frou frou van Van den Brink uit Roosendaal, de Piek soda, de Troka gazeuze uit Dinteloord, de Swift en de Reinal en breukvrije Hooimeijer beschuit.

Stuur daar de huisvrouw van tegenwoordig maar eens om! Onze kleine middenstander brandde zijn koffie nog zelf en verkocht als het even kon gèèn namaakboter. Uitventers kwamen aan de deur met vis, petroleum, zemen met Vero-borstels en vegers. De scharenslijper was een trouwe klant. Trouwens de bakker, de slager, de melkboer en de groenteboer kwamen hun producten aan huis afleveren.

Con Slokkers maart 2006.

Beleef Historisch

Bakker Heshof

Bakker Dekkers

Blauwstraat Torreke v.d. Velde

Bakker Smaal

De Gruyter 1936

Piet v.d. Hoef eerste zelfbediening

Kruidenier V.d. Goorberg

Meesters groeten en fruit

M. van Kaam

Ontdek Steenbergen

Ontdek Steenbergen van zijn historisch mooiste kant met een gids. Een wandeling langs verleden en heden van de vestingstad, samen met een Stadsheraut. Geniet van de rijke historie, de zoutwinning in de middeleeuwen en de vestings- en garnizoensstad in de 16de tot de 19de eeuw. Ervaar Steenbergen als belangrijk onderdeel van de West Brabantse Waterlinie en ontdek de verbondenheid van regerend vorst Willem-Alexander met Steenbergen. Herinner het neerstorten van een Engels verkenningsvliegtuig in de Tweede Wereldoorlog en loop langs de graven van de vliegeniers. Loop langs de cultuurhistorische gebouwen, zoals het oude Stadhuis in de Kaaistraat, onze statige Gummaruskerk en de NH Waterstaatskerk. Onder leiding van een gids beleef je Steenbergen met typische wetenswaardigheden en anekdotes.

STADS HERAUTEN STEENBERGEN

De stadswandelingen zijn vanaf april tot september iedere laatste zaterdag van de maand van 13.00 tot 15.00 uur, vertrek vanaf het VVV steunpunt in de Gummarus op de Markt. Een rondleiding op maat voor uw familie, bedrijf of vriendengroep? Ook dat kan.

Neem contact op via stadsherauten2019@gmail.com en samen maken we er een onvergetelijke ervaring van.

Beleef Historisch Steenbergen

Archief heemkunde kring De Steenen Kamer. Steenbergse Courant / Ad van de Par.

Bronnen

Spaaroverzicht

Beleef Historisch Steenbergen