e
P ijpendraaier
Ledenblad van het Cornelis Vreeswijk Genootschap Jaargang 2 - 22-02-2010 - Nummer 1
INHOUD pagina 1: ∙ Van de redactie pagina 2: ∙ Van de voorzitter ∙ Colofon pagina 3: ∙ Uitnodiging jaarvergadering pagina 4 ∙ De grimassen van Marjolijn pagina 5: ∙ De grimassen van Marjolijn vervolg pagina 6 ∙ CVG Beleidsplan pagina 7 ∙ CVG Beleidsplan vervolg pagina 8: ∙ Jaarcijfers pagina 9: ∙ Het aapje van Cornelis pagina 10: ∙ Interview door Beppe Wolgers pagina 11 ∙ Vervolg interview ∙ Luisterlied pagina 12: ∙ Billboard
Van de redactie Geachte landgenoten, En toen was de Pijpendraaier alweer een jaar verder. Zoals u kunt verwachten staat dit eerste nummer van onze tweede jaargang voor een groot deel in het teken van de komende jaarvergadering op zondag 14 maart. Op pagina drie vindt u de officiële uitnodiging aan alle leden, verderop in het blad staan het beleidsplan dat de kern van de vergadering zal uitmaken en de financiële afrekening van het afgelopen jaar. Daarom hebben wij in dit nummer geen plaats gemaakt voor een CD-bespreking, wel voor een (alweer) spontaan ingezonden artikel dat door een lezer in een Zweeds tijdschrift werd gevonden. De redactie verkeert inmiddels in de voor een ledenblad uitzonderlijke positie dat de stukken sneller binnenkomen dan wij ze kunnen plaatsen, ga vooral zo door! Als hoofdartikel een stuk dat het eerste zal zijn in een nu en dan terugkomende reeks. Een zingend CVG-lid vroeg ons om aandacht te besteden aan de overeenkomsten en verschillen tussen de Zweedse en Nederlandse versies van liederen die in beide talen bestaan, een verzoek waar wij graag op ingaan. Voor dit nummer hebben we de klassieker Marjolijn gekozen, in de toekomst zal dat aangevuld worden met andere liederen. Laat het ons horen als u zelf een bepaald lied voor deze serie wilt voorstellen, de redactie zal haar best doen om deze verzoeken om te zetten in prikkelende stukken. Wat het Cornelisarchief betreft hebben wij in het afgelopen jaar enthousiaste reacties ontvangen op het interview door Jan Guillou; voor dit jaar hebben wij een interview gevonden dat vanuit een andere benadering weer heel ander licht op Vreeswijk werpt. Aansluitend daarop een Luisterlied waarvan de tekst door niemand anders is geschreven dan degene die het interview afnam: het Zweedse mediafenomeen Beppe Wolgers. Het is een tekst die Wolgers in 1959 voor troubadour Olle Adolphson schreef nadat zij door de Deense cabaretière Lulu Ziegler waren gevraagd om materiaal te leveren voor een serie politieke cabaretavonden die Ziegler in Stockholm aan het opzetten was. Je zou dit lied het eerste Zweedse protestlied kunnen noemen, ware het niet dat de lyrische kwaliteit ervan eigenlijk te hoog is voor dit doorgaans vrij eenzijdige genre.
Het lied neemt in het hart van uw redacteur een bijzondere plaats in. Niet alleen omdat hij als de helft van vertaalduo Huldra aan de wieg van de Nederlandse tekst heeft gestaan, maar vooral omdat het wat hem betreft een lied is dat een halve eeuw later minstens zo actueel is als toen het werd geschreven. Daarom wordt het hier mede aangeboden in de hoop dat het Disclaimer: zal worden gelezen door een zanger(es) die er net zo over denkt. Dus, troubadours in onze lezerskring: zou het geen goed idee zijn om dit lied in een modern repertoire op te nemen “De Pijpendraaier” wordt samengesteld voor verspreiding onder de leden van het en zo voor een breder publiek te ontsluiten? Er worden immers gedachten in uitgesproken Cornelis Vreeswijk Genootschap (CVG). die in onze roerige dagen absoluut van belang zijn. Wie interesse heeft kan bij de redactie de Omdat delen van de inhoud auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn, bladmuziek en een mp3-file van het lied opvragen. is het uitdrukkelijk niet de opzet van de CVG dat deze inhoud buiten de kring en de bijeenkomsten van het Genootschap verspreid of gebruikt zal worden. Het CVG neemt geen verantwoordelijkheid voor zulke verspreiding, door leden of door derden.
Verder wensen wij u wederom veel leesplezier en hopen wij op 14 maart op uw aanwezigheid te mogen rekenen. Tot dan! De Redactie
van de voorzitter
Beste liefhebbers van Cornelis Vreeswijk, 2010 is begonnen met een onNederlandse winter. Door de vele sneeuw kon je bijna denken dat je in Zweden was. Reden om dit keer wat extra aandacht te besteden aan activiteiten van onze Zweedse zustervereniging. Maar laten we eerst nog even op een rijtje zetten wat er het afgelopen jaar allemaal gebeurd is met het CVG in Nederland. Vorig jaar hebben we drie zeer geslaagde bijeenkomsten gehad: de jaarvergadering met daarna aanstekelijke zang en muziek, dan het Havenfestival met prachtige optredens en het toekennen van het erelidmaatschap aan Peter Cammaert, de toenmalige burgemeester van Velsen; bovendien zal iedere burgemeester van Velsen voortaan beschermheer van het CVG zijn. Ten slotte de schitterende lezing van Hans Westin in samenwerking met Wendela Sterker. In de vorige nummers van De Pijpendraaier heeft u er meer over kunnen lezen. Met De Pijpendraaier, die in 2009 vier keer is verschenen, heeft het CVG een bulletin gekregen dat ver uitstijgt boven zomaar een ledenblad. Goed vormgegeven, onderhoudend, prikkelend geschreven en vol relevante informatie. En dan waren er nog de radio-interviews met CVG-bestuurder Hans Westin over Bellman, en de televisiedocumentaire met prominent CVG-lid en troubadour Piter Wilkens over hoe Cornelis in Zweden nog steeds leeft.
