Hafnor Dahl [ %F?I
MATEMATIKK FOR BARNETRINNET
NYNORSK
2
OPPGÅVEBOK
Hanne Hafnor Dahl • May–Else Nohr
Matematikk for barnetrinnet
2
OPPGÅVEBOK
Nynorsk
© CAPPELEN DAMM AS, 2014 Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i denne publikasjonen. Utan særskilt avtale med Cappelen Damm AS er all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate så langt det har heimel i lov eller avtale med Kopinor, interesseorgan for rettshavarar til åndsverk. Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre til erstatningsansvar og inndragning, og kan straffast med bøter eller fengsel. Radius følgjer dei reviderte læreplanane per 2013 for Kunnskapsløftet i faget matematikk, dekkjer alle måla i læreplanane og er laga for bruk på barnetrinnet i grunnskulen. Illustratør: Eivind Gulliksen Omslagsdesign: Tank Omslagsillustrasjon: Eivind Gulliksen Grafisk formgiving: Cappelen Damm Ombrekking: AIT Oslo AS Forlagsredaktør: Guro Marie Jørgensen Omsett til nynorsk: Arve Lauvnes Trykk og ferdiggjering: Livonia Print SIA, Latvia 2014 Utgåve 1 Opplag 1 ISBN 978-82-02-40443-7 www.radius.cdu.no. www.cdu.no
Til dykk heime
Velkommen til Radius! Radius har som mål at barnet ditt skal utvikle ein heilskapleg matematisk kompetanse, som inkluderer: • ei god forståing av omgrep, og å kunne • utvikle fleksible reknestrategiar • resonnere og kommunisere • løyse samansette matematiske problem Radius Oppgåvebok følgjer dei same temaa som i Radius Grunnbok. Oppgåveboka inneheld, akkurat som Grunnboka, differensierte oppgåver, høvesvis Øve 1 og Øve 2. I Øve 1 har dei fleste oppgåvene visuell støtte. Oppgåvene i Øve 2 har same tema som oppgåvene i Øve 1, men større utfordringar. Oppgåvene i Øve 1 og Øve 2 finn du på sider med ramme. Oppgåveboka inneheld også oppgåver som ikkje er differensierte. Desse oppgåvene står på sider utan ramme. Oppgåvene i oppgåveboka eignar seg godt som lekser.
Lykke til! Hanne Hafnor Dahl May–Else Nohr
Velkommen til Radius!
3
Innhald Kapittel 1 Hugsar du?
6
Tala frå 1 til 20 . . . . . . . . . . . . . . 6 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Talvenner . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Tiarvenner . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Tiar og einarar . . . . . . . . . . . . 14 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kapittel 2 Pluss til 20 Rekne med tiar og einarar . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne om 10 . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne vidare frå tiarvennen . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne om 10 på tom tallinje . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapittel 3 Minus til 20 Rekkjefølgja på tala . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trekkje frå 0, 1 og 2 . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Differanse . . . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne med tiar og einarar . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne om 10 på tom tallinje . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Innhald
18 18 18 20 20 22 22 24 24
26 26 26 28 28 30 30 32 32 34 34
Kapittel 4 Rekne med pengar Pluss og minus med pengar . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Det dobbelte og halvparten . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapittel 5 Geometri
36 36 36 44 44
48
Romfigurar . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Areal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Spegelsymmetri . . . . . . . . . . . . . 52 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Kapittel 6 Tiarane frå 0 til 100 Tiarane frå 0 til 100 . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne pluss på tom tallinje . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne minus på tom tallinje . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pluss og minus med einarar og med tiarar . . . . . . . . . . . . .
Kapittel 7 Tala til 100 Tala til 100 . . . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Partal og oddetal . . . . . . . . . . Tiarar og einarar . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne med tiarar . . . . . . . . . .
