5 dorpen 1 gemeente

5 DORPEN 1 GEMEENTE

Voorwoord

Beste spaarders,

We willen graag samen met jullie een tijdreis maken. In samenwerking met de enthousiaste vrijwilligers van de heemkundekring Pladella Villa hebben we dit historisch album voor u samengesteld. Een prachtig boek vol foto’s en weetjes over de geschiedenis van onze mooie dorpen. Aan u om het aan te vullen met de ontbrekende plaatjes.

Met dit album willen we de mooie historie van onze gemeente op een toegankelijke manier aan jullie vertellen en laten zien. We willen iedereen die heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit boek van harte bedanken.

Van 2 mei t/m 26 juni kunt u gaan sparen, voor uzelf, of misschien wel voor uw familie of voor school. Bij aankoop van 10 euro aan boodschappen in een van de winkels in de Sniederspassage krijgt u een gratis setje met plaatjes. Zo kunt u beetje bij beetje uw album vol maken.

We wensen jullie veel ontdek- en spaarplezier toe!

Winkeliersvereniging Sniederspassage

Alles voor je dagelijkse boodschappen!

Heemkundekring Pladella Villa www.sniederspassage.nl

Dit is een samenwerking van Heemkunde Bladel en Winkeliersvereniging Sniederspassage:

Bladel

®

Prehistorie

Wat we weten over de historie van de regio waar nu onze vijf dorpen liggen, begint in de prehistorie. De prehistorie is het domein van de archeologie. Door opgravingen te doen en de daarbij gevonden gebruiksvoorwerpen goed te bestuderen, proberen archeologen zich een beeld te vormen van het leven van heel vroeger.

In het begin waren het vooral vrijwilligers, die in hun vrije tijd onderzoek deden. Onze omgeving was een luilekkerland voor de amateurs, er werd van alles gevonden. De Kempen was, en is, archeologisch een rijk deel van Brabant.

Gaandeweg werd de archeologie professioneler. Bij een opgegraven boerderij bijvoorbeeld, werd niet alleen de

constructie bekeken, maar ook werd het mogelijk om te achterhalen waar schapen of koeien hadden gestaan. Door jaarringen van bomen te onderzoeken wordt gekeken of het een droog jaar of een koude en natte lente was in dat jaar. Door pollenonderzoek wordt gekeken of er veel heide was of juist veel naaldbomen, welke grassen er groeiden en welke bloemen er bloeiden. Met behulp van de wetenschap kunnen archeologen bodemvondsten tegenwoordig nauwkeurig dateren.

Kortom er zijn tal van onderzoeken die bij een opgraving een rol spelen. Archeologie is meer dan graven alleen. Het is een boeiende wetenschap en een boeiende hobby voor iedereen.

Een onlangs in Vianen gevonden 18e-eeuws massagraf. Moderne technieken maken het mogelijk menselijke resten te identificeren en de geschiedenis te reconstrueren.

Een jagerskamp uit de steentijd. De bewoners waren jagers-verzamelaars.

Pijlpunten, aan een schaft gemaakt met berkenpek.

Na de jagers kwamen de boeren. Ze vestigden zich op een vaste plaats en bouwden boerderijen.

Boerderijen werden gebouwd met materialen uit de omgeving zoals hout, riet of stro.

Binnenzijde van een boerderij met een vuurplaats, slaapbanken en veel dierenvachten.

Opgraving van een boerderij uit de steentijd.

De Zwarte Berg, een grafheuvel in Hoogeloon uit de bronstijd. In het graf werden de verbrande resten begraven van een dode.

Bronzen bijlen, gevonden nabij de Kleine Beerze. Ze zijn 3.500 jaar oud.

Na de sauriërs en meerdere ijstijden kwamen onder andere de Mammoeten.

Romeinse villa

Bij een opgraving in 1980 op de Kerkakkers in Hoogeloon deden de Amsterdamse archeoloog Jan Slofstra en zijn team een spectaculaire vondst: ze stuitten op de resten van een Romeinse villa uit de tweede eeuw na Christus. De villa is de enige in zijn soort die ooit in Brabant is aangetroffen en is van groot wetenschappelijk belang.

De vondst baarde veel opzien indertijd en de opgraving trok dan ook veel bekijks. In het vroegere café Kerkhofs (naast de bank) werd inderhaast een tentoonstelling ingericht waar men de vondsten kon komen bekijken en in zaal den Bakker aan de Hoofdstraat 10 verzorgde Slofstra een dia-avond.

De villa moet een imposant gebouw geweest zijn, met vijftien kamers, een badhuis, warm en koud water en verwarming. De bewoner is waarschijnlijk een rijke militair geweest. Men neemt aan dat de villa tot aan het eind van de derde eeuw bewoond is geweest.

Bekijk hier een filmpje over een bijzonder Romeins graf ontdekt in Hoogeloon

De Romeinen veroveren de wereld!

De Kaboutersberg in Hoogeloon. Begraafplaats van de Romein die de villa bouwde.

De Romeinse villa op de Kerkakkers in Hoogeloon. In 1953 bij toeval ontdekt door Gerrit Beex en opgegraven in de zomer van 1980.

Koning Kyrië

Dit is Kyrië. Kyrië is een kabouter. Zijn naam is afgeleid van het Griekse “Kyrios”, wat “heer” betekent. Hij is dan ook geen gewone kabouter. Ooit was hij de koning van alle kabouters. Hij woonde in de Kaboutersberg, een grafheuvel nabij de Romeinse villa in Hoogeloon.

De villa was ooit het centrum van de toenmalige ijzerindustrie. De bewoners van de villa zijn ermee begonnen en na hen hebben Kyrië en zijn volk het overgenomen. Het waren harde werkers, een tikkeltje mensenschuw en eigengereid, maar ook hulpvaardig en vriendelijk. Aangenomen wordt dat ze in de 8e eeuw zijn vertrokken, na de dood van hun koning. De arme Kyrië werd door jagers doodgeschoten, ergens in de buurt van de oude Duivelsberg in Riethoven.

In Hoogeloon leeft hij voort in een standbeeld van de Bladelse beeldhouwer Wim Gubbels. Op het Valensplein waakt hij over de naleving van traditionele kabouterwaarden als goedheid, gemoedelijkheid en hulpvaardigheid.

Bladel in 1967

Deel 1

Het volk van koning Kyrië houdt het voor gezien in Hoogeloon.

De heemkamer van de Heemkundige Kring Pladella Villa aan de Bleijenhoek 57 in Bladel. Aan de gevel de banieren met de symbolen van de vijf kerkdorpen: Hoogeloon (koning Kyrië), Hapert (Haopertse Gaoper), Casteren (Caastere kermis), Bladel (Mie Moors) en Netersel (de Neterselse Buntsteker).

Van tweeën één

Lange tijd waren er twee gemeenten: die van Hoogeloon, Hapert en Casteren en die van Bladel en Netersel. Ieder had zijn eigen gemeentewapen, zijn eigen gemeentehuis en in de kaartenatlas van kaartenmaker Jacob Kuyper (1821-1908) zijn eigen kaart. Wel hadden beiden al eens ooit één burgemeester. Lang geleden combineerde de Bladelse notaris Jan Franciscus Cornelis Meijer (17921876) de beide functies en later, tijdens en kort na de oorlog, deed Petrus Johannes Goossens (1886-1962) dat. Al in de jaren twintig van de vorige eeuw leefde de gedachte aan een fusie maar toen kwam het er niet van. Eind jaren dertig werd opnieuw een poging gedaan om tot elkaar te komen maar toen brak de oorlog uit.

In 1997 – dit jaar 25 jaar geleden - kwam het er dan toch nog van: de twee gemeenten werden één. Het oude gemeentehuis in Hapert werd afgebroken, dat van Bladel uitgebreid. Uit elementen van de beide oude, werd een nieuw wapen samengesteld. Voor ons, de in 1988 opgerichte Heemkundige Kring Pladella Villa, betekende de samenvoeging een stevige uitbreiding van ons werkgebied. Ineens bestond het werkterrein van de kring niet meer uit twee maar uit vijf dorpen.

Dat was zeker even wennen maar we zijn die uitdaging aangegaan en richten ons sinds die tijd op Hoogeloon, Hapert, Casteren, Bladel en Netersel. De banieren aan onze gevel getuigen daarvan.

De gemeente Bladel rond 1870. Het kaartje is uit de Gemeente-Atlas van Nederland van Jacob Kuyper (18211908).

De gemeente Hoogeloon.

Jan Franciscus Cornelis Meijer (1792-1885). Notaris. In de eerste helft van de 19e eeuw tegelijkertijd burgemeester van de gemeente Bladel c.a en Hoogeloon c.a.

Het gemeentehuis in Bladel in 1971.

Het gemeentewapen van de oude gemeente Bladel-Netersel, met de sleutels van Bladels beschermheilige Petrus.

Het gemeentewapen van de oude gemeente Hoogeloon c.a. De heilige is Sint Severinus.

Het gemeentehuis van de gemeente Hoogeloon c.a. in Hapert.

Petrus Johannes Goossens (18861962). Combineerde na de oorlog het burgemeesterschap van beide gemeenten.

Het raadsel van het verdwenen kasteel

In het jaar 922, dit jaar dus precies 1100 jaar geleden, schonk koning Karel III, ook wel Karel de Eenvoudige genoemd (Latijn: Carolus Simplex) een deel van zijn land aan zijn vazal Dirk I. Deze schenking markeert de geboorte van het graafschap Holland en wordt beschouwd als een sleutelmoment in de vaderlandse geschiedenis. In de eeuwen die volgen, bouwen Dirks nazaten de geschonken gebieden en landerijen steeds verder uit. In de Gouden Eeuw is Holland de machtigste van de Zeven Provinciën.

Karel heeft de schenking op schrift gezet en de giftbrief officieel overhandigd aan Dirk. De vraag die de gemoederen nu al eeuwenlang bezighoudt is: wáár heeft hij dat gedaan. Onder aan de brief staat te lezen: “Pladella Villa”. Lange tijd heeft men gedacht dat

Pladella sloeg op Bladel. Afgaande op geruchten over een verdwenen kasteel in Netersel en een kaartje van de 18e-eeuwse historicus Gerard van Loon, is men later gaan twijfelen. Misschien lag Pladella Villa wel in Netersel.

In 1923 wilde de Leidse oudheidkundige J.H. Holwerda het eindelijk wel eens weten: Bladel of Netersel. Maar na twee weken graven in Netersel gaf hij er de brui aan. De resten die hij had blootgelegd waren niet die van Karels vermeende kasteel maar het zogenaamde “Stenen Huys”, een dertiende-eeuws buitenverblijf van de hertogen van Brabant.

Het einde van het liedje is dat we het nog steeds niet weten: Bladel of Netersel.

De Karolingische koning Karel de Eenvoudige.

Het kaartje van Gerard van Loon, dat de historici op het spoor zette van Netersel.

Fragment van het “Stenen Huys” van de hertogen van Brabant. In 2018 werd het opnieuw blootgelegd en onderzocht.

Het Stenen Huys, zoals een versterkt huis als het Neterselse er mogelijk heeft uitgezien.

De beeldengroep van Karel en Dirk voor het Bladelse gemeentehuis door beeldhouwer Wim Gubbels.

Van torens en kerken

De oudst bekende stenen gebouwen in onze vijf dorpen zijn kerken. De alleroudste dateren uit de late middeleeuwen, eenvoudige optrekjes in gotische stijl, voorzien van een ferme toren. Geen van alle bestaan ze nog. In de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw, toen het katholicisme een hoge vlucht nam, werden ze te klein en zijn ze vervangen door grotere. We kennen ze alleen nog van de tekeningen van de Boxtelse cartograaf Hendrik Verhees (1744-1813), die er aan het eind van de 18e eeuw op uit trok en ze allemaal te boek stelde.

Het middeleeuwse kerkje van Netersel heeft het leven weten te rekken tot in het tijdperk van de fotografie. Ook de toren van het kerkje van Hapert staat op de foto, zij het weinig flatteus. Ze zijn hem al aan het afbreken. De middeleeuwse torens van Bladel en Hoogeloon staan nog fier overeind.

Bladel.

De toren van Bladel anno 2022. Overleefde twee kerken. Werd In 1984 gerestaureerd met een grote inzamelactie.

Netersel.

Casteren.

Hoogeloon.

De toren van Hoogeloon anno 2022. De toren verloor zijn kerk in 1926 en werd in 1980 gerestaureerd.

Hapert.

De toren van het middeleeuws kerkje van Hapert in 1902. De toren stond aan de Oude Provincialeweg, toen nog het Kerkeneind.

Recente kerken

In 1857 werd de middeleeuwse kerk van Hapert vervangen door een grotere, daar waar tegenwoordig het kerkhof is. Deze tweede Hapertse kerk maakte in 1923 op zijn beurt plaats voor de Severinuskerk. De toren bleef nog even staan maar werd in 1956, na het afbreken van de spits, eveneens gesloopt.

De toenmalige kapelaan Swalen kwam daarbij in een penibele situatie te verkeren, waaruit hij door Jan Mollen, bakker Spoormans en Antoon van de Vleuten maar ternauwernood kon worden ontzet.

Bladel in 1967

Deel 2

De Pancratiuskerk in Hoogeloon, gebouwd in 1926 naar een ontwerp van architect J.H.H. van Groenendael.

De opvolger van de middeleeuwse kerk van Bladel in 1905.

De Willibrorduskerk van Casteren uit 1907.

De Neterselse kerk uit 1950, na de verwoesting van de oude kerk uit 1932 in de oorlog.

De Severinuskerk van Hapert uit 1923, naar een ontwerp van architect Caspar Franssen. Maakt anno 2022 deel uit van de nieuwe multifunctionele accommodatie.

De protestantse kerk van Hoogeloon met de aangebouwde voormalige pastorie. Het kerkje werd gebouwd rond 1820.

De protestantse kerk van Hapert (gesloopt in 1954) met leden van het gezin Van Heijst, in die tijd de buren van het kerkje.

Tekening van de Friese kapitein H.G. Cannegieter, die ten tijde van de Belgische Opstand gelegerd was in Hapert. Rechts de middeleeuwse kerk, ertegenover het kleine protestantse.

De protestantse kerk van Bladel, gebouwd in 1820.

Het uitgeven van bidprentjes bij een overlijden is een oude, van oorsprong katholieke traditie.

Het RoomseRijkeleven

Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot een eind na de oorlog, heeft het katholieke geloof een belangrijke plaats ingenomen in het leven in onze dorpen. Na de in de jaren zestig ingezette ontkerstening, is het voor ons vandaag de dag moeilijk voor te stellen hoe hecht de band was tussen mens en kerk en hoe groot de invloed van de kerk op het sociale leven. Niet voor niets wordt wel gesproken van het Rijke Roomse leven.

Fragment van de vroegere processie vanuit Bladel naar de Mariakapel aan de Neterselseweg op de eerste zondag van mei.

