carnet de chants breizhistance - levrig kanaouennoù breizhistance

Page 1

Levrig kanaouenno첫 Carnet de chants


Raklavar Setu ur c’harned kanaouennoù, a Vreizh pe a lec’h all, e brezhoneg, galleg, saozneg pe c’hoazh euskareg. Ur c’harned evit dizoloiñ en-dro testennoù anavezet ha, marteze, dizoloiñ re all o dez ur plas en hon memor stroll. Evit gwir eo ar c’han ur doare barrek da gas ar stourmoù pobl e Breizh abaoe pell. Un tu da vravaat ar stourmoù eo da gentañ, da ezteurel o abegoù, da reiñ da c’houzout savpoent ar bobl, enebet ouzh hini ar re c’halloudek a zo skignet gant ar mediaoù bras. Ar festoù-noz hag ar sonadegoù zo un doare mat da vodañ energiezhioù ar stourmerien, da rastellat arc’hant, da embann hor c’hengred d’ar re zo tizhet gant ar moustrerezh. Mat e ve stagañ en-dro gant hengoun ar c’hanaouennoù pobl, barrek da vodañ an dud zo ‘maez ar strolladoù stourmerien, pa vez eus ar c’han stourm gant ul leurenn sonerezh termenet mat nemetken hiziv-an-deiz. Spi hon eus e c’hano testennoù nevez eus ar stourmoù a-vremañ, da lakaat anezho e-barzh ar vemor stroll evit ar bloavezhioù o tont. En ur c’hortoz, setu un nebeud kanaouennoù da ganañ bremañ diouzhtu... war un ton stourm mar plij ganeoc’h !

Avant-propos Voici un carnet de chants, de Bretagne et d’ailleurs, en langues bretonne, française, anglaise, basque. Un carnet pour redécouvrir des textes connus et, peutêtre, découvrir certains autres qui ont eu leur place dans la mémoire collective. Car la chanson est depuis longtemps un vecteur puissant des luttes populaires en Bretagne. Elle est d’abord une manière de sublimer les luttes, d’exprimer leurs motifs, de donner le point de vue du peuple contre celui, largement répandu par les médias, des dominants. Les rassemblements musicaux sont un moyen privilégié de réunir les énergies militantes, de récolter des fonds, d’exprimer sa solidarité avec les personnes en but à la répression. Alors que la pratique de la chanson contestataire est aujourd’hui un peu cantonnée à certains styles musicaux bien définis, il serait peut-être temps de renouer avec la tradition des chants populaires propres à rassembler au-delà des cercles militants. Espérons que des luttes actuelles émergeront de nouveaux textes qui sauront les populariser et les inscrire dans la mémoire collective pour les années à venir. En attendant, voici quelques chansons à chanter dès maintenant... sur un air de lutte bien sûr !

1


Kan an labourerien 1871 War sav ! Va breudeur, ret eo sevel Ar paour ’zo o tuiñ gant an naon Ar skiant a lâr a vouezh uhel N’em gannañ start, skeiñ hep tamm aon ! Skuizh omp aet, re bell omp bet deñved , Mevelien gaezh, war sav, war sav ! Ur bed all gwelloc’h a vo savet Lec’h ma vimp mestr hep bezañ sklav. Sed an emgann diwezhañ Holl war sav ha warc’hoazh E kerzho unanet Ar pobloù skoaz ouzh skoaz. Mestr bras ebet ne c’hell hor sikour Na doue na priñs nag un all ! Yann Gouer, pesketaer ha micherour Deuit war hol lerc’h da reiñ ar brall Laeron vras, c’hwi ’vo lakaet izel, Ni ’zesko d’an dud gwelout sklaer Ha breman c’hwezhet tan hor c’hovell War’n houarn tomm ’vo lopet taer. DISKAN Ar stad hor gwask, al lezenn ivez ’n em wadañ ’rankomp ’vit netra Hor poan daoust da betra e talvez ? Da vevañ tud gant hon peadra ! Paromp holl, frankiz’zo da bep den Ha ni ’vez mac’het gwashoc’h-gwaz Mar karomp ’vint ket mestr da viken Deut eo ar c’houlz cheñch penn d’ar vazh !

