Actuariaatcongres magazine 2018 by VSAE

Magazine voor studenten Actuariaat, Econometrie & Operationele Research

Een publicatie van

AC â&#x20AC;&#x2DC;18 Editie Februari 2018

AENORM SPECIAL

New meets old

RiskCo maakt de complexiteit van financiële administraties beheersbaar en uw verplichtingen reproduceerbaar

RiskCo is een gespecialiseerd bedrijf voor (levens-)verzekeraars, pensioenfondsen en banken. We hebben diepgaande kennis van financiële producten en hun rekenkunde. Onze consultants beschikken over ruime ervaring in het ordenen, automatiseren en controleren van de producten rekenregels.

Voorbeelden van door RiskCo uitgevoerde projecten ▪ Implementaties van product rekenkernen voor nieuwe en bestaande administraties ▪ Datakwaliteitsonderzoeken ▪ Rapportages aan de toezichthouder (Solvency II en NFTK) ▪ Pricing systeem voor hypotheken ▪ Reserveberekeningen en kapitaalberekeningen ▪ Reverse engineering- en conversie van leven/pensioensystemen ▪ Scenario-analyse van obligatieportfolio’s

We zijn strategisch partner van DXC Technology voor ProductXpress,

Neem vandaag nog contact op voor de implementatie van onze

calculatietool voor financiële

berekeningen in uw financiële producten: irene.vansanten@riskco.nl

(bulk-)berekeningen.

of bel +31 6 11066208

Experts in Liabilities

Voorwoord Colofon Hoofdredactie

Hoofdsponsoren

Eefje Roelfsema

Riskco

Teska Vaessen

Willis Towers Watson

Oplage

Sponsoren

1600

Achmea AEMAS

Design

Deloitte

United Creations, 2013

DNB Lens, Executive Search

Deze speciale editie van

MSG

de Aenorm wordt verspreid

PGGM

onder

Sprenkels & Verschuren

alle

Actuariaat,

studenten Econometrie

Verbond van Verzekeraars

en Operationele Research van de Universiteit van

Adres redactie

Amsterdam. Tevens wordt

VSAE

het

verspreid

Roetersstraat 11, E1.32

van

1018WB Amsterdam

onder

magazine alumni

VSAE en de leden van het

Tel. 020 - 5254134

Actuarieel Genootschap. Website De artikelen in dit blad zijn niet noodzakelijkerwijs de mening van het VSAE bestuur of de redactie. Niets uit dit blad mag worden gedupliceerd

www.actuariaatcongres.nl

Voor u ligt het magazine behorende tot de achttiende editie van het Actuariaatcongres, georganiseerd door de studievereniging VSAE. Al een jaar lang ben ik samen met mijn commissie bezig om het congres op 6 maart opnieuw een groot succes te laten worden. Trots ben ik op dit magazine en op mijn commissie, dankbaar ben ik voor hun inzet en enthousiasme. Het Actuariaatcongres is niet alleen een dag voor het samen komen voor actuarissen, het is veel meer dan dat. Zelf zie ik het als de perfecte combinatie van leren, discussiëren, netwerken en vooral het zien van nieuwe perspectieven. Het is een congres waar mensen met heel veel ervaring rondlopen, maar waar we dit jaar ook meer dan ooit geprobeerd hebben de studenten er bij te betrekken. Het thema van ons congres is ‘’New meets old’’, het congres gaat dan ook over ‘’nieuw en oud’’ in de breedste zin. We hebben namelijk de sprekers vrij gelaten om hier hun eigen invulling aan te geven. Als actuarissen moeten we niet blijven vastklampen aan de traditionele werkvormen, maar ook durven te innoveren en dat samen te laten gaan met de nieuwe generatie. De studenten van nu zitten namelijk vol met kennis, programmeervaardigheden, curiositeit, maar voornamelijk enthousiasme!Wat zij echter missen is de ervaring wanneer zij de praktijk in duiken. Hier kunnen we, de huidige en de nieuwe generatie, elkaar vinden, van elkaar leren en elkaar aanvullen waar nodig. Samenwerken is de sleutel tot succes, want de actuaris is geen uitstervende vogel. Integendeel, de actuaris is volop in verandering en ontwikkeling. De grootste levensles die ik in de afgelopen jaren heb geleerd is dat de tijd niet stil staat. Zolang dit de regel is zal er continu ontwikkeling zijn en is het aan ons om ook daar in mee te gaan. Ontwikkel, innoveer en probeer altijd vooruit te gaan, want als wij dat niet doen en anderen wel, dan staan wij niet meer als eerste in de rij, maar ergens achterin. In deze tijd moeten we elkaar blijven prikkelen om niet alleen als individu, maar gezamenlijk als groep kritisch en alert te blijven. Zodra u deze pagina omslaat zult u in deze editie van de Aenorm een verscheidenheid aan relevante artikelen en interviews vinden die natuurlijk gekoppeld zijn aan ons thema. Daarnaast treft u alle praktische informatie met betrekking tot het congres. Aanmelden voor het congres kan via www.actuariaatcongres.nl. Dan sluit ik voor nu, hopende u te mogen verwelkomen op 6 maart in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Roeben Babadzjanjan, voorzitter Actuariaatcongrescommissie 2018

