VideoGraph 07 by Avkom Teknoloji

vaı

ı d e o

r a p h Temmuz-Ağustos-Eylül’05

HABERLER

Kullanıcılar Bengitech Film Opet TV

8 10

2 3 4 5 6

XDCAM STV’de neyi değiştirdi? Shadow en çok satan kurgu sistemi Shadow Archiver-R Kıbrıs Genç TV Kıbrıs’ta sıcak günler

Ürün Tanıtımı

Tıps&Trıcks Bilmeyenler için Alpha Channel

Velocity Q 9.1

3D Animasyon ve Özel Efekti

Sorularla Edius Pro 3

Re kla m İ nd e k si Arka Kapak ...............COMPUTORIUM Ön Kapak İçi ........................... AVKOM Arka Kapak İçi ............................CEBIT 19 ............................BENGITECH FİLM 32 ......COMPUTORIUM TEKNİK SERVİS

12 13 14 16 17 18

FireStore FS-4 Shadow Archiver-L InfoCaster DSR-400 ve DSR-450WS Digital Betacam ailesinin yeni ürünü Shadow NX Yellow

Teknoloji

26 27 28 30 31

XDCAM’in yükselen grafiği 3G Nedir? Neler getiriyor? Gelecek Nesil Internet Protokolü Neden profesyonel LCD monitörler? HD kamera ve uygulamalar

Haberler

XDCAM STV’de neyi değiştirdi?

O Artık STV’de haberler izleyiciye daha kısa bir sürede ulaşıyor

ldukça yeni ve farklı bir teknoloji olan XDCAM, teknolojisi Türkiye’de de yaygınlaşmaya başladı. Yenilikçi ulusal kanalımız STV’nin yakın zamanda sipariş ettiği XDCAM kamera ve VTR’ler teslim edildi ve kullanılmaya başlandı. Böylece STV XDCAM teknolojisini Türkiye’de kullanan ilk yayın kuruluşu oldu. Peki XDCAM STV’de neyi değiştirdi? Bir haberin STV’de yayın akışı içindeki hareketini inceleyerek bu soruya cevap bulmaya çalışalım. Muhabir tarafından çekilen haber, XDCAM kameranın kayıt ortamı olan optik diske kaydediliyor. Bu disk kameraman tarafından montaj ekibine veriliyor. Montaj ekibi, diskteki bilgileri PDW- D1 VTR’ler üzerinden MXF dosya formatında bilgisayarlı montaj sistemine aktarıyor. Aktarma işlemi kayıt süresinin 2.5 katı hızla gerçekleşiyor (PDW1500 VTR kullanılırsa bu hız 5 kata çıkıyor.) Montaj sistemine aktarılan dosya montaj işleminden sonra gigabit ethernet hattı üzerinden sunucuya (server) atılıyor ve yayın arşivinde saklanıyor. Daha sonra ana kumanda masasındaki operatör tarafından istenilen dosya 1-2

Montaj ekibi optik diskteki bilgileri VTR’ye aktarıyor

dakika gibi kısa bir zaman içerisinde playout sistemine aktarılıp oradan yayına sunuluyor. Bu sistemin sağladığı avantajları kısaca bir daha özetlersek: 1. Haberin aktarılma hızındaki yükseklik. Örneğin 40 dakikalık bir görüntü 16 dakikada sisteme aktarılıyor (bir üst model VTR ile 8 dakika) ve optik disk tekrar kullanımı için serbest kalıyor. 2. Dosya formatı dönüştürme ihtiyacı yok. MXF formatındaki dosya herhangi bir dönüştürmeye gerek duymadan montajlanıyor sonra arşive, oradan da istenildiğinde playout sisteminde gönderiliyor. 3. Optik disk maliyeti ucuz olduğundan, 85 dak. kapasiteli optik disklerden bir kameramana bir kaç tane verilebiliyor. Acil bir durumda disklerden biri merkeze ulaştırılıp, diğerleri ile kameraman çekime devam edebiliyor. Böylece bir haber eğer montaj ihtiyacı da yoksa (çünkü aktarım dışında muhtemel tek zaman kaybı montajda) gerçek zamanlı olan sistemden ortalama 2.5 veya 5 kat daha hızlı bir şekilde yayına gönderiliyor.

STV, XDCAM teknolojisini Türkiye’de ilk kullanan yayın kuruluşu

02 VıdeoGraph

Konu hakkında STV’nin de kullanım ile ilgili daha detaylı görüşlerinin bulunduğu ayrıntılar bir sonraki sayımızda verilecektir.

Haberler

en çok satan kurgu sistemi

omputorium’un, geçtiğimiz aylarda en çok satan kurgu sistemi olan Shadow, ünvanını korumaya devam ediyor.

Profesyonel kullanıcılar Shadow’u güvenli buluyor

Show TV’nin, önceden beri kullandığı Shadow sistemlerine yaptığı yeni ilaveler ile öncülüğü devam ediyor. Shadow’un profesyonel serisinde Velocity ile oluşturulan sistemlere sahip olan firmalar arasında Tiyatrol (İstanbul Stüdyoları), Duru Reklam, San Grafik, Patika Yapım başta geliyor. Flash TV’nin Akdeniz sahillerinde yaptığı teknede geçen reality programlarında kullandığı sistemler de Shadow DV serisinden oluşuyordu. Aynı şekilde yeniden yapılanarak yayın hayatında daha kaliteli yapımlar ile seyircisi karşısına çıkan ve Kocaeli’nde yayın yapan TV 41, Meltem TV ve Viva TV’nin tercihleri de Shadow DV serisi kurgu sistemlerinden yana oldu. KKTC’de Genç TV ve Kanal T, kullanmakta oldukları Shadow serisi kurgu sistemlerini yeni ilaveler ile destekleyerek çoğalttılar.

Denizli TV’de Sistemler Computorium’dan Denizli’de büyük yatırımlar ile kurulan Pamukkale A.Ş.’nin yayın kuruluşu DTV, kasetsiz yayıncılık sistem yapısında öncü olan Computorium ürünlerini tercih ederek kaliteli yayıncılığın gereklerini yerine getirdi. Kurgu sistemi olarak, uzun süre başka markalardan oluşturulan farklı sistemleri deneyen Denizli TV Teknik yönetmenleri, ülkemizde Yerel TV kanalları arasında en çok kullanılan kurgu sistemi olan Computorium’un Shadow serisi DV tabanlı Realtime Video Editing Sistemlerinin son versiyonu Shadow NX Yellow’da karar kıldılar. Playout için, yeniden yapılanmanın en başında tereddütsüz olarak tercihlerini yapan DTV yetkilileri, Computorium’un Playout ve Ingester sistemleri olan Shadow MP Pro ve Shadow Ingester sistemlerini kullanarak, kasetsiz yayıncılığın en güzel bölgesel örneğini vermektedirler.

SMS’de Jade liderliği S on yıllarda, oldukça yüksek sayıdaki müşteri kitlesinin rağbet ettiği SMS mesajları, TV kanallarına Computorium’un Jade Yellow KJ Sistemi ile aktarılıyor. TV kanallarının başında en eski ve en uzun süre uygulamalı örneklerini Tatlıses TV’de ve Flash

TV’de takip ettiğiniz SMS uygulamaları Jade Yellow KJ sistemlerinden verilmektedir. Kullanıcıya çok kolay gelen arayüzü ve kullanım kolaylıkları, sorunsuz ODBC bağlantısı, Multilayer ve bir çok mesajın aynı anda izleyiciye aktarıldığı çok kullanışlı yapısı nedeni ile tercih edilen Jade Yellow’un yeni kullanıcıları arasına Viva TV, Gala TV, Bursa AS TV ve İzmir TV de dahil oldu.

VıdeoGraph 03

Haberler

En güvenilir RTÜK arşiv sistemi

Shadow Archiver-R

lusal kanalların, ürettiği stabil yapıdaki kaliteli ürünler ile ilgisini çeken Computorium’un Kurgu, Playout ve KJ’lerinden sonra Archiver-R RTÜK için veya güvenlik amaçlı Video Kayıt ve Arşiv sistemi de oldukça ilgi gördü.

Flash TV ve SKYTURK’te Güvenli Arşiv

Arşiv Sistemlerinde

En son Flash TV ve SKYTURK’e, Archiver-R Arşiv sistemlerini teslim eden Computorium, sistemlerin 365 gün 24 saat kayıt esasına göre hazırlandığını ve bir çok Ulusal ve Yerel TV’lde güvenle kullanıldığı belirtilmektedir. Rakip ürünlerin daha alt seviye fiyat aralıkları ile piyasada tanıtılmasına

Metus

rağmen, kalite ve güvenliğin ön planda tutulduğu yayıncılıkta, firmanın verdiği satış sonrası servis ve eğitim hizmetleri ile Computorium ve ürünleri ilgi görmeye devam ediyor.

Farklı Modeller

Uluslararası pazarda da kendine yer bulan ve kalitesini Ajans Press gibi saygın bir kurumun projelerine imza atarak kanıtlayan Metus’un desteklediği ve parçası olduğu RTÜK arşiv sistemi Archiver-R ve Yerel TV’ler için daha basitleştirilmiş versiyonu Archiver-LE, sayıları her geçen gün artan TV kanalları tarafından kullanılmakta ve güven içinde görüntülerin saklanmasına yardımcı olmaktadır.

desteği

Shadow MP ile kasetsiz yayıncılık B aşta Kanal D, Sky Türk, HaberTürk, Flash TV ve Beşiktaş TV olmak üzere, bir çok Ulusal ve Yerel TV kanalında kullanılmakta olan Shadow MP ve MP Pro playout sistemleri sayesinde kasetsiz yayıncılık yapılıyor. Shadow serisi kurgu veya Ingester sistemlerinden, Network ağı vasıtası ile çok hızlı şekilde aktarılan görüntülerin, yayın sıralamasının yapıldığı ve gerek manuel, gerekse otomatik olarak yayınlandığı,

04 VıdeoGraph

Shadow MP serisi playout sistemleri sayesinde, bir çok TV kanalı yayınlarında kaset kullanmayı unutmaya başladılar bile. Yayın kalitesinin de, kaset kullanımında aşınma ve kirlenmeler de göz önüne alındığında oldukça yüksek olduğu Shadow Playout sistemleri sayesinde kaliteleri de artan TV kanallarındaki yetkililer memnuniyetlerini tavsiyeleri ile dile getiriyorlar. Shadow MP ve MP Pro serisi playout sistemleri kullanıcıları arasına Show TV, Meltem TV, Viva TV, KKTC’den Genç TV, Denizli’den DTV, Diyarbakır’dan ART ve Gün TV, Kocaeli’nden TV 41, Gaziantep Kanal 27, İstanbul’dan yayın yapan Karadeniz TV de dahil oldu.

Haberler

KKTC halkının dünyaya açılan penceresi

Kıbrıs Genç TV

ıbrıs Genç TV, ambargolar altında ezilen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti halkının sesi olarak 31 Mayıs 1997 tarihinde yayın hayatına başlamış. Şimdi ise, kuruluş tarihinden tam 8 yıl sonra uydu yayınlarını başlatarak, yine KKTC halkının dünyaya açılan penceresi olma yolunda adımlar atmaya devam ediyor.

Kıbrıs Genç TV, 66 ülkede izleniyor

Yön. Kur. Baş. Ertan BİRİNCİ

Genel Müdür Yavuz APAYDIN

Birinci Medya Kurumu bünyesinde First FM ve Interfirst FM Radyo kanalları ile birlikte, KKTC Halkının Sesini duyurmak amacı ile belirlenen yayın politikalarından taviz vermeyen Kıbrıs Genç TV’nin Yönetim Kurulu Başkanlığını Sayın Ertan Birinci yapıyor. Birinci Medya Kurumu, KKTC’nin ilk özel yayın kurumu olan First FM’i 1 Kasım 1996’da yayına başlatmış. Halen Nazmi Pınar’ın Yayın Yönetmeni olduğu First FM, daha geniş bir uluslararası kitleye hitap etmek üzere Interfirst FM’in yayınını da başlatmış. KKTC ile ilgili güncel haber başlıklarının takip edilebileceği http://www.kibrisgenctv.com web adresinde KKTC ile ilgili forum köşesinde tartışmalara da yer veren Birinci Medya Kurumun’da 60 kişi çalışıyor. Genel Müdürlüğü’nü Yavuz Apaydın’ın yaptığı Kıbrıs Genç TV’nin Dijital Prodüksiyon sorumlusu Eray Gündoğmuş, Haber Müdürü ise Fatma Kişmir. Genç TV’de kurgu sistemi olarak Canopus’un DVStorm 2 Pro ve Edius NX for HDV kartları kullanılıyor. Playout sistemi olarak ise 2 adet Computorium’un Shadow MP Sisteminin kullanıldığı Genç TV böylece kasetsiz yayıncılığın KKTC’deki öncüleri arasında ilk yerini alan TV kuruluşu ünvanına da sahip. Yaklaşık iki sene önce, kasetsiz yayıncılık için teknolojisini değiştirmeye başlayan Kıbrıs Genç TV, KKTC’de yayın yapan TV kuruluşları arasında bu konudaki öncülüğü yanısıra görüntü kalitesi ile de dikkati çekiyor. Kameralarda kullandığı FS-3 ve FS-4’ler ile başlayan kasetsiz yayıncılık sayesinde, oldukça hızlı haber aktaran Genç TV, yaptığı çok kameralı ve rejili canlı yayınları ile dikkat çekiyor. Canopus’un profesyonel video editing paketlerinde hazırlanan yayın kuşakları, tanıtım filmleri ve hatta reklamlar, network ağı üzerinden direkt olarak Shadow MP Playout sistemlerine aktarılıyor. Gerek kurgu sistemlerindeki performans ve kaliteden, gerek-

se işlenmiş görüntünün yayına hazırlanması ve aktarılmasındaki süratten oldukça memnun olan Genç TV yetkilileri, bundan sonraki genişlemelerinin de buna paralel olarak devam edeceğini belirtiyorlar. Halen KJ sistemi olaraka Compix kullanan Kıbrıs Genç TV, çok yakında sürpriz yaparak oldukça farklı bir ekrana sahip olacak, bu konuda öncülüğüne devam edecek. Kasetsiz yayıncılığın getirdiği zaman tasarrufu ve kalite üstünlüğünü oldukça ön plana çıkaran Birinci Medya Kurumu, şimdi KKTC ve uydudan izleyen 66 ülke halkına, KKTC ile ilgili daha fazla bilgi aktarabilmek üzere teletext için kolları sıvıyor. Kıbrıs dışında yaşayan Kıbrıs’lı Türklerin sayısının, 330.000 civarında olduğu tahmin ediliyor. Kıbrıs Genç TV, 31 Mayıs 2005 tarihinden itibaren 11951 V Frekans, SR 2960, FEC 3/4 Batı (West) Türksat 2 A uydusundan da yayına başlayarak, Avrupa’nın Asya’daki Türkler yanında ve Kırbıs’ın dört bir yanındaki Kıbrıslı Türklerle de kucaklaşmış oldu. Birinci Medya Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı Ertan Birinci yaptığı açıklamada, Genç TV’nin 8. yaş günü ve uyduya çıkışı ile ilgili kutlama mesajlarına teşekkür ederek şöyle diyor: “Kıbrıs Türk halkı televizyonunu uyduda görmek istiyordu, biz bunu yapıyoruz. Aslında halkımızın kendisi uyduya çıkıyor. Bu Kıbrıs Türk halkının büyük bir buluşmasıdır. Avrupa’da, Asya’da Kıbrıslı Türkler, Genç TV aracılığı ile vatanları ile buluşuyorlar. Katkı koyan, destek veren halkımız, ülkemizin mümtaz kurum ve kuruluşlarına yürekten teşekkür ediyorum”

Genç TV Shadow MP ile kasetsiz yayıncılığa geçti

VıdeoGraph 05

RoadShow

Kıbrıs’ta sıcak günler

ğer sıcağı seviyorsanız ve tatilinizi de Kıbrıs’ta geçirmeyi planladıysanız, güzel bir seçim yapmışsınız diyebiliriz. Şu anda 40 dereceyi bulan sıcaklığı ile gündüz saatlerinde güneşte kalacağınız her saniye dahi sizin için büyük riskler taşıyor. Çünkü rivayet olunur ki, asfalta kıracağınız bir yumurtanın pişme süresi yaklaşık 3 dakikaymış. Geçtiğimiz günlerde KKTC’ye yaptığımız seyahat esnasında, Kıbrıs insanının da iklim kadar sıcak kanlı olduğunu gözledik. Her gittiğimiz yerde çok sıcak karşılandık ve ağırlandık. Bu gezinin üniversiteler ile ilgili bölümünde anılarımızı alfabetik sıra ile aktarmaya özen göstereceğim.