Op 12 november werd in IJmuiden een nieuw beeld van Cornelis onthuld door kunstenaarsgroep RC De Ruimte, een initiatief van Joop Stoop. Geen willekeurige datum; het is Cornelis‟ sterfdag. Tezelfdertijd vond in Stockholm het jaarlijkse herdenkingsconcert plaats in Katarinakyrkan met tal van bekende artiesten. Er is dan ook altijd een spreker die te zijner nagedachtenis een toespraak houdt. Dit jaar was dat Lasse Berghagen, in Zweden bekend als zanger, liedjesschrijver en acteur. Hij is van 1945, dus in de jaren zestig, toen hij Cornelis leerde kennen, was hij nog behoorlijk jong. Waar hij Cornelis voor het eerst ontmoet heeft, weet hij niet meer precies: “Het kan zijn geweest op het Liedfestival in Västervik, of op de liedpraam Storken, of in het restaurant „Den Gyldene Freden‟ of …”. Allemaal locaties uit die roemruchte tijd die de trouwe lezers van De Pijpendraaier en de voorloper ervan uit en te na hebben leren kennen door de verhalen van Hans Westin. Als jong troubadour stond Lasse Berghagen in de schaduw van Fred Åkerström en de Schipper (Gösta Cervin). Maar Cornelis was de ongekroonde koning van de groep. Hij voerde zijn hofhouding, maar maakte niemand tot hofnar. Hij was sociaal en bekommerde zich. Op een avond in 1968 – Lasse was net gescheiden van zijn vrouw zangeres LillBabs; hij verlangde naar zijn dochter en zat zonder huis – kwam hij Cornelis tegen bij een liedbijeenkomst. Cornelis had toen een woonboot bij Skanstull en na afloop van de avond nodigde hij
Colofon
De Pijpendraaier is het ledenblad van het Cornelis Vreeswijk Genootschap (CVG). Het CVG stelt zich ten doel om: * de herinnering aan Cornelis Vreeswijk in Nederland levend te houden * het vertolken van de liederen van Cornelis Vreeswijk in het Nederlands te stimuleren * in Nederland het bestaan en de ontwikkeling van een troubadourtraditie te bevorderen Het CVG doet dit door: * informatie beschikbaar te stellen * dit ledenblad te publiceren * muziekbijeenkomsten te organiseren * het vertalen van het werk van Cornelis Vreeswijk uit het Zweeds te stimuleren De Pijpendraaier verschijnt jaarlijks in februari, mei, september en december. De kopijsluiting per nummer is op de eerste van de maand waarin het nummer verschijnt.
Lasse uit om nog wat bij hem te komen drinken. Gevolg was dat Lasse een tijdje bij hem introk. Op een zomeravond zaten ze op het dek wijn te drinken en muziek te maken. Plotseling pakte Cornelis Lasses gitaar en donderde “Kerel, er zit niks sprankelends in je gezang”. Dat was logisch, de gitaar had Lasse van zijn vrouw gekregen en hij miste haar en zijn kind. Zo gauw hij zijn gitaar greep, raakte hij in een gevoelsmatige chaos. Cornelis stak een sigaret op en zei “Kerel, je moet niet op één punt blijven steken, je moet altijd verder in het leven”. Daarna wierp hij de gitaar met een plons in Årstaviken. Even was het stil en toen begonnen ze beiden te schaterlachen en vervolgden de avond met wijn en gezang bij de gitaar van Cornelis. De volgende dag namen ze een taxi naar een gitaarmaker die Wretling heette en die een van de beste gitaarmakers in Zweden was. Bij hem kocht Cornelis gitaar nr. 141, waarop Lasse nog iedere dag speelt. De toespraak staat afgedrukt in het laatste nummer van Cornelisbladet, het blad van onze Zweedse zustervereniging. Daarin vinden we ook de aankondiging van een nieuw Cornelisalbum: “Cornelis Vreeswijk live 1981”, dat twee cd‟s bevat van een concert in het Strand Hotell in Borgholm op 10 en 11 juli 1981. Jack Vreeswijk, die tussen 1981 en 1983 met zijn vader op tournee ging, is er lyrisch over. In de zomer, op het komende Havenfestival in IJmuiden, zullen we Jack zelf kunnen bewonderen. Maar al veel eerder, op 14 maart, zien we elkaar weer. Dan is er de Jaarvergadering waarop het Actieplan verder wordt besproken. En natuurlijk zijn er dan ook weer optredens en gaan we zingen. Want alles draait tenslotte om het LIED. Marlies Philippa
UITNODIGING
voor de Jaarlijkse Ledenvergadering van het Cornelis Vreeswijk Genootschap TIJD Zondag 14 maart 2010 van 13:00 tot 17:30 uur. Op deze dag kunt u op vertoon van het Boekenweekgeschenk gratis met de NS reizen. PLAATS Theater ZIMIHC, Bouwstraat 55, Utrecht
AGENDA jaarvergadering CVG op 14 maart 2010 Theater ZIMIHC Utrecht 1. Opening 2. Mededelingen en jaarverslag 3. Notulen ledenvergadering 2009 4. Financiën + kascommissie 5. Bestuurszaken: a. De termijn van Jan Deurloo loopt dit jaar af. Hij stelt zich herkiesbaar. Eventuele andere kandidaten kunnen zich aanmelden. b. Het bestuur is voornemens een nieuw bestuurslid uit IJmuiden aan te trekken. Zie daarvoor ook het Beleidsplan (Aanpak; Concrete maatregelen, punt2) 6. Beleidsplan van het Genootschap 7. W.v.t.t.k. 8. Rondvraag 9. Sluiting Het beleidsplan vindt u in deze Pijpendraaier terug op de pagina's 6 en 7, het financieel overzicht van het afgelopen jaar op pagina 8. De notulen van de Ledenvergadering 2009 en de begroting voor het komende jaar worden als aparte bijlage meegestuurd. Het vergadergedeelte zal om ca. 14:30 uur doorgewerkt zijn. Blijft drie uur over om de aandacht te richten op waar het ons genootschap om te doen is: het werk van Cornelis Vreeswijk en het luisterlied. Hans Westin heeft uit zijn lezing over Vreeswijk en het Zweedse lied een interessante anekdote gekozen om wat dieper op in te gaan, geïllustreerd met zang door Wendela Sterker, waarbij u van een paar zeer bekende liederen onverwachtse, nieuwe vertalingen zult horen. Verder hebben Henk van Kuijk, Bas van Geel en Jurjen Oostenveld al toegezegd te zullen optreden met hun vertolkingen van liederen door Vreeswijk. Jan Deurloo zal uiteraard weer van de partij zijn en bij het ter perse gaan van deze Pijpendraaier wordt nog overlegd gevoerd met diverse andere artiesten. In de loop van de middag verkassen we naar de kantine om aldaar verder te gaan met spontane optredens en de traditionele “ALLSÅNG”. HOE KOM IK DAAR? Met de bus vanaf Utrecht CS Neem stadsbus 11 richting Uithof of stadsbus 4 richting Burg. Fockema Andreaelaan. Uitstappen op de Biltstraat, halte Wittevrouwen. De weg oversteken en links van Apotheek Koert (Biltstr. 