Een beeld zegt meer dan duizend woorden! Youtubicon - Videolexicon van dans Woorden wekken, maar (voor)beelden strekken, zo luidt het spreekwoord. Woordenboeken definiëren woorden en doen daarbij een beroep op het voorstellingsvermogen van de lezer, terwijl beelden direct tonen wat woorden slechts moeizaam kunnen suggereren. Onze Noorderburen ontwikkelden daarom een tijdje geleden Youtubicon, een experimenteel videolexicon van verschillende danstermen. Het mag dan wel om een onderzoek gaan (nog een werk in uitvoering), het levert ons wel interessant materiaal op.
Soms heb je woorden nodig en wil je een woordenboekdefinitie, maar om die definitie aanschouwelijk te maken kunnen beelden nuttig zijn. Vooral woorden die verwijzen naar een beweging zijn nogal eens beter te begrijpen als ze geïllustreerd worden met bewegende beelden. Een evidentie, maar toch …
Allemande en Squaredance Een allemande is volgens Van Dale een ‘dans van Duitse oorsprong, in 2/4-maat met een langzaam walsachtig tempo’ en een squaredance ‘een Amerikaanse volksdans waarbij vierkanten of carrés van vier paren gevormd worden, die verschillende figuren uitvoeren’. Maar wat betekent dat precies? In een papieren woordenboek moet het bij dit soort algemene beschrijvingen blijven, maar op internet is het anders: daar kun je ook voorbeelden laten zien in YouTube-filmpjes.
Lexicograaf Ton den Boon, onder meer de Nederlandse hoofdredacteur van de Dikke Van Dale, heeft op zijn website een ‘Youtubicon’ (spreek uit joetjóebicon) van de dans geplaatst met meestal zeer goed gevonden filmpjes. Dit ‘Youtubicon’, met zowel lexicale omschrijvingen (volgens De Dikke Van Dale) van zo’n 100 danstermen als bijbehorende ‘videodefinities’, is geen commercieel product, maar louter bedoeld om de mogelijke innovaties van conventionele woordenboeken in het internettijdperk te onderzoeken. Is het beeld inderdaad een verrijking van het woord?
Waarom dans? De reden om juist de dans als object voor dit experiment te kiezen, is natuurlijk gelegen in de aard van dit fenomeen, een serie bewegingen op muziek. De lexicale definities van danstermen zijn vaak betrekkelijk schematisch en een aanvulling met bewegende beelden resulteert dan ook al
Surf snel naar www.taalbank.nl en klik in de menubalk door naar ‘Videolexicon’ om de verschillende danstermen te ontdekken. Reacties en suggesties kan je altijd sturen naar lexiton@planet.nl.
snel in een meer aanschouwelijke voorstelling van zaken. De vraag is natuurlijk of een product waarin een (lexicale) omschrijving van woorden wordt aangevuld met bewegende beelden nog wel een lexicon in de eigenlijke zin van het woord is. Of hebben we dan al te maken met een mengvorm van een lexicon en een encyclopedie, laten we zeggen een ‘Lexiclopedia’?
Overzicht
Danstermen die ondertussen al beschreven werden: Allemande, Anglaise, Bachata, Ballroom, Belly dance / buikdans, Bolero, Boogaloo, Boogiewoogie, Bossa nova / bossanova, Boston, Bourrée / bourree, Cakewalk, Calypso, Cancan, Clog dance / klompendans, Cramignon, Csardas, Cumbia, Danza, Dirty dancing, Electric boogie, English Waltz (slow waltz) / Engelse wals, Fandango, Farandole, Flamenco, Foxtrot, Gaillarde, Gavotte, Gigue, Guaguanco, Habanera, Jitterbug, Jive, Jumpstyle, Krakowiak, Lambada, Ländler, Lap dance / schootdans, Latin dance, Limbo, Macarena, Malambo, Mambo, Mazurka, Merengue, Milonga, Minuet / menuet, Moonwalk, Musette, One-step / onestep, Pas de deux, Pasodoble, Passacaglia, Pavane, Pogo, Polka, Quadrille, Quickstep, Ragtime, Reggaeton, Rigadoon / rigaudon, Rock and roll / rock-’n-roll, Rumba, Sabeldans, Samba, Sarabande, Sardane, Seguidilla, Soca, Square dance / squaredance, Step dance / stepdans, Swing, Sword dance / zwaarddans, Syrtaki / sirtaki, Tango, Tap dance / tapdans, Tarantella, Trepak, Tumba, Twist, Varsovienne, Veleta, Viennese waltz / Weense wals, Weapon dance / wapendans, Whirling / werveldans
18