Kıbrıs’lılar, iklim kadar sıcak kanlılar

CIU - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi yerleşkesi, Ercan Havalimanından 14 km. ve Lefkoşa’ya 9 km uzaklıktaki Haspolat Bölgesi’nde yer alıyor. İletişim Fakültesi bünyesinde Radyo ve Televizyon bölümü mevcut. Öğrenciye, daha çok pratik yaptırarak ve araç başında eğitime oldukça önem veriyorlar. Üniversite Genel Sekreteri Sayın Murat Tüzünkan ile yaptığımız görüşmeye, ertesi gün Mütevvelli Heyeti Başkanı Sayın Mete Boyacı‘nın oldukça modern dizayn edilmiş ofisinde, daha sıcak bir sohbet ile devam ettik. Magosa’da 2200 dönüm arazi üzerine kurulu Doğu Akdeniz Üniversitesinde, Sevda Kural

DAÜ’de Onur EROĞLU stüdyoları gezdiriyor

06 VıdeoGraph

hanımefendiyi ziyaretimiz esnasında, makam odasında oza’larımızı yudumlarken, Kıbrıs’ta ilk sürprizi yaşadık. Daha önce Bahçeşehir Üniversitesinden tanıdığımız Onur Eroğlu hocamız DAÜ’deydi ve kapı açıldığında ortalık, karşılıklı sevinç çığlıkları ile çınladı. Daha sonra Onur hocamız stüdyoları gezdirirken, yine Bahçeşehir’deki yardımcılarından Ozan Konrat’a da rastlayınca o günün sürprizler ile dolu olduğunu hissetmeye başladık. DAÜ, TV yayıncılığında oldukça tecrübeye sahip bir üniversite. Gün geçtikçe, tanıştığımız DAÜ mezunları ile, bu tecrübeyi daha da iyi hissettik. DAÜ’de herşey yolunda... GAÜ TV yayın odası

1985’de kurulan Girne Amerikan Üniversitesi daha önce değişik bölüm adları ile yaptığı ilgili eğitim bölümlerini bu yıl İletişim Fakültesi’ni açmaya hak kazanmış olarak, biraraya topluyor. Halen stüdyo ve derslik inşaatları devam eden GAÜ İletişim Stüdyolarından deniz ve kampüs manzaralı birçok yapım çıkacak gibi görülüyor. Daha önce Kıbrıs Genç TV’den tanıdığımız Sayın Tüge Pirgalı, projenin başından itibaren yer aldığı stüdyo inşaatlarını gezdirirken, bize herşeyin mükemmel olacağının sinyalini verdi. Herşey çok mükemmel düşünülmüş, şimdi sıra eğitimde. Yakın Doğu Üniversitesinde önce eski dostumuz Yakındoğu FM Radyo Müdürü Sayın Mazhar Özkol ile sohbete başladık. Kısıtlı imkanlara rağmen mükemmel bir radyo yayını sürdüren Yakındoğu, İletişim Fakültesi için ileriye yönelik oldukça büyük yatırımlar yapıyor. Mütevelli Heyeti Başkan Vekili Sayın Doğan Sahir ile yaptığımız uzun sohbet esnasında, İletişim Fakültesi derslik ve stüdyolarının bulunduğu planları bizim için tek tek açarak gösterdiler.

Yakın Doğu Üniversitesi

Böylesi planları özel hazırlatılmış ve kapsamlı projeyi hayranlıkla izledik. Hemen arkasından inşaat alanına geldiğimizde, projenin bitmek üzere olduğunu görünce daha da heyecanlandık. Önümüzdeki dönem İletişim Fakültesi yeni binasında ve oldukça kapsamlı pratik uygulamaların yapıldığı eğitim görecek.

Kıbrısta yayın hayatını ilk başlatan Bayrak Radyosu, 25 Aralık 1963 tarihinde Rumların, ada Türklerini ortaklığa dayanan Kıbrıs Cumhuriyeti’nden dışlaması üzerine, Kıbrıs Türkünün sesini dünyaya duyurmak amacıyla yayına başladı. 1964’te tüm Kıbrıs’ta dinlenen Bayrak Radyosu 1974 Barış harekatı takiben 1976’da TV yayınlarına başladı. Şimdi BRT 1 ve BRT 2 adı ile iki kanaldan yayın yapan TV ve Bayrak Int, Bayrak FM, Radyo 1, Radyo Klasik isimlerindeki radyo yayınları yapılıyor. BRT aynı zamanda TRT 1 ve TRT 2 kanallarının da yayınlarını aktarmaktadır. KKTC’nin resmi yayın organı olan BRT, Lefkoşa girişinde oldukça güzel bir bölgede yerleşmiş.

KKTC Üniversitelerinde kaliteli eğitim almakta olan İletişimciler, öğrendiklerini TV’lerde uygulayarak yayında kaliteyi arttırıyor. Kıbrıs’ta, yaz uygulamasında resmi yerler saat 14.00’de kapanıyor. Bu nedenle, sabah saatlerinde Üniversitelere yaptığımız ziyaretlerin saat 14.00’den sonraki kısmını, TV kuruluşlarını ziyaret edecek şekilde programladık. Üniversitelerde olduğu gibi TV’leri tanıtırken de alfabetik sıralama yaptık. Avrasya TV, diğer adı ile ART’nin yayınlarında Fatih Yılmaz’ın emeği göze çarpıyor. Kısa zamanda sistemlerini geliştirmeyi planlayan ART’nin merkezinin Ankara’da olduğu belirtilmekte. Hergün saat 07 ile 24 saatleri arasında yayın yapan ART, diğer kanallardan farklı olarak bir haber kanalı gibi yayınlarına devam ediyor. Ziyaretimiz esnasında bize yakın ilgi gösteren ve ağırlayan Fatih Yılmaz ve Burhan Canbaz’ın nezdinde tüm ART çalışanlarına başarılar diliyoruz. Tarihi binalarla dolu LEFKOŞA

Kalabalık bir kadroya sahip olan BRT’yi, Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Akay Balcı tarafından davet edilerek, yakından tanıma imkanı bulduk. Stüdyolar ihtiyaçlara karşılık verecek şekilde planlanmış ve dizayn edilmişti. Personel, kendi işinde hakikaten bilinçli ve özveri ile çalışıyordu. Biraz da yeni teknoloji ile buluştuklarında, BRT’den çıkacak programların kalitesindeki yükselişin mutlaka farkedileceğini umuyoruz. Kıbrıs Genç TV binası

Birinci Medya Kurumu çatısı altında yer alan Genç TV, daha önce Computorium’un kurmuş olduğu Shadow DV kurgu sistemlerinin sayısını arttırarak habercilikte ön plana çıkmaya başladı. Kurgu sistemlerine ilave olarak yeni satın aldığı Shadow MP Playout Sistemleri ile kasetsiz yayıncılığı başlatan Kıbrıs Genç TV, KKTC’de kaliteli yayıncılıkta örnek yayın kuruluşu olmaya devam ediyor. Sayın Ertan Birinci, yıllardır devam ettiği gazetecilik meslek hayatına,

BRT yayın odası

1996’da ilk özel radyo kanalını kurarak bir ses katmış. Hemen ardından da 1997’de TV yayıncılığına başlamış. Bu sayımızda Kıbrıs Genç TV’yi biraz daha yakından tanıma fırsatı bulacaksınız. KKTC’de, Sayın Sezgin Madencioğlu’nun Teknik Müdürlüğünü yaptığı Kanal T’de, Sivas’tan TV ve Prodüksiyon firmalarından tanıdığımız gençlere rastlamamız, ayni gün içinde yaşadığımız ikinci sürprizdi. Gelecek sayıda daha detaylı tanıtmaya çalışacağımız Kanal T, daha önce sahip olduğu Shadow MP, Compix CG ve Shadow DV Yellow sistemlerine ilave olarak Shadow NX Yellow Kurgu sistemi ile yayın yapısını oldukça kuvvetlendirerek, ka-

Kanal T stüdyoları

liteye önem verdiğinin altını çiziyor. Kanal T’nin Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Ersin Tatar, TV hayatına uzun zaman Türkiye’de değişik TV kanallarında devam etmiş. Bu arada görüştüğümüz tüm TV kanal yöneticileri, ortak görüş olarak, kasetsiz yayıncılık için tüm hazırlıklarını yaptıklarını belirtilmektedirler. KKTC’de rehberliğimizi yapan, Computorium ve Avkom’un KKTC danışmanı Sayın Mustafa HAMİDİ’ye ve ailesine sonsuz teşekkürlerimizi iletiyoruz. Sayın Mustafa Hamidi, KKTC’de bulunan kuruluşlarda oluşabilecek teknik sorunlara da müdahale etmekte ve her zaman hızlı ve olumlu sonuçlar alınmaktadır. Mustafa HAMİDİ

VıdeoGraph 07

Kullanıcı Görüşleri

Bengitech Film

Bengitech, sektöre 21 yıldır hizmet veriyor

engitech’in amacı; kiralama hizmetlerinden daha çok, görsel bir projeyi baştan sona, olabildiğince en son tekniklerle ve kendi ekipmanlarıyla, hem kendilerinin, hem de hizmet verdikleri kişi ve kuruluşların istediği kaliteyi sağlayarak üretmek. Sn.Ömer ŞAHİN, şirketiniz kaç yılında ve hangi alanda faaliyet göstermek amacıyla kuruldu? Verdiğiniz hizmetlerden bahsedermisiniz? Bengitech Film Görsel Tasarım Yapım Yönetim Tic. Ltd. Şti. 1997 yılında, Ömer ŞAHİN (Anadolu Üniversitesi İBF/Sinema-TV), A.Tarık KEREMOĞLU (Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema-TV), Semra ŞAHİN (Anadolu Üniversitesi İBF/Sinema-TV) ortaklığıyla kuruldu. Ancak profesyonel olarak çalışmaya başlamamız biraz daha önceye uzanır. Anadolu Üniversitesi İBF/Sinema-TV bölümü (mezun olana kadar adı birkaç kez değişti) mezunu gençler olarak, o yılların son teknolojik

Bengitech’in ortakları, Tarık KEREMOĞLU, Ömer ve Semra ŞAHİN

08 VıdeoGraph

ürünleriyle “Bengi Video&Film” adıyla, 1984 yılında İstanbul’da faaliyete başladık. 1997 yılında Bengitech olarak, proje aşamasından sonuca ulaşana kadar her aşamasını bizim belirlediğimiz işlere daha ağırlık verdik. Bir anlamda daha özel projelere odaklandık, post prodüksiyon stüdyoculuğundan biraz uzaklaştık. Elbette kendi işlerimiz dışında da hizmet veriyoruz. Ama ağırlık kendi projelerimizde. Sony U-matic kayıt ve montaj, senkronize çok kameralı reji sistemleri ile tanıtım, eğitim, reklam, video filmleri, show-konser-tiyatro çekimleri gibi işlerde yapım-yönetim, prodüksiyon, post prodüksiyon ve stüdyo hizmeti verdik. Özel TV yayıncılığının henüz başlamadığı dönemlerde TRT’ye, özel TV yayınları başladığında da bu kuruluşlara ekip sağlama ve ekipman kiralama hizmetleri verdik. Çekim, montaj ve seslendirme hizmetleriyle pek çok TV programı, belgesel ve dizilerin yapımına katkıda bulunduk. Bu ekip daha sonra dağıldı. 1997 yılına geldiğimizde analog sistemler artık zirveye ulaştı ve bir durgunluk başladı. Aynı zamanda da bilgisayara dayalı dijital görüntü sistemleri iş amaçlı kullanılabilir seviyelere geldi.

İşlerinizde hangi cihaz ve ürünleri kullanıyorsunuz? Projelerimizden arta kalan zamanlarda ekip ve ekipmanımızla talep edildiğinde hizmet veriyoruz. Çekimde BetacamSP, DPS Perception ve SpeedRazor ile nonlinear kurgu, LightWave 3D ile animasyon konusunda hizmet vermeye başladık. Daha sonra DPS Reality ve Velocity geldi. Şimdi de VelocityQ ile, LightWave 3D, Betacam, DVCAM sistemlerimizle çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

endüstri” haline gelemeyişi önemli bir sorundur. 1984 yılında “okullu” olarak çalışmaya başladığımızda “Yeşilçam” geleneği bir anlamda bitmiş, video filmler furyası başlamıştı. Okulda o günün güncel teknik ve teorik dersleri yanında temel hukuk, iletişim hukuku, işletmecilik bilgisi, sosyal antropoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, Türkçe, halkbilim v.b. ve daha pek çok ders aldık. Donanımımız iyiydi, ancak ortada gerçek anlamda bir “film, video, tv sektörü” yoktu. Bir anlamda öncü gibiydik. “Okullu” oluşumuz ilk zamanlar ciddi problemler yaşamamıza, dışlanmamıza neden oldu. Zamanla iş akış süreci içinde, bir şeyler alıp vererek, karşılıklı paylaşımlarla bu sorun aşıldı. Bugün alanımızla ilgili okullardan mezun olan arkadaşlarımızın en azından böyle problemleri yok. Ama “Yeşilçam’ın endüstri haline

“Her işte değil ama, bizim alanımızda özgür ve özgün yaratımlar için maddi ve teknik imkanlar, etik kurallar gerekir” Her yeni teknolojinin yeniliklerle birlikte problemler de getirdiğini zaman içinde deneyimlediğimiz için temkinli davranıyoruz. HD sistemlerinin gelişimini izliyoruz. Uygun zamanda HD ekipmanlarını da mevcut donanımlarımıza katacağız. Sn. Ömer ŞAHİN, Bu zamana kadar yaptığınız ya da içerisinde bulunduğunuz projelerden ve işlerden bahsedermisiniz? Bir projeyi fikir aşamasından, araştırma-senaryo, yapım-yönetim, çekim ve çekim sonrası aşamalarına kadar üstleniyor ve sonuçlandırıyoruz. Genellikle kendi ekip ve ekipmanımızla çalışıyoruz. Bununla birlikte gerektiğinde alanımızda çalışan profesyonellerden ve kuruluşlardan destek alıyoruz. Etkileşimli medya tasarımı, endüstriyel eğitim filmleri, tanıtım filmleri, radyo reklam spotları ve TV reklam filmleri yapıyoruz. Sinema alanında da aynı anlayışla ve uluslararası düzeyde ürünler vermek üzere projelerimiz var. Sizlerin sektöre ilk adım attığınız dönemlerde “Okullu” oluşunuzun sağladığı kolaylıklar ya da zorluklar oldu mu? İş hayatına başladığımızdan bu yana çalışma alanımızın Türkiye’de bir “sektör,

gelemeyiş sorunları video alanına da yansıdı. Gündelik ticari kaygılarla, bu alan da kısa sürede tüketildi. Alanımızla ilgili; neyi, nasıl, kimden, ne zaman, kaça isteyebileceklerini anlatmak durumundaydık, bir anlamda “müşteriyi eğitmek” gibi görevler de üstlendik. Şimdi de bu görevimiz sürüyor ama müşteri profili geçmişe göre daha değişik. Neden çalışmalarınızda VelocityQ’yu tercih ettiniz? Çalışmalarımızda ağırlıklı donanım ve uygulama olarak, VelocityQ kul-

lanıyoruz. Sonuç kalitesi, hızı, buna oranla fiyatı seçimimizde önemli bir etken.Velocity ve VelocityQ ilk versiyonlardan bu yana epeyce gelişme gösterdi. Donanıma göre uygulama (software) sürekli geliştirme isteyen, rekabetin de yoğun olduğu bir alan. Kullanıcıların deneyim, fikir ve problemlerini izlemek geliştirmenin en önemli kaynağı. Kullanıcı olarak biz de yararlı geri besleme (feedback) sağladık diye düşünüyoruz. Leitch Türkiye Temsilcisi Computorium’dan ürünle ilgili destek alıyoruz. Derginizden ve web sayfanızdan yeni ürünleri, genel bilgileri, haberleri, donanımlarımızla ilgili köşeleri takip ediyoruz. Başka neler yapılabilir derseniz; Türkiye’deki kullanıcılar için daha aktif, sık güncellenen bir web hizmeti, forum gibi çalışmalar yapılmalı, problemlerin çözümüyle birlikte, deneyimler, keşfedilen yeni ve kolay çalışma biçimleri de paylaşılmalı.Günümüzde giderek ucuzlayan ve imkanları artan teknolojiler ve uygulamalarla herkes film yapabilir, görsel ürünler hazırlayabilir hale geldi. Bu, kişisel tatmin ve düşüncelerini görselleştirme, ürün haline getirmede elbette güzel bir gelişme. Ancak profesyonellik hem tekniği hem de uygulamalarıyla bambaşka bir şey, ya da öyle olmalı.