54 54 54 58 58 60 60 62
64 64 64 68 70 70 74
Kapittel 8 Statistikk
Subtrahere tosifra tal med tiarovergang . . . . . . . . . . 112 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Dobling og halvering . . . . . . . 116 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
78
Lage tabell og søylediagram . . 78 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Kapittel 9 Tosifra og einsifra tal
86
Addere tosifra og einsifra tal . . . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Subtrahere tosifra og einsifra tal . . . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addere med tiarvenner . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Subtrahere med tiarvenner . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addere og subtrahere om heil tiar . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapittel 10 Tosifra tal Addere tosifra tal utan tiarovergang . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Subtrahere tosifra tal utan tiarovergang . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne addisjon på tom tallinje . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne subtraksjon på tom tallinje . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Addere tosifra tal med tiarovergang . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapittel 11 Klokka og årstidene
Heile og halve timar på klokka . . . . . . . . . . . . . . 120 Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Månadene og årstidene . . . . 122
86 86 88 88 90 90 92 92
Kapittel 12 Måling Samanlikne lengder og høgder . . . . . . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Måle lengder . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
94 94
100
120
Kapittel 13 Tekstoppgåver
100 100 102 102 104 104
Tekstoppgåver med addisjon . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Tekstoppgåver med subtraksjon . . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekne meir med 100 kroner og 50 kroner . . . . . . . . . . . . Øve 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
124 124 124 126 126
128 128 128 132 132 134 134
106 106 108 108
Innhald
5
Kapittel 1
Hugsar du? Tala frĂĽ 1 til 20 Ă˜ve 1 Skriv tala som manglar.
_1 __
___
_6 __
___
___
___
__ _5
___
1__0_
___
Skriv talet som er 1 meir.
8 9
____ ____
7
____ ____
9
____ ____
Skriv talet som er 1 mindre.
5 6
____ ____
6
Kapittel 1
Hugsar du?
8
____ ____
9
____ ____
Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
3+2
4+5
5+3
6+4
2+4
1+3
4
10 - 2
5
8-2
6
10 - 5
8
9
10 Tala fr책 1 til 20
8-4
7-3
5-1
7
Ă˜ve 2 Skriv tala som manglar.
1__1_
___
1__6_
___
___
___
___
___
1__5_
2__0_
Skriv talet som er 1 meir.
13 ____ ____ 14
17 ____
____
15 ____
____
10 ____
19 ____
____
11 ____
____
____
Skriv talet som er 1 mindre.
____ ____
8 9
____ ____
15
____ ____
18
____ ____
12
____ ____
____ ____
8
Kapittel 1
Hugsar du?
20
10
Rekn ut.
7 + 2 = ____
8 - 1 = ____
7 + 3 = ____
6 + 1 = ____
9 - 2 = ____
4 + 3 = ____
8 + 3 = ____
5 - 3 = ____
7 + 4 = ____
9 + 2 = ____
6 - 2 = ____
10 - 1 = ____
5 + 3 = ____
7 - 3 = ____
10 - 3 = ____
Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
6+3 9 +1 10 - 6
8-7
4+5
1
4
9 Tala fr책 1 til 20
10 9
Talvenner Ă˜ve 1 Skriv talvennen som manglar.
5 3
7 2
____
4
6 ____
4
____
Skriv talvennen som manglar. Rekn ut.
5 2
7 3
____
5 - 2 = ____ 3
5
6 ____
7 - 5 = ____
3
____
6 - 3 = ____
Legg saman talvennene. Rekn ut.
____
5
____
4
5 + 4 = ____
10
Kapittel 1
Hugsar du?
6
____
3
6 + 3 = ____
7
2
7 + 2 = ____
Øve 2 Tel fiskane. Lag tre reknestykke.
5 ____
3 =8 + ____
8 - ____ = ____
____
+ ____ = 8
8 - ____ = ____
Tel ballane. Lag fire reknestykke.
____
+ ____ = 7
7 - ____ = ____
____
+ ____ = 7
7 - ____ = ____ Talvenner
11
Tiarvenner Ă˜ve 1 Skriv tiarvennen som manglar.
5
____
____
____
6
____
9
____
Skriv tiarvennen som manglar. Rekn ut.
7
____
3
____
3 10 - 7 = ____
3
____
____
10 = 3 + ____
____
4
____
10 = ____ + 4 12
Kapittel 1
Hugsar du?
____
10 - 9 = ____
____
8
____
10 = ____ + 8
5
____
____
10 = 5 + ____
Ă˜ve 2 Tel endene. Lag tre reknestykke.
4 ____
6 = 10 + ____
10 - ____ = ____
____
+ ____ = 10
10 - ____ = ____
Tel skjela. Lag ďŹ re reknestykke.
____
+ ____ = 10
10 - ____ = ____
____
+ ____ = 10
10 - ____ = ____ Tiarvenner
13
Tiar og einarar Ă˜ve 1 Rekn ut.
10
10
10 + 6 = ____
10 + 4 = ____
Rekn ut.
10 + 2 = ____ 14
Kapittel 1
Hugsar du?
10 + 7 = ____
Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
1+1
2
14 - 4
4+4
4
10 - 4
2+2
6
8-4
3+3
8
4-2
5+5
10
10 - 2
Tiar og einarar
15
Ă˜ve 2 Rekn ut.
10 kr + 9 kr = ____kr
10 kr + 8 kr = ____kr
Rekn ut.
10 + 9 = ____
10 + 8 = ____
10 + 7 = ____
10 + 1 = ____
10 + 2 = ____
10 + 3 = ____
10 + 5 = ____
10 + 0 = ____
10 + 6 = ____
Skriv talet som manglar.
10 + ____ = 12 10 + ____ = 13 10 + ____ = 15 10 + ____ = 14 10 + ____ = 18 10 + ____ = 17 10 + ____ = 10 10 + ____ = 16 10 + ____ = 20 16
Kapittel 1
Hugsar du?
Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
12
7+3+3
10 + 2
13
9+1+5
10 + 5
14
4+6+4
10 + 3
4 + 10
15 Tiar og einarar
4+2+6
17
Kapittel 2
Pluss til 20 Rekne med tiar og einarar Øve 1 Ta tiaren frå ein blå ballong og legg han saman med einarane frå ein grøn ballong.
10
12 5
3 7 6 10
18
Kapittel 2
Pluss til 20
10 8
15 16
10 9
17 18
10
10
13 14
10
2
19
4 10
Ă˜ve 2 Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
12
10 + 2
10 + 6
13 14 5 + 10
3 + 10
15 16 8 + 10
10 + 7
17 18 4 + 10
10 + 9
19 Skriv talet som manglar.
13 = 3 + ____
____ +
10 = 12 10 + 5 = ____
16 = 6 + ____
____ +
6 = 16 10 + 7 = ____
Rekne med tiar og einarar
19
Rekne om 10 Ă˜ve 1 Rekn ut.
10 + 5 = ____
9 + 5 = ____
8 + 5 = ____
10 + 4 = ____
10 + 6 = ____
10 + 3 = ____
9 + 4 = ____
9 + 6 = ____
9 + 3 = ____
8 + 4 = ____
8 + 6 = ____
8 + 3 = ____
Rekn ut.
Rekn ut.
1
+2
_____
3
+4
_____
+3 _____
_____
+1
20 _____ 20
Kapittel 2
+5
+2 _____
Pluss til 20
+2 _____
_____
Ă˜ve 2 Rekn om 10.
7 + 5 = 10 + ____ = ____ 8 + 5 = 10 + ____ = ____ Rekn ut.
5 + 5 + 5 = ____
3 + 7 + 8 = ____
2 + 8 + 7 = ____
10 + 0 + 5 = ____
1 + 9 + 2 = ____
5 + 5 + 7 = ____
8 + 2 + 3 = ____
3 + 7 + 9 = ____
2 + 8 + 5 = ____
6 + 4 + 2 = ____
10 + 0 + 8 = ____
0 + 10 + 10 = ____
Rekne om 10
21
Rekne vidare frĂĽ tiarvennen Ă˜ve 1 Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
9+2
6+4
5+5
7+5
7+4 8+4
10
22
Kapittel 2
11
Pluss til 20
6+5
1+ 9
12
Øve 2 Svaret står midt i blomen. Fargelegg tre blad der tala gir svaret når vi legg dei saman.
2 7
8 6
8
13 3 9
16 2
5
7
6
2
3
8
1
7
3
14 9 6
14 4
8
1
4
9
4
3
3
6
7
15 5 7
13 2
4 3
8 5
Rekn ut.
7 + 3 = ____
8 + 2 = ____
9 + 1 = ____
7 + 5 = ____
8 + 5 = ____
9 + 3 = ____
6 + 4 = ____
5 + 5 = ____
3 + 4 = ____
6 + 5 = ____
5 + 6 = ____
3 + 5 = ____
Rekne vidare frå tiarvennen
23
Rekne om 10 pĂĽ tom tallinje Ă˜ve 1 Rekn ut. +2
8+6
8
+4
10 +3
7+4
+1
7
10 +2
8+4
8
___
___
+2
10
___
Rekn ut.
24
7+5
7
=___
9+4
9
=___
6+5
6
=___
Kapittel 2
Pluss til 20
Ă˜ve 2 Rekn ut.
8+4
8
=___
9+5
9
=___
7+6
7
=___
Rekn ut.
7 + 3 + 6 = ____
8 + 2 + 9 = ____
7 + 3 + 5 = ____
8 + 2 + 7 = ____
7 + 3 + 4 = ____
8 + 2 + 5 = ____
6 + 4 + 7 = ____
9 + 1 + 6 = ____
6 + 4 + 5 = ____
9 + 1 + 8 = ____
6 + 4 + 1 = ____
9 + 1 + 9 = ____ Rekne om 10 pĂĽ tom tallinje
25
Kapittel 3
Minus til 20 Rekkjefølgja på tala Øve 1 Skriv tala i stigande rekkjefølgje.