L’Internationale (« Kan al labourerien », le chant des travailleurs en breton) a été écrite par Eugène Pottier depuis sa prison suite à la répression contre la Commune de Paris dont il fut l’un des dirigeants. Elle est devenue l’hymne de l’URSS et de tous les partis communistes ou révolutionnaires. Surtout c’est l’hymne des travailleurs en lutte pour l’amélioration des conditions de vie des ouvriers et paysans. Il existe plusieurs versions en breton, dont l’une de Charles Rolland et une autre du résistant communiste Marcel Hamon. En voici une troisième. Bella ciao est l’adaptation d’une chanson traditionnelle piémontaise par les partisans communistes italiens lors de la lutte armée contre Mussolini et Hitler. La version bretonne semble récente et est très populaire grâce aux Ramoneurs de menhirs qui la joue en la mixant avec le chant de marche de l’ARB (cf Kan bale an ARB) (...)

2


Bella Ciao Ur mintin abred oan bet dihunet, O, bella ciao, bella ciao ! Bella ciao, ciao, ciao, Ur mintin abred oan bet dihunet G’an enebour oamp aloubet. Kasit-me ganeoc’h, o, partizaned, O, bella ciao, bella ciao ! Bella ciao, ciao, ciao, Kasit-me genoc’h, o, partizaned, A-raok ma vin-me tremenet. Ha ma varvan-me o tifenn ma bro, O, bella ciao, bella ciao ! Bella ciao, ciao, ciao, Ha ma varvan-me o tifenn ma bro, Kleuzit ma bez ‘n ul lec’h distro. En ul lec’h distro, war lein ar menez O, bella ciao, bella ciao ! Bella ciao, ciao, ciao, En ul lec’h distro, war lein ar menez Ma vo kaer din dindan ar gwez.

Txoria Txori Hegoak ebaki banizkio Neria izango zen Ez zuen aldegingo. Bainan honela Ez zen gehiago txoria izango. Eta nik, Txoria nuen maite.

3

(...) Viva la Quinta Brigada est le chant de la brigade des volontaires républicains irlandais partis se battre les armes à la main aux cotés des peuples et des travailleurs de l’état espagnol contre Franco. Elle a été repopularisée il y a peu en Bretagne par Gilles Servat et le Galicien Carlos Nuñez. Go on home british soldiers est encore une chanson rebelle irlandaise qui évoque la lutte contre l’occupation britannique et Txoria Txori est un poème en langue basque de Joxean Artze mis en musique par Mikel Laboa. Il a toute sa place ici tant il se réfère pour beaucoup au thème de la liberté en parlant des ailes d’un oiseau… mais peut être penserez vous comme nous au 800 prisonniers politiques basques et aux bretons qui ont eu le courage d’ouvrir leurs portes à quelques-uns d’entre eux.


Viva la Quinta Brigada 1983 Ten years before I saw the light of morning A comradeship of heroes was laid From every corner of the world came sailing The Fifth International Brigade They came to stand beside the Spanish [people To try and stem the rising fascist tide Franco’s allies were the powerful and [wealthy Frank Ryan’s men came from the other side Even the olives were bleeding As the battle for Madrid it thundered on Truth and love against the force of evil Brotherhood against the fascist clan CHORUS Viva la Quinta Brigada «No Pasaran», the pledge that made them [fight «Adelante» is the cry around the hillside Let us all remember them tonight Bob Hilliard was a Church of Ireland pastor Form Killarney across the Pyrenees he came From Derry came a brave young Christian [Brother Side by side they fought and died in Spain

CHORUS Many Irishmen heard the call of Franco Joined Hitler and Mussolini too Propaganda from the pulpit and [newspapers Helped O’Duffy to enlist his crew The word came from Maynooth, «support [the Nazis» The men of cloth failed again When the Bishops blessed the Blueshirts in [Dun Laoghaire As they sailed beneath the swastika to Spain CHORUS This song is a tribute to Frank Ryan Kit Conway and Dinny Coady too Peter Daly, Charlie Regan and Hugh Bonar Though many died I can but name a few Danny Boyle, Blaser-Brown and Charlie [Donnelly Liam Tumilson and Jim Straney from the [Falls Jack Nalty, Tommy Patton and Frank Conroy Jim Foley, Tony Fox and Dick O’Neill

Tommy Woods age seventeen died in [Cordoba With Na Fianna he learned to hold his gun From Dublin to the Villa del Rio Where he fought and died beneath the [blazing sun

4


Go on home british soldiers Go on home british soldiers go on home Have you got no fucking home of your [own. For eight hundred years We have fought you without fear And we will fight you for eight hundred more. If you stay british soldiers if you stay You will never ever beat the I.R.A. For the fourteen men in Derry Are the last you will bury So take a tip and leave us Welighmei. So go on home british soldiers go on [home Have you got no fucking home of your [own. For eight hundred years We have fought you without fear And we will fight you for eight hundred [more. For we’re not british we’re not saxon [we’re not english We’re Irish and proud we are to be So fuck your Union Jack We want our country back We want to see the Old Ireland free [once more. So go on home british soldiers go on [home Have you got no fucking home of your [own. For eight hundred years We have fought you without fear And we will fight you for eight hundred [more.