goezonder

toestamming van de VSAE..

VOORWOORD

Beste Lezer,

Inhoudsopgave Dagprogramma Pagina 6 Een verslag van het Actuariaatcongres 2016 Ellen Dirkx Pagina 8 Denken zonder kennis is onmogelijk Jeroen Breen Pagina 12

INHOUDSOPGAVE

Actuaris moet nu echt werk maken van cultuur Jeroen Gielen, Sicco Kuijper, Evelien Vlastuin Pagina 14 Hi There binnen twee jaar vanuit het niets in de top 50 van beste In-surTechs ter wereld! Ruud Kleynen Pagina 18

Magazine voor studenten Actuariaat, Econometrie & Operationele Research

EDITIE 2018

Een publicatie van

Editie 2018 Leiderschap in de pensioensector Rajish Sagoenie Pagina 20 Meer innovatie, begin bij jezelf Servaas Houben Pagina 24 Over de sprekers en hun sessie Pagina 27 Over de VSAE Pagina 37 Over de commissie Pagina 38

INHOUDSOPGAVE

Locatie Pagina 42

Dagprogramma 08:15 - 09:15

Ontvangst

Roeben Babadzjanjan

09:15 - 09:30

Opening

Jeroen Breen

09:30 - 10:20 Plenair I Michel Vellekoop (UvA) De Actuaris als Actuator 10:20 - 11:10 Plenair II Cees Krijgsmans (Riskco) De digitale wereld, maar wat is er nu echt nieuw en wat brengt

11:10 - 11:30

dat ons. Wat is nu de echte uitdaging?

Koffiepauze

11:30 - 12:20 Plenair III Jonas Teuwen (PensioenLab) Jongeren, de gepensioneerden van de toekomst

DAGPROGRAMMA

12:20 - 13:10 Plenair IV Peter Hoogveld, Wichert Hoekert (Willis Towers Watson) Solidariteit en de technische revolutie 13:10 - 14:15

Lunch

14:15 - 15:05 Interactief 1 Rajish Sagoenie (Milliman) Leiderschap in de pensioenwereld: de rol van de nieuwe actuaris

Interactief II Ruud Kleynen (Hi There) Hi There binnen twee jaar vanuit het niets in de top 50 van beste InsureTechs ter wereld! Interactief III Thomas Pleunis (Lens, Executive Search) Hoe overburg je de generatiekloof tussen actuarissen op de werkvloer?

Interactief IV Studentensessie Sessie alleen toegankelijk en verplicht voor MSc ASMF studenten

15:05 - 15:30

Koffiepauze

15:30 - 16:20 Interactief V Jeroen Gielen, Aafke Pera, Evelien Vlastuin (KPMG) Cultuur binnen het actuariaat. Zweverig of concreet? Interactief VI Yoeri Arnoldus, Laurens Eijking (Deloitte) Model Risico Management Interactief VII Marius van der Wal, Antien Kortrijk-Kool (Achmea) Onderdeel zijn van een ecosysteem en de impact daarvan op verzekeraars

Interactief VIII Daan Kleinloog, Mark Verschuren (Sprenkels & Verschuren) Data Science: Hype or The Future of Actuaries? 16:20 - 17:15 Game show Afsluiting

17:30 - 18:30

Borrel

Jeroen Breen

DAGPROGRAMMA

17:15 - 17:30

Meeveranderen met een wereld vol data Een verslag van het Actuariaatcongres 2017 DOOR:

ACTUARIAATCONGRES 2017

ELLEN DIRKX VOORZITTER ACTUARIAATCONGRES 2017

Op dinsdag 7 maart 2017 vond de zeventiende editie van het Actuariaatcongres plaats in het EYE Filmmuseum. Dit jaar stond het congres in het teken van meeveranderen in een wereld vol data. De wereld verandert, en wij moeten meeveranderen. De wereld van technische innovaties, die nooit af zijn en de rol van data daarin is onvoorspelbaar. Je kan doorgaan zoals het is als de samenleving, data en technologie exponentieel groeien. In de nabije toekomst zullen we terugkijken op het idee van big data en lachen zoals we nu doen om andere transformatieve (maar hedendaags overboden) technologieën zoals schrijfmachines, semafoons en de faxmachine. We lachen omdat we ze nu slechts zien als een opstapje, terwijl we ooit dachten dat ze baanbrekend waren. De wereld van big data verandert voor onze ogen: van de toename van de groei in big data tot de manier waarop data gebruikt en gestructureerd wordt. Deze nieuwe dimensie van data heeft ook gevolgen voor het actuarieel landschap: de exponentiële toename van het gebruik van big data leidt tot nieuwe uitdagingen en mogelijkheden, maar betekent ook dat je zal moeten anticiperen op en meeveranderen met deze exponentieel veranderende omgeving. In het verleden gold ‘kennis is macht’, maar dit is hedendaags ontoereikend geworden. Tegenwoordig is kennis op een relevante wijze toepassen belangrijker. En dat roept een aantal vragen op, zoals: “worden momenteel alle kanten van data wel voldoende belicht en uitgeput?”. En: “Is daarnaast het gebruik van data ook niet afhankelijk van het model dat er gebruikt wordt?” Met deze vragen in het achterhoofd was het doel van de dag om de actuaris wakker te schudden. Dat ze zouden beseffen dat het echt gebeurt, dat de tijden veranderen en dat ze met hun tijd mee moeten gaan. In actie komen. Met deze gedachte stond de commissie en het bestuur ‘s ochtends vroeg,

‘‘Met deze vragen in het achterhoofd was het doel van de dag om de actuaris wakker te schudden’’’ met de frisse wind in de haren, op de pont naar het EYE. Direct konden we aan de slag met de laatste voorbereidingen: de laptops werden geplaatst, de ontvangsttafel in orde gebracht, de naambadges werden gesorteerd van A tot Z en ook de garderobe werd bemand.

De eerste plenaire sessie werd verzorgt door de bij Deloitte werkzame Yoeri Arnoldus. Met een passie voor innovatie blikte hij vooruit. Het doel van zijn presentatie was dat mensen inzicht-gedreven werden door data-gedreven inzichten. Het sneller, efficiënter en effectiever zijn dan de concurrent wordt steeds belangrijker voor verzekeraars. Dit kan worden bereikt door intelligenter gebruik van data door verzekeraars. De presentatie begon met een kort vergelijk tussen dataverwerking in het verleden en tegenwoordig en daarna keek hij naar de toekomst en gaf voorbeelden van vooruitgang, de exponentiële toename in data en de huidige trends.Vanwege het aantal ‘special effects’ in de slides, werd het een boeiende en dynamische presentatie. In de tweede plenaire sessie waren Floris van Rijn en Kevin van ‘t Wout aan het woord namens Willis Towers Watson. Zij gingen in op een prominent risico waar financiële instellingen in toenemende mate mee te maken hebben, namelijk op cyberrisico en deden dat vanuit een breed risicomanagementperspectief. Tijdens zo een dag gaat natuurlijk altijd wel wat mis. Zo was de presentatie nog maar net begonnen en liet de technologie het even afweten. Uiteindelijk werd dit snel opgelost, terwijl Jeroen het publiek bezig hield door kritische vragen te stellen. De presentatie over dit interessante en zeer relevante onderwerp kon snel worden vervolgd. Daarna was het tijd voor een korte pauze en een hapje en drankje in de foyer van het EYE. Om half 12 was het woord aan Joris Brehm, Peter van Dam en Timo van der Veen (Triple A) die kozen voor een andere aanpak. Zij vertelden over hun ervaringen uit de praktijk. Er was veel ruimte voor het stellen van vragen, welke zij beantwoorden aan de hand van hun ervaringen. Zo kwamen ze met veel voorbeelden en hadden het over welke data analytics aanpak zij gebruikten. De laatste plenaire sessie van de ochtend werd verzorgd door Servaas Houben, die meer titels achter zijn naam heeft staan dan voor zijn naam. Deze op Curaçao gevestigde spreker van ENNIA kwam met de kritische vraag of big data voor iedere industrie een must-have is, of dat dit van bepaalde factoren afhangt. Hoe geschikt is de verzekerings- en pensioenindustrie in en voor het toepassen van big data.