Bengitech, bir projeyi fikir aşamasından, araştırma, senaryo, yapım- yönetim, çekim ve sonrasına kadar üstleniyor ve sonuçlandırıyor

VıdeoGraph 09

Kullanıcı Görüşleri

OPET TV OPET TV, Computorium firmasının ürünü olan Shadow Blaze sistemini kullanıyor ve bu sistemle videolar üretiyorlar. Bu işi kendi bünyesinde yapan tek petrol firması olan OPET’in Medya Yapım Koordinatörü Sn. Serkan REÇBER ile yaptığımız söyleşi oldukça keyifliydi.

“Hedefimiz, teknolojiyi takiben mevcut sistemimizi

OPET neden kendi bünyesinde bu tip bir yapı kurma gereğini hissetti? Bu yapı içerisinde neler yapıyorsunuz? OPET, Türkiye genelinde geniş bayi ağına sahip bir petrol şirketidir. Bu nedenle bayileriyle iletişimi güçlendirmek, kısa ve hızlı zaman dilimleri için interaktif olarak iletişimi sağlamak ve OPET’teki tüm gelişmeleri direkt olarak ve sağlıklı bir şekilde iletmek amacıyla OPET TV kurulmuştur. Digitürk üzerinden yaklaşık 1 saat gibi bir süre yayın yapan OPET TV’yi, bayilerimiz verilen şifreler üzerinden izleme olanağı

geliştirip kaliteyi daha da

Bununla birlikte OPET TV Prodüksiyon olarak da tüm organizasyonlarımızın çekimini gerçekleştirirken, organizasyonlarımızın görsel yayınlarında da destek vermekteyiz. Ayrıca, basına da organizasyonlarımızın görsellerini yine prodüksiyonumuz aracılığıyla iletmekteyiz. Düzenli olarak yapmış olduğumuz gerek bayi, gerekse personel eğitimlerimiz için de kısa eğitim filmlerimizi de burada hazırlamaktayız. Bu yapının sağladığı avantajlar nelerdir? Özellikle OPET bünyesindeki personelle bu yapının sürdürülüyor olmasının getirdiği büyük avantajlar bulunmakta. OPET’i bilen ve tanıyan bir ekibin kontrolünde, daha sağlıklı ve başarılı bir yapı sağlandı.

arttırmak”

OPET TV Medya Yapım Koordinatörü Serkan REÇBER

10 VıdeoGraph

bulmaktadır. OPET TV 15 günlük bir periyodik süreyle bayilerimizle buluşmaktadır.

Özellikle hızlı ve doğru iletişimi sağlayan bu yapımız, aynı hızla ilerleyen OPET’in hızına da yetişmeye imkan sağlamaktadır.

Kurmuş olduğunuz birim başarılı mı? Başarılı olduğumuzu gerek basındaki geri dönüşler ve gerekse OPET bayilerimizin bize geri dönüşlerinden anlayabiliyoruz. Medyada gördüğümüz, biriminizin yaptığı projeler var mı? OPET sponsorluğunda 2 yıl boyunca yayınlanan NTV Enerji Petrol ve Gaz programının yayınında yer alan haberlerimizin görselleri ve montajları bu yapı içerisinde hazırlandı. Neden Shadow Blaze sistemini tercih ettiniz? Sistemden memnun musunuz? Bu sistemi seçmemizdeki en büyük neden, ara yüzünün görüntüsü ve kullanım rahatlığı. Hiç sıkılmadan montajları istediğimiz doğrultuda, hayal gücümüzü de ekleyerek gerçekleştiriyoruz. Herhangi bir sıkıntı esnasında servis sağlamada da bir sorun yaşamıyoruz. Derginiz aracılığıyla Computorium Firmasına hizmetlerinden dolayı teşekkür etmek istiyorum. OPET konserlerinde biriminizin işlevi ne oldu? 2 yıl boyunca sponsorluğunu üstlendiğimiz sanatçı Tarkan’ın tüm konserlerinin çekimlerini gerçekleştirdik. Ayrıca Tarkan’ın “Uzun İnce Bir Yoldayım” şarkısının klibinde yer alan görüntülerin çoğu da tarafımızca sağlandı. OPET TV yayın akışı hakkında bilgi verir misiniz? OPET TV’nin akışında öncelikle organizasyonlarımızla ilgili haberlere yer vererek bayilerimizi bilgilendiriyoruz. Ayrıca, yayınımızda yaptığımız

OPET TV, bünyesindeki organizasyonlarla ilgili haberlere yer vererek, bayilerini bilgilendiriyor

telefon bağlantılarıyla, bayilerimizin kendi seslerinden yönelttikleri soru ve önerileri de ilgili kişilere yönelterek

Makine parkurunuzdan bahseder misiniz? Kısaca sıralamak gerekirse; • Shadow Blaze montaj seti, • DX-35 Betecam SP kamera • PVW 2800P Betecam Recorder • DSR-1500 DVCam video recorder • DSR-pd170 mini DVCam kamera • Ses düzenleri, barkovizyon gösterileri için Projeksiyon cihazı 4500 Ansilümen • Perdeler:3 metreye 4 metre ve 2 metreye 3 metre • Dvd kaydedici ve oynatıcı • Bu cihazlarla şirket içi ve dışındaki tüm organizasyonlarımızı teknik olarak kendi imkanlarımız dahilinde gerçekleştirmekteyiz.

cevaplandırıyoruz. OPET hizmetleri ile ilgili bilgilendirme yayınlarıyla da bayilerimizin bilgilerini tazeliyoruz. OPET TV aracılığı ile şirketin elektronik ve yazılı basına yansıyan haber-

“Shadow Blaze’i seçmemizdeki en büyük neden arayüzünün görüntüsü ve kullanım rahatlığı”

lerini de bayilerimizle paylaşıyoruz. Bundan sonraki süreçte planlarınız ve hedeflerinizden bahseder misiniz? Teknolojiyi takiben sistemimizi geliştirip, kaliteyi arttırmak. Serkan Bey, kameramanlıktan sonra Shadow Blaze sistemi ile montaja başladınız. Geçiş süresinde zorluk yaşadınız mı? Kameramanlık, gerçekten, benim çok keyif alarak yaptığım bir meslek. Çünkü, bütün yaratıcılığınızı kameranın vizöründen bakarak gerçekleştiriyorsunuz. Geçiş sürecinde herhangi bir sorun yaşamadım. Çünkü, çekim yaparken aynı anda da montajı kafamda hayal ederek, doğru kadrajı ve kompozisyonu oluşturuyorum. Bu durum, montajda inanılmaz kolaylık sağlarken, işi daha da keyifli hale getiriyor. Geçmişe döndüğümde, ilk kameramanlığı öğrendiğim dönemlerde balkonda doğru dürüst oturamazdım. Aşağıda yürüyen insanlar veya vasıta gördüğümde, balkon demirlerini vizör yapar, objeleri iki demir arasından takibe alırdım. İzlediğim hiçbir filmin konusunu ilk etapta anlayamazdım, çekim açılarına ve kadrajına, yani kısacası, kamera arkasına bakardım. Hangi açıdan almış, bakış boşluğu, baş boşluğu ve detay çekimlerini bu şekilde öğrenerek, kendimi geliştirdim. Şu an çok keyif alarak hem çekiyorum, hem de kendi yaratıcılığımı ve sistemin rahatlığıyla montajımı en güzel şekilde yapıyorum.

VıdeoGraph 11

Ürünler

Kamera’da kasetsiz kayıt devri

FireStore FS-4 Akın ATLAY Computorium Ürün Müdürü akinatlay@computorium.com

H Kasetsiz yayıncılığın ilk adımı

and-held kameralar için en son Firestore modeli FS-4’tür. Şimdi herkes Direct To Edit™ (DTE) ile şimdiye kadar ki en küçük Firestore’u kullanarak teknolojik ve güvenli kasetsiz kaydın avantajını yakalayabilirsiniz. Broadcast sektöründe standartların üzerinde hızlı olarak kabul edilen tüm işlemlerinizde FS-4’ün sunduğu kasetsiz kayıt imkanı, sizi rahatlatacaktır. FS-4, Direct To Edit (DTE) teknolojisiyle kameradan doğrudan kayıt imkanı sunar. Kaydınız bittiğinde ise FS-4’ü bilgisayarınıza anında bağlayıp kurgu için timeline’a alabilirsiniz. Capture, dosya transferi ya da dönüşüm yapmadan istediğiniz zaman kayıt yapar ve kurgularsınız. FireStore FS-4, DV NLE sistemlerinde sorunsuz olarak çalışır. FS-4’te görüntü dosyaları RawDV, Canopus AVI, AVI Type 1, AVI Type 2, AVI Type 2 24p, Matrox AVI, QuickTime ya da QuickTime 24p formatlarında kayıt edilir. Computorium’un distribütörlüğünü yaptığı FireStore’un FS-4 Pro modeli ise MXF, Pinnacle AVI ve Avid DV-OMF formatlarını destekler.

FS-4’ün Avantajları

FireStore FS-4 Üretici Firma Focus Yetkili Satıcı COMPUTORIUM

Fiyatı Sorunuz 0 212 320 88 20 www.computorium.com

12 VıdeoGraph

• Kayıt bittikten sonra FS-4 ve FS-4 Pro’yu MAC ya da PC’niz normal FireWire hard disk gibi görüp kurgu sistemine kolayca aktarabilirsiniz. FS-4’te klibi NLE formatında normalin 9 katı hızla transfer edebilir veya medya kaynağı olarak realtime işleyebilirsiniz. • FireStore FS-4’ü kullanan kamera diske ve banda eş zamanlı olarak kayıt eder. Retrorecord sayesinde, record’a girmeden önceki 6 sn’yi kaydeder. • FS-4’te, ortamda meydana gelen ani düşme-çıkmalarda görüntülere zarar gelmez ve temiz saklama sunar. • FireStore FS-4’ün pili bir libreden daha hafif olup 1,5” kalınlığındadır. • FS-4’ü belinize veya opsiyonel olarak temin edeceğiniz hot shoe adaptörünü kullanarak kameraya takabilirsiniz. • Ürünün özel dizaynı, kayıt sırasında diskin sal-

lanmasını engeller. Electronic s h o c k c a c h e özelliği sayesinde, alınan darbelerde 10 sn’lik bir süre cache belleğe kayıt yaparak korumaya alır. • FS-4’te, 40GB (3 saat) hard disk standart gelir. FS-4 Pro’da ise 40GB veya 80GB (6 saat) diskler alınabilir. Kayıtın 12 saate kadarını iki FS-4 ünitesi bağlayarak kayıt süresini uzatabilirsiniz. • FS-4 modellerinin her ikisini de kullanmak için opsiyonel olarak takıp çıkarabileceğiniz kutu satın alabilirsiniz. • Ses, video, timecode ve kontrol bilgisini tek Firewire kablosu kullanan kameralar ile FS-4 ara birimlerinde basabilirsiniz. • Kamera kayıt düğmenizdeki start ve stoplarla, diskte kendinize özel klipler yapabilirsiniz. • FS-4’te aynı zamanda arkadan aydınlatmalı gösterge menü sistemi ve düğmeler ile kolay denetim imkanı sunuluyor.

Teknik özellikler DV Video I/O - 25Mb/s (1x 6-pin IEEE-1394), FireWire Bilgisayarı I/F -400Mb/s e kadar, GPI & RS-232C Kontrol (1 x 3.5mm mini jack). Canopus AVI, RawDV, AVI Type 1, AVI Type 2, Matrox AVI, QuickTime, AVI Type 2 24p, QuickTime 24p. FS-4PRO’da MXF, Pinnacle AVI, AVID DV OMF dosya formatlarında çalışır. 40GB (FS-4PRO da 80GB), 5400RPM, 8 MB cache internal disk tipinde olup FAT32 disk formatındadır. Canon XL1/XL1s, GL2, Xl2, Sony DSR-PD150/170, DSR-PD100, DCR-VX2000/VX2100, JVC GY-DV300, Panasonic AG-DVX100A/-100, AGDVC30, AG-DVC7 ayrıca FireWire Giriş/Çıkış ile herhangi bir DV25 kutusu veya kameralarla uyumludur.