5

Well we’re fighting british soldiers for [the cause We will never bow to soldiers because Through our history We were born to be free So get out english bastards leave us be. So go on home british soldiers go on [home Have you got no fucking home of your [own. For eight hundred years We have fought you without fear And we will fight you for eight hundred [more. So go on home british soldiers go on [home Have you got no fucking home of your [own. For eight hundred years We have fought you without fear And we will fight you for eight hundred [more. Yes and we will fight you for eight [hundred more.


Ken pell zo da c’hortoz 1977 Ne weler ket ho pried amañ ken ‘balamour da betra ‘ma ket ganeoc’h er [gêr ? Ken pell zo da c’hortoz Trist eo ma deizioù ha goullo ma zi Rak ma fried zo bet lakaet ‘barzh an [toull-bac’h Ken pell zo da c’hortoz

O c’hortoz ar gontell ‘vel ma ra an dañvad Ken pell zo da c’hortoz Pe neuze e-giz al laboused gouez E kanfet en ho yezh hep goulenn an aotre Ken pell zo da c’hortoz.

Lakaet en toull-bac’h du-hont e Pariz Evel ar c’hangsterien hag al lazherien [kriz Ken pell zo da c’hortoz Gant gwarded ganas dalc’het eo er c’hloz Hep ma ouife perak, hep ma vefe barnet Ken pell zo da c’hortoz Selaouit holl ‘ta tud a Vreizh-Izel Ho pugale a vo kaset kuit eveltañ Ken pell zo da c’hortoz Kaset d’ur vro pell en abeg d’ho yezh Rak bezañ ur Breizhad vo un torfed [arc’hoazh Ken pell zo da c’hortoz Sellaouit holl ‘ta ar pezh a lâran C’hwi a welo un deiz en un emgann spontus Ken pell zo da c’hortoz Arme an tri-liv o lazhañ evned Rak «les petits salauds ne chantent pas [en français» Ken pell zo da c’hortoz Ha chom a refet daoulinet dalc’hmat

Figure de la chanson populaire bretonne, écrivain, poète, militant, Gilles Servat (1945 - ) est tout cela à la fois. De fest-noz en concert de soutien il a été de toutes les luttes depuis les années 1970 et a su mieux que quiconque exprimer l’aspiration du peuple breton à la dignité, à la reconquête de sa culture et de sa langue, à la justice sociale et à la fin de l’exploitation des travailleurs et des travailleuses. Ce livret offre une large place à ses chansons. En voici donc quelquesunes, dont certaines sont bien connues. Chacune d’entre elles met l’inspiration poétique au service de la lutte et de la solidarité. Autant d’appels à l’insoumission que Gilles Servat continue de répandre à chaque fois qu’il monte sur scène. Toutes les chansons de Gilles Servat sont reproduites ici avec son autorisation.


Komzit brezhoneg gant ho pugale 1976 Komzit brezhoneg gant ho pugale La culture française, la culture française Komzit brezhoneg gant ho pugale La culture française passera après Arabat kaout mezh komz a vouezh uhel N’eus netra mezhusoc’h eget tevel Il ne faut pas avoir honte quand on parle C’est quand on se tait qu’il faut être [honteux N’eus ket a yezh kaeroc’h eget eben Nag unan a vez divalawoc’h zoken

Il n’y a pas de language meilleur qu’un [autre Il n’y en a pas de moins beau non plus Galloud ar gerioù a zigor dimp ur bed Ha a c’hall bezañ kollet diremed Par le pouvoir des mots un monde est [créé Quand on les oublie le monde est perdu Minwaskañ he yezh a c’herioù estren Evit eksploatiñ ur bobl n’eus ket gwell Une langue étranglée une autre imposée

Le départ du partisan 1976 J’ai rencontré ce matin Devant la haie de mon champ Une troupe de marins D’ouvriers de paysans

Nous ferons tous deux la guerre Ces enfants sur vos genoux Donnez-leur des idées claires Pour qu’ils soient plus forts que nous