100) de Bekkerstraat in. De eerste straat rechts is de Bouwstraat ongeveer 3 minuten lopen). Lopend of fietsend vanaf het centrum Vanaf de Neude de Voorstraat in, deze gaat over in de Wittevrouwenstraat en vervolgens in de Biltstraat. Bij apotheek Koert (Biltstr. 100) linksaf de Bekkerstraat in. De eerste straat rechts is de Bouwstraat. Met de auto Bij knooppunt Rijnsweerd (A27/A28, Oostkant van de Ring rond Utrecht) Rijnsweerd aanhouden. Doorrijden tot de T-splitsing en hier rechts richting Rijnsweerd/Wittevrouwen. Wittevrouwen aanhouden en bij de rotonde (de Berekuil) neem je de derde afslag Wittevrouwen). Zo rij je via de Biltstraat de stad in. Bij apotheek Koert (Biltstr. 100) ga je rechtsaf de Bekkerstraat in. De eerste straat rechts is de Bouwstraat. Het eerste gebouw aan de rechterhand is ZIMIHC. Omdat het zondag is, is het in de hele wijk gratis parkeren.
Wij heten u allen van harte welkom en hopen op een grote opkomst! Het CVG-bestuur
de grimassen van marjolijn
Op lezersverzoek zal de Pijpendraaier af en toe het licht laten schijnen op liederen die Vreeswijk zowel in het Nederlands als in het Zweeds zong. Soms zijn dat min of meer letterlijke vertalingen, terwijl bij andere nummers alleen de melodie dezelfde is en de tekst volledig anders. Met daar tussenin een aantal liederen die zowel vertaalde elementen bevatten als nieuwe inhoud. Tot de laatste categorie behoort het eerste lied in de rij: het onvolprezen Marjolijn. Toen Cornelis zich in 1966 voor het eerst in Nederland liet horen, een vrij toevallige introductie die weinig sporen naliet, gebeurde dat met een interview voor de VARA en een EP-plaatje. Hierop stonden vier liedjes, waarvan De papegaai van tante Sjaan nooit verder is gekomen dan deze debuutschijf. Toen de zanger in 1972 met de LP Cornelis Vreeswijk definitief in Nederland werd gelanceerd, werden De nozem en de non en Waar gaan wij naartoe na onze dood in iets aangepaste versies opnieuw op de plaat gezet. Het zou tot de derde LP duren (Liedjes voor de Pijpendraaier en mijn Zoetelief uit 1974) voordat hij het vierde lied, Grimas onder de maan, opnieuw gebruikte. Ook dit lied was inmiddels enigszins herschreven en had bovendien een nieuwe titel gekregen: Marjolijn, een naam die vaak foutief (maar volstrekt begrijpelijk) als Marjolein wordt gespeld. De dame in kwestie komt in de Zweedse titel niet voor, daar heet het lied Grimasch om morgonen, wat in vertaling Grimas in de ochtend betekent. Wel komt zij in de tekst terug als degene waarvoor gezongen wordt en die de gedachten van de zanger prikkelt en ontvangt. In het Zweeds heet zij "AnnKatarin", een naam die in het Zweedse oeuvre van Vreeswijk voortdurend opduikt. Soms, als het ritme van het lied daarom vraagt, in de kortere vorm van Ann-Katrin. Deze vrouw kunnen we beschouwen als de Ulla Winblad van Cornelis, in navolging van de muze die in het werk van Carl Michaël Bellman wordt bezongen. En net als bij Bellman speelt zij in verschillende liederen verschillende rollen en kent zij meerdere inspiratiebronnen in de werkelijkheid. Ulla was soms de aanbeden, onbereikbare schone en soms de maar al te bereikbare aanbiedster van het allerlichtste soort liefde. Zij was op een bestaande vrouw gebaseerd, maar in de liederen wordt het personage steeds verder van deze voorlage losgezongen, tot zij naar voren komt als “de” vrouw, de verzamelbaak voor alle rollen die een vrouw in het leven en werk van Bellman speelde. Zo ook Ann-Katarin. Zij komt op de Zweedse debuutplaat van Vreeswijk al twee keer voor: eerst in Visa i Vinden als de hopeloze liefde waarvoor de zanger op de vlucht slaat, daarna in Ann-Katarin als de bitterzoete herinnering aan de eerste jeugdverliefdheid. In deze liederen is zij waarschijnlijk gebaseerd op Ingalill Rehnberg, de eerste vrouw van Vreeswijk en moeder van Jack, maar krijgt zij al een bredere rol toebedeeld als de bezongen muze in het algemeen. Later zullen andere vrouwen de inspiratie leveren en met name Ann-Christin Wennerström, zijn vaste vriendin tussen de
verschillende huwelijken door. Ook zij speelt alle rollen in het werk van Vreeswijk, van betrouwbare verwenster in Getinghonung Provençale tot gedoemde drugsvriendin in AnnKatrin farväl op zijn laatste, postume LP. Maar van één rol neemt Wennerström stellig afstand: de Ann-Katrin die de achternaam Rosenblad draagt en te vinden is in de Stockholmse tippelzones, is uitdrukkelijk níet op haar gebaseerd. Wie deze vrouw was zal vermoedelijk duister blijven, al heeft Vreeswijk soms laten doorschemeren dat ook zij door een bestaand persoon was geïnspireerd. En wie is de vrouw in de Ochtendgrimas? Het lied staat al op de tweede soloplaat van Vreeswijk, Ballader och Grimascher uit 1965, dus we kunnen veilig aannemen dat het Ingalill is die vanaf de eerste regels wordt toegezongen: Nu valt de dauw en nu stijgt de zon maar dat kun jij niet horen. Jij ligt zonder bloes of rok met je lippen tegen mijn oor. Maar op de vraag wie de directe inspiratie voor het lied leverde, is het antwoord verrassend genoeg een man. Cornelis had vanaf het begin van zijn loopbaan de gewoonte om soms de drukte van de hoofdstad en de roem te ontvluchten door naar de westkust af te reizen om bij zijn collega en goede vriend Alf Hambe te logeren. Daar, in de wouden van Halland, vond Hambe de inspiratie voor zijn mystieke, spirituele liedteksten op de grens tussen fantasie en werkelijkheid. En daar kon hij zijn vriend Cornelis een rustige aanlegplaats bieden, ver van de verleidingen van het hippe artiestenbestaan. Daar hoefde Vreeswijk niet het imago op te houden van middelpunt in een onafzienbare schare bewonderaars, maar vond hij tijd om in lange gesprekken met zijn tegenpool door te dringen tot de kern van hun beider dichterschap. Op een dergelijke avond heeft Hambe Vreeswijk erop gewezen dat de “pamfletten” en de “grimassen” waarmee deze zich mateloos populair had gezongen, slechts een beperkt deel van zijn talent aanboorden. Met het Lied in de Winden had hij immers al op de debuutplaat bewezen dat hij ook een gevoelige, lyrische kant bezat. Waarom gebruikte hij die kant niet vaker? Toen Alf in de kleine uurtjes naar bed ging bleef Cornelis aan de keukentafel zitten om zich over het laatste restje in de wijnfles te ontfermen. En kennelijk om het gesprek nog even te overdenken, want toen Hambe de volgende ochtend opstond lag daar een liedtekst op tafel. Waarin de boven aangehaalde beginstrofe verder gaat met een directe reactie op de uitspraken van Hambe: “Wees nu ernstig”, vraag jij beslist, “je lacht liedjes en zingt grappen. Jij kunt maar wilt niet maken een lied over breekbaar geluk."
En daarover gaat het lied. Over de breekbaarheid van geluk. En over de inmiddels leeggedronken wijnfles: Kom uit je bed, Ann-Katarin en luister naar iets belangrijks. Er is een bepaalde soort edele wijn waarvan je beter voorzichtig kunt genieten. Want als je hem zonder bezinning drinkt verliest hij zijn vroegere glans en jij houdt een lege fles over en bittere tranen en as.
maar onder de maan, en in plaats van in de stijgende zon en de ochtenddauw speelt het zich “onder de sterren” af. Bovendien gaat het niet over breekbaar geluk maar over de onmogelijkheid van liefde: Het droeve feit, Marjolijn, is dat liefde niets meer dan schijn is. Want ergens anders stijgt de zon en exploderen granaten. Daar marcheert een bataljon, daar sterven honderd soldaten. Persoonlijk vind ik dit een aanvechtbare conclusie. Hoezo bewijst het bestaan van oorlog dat liefde niet bestaat? Als oorlog uit haat voorkomt kun je daarin immers ook een bewijs zien dat het andere uiterste van hartstocht evenzeer tot de werkelijkheid behoort. Naar mijn smaak komen deze regels gevaarlijk dicht in de buurt van cliché, iets waarop je Cornelis in het Zweeds niet gauw zult betrappen. Wat niet wegneemt dat het beeld vervolgens prachtig wordt uitgewerkt: Wat is de liefde, Marjolijn? Is het een oorlog in het klein? Kan men de ander vermoorden zonder geweer, maar met woorden?
Ann-Christin Wennerström, schilderij door Tommy Tallstig
Anderhalf jaar later lag de Nederlandse EP in de schappen. Hierop krijgt Ann-Katarin in het Nederlands de naam Marjolijn. Dit is een briljante keuze. Niet alleen omdat het zo mooi op wijn rijmt, het is ook qua sfeer en “gewoonheid” precies eenzelfde soort naam als in de Zweedse brontekst. Sommige namen geven vanzelf al aan over wie we het hebben, zoals de lichtvoetige dames Deirdre en Nanette of de grauwe, aan overwicht lijdende Agda Gustafsson, door mij ooit vertaald als Trienke van der Veen. Maar Marjolijn kan iedereen zijn: je dochter, je moeder of je buurvrouw; de aardige schooljuf of de bitch op kantoor. Net als Ann-Katrin en Ulla kan zij elke vorm aannemen die de dichter voor een bepaald lied nodig heeft en wordt zij daarmee vanzelf de “oervrouw” van zijn oeuvre. Het is jammer dat Vreeswijk de naam niet vaker in zijn Nederlandse teksten opvoert, daarvoor heeft hij te weinig van zijn eigen liederen vertaald. Ik ben haar verder slechts één keer tegengekomen, in het lied Waar is mijn ziel?. Maar in dat lied kunnen we aannemen dat zij van achternaam Rozenblad heet; zij is duidelijk niet de betrouwbare muze die Cornelis door zijn hele carrière bleef bezingen. Voor de rest is het lied in het Nederlands donkerder geworden: de grimas wordt niet in de ochtend getrokken
Misschien zien we hier een neerslag van de complicaties die in de tussentijd in Vreeswijks eigen leven zijn opgetreden. Het succes en de populariteit beginnen hun tol te eisen en zijn huwelijk staat op springen; het bestaan als feestvierende superster blijkt niet verenigbaar met een rol als echtgenoot en vader. Een paar maanden na het opnemen van dit lied gaat Cornelis apart wonen en binnen een jaar is de scheiding een feit. Al wat je wilt kun je krijgen, alleen mijn hart blijft mijn eigen. Het is verleidelijk om dergelijke verklaringen verder uit te spinnen, maar dat blijft natuurlijk speculatie en gepsychologiseer. Interessanter is het om te constateren hoe de dichter met hetzelfde materiaal en grotendeels dezelfde beelden twee verschillende taferelen schildert: in het Zweeds een portret van het tere geluk dat bestaat bij gratie van een voorzichtige benadering, in het Nederlands een in memoriam voor een liefde die inmiddels aan scherven ligt. De Ochtendgrimas is in Zweden al lang bijgezet in de rij van absolute klassiekers. Hetzelfde lot verdient ook de Nederlandse versie. Hans Westin Naast de letterlijke weergaven in dit artikel heeft Hans samen met Wendela Sterker ook een zingbare vertaling van het Zweedse origineel gemaakt. Voor wie de beide versies wil vergelijken, zal deze op 14 maart te horen zijn tijdens het muziekgedeelte na de jaarvergadering.
CVG BELEIDSPLAN
pagina 1
Inleiding In 2010 viert het Cornelis Vreeswijk Genootschap (CVG) zijn tienjarig bestaan. Het CVG stelt zich in de eerste plaats ten doel de herinnering aan Cornelis Vreeswijk in Nederland levend te houden. In de afgelopen tien jaar is veel bereikt - door of met medewerking van het CVG zijn onder andere de volgende projecten gerealiseerd: De theatervoorstelling uit 2001 “Cornelis Vreeswijk, de troubadour van IJmuiden” door Jules Croiset. De uitgave van de CD “Cornelis Vreeswijk – een Hommage”, waarop verschillende bekende artiesten zich op het oeuvre van de meester storten (2002), Het realiseren van een borstbeeld van Cornelis, dat in 2003 is onthuld bij de opgang naar het IJmuider strand. De televisiedocumentaire “Cornelis Vreeswijk leeft!” van Hans Polak, die de VARA in 2005 uitzond. De uitgave van de CD “It Fûgeltsje yn myn Gitaar” waarin zanger Piter Wilkens Friese vertalingen van liedjes van Cornelis ten gehore brengt (2006). De inspanningen die deze projecten en de reguliere CVG activiteiten met zich meebrachten hebben het nodige gevergd van de spankracht van de toenmalige bestuursleden. Na verschillende bestuurswisselingen was in 2008 het dieptepunt bereikt en waren de verenigingsactiviteiten vrijwel tot stilstand gekomen. Na een dramatische oproep voor vrijwilligers voor een nieuw bestuur is eind 2008 de huidige ploeg aangetreden en heeft het CVG een doorstart gemaakt. Er is een aantal koerswijzigingen uitgezet, waarover straks meer in de paragraaf “Aanpak”. Na een jaar kunnen we constateren dat deze vooralsnog goed hebben uitgepakt. Veel CVG leden (waaronder oud-bestuurders) zijn er zeer positief over.
Bedreigingen en kansen Bij het uitzetten van de koers moet het bestuur rekening houden met een aantal ontwikkelingen, die soms een bedreiging en soms een kans vormen en soms ook beide. BEDREIGINGEN: Vergrijzing van de achterban – de mensen die Cornelis nog kennen uit zijn glorietijd zijn inmiddels de vijfenveertig jaar ruim gepasseerd en nog maar weinig jongeren weten de weg naar het CVG te vinden. Beperkingen van een bestuur dat uit vrijwilligers bestaat – de bestuurleden hebben soms onvoldoende vrije tijd of missen specifieke kennis. Financiële beperkingen – na een jaar waarin geen activiteiten hebben plaatsgevonden hebben verschillende leden afgehaakt en is ook het contact met potentiële sponsoren verwaterd. De inkomsten van de vereniging zijn hierdoor teruggelopen. Veranderend medialandschap – waar in het verleden nog regelmatig werk van Cornelis te horen was op de radio is dit op de huidige commerciële zenders en bij de daarmee concurrerende publieke omroep niet meer het geval. De kans dat een buitenstaander kennismaakt met het werk van Cornelis wordt hierdoor verkleind.
CVG BELEIDSPLAN
pagina 2
KANSEN: Populariteit van Nederlandstalige muziek – anders dan in het verleden heeft Nederlandstalige muziek tegenwoordig een breed publiek en is het genre zelf ook erg divers geworden: van levenslied tot hiphop en van luisterlied tot dialectrock. Het werk van Cornelis moet in dit klimaat goed kunnen gedijen. De kracht van een bestuur dat uit vrijwilligers bestaat – het is in afgelopen jaar gebleken dat met een flinke dosis enthousiasme en een goede balans tussen enerzijds “wilde” creatievelingen in de geest van Cornelis en anderzijds nuchtere realisten een hoop mogelijk is. Band met IJmuiden – waar Cornelis in de rest van Nederland wat vergeten dreigt te raken is zijn herinnering in zijn geboorteplaats IJmuiden nog springlevend. Het beschermheerschap van de burgemeester van Velsen en het potentieel aan leden en vrijwilligers uit IJmuiden biedt kansen. Veranderend medialandschap – Internet biedt mogelijkheden om muziekliefhebbers via bv. YouTube en Hyves kennis te laten maken met het werk van Cornelis.
Aanpak Rekening houdend met de hiervoor genoemde bedreigingen en kansen heeft het CVG-bestuur een aantal stappen gezet: Om een groter publiek aan te spreken is de doelstelling verbreed met “in Nederland het bestaan en de ontwikkeling van een troubadourtraditie te bevorderen”. Van hieruit zullen we ook jongere muzikanten steunen die in de geest van Cornelis Vreeswijk actief zijn. Om het bestuur slagvaardiger te maken zal gebruik worden gemaakt van externe adviezen. Het bestuur is verheugd dat mr. Peter Cammaert (erelid van het CVG, bestuursadviseur en oud-burgemeester van Velsen) en Jacob Bron (directeur van de stadsschouwburg Velsen) zich bereid hebben verklaard het CVG met hun goede raad bij te staan. De band met IJmuiden wordt aangehaald. Het CVG blijft een landelijke vereniging, maar met een sterke link naar Cornelis‟ geboorteplaats. Concrete maatregelen: o Sinds afgelopen zomer is de burgemeester van Velsen beschermheer van het genootschap. o Er is besloten om het bestuur uit te breiden met een vertegenwoordiger van de IJmuider gemeenschap. De website (www.cornelisvreeswijk.nl) krijgt het nodige achterstallige onderhoud en op YouTube is een Cornelis Vreeswijk kanaal gestart. Aan de hand van bijgevoegd plan van aanpak en bijbehorende begroting zullen fondsen geworven worden bij subsidiegevers en commerciële sponsoren.
CVG Bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Redacteur nieuwsbrief: Webmaster:
Marlies Philippa Harry van Haren Wim Boswinkel Hans Westin Jan Deurloo
Jaarcijfers cvg
Afrekening mei 2008 t/m december 2009 en contributie 2010. Op de jaarvergadering van 29 november 2008 zijn de financiële resultaten gepresenteerd tot en met april van dat jaar. Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder en het is dus wel weer tijd voor een update. Een deel van de verslagperiode ligt vóór de huidige bestuursperiode: het tegenwoordige bestuur is eind november 2008 aangetreden, in de voorgaande periode vanaf mei werden de financiën nog beheerd door Christel Klein. Na controle door ondergetekende en door de kascommissie is gebleken dat de financiën en de administratie over de genoemde periode op orde zijn en wil ik als penningmeester, samen met mijn medebestuursleden, de verantwoordelijkheid hiervoor overnemen van het vorige bestuur, met dank aan mijn voorgangster. Dan hier de cijfers: Inkomsten Contributie Subsidies Totaal:
Uitgaven € 966,00 € 1.750,00 -----------------------+ € 2.716,00
Bestuurskosten Bankkosten Jaarvergadering ‟08 Jaarvergadering ‟09 Havenfestival IJm. ‟09 Totaal:
€ 456,19 € 103,95 € 114,50 € 95,50 € 1.619,55 ----------------------+ € 2.389,69
Overschot: € 2.716,00 - € 2.389,69 = € 326,31 Saldo ING-bank: 1 mei 2008:
€ 423,34
31 december 2009:
€ 749,65
Toename saldo: € 749,65 - € 423,34 = € 326,31 Het doet mij als penningmeester plezier dat we ondanks de periode van stilstand in 2008 een financieel gezonde vereniging zijn gebleven. Hierbij dank aan de leden die het CVG trouw zijn gebleven en aan de sponsoren die onze deelname aan het Havenfestival mogelijk hebben gemaakt: Marina Seaport IJmuiden, Gemeente Velsen en Stichting Havenfestival IJmuiden. De begroting voor 2010 is als bijlage bijgevoegd. Voor het begrotingsbeleid gaan we ervan uit dat we de reguliere verenigingsactiviteiten uit de contributie betalen en dat we de verschillende projecten zoveel mogelijk met sponsorgeld willen financieren. Wanneer we een project financieel of organisatorisch niet rond krijgen dan stellen we het uit tot een gunstiger tijdstip. Contributie 2010 De contributie voor 2010 blijft op € 15 voor een gewoon lidmaatschap en € 20 voor een gezinslidmaatschap. Ik vraag u uw bijdrage vóór 1 april aanstaande over te maken op girorekening 3653447 ten name van Cornelis Vreeswijk Genootschap te Utrecht. Wim Boswinkel – penningmeester 7 februari 2010
het aapje van cornelis
Van de Zweedse dansgroep Lillan te Amsterdam ontvingen wij het onderstaande artikel, gevonden in het Zweedse familieweekblad Hemmets Journal van 20 mei 2009. Het is geschreven door Tina Green, redactrice bij het blad, en geeft een mooie inkijk in Vreeswijks positie als volksidool in het Zweden van de jaren zestig. Op een dag was ik de porseleinkast aan het opruimen en de groene glazen van de glasfabriek Kosta maakten herinneringen wakker uit mijn tienerjaren... Heeft u op school ook meegedaan aan de “Operatie Dagtaak”? Daarbij moest je ergens gaan werken en het verdiende geld was voor een goed doel. De eerste keer heb ik van ‟s ochtends vroeg tot ‟s avonds laat de hele villa van een professor schoongemaakt. Eerst de zolder opgeruimd en daarna de beide verdiepingen gestofzuigd en alle planken afgestoft. Matten moesten geklopt, de vloeren gedweild of geboend. Ik heb zelfs met de hand voddenkleden gewassen in de grote betonkuip in de kelder. Voor een hele dag werk zonder eetpauze kreeg ik een briefje mee voor mijn ouders. Daarin stond hoe tevreden ze over mij waren en ik kreeg 50 kronen voor de inzameling. Dat voelde een beetje karig, gezien de werkinzet en de lange werkdag. Toen de Dagtaak van het volgende jaar eraan stond te komen, besloot ik om heel wat anders te gaan doen. Ik belde mijn grote idool Cornelis Vreeswijk en stelde voor dat hij op een plein zou zingen en gitaar spelen terwijl ik als aap verkleed geld zou inzamelen in een hoedje. - Als je geen gitaar wilt spelen kan ik wel een buikorgel regelen! Je moet zelf uitmaken hoe je het hebben wilt. Als je liever geen aapje met hoed hebt, wil ik ook wel met rattenstaartjes en een ruchejurk een mandje rondbrengen. Misschien levert dat meer op. De aardige troubadour nam mij en mijn enthousiasme volstrekt serieus. Grinnikend heeft hij mijn voorstel beleefd afgewezen. Hij zat helemaal vol, zei hij, maar hij schreef toch mijn naam en adres op. Achteraf was ik toch blij dat ik met hem had mogen praten. Ik was trots dat ik het had aangedurfd om hem te vragen.
Een paar weken later kwam er een brief waarin Cornelis een kaartje voor mij meestuurde voor zijn show bij het ABC-theater in het centrum van Stockholm. Op de eerste rij! Bovendien schreef Cornelis dat ik hem in de pauze zou mogen ontmoeten. Wat een heerlijke verassing! Tegelijk doemden de problemen op. Wat moest ik aantrekken om niet te truttig te lijken? En verder wou ik een cadeautje meenemen. Maar wat geeft een tienermeid aan een volwassen man? Het moest een bijzonder cadeau zijn, maar niet te braafjes. Van mijn zakgeld kocht ik een mosgroene bierpul van Kosta met aan de buitenkant een reliëf van naakte lichamen. Dat was pittig en gedurfd, net als Cornelis zijn liedteksten. Tijdens het laatste nummer voor de pauze gaf hij mij een knipoog, daarna is het mij gelukt om backstage te belanden. Hij zei dankjewel voor de pul en ik kreeg zijn handtekening. Vandaag snap ik nog steeds niet hoe ik mijn idool had durven bellen om te vragen of ik zijn aapje mocht zijn! Waar haal je het allemaal vandaan? Stel je voor dat je de onbezonnenheid van je jeugd zou kunnen behouden. Dan zou het leven misschien wat vaker een onverwachtse wending nemen. Tina Green – Hemmets Journal
Interview door bebbe wolgers
Na het interview uit 1979 door Jan Guillou, gaat het Cornelisarchief dit jaar verder met een interview dat in februari 1983 door Beppe Wolgers voor de Zweedse radio werd afgenomen. Wolgers (1928-1986) was een duizendpoot in de Zweedse cultuur en media: dichter van poëzie en kinderverzen, cabaretier en radiomaker, romancier, televisiepresentator en acteur. De Nederlander kan hem kennen als de vader van Pippi Langkous. Hij schreef ook tal van liedteksten, onder andere in samenwerking met troubadour Olle Adolphson. En voor de radioserie “Zweedse Dromen” trad hij op als keuvelende interviewer van diverse collega‟s in de categorie Bekende Zweden, waaronder Cornelis Vreeswijk.
Beppe Wolgers
Het contrast met het vorige interview kan bijna niet groter zijn: waar Guillou in de geest van de ware onderzoeksjournalist te werk ging en vanuit grondig voorwerk probeerde om helderheid te krijgen op punten die hem als uitzonderlijk in het oog sprongen, kiest Wolgers voor een “op-de-divan”-achtige, associatieve aanpak waarbij het vooral gaat om wat Cornelis zelf te vertellen heeft. Dit levert heel andere informatie op, met veel jeugdherinneringen en persoonlijke ontboezemingen. Op één punt spreekt Cornelis zichzelf tegen, een punt waarop ook andere bronnen verdeeld blijven. Hij zegt dat hij op zijn dertiende in Zweden kwam en even later dat de komst in 1949 was. Aangezien hij in 1937 werd geboren moet een van beide mededelingen een vergissing zijn. Waarschijnlijk is dat het jaar van aankomst: wie de verschillende bronnen in elkaar puzzelt komt tot de conclusie dat hij in 1950 in Zweden kwam en in ‟51 op de mulo begon. Dat klopt ook beter met het jaar van zijn eindexamen. Nog een detail is het noemen waard: Ekerö is een eiland in de scherenkust van Stockholm en Träkvista is een dorp op dat eiland. Bij het luisteren naar het interview (staat op de verzamel-CD “Gömda Guldkorn”) valt het op hoe hij die plaatsnaam uitspreekt: alsof hij op een bijzonder smakelijk snoepje sabbelt. Kennelijk is hij daar gelukkig geweest. Verder laten we nu het woord aan Beppe Wolgers. Cornelis, waar en wanneer ben je geboren? - Ik werd geboren in 1937, in een Nederlandse kustplaats. De – laten we zeggen – zeehaven van Amsterdam. Wat deed je vader? - Hij had een vervoersbedrijf. Onze woonplaats was nog
maar heel jong. Ze hadden immers dat kanaal gegraven dat van Amsterdam naar de kust ging, in 1902 geloof ik dat het klaar was, en 1932 begon mijn vader badgasten te vervoeren van het Centraal Station naar het strand – het was een grote badplaats. Hij had het eerste taxibedrijf van IJmuiden, kun je stellen. Als je vandaag terugkijkt naar je kindertijd, hoe ziet die er dan uit? - Ik neem aan dat je hem idyllisch kunt noemen – als je hem tenminste in twee stukken uiteen laat vallen, want er was immers ook oorlog, weet je. De scholen lagen de laatste twee jaar stil – het was mijn opa die me leerde lezen en schrijven. Dus na ‟45, na de oorlog, mocht je bepaalde proeven afleggen, om te zien waar je thuishoorde. Ik kwam toen in de vierde klas en was een goede leerling – ik deed denk ik wel wat de meester en mijn ouders zeiden. Ik was best wel gehoorzaam en al met al behoorlijk conflictloos, denk ik. Hoe ging het toen verder in Nederland, met de schoolgang? - Nou, ik heb de zesde klas afgemaakt – daarna heb ik toelatingsexamen gedaan voor het gymnasium. En daar zat ik één semester. En toen vloog thuis de duvel in vader Jacob en hij verkocht al zijn taxi‟s – ja het waren er niet zoveel, het waren er drie, maar hij verkocht ze – en wou zich in Zweden vestigen. Weet je om welke reden? - Neeuh. Dat weet ik eigenlijk niet. Ik heb er ook niet echt onderzoek naar gedaan, maar zoals ik het begrijp had de oude heer een behoorlijk zwak voor Zweden. Hij vond dat Nederland – ja, je weet hoe Zweden erbij lag na de oorlog: alles was hier immers schoon en fris. Nederland was platgebombardeerd. Ik kan me voorstellen... hij kwam namelijk samen met een paar kameraden hier op vakantie, dat weet ik. En toen hij eenmaal terug kwam begonnen thuis de discussies, naar ik me kan herinneren. En wat dacht jij toen? - Nou kijk, zoals hij het beschreef... Het was denk ik zo dat hij ons kinderen vrij stevig probeerde over te halen. Hij vertelde over sneeuw, weet je wel. Bij ons was sneeuw iets dat misschien een keer per winter viel en dan bleef het twee dagen liggen. Hij vertelde over granietheuvels en rotsen en meren en bossen en... Wij zouden ski's krijgen. Wat zou je vader in Zweden gaan doen? - Hij zou zich in de vervoersbranche vestigen. In welk deel van Zweden was dat? - Stockholm. Ekerö. Träkvista. En daar kwamen we toen terecht. Je voelde niet van moet ik nu het vertrouwde huis in Nederland opgeven, mijn vriendjes en onze omgeving? - Nee...
Dus het was oké? - Het was bijna een beetje plechtig. De familie kwam bij elkaar: “Nou, veel geluk.” Je moet niet vergeten dat mensen in die tijd bij bosjes gingen emigreren – naar Australië en Canada... De Nederlanders vertrokken bij duizenden en nog eens duizenden. En Zweden was immers niet direct – ik bedoel, als je naar Canada ging, dan nam je afscheid voor het leven. Maar Zweden was iets anders, weet je! Je moet begrijpen: Zweden, dat was het Rode Kruis en wittebrood tijdens de hongerwinter. Zweden was iets heel bijzonders. Er was helemaal niets tragisch of schokkends aan, alleen maar positief. We gingen met de auto. Kun je vertellen hoe het was om in Zweden te komen? Hoe oud was je toen? - Nou, even kijken – ik ben op dat moment net dertien. Wat was je eerste indruk van Zweden? - Sneeuw. Eekhoorns. Allemaal sparrenbomen en steile hellingen. Geen verre horizon, maar... gebroken einders. Je zou toen hier op school beginnen? Zweeds leren? - Ja, ik werd bijna meteen op school gezet. Ik kwam bij juffrouw Nina Spångberg – mag zij in vrede rusten – een charmante oude dame die les gaf bij de zevende klas van de lagere school in Träkvista. En van haar heb je Zweeds geleerd? - Mjaa... Ik sprak wel een aardig mondje Engels, weet je, want dat had ik in Nederland al een paar jaar op school gehad. Daar begin je al op de lagere school met Frans en Engels leren, als je wilt en kunt. Dus het Engels ging me goed af – zij en ik konden zogezegd in het Engels communiceren. Het huiswerk leerde ik uit mijn hoofd. Ik leerde, vaak zonder te snappen wat er stond, om op te lepelen – of overschrijven – bijvoorbeeld maatschappijleer, waar veel nadruk op werd gelegd. Maar waar ik Zweeds van leerde, dat was door stripblaadjes te lezen. Het Fantoom. En de vriendjes. Dus toen ik het Zweeds begreep en de lessen kon volgen was het voor mij geen probleem om goede cijfers te halen. En met die ben ik me toen gaan inschrijven – of eigenlijk mijn vader, die regelde dat samen met Nina Spångberg – bij het Sankt Göranscollege, de Mulo aan Fridhemsplan in Stockholm. Daar begon ik, even kijken: we kwamen in ‟49 – dus in het najaar van 1950. Daar heb ik toen in ‟55 eindexamen gedaan.
Eerste woning op Ekerö
Het Luisterlied
Aansluitend op het nieuwe interview in het Cornelisarchief hebben wij deze keer als Luisterlied een tekst van Beppe Wolgers gekozen. Meer over dit lied staat in het Redactiestuk op de voorpagina. Mijn eigen land (Mitt eget land – tekst Beppe Wolgers, muziek Olle Adolphson, vertaling Huldra)
Ik hoorde muziek voor de deur de klank van verloren orkesten Zij speelden een dans van terreur te horen in ‟t Oosten en Westen Maar wat geef ik om Oost of West ik weet het best... Dat als mensen elkaar maar willen woont een ieder in ‟t zelfde land en er zijn niet zoveel verschillen en mijn hand lijkt precies jouw hand ‟t Hele land ligt hier voor mijn voeten als ik toekijk van mijn balkon hoe de mensen elkaar ontmoeten Klinkt dat stom, nou dan ben ik stom! Men zegt wie alleen is, is vrij en kracht schijnt uit vrijheid te groeien Maar jij en ik worden toch wij en de aarde die blijft alsmaar bloeien En de avonden klinken als brons enkel voor ons... Want als mensen maar samen leven woont een ieder in ‟t zelfde land en al wat je een mens wilt geven heb ik hier in mijn open hand Uit mijn hand kun je alles krijgen wat ik heb, wat ik doe en laat en de angsten die wij verzwijgen lossen op als jouw hand mij raakt! Ik weet de raket wel te staan om deze planeet te ontvluchten Maar wat moet ik nou op de maan de aarde heeft mooiere luchten Ik blijf liever hier want ik weet ik heb nog steeds... Net als jij hier een plek op aarde en dat noem ik mijn eigen land en dat woord heeft misschien geen waarde maar je weet hoe het voelen kan Als je voelt: alles heeft een reden en een ieder is heel dichtbij is het echt niet zo moeilijk leren dat de mensen, nou dat zijn wij! Als muziek die je zacht hoort strijken bij het aanraken van mijn hand en de aarde kent vele rijken maar zij blijven hetzelfde land...
BILLBOARD
Muzikale lezing door
VERWACHT
NOORSE PUNKZANGER SPEELT CORNELIS
Hans Westin en Wendela Sterker
Voor informatie en boekingen:
bestuur@cornelisvreeswijk.nl
Hans-Erik Dyvik Husby, alias Hank von Hell en zanger in de Noorse death-metalband Turbonegro, speelt de hoofdrol in de komende film over leven en werk van Cornelis, “Medborgare, god afton”. 12 november is de Zweedse première. Foto: Fredrik Sandberg / Scanpix
€ €
ALGEMENE LEDENVERGADERING Zondag 14 maart 2010
Gezocht: Muzikanten
Tijd: 13.00 – 17.30 Plaats: ZIMIHC Bouwstraat 55 Utrecht
In Zweden wordt het al gedaan. In Nederland wordt het ook tijd om de muziek van Cornelis Vreeswijk in een modern jasje te steken. Voor dit project zoek ik muzikanten die deze uitdaging samen met mij aan willen gaan. Meldt je aan via de onderstaande link.
Muzikale bijdragen van:
Bas van Geel Jurjen Oostenveld Wendela Sterker Jan Deurloo Henk van Kuijk
CornelisVreeswijkBand@gmail.com UITDAGING
De dag zal worden afgesloten met een allsång in het zimihc-cafe Zie ook de aankondiging en de agenda op pagina 3 van deze Pijpendraaier
Oefenen in de omgeving van Utrecht. Maak een video opname met een eigen vertolking van Cornelis Vreeswijk. Op YouTube heeft het CVG een eigen kanaal waar al deze video’s worden verzameld. http://www.youtube.com/cvgenootschap upload je video en meld deze aan. HU
U
Jan