Ürünler

Shadow Archiver-L Selahattin ACAROĞLU Computorium Proje Yöneticisi sacaroglu@computorium.com

C Son günlerde özellikle arşivleme konusunda yeni arayışlar oldukça hız kazanmış durumda

omputorium, arşivleme konusunda yaklaşık 4 senedir Shadow Archiver-L ismini vermiş olduğu sistemle çözüm sunmaktadır. Shadow Archiver-L, içerisinde kullandığı ve yine Computorium tarafından üretilen Metus Ingester yazılımıyla esnek bir yapı sergilemekte, ayrıca ürettiği dosyalar windows ortamında codec gerektirmeksizin görüntülenebilmektedir. Metus Ingester, kayıtçı terminallerinde olması gereken güvenlik ve stabiliteyi fazlasıyla sağlamakla kalmayıp bunu farklı koşul ve platformlarda ispatlamıştır. Bugün ulusal ve yerel kanallarda, ajans hizmeti veren bazı firmalarda da güvenilirliğinden dolayı tercih edilmektedir. Ayrıca, Windows Wmv formatında kayıt yaparak oldukça esnek bir yapı sağlamaktadır. Ayrıca, sistem üzerinden stream gönderilerek yayının başka kullanıcılar tarafından izlenilmesine olanak sağlanmaktadır. Bu sistemin en önemli özelliklerinden biri de kayıt esnasında ön panelde kayıt ve sistemle ilgili tüm özelliklerin gözlemlenebiliyor olmasıdır. Disklerde kalan boş alanlardan tutun da, CPU üzerindeki yük bilgisine kadar bir çok bilgiye ulaşılabilmektedir. Kaydedilen dosyalarada network üzerinden gigabit ethernet bağlantısıyla ulaşabiliriz. Böylelikle sistem, kaydına devam ederken kaydedilen dosyalar üzerinde izleme yapılabilmektedir. Kayıt yapılırken, dosya büyüklüğüne veya kayıt süresine göre dosyalar oluşturulabilir. Sistem kaydı path gösterilerek istenilen yere yaptırılabilir veya kendi diskleri üzerine kayıt yapılabilir. Sistem, standart 2.4 TB Raid 5 disk yapısıyla kullanıcılara

Metus Ingester’in öne çıkan özellleri Dosyalar kayıt esnasında bölümlere ayrılabilmekte ve bu dosyalar saat, tarih formatlı olarak kayıt altına alınabilmektedir. Kaydedilen görüntü üzerine de istenildiği takdirde saat ve tarih basılabilmektedir. Kayıt esnasında, scehule tanımlanarak kayıta giriş çıkış saatleri planlanabilmektedir.

sunulmaktadır. Burada güvenlik ön planda olduğundan Raid yapısı olarak 5 tercih edilmiştir. Burada çok önemli olan bir özellikte, sistemin 365 gün 24 saat boyunca durmaksızın kayıt yapabiliyor olmasıdır. Disk kapasitesi dolduktan sonra en eski tarihten itibaren başlayacak şekilde, eski dosyaları silerek yenilerini üzerine yazabilmektedir. Burada güvenlik oldukça önemlidir. Bu güvenlik problemi de iki şekilde çözülebilir; İlk olarak disk ortamında güvenlikli ve pahalı bir çözüm düşünülebilir. Bunun için disk ortamında verileri online olarak görüntüleyebilme olanağı sağlanmaktadır. İkinci olarak da, güvenlikli bir DVD arşivi yapılabilmektedir. DVD’ ler uygun oda koşullarında saklandığı takdirde ömürleri oldukça uzun olmaktadır. Son günlerde DVD medya fiyatlarının düşmesi arşivlemeyi oldukça ucuz hale getirmiştir. 1 günlük yayın kaydı, 1 DVD medyasına sığabilmektedir. Maliyet açısından incelendiğinde, yıllık ortalama 250 YTL gibi bir hesap ortaya çıkmaktadır. Özellikle Yerel TV kanalları için güvenlikli bir şekilde düşük çözünürlükte arşiv tutulabilmektedir. VHS Recorder’larla yapılan arşivleme maliyeti ve kullanıcı hataları da göz önünde bulundurulduğunda dijital çözüm maliyet açısından çok daha cazip görünmektedir.

Shadow Archiver-L Üretici Firma

COMPUTORIUM Fiyatı Sorunuz 0 212 320 88 20 www.computorium.com

VıdeoGraph 13

Ürünler

InfoCaster dijital bilgi ekranı yazılımı Asım Ali ÖZTÜRK Computorium Ürün Müdürü aozturk@computorium.com

Infocaster dijital bilgi ekranı yazılımı temel olarak bir TV kanalının ihtiyaçlarına karşılık gelebileceği gibi, farklı sektörlerde de kullanılabilir

elevizyon kanallarının devamlılığı,kendilerini besleyecek olan programların içeriklerine bağlı olduğu kadar, kanallarda kullanılacak olan cihazların kalitesiyle de doğru orantılı olarak değişecektir. Özellikle de rekabetin üst seviyelerde olduğu broadcast sektöründe yer alan TV kanallarının, kendilerini farklı gösterecek yapılanmaya gitmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda, TV kanalının temel yapı taşlarından biri konumunda olan karakter jeneratörlerinin de üst seviyelerde olması gerekir. Inscriber Technology firmasının Infocaster dijital bilgi ekranı yazılımı temel olarak bir TV kanalının ihtiyaçlarına karşılık gelebileceği gibi (haber, havadurumu, ajanda bilgileri v.b.), farklı sektörlerde de kullanılabilir (Marka tanıtımları, sunum amaçlı kullanım, bilgilendirme v.b.). InfoCaster broadcast sektöründe çalışanların tasarlayıp, yönetip ve yaptıkları çalışmaları hayata geçirebilmeleri için zaruri bir componenttir.InfoCaster 3 ana component’den oluşmaktadır. Bunlar; Workstation, Network Manager ve Player.

Workstation

Workstation InfoCaster, projelerinizin içeriklerini teşkil eden sayfa planlarını ve tasarılarını yayınlayıp düzenlemenin yanısıra, üzerindeki video çı-

kışı sayesinde yapmış olduğunuz çalışmaları herhangi bir dış monitörde izleme fırsatı da sunar. Workstation sistemine Computorium’un anahtar teslimi paketi şeklinde sahip olunabileceği gibi InfoCaster Workstation yazılımlı bir bilgisayar ve uygun bir video kartı ile de kullanılması olasıdır. Workstation ile tek bir görüntüyü tek bir bölgeye aktarabildiğiniz gibi, Player’ler vasıtasıyla da birden fazla bölgede aynı görüntüyü yayınlamanız mümkün. Bununla beraber Network manager ile kullanıldığı takdirde aynı anda birden fazla görüntüyü bir çok bölgede yayınlama imkanını bulabilirsiniz.

Network Manager

Bir veya birden daha fazla InfoCaster Player’ını kontrolle sorumlu olan bu cihaz, belirlenmiş olan herhangi bir dosya server (File Server) bölgesine yayını verir ve modifiye edilmiş dosyaları bu bölgeden alması için ilgili player’i uyarır. Bu sisteme Computorium’un anahtar teslim paketi şeklinde sahip olunabileceği gibi, InfoCaster Network Manager yazılımlı bir bilgisayar ile de kullanılabilir. Network Manager sistemi, workstation içeren herhangi bir bilgisayara monte edilebildiği gibi başka bir bilgisayara da yüklenebilmektedir.

Player

Workstation’da hazırlanmış olan projelerin değişik bölgelerde yayınlanması Player’ler vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Bu cihaza da

14 VıdeoGraph

InfoCaster 2.0’ da ön plana çıkan yenilikler • Belirlemiş olduğunuz tarih ve saate göre yapmış olduğunuz çalışmalarınızı otomatik olarak yayına verebilirsiniz. • Sequence’ler arasındaki geçiş efektleri geliştirildi. InfoCaster 1.3 içerisinde bulunan geçiş efektlerinin üstüne ripple, page curl, flip, cube, mosaic ve zoom gibi geçiş efektleri eklenerek zenginleştirilmiştir. • Internette yer alan herhangi bir video görüntüsü ile standart veya *.ASX uzantılı dosyaları canlı olarak yayına verebilirsiniz. • Sayfalar arasında geçişler uygulamanın

Computorium anahtar teslim paketi çerçevesi içerisinde sahip olunabileceği gibi, InfoCaster Player yazılımı yüklü bir bilgisayara yüklenerek, uygun bir video kartı ile de kullanılabilir. InfoCaster Player sistemi, klavye veya monitöre ihtiyaç duymadan kullanmanız da mümkün. Sürekli yenilikçi bir yapı sergileyen Inscriber Technology, piyasaya sürmüş olduğu InfoCaster isimli profesyonel KJ sistemine 1.1, 1.2 ve 1,3 versiyonlarıyla başlamış son olarakta yapmış olduğu yeniliklere bir yenisini ekleyerek, yakın zaman içerisinde 2.0 versiyonu ile broadcast sektörünün vazgeçilmezi olacaktır. InfoCaster güçlendirilmiş yapısıyla yerel ve ulusal TV kanallarının KJ sistemleri alanındaki ihtiyacına çok rahatlıkla cevap verebilecek yapıda bir karakter jeneratörüdür.

InfoCaster ile; • Gerek sabit diskinizde yeralan video görüntüleri, gerekse de canlı video görüntüleri • Sabit yazı veya resimler • Akan-Kayan yazılar • Animasyonlu logo veya filimler • Saat veya tarih yayınlamanız mümkün

yanısıra, sabit diskte yer alan klipler ile canlı video görüntüleri arasında geçişler yapılabilir. • Sahip olduğu dijital saatin içine geri sayaç yerleştirmenin yanında yeni bir özellik olarak analog saat eklendi. • Region

ismi

verilen,

projelerinizi

oluşturmuş olduğunuz alana sadece ses dosyaları eklemenizde mümkün. • Flash içerikli görüntüleri yayınlama imkanı bulacaksınız. • Canlı havadurumu güncellemeleri. • Crawl’un içerisine animasyon veya

InfoCaster

video görüntüsü aktarabileceksiniz.

Inscriber Yetkili Satıcı COMPUTORIUM Üretici Firma

Fiyatı Sorunuz

0 212 320 88 20 www.computorium.com

• Crawl’u anlık olarak güncelleme imkanı. • Geniş Sequence ekranı sayesinde girmiş olduğunuz verilerle ilgili kısa kısa gerekli bilgiler yazabilirsiniz. • Sequence özellikleri  Tekrar tekrar aynı görüntüyü oynatabilme veya sadece bir defa oynayıp

InfoCaster Üniversiteli oldu Computorium’un Türkiye distribütörlüğünü yaptığı Inscriber’ın Digital Signage dalındaki zirvede yer alan ürünü InfoCaster, ülkemizde yer aldığı sektörler arasına eğitimi de katarak Üniversiteli oldu. Bolu’da kurulu İzzet Baysal Üniversitesi’ne, Ak Piliç firmasının Computorium’dan temin ettiği InfoCaster Sistemi sayesinde, Üniversite yönetimi ile öğrenciler arasındaki iletişim görsel olarak sağlanacak ve düzenli akış ile öğrenciler daha iyi şartlarla bilgilendirilecek. Infocaster’in, ağırlıklı olarak TV kanallarının multilayer karakter jeneratörü ihtiyaçlarını gidermek amacı ile yaygınlaştığını, daha sonraları başta Toyota olmak üzere, bir çok sanayi kuruluşunun üretim bantlarının verilerinin görsel olarak takip edilmesinin sağlandığını, Tiyatro, sinema, spor salonlarında program akışının görsel olarak verildiğini, örneğin Rahmi M. Koç Müzesi’nde olduğu gibi tarihsel ve kültürel zenginliklerimizin ziyaretçilere aktarıldığı bilinmekteydi.

durdurma özelliği  Zaman veya tarih belirttiğiniz özel olayları oynatabilme imkanı.  Bir Sequence içerisinde birbirinden bağımsız boşluk yada içi boş olayları ihtiyaç duyulan içeriklerle doldurulabilir. • İnce işçilik isteyen kreasyonlarda ve pozisyonların

belirlenmesinde

görsel

ızgaralar (grid) mevcut. • Birden fazla klip veya grafiği sahip olduğu arşiv listesinde sıralı bir şekilde saklayıp oynatabilir. • Geliştirilmiş Table Quick Editöre sahip olan bu üründe yazmış olduğunuz yazıların fontlarıyla oynayabilir, renklerini değiştirebilir, arka planlarını değişik renklerle süsleyebilirsiniz. • Yapmış olduğunuz çalışmalarda her-

Artık eğitim kurumlarında da kullanılarak öğretim kalitesinin artmasına da katkı sağlayacak Infocaster, yurtdışında ulaşım sektöründe de oldukça başarılı bir şekilde kullanılmakta ve bekleme salonlarındaki ekranlara yansıyan görüntüler arasına verilen reklamlardan dolayı büyük gelirler sağlanmaktadır.

hangi bir hataya mahal vermemek için Infocaster bir kilite sahip. Bu yolla kısa zamanda, hatasız bir şekilde çalışmalarınızı tamamlayabilirsiniz.

VıdeoGraph 15

Ürünler

DSR-400 ve DSR-450WS’nin

ortak özellikleri Yasir KARADENİZ Avkom Elektronik Ltd. Şti. Satış Mühendisi yasir.karadeniz@avkom.com

SR-400 ve 450WS 2/3 inç 3 adet Sony Power HAD EXTM CCD kullanmaktadır. Bu CDD’ler F11 ışık hassasiyetine ve 65 dB sinyal/gürültü (S/N) oranına sahiptir. Ayrıca –140 dB’lik smear level ile göz kamaştırıcı bir resim kalitesi sunarlar.

12 Bit A/D dönüşüm

DSR-400 ve DSR 450WS üst seviye bir kalitenin, güvenilirliğin, çok yönlülüğün ve konforun habercisi

DSR-400 ve 450WS, CCD’lerden gelen sinyalleri yüksek bir doğrulukla işleyen 12 bit hassasiyetle analogtan dijitale dönüştürücü devre içerirler.

DVCAM ve DV kayıt yapma

DSR-400 ve 450WS’nin VTR kısımları profesyonel Sony DVCAM formatını kullanır. Her ikisi de küçük ve standart ebattaki kasetleri kullanabilir. Uzun süreli kayıt ihtiyacı söz konusu ise DV formatında sinyalleri de (yalnızca SP modda) kaydedip oynatabilirler. PDV-184 ME standart ebat kaset kullanarak 276 dakika kayıt yapma imkanı tanır.

Hafiflik ve Düşük Güç Tüketimi

DSR-400 ve 450WS alan çalışmasında maksimum taşınabilirlik için hafif ve compact şekilde tasarlanmıştır. Vizör, mikrofon, DVCAM kasedi, lensi dahil 6.5 kg ağırlığındadır. Yeni LSI teknoloji ile, bu kameralar yaklaşık 17 W güç tüketir. (LCD ve vizör kapalı ve rec modda)

Fonksiyon Atanabilir Butonlar

Alan çalışmasında sık kullanılan işaretçiler, ATW, kayıt yeniden izleme, kayda başlama ve kaydı bitirme ve turba gain gibi fonksiyonlar dört adet Assign butonuna istenilen şekilde bağlanabilir. Memory stick sistemi kamera setup ayarlarını saklar.

Elektronik Soft Focus

Kameranın “Elektronik Soft Focus” özelliği

DSR-400&DSR-450WS “Optic Soft Focus” filtresine benzer bir efekt Üretici Firma Sony Yetkili Satıcı AVKOM

Fiyatı Sorunuz 0 212 320 97 77 www.avkom.com

16 VıdeoGraph

uygular. Ama bunu çok daha uygun bir şekilde yapar.Bu fonksiyon Ten Rengi Detay fonksiyonu ile birlikte kullanılarak yalnızca belirli bir renk aralığında keskinliği değiştirmek için kullanılabilir.

Otomatik beyaz dengesi takibi

DSR-400 ve 450WS Otomatik Beyaz Dengesi Takibi fonksiyonu ışıktaki bir değişiklikle gerçek zamanda kameranın renk sıcaklığını otomatik olarak ayarlar. Bu, örneğin iç mekanlardan dış mekanlara geçiş sahneleri içeren çekimlerde çok kullanışlıdır.

DSR-450’nin ek özellikleri Değişebilir oran

Geniç Açı CCD’ler ve dijital sinyal işleme DSR450’nin 16:9 ve 4:3’lük oranlarda çalışmasını sağlar. 16:9 modunda çekim yaparken vizörde 16:9 ve 4:3 emniyet bölgelerini görmek mümkündür.

Progressive modda film tarzı resimler

DSR-450WSP 25P’lik sıradışı bir netlik ve sinematik bir görünüş veren progressive resimler üretir.