Où allez vous camarades Avec vous fusils chargés Nous tendrons des embuscades Vient rejoindre notre armée

Nous ferons tous deux la guerre Vous prendrez votre fusil Et moi je tiendrai la terre Et je prendrai les outils

La voilà la Blanche Hermine Vive la mouette et l’ajonc La voilà la Blanche Hermine Vive Fougères et Clisson

Si on a fait la cartouche qui doit me toucher un jour Les derniers mots de ma bouche Seront tous des mots d’amour

Irai-je avec eux ma mie Garderez-vous les enfants Allez-y car c’est folie D’être enchaînés plus longtemps

Quand une journée s’achève Des feux s’allument partout Le blé nouveau qui se lève Je l’ai semé avec vous

7

J’ai rencontré ce matin Devant la haie de mon champ Une troupe de marins D’ouvriers de paysans


Dépliant touristique 1977 Que dit-on sur les Bretons Dans la ville des préjugés ? On dit qu’ils sont taciturnes Qu’ils sont têtus et poètes Qu’ils aiment les beaux discours Qu’ils respectent les traditions. Solitaire, solitaire C’est la chanson des patrons Tous ensemble, tous ensemble C’est le chant des ateliers qui lui répond J’ai vu un breton taciturne Un fermier de Chaix en Retz Quand son seigneur féodal CRS à ses côtés Sur l’étable et le bétail Envoya le bulldozer

REFRAIN J’ai entendu des Bretonnes Qui faisaient de beaux discours Elles y parlaient de leur grève Dans une usine de Plomelin Jamais discoureur au monde N’en avait parlé si bien REFRAIN J’ai aussi vu des Bretonnes Respecter les traditions Les traditions ouvrières Dans la ville de Couéron Douze femmes qui séquestraient Le patron de leurs maris REFRAIN

REFRAIN J’ai vu des bretons têtus Dans le port de Saint-Malo Des travailleurs qui occupent Ça fera bientôt deux ans Un bateau couvert d’affiches Qui s’appelle le Magellan

J’arrête là ma chanson Mais elle n’est pas finie Pour que continue sa vie Ça ne dépend que de vous Il vous suffira d’y mettre Ce qui se passe chez vous ....

REFRAIN J’ai vu un breton poète C’est le maire de La Baule Devant les marais salants Il se disait en rêvant Quelle place, quel argent perdus Mettons du béton dessus

8


Touche pas à la Blanche Hermine Komzit brezhoneg gant ho pugale 1998 Qu’est-ce que j’apprends ? Il paraît que dans les arrières cuisines des partis des aveugles que domine un führer borgne, on beug le la Blanche Hermine ? Qu’est-ce qui vous prend, les fafs ? Je ne vois pas comment on peut chanter ça sous vot’ flamme tricolore ? Ou alors vous ne chantez pas tous les couplets! Ou si vous les chantez tous, c’est qu’en plus d’être aveugles vous êtes sourds. Je suppose que ce qui vous attire dans cette hermine c’est sa blancheur. Mais elle est blanche seulement! Ni bleue, ni rouge! Pas de quoi en faire un étendard pour ce qui vous tient lieu d’idées. Et si, comme c’est probable, cette couleur vous plaît à cause d’une race que vous dites moins inégale que les autres, je vous signale que l’hermine à la queue noire ! De quoi horrifier la femme de paille qui joue les mariolles dans le sud ! En fait de Blanche Hermine, la Bretagne a pour emblème un animal dont la fourrure change avec les saisons. Si elle est blanche sur la neige, l’été sa robe devient marron, la plus métisse des couleurs ! C’est d’une hermine que des chiens poursuivaient, qui s’arrêta devant une mare boueuse et préféra mourir plutôt que de se salir que vient le davise de la Bretagne: «Plutôt la mort que la souillure !» Et moi je vous dis, vous les tenants de la race pure, la Blanche Hermine, cette chanson qui n’est pas de vos combats, vous la souillez quand vous la chantez ! A propos de souillure, j’entends parfois ceux qui parlent du borgne roi des aveugles l’appeler la voix de la Bretagne profonde : Je m’insurge! La Bretagne n’a fourni que la matière brute ! C’est ailleurs qu’on s’est chargé de la transformer ! C’est l’histoire bretonne qu’il a apprise en classe, c’est pas dans l’armée bretonne qu’il a fait ses classes, son château est près d’Paris et Vitrolles est loin d’ici ! Sur son front y a marqué Made in France! Y a pas d’hermines sur son drapeau ! Quant à la Bretagne profonde, elle a voté pour un maire noir à St Coulitz !