ACTUARIAATCONGRES 2017

We waren nog maar net klaar en de eerste groep bezoekers arriveerden. Met een goede kop koffie in de hand namen de actuarissen plaats in Cinema 1. Ik verzorgde de opening van het congres met een kort welkomstwoord. Daarna nam Jeroen Breen het woord en introduceerde het thema aan de hand van de krantenkoppen die hij die week had verzameld.

â&#x20AC;&#x153;Dit leidde tot verdeelde meningen en discussies die ontstonden.â&#x20AC;? Nadat de buikjes vol waren met de lekkere broodjes van de lunch was het tijd voor de interactieve sessies. In totaal werden er vier zalen, helemaal verspreid over het EYE, in gebruik genomen voor twee rondes, met elk vier workshops.Tijdens deze workshops werd er dieper ingegaan op specifieke onderwerpen. Discussies kwamen op gang en sessies hebben zeker stof tot nadenken gegeven. Daarna verzamelden alle deelnemers zich weer in de grote zaal, waar een discussiepanel zou plaatsvinden. Jeroen leidde dit panel, waarin Servaas Houben, Ruud Kleynen, Dave Heilbron en Marc Salomon opgenomen waren. Met behulp van Kahoot.it kon het publiek stemmen op bepaalde stellingen die bedacht waren door de panelleden.

ACTUARIAATCONGRES 2017

Een rigoreuze stelling, bedacht door Dave, was dat de actuaris binnen 10 jaar niet meer zal bestaan. Misschien waren ze in de ontkennende fase, maar het publiek wilde er niets van weten. Marc kwam met een moeilijke stelling: Bedrijven als Google en Apple (Watch) zouden verboden of juist gestimuleerd moeten worden om verzekeringsproducten aan te bieden, omdat zij over zoveel persoonlijke data beschikken. Dit leidde tot verdeelde meningen en discussies die ontstonden. Jeroen rende met de microfoon de trappen op en af, van links naar rechts, om mensen aan het woord te laten en hun standpunt toe te lichten. Na een afsluitend woord van Jeroen kwam het inhoudelijk programma tot een eind en was het tijd voor een alcoholische versnapering, welke een mooi einde vormde aan een geslaagde dag. Pas rond acht uur stond de commissie met een tevreden blik op het pontje om nog samen een hapje te eten bij de NDSM werf en nog alles even na te bespreken. Ik hoop dat de bezoekers een leerzame dag hebben gehad en stof tot nadenken. Namens de commissie Actuariaatcongres 2017, Ellen Dirkx

Schrijf jij dit studiejaar een scriptie voor de opleiding Actuariële Wetenschappen of een vergelijkbare kwantitatieve opleiding? Dan kun je in aanmerking komen voor de Johan de Witt prijs!

Johan de Witt scriptieprijs 2018 ✒ Eén prijs ter waarde van € 5.000. ✒ Jouw scriptie dient te bestaan uit een theoretische benadering en/of uit empirisch onderzoek en moet een reële bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het actuariële werkterrein.

✒ Bij de beoordeling van de inzendingen worden tenminste de volgende criteria in acht genomen: wetenschappelijk gehalte, relevantie, stilistische kwaliteit en vernieuwend/innovatief.

✒ De scriptie dient voorzien te zijn van een aparte samenvatting van maximaal twee pagina’s (A4). Een beoordeling van de scriptiebegeleider(s) wordt door de jury zeer op prijs gesteld.

✒ Deadline voor inleveren is 10 september 2018.

Deelnemers Studenten van het Actuarieel Instituut, studenten Bachelor of Science of Master of Science in Actuariële Wetenschappen of aanpalende disciplines (Econometrie, Bedrijfswiskunde), studenten HBO en niet-leden werkzaam in het actuariële werkveld. Deelnemen aan de Johan de Witt prijs 2018? Ga voor meer informatie naar www.ag-ai.nl (AG-Johan de Witt prijs). Heb je vragen, stuur deze dan naar johandewittprijs@ag-ai.nl.