Arabirimlerdeki çeşitlilik

DSR-450WS’de analog komposit bir çıkış standarttır. İstenirse bir SDI çıkış kartı da (CBKSD01) sonradan takılabilir. Yine bir komposit giriş kartı (CBK-SC01) opsiyonel olarak kullanılabilir. Bu harici kartlar herhangi dış bir kamera adaptör ünitesi gerektirmeden kamera gövdesine takılır ve bu kameranın bütünlük ve dengesini korur.

Sony RM-B150/B750 uzaktan kamera kontrol ünitesi

Kamera ayarları ve temel VTR fonksiyonları opsiyonel RM-B150/B750 kartlarından biri kullanılarak 8 pinli uzaktan bağlantı konnektörü üzerinden kontrol edilebilir.

Ürünler

Digital Betacam ailesinin yeni ürünü Volkan ÖZER Avkom Elektronik Ltd. Şti. Proje Yöneticisi volkan.ozer@avkom.com

Ailenin yeni üyesi DVW-970, geliştirilmiş yeni Power HAD EXTM CCD’leri ile üstün özellikleri bir araya getiriyor

ony Digital Betacam ailesinden DVW709 ve DVW-790 modellerini üretimden kaldırırken, aileye bu kameraların yerini fazlası ile dolduracak DVW-970’i üretti. Ailenin yeni üyesi DVW-970, geliştirilmiş yeni Power HAD EXTM CCD’leri ile F11 ışık hassasiyeti, 63dB S/N oranı ve -145dB Smear seviyesi gibi üstün özellikleri bir araya getiriyor. DVW-970’i diğer modellerden ayıran önemli bir özellik, 50i Interlace ve 25p Progressive çekim modlarını kullanabilmesi. Ayrıca, 50i Interlace çekim modu ile TV görünümlü resimler ve 25p Progressive çekim modu ile film görünümlü resimler üretme imkanı da sağlıyor. DVW-970’de resimin karanlık ve parlak kısımlarında, sinyalleri hassas bir netlikle işlemeyi sağlayan 14 Bit dijital çevrim kullanılıyor. Ayrıca, karanlık ortamlarda ışık hassasiyetini arttıran “slow shutter” özelliği de mevcut. Geliştirilen en son nesil IC teknolojisinin kullanıldığı kamerada, güç tüketimi 28W’a düşerken, kamera ağırlığı ise 5.7kg’a düşüyor. (akü, mikrofon, vizör ve kaset dahil)

DVW-970’in dikkat çeken özellikleri: • Opsiyonel kart ile 8 sn gizli çekim (cache recording). • 48kHz örnekleme ve 20 bit çözünürlük ile 4 kanal ses kaydı. • Video sinyalini insan gözüne benzer bir şekilde işleyen TruEye fonksiyonu. • Değişen ışık koşullarına göre beyaz ayarını otomatik olarak yapan Auto Trace White özelliği. • Kameranın etkin kontrolünü ve çoklu kamera kullanımında diğer kameralar ile renk skalasını eşleştiren Multi Matrix fonksiyonu. • Composite çıkış ve opsiyonel kart ile SDI çıkış. • Kamera ayarlarının saklanması, daha sonra ise hızlı ve kolay bir şekilde tekrar kullanılmasını sağlayan “Memory Stick” özelliği.

SONY DVW-970 Üretici Firma Yetkili Satıcı

Sony AVKOM Fiyatı Sorunuz 0 212 320 97 77 www.avkom.com

Profesyonellere akıllı ve güçlü sistemler

/V sektörünün önde gelen firmalarından biri olan SONY, ürettiği profesyonel ekipmanın güç gereksinimlerini, geniş ürün yelpazesi ile destekliyor. Yeni teknoloji ile üretilen kameraların bir çoğunda Info özelliği ile kullanıcının akü durumunu kolay ve doğru bir şekilde izlemesi sağlanıyor. Bu sayede kritik bir çekim sırasında akü kullanımının efektif olarak organize edilmesini sağlayarak çekim esnasında yaşanılabilecek akü bitmesi gibi sıkıntılardan kurtarıyor.

Info sistemini kullanan Li-Ion akü ve şarj ünitelerinin bazı özellikleri

• Kalan akü miktarının vizörde %10’luk dilimler ile gösterilmesi. • BC-M150 şarj cihazı, uygun aküler ile kullanıldığında kalan kapasite, kalan şarj süresi, kalan akü ömrü gibi çeşitli bilgilerin gösterilmesi. • Akü üzerinde 4’lü led gösterge ile %80, %60, %40 ve %20’lik dilimlerin gösterilmesi. GL serisi akülerde %20’den sonra, %5’lik dilimler halinde daha detaylı gösterim.

• Dayanıklı ve kolay bağlantı mekanizması. • Efektif şarj sistemi: İlk önce tüm bataryalar sıra ile %80 kapasiteye kadar şarj edilir, daha sonra tüm bataryalar aynı anda %100’e tamamlanır. Dört adet BP-GL95 akü, BC-M150 şarj cihazı ile toplam 345 dakikada tamamen doldurulur. • Li-ion akülerin yüksek kapasitelerine karşılık çok hafif olmaları. Örneğin; 95WH gücündeki BP-GL95 akünün ağırlığı sadece 760 gramdır. • Özel koruma devreleri ile emniyetli olmaları. Son olarak da IATA (Uluslararası Hava Taşımacılık Birliği) tarafından belirlenen standartlara uyması, uçak yolculuklarında sorun teşkil etmemektedir. • AC-DN10 AC Adaptör, 100W DC güç kaynağı olarak kullanılabilir. Bir adet Li-Ion tipi akü şarj ederken, başka bir cihazı da XLR -4-pin konnektörü ile besleyebilir. • BC-L70 şarj cihazı, iki Li-Ion tipi aküyü aynı anda şarj eder. Ayrıca DC çıkış ile harici bir cihazı da XLR -4-pin konnektörü ile besleyebilir. • BKW-L601 adaptör ile eski NP tipi bağlantılı kameralara yeni Li-Ion tipi aküleri bağlamak için kullanılır.

VıdeoGraph 17

Ürünler

Realtime DV NL Kurgu Sistemi

Shadow NX Yellow Akın ATLAY Computorium Ürün Müdürü akinatlay@computorium.com

Shadow NX Yellow, kullanıcıya rendersiz, realtime ve gerçek zamanlı DV kurgu imkanı sunuyor

18 VıdeoGraph

ünümüzde zaman kavramı, büyük bir önem kazanıyor. Zamanını verimli ve en iyi şekilde kullanan sürekli bir adım önde yoluna devam ediyor. Bu kadar önemli bir kavramı yitirmemize neden olan çevremizdeki her şey, bizim için büyük bir problem olmaya başlıyor. Özellikle söz konusu zaman kaybı, broadcast sektöründe oluyorsa bu büyük bir sorun teşkil ediyor demektir. Bu zaman kayıplarının en büyüğü de render işleminde gerçekleşiyor. Bu sektörde zaman, kaliteli iş ve kazancın simgesi konumundadır. Rendersız yapılan kurgular daha kısa sürede tamamlanıp montajcının daha yoğun bir şekilde projeye odaklanmasını sağlar. Böylece istediğiniz zamanda ve istediğiniz kalitede ürün ortaya çıkar. Shadow NX Yellow, Computorium tarafından ulusal ve yerel televizyonlar, prodüksiyon stüdyoları, reklamcılar için tasarlanmış, realtime yüksek kaliteli ve ekonomik bir DV Analog kurgu sistemidir. Shadow NX Yellow, kullanıcıya rendersiz, realtime ve gerçek zamanlı DV kurgu imkanı sunmaktadır. DV ve Analog video giriş çıkışları, DVD - VCD için MPEG ve internet için streaming çıkışları ile profesyonel bir kurgu sisteminde olması gereken tüm özelliklerin fazlası, Shadow DV Yellow modelinde kullanımınıza hazırdır. Bütün bu üstün özelliklerinin yanında yüksek kaliteli DV ve Analog kurgu imkanlarını birlikte sunan Shadow NX Yellow, gelişime açık teknolojisi ve ekonomik fiyatıyla da her zaman bir adım önde olduğunu kanıtlamaktadır.

Avantajları

• Muadili hiç bir sistemde bulunmayan, Timeline’den realtime DV ve Analog çıkış • 5 kanal realtime DV, 2 kanal Uncompressed, 10 kanaldan fazla grafik ve yazıyı realtime oynatabilme • Profesyonel YUV, YUV2, 4:2:2, 4:2:0 görüntü işleme • Realtime Waveform ve Vectorscope Color Correction’dan Old Movie’ye gerçek zamanlı video filtreleri • Yüksek kaliteli realtime chroma ve luma key • Gerçek zamanlı, field tabanlı hızlı ve yavaş görüntü ve ses oynatma • Realtime 2 ve 3 boyutlu geçiş efektleri • Popüler resim ve görüntü formatlarında çıkış alabilme • Yüksek hızlı ve inanılmaz kalitede MPEG1, MPEG2, DVD, VCD, SVCD çıkış • Adobe Premiere, Adobe Photoshop ve Adobe After Effects Video Out Plug-in’leri • 12 saatlik yüksek görüntü kapasitesi • Dahili CD yazıcı ile VCD, ses ve data CD’leri yazabilme DVD player • Yüksek kaliteli diğer sistem componentleri • Stabil çalışma • Performansına göre ekonomik fiyat

Sistem özellikleri

Donanım • Intel Pentium IV 3.0 GHz. CPU, 1GB RAM, Gigabit Ethernet • 80GB Sistem Disk, 160GB Video Disk (12 Saat) • 19” VGA CRT Flat, DVD-R Recorder-Player

Video • Realtime DV Editing Hardware, Hardware DV Codec • DV, Composite, S-Video (Y/C) Input - Output, 5 kanal realtime DV Video • Aynı timeline üzerinde DV, Uncompressed ve MPEG video çalışma imkanı • Video-audio patch panel • 5:1 Native DV sıkıştırma, 4:3, 16:9 çalışabilme • Canopus DV-720 x 480/59.94i (NTSC), 720x576/50i (PAL) • YUY2 (Uncompressed) – 720x486/ 59.94i (NTSC), 720x576/50i (PAL) • Canopus Lossless – 720x486/59.94i (NTSC), 720x576/50i (PAL) • HDV/Canopus HQ – 1080/59.94i (NTSC), 1080/50i (PAL), 720/30p (NTSC), 720x480/60p (NTSC), 720x576/ 25p (PAL), 720x576/50p (PAL) Audio • 16-bit 2 kanal 48, 44.1, 32 kHz realtime çalışma ve balanssız ses giriş ve çıkışları • RCA Input-Output, Embedded on DV, Audio Mixer, Realtime EQ, Audio waveform • Realtime ses ve pan ayarları, Multimedia Speaker System

Kurgu • Edius Pro 3 ile realtime çalışabilme, kurgu esnasında timecode takibi, kurgu işlemi sonunda render yapmadan DV’ye kayıt, hassas trim penceresi, Audio sync/unsync, Ripple edit özelliği, kısayol tuşları, realtime timeline playback, komutlara çok hızlı cevap veren timeline

Opsiyonel Komponentler

Grafik/Yazı • Canopus’un sistem hızı ile paralel realtime özellikleri ile rendersiz oynatılabilen sınırsız grafik ve yazı kanalı • Realtime roll ve crawl • Entegre karakter jeneratörü • Türkçe font desteği • Yazılarda yumuşak kenarlar • Yazılara transparanlık ve gölge verebilme • Popüler tüm grafik formatlarını kullanabilme

Giriş çıkış özellikleri DV, Composite, S-Video ve balanssız ses giriş ve çıkışları ile yüksek kalitede dijital ve analog giriş çıkışlara sahiptir.

Shadow NX Yellow Üretici Firma

COMPUTORIUM

Fiyatı 3785 є+KDV 0 212 320 88 20 www.computorium.com

VıdeoGraph 19

Tıps&Trıcks

Bilmeyenler için Alpha Channel Kaan ÇİÇEK Velocity Destek Uzmanı kcicek@computorium.com

u sayımıza ilk konu olarak Velocity – Velocity Q sistemlerde Alpha Channel dosyaları ile çalışma hakkındaki kısa bilgi ile başlıyoruz. Öncelikle Alpha Channel’ı nasıl oluşturacağımızı kavramaya çalışalım. Photoshop Programını bilmeyeniz yoktur. Alpha Channel oluşturmak için önce Photoshop CS versiyonu ile başlıyoruz. Yeni bir sayfa açtıktan sonra logo ya da herhangi bir yazıya Alpha Channel vereceğiz.

Video

Yazımızı yazdıktan sonra Photoshop’un Layers menüsünde, yazımıza ya da logomuza verdiğimiz ismi görebiliyoruz. Klavyenizin Ctrl tuşuna parmağınızı basılı tutarak Layers menüsündeki objemizi tıkladığımızda yazdığımız yazımızın ya da logomuzun seçildiğini görmekteyiz.

klipleriniz için Alpha Channel oluşturmak bilmeyenler için artık çok daha kolay

20 VıdeoGraph

Bu işlemi yaptıktan sonra tekrar Layers menüsünden Channels seçeneğine geçerek menünün altındaki Alpha Channel butonuna tıkladıktan sonra görüntümüze Alpha Channel verme işlemimiz bitirmiş bulunmaktayız. Bu işlemden sonra File menüsünden Save As’ı tıklayarak, File Name kısmına görüntümüzün ismini yazarak format kısmında ise, Targa (TGA) formatını

seçiyoruz. Save Options kısmında Alpha Channel’ın işaretli olduğunu ve grafiğimizin Alpha Channellı bir grafik dosyası olarak kaydedebileceğimizi görebiliyoruz. Save tuşuna bastıktan sonra Targa Options menüsü karşımıza çıkıyor. Resolution’u 32 bits/Pixel seçtikten sonra (Genelde otomatik 32 Bits/Pixel seçilidir) OK butonunu tıklayarak Alpha Channels işlemimizi bitiriyoruz. Sıra geldi Velocity’de Alpha Channel görüntülü grafik ile çalışmaya. Velocity’nin Galeri kısmına mause’miz ile sağ tuş tıklayarak Collect seçeneğine bastıktan sonra Collect Clips menüsünde kaydettiğimiz Alpha Channellı görüntümüzün yerini bulup üzerini çift tıklayarak ya da bir kere tıklayıp Add butonuna basarak, OK butonunu tıkladıktan sonra Velocity’nin galerisinde Alpha Channellı görüntümüzün Collect edildiğini görebiliriz. Görüntümüzün üzerine Alpha Channellı grafiğimizi video kanalına koyduktan sonra işlemimiz bitmiş demektir.

Tıps&Trıcks

Velocity Q 9.1 ile gelen hızlı değişiklikler Kaan ÇİÇEK Velocity Destek Uzmanı kcicek@computorium.com

Password ile User

elocity Q 9.1 Beta versiyonunu sizler için inceledik ve arayüz olarak 8.2 versiyonundan pek fazla fark olmamasına rağmen menülerdeki değişimlerden ve gerekli eklentilerden kısa başlıklar halinde sizlere bilgi vermeye çalışacağız. Öncelikle açılışta Velocity HD 9.1 Software’indeki gibi, bir User Profile Login karşılıyor bizi. Bu Profili ister bu şekilde kullanabilir, isterseniz standart 8.2 versiyonundaki gibi açılma opsiyonunun kullanmasına izin verilmektedir. Çok kullanıcılı sistemler için tasarlanmış User Profile, Login seçeneğinde Password ile User Profile’nizi şifreleme alternatifi de Velocity Q 9.1 versiyonunda gelen yeniliklerden sadece bir tanesi, kullanıcı ayarlarınıın karıştırılmaması için kullanıcıya sunulmuş bir seçenektir.