9


Kan bale an A.R.B. Poent eo stagañ Bretoned Gant stourm meur ar vro Poent eo skubañ an oaled Kempenn an erv Un deiz e vo sklaer an amzer War hentoù don ar brezel kuzh Un deiz e vo lorc’hus ha taer Distro Arzhur war ur marc’h ruz Poent eo stagañ Bretoned Gant stourm meur ar vro

Ha bec’h da loch an enebour N’eus forzh penaos, n’eus forzh perak E redo nerzh ’vel red an dour Fenoz e vo kutuilhet Enor ar vammvro An deiz a zo ker kuzhet War hent an distro

Dinec’h ha krenn, Bretoned ’Vo tenn ar stourmer Henozh ’tarzho kastellioù Gweleoù ar gwasker Na kriz e vo heol an argad D’ar vourc’hizien ha d’an treitour Na kaer e vo luc’h an tantad Da galon Breizh, d’he argadour Henozh ’tarzho kastellioù Gweleoù ar gwasker Dinec’h ha krenn, Bretoned ’Vo tenn ar stourmer Ret ’vo dastum, Bretoned Toc’had ar brezel Eost du ar re ’vo daonet Eo trec’h Breizh-Izel Bugaligoù ha tud kalet A raio bec’h da chaseal Da vountañ ’maez ar C’hallaoued Da reizhañ hent, da vout feal Eost du ar re ’vo daonet Eo trec’h Breizh-Izel Ret ’vo dastum, Bretoned Toc’had ar brezel An deiz a zo ker kuzhet War hent an distro Fenoz e vo kutuilhet Enor ar vammvro Kerkent dihun, kerkent dispak

Glenmor (1931-1996) était un barde breton, de son vrai nom Emile Le Scanff. Ecrivain et poète renommé, il mit sa prose puissante au service de le reconquête de leur identité et de leur culture par les bretons et on lui doit un nombre important de textes militants qui trouvent leur résonance aujourd’hui encore. Nous reproduisons ici le Kan Bale an A.R.B, le chant de marche de l’Armée révolutionnaire bretonne, reflet d’une époque où le combat pour l’indépendance de la Bretagne voulait emprunter la voie ouverte par les innombrables luttes de liberation des peuples colonisés de par le monde.

10


Kan Bale Diwan Nend eus ket e Breizh, nend eus ket unan Nend eus ket ur skol evel Skol Diwan. N’eus ket en Arvor, kennebeut en Argoat Koulz ha Skol Diwan, ’vit hon bugale vat. Deomp d’ar rektordi d’ober cholori D’ober termaji evit hon yezh-ni. Luc Ferry echu gant da c’hoaperezh Petramant ’vo reuz en ensellerezh. Lakaet ‘vo ar reuz, evit ar Brezhoneg Lakaet ‘vo tan e kêr Sant-Brieg. Soñjit ’pezh a garfet, ganeomp ’mañ ar [reizh ‘Tifenn hon skolioù, justis evit Breizh. A-walc’h hoc’h eus graet a fae war ho [yezh-ni ‘Ret kaout lezennoù bremañ eviti.

Sikour Diwan Sikour Diwan Sikour Diwan Sikour Diwan Gant da arc’hant Ar Brezhoneg eo yezh ar vro Sikour Diwan hag e vevo

11

Deux des multiples chansons entendues dans les très nombreuses manifestations en soutien aux écoles en langue bretonne. Dont l’une sur l’air du cantique à Saint Erwan, le patron des bretons.


Gwerz tabut Kemper 1968 Tostait va mignoned, azezit tro-war-dro Ma roin deoc’h hep dale keleier eus ar [vro. Ur sulvezh a viz Here, dre hentoù Finister Kouerien a vilieroù a zo deuet da [Gemper. C’hoant o devoa da ziskouez da dud ar [gouarnamant Pegen kriz eo ar vuhez d’ar paour-kaezh [peizant Rak c’hoant o deus da vevañ ‘vel ar [Frañsizien all ; Met siwazh, den n’o selaou e touez [mistri Bro-C’hall !...

Me soñj e teuy un devezh ma ne vo [renet Breizh Nemet gant ar Vretoned, ha pep tra a vo [reizh. An deiz-se al labourer, war ar maez ‘vel [e kêr, Ray e unan e lezenn ‘n un ti bras en [Kemper !