Het vaandel van de afdeling Bladel van het R.K. Werkliedenverbond.

Het vaandel van de afdeling Hapert van het R.K. Werkliedenverbond.

Een groep bedevaartgangers uit Casteren in Lourdes. Na gedane zaken was er nog tijd voor een ritje door de omgeving.

Het R.K. verenigingsgebouw (parochiehuis) in Bladel, tegenover de pastorie. Het deed dienst als toneelzaal, leslokaal en gymzaal. In 1989 werd het helaas afgebroken.

De woning van ‘Mister Sterke’ in Hapert, met aan de linkerzijde het R.K. verenigingsgebouw (Patronaatsgebouw).

Affiche van het in 1956 in Casteren opgevoerde openluchtspel “Deze Roos verwelkt niet”, ter ere van de heilige Elisabeth.

Een wegkruis in Hapert. Het stond aan de Wijer, tegenover het huis van veearts De Groot.

Vader, Zoon en Heilige Geest op een handgetekend getuigschrift ter herinnering aan de “plechtige hernieuwing van de geloofsbelijdenis en doopbeloften” (Plechtige Communie).

Met Pinksteren trokken jonge meisjes, versierd als Pinksterbloem door Casteren en zongen liedjes om snoep op te halen.

Scholen

De kleuterscholen, ook wel ‘bewaarscholen’ genoemd, waren vanouds het domein van religieuzen, in Bladel de zusters Franciscanessen, in Hapert de ‘Dochters van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart’ (de ‘hartjeszusters’, naar hun hartvormige kap). Het zou tot in de jaren ’50 duren voordat de eerste lekenkleuterleidsters hun intrede deden.

Bladel in 1967

Deel 3

Een Bladelse bewaarschoolklas. Op het door de twee kleuters linksonder vastgehouden bordje de datum: 8 juli 1912.

Op weg naar de inzegening door de pastoor van de kleuterschool Mariahofke in 1958. In 1986 werd de school verbouwd tot basisschool.

Een bewaarschoolklas (kleuterklas) in Hapert. Na hun komst naar Hapert namen de zusters het kleuteronderwijs voor hun rekening.

Een kleuterklas van juffrouw Sien Castelijns uit Casteren in 1954.

Het schoollokaaltje in de heemkamer van Pladella Villa.

De zusters van de congregatie van de ‘Dochters van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart’ voor hun nieuwe klooster in Hapert (1930).

De kleuterschool aan de Bernhardstraat in Hapert.

Tot aan 1920 was het lager onderwijs openbaar. Dat betekende gemengde klassen, leerkrachten in overheidsdienst en eigenlijk geen godsdienstonderwijs, al werd het in het roomse zuiden oogluikend toegestaan.

Met de invoering in 1920 van de Wet op het Lager Onderwijs veranderde dat. De overheid subsidieerde voortaan ook het bijzonder onderwijs en katholieke jongens- en meisjesscholen schoten als paddenstoelen uit de grond.

Bladel was de wet een paar jaar voor. Vanaf hun komst in 1898 namen de zusters het lager onderwijs voor meisjes voor hun rekening. Een paar jaar lang werd de openbare school alleen bezocht door jongens, totdat ook voor hen een eigen katholieke school werd opgericht. Het zou tot in de jaren zeventig, toen De Sleutelaar zijn deuren opende, duren voordat Bladel opnieuw een openbare school had.

Josephus Hoosemans uit Lage Mierde, een vergeten onderwijzer uit de 19e eeuw.

De oude openbare school aan de tegenwoordige Burgemeester Goossensstraat. In de oorlog deed het gebouw dienst als kantoor van de distributie.

Meester Frans Ceele. Was in Bladel tussen 1899 en 1923 achtereenvolgens hoofd van de openbare school en de katholieke jongensschool.

Franciscus Xaveriusschool (jongensschool) in Bladel, tegenover de kerk. Links de woning van het schoolhoofd.

De nieuwe, gemengde Franciscus Xaveriusschool, gebouwd in 1967 op het voormalige voetbalveld aan de Sportparkstraat.

Leerkrachten van de jongensschool in Bladel in 1955. Zeven mannen en één vrouw, juffrouw Schats. Achterin Piet van Sambeeck, derde van rechts het hoofd der school, meester Janssen.

De Mariaschool in Bladel, gebouwd in 1924 en in 1990 afgebroken. De school stond op de hoek Burgemeester Goossenslaan-Kloostertuin.

Leerkrachten van de Mariaschool, net voor het een gemengde school werd. Achterin meester Frans van den Hoogen, het schoolhoofd.

De Parcivalschool aan de Leemskuilen in Bladel, school voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden.

School voor Bijzonder Lager Onderwijs, sinds 1954 aan het Julianaplein in Bladel, later de Petrusschool en de Praktijkschool.

De zusjes Miet, Sjan, Cisca en Wies Fiers, voor een schoolkaart van M.A. Koekkoek.

Casteren, 1931. In het midden, aan het pleintje, het oude schoolgebouwtje uit 1910.

De eerste bijzondere (katholieke) school in Hoogeloon.

Het oude openbare schooltje aan het Valensplein in Hoogeloon, nog uit de 19e eeuw. Het werd afgebroken in 1957.

De Sint Jansschool in Casteren. De lagere school De Vest in Hoogeloon.

De Mariaschool (meisjesschool) aan de Kerkstraat in Hapert.

Leerkrachten van de meisjesschool in Hapert, medio jaren zestig.

Leerkrachten van de jongensschool in Hapert in 1932.

Leerkrachten van de jongensschool in Hapert, circa 1965.

De oude hervormde streekschool aan de Kuil in Hapert. In 1976 verhuisde men naar de voormalige VGLO-school aan de Oude Provincialeweg.

De kinderen Van der Schans gingen elke dag te voet van de Bredasebaan naar de streekschool aan de Kuil.

Net na de oorlog kende Bladel al een landbouwschool, een school voor Meer Uitgebreid Lager Onderwijs (M.U.L.O.) en een huishoudschool. In 1949 werd de Ambachtsschool opgericht, de voorganger van de veel grotere Lagere Technische School (L.T.S.).

De invoering van de Mammoetwet in 1968 bracht een aanzienlijke verbreding van het onderwijsaanbod met zich mee. Bovendien vergrootte de wet de mogelijkheden voor kinderen om via het uitgebreide onderwijs een carrière op te bouwen.

In de jaren vijftig dong de gemeente Bladel in Den Haag mee naar de vestiging van een Hogere Burgerschool (H.B.S.) op haar grondgebied. De keuze viel uiteindelijk op Eersel. Pas een paar decennia later zou het Pius X-College uitgroeien tot de grootste school voor voortgezet onderwijs in de Kempen. De school biedt intussen plaats aan alle vormen van voortgezet onderwijs en wordt bezocht door leerlingen uit de verre omgeving.

Het Pius X-College vanuit de lucht.

De gemeentelijke Lagere Technische School (L.T.S.) aan de Beatrixlaan in Bladel.

In 1955 startten de lessen van het R.K. Meer Uitgebreid Lager Onderwijs (M.U.L.O.) in een eigen gebouw aan de Christinelaan.

In juli 1993 brak er brand uit in de dependance van het Pius X-college aan de De Genestetlaan.

De Ambachtsschool aan de Burgemeester Goossenslaan in Bladel, de voorloper van de L.T.S.

De R.K. Landbouwschool in Bladel in zijn naoorlogse noodonderkomen (nissenhut).

De Lagere Landbouwschool aan het Hofveld in Bladel.