Profile’nizi şifreleme alternatifi Velocity Q 9.1 Software ile gelen ve göze çarpan bir diğer yenilik ise Projemiz açıldıktan sonra Timeline’nımızda hemen göze çarpıyor. Artık X Kanalı 8.2 versiyonuna nazaran V1 ve V2 kanallarının arasında mahkum kalmayarak, V1a ve V1b kanalları arasında olacak şekilde bütün video kanallarının arasında, bir X kanalının bulunması şeklinde devam ediyor. Velocity Q 9.1 versiyonu ile gelen yeni bir değişiklik ise ses kanallarında kendini göstermekte. Bir çoğunuzun hemen hemen her montaj aşamasında kullandığı ses Panlaması. Velocity 8.2 versiyonlarında Mause’nizin sol tuşuna basarak ses kanallarının üzerine (A1 veya A2 ) tıkladığınız zaman Örnek Resimde’de gördüğümüz Yeşil Ok işaretleri ile Left – Right, Eşittir (=) işaretiyle ise Center verebilmekteydik. Oysa ki Velocity Q 9.1 versiyonunda Ses Panlaması farklı bir boyut kazanarak ince ayar yapmamıza olanak sağlıyor. Pan’lamaya eş değer olarak ses kanallarındaki seslerin desibel ayarlarıylada ince ayar yapmanız mümkün duruma geliyor. Velocity Q 9.1 versiyonunda bir çoğumuzun

yada hepimizin diyelim her zaman kullandığı bir menü var ki o tam anlamı ile değişmiş. Hangi menümü? Tabiki Video Effect menüsü. Velocity Q 9.1 versiyonu göze hitap ettiği kadar çabukluğu ve kullanışlığı ile birlikte eksikliklerininde giderilmesi ile kullanıcıları tatmin edeceğe benziyor. Ve işte Leitch’ten beklenen Color Correction ve Chroma. Velocity Q 9.1’de Leitch Velocity HD ile çıkış yakalayan 9.1 Software’ni Velocity Q 9.1 Software’inde de sürdürmeye kararlı. Şayet Velocity HD’nin Color Correction’una bayıldınız fakat Velocity HD’niz yok Velocity Q’nuz var ise bence bir tatminkarlık daha yaşayacaksınız demektir. 7.1 ve 7.6 versiyonundan 8 versiyonuna geçen kullanıcılar bu tatminkarlığın ne demek olduğunu bence biliyorlardır. Sözün kısası Leitch kullanıcıyı ve izleyiciyi memnun etmek için 9.1 versiyonundan son derece emin ve Velocity Kullanıcıları ise bu işe çok sevinecekler doğrusu. Velocity Q 9.1 versiyonundaki değişiklikler MPEG Compression Options menüsünde ve Preview ekranında’da kendini göstermiş durumda. 9.1 Software’mizdeki son değişiklik olarak Video Kalite oranları standart 5.00 MB/S’den 50.0 MB/S’yeye çevrilmesi ve Capture Channels menüsünde ise 8 versiyonuna göre Audio Channel 1 ve Channel 2 seçeneklerinin yanı sıra Stereo Mode eklenmiş. Velocity Q 9.1 versiyonuna geçiş yapmak istiyorsanız fiyat ve detaylı bilgi için Computorium’u arayınız.

VıdeoGraph 21

Tıps&Trıcks

3D Animasyon ve Özel Efekti -IIKaddafi TÜRK kaddafi@efektturk.com

ekrar merhaba. Bu sayımızda geçen sayıda bahsettiğimiz özel efekt konusunu ele alacağız. Karakterimizin zift balçık karışımından nasıl oluştuğunu ve klip içerisinde geçen mars yüzeylerinin nasıl hazırlandığından bahsetmeye çalışacağım.

Ayrıntılar, efekti daha gerçekçi kılar plan ile bütünleşmesini sağlar ve sonradan yerleştirilmiş hissini ortadan kaldırır

Klibimizin girişinde yer alan bu efektte amaç kahramanımızın zift balçık karışımı bir sıvıdan damlaların birikmesi ile oluşması. Burada amaç kahramanımıza insani özellikler dışında mistik bir hava vermek. Bu tarz çalışmalar için mutlaka storybord hazırlanması lazım. (Her işte olduğu gibi). Efektin ne şekilde oluşturulacağı ve kullanılacak katmanların (layer) içeriği story board üzerinden planlanır. Bazen bir efekti yapmanın birden çok yöntemi olabilir. Bu yüzden en kaliteli ve en pratik çözümü bulmak gerekir. Planlama hatası yüzünden efektiniz istenilen kalitede olmayabilir ya da hiç olmayabilir. Bu yüzden tecrübe her işte olduğu gibi bu işte de oldukça önemlidir. Daha önce kullanılmış teknikleri de kullanabilirsiniz bu sizin daha az problem yaşamanıza yardımcı olur. Örneğin; green box ve blue box teknikleri artık kanıtlanmış tekniklerdir. Peki içinde hem yeşil hemde mavi olan bir obje kullanmak gerektiği zaman ne yapmalıyız? Başka key renkleri de kullanabiliriz tabiki. Fakat problem yaşama riskiniz artar. Örneğin; kırmızıyı kullanırsanız insan bulunan bir çekimde yüz ve dudaklar da key’ e girebilir.

Biz bu planı hazırlarken gerçek görüntü üzerine çalıştık. İlk önce bir storyboard hazırlanarak kadraj belirlendi. Sonra belirlenen bu kadraja göre çekim yapıldı. Çekimden sonra çekimimizi background layer olarak kullanıp üzerine sıvı animasyonunuzu hazırlamaya başladık. İlk önce damlaları modelledik. Damlaların yere düştüğünde yayılması gerekiyordu. Bu klasik yöntemlerle yapılabileceği gibi, özel bir program ya da plugin yardımı ile de yapılabilir. Kullandığınız programın içinde yer alan ya da yardımcı program olarak bulunan particle, meta clay, meta ball blobby surface, fluid, real flow gibi sistemleri kullanarak bu tarz bir animasyon oluşturulabilir. Eğer amaca başka yöntemler kullanarak ulaşabiliyorsanız, bunları kullanmak zorunda değilsiniz. Burada kontrol kolaylığı sağlanması ve daha pratik olması için Nurbs animation kullandık. Bu teknikler tamamen size kalmış. Önemli olan sonuçtur, bunu sakın unutmayın! Çünkü izleyiciler sadece sonucu görür. Onlar için en önemli şey ise işin kalitesidir. Nasıl yapıldığı ise sadece merak konusu olabilir. Zaten eğer efekt kötü ise, nasıl yapıldığı da merak edilmez. Muhtemelen de anlaşılır. En iyi sonuca ulaşmak için çok zor gibi görünen bazı işlerde bile çok basit teknikler kullanılabi-

22 VıdeoGraph

lir. Pratik düşünmek çok önemlidir. Damla modelimizi tamamladıktan sonra nurbs olarak modellediğimiz yayılma bölümünün animasyonunu hazırladık. Bir sonraki planda ise damlalar akışkan hale gelip birleşiyor ve içinden kahramanımız oluşuyor. Yine nurbs animasyon ve path deformation ve lattice araçları kullanarak sıvı modellerimizi hareketlendirdik. Tabiki bu animasyonları hazırlarken background (çekim) görüntümüz üzerine çalıştık. Sıvımızın hareketi sırasındaki izleyeceği yolu ve derinlik hissi vermesi açısından gerekli olan, alan derinliğini (DOF) vermek gerekir. Ayrıca sıvımızın üzerinde background dan alınan bir maske ile bir kısmını sıvı layerımizin üst layerına alarak zemin içine girmesini sağladık. Ayrıntılar efekti daha gerçekçi kılar. Plan ile bütünleşmesini sağlar ve sonradan oraya konulmuş hissini ortadan kaldırır. Zemin dokusunu yansıtıp daha gerçekçi görünmesini sağlamak için, materyal oluşturulurken sıvımızın üzerine yansımalar koyduk.. Ayrıca, ışığın açısını ve gölge ayarlarını da yapmak gerekir. Sıvı animasyonumuzu render ettikten sonra bir compositing yazılımı ile birleştirilir. (Combustion, Dfusion, After Fx, Shake vb. olabilir.) Son olarak ta zemin rengimiz ile sıvı rengimiz color correction ile atmosfer renkleri birbirine eşlenir.

Compositing aşamasında, gerçek görüntümüzü keyleyip 3D’de hazırladığımız fon görüntüsünü koyduk. Tracking noktalarını da, eğer farklı renkte ise ikinci bir key komutuyla ya da tolerans ayarlarını kullanarak sildik. Key sonucu kenarlarda kalan yeşil ışımayı ise supression komutu yardımı ile yok ettik. Ve keskin keyimizi bir miktar

Mars sahnemize gelince; Mars sahnesinin hazırlanması da story board üzerinden planlandı. Mars ile ilgili internetten ve değişik kaynaklardan görüntüler toparladık. Bunlar bu tarz bir gezegenin neye benzediği hakkında fikir oluşturmak ve ayrıntıları görmek için kullanıldı. Bu planın oluşturulmasında işin hem çekim hem de efekt bölümünde planlanması gereken bazı unsurlar vardı. Mars yüzeyinde bulunan toprak dokusu animasyon ile yapılabilirdi. Fakat senaryo itibari

softness (çok az.) ile yumuşattık ve diğer kontrollerden sonra render aşamasından geçtik.

ile toprak ile etkileşimde bulunmak gerekiyordu. Toprak üzerindeki ayak izleri toprakların saçılması ve kamera tracking’ler ve diğer unsurları düşününce işin çok zor hale gelmesi söz konusuydu. Daha pratik bir çözüm bulduk ve toprak bölümünü gerçek diğer bölümlerin animasyon olmasına karar verdik. Çünkü planlamada en doğrusu bu gözüküyordu. Mars yüzeyinin stüdyoda yapılması gerekiyordu. Bu planın çekim sırasında bir uygulama sorunu yaşarmıyız diye yönetmene danıştık. Klip yönetmenimiz Bünyamin Yaşar da böyle bir planı rahatlıkla çekebileceğini ifade etti. Stüdyo’ya bir kaç kamyon kum döktürdük. Kum dokusunu 1 kamyona

yakın kaya parçası ile destekledik. Aynı kayalar için 3D modelleri hazırlandı ve gerçek çekim animasyon ile desteklendi. Böylece fonun zemin ile örtüşmesi ve tek parça gibi görünmesi sağlandı. Çekimleri Green box olarak yaptık. Arka fona yani backgorun’dun yerleşeceği yere tracking noktaları koyduk. Kameramız hareketli olduğundan 3D fonumuzun görüntümüze rotoskop edilmesi gerekiyordu. Burada 2D değil 3D tracking yapılması lazımdı. Kameramız XY ve Z ekseninde de hareket ediyodu. Modelleme ve materyal ayarlamamızı yaptıktan sonra 3D sahnemizi çekimdeki track noktaları yardımı ile rotoskopladık. 3D sahnemizdeki ve stüdyodaki ışıkları referans aldığımız mars örneklerine göre uyguladık. Tabiki renderdan önce ayrıntıların bir kısmını (3D de yapmamız gereken) derinlik için DOF gölge varsa yansıma, sis ve diğer olması gereken ayrıntıların bazılarını compositing yazılımı ile yapabilirsiniz. Bazen renderleri defalarca yapmamız gerekiyor, çünkü hataları ve yeni eklemeleri ancak o zaman farkedilebiliyor. Ne kadar planlarsanız planlayın ufak tefek eklemeler gerekebiliyor. Ama iyi bir planlama, işin kalitesine her zaman artı olarak yansıyor. Hayal gücünüzü sınırlamayın çünkü siz istedikten sonra hayal gücünüzü sınırlayan tek şey makinenizin gücüdür.

VıdeoGraph 23

Tıps&Trıcks

Sorularla Edius Pro 3 Doğan ÇETİNKAYA Canopus Teknik Destek Uzmanı dcetinkaya@computorium.com

urgu sistemlerinde yeni bir çığır açmış olan Edius Pro 3 ile sorunsuz bir şekilde, özgürce kurguda mükemmelliği yakalayabilirsiniz. Edius Pro 3, video editing yazılımı hakkında bilinmesi gereken heyacan verici özellikleri siz kullanıcılardan gelen sorular ile cevapladık. Ayrıca önümüzdeki sayılarda bu program ile ilgili sizden gelebilecek daha değişik sorulara da yer vermeyi hedefliyoruz.

Edius Pro3 ile aynı Timeline üzerinde HD ve SD kurgu yapabilirsiniz

Edius NX for HDV ile DVStorm arasındaki fark nedir? NX, DVStorm’un size sunmuş olduğu bütün özellikleri sunmaktadır. Bununla beraber güçlendirilmiş bir takım yeni özellliklerinin yanında, I/O kabiliyetlerine de sahip oldu. Bu özellikleriyle endüstride mevcut bulunan HDV formatları arasında farklı bir konuma kavuştu. • HDV’nin klasik kurgu desteklerine ilave olarak, Edius NX for HDV gerçek zamanlı olarak Canopus HQ codec’lerini kullanarak capture yapabilir. • HD komponent modülü içermiş olduğu Expansion Kid opsiyonu sayesinde yüksek kalitede, tam HD çözünürlük ve ses ile senkronu tam olarak oturtulmuş SD video çıkışı imkanı tanımaktadır. • Sıkıştırılmamış ve kayıpsız bir şekilde yüksek kalitede SD çözünürlük imkanı tanır. Canopus kayıpsızlığını, doğru bir kayıpsız sıkıştırılmış Codec’e borçludur. Sıkıştırma hızı, orjinal görüntü kalitesine bağlı olduğu kadar sisteminizin sahip olduğu işlemcinin gerçek zamandaki hızı ile de ilgilidir.

DV Storm 2 Pro

EDIUS NX for HDV

EDIUS SP for HDV

DV Giriş / Çıkış

HDV Giriş / Çıkış

Optional Expansion

Analog S-Video/ Composite giriş

Analog S-Video/

SD component giriş

SD component çıkış

Component Output Module

Optional Component Output Module

HD component çıkış

Optional Expansion

Balanssız ses Giriş/Çıkış

Balanslı ses Giriş / Çıkış

SD-SDI Giriş / Çıkış

HD-SDI Giriş / Çıkış

SD sıkıştırılmamış/ Kayıpsız görüntü yakalama

HD çözünürlükte görüntü yakalama

Optional Expansion

RS-422 aygıt kontrol/ Referans girişi

NTSC analog giriş gelişmiş sinyal

Herhangi bir Windows yazılımı ile Çift yönlü (Analog/Dijital-Dijital/ Analog) dönüşüm.

Optional Expansion

Standart HDV kurgusu

O P

P P

Inscriber TitleMotion Pro Programı

Optional Expansion

Ulead DVD Workshop, Sony ACID Programları

Optional Expansion

Adobe Premiere Pro programında görüntü yakalama/Video çıkış Plug - in

Adobe After Effects, Photoshop

Edius Pro 3.0

Composite çıkış

DV kurguyu, Video donanım vasıtası ile hızlandırma

Video-çıkış plug-ins

Montaj Programları

24 VıdeoGraph

Premiere 6x, Edius 2x, Edius Pro 3.0

• 64 bit PCI yuvası size HD çözünürlük veri transferi yapmanıza imkan tanır. • Edius NX for HDV sahip olduğu filitre özelliği sayesinde sesteki kirliliği önlemektedir.

olarak birden fazla kanal çalışabilmenize imkan tanır. Bununla beraber, gerçek zamanlı performans sabit disk ve bellek gücünün yüksek seviyelerde olmasını gerektirmektedir.

HDV kurgusunda neden güçlü bir sisteme ihtiyacımız vardır? HD çözünürlüğündeki bir kurguda, tam görüntü boyutu her kare için 1440/1080’dir. Yani, yaklaşık olarak SD çözünürlüğündeki bir görüntünün 4 kat fazlasıdır. HDV kurgusunda görüntüyü, sıkıştırılmış (Compressed Stream) bir şekilde yeniden kodlar (Örneğin; MPEG ya da Canopus High Quality olarak) ve uygulanması istenen efektler tam görüntü boyutuna göre düzenlenmiş olur.

Sistem bileşenlerini en son teknolojilerle yapılandırdığınızda kurgulayacağınız video formatı *.avi ise 6 kanal, *.mpeg, m2p, mp2 ise 2 kanal, Canopus’un tescilli video formatı olan HQ HD’de 2 yada 3 kanal gerçek zamanlı kurgu olanağı sağlar. Bunlarla beraber dikkat edilmesi gereken hususlardan bir diğeri de, kurgulanacak görüntülerin kesinlikle işletim sistemi kurulu sabit disk haricinde başka bir sabit disk bünyesinde olması ve bu sabit disk üzerinden okunup yazılması gerekmektedir.

Sonuç olarak bu işlemleri gerçekleştirmek için hızlı bir işlemci ve yüksek performanslı bir belleğe ihtiyaç duyulur. Zamanın çok önem taşıdığı günümüzde, çalışmalarda yüksek performans ve hız isteniyorsa minimum işlemci en az Intel Xeon 2.8, bellek ise 1GB veya daha üstü olmalıdır. Çalışmalardaki verimlilik sadece Ram ve CPU gücüne bağlı olmayıp, sistem performansını farklı etkenlerde tetikler. Bu bağlamda Sabit Disk ünitesinin yazma ve okuma hızlarının da yüksek seviyelerde olması, iş hacminin olumlu yönde artmasına zemin hazırlar. Sabit diskiniz, sistemde kullanılan anakarta bağlı olarak, SCSI tabanlı sabit disk kullanmalıdır. SCSI sabit disklerin yazma ve okuma hızları, kullanılan SCSI controller ünitesinin yazma ve okuma

hızıyla doğru orantılıdır. SCSI controller U160 ise 160mb/sn.dir, U320 ise 320mb/sn dir. Önermiş olduğumuz bu ölçülerde, sisteminizi oluşturduğunuz taktirde HDV kurgusunda yüksek performans ve hıza ulaşmış olursunuz. Edius Pro 3.0 video kurgu yazılımında gerçek zamanlı olarak, hangi formatlarda ve kaç kanal çalışılabilir? Edius Pro 3.0, sahip olduğunuz sistem gücü ve kurgulamak istediğiniz video formatlarına bağlı olarak değişkenlik arz edecektir. Yani kurguda sistemi oluşturan bileşenlerden biri olan işlemcinizin örneğin; Intel Pentium 4 2.8’den yüksek olması, gerçek zamanlı

Eğer kullanılan görüntüler video diskinden hariç bir yerden okunup yazılıyor ise, Edius Pro 3.0 timeline üzerinde okunan ve birden fazla çalışılan kanallarda önizleme sırasında “Playback Stopped” hatası ile karşılaşılır. Bunun nedeni, yazma ve okuma hızı aynı olsa bile, görüntülerin video diskinden hariç bir sabit diskten okunmasından kaynaklanır.

SRT Yeni Binasında

akarya ilimizde yerel TV lisansı ile yayın yapan SRT, 21 Haziran 2005 günü oldukça kalabalık bir katılım ile yeni binasının açılışını yaptı. Oytun Okumuş Medya Plaza’da yayın hayatına devam edecek olan SRT, ikibin metrekarelik bir kapalı alan ve 1,5 dönümlük bahçesindeki tesisler ile göz dolduruyor. SRT Yönetim K u r u l u Başkanı Sayın Atilla Okumuş’un 14 yılın birikimi

Diğer yerel TV’lere de benzer ortamlara sahip olmalarını temenni ederken, Sayın Atilla Okumuş nezdinde tüm SRT çalışanlarına, yeni binalarındaki çalışmalarında başarılar dileriz.

ile ortaya çıkardığı bu plaza’da SRT’nin seyircili çekimleri gerçekleştireceği yüksek tavanlı 175 ve 275 m2’lik iki adet stüdyo mevcut. Bu iki stüdyonun ortasında yer alan Yayın odası, kurgu odaları ile doğrudan bağlantılı altyapıya sahip.

VıdeoGraph 25

Teknoloji

XDCAM’in yükselen grafiği Yasir KARADENİZ Avkom Elektronik Ltd. Şti. Satış Mühendisi yasir.karadeniz@avkom.com

D Sony XDCAM profesyonel disk sistemi hızla benimseniyor

ünya’da şu an en çok kullanılan teypsiz kayıt ortamı SONY’nin XDCAM profesyonel disk sistemi broadcast firmaları, 3. parti üreticiler ve müşterilerin desteğini kazanmaya devam ediyor. XDCAM, DVCAM formatı dahil olmak üzere Sony’nin şimdiye kadar geliştirdiği tüm broadcast formatlar içinde satış grafiği en yüksek olan formattır. Kayıt sisteminde tamamen farklı bir yaklaşım sunmasına rağmen böyle yüksek bir talep görmesi, profesyonel kullanıcıların SONY’e olan güvenlerinin ve bu yeni teknolojinin yerleşeceğine olan inançlarının yüksek olduğunu gösteriyor. FORMAT

ADET

ÜR. TAR.

Analog Betacam

470000

1982

Digital Betacam

90000

1993

Betacam SX

54000

1996

DVCAM

610000

1996

MPEG IMX

15000

2001

HDCAM

17500

1997

XDCAM

6000

2003

(4,500 adet CineAlta ve 900 adet HDCAMSR (2003 dahil)

Mart 2005’e kadar tüm dünyada XDCAM kamera ve VTR satışları

Sony XDCAM profesyonel disk sistemine olan destek non linear çözüm üreten dünya çapındaki 27 şirketle non linear dünyasında da genişlemeye devam ediyor. Bu şirketlerin belirttiğine göre, XDCAM ile elde edilen içerik şu an Adobe, Apple, Avid, Canopus, DPS, Metus, Shadow, Dalet Digital Media Systems, EVS, GEE Broadcast Systems, Harris, IBIS, Inci-

te, Leitch, MOG Solutions, NewAuto, Omneon, Omnibus, Open Cube, Pinnacle Systems, Quantel, Sea Change, Silicon Graphics Inc., Sobey, SweDish, Telestream, Thomson/Grass Valley and Sony's Vegas and XPRI systems tarafından üretilen edit sistemleri ile uyumludur.

Şu an Avrupa’da

Almanya’da WDR, Pro7/Sat1, Norveç’de NRK, Polonya’da ATM Studio, İngiltere’de BBC, BSkyB, CNN, İspanya’da Telemadrid, İsviçre’de SVT, Danimarka’da Metronome Studio, TV2Lorry, Yunanistan’da Mega & Star TV, Macaristan’da MTV, Hollanda’da 24/7, Cam-a-Lot, UBF, RTV, Rusya’da RTR, Belçika’da RTL/TV1,

Latin Amerika’da

Brezilya’da TV Globe, TV Record, Arjantin’de Telefe, Artear, Şili’de Channel 13, TVR,

Asya’da

Çin’de Shenzhen TV, Heilongjiang TV, Shandong TV, Ningbo TV, Guangdong TV Kore’de Jinju MBC, Taiwan’da Eastern Broadcaster Filipinler’de ABC Avustralya’da Seven Network, Prime TV Japonya’da TV Shin Hiroshima, J Sports, Nagoya TV, Kobe Cable, NTT

Amerika ve Kanada’da

Toronto One (Can), CNN, NBC Olympic, CBS Network,CBS O&O, King World (Viacom) WLS (ABC Chicago), WFLD (Fox Chicago), Dispatch, Wexler, New England Cable Fisher Gp, LIN TV

Türkiye’de ise

STV, Anadolu Ajansı, Imaj Ajans ve Şafak Film XDCAM ürünleri kullanmaktadır.

26 VıdeoGraph

Teknoloji

3G Nedir? Neler getiriyor? THY

Kemal BAYRAMOĞLU

kbayramoglu@thy.com

3 3G, üçüncü kuşak mobil iletişim sistemlerinin

G, üçüncü kuşak mobil iletişim sistemlerinin genel adıdır. Bugüne kadar kullandığımız, GSM teknolojisine dayalı cep telefonları ikinci kuşak (2G) olarak adlandırılır ve dijital tabanlıdır. 1970’li yıllarda geliştirilen ilk kuşak, analog hücresel mobil sistemler ise kullanıcıların gereksinimlerine yanıt vermekten uzak olduğu için yerlerini, hızla bugün kullanmakta olduğumuz GSM şebekelerinin de içinde yer aldığı 2G teknolojilerine bıraktılar. Günümüzün büyük ölçüde metropolleşmiş, hızlı yaşam temposu ve değişen tüketim alışkanlıkları, yeni kullanıcı taleplerini de beraberinde getirdi. Böylece 2.5G teknolojisiyle tanıştık. 2.5G, 2G ile 3G arasında bir köprü olmaktan çok, 2G teknolojilerinin geliştirilmiş halidir. Aşağıdaki tabloda her üç teknolojinin karşılaştırmasını göreceksiniz.

Bu hızda elbette hızlı veri aktarımı mümkün değildir. 2.5G teknolojisinin desteklediği GPRS ile bu hız teorik olarak 8 zaman-slotunun hepsinin kullanılmasıyla birlikte 171.2 kbps seviyelerini kadar çıkar, ancak pratikte bu hızlara ulaşmak neredeyse imkansızdır. 3G’de ise öngörülen teorik hız limitleri şöyledir: Araç içinde (otomobil, otobüs vs.): 144 kbps Yürürken (yaya pozisyonunda): 384 kbps Sabit lokasyonda (bina içinde): 2 mbps (2048 kbps) Yukarıdaki hızlarla görüntülü iletişim mümkün kılınmaktadır. 3G teknolojisi GSM’e (TDM) değil, C-DMA şebekeleri üzerine yapılandırıldığından ve UMTS tabanlı olduğundan operatörlerin yeniden yatırım yap-

2G Kablosuz

2.5G Kablosuz

3G Kablosuz

Günümüzdeki neredeyse tüm dijital mobil telefonlar

Günümüzdeki en iyi mobil teknolojisi

Televizyonu, defter bilgisayarı ve cep telefonunu bir araya getiriyor.

Temel Özellikleri: Telefon çağrıları Sesli posta Basit e-posta mesajları alabilme

Temel Özellikleri: Telefon çağrıları /faks Sesli posta Ataşmanlı e-posta mesajları alıp/ gönderebilme Web tarama Navigasayon/haritalama Yeni güncellemeler

Temel Özellikleri: Telefon çağrıları/faks Küresel roaming Ataşmanlı e-posta mesajları alıp/gönderebilme Yüksek hızlı Web Navigasayon/haritalama Videokonferans TV yayını Elektronik ajanda toplantı hatırlatıcı (gruba)

Hız: 10kb/saniye

Hız: 64-144kb/saniye

Hız: 144kb/san. 2mb/saniye

3 dakikalık bir MP3 şarkıyı indirme zamanı: 31- 41 dk.

3 dakikalık bir MP3 şarkıyı indirme zamanı: 6-9 dakika

3 dakikalık bir MP3 şarkıyı indirme zamanı: 11 saniye -1.5 dakika

genel adıdır

Kullanılmakta olan 2G teknolojilerinin, darboğazı sınırlı veri (data) kabiliyetleriyle donatılmış olmasıdır. 2G’de ağırlık veriden çok sese verilmiştir. 2G’nin ilk ortaya çıktığı yıllarda bu anlaşılabilir bir durumdu çünkü o yıllarda internet henüz emekleme devresindeydi. İnsanların en önemli gereksinimi hareket halindeyken sesli iletişim kurabilmek, yani telefonlarını yanlarında taşıyabilmekti. Geçen zamanla birlikte ihtiyaçlar da çeşitlendi ve değişti. Günümüzde insanlar artık sadece ses iletimiyle yetinmiyor, seslerine görüntüleri de eşlik etsin istiyorlar. Bu ise mevcut 2G ve 2.5G teknolojilerinin sunduğu veri aktarım hızlarıyla kolayca gerçekleştirilebilecek bir şey değil. 3G, özellikle bu yüzden TV yayını ya da video-konferans şeklindeki görüntü aktarımına ilişkin talepleri karşılayacak şekilde yapılandırılmış bir iletişim protokolleri bütünüdür. Şimdi veri hızlarını kıyaslayalım isterseniz. 2G teknolojisinde, yani yaygın olarak kullanılan GSM şebekelerinde, orijinal veri hızı en düşük faks aktarım hızı olan 9.6 kbps ile sınırlıydı.

masını gerektirmektedir. Bu nedenle çok kısa dönemde (1-2 yıl) Türkiye’de lansmanı pek mümkün görünmemektedir. Mevcut GSM şebekeleri TDM tabanlıdır. 3G teknolojilerinin dayandığı CDM tabanlı bir şebeke kurmak çok maliyetlidir. Bu nedenle operatörler 2.5G servislerinin bir parçası olarak HSCSD ve EDGE gibi GSM şebekelerinde veri hızını artıran tekniklere öncelik vermektedirler. Ancak bunların en hızlısı EDGE bile maksimum 384 kbps düzeyinde bir aktarım hızı sunabilmektedir. Bu hızla görsel veri aktarmak mümkündür, ancak HDTV veya DVD kalitesinde full-motion, fullduplex görüntü için yeterli olmayabilir. Özetle, iletişim teknolojisi önümüzdeki yıllarda yeni açılımlara konu olacak. Popüler TV kanallarını izleyebileceğiniz, 5-10 dakikalık MPEG/AVI ataşmanlı eposta alıp gönderebileceğiniz ve birden çok kişiyle eşzamanlı görüntülü görüşme yapabileceğiniz görüntülü telefonlar yakında geliyor. Ama çok yakında değil.

VıdeoGraph 27

Teknoloji

Gelecek Nesil Internet Protokolü (IPv6) Burhan EKER Computorium Sistem Yöneticisi beker@computorium.com

nternet son yıllarda inanılmaz bir gelişme göstererek tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaya başladı. Internet kullanıcı sayısındaki patlama, IP adresi yetersizliğinin ortaya çıkmasına neden oldu. Şu anda var olan IP adresleri hızla tükenmekte. Yeni bir IP standardı olan IPv6’in geliştirilmesiyle hem varolan IPv4’un açıklarının kapatılması, hem de adres yetersizliğinin giderilmesi amaçlanmaktadır.

IPv6 şu anki tüm IP ihtiyacını karşılayacak yapıda

28 VıdeoGraph

Ben 1999 yılından bu yana sürekli Ipv6 ‘dan bahsedildiğini biliyorum ama su ana kadar fazla bir aşama kaydedilmedi. Peki ya IPv5 ne oldu derseniz? Laboratuar ortamından dışarıya çıkmayı başaramadı. IPv6 ise, şu anki tüm IP ihtiyacını karşılayabilecek bir yapıdadır. Ama IPv6’ya geçiş sürekli erteleniyor. Bunun başlıca sebepleri: • NAT/NAPT: NAT/NAPT çözümleri bir çok şirket tarafından kullanılıyor. Kısa vadeli bir çözüm olarak düşünülmüştü, fakat performansları ile IPv6’ya geçişi engellemişlerdir. Bu çözümün yaygın ve başarılı bir şekilde sunulduğu günümüz ortamında IPv6’ya geçiş gereksiz görülebiliyor. • Ipv6 Desteklemeyen cihazlar: Eski ağ ürünlerinin bu teknolojiyi desteklememesi. Fakat yeni ürünler IPv6’yı destekliyor.

• Ipv6 desteği olmayan İşletim sitemleri: Günümüzde bir çok firma, halen NT 4.0 ve Windows 2000 altındaki işletim sistemlerini kullanıyor. Bu yazılımlar IPv6’yı desteklememektedir. Fakat Microsoft Windows 2000 ve üzeri, Linux kerneli ve Solaris 8 Ipv6 destekliyor. • IPv6 MAC: IPv6 protokolünde IP adresi oluşturulurken MAC adresi kullanılması yöntemi izlenilebilirliği arttıracağı konusundaki endişelerin olması. • Maliyet

Şu an kullandığımız IP teknolojisinin başlıca sorunları:

• IP Version 4 adresleme alanları daraldı: IPv4 yaklasık dört milyar farklı adresi desteklemektedir, fakat bunların mevcut dağıtımının düzensiz olarak yapılmış olması nedeniyle günümüzde IP adresi almak isteyen kişi ve kurumlar, kalan adreslerin bir kısmı ile yetinmek zorunda kalmışlardır. Ayrıca, internet yönlendirme tabloları inanılmaz bir şekilde büyüdü. • IP tabanlı bir çok yeni teknoloji ürününün piyasaya çıkması: Gelişen teknoloji ile beraber, günümüzde bilgisayarlar dışındaki başka cihazlara da IP verilmeye başlandı (GPRS ve yakında UMTS sistemleri ile beraber her bir mobil terminal bir IP numarasına ihtiyaç duyacak.) • Hiyerarşik adresleme eksikliği: IPv4 sistemi,

Internet omurgasına bağlı ağ trafiğini sınıflandırmak için bir adres hiyerarşisi kullanır. Böyle bir adres hiyerarşisi olmadığı taktirde yönlendirme bilgilerinin, bütün ağların ulaşabileceği bir lokasyona konması gerekir. Adres hiyerarşisi kullanılarak şebeke yönlendiricileri, IP adreslerini kullanarak trafiğin geçişini yönlendirebilmektedirler.

128 Bit’lik bir adres boşluğuna sahip ve bu da teorik olarak yaklaşık 3.4*1038 adet farklı IPv6 adresi anlamına geliyor. Bir IPv6 adresi 128 bitten oluşur. İlk 3 bit sabittir. Daha sonra bölgesel kimlik (Regional ID), servis sağlayıcı kimliği (Provider ID), abone kimliği (Subscriber ID), alt ağ kimliği (Subnet ID) ve arabirim kimliği (Interface ID)

IPv6 adreslerinde akış(flow) ve öncelik (priority) bölümleri vardı. Bu bölümler sayesinde gönderilen paketlerin ne içerdiği daha iyi belirtilebilir. Gerçek zamanlı (realtime) ve çabuk cevap gerektiren uygulamalarda belirgin bir hızlanma sağlanabilir. Örnek vermek gerekirse, internette bir mpeg dosyasını izlediğimizde bunu algılar ve öncelik verir.

Fakat kullanılmakta olan hiyerarşi sisteminin, tek ceşit olmaması ve IPv4 adreslerinin dikkatli dağıtılma gereksinimi, Internet adresleme ve yönlendirmesini gittikçe içinden çıkılmaz bir duruma sokmaktadır. IPv4 sitelerinin yeniden düzenlenmesi (numaralandırılması) düşünülebilir. Fakat bu çözüm genişleyen yapıda çokta mantıklı bir çözüm olarak düşünülemez.

Şu anki IP problemi NAT ile çözülebilir mi?

Bilindiği üzere NAT oldukça ucuz bir çözüm. Ipv6 karşıt görüşte olanlar Ipv4‘deki adres problemlerini NAT ile çözebileceklerini düşünüyorlar ve bunun kesin çözüm olduğunu ileri sürüyorlar. Ipv6 destekleyenler ise gerçek noktadan başka bir noktaya bağlanabilirliği ortadan kaldırdığına dair dikkat çekiyorlar. NAT kurulu bir sistemden geçen tüm dataların dönüştürülmesi gerekir, bu da iletişimi şifrelemek ya da imzalamak için, IP güvenliği mimarisi (IPsec) protokollerinin kullanımını imkansız hale getirir. NAT’ı bir çok firmanın yaygın olarak kullanmasına karşın bu kesin çözüm değildir.

Ipv4 ve Ipv6 arasındaki farklar

• Ipv4 ile Ipv6 arasindaki en büyük fark, Ipv4’un 32 Bit’lik adres boşluğuna sahip olması, IPv6 ise

gelir. Bu bölümler değişen bit uzunlukta olabilirler. Ama toplamları 1283=125 etmelidir. • IPv4 4 Byte’lık adres ile 2^32 yani 4.000.0000.000 adreslenebilir. IPv6 ise 16 Byte’ lık adres ile 3.4*38 yani 300.000.000.000.000.000.000.000.0 00.000.000.000.000 adreslenebilir. • Diğer bir fark ise IPv6, IP paketinin temel yapısını IPv4’e göre kolaylaştırıyor ve geliştiriyor. IPv6’da, IPv4 başlıklarının bir kısmı kaldırıldı, kalanlar isteğe bağlı hale getirildi. Yeniden tasarlanan ve basitleştirilen paket yapısı, daha uzun olan IPv6 adres alanlarının getirdiği bant genişliği yükünü kısmen telafi edecektir. 16 Byte’lık IPv6 adresleri, 4 Byte’lık IPv4 adreslerinin tam dört katı uzunluğundadır. Fakat yeni yapılanma sayesinde IPv6 başlığının toplam uzunluğu IPv4’ün sadece iki katıdır. Aynı zamanda IPv6 paket formatı yeni bir 24 Bit’lik trafik akışı tanımlama alanı içermektedir ve bu servis kalitesini önemli ölçüde arttıracaktır. IPv6 datagramı basit olarak, en başta sabit uzunlukta bir ana başlık (base header) ve bunun ardından genişletme başlıkları içerir. Bu genişletme başlıkları ileride kullanılabilecek yeni protokoller için düşünülmüştür. Başlıkların ardından ise veri gelir.

Version: Sözleşme sürümü Flow. Label: Veri tipi. Priority: Öncelik derecesi. Payload Length: Ana başlık hariç datagramın boyutu. Next Header: Sırada hangi bölümün olduğunu belirtir. Sonraki başlık kısmında bir genişletme başlığýnın ya da hemen verinin geleceği belirtilir. Hop limit: Paketin yok olmadan önce geçebileceği en fazla nokta sayısı. Gönderici Adresi: Bilgiyi gönderen kaynağın adresidir ve bu alan 128 Bit uzunluğundadır. Alıcı Adresi: Bilginin ulaştırılacağı adrestir bu alan 128 Bit uzunluğundadır.

Başlangıç için 3 çesit IPv6 adresi

1. Unicast: Unicast adresi, tek bir bilgisayara ya da arayüze verilen adrestir. Unicast adrese yönlendirilen bir paket sadece o adresi taşıyan arayüze gönderilir. 2. Anycast: Anycast adres, bir grup arayüze ait ortak bir adrestir. Anycast adrese gönderilen paketler, bu arayüzler grubundan sadece bir tanesine ulaştırılır ve bu da en yakın olanıdır. Anycast adres, gönderen adresi olarak kullanılamaz, sadece alıcı adresi olarak kullanılır. 3. Multicast: Multicasting’de veriler, network üzerindeki alıcıların sadece bir bölümüne gönderilir. Broadcasting’de ise veriler network üzerindeki herkese gönderilir.

VıdeoGraph 29

Teknoloji

Neden profesyonel

LCD monitörler? Yasir KARADENİZ Avkom Elektronik Ltd. Şti. Satış Mühendisi yasir.karadeniz@avkom.com

ony’nin gelişmiş resim işleme teknolojileri, yapımcılık dünyasının hareketli video görüntüleri için optimize edilmiş, göz kamaştırıcı görsel performans sunuyor. Şimdi Sony LCD monitör teknolojisinin 9 temel avantajı üzerinde bir inceleme yapacağız.

1) Sony teknolojisinin bir sonucu olan LCD resim kalitesi

Sony LMD serisi monitörler, LCD resim kalitesi konusunda çok ciddi bir gelişmenin öncülüğünü yapıyorlar

LMD serisi monitörler, durgun ve özellikle hareketli resimlerde çok daha iyi resim kalitesi için Sony tarafından geliştirilmiş olan patentli özel bir Dijital Sinyal İşleme teknolojisini kullanmaktadır. Örneğin, X algoritması yeni bir piksel hesaplaması için önceki pikseller arasındaki maksimum ilişkiyi bularak interlaced resimden progressive resime geçişte en kaliteli dönüşümü elde eder. Sonuç, özellikle hareketli görüntülerin yeniden oluşturulması esnasında resmin kalitesinde çok daha yüksek performans demektir.

2) Kurulumdaki esneklik

LCD monitörlerde ebatların ve ağırlığın düşüklüğünden dolayı zaten mevcut olan avantajlar LMD’lerin ekran ve görüntü işleme birimini ayıran yenilikçi tasarımıyla çok daha geliştirilmiş durumdadır. Bu, ekranın kendi başına çok daha hafif ve kullanımda esnek olması anlamına gelir.

3) Daha uzun kullanım ömrü

Bir LCD monitörün kullanım süresi, tipik bir CRT monitörden çok daha fazladır. Bu daha uzun süreli bir arka ışık işlemi içeren LCD teknolojisinin yapısından kaynaklanır.

4) Uygulamalarda düşük maliyetler

• LCD teknolojisinin bir avantajı da CRT monitörlere kıyasla toplam maliyetteki azalmadır. • LCD monitörlerde Linear’lik mükemmeldir ve bir takım ekran ayarları yapmayı gerektirmez, ayrıca magnetizmadan da etkilenmezler. • Daha az güç tüketimi sağlar. Güç tüketimi ortalama bir CRT monitörünkinin 1/3’ü kadardır. • Daha az havalandırma ihtiyacı duyar. Bu, az güç tüketiminden kaynaklanır ve özellikle OB araçlarda

30 VıdeoGraph

ve geniş stüdyolarda daha az maliyet demektir. • Daha az yer ihtiyacı sağlar. Bir yapım stüdyosunda veya OB aracındaki kısıtlı alan, LCD monitörlerle çok daha etkili bir şekilde kullanılabilir.

5) Çok sayıda ekran boyutu seçeneği

Sony LMD serisinin 4 inch’ten 32 inch’e kadar 16:9 ve 4:3 oranlarda çok çeşitli ebatlarda monitörleri mevcuttur. Bu neredeyse her uygulama için uygun bir Sony LCD monitör var demektir.

6) AV Ve IT uygulamaları için uygunluk

LMD serisi monitörler bilgisayar ve geleneksel video girişlerinin her ikisini de destekleyecek şekilde geliştirilmiştir. Genel anlamda IT ve AV entegrasyonu gelecekte daha da artacaktır ve LMD serisi monitörlerin bu avantajı özellikle CRT monitörlerle kıyaslandığında çok önemlidir.

7) Üretimde maksimum esneklik

Düşük güç tüketimi, yüksek parlaklık ve kontrast iç ve dış uygulamalarda maksimum esnekliği sağlar. Bugünün hızlı değişen iş dünyasında, LCD monitörlere yatırım yapmak yatırımcıya ekranları değişken uygulamalar için hızlı bir şekilde yeniden konumlandırma imkanı kazandırır.

8) SD den HD’ye geçişte kolaylık

HD formatının yapımcılıktaki yükselişi belirgindir ama her uygulama bu seviyede yatırım için uygun olmayabilir. LMD serisi monitörlerde istediğiniz zaman HD uyumu ekleyebileceğinizi bilerek başlangıç maliyetini azaltabilirsiniz. LMD serisinde ekran ve işlemci ünitesinin ayrı olması bu geçiş esnasında ciddi bir rahatlık sağlar.

9) Düşük maliyetli HD

HD uygulamalarda maaliyet, LCD monitörlerde CRT monitörlerden daha düşüktür. Ayrıca genel olarak CRT monitörlerde SD ve HD sinyallerini desteklemek için 2 ayrı aksesuar gerekir. LMD serisi monitörlerde tek bir aksesuar HD-SD arasında seçim yapmayı sağlar. Bu kurulumlarda ciddi bir avantaj oluşturur.

Teknoloji

Hangi HD kamera, hangi uygulama için Yasir KARADENİZ Avkom Elektronik Ltd. Şti. Satış Mühendisi yasir.karadeniz@avkom.com

ony, HD yayıncılık alanında 24 kare de çekim yapabilen CineAlta olarak tanınan HDW-F900 ve HDCAM ailesi olarak tanınan HDW-750 ve HDW-730 modelleri ile öne çıkıyor.

Cinealta HDW-F900 kamera gittikçe artan bir oranda film kameralarının yerini alıyor

Programcılar HD çekimler yaparak, yapımlarını yakın gelecekte talep edilecek tek format olan HD olarak saklayabilirler. Ülkemizde de son dönemde yakından izlenen High Definition kameralar, HD kurgu sistemlerinin değişik üreticiler tarafından hazır hale getirilmesi ile daha yakından takip edilir oldu. Tabii bu aşamada hangi HD kameranın hangi uygulama için daha uygun olduğu kafaları karıştırmakta, seçim yaparken zorluklar yaşanmakta. İşte size basit özellikleri ile bazı ipuçları: CineAlta HDW-F900 kamera gittikçe artan bir oranda film kameralarının yerini alıyor. Bundan bir kaç sene öncesine kadar parmakla gösterilen CineAlta kullanımı, artık sayılamayacak kadar çok ve farklı yapımcılar tarafından tercih edilmekte. Bu kısa paragraftan da anlaşıldığı üzere HDWF900 kamera film çekimi, high-end televizyon programları ve prestij reklam kliplerinde tercih ediliyor. Şimdiye kadar oldukça yüksek seyreden fiyatlardan dolayı ülkemizde p e k az sayıda CineAlta kamera

CineAlta HDW-F900 kamera

bulunuyordu. Hem ekonominin gelişmesi hem de üretimin artması ile fiyatların makul seviyeye çekilmesi ile yakın zamanda ülkemizdeki CineAlta kamera sayısının artması beklenmekte. HD çekimlerin daha geniş bir tabana yayılmasını isteyen Sony, normal digital TV yayıncılığında kullanılmak üzere 2 model daha geliştirdi: HDW-750 ve HDW-730. HDW-750, 25p çekim özelliği ile drama tarzı film görunumlu yapımlar için, ekonomik ve direkt olarak televizyon programcılarına yönelik 16mm film kalitesini aşan ama dijital teknolojinin kolaylıklarını sunan bir kamera. HDW-750 25p çekimin yanında, 50i çekim imkanı sunarak çok amaçlı kullanımlar için uygun. HDW-730 50i çekim özelliği ile özellikle belgesel veya sportif aktivite gibi çekimlerde yani film görunumu olması gerektirmeyen uygulamalarda Digital Betacam kamera fiyatlarında ekonomik bir çözüm sunuyor. Bu arada söz konusu iki kamera arasındaki kayda değer farklardan biri de CCD teknolojileri. HDW-750 kamera FIT özellikli CCD’leri ile -135dB smear seviyesi verirken, HDW-730 kamera IT özellikli CCD’leri ile -125dB smear seviyesi üretmesidir.

VıdeoGraph 31