Eus an eil bloaz d’egile ya an traoù war [washaat Setu ma oa e Kemper, tud yaouank [tomm o gwad. N’oa ket a-walc’h ‘n em gannañ gant ar [C.R.S.ed An tan a zo bet lakaet ‘n ti porzhier ar [Prefed !... Ma ne glev ket ar gentel ar gouarnamant [gall Mil boent eo dezhañ kompren ‘mañ an [traoù o vont da fall Ar bloaz-mañ, pep votadeg he deus dis [kouezet sklaer Eo krog an holl Vretoned da skubañ ‘n [U.N.R.

Gwerz tabut Kemper, Stourmoù Breizh, Sonenn an douristed, Les derniers bougnoules ont en commun d’évoquer les boulversements socio-économiques survenus en Bretagne dans les années 60/70. Elles évoquent le sort de la paysannerie, ses luttes contre l’armée, la guerre d’Algérie, le chômage et la prolétarisation, la désertification, la touristification.

12


Stourmoù Breizh Daou vloaz zo e labouran e ti ar “Joint [Français” Met gant ar vac’homerien, siwazh, on bet skarzhet.

Bombezennoù ‘n F.L.B. ‘deus badaouet [ar Gall, Rak bremañ ar Vretoned n’int ket mui [sklaved dall.

Neuze em eus divizet labourat war ar [maez, Mont gant ar beizanted evit gwerzhañ o [laezh.

Bewech ma vo ret ober, ‘harzimp kirri, [trenoù : N’omp ket chas a c’hell bevañ nemet [gant restachoù.

Gant kudennoù e kejomp ‘vit kavout an [arc’hant : Rak peurliesañ ‘vez laeret al laezh d’ar [peizant.

Goude Joint, Laezh, F.L.B., gwechoù all [‘vimp klevet : Big Dutchman e Sant-Karreug, Kaolin e [Plemet.

B’lam’ d’an dra-se, Yann Karel ‘voe kaset Micherourien e pep lec’h, peizanted ivez, [d’an toull-bac’h ; Gant o harzoù-labour gerc’h, pe gant Bremañ m’hon eus komprenet, ne cho- [Brezel al Laezh momp mui ambac’h. ‘Vel paotred an F.L.B. o lak’ bombezennoù Harz-labour ar Joint Français ‘deus roet O deus diskouezet a-walc’h ‘vo ket mui [dimp ur skouer, [burzhudoù. Digoret hon daoulagad ; bremañ e [welomp sklaer. Bewech ma wasko ‘r stad c’hall gwirioù [ar Vretoned Labourerien Sant-Brieg ‘deus gouneet Diouzhtu e krogo pobl Vreizh da vezañ [un trec’h [kounnaret. A c’hello bezañ gouneet, a gav din, e [pep lec’h. Piv ‘vo ar vistri e Breizh, ni pe ar [vourc’hizien ? Ha ne c’hellomp ket laret : “Echu Brezel ‘Deus ket ezhomm ar respont da vezañ [al Laezh” [disklêriet. Pa n’eus netra da zebriñ evit an tiegezh.

13


Sonenn an douristed 1972 Selaouit mat tudoù Hag e c’helloc’h klevet Sonenn an douristoù Sonenn an douristed

Lod all er menezioù Tud vras ha tud varrek a ya dre an hentoù roulod doc’h o c’hezeg

An douristed bremañ a vez gwelet “partoud” o klask e-pad an hañv An traezh ‘touez ar mazout

Hag hei, sou, ha diha, ar roulod ‘ya en-dro “Mais non, c’est pas par là, La route de Landelo !...”

Tirei, Tirei, Tirei, Tireo Tirei, Tirei, Tirei, Tireo

Hervez am eus klevet e-kichen Kolloreg e vezo digoret ur skol (e)’vit ar c’hezeg

An tad, ar vamm, ar c’hi a zo e penn ar c’hal o tennañ poltridi dirak un tamm kagal Arc’hant o deus ‘toare da brenañ bagoù bras ‘vit kas o bugale d’ober flik-flak er-maez Prenet o deus un ti ahont ‘kichen Rosko un’ all en Itali evit miz Gwengolo Memestra, ar re-se na pa zeuont amañ nag a “gapasite” o devez (e)’pad an hañv !

Setu ur c’heloù mat evit an holl gezeg be’z ‘teskint galleg mat en ur skol divyezhek Ha bremañ ‘m eus echu n’hellan ket padout ken dija emaint erru amañ war al leurenn N’hellan ket padout ken Gant ar cheuleuvari Touristed o pourmen e-kreiz va melodi !!!

14


Les derniers bougnoules 1974 Pa oan e ti ma zad Dans les Monts de l’Arrée Oa lar’t din n’oan ket mat Pour faire un bon fermier. Tralalalalalala les droits qu’on a Ça s’demande pas Tralalalalalala les droits qu’on a On les prendra !

DISKAN ‘Barzh ar Park d’Armorik J’pouvais pas cultiver Plutôt que l’Amérique J’ai joint le F.L.B. !

Ha me digoueet d’an oad Pour faire mon congé Kaset gant ma eskouad Dans les Monts de L’Aurès ! DISKAN ‘Kichen Tizi Moulad C’est là qu’je fut blessé. Ma ‘m eus skuilhet ma gwad C’est pour la liberté. DISKAN Adkavet ma yec’hed Je fus rapatrié Ha labour ‘m eus kavet Mais c’était pas payé. DISKAN Joint Français, Citroën, J’ai bien tout essayé : Me ‘garfe mont d’ar foenn Dans les Monts de l’Arrée !

15

Youenn Gwernig est né à Skaer en 1925 et décédé en 2006. Il est difficile de retracer en quelques lignes le riche destin de ce sculpteur, poète, chanteur et écrivain de langue bretonne. Compagnon de Jack Kerouac, directeur des émissions en langue bretonne de Fr3, on ne doit pas oublier aussi son engagement en faveur d’une Bretagne souveraine. Son tube « les derniers bougnoules » est facile à chanter !


Stourm ar Brezhoneg Piv eo an dud o vale e-kreiz ar straed Panelloù-hent ganto dindan o c’hazel ? Stourmerien hor yezh war an dachenn [bepred ! Bec’h dei, tudaj ! D’ar red ! Deomp holl d’o skoazell ! SAB ! SAB ! SAB ! Stourm ar Brezhoneg Evit ma vo yezh ofisiel e Breizh ! SAB ! SAB ! SAB ! Stourm ar Brezhoneg Betek ma vo yezh ofisiel er vro ! Ni zo deuet amañ a-stroll da c’houlenn [groñs Doujañs d’hor gwirioù, d’hor pobl koulz [ha d’hor bro. Da bennoù bras ar galloud, greomp ‘ta [ur stroñs ! Ha ma n’eo ket trawalc’h, unan all [en-dro ! DISKAN Kaer ‘po pegañ un archer ouzh kein pep [den Da virout ouzhomp da vont betek ar pal, Amzer a foeltroc’h, poan a golloc’h [hepken Ma teufe deomp kouezhañ, ‘adsavfemp [raktal !

Stourm ar Brezhoneg (le combat pour la langue bretonne) est le nom d’un groupe pratiquant le sabotage et l’action directe pour donner à la langue bretonne toute sa place dans la vie publique d’une façon officielle. Barbouillages et vols de panneaux routiers, manifs pour plus de présence du breton dans les médias, refus de payer la redevance TV, prises de paroles en breton dans les tribunaux français sont à mettre à l’actif de ce groupe qui semble reprendre du poil de la bête. Les paroles et la musique ont été écrites par Pêr-Vari Kerloc’h, syndicaliste Quimpérois bien connu et publiées la première fois dans le mensuel du mouvement indépendantiste Emgann.

16


Gwir Vretoned O va Breizh gant da dourioù brudet Da vor glas ha da venezioù Da vrug ruz ha da lann alaouret Te zo koant dreist an holl vroioù. Gwir Vretoned, tud a galon war-sav Da ganañ gloar da Vreizh hor bro Ha da ziwall teñzor he yaouankiz Ar yezh, ar peoc’h, hag ar frankiz War-sav, war-sav ! Da ganañ a bouez-penn Breizh da virviken, Breizh da virviken ! N’ez eus ket ‘vel e-touez hor c’herreg A dud vat seder ha nerzhus N’ez eus ket ‘vel en hor brezhoneg Sonioù drant, gwerzioù dudius. DISKAN Hon tud-kozh, tud leal ha santel Start evel an derv kalet A ouezas mirout de Vreizh-Izel He brud vat, he nerzh, he c’hened. DISKAN Bretoned, savomp hor c’halonioù Ha touomp e talc’himp atav Da vale war roudoù hon tadoù ‘Keit ha ma’z ay ar bed en-dro !

17

Gwir Vretoned (« Vrais Bretons ») : c’est d’après certains un hymne vibrant à la gloire de la Bretagne, de la beauté de ses paysages, de ses chansons, des ancêtres «loyaux et saints» qui ont su conserver à la Basse-Bretagne sa renommée, sa force, sa beauté. Si nous publions ici ces paroles c’est aussi pour rappeler notre refus de la catégorisation des habitants de Bretagne en fonction de critères religieux, ethniques, racialistes… Chacun peut, quelque soit son origine, ses croyances, la couleur de sa peau, son sexe, son orientation sexuelle contribuer à faire vivre notre communauté. Sur internet un petit buzz a fait connaître cette chanson à de nombreux bretons après avoir été reprise par des enfants du village d’Alego, au Kenya. Un beau pied de nez aux racistes de tous poils !


Ne bado ket atav Ar soudarded a oa gwechall Dre an Afrik o rodal A zo bremañ e-barzh hon bro ‘Kraozon ha Landivizio Hor breudeur a c’hoarzhe dec’h (Zo) tec’het kuit gant an nec’h Zo tec’het hep soñj distro Klask labour e-maez o bro Tec’het int holl ‘trezek ar Frañs Tec’het an esperañs O c’halonoù ‘oa c’hwerv P’o deus lâret kenavo Heg en o ziez dilezet Moc’hoiled zo digouet Hag embann bremañ divezh Douster ar vuhez war’maez Me lavar ha lavaro Se ne bado ket atao Me lavar ha lavaro Se ne bado ket atao

Õ â

L’antimilitarisme a été en Bretagne une source importante de chansons populaires. Traumatisme des jeunes appelés bretons envoyés combattre le peuple algérien en lutte pour sa libération, dénonciation de la présence militaire française en Bretagne et du rôle de l’armée dans la répression des mouvements de contestation populaire, lutte contre le nucléaire militaire : tels sont les sujets principaux de ces nombreuses chansons. Des préoccupations qui restent actuelles, alors que l’armée française imprime toujours autant sa marque impérialiste sur notre territoire à travers ses nombreuses installations et sa pratique répressive quasi quotidienne au côté de la police. Le rôle de la chanson antimilitariste aujourd’hui en Bretagne ? Continuer à dénoncer la barbarie de l’armée française, que ce soit ici en Bretagne, en Afrique, en Afghanistan ou ailleurs. Et puis aussi, peut-être, imaginer la Bretagne de demain, libre, démilitarisée et résolument engagée au côté des peuples en lutte pour leur liberté.

18


Piv omp-ni? Ur strollad politikel breizhat eo Breizhistance, hag-eñ dizalc’hour ha sokialour. Krouet eo bet e 2009, gant ar pal stourm da lakaat da wir ar gwir en dez pobl Vreizh da vestroniañ he zonkad broadel hag evit ma vo adperc’hennet an doareoù produiñ ha dasparzh gant labourerien ha labourerezed Breizh. Gant ar sell-mañ e kemer perzh Breizhistance er stourmoù a-vremañ, evit difenn hag astenn ar servijoù publik, evit lodennañ an douar ha difenn un doare labour-douar gant peizanted enebet ouzh ar patrom produadurour kevalaour, evit ma vo ofisiel ar brezhoneg, ouzh aerborzh Kernitron-al-Lann, ouzh ar meurgêrioù n’int ket evit mat Breizh-Izel hag a lez ar renkadoù pobl a-gostez, evit ma vo rannet ar pinvidigezhioù.

Lec’hienn / site Internet www.breizhistance.tv Mont e darempred / contact breizhistance.psb@gmail.com Dre lizher / par la poste 5 straed / rue de Dinan 35000 ROAZHON

Qui sommes-nous ? Breizhistance est une formation politique bretonne, indépendantiste et socialiste. Créée en 2009, elle entend lutter pour le droit du peuple breton à la maîtrise de son destin national ainsi que pour l’appropriation des moyens de production et de distribution par les travailleurs et les travailleuses de Bretagne. Dans cette perspective, Breizhistance est engagé dans les luttes d’aujourd’hui, pour la défense et l’extension des services publics, pour l’accès à la terre et la défense d’une agriculture paysanne opposée au modèle productiviste capitaliste, pour l’officialisation de la langue bretonne, contre l’aéroport de Notre-Dame-desLandes, contre la métropolisation qui marginalise la Basse-Bretagne et relègue les classes populaires en marge des villes, pour la répartition des richesses.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.