Het in 1898 gestichte klooster in Bladel, voorheen van de zusters Franciscanessen.

Zorg

Typerend voor de ontwikkelingen in de zorg is de schaalvergroting. Was de dokter voorheen binnen de dorpsgemeenschap een invloedrijk man die de medische waarheid in pacht had, vandaag de dag is de gang naar het ziekenhuis een stuk toegankelijker en heeft hij te maken met allerlei vormen van alternatieve geneeskunde.

In Bladel opende in 1963 het Kempisch Verpleeghuis zijn deuren om mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking te verzorgen.

De ouderenzorg was lang een zaak van de Bladelse zusters. Totdat in 1968 Bladel naast een verpleeghuis ook een bejaardenhuis kreeg, een van de vele die toen in Nederland werden opgericht.

Interieur van de in 1936 aangebouwde kapel van het Bladelse klooster.

Bladel

Het Wit-Gele-Kruisgebouw aan de Kloostertuin 2 in Bladel. Lange tijd deed het dienst als consultatiebureau.

Dokter Zijlmans op huisbezoek. Het viel niet altijd mee om bij de patiënten te komen…

Het Kempisch Verpleegtehuis, met Huize Kempenland sinds jaar en dag de opvang voor ouderen en zieken. Oktober heeft het aangepast aan de normen van onze tijd.

Dokter Zijlmans, de opvolger van dokter Cramer. De gemeente bouwde in 1923 een huis voor hem aan de Sniederslaan.

Boerenleven

Boeren, burgers en buitenlui. Met deze uitdrukking werden vroeger de mensen in de dorpen aangeduid. De buitenlui waren handelaren die maar even bleven en dan weer vertrokken, de burgers de notabelen. Het overgrote deel van de dorpsbewoners hoorde bij de boerenstand.

De boeren leefden volgens eeuwenoude tradities. Ze waren sceptisch over experimenten met nieuwe landbouwmethoden, zoals het gebruik van kunstmest. Ze wilden zekerheid omdat ze moesten boeren op onvruchtbare grond in een lastig klimaat.

Tot aan het begin van de vorige eeuw waren ze zelfvoorzienend. Ze hadden kleine, gemengde bedrijfjes, waar ze wat vee hielden voor mest, en graan teelden voor meel dat was bedoeld voor het eigen brood. De dieren leverden verder eieren, melk, wol en vlees. De boerderijen werden gebouwd in de traditionele langgevelstijl, mens en dier kort bij elkaar.

Belangrijk was de oprichting van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (N.C.B.) in 1896. Kleine boeren stichtten coöperatieve bedrijven: de stoomzuivelfabrieken in Bladel en Hoogeloon, de boterfabriekjes elders. Ze richtten zelfs een eigen Boerenleenbank op.

Een symbolische foto: de koeien maken plaats voor industrie op het nieuwe bedrijventerrein De Sleutel.

De Gelderse Hoeve aan de Akkerweg 4 in Bladel. In 1911 vestigde zich hier de uit Gelderland afkomstige familie Sliepenbeek.

De Blaalse Hoeve aan de Hofstad, een Brabantse langgevelboerderij.

Hoeve aan de Groot Terkooijen. Deze oude hoeve is in het verleden door Fons Roijmans nauwkeurig opgebouwd.

De voormalige woning van Rijk Kipmulder, de beheerder van het landgoed Ten Vorsel.

Traditionele turfschop, een schuur waarin boeren hun turfvoorraad droogden. Turf werd gebruikt als brandstof.

Boerderij van de familie Seuntjens aan Egypte, circa 1920.

Het oude boterfabriekje van Netersel (1897), een van de boterfabriekjes van de net opgerichte Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond.

De Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Sint Isidorus in Bladel, opgericht in 1916. Anno 2022 herbergt het de Hubo.

De voormalige zuivelfabriek Sint-Pancratius in Hoogeloon.

De Bladelse Willem Vervoort bij het maaien. Om vlot te kunnen maaien moest ‘de zicht nauwkeurig zijn aangezet’ (de zeis moest goed scherp gemaakt zijn).

Op handmelkcursus. Hoe een koe het beste met de hand melken? Leren melken was ook een sociaal gebeuren.

De firma Dijkmans rond 1950, met tractoren, familie en personeel. De Rooie Jan Dijkmans was vrachtrijder, paardenkoopman en heideontginner.

De Bladelse Hendrik Kraayvanger rond 1940. Er waren al tractoren maar een werkpaard gold nog als een kostbaar bezit.

Daniël de Brouwer

Deze boerderij-brouwerij aan de Hoofdstraat in Hoogeloon is waarschijnlijk het geboortehuis van Daniël de Brouwer (1674-1745), stichter van de congregatie der Broeders Penitenten, koster van de bedevaartskapel in Handel en latere oprichter van Huize Padua aldaar.

De Brouwer was niet zijn echte naam, het was een bijnaam. Bij alle devotie behield Daniël zijn zin voor het wereldse: hij voerde niet alleen het beheer over de kapel in Handel, hij runde ook een nabijgelegen bierbrouwerij, vandaar zijn bijnaam. Zijn echte naam was Daniël Vervest.

Het bierbrouwen had hij van zijn vader. Vervest senior betrok de boerderij in 1672 en begon er een brouwerij. Waarschijnlijk had hij voor die tijd al een andere brouwerij, in de buurt van de oude toren (toen nog mét kerk) en had hij die verlaten uit angst voor de pest die toen heerste. Zijn oude brouwerij lag bovenop een helling tussen het kerkhof en het riviertje de Panrijt. Op die helling lagen verschillende waterputten en daar hadden mensen het niet zo op, in tijden van de pest. Vandaar dat hij verhuisde.

Begin vorige eeuw woonde er ene Peer Jacobs, wiens dochter Jo (Johanna Wilhelmina) verkering kreeg met Adrianus Jacobus Kolsters uit Oostelbeers. Ze trouwden en gingen wonen in haar ouderlijk huis.

In 1971 kocht de gemeente de boerderij. Het pand was inmiddels uitgeroepen tot rijksmonument en verkeerde in geen al te beste staat. Aanvankelijk wilde men het van de monumentenlijst laten schrappen, zodat het kon worden gesloopt. In een notitie heet het dat het op het punt stond “zichzelf te slopen”. Tot ieders verrassing evenwel, meldde zich een aspirantkoper, die ook nog eens bereid was in het pand te investeren. Zo werd de oude boerderij annex brouwerij alsnog van de sloop gered.

Daniël de Brouwer, geboren in Hoogeloon, naamgever van de Regioschool voor speciaal- en voortgezet speciaal onderwijs in Wilp.

Molens

Molens gaan terug tot de late middeleeuwen. Van de Casterense molen wordt aangenomen dat hij stamt uit 1215.

Hun economische functie, het malen van graan, hebben de molens lang geleden al verloren en veel zijn er dan ook verdwenen. Zo heeft niet ver van de Casterense molen vandaan, nog een tweede molen gestaan, dichter bij Hapert. De groepsaccommodatie de Vorselse Molen in Bladel, is genoemd naar een watermolen die daar ooit heeft gestaan.

Waar mogelijk worden de nog bestaande molens draaiende gehouden door vrijwilligers, als herinnering aan vroeger tijd.

Bekijk hier een filmpje over de Haperstse graanmolen

In 1945 viel de molen ten prooi aan de oorlog. De restanten werden in de jaren ‘70 omgebouwd tot vakantiehuis.

De Casterense molen op de voorpagina van de Nieuwe Tilburgsche Courant, met daarin een artikel over de molen.

De molen van Bladel, een stenen grondzeiler, gebouwd in 1851 en afgebroken in 1953.

De stenen graan en -schorsmolen van Hoogeloon, gebouwd in 1858, afgebroken in 1932 nadat hij nog even als woning had gediend voor de excentrieke ‘Rooie Aarts’.

De Hapertse molen by night. De molen is net als die van Bladel een stenen grondzeiler en werd gebouwd in 1896. (foto: Rieky Hermans)

De Casterense molenaar Teurlings aan het werk.

De Hapertse molen.

De

Sigarenindustrie

Al in de 19e eeuw ontstonden bij ons de eerste, kleinschalige sigarenfabriekjes. De crisis in de landbouw in de jaren ’80 dwong veel dagloners om uit te zien naar andere bronnen van inkomsten.

De productie was toen nog uitsluitend bestemd voor de lokale markt. De fabriekjes hadden hun eigen winkels.

Jacob Meijer is de oudst bekende sigarenfabrikant in Bladel. In Hoogeloon begon Nicolaas Leijds, de oudste zoon van dominee Leijds, al heel vroeg een sigarenfabriekje in de hervormde pastorie. Tot ergernis van zijn vader.

Met de komst van de tram in 1897, nam de sigarenmakerij een hoge vlucht. De fabriekjes van weleer verdwenen, de productie concentreerde zich in een beperkt aantal, almaar groeiende bedrijven. Er waren arbeiders te over en de lonen waren laag. Machines deden hun intrede, de productie verveelvoudigde en was bestemd voor verkoop buiten de eigen regio.

Een industrie was geboren.

(1897-1937)

Een oproep aan sigarenfabrikanten om zich te vestigen in Bladel uit 1939.

Briefhoofd anno 1920 van de Aurora sigarenfabriek van de gebroeders Claassen in Hapert.

tramlijn Eindhoven-Reusel

was essentieel bij de ontwikkeling van de sigarenindustrie.

Sigarenfabriek Wouters, met winkel, een van de vele vroege tabaksfabrieken in de Kempen. Stond tegenover de kerk in Bladel.

Directie en personeel van de ‘N.V. Sigarenfabriek v/h Gebr. Claassen’, anno 1937.

Directie en personeel van de firma Maas, anno 1915. Trots kijkt iedereen in de camera. Was kinderarbeid toegestaan? Waren vrouwen niet welkom?

Landrop 27 in Hoogeloon, ooit was het een sigarenfabriekje.

Luchtfoto van de voormalige sigarenfabriek van Derk de Vries in Bladel.

Een doos sigaren van het merk Derk de Vries. Een zakje sigaren van de Judaco-sigarenfabriek van de gebroeders De Kinderen uit Casteren.

De oude sigarenfabriek van Hermans aan het begin van de Castersedijk in Hapert. Later werd het de Graaf Tilly-fabriek aan de Bleijenhoek in Bladel.

Waar veel militairen vanuit het noorden naar hiertoe kwamen, moest de Bladelse soldaat Dirks zich melden in Harmelen.

Oorlog

In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Nederland bleef daarin weliswaar neutraal maar mobiliseerde wel het leger. Met name de grenzen werden scherp in de gaten gehouden, wat ertoe leidde dat veel militairen in de Kempen werden gelegerd. Vanuit België vluchtten een miljoen mensen naar Nederland.

In november 1918 riep de socialist Pieter Jelles Troelstra de revolutie uit. Er kwam weliswaar niks van terecht, maar in het katholieke zuiden zat de schrik er goed in. Overal werden in allerijl afdelingen opgericht (en bewapend) van de Vrijwillige Landstorm, tot kering van het rode gevaar.

De tot de tanden toe bewapende Vrijwillige

Een groep gemobiliseerde soldaten op de Markt in Bladel, bezig met het schillen van aardappelen.

Landstorm van Casteren, opgericht tot wering van het rode gevaar.

Ook aan onze vijf dorpen ging de oorlog niet voorbij. Op 12 mei 1940 trok er een lange stoet Duitse oorlogsvoertuigen door Bladel naar het front in België. Moeilijke jaren braken aan. Voedsel, kleding en brandstof gingen op de bon, auto’s, fietsen, paarden en radio’s werden gevorderd. In 1942 werden alle jonge mannen gedwongen tewerkgesteld in de Duitse oorlogsindustrie. Velen van hen doken onder.

De kinderen van Bladel op de binnenplaats van de familie de Vocht aan de markt. Ze verzamelden bladeren van braamstruiken om surrogaatthee van te maken.

Distributiestamkaarten, buitgemaakt door het verzet bij de overval op het distributiekantoor in Bladel op 16 juni 1944.

De restanten van de ‘Picadilly Filly’, de Dakota die neerstortte op het huis van de familie Spliethof in Bladel.

Afleveringsbon. De bon gaf recht op 1 damestoerrijwiel.

Armband van Eddy Claassen, lid van verzetsbeweging Partizanen Actie Nederland.

Het transportvliegtuig de ‘Clay Pigeon’ (Kleiduif), dat op 17 september 1944 neerstortte tussen

Een groep onderduikers bij de familie Tenbült op de hoeve Overland. De hoeve bood vanaf 1942 onderdak aan studenten en arbeiders.

Hans Freericks, student, onderduiker, later lid van het verzet. Werd in 1944 door de Duitsers gefusilleerd.

De overlevenden van de crash met de Clay Pigeon in hun schuilplaats aan het Heieind.

De Joodse familie Ten Brink uit Tilburg zat tussen 1942 en 1944 twee jaar lang ondergedoken in het Gindrahuis.

Willem Flipse, vriend van Freericks en net als hij door de Duitsers gefusilleerd.

Casteren en Hoogeloon.

Oorlogsmonument aan het Valensplein in Hoogeloon.

Naar Indië

Na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945, riepen Indonesische onafhankelijkheidsstrijders de Republiek Indonesië uit. De Nederlandse regering erkende de republiek niet en stuurde troepen om de orde te herstellen. Onder de uitgezonden militairen waren er enkele tientallen afkomstig uit onze dorpen.

Bunker op de Landschotse Heide. Werd in de oorlog gebruikt als uitkijkpost bij oefenbombardementen op een schijnvliegveld door de Duitsers.

De Hapertse Indiëganger Janus Hoeks en… … zijn dorpsgenoot Dré Lemmens.

De in 1944 door de Duitsers kapotgeschoten kerk van Netersel.

Oorlogsmonument aan de Neterselseweg in Bladel.

Industrialisatie

In de jaren vijftig liepen de landbouw en de sigarenindustrie, traditioneel de twee belangrijkste werkgevers van onze dorpen, tegen hun grenzen aan. Nieuwe industrieën moesten worden aangetrokken. Bladel werd in 1959 een zogenaamde kerngemeente en kreeg daardoor de gelegenheid om met rijkssteun bedrijven over te halen zich te vestigen aan het nieuwe industrieterrein. Ook in Hapert verrees een nieuw bedrijventerrein. Belangrijk was de aanleg van de nieuwe provinciale weg, de N284, die zorgde voor een goede verbinding met Eindhoven en Turnhout. Belangrijk was ook de oprichting van een Technische School, de L.T.S., waarmee Bladel inspeelde op de voortgaande mechanisatie in de industrie.

De maalderij van Godefridus Coppens aan de Hoofdstraat in Hoogeloon.

Zagerij en werkplaats van de familie Lemmens aan de Zwartakkers in Bladel in 1962. In 1978 verhuist de zagerij naar de stoomzuivelfabriek waar later de Houtwinkel verrijst.

De firma Graat, bijnaam de ‘Tönnekesmaker’, aanvankelijk aan de Rondweg, later aan de Bleijenhoek.

Directeur De

Het markante gebouw van fabrikant Therapeuticon, een van de eerste fabrieken op het nieuwe industrieterrein.

Boekbinderij Van der Heijden aan de Wijer in Hapert. (foto: Frans van Mierlo)

De weegwerktuigenfabriek Alfra, in 1961 een van de eerste nieuwe bedrijven in Bladel.

De Bellfires openhaardenfabriek, een van de eersten op het Hapertse industrieterrein.

Wal kocht het Belhuis van de familie Hermans. (foto: Frans van Mierlo).

De oude benzinepomp van garage Daniëls. Nu te zien in de heemkamer van Pladella Villa.

De Volkswagen-garage van Adriaan van de Ven aan de Oude Provincialeweg in Hapert.

De maalderij van de familie Verhees aan de Blikken in Netersel.

Middenstand

Van 1690 tot aan de Eerste Wereldoorlog kende Bladel een jaarmarkt. Eenmaal per jaar verkochten boeren hun producten op het marktveld.

De weekmarkt dateert van 1967. Van het begin af aan van de partij was Jan Cornelis (Jan de Muis). Het woord middenstand stamt uit de tijd waarin de maatschappij was verdeeld in standen. De middenstand was die van de zelfstandige ondernemers. Ook in onze dorpen was die ruim vertegenwoordigd en van groot economisch belang.

Een kledingmarkt in Bladel in de jaren negentig van de negentiende eeuw.

De Bladelse weekmarkt, medio jaren zeventig. De electronicazaak van De Moor in de voormalige marechausseekazerne aan de Sniederslaan.

Rekening

Naaimachinehandel Adriaans in de Marktstraat. Moeders van grote gezinnen maakten alle kleren zelf.

De SPAR Supermarkt van C. van Wijk. De heer Van Wijk bracht toen al de boodschappen thuis. Of waren er gewoon weinig auto’s?

De Posthof in Bladel in betere tijden.

De bushalte naar Reusel, bij de Markt in Bladel, waar Mie Moors de bus liet stoppen. Verderop de VIVO Van Uythoven en de winkel van Van Gompel.

Bakkerij Rooyackers aan de Markt in Bladel in 1961.

van ‘Rooijackers Confectie, Textiel en Meubelen’, voor een pakje, een regenjas en een bloes, samen 206 gulden en 45 cent.

Meubelzaak Hendriks - Fiers, één van de eerste bedrijven aan de Europalaan. Deze foto van rond 1970 toont de ingang van de werkplaats.

Jan Cornelis (Jan de Muis).

Een vroege foto van het modehuis Straatman aan de Kerkstraat in Hapert. Vanwege de coronamaatregelen zag het zich gedwongen de deuren te sluiten.

De VIVO-winkel aan de Oude Provincialeweg in Hapert.

De winkel van de familie Stappaerts aan de Oude Provincialeweg in Hapert.

De winkel van Heuvelmans aan de Kerkstraat in Hapert.

Bekijk hier een filmpje over de sluiting van ,t Bazarke in Hapert

Interieur van de vroegere kruidenierszaak van de familie Van de Berk in Casteren.

Schoenmaker Jan van der Linden aan het werk in zijn voormalige winkel aan de Kerkstraat in Hapert.

De kruidenierswinkel van de familie Van Hoof aan de Oude Provincialeweg in Hapert met eraan vast garage Van de Ven.

‘t Bazarke, de verf- en later huishoudelijkeartikelenwinkel van de Hapertse familie Verdonschot.

De confectiezaak van de familie Roijmans in Hoogeloon.

Rechts in het midden de voormalige Centra-winkel van de familie Schilders.

De kruidenierszaak van de familie Van Himbergen in Netersel.

De IFA-winkel van de familie De Kinderen, later Van Drongelen in de Schoolstraat in Casteren.

Horeca

In de middeleeuwen dronken de mensen bier als water, vier keer zo veel als tegenwoordig. Bier was gekookt en daardoor veiliger dan water. Hoewel je het water in later eeuwen met een gerust hart kon drinken, heeft men het bier en de bijbehorende gezelligheid in onze vijf dorpen nooit afgezworen. En er waren gelegenheden genoeg.

Café De Toren, nabij het kerkplein in Bladel, een aantrekkelijke locatie.

Interieur van de voormalige Anita Bar in Casteren.

Café Den Bels aan de Zandstraat in Casteren.

De bar uit het voormalige café van Miet van Bommel, vandaag de dag te zien in de heemkamer van Pladella Villa.

De Posthoorn van de familie Vosters in Bladel, hotel, café en restaurant aan de Marktstraat. De ouderen zullen zich ook de filmzaal herinneren.

Café, bar en discotheek Kruidenlucht, hier in 1976.

Cafetaria La Pie (De Ekster) aan de Van den Elsenstraat in Hapert. (foto: Frans van Mierlo)

Café ‘t Schoentje in de jaren vijftig. Het stond op hoek van de Kerkstraat en de Oude Provincialeweg. (foto: Koninklijke Philips N.V.)

Cafetaria La Venezia aan de markt in Hapert.

Café, zaal en bioscoop De Kuil, aan de Oude Provincialeweg in Hapert.

Miet van Bommel.

Het cafetaria van Sjan Castelijns aan de Kranenberg in Casteren in 1958. Betsie Castelijns is friet aan het bakken.

Café De Ster in Hoogeloon. Café De Sportvriend in Hapert, later de Poort van Brabant.

Bekijk hier een filmpje over de moord op Miet van Bommel

Bladel, marktplein, 6 juli 1919, de uitgestelde viering (Spaanse griep) van het 75-jarig bestaan van de Koninklijke Fanfare L’Union.

Straten

De straten en pleinen van vroeger. Hun namen hebben ze behouden maar ooit ken je ze maar amper meer terug.

Bladel in 1967

Deel 5

Nostalgische prentbriefkaart van rond 1900. Moeder moet rustiger aan doen… De Hapertsche weg werd later de Sniederslaan.

De Sniederslaan, in de jaren ’80 een drukke winkelstraat met veel verkeer. Links de Shell-pomp van garage Daniëls.

Aanleg van riolering in de Sniederslaan in 1960. Let op de twee populaire Kevers en café de Drie Hoefijzers.

De voormalige hervormde pastorie en het allereerste Bladelse gemeentehuis (1870). Wie herkent nog het boterfabriekje en bakkerij Nuyens?

Woonhuis van de familie Van Steensel op de hoek Zwartakkers-Europalaan. Wie weet wie het meisje is op de voorgrond?

Straatbeeld van de Achterstraat, later Europalaan. Een foto uit 1968. We kijken richting de Markt over het domein van de firma Dijkmans.

Hoek Van Dissellaan-Helleneind. Rechts de winkel en werkplaats van Vissers. Net niet te zien is de villa Sonnevanck.

De Kerkstraat in Hapert, begin jaren zestig, waar toen nog boerderijen stonden. Wie kent nog de bewoners?

Bladel in 1967 Deel 6

De Neterselseweg in 1990, met de bekende kinderkopjes, nog zonder losliggend fietspad. De kortgevelboerderij rechts is een ontginningsboerderij uit 1925.

achtergrond

De Latestraat in Netersel. Op de

een turfschop en vooraan de bekende melkbussen.

Bestrating van de Castersedijk door de Nederlandse Basalt Maatschappij uit Zaandam.

De Hoofdstraat in Hoogeloon, met in de bocht café De Ster.

De nog onverharde Molenstraat in Hapert, net voor de aanleg van de Molenwijk.

De onverharde weg naar Casteren. Rechts twee nieuwsgierige dames, links een fietser die leunt op een van de paaltjes die het fietspad aangeven.

De Zandstraat in Casteren met de Zandhoeve, het huis van de Kruidendokter.

De muziekkiosk in Hapert in 1965. Twee jaar later zou de hof genoemd worden naar de net geboren kroonprins.

Gebouwen

Veel karakteristieke oude gebouwen bestaan alleen nog in de herinnering van de ouderen of kennen we alleen nog maar van foto’s. Hieronder een nostalgische greep uit de bijzondere gebouwen die onze dorpen ooit rijk wáren of nog zijn.

De onderwijzerswoning aan de Oude Provincialeweg in Hapert, gebouwd volgens de principes van de Amsterdamse School.

Het Gindrahuis in Bladel, gebouwd in 1893 in opdracht van schilder Joseph Gindra. Het huis kreeg later de reputatie een spookhuis te zijn, nadat er in de tuin beenderen waren gevonden.

De villa Maria-Hof aan de Sniederslaan in Bladel.

De Bladelse kiosk in 1929. Het diende tot 1960 als podium voor onder andere de koninklijke harmonie.

Het voormalige ‘Kasteeltje’ in Hapert, gebouwd in 1858.

De poterbewaarplaats aan de Muggenhool in Bladel, in 1952 gebouwd door een boerencorporatie om de kwaliteit van hun pootaardappelen te verbeteren.

Het voormalige diepvrieshuisje aan de Ganzestraat in Hapert uit de tijd van voor de koelkast. Je kon er een kluisje huren om levensmiddelen gekoeld te bewaren.

Het zogenaamde ‘Maggiblokje’, een voormalige daggelderswoning aan het Helleneind in Bladel. Er woonde een arbeidersgezin en het was tegelijk ook werkplaats.

De luchtwachttoren aan de Bossingel in Bladel, waar tijdens de koude oorlog vrijwilligers de hemel afspeurden naar onder de radar vliegende Russische vliegtuigen.

Figuren uit het carillon in de Bladelse klokkentoren. Ieder uur overhandigt Karel de giftbrief aan Dirk.

Bouwtekening van de kazerne voor de Bladelse brigade marechaussee (1910).

Sport en ontspanning

Naarmate de werkweken korter werden en de mensen over meer vrije tijd begonnen te beschikken, won het sporten aan populariteit. Sporten deed je samen, binnen het verband van een vereniging. Van individualisering was nog geen sprake. Voetballen en wielrennen werden echte volkssporten. Voor meisjes en vrouwen was er aanvankelijk het reidansen en later ook het korfballen. Later kwamen er in Bladel ook sporten als handbal, basketbal, volleybal en tennis bij en niet te vergeten de zwemsport. Voor de senioren was er het biljarten.

Frans Seuntjens (Sooi Voets) in actie in de wedstrijd Bladella-DVS op 8 mei 1960 (3-1).

De koersbaan aan de Varkensmarkt, waar al in 1932 baanwedstrijden werden georganiseerd. Op zondag was er ook muziek bij de wedstrijden.

Aan de start voor het oude Sniedershuis, een foto uit 1948. Een jaar eerder werd de Bladelse wielervereniging Het Snelle Wiel opgericht.

Stichting Wielerevenementen Bladel heeft nu een logo met een Acht, een Ketting en een Voorwiel.

Het eerste elftal van de voetbalvereniging Netersel in het seizoen 1955-1956.

Het eerste elftal van de voetbalvereniging in Hoogeloon in 1952.

Biljartvereniging l’Union, opgericht in 1956. Bij het 60-jarig bestaan kreeg medeoprichter Door van de Brande de gemeentelijke vrijwilligersonderscheiding.

De kampioenen van Hapert. De KNVB bestond nog niet. Voetballen deed je in de eigen katholieke bond.

De V.V. Hapert in de hoofdklasse van het amateurvoetbal in 1979.

Casteren 1, kampioen in 1948.

Het logo van VV Bladella, tussen 1946 en 1964 voetballend aan de Sportparkstraat, later aan de Bossingel.

In de jaren 1971-1972 nam Bladel deel aan het door de NCRV georganiseerde spelprogramma Spel zonder grenzen. De bedoeling was om Bladel op de kaart te zetten en bedrijven aan te trekken. De ontwikkeling van het nieuwe industrieterrein verliep trager dan verwacht. In januari 1972 eindigden Bladel en Zelhem ex aequo op de zesde plaats. Beslissingswedstrijden moesten uitmaken wie door zou gaan. Jammer genoeg verloor Bladel.

Zes mannen met pet en hoed staan garant voor veel Bladelsch ijsplezier. Eén ding is zeker: hard gaat-ie.

De oprichters van de Bladelse loopvereniging No Limits uit 1994: Ton Antonis, Ad van Heijst en Ivo Vroomen.

populariteit.

Bekijk hier een filmpje over de Achterste Hoef

Ook het kamperen kon zich verheugen in een groeiende

In Bladel kon het vanaf de jaren ’60 op camping De Achterste Hoef, al ging het wel wat anders toe dan vandaag de dag.

Het logo van de korfbalvereniging Bladella, opgericht in 1964, katholiek en alleen voor meisjes.

Het Bladelse openlucht-zwembad, tussen 1964 en 2007 plaats van herinneringen aan gratis schoolzwemmen, koude zwemlessen en zwoele uurtjes op de zonneweide.

Veel vrouwen vonden ontspanning en vertier bij de reidansclub.

Cultuur

Muziek maken is vanouds een populair tijdverdrijf. Elk dorp had vroeger een eigen muziekvereniging, veelal met namen die verwezen naar heiligen of leden van het koninklijk huis. Er werd ook niet zozeer gesproken over een muziekvereniging, als wel over een harmonie of een fanfare.

Ook toneelverenigingen kennen we al heel lang. De leden repeteerden in de donkere wintertijd en traden in het voorjaar voor het voetlicht. Regelmatig stond het verhaal van Zwarte Kaat op het repertoire, voor zover we hebben kunnen achterhalen voor het eerst in 1941.

Fanfare Kunst Adelt voor de kerk in Hapert.

Drie jubilarissen van L’Union bij gelegenheid van het 125-jarig bestaan in 1968. V.l.n.r.: Peer Adriaansen, Willem van Gerwen en Bernard v.d. Ende.

Het Neterselse PUUR Poporkest, opvolger van de Drumfanfare Sint

Brigida:

De Boerenkapel Huebianto, anno 1960. Op de voorste rij Leo Seuntjens, Geert en Sjef van Sambeeck, Louis Krekels, Frans Seuntjens, Piet Lavrijsen en Jos van Limpt.

Een herkenbaar beeld van Muziekvereniging St. Willibrordus uit Casteren uit de jaren 1985/1990. De vereniging trekt bij bijzondere gelegenheden door het dorp.

De Dare Devils in 1965, met Jan Wilborts, Henk Swaanen, Theo Louwers, Piet Wilborts en Jan Swaanen.

Willy Peijs, Jan Waalen, Jolanda Schilders en Bart van Kemenade in PUUR-outfit, gemengd met oude uniformen.

Het vaandel van Muziekvereniging Kunst Adelt uit Hapert.

Vaandel, bastuba, tambourmaîtrestok en -hoed, tenortrom en hoorn van Fanfare Wilhelmina uit Hoogeloon op de foto bij de muziekkiosk.

Bekijk hier filmpjes over Carnavalsoptochten

Netersel 1976

Casteren 2009

Bladel kermis in latere jaren, elk jaar de tweede zondag na 15 augustus. Mooie herinneringen, ook aan de bals in de Harmonietent.

Opvoering van het toneelstuk ‘Hoogheid uw kameel staat voor’ door de Hapertse toneelvereniging De Eenakter.

De Zomerfeesten, later het Totaalfestival. Je keek uit naar tejater, naar muziek van Herman Brood tot Candy Dulfer en naar de grote reünie.

Het logo van de Bladelse Muggezifters, opgericht op 8 oktober 1971.

Drie Bladelse kermisvierders uit 1955: Jan en Tjeu Daniëls en Ad Antonis.

Jo Manders, een van de eerste prinsen van de Pintewippers.

Toneelvereniging ’t Volksvermaak. Ieder jaar zorgt het blijspel van ’t Volksvermaak voor plezier, bij publiek en spelers. In 2008 brachten zij hun versie van Pladella Villa.

Toneelvereniging TAVENU: Tot Aangename Verpozing En Nuttige Uitspanning. In 1954 speelden ze Zwarte Kaat, met Harrie Schoofs in de hoofdrol.

Het optrekken der gilden tijdens het 200-jarig jubileum van de kring van Schuttersgilden “Het Kwartier van Oirschot” in 1997.

Soos Plexat aan de Bossingel, in de jaren ‘60 en ‘70 het honk voor Bladels rebelse jeugd.

Teken- en schilderclub De Blaalse School, sinds 1986. Na veel omzwervingen verhuist het atelier binnenkort naar Den Herd.

Logo van KVG Bladel: van Katholiek Vrouwen Gilde Bladel naar Kempisch Vrouwen Gilde Bladel. Al 65 jaar cursussen, uitstapjes, museumbezoek...

De Bibliobus, de rijdende bibliotheek, werd in de jaren zeventig ook in onze dorpen ingezet.

tussen 1993 en 2013.

Markante personen

Peter Michaël

Dit is de oudste foto die we kennen. U ziet Peter Michaël (1798-1873), een protestantse boer uit Hoogeloon en zijn echtgenote Anna Catharina van Redert (1805-1874).

De Hapertse onderwijzer en rasverteller Jan van Hout.

Pierre Ballings, Bladels burgemeester van de vooruitgang. Hij was burgemeester van 1952 tot 1973.

Mie Moors, een markante Bladelse koopvrouw. Na haar dood kreeg ze een standbeeld bij het gemeentehuis.

Ernest Holmes

De Britse piloot Ernest Holmes werd in mei 1944 boven Vessem neergehaald door een Duitse nachtjager. Hij wist zich uit het wrak te bevrijden en vluchtte richting Netersel waar hij een tijd lang ondergedoken zat bij Fons van der Heijden.

Willem van de Moosdijk. Verwierf eind jaren zestig landelijke bekendheid met een omstreden handel in geneeskrachtige kruiden aan de Zandstraat in Casteren.

Fons van der Heijden, leidde het verzet in Netersel. Op 20 september 1944 werd hij door de Duitsers gefusilleerd.

Bekijk

hier

De Heksenboom

Uit “Het kind met den helm” (slot): “Eenige oogenblikken later sleept men het lijk naar buiten en begraaft het op een eenzaam plekje, hetwelk tot heden, noch het kind, noch de bijgeloovige dorpeling des avonds durft betreden. Iets later plantte men op haar graf een eiken heester, wiens nakomeling in onze jonge jaren nog het Heksenboompje genoemd werd.”

Janus Spooren. Hapertse kunstschilder. Het schilderij van het oude Sniedershuis en dat van August Snieders (1825-1904), de Bladelse journalist en schrijver, hingen naast elkaar op Janus’ eerste expositie in het gemeentehuis in Bladel in 1974.

De beruchte bendeleidster Zwarte Kaat. Terechtgesteld in 1620 en begraven onder de Heksenboom in de hoop dat de wortels haar voor eeuwig onder de grond zouden houden.

Jan Renier Snieders (1812-1888)

Jan Renier was de oudste telg uit de Bladelse Sniedersfamilie. Hij groeide op in Bladel maar vertrok naar Leuven, waar hij medicijnen studeerde. Na zijn studie vestigde hij zich als arts in Turnhout, waar hij jarenlang een vooraanstaande plaats innam in het sociale en culturele leven. Daarnaast was hij auteur van een twintigtal romans en verhalenbundels, die zich afspelen op het Kempische platteland. Bekend is vooral de roman “Het kind met den helm” (oorspronkelijk verschenen in 1852), die gaat over een roversbende aan het Helleneind in de 17e eeuw, geleid door Zwarte Kaat. Zoals veel 19e-eeuwse schrijvers van historische romans, doet Snieders het voorkomen alsof de beschreven gebeurtenissen op zijn minst een kern van waarheid bevatten. Of dat ook geldt voor de Zwarte Kaat weten we niet. Er stond in die tijd in elk geval geen kasteel op Ten Vorsel, zoals in de roman wordt beweerd. Wel heeft er in de 18e en vroege 19e eeuw een hoeve gestaan, die toebehoorde aan de Bossche familie De Back. Snieders heeft die in zijn jeugd nog gekend.

Twee van zijn broers, Frans en Jozef, schopten het tot burgemeester. Productiever nog als schrijver dan Jan Renier zelf, was zijn jongste broer August. Ook hij thematiseerde het leven in de Kempische dorpen.

Charles Baelemans. In België geboren schrijver, dichter en caféhouder. Met zijn literaire talenten timmerde hij mee aan de culturele ladder van Bladel.

De Haopertse Gaoper, door beeldhouwer Niek van Leest. Hij staat symbool voor de rustige, observerende levenshouding van de mensen van Hapert.

Gerrit Beex, leidde in de oorlog het verzet in Hoogeloon en was één van de pioniers van de regionale archeologie.

Nabij het bedrijventerrein in Hapert (boven) en de Neterselse Heide (onder). (foto’s: Rieky Hermans)

Fotoverantwoording:

Regionaal Historisch Centrum Eindhoven: de plaatjes 39,

197 en de achtergrondfoto op p. 50.

De boeken “Hapert, Casteren en Hoogeloon zoals het vroeger was” (Martin Hurkmans): 51, 54, 55, 75-77, 111, 209 en de achtergrondfoto’s op de pp. 15, 34 en 45 (Hapert); 37, 47, 121 en de achtergrondfoto op p. 23 (Casteren); 71, 110, 138, 212 (Hoogeloon).

Mari Kieneker: de plaatjes 170, 171, 178, 162.

Ad Biemans: de plaatjes 154, 241.

Frans Huijbregts: plaatje 223.

Het gebruik van de tekening van Daniël de Brouwer (104) werd ons toegestaan door de gelijknamige school voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs te Wilp.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: de foto van Kyrië op p. 8, de achtergrondfoto op p. 31, de bouwtekening op p. 32.

De foto van de kruidendokter (244) is afkomstig van De Nieuwsbron (P.H.J.M. Hoppers), Brunssum.

De tekening van Zwarte Kaat is van ontwerper Kees Zwart.

Wij hebben alle moeite gedaan om rechthebbenden van copyright te achterhalen. Personen of instanties die menen aanspraak te kunnen maken op bepaalde rechten, wordt vriendelijk verzocht om contact op te nemen met de heemkundekring Pladella Villa.

HISTORISCH VERZAMELALBUM

Omdat wij de mooie historie van onze dorpen aan iedereen willen laten zien