13 18 11 ____
____
16 ____
15
12
20
2 ____
____
17
11
____
____
5 ____
____
2 ____
Skriv talet som er 1 mindre og talet som er 1 meir.
____ 9 ____ 10
26
____ 11
____ ____ 17 ____
____ ____ 15 ____
____ ____ 14 ____
Kapittel 3
Minus til 20
Ă˜ve 2 1 meir enn 6 er
____ 7 .
1 meir enn 13 er
____ .
1 meir enn 19 er
____ .
1 mindre enn 5 er
____ .
1 mindre enn 9 er
____ .
1 mindre enn 18 er
____ .
2 mindre enn 7 er
____ .
2 mindre enn 10 er
____ .
2 mindre enn 20 er
____ .
1 meir enn 12 er 13.
Rekn ut.
13 + 1 = ____
10 + 2 = ____
15 + 1 = ____
19 + 1 = ____
18 + 2 = ____
16 + 2 = ____
9 + 1 = ____
9 - 2 = ____
7 + 1 = ____
18 + 1 = ____
10 - 2 = ____
17 - 1 = ____
8 + 1 = ____
20 - 2 = ____
16 - 2 = ____
Rekkjefølgja pü tala
27
Trekkje frĂĽ 0, 1 og 2 Ă˜ve 1 Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
18 - 1
15 - 1
17 - 2
14
15
17 - 1
Kapittel 3
16
17
16 - 1
18 - 2
28
16 - 2
Minus til 20
19 - 2
Ă˜ve 2 Rekn ut.
-0
-1
-2
10
____
17
____ 16
10
____ 8
19
____
14
____
19
____
17
____
20
____
16
____
20
____
15
____
11
____
18
____
18
____
20
____
Rekn ut.
2 - 1 = ____
5 - 2 = ____
7 - 1 = ____
12 - 1 = ____ 15 - 2 = ____ 17 - 1 = ____ Skriv talet som manglar.
17 - 1 = ____ 19 - ____ = 18
____
- 1 = 19
18 - 0 = ____ 15 - ____ = 13
____
- 1 = 17
16 - 2 = ____ 18 - ____ = 18
____
- 1 = 11
Trekkje frĂĽ 0, 1 og 2
29
Differanse Ă˜ve 1 Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
20 - 20
18 - 16
11 - 10
30
Kapittel 3
Minus til 20
0
1
2
12 - 11
13 - 13
14 - 12
Øve 2 Trekk frå 2. Trekk frå 2.
20 18 16
19 17
1
0 Differanse
31
Rekne med tiar og einarar Ă˜ve 1 Rekn ut.
32
14 - 4 = ____
13 - 3 = ____
14 - 10 = ____
13 - 10 = ____
12 - 2 = ____
15 - 5 = ____
12 - 10 = ____
15 - 10 = ____
Kapittel 3
Minus til 20
Ă˜ve 2 Rekn ut. Trekk strek til rett svar.
14 - 4
1
16 - 10
2 19 - 9
3
15 - 5
4 17 - 10
15 - 10
5 6
19 - 10
14 - 10
7 11 - 10
8
12 - 10
9 18 - 10
13 - 10
10 Rekne med tiar og einarar
33
Rekne om 10 pĂĽ tom tallinje Ă˜ve 1 Rekn ut. -2
-3 Start
13 - 5
___ -2
10
13 -5 Start
15 - 7
___
10
15
Rekn ut. Start
14 - 6
14
=___
Start
16 - 7
16
=___
Rekn ut.
34
13 - 3 - 1 = ____
12 - 2 - 2 = ____
15 - 5 - 2 = ____
16 - 6 - 2 = ____
12 - 2 - 3 = ____
14 - 4 - 2 = ____
Kapittel 3
Minus til 20
Øve 2 Skriv talet som manglar.
12
14
10
____ 2
10
____ 4
____
6
7
____
8
____
____
13
____
11
12
____
13
16
10 ____
3
15 ____
1
9
____
10
____
____
8
____
8
12
____
5
____
Skriv tala som manglar. Vel tal sjølv.
____
- ____ = 8 5 = ____ - ____
____
- ____ = 3
____
- ____ = 7 9 = ____ - ____
____
- ____ = 2
Rekne om 10 på tom tallinje
35