Denken zonder kennis is onmogelijk DOOR: JEROEN BREEN DAGVOORZITTER

Verzekeraars zullen zich in de toekomst nog meer en beter bezig gaan houden met preventie In de nieuwe omgeving zullen verzekeringsvormen ontstaan (zijn er nu al) die een premie bepalen op basis van pay-as-you-use of gebaseerd zijn op een share-economie. Verzekeraars zullen zich in de toekomst nog meer en beter bezig gaan houden met preventie. Op basis van alle beschikbare data (data analytics) zal het steeds makkelijker worden om variabelen die de grootste kans op schade hebben te beĂŻnvloeden, waardoor de kans op schade zal afnemen. Dat zal niet alleen worden toegepast bij de traditionele schadeproducten zoals inboedel- en autoverzekeringen, maar ook binnen de zorg zullen er tal van toepassingen komen. Internet of things zal een boost krijgen en allerlei praktische toepassingen zullen ontstaan. IBM claimt dat haar supercomputer Watson betere diagnoses afgeeft dan de arts. Ook staan we in Nederland aan de vooravond van een nieuw tweede-pijler pensioen systeem. De contouren staan al en wijzen richting het opbouwen van persoonlijke pensioenvermogens. De solidariteit die we hadden zal op een andere wijze vorm gegeven moeten worden. De babyboomers (19451955) en de millennials (1985-1995) zullen hier samen uit moeten zien te komen. Tot slot wat zullen de gevolgen van klimaatverandering zijn voor onze omgeving en hoe zullen we hierop moeten anticiperen. tes Welke educatievorm past het best bij een omgeving die continu verandert? Niet alleen binnen de financiĂŤle wereld verandert er veel, overal om ons heen is verandering gaande. Op zich is dat niets nieuws want veranderingen zijn niet iets van de laatste tijd alleen. Wat wel opvalt is dat veranderingen tegenwoordig steeds vaker plaatsvinden en elkaar sneller opvolgen. Bij veranderingen zullen we ons steeds moeten aanpassen aan die nieuwe omgeving. Maar hoe doen we dat? Hoe leren we dat? Welke educatievorm past het best bij een omgeving die continu verandert? In The Future of Jobs: Employment, Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution schat het World Economic Forum dat 65% van de kinderen die

SECTION

ARTIKEL

Het thema van het VSAE Actuariaatcongres 2018 is New meets Old. Een prachtig thema dat exact weergeeft aan welke vooravond we staan. We staan namelijk aan de vooravond van veel verandering. Verandering op allerlei vlakken, sommige van deze veranderingen zijn noodzakelijk, sommige zijn slechts wenselijk. Sommige zijn ingestoken vanuit technologie, andere vanuit demografie. Sommige veranderingen zijn disruptief, andere gaan meer geleidelijk. Wat in ieder geval bij iedere verandering het geval is, is dat bij een verandering er van een huidige situatie overgegaan wordt naar een andere situatie (transitie) en precies op dat grensvlak ontmoet de oude omgeving de nieuwe omgeving.

vandaag naar de basisschool gaat uiteindelijk een baan zal aannemen die nu nog niet bestaat. Bijna 125.000 van de 475.000 MBO-studenten volgen op dit moment een opleiding voor beroepen waarvan we nu al weten dat ze als gevolg van robotisering op zeer korte termijn niet of nauwelijks meer door mensen zullen worden uitgevoerd. Het gaat hier overigens om opleidingen voor ondersteunend, representatief administratief werk en financieel-administratieve of juridische beroepen op middenniveau.

Jeroen Breen was tot eind 2017 algemeen directeur van het Koninklijk Actuarieel Genootschap en Actuarieel Instituut en vanuit die rol betrokken bij alle ontwikkelingen omtrent het veranderende domein van het actuariaat aan de ene kant en de consequenties daarvan voor de opleidingen en permanente educatie aan de andere kant. Daarvoor opereerde Jeroen bijna 20 jaar lang als adviserend en certificerend actuaris voor verzekeringsmaatschappijen bij diverse actuariële adviesbureaus op vrijwel alle terreinen van het actuariaat. Jeroen studeerde Technische Wiskunde aan de TU Eindhoven en Actuariële Wetenschappen aan de UvA. Tevens studeerde Jeroen aan Universitaire Lerarenopleiding Wiskunde in Eindhoven tot eerstegraads docent. Jeroen spreekt regelmatig op congressen en seminars en treedt ook geregeld op als dagvoorzitter.

Maar hoe moeten we leerlingen/studenten voorbereiden op beroepen die nu nog niet bestaan? Hoogleraar onderwijspsychologie en universiteitshoogleraar aan de Open Universiteit, Paul A. Kirschner, is hier heel duidelijk over: “Het is dringend nodig om leerlingen de kennis en vaardigheden te geven om optimaal te kunnen functioneren in een digitale maatschappij. “ Informatiegeletterdheid en Informatiemanagement zijn DE te ontwikkelen vaardigheden Volgens Kirschner zijn het grootste deel van de noodