Nostrzyk lekarski Melilotus officinalis
Nostrzyki to rodzaj roślin z rodziny bobowatych.
W skład tego rodzaju wchodzą 22 gatunki; rosną one w Europie, Afryce i Azji. W Polsce jest dość pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich. Najważniejsze z czterech rosnących w Polsce nostrzyków są nostrzyk biały i nostrzyk żółty (zwany również lekarskim). Nostrzyk lekarski rośnie na: łąkach, miedzach, nieużytkach, w zaroślach, przy drogach, terenach kolejowych i rumowiskach. Może być uprawiany na glebach zdegradowanych, kamienistych i piaszczystych lub w miejscach, w których inne rośliny paszowe mogą przemarzać. Nostrzyk lekarski (żółty) kwitnie od lipca do października. Ma drobne, zebrane w grona żółte kwiaty. Roślina może osiągać 1 m wysokości. Inne nazwy: nostrzyk lekarski, nostrzyk zwyczajny, tatarska trawa, nozderek. Materiał zielarski stanowią całe lub rozdrobnione, wysuszone nadziemne części, które zawierają nie mniej niż 0,3% kumaryny, melilotynę, garbniki, śluzy oraz flawonoidy. Ścina się wierzchołki w miejscu rozgałęzień pędów i suszy w temperaturze do 35°C w zacienionym przewiewnym miejscu. Ususzony nostrzyk ma zapach siana (kumarynowy). Właściwości preparatów na bazie nostrzyka: ▪ przeciwzapalne - może być stosowane w zakrzepowym zapaleniu żył i żylakach, w zapaleniu naczyń chłonnych, ▪ w owrzodzeniach na tle zapaleń żył, przy hemoroidach, na czyraki, zapalenia skóry oraz wybroczyny, ▪ po urazach; można go też stosować przy zapaleniach brzegów powiek i spojówek ▪ uspokajające i przeciwbólowe - może być pomocny w stanach wyczerpania nerwowego, w nerwobólach, a nawet w kolce wątrobowej i nerkowej, poprawia także trawienie ▪ rozkurczające naczynia krwionośne (nostrzyk wspomaga krążenie obwodowe i mózgowe, zmniejszając ryzyko zawału serca i udaru mózgu) ▪ stosowane również w leczeniu popromiennych zmian składu krwi ▪ zmniejszające krzepliwość krwi (pochodne kumaryny)
▪
poprawiające przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i limfy w naczyniach limfatycznych,
▪
uszczelniające naczynia krwionośne (działanie flawonoidów),
▪
przywracające prawidłowe napięcie naczyń krwionośnych
▪
zapobiegają wykrzepianiu wewnątrznaczyniowemu,
▪
usprawniające przepływ krwi w mózgu.
Dla wzmocnienia działania nostrzyka często stosuje się mieszanki ziołowe z dodatkiem kwiatu rumianku i liści orzecha włoskiego.
◆
Uwaga!
▪
Stosując nostrzyk wewnętrznie trzeba zachować ostrożność, jeśli chodzi o dawkowanie, ponieważ zbyt duża dawka może wywołać krwawienie wewnętrzne i uszkodzić wątrobę i nerki!
▪
Przyjmowanie tego zioła odradzane jest osobom ze skłonnością do skaz krwotocznych oraz przyjmującym leki przeciwzakrzepowe.
▪
Nie powinny go przyjmować dzieci, kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią, osoby cierpiące na niewydolność nerek i wątroby oraz osoby wykazujące nadwrażliwość bądź alergię na tę roślinę.
Inne zastosowania nostrzyka. Nostrzyk jest uprawiany: ▪
na paszę i kiszonkę dla zwierząt
▪
jako zielony nawóz
▪
jako roślina miododajna (Może dać do 280 kg/ha bardzo dobrego miodu z naturalnych stanowisk, a przy uprawie polowej nawet 600 kg z jednego ha. Miód nostrzykowy jest jasny, o przyjemnym aromacie, nieco przypominającym wanilię. Po skrystalizowaniu jest biały lub żółtawy.)
▪
jako rośliny do aromatyzowania niektórych papierosów i serów.
W kuchni: ▪
Niewielkie ilości liści można zjadać na surowo, w większych ilościach jest to roślina trująca. Jednak lepiej zjadać je po ugotowaniu. Z całych roślin można robić herbatę lub dodawać do ciast po odpowiednim przygotowaniu.
▪
Jadalne są gotowane nasiona nostrzyka, ale też w niezbyt dużych ilościach. Sporządzona z nich zupa w smaku jest podobna do grochówki.
◆
Nalewka nostrzykowa
• 0,25 kg ziela nostrzyka lekarskiego • 0,5 litra 70% wódki zrobionej ze spirytusu i przegotowanej wody 0,25 kg kwitnącego ziela nostrzyka ususzyć. Następnie włożyć do słoja i zalać 0,5 litra wódki ( 70%) zrobionej ze spirytusu i przegotowanej wody. Słój lub butelkę (najlepiej z ciemnego szkła) szczelnie zamknąć i postawić na 1 miesiąc w ciemnym miejscu. Gdy upłynie pierwszy miesiąc, należy specyfik przefiltrować i ponownie szczelnie zamknąć i odstawić na kolejny miesiąc. Tak przygotowaną nalewkę powinno się zażywać, dodając 5 kropli na małą łyżeczkę cukru lub miodu. W ten sposób możemy sobie pomóc z uporczywym kaszlem i jednocześnie wzmocnić organizm. Należy pamiętać, aby nie zażywać kropli dłużej niż przez 3 tygodnie! Doraźnie można używać jej również zewnętrznie, np. na opuchnięte nogi. Smaruje się wówczas okrężnymi ruchami niewielką ilością nalewki opuchnięte miejsca od dołu do góry nogi. A gdy boli głowa, można dwie krople wsmarować w palce, a następnie okrężnymi ruchami masować skronie. Taki zabieg dodatkowo ukoi nerwy, uspokoi i poprawi sen. Nie mogą jej stosować dzieci do 16 roku życia, kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią, osoby cierpiące na niewydolność nerek i wątroby oraz osoby wykazujące nadwrażliwość bądź alergię na tę roślinę.
© Fu n d a c j a O KO - L I C E K U LT U RY
U l o t k a t a s t a n o w i e r r a t ę d o s t r. 9 4 - 9 7 w p u b l i k a c j i „ Ko c i e w s k i e z i o ł a i p r z y p r a w y z e z b l e w s k i c h ł ą k i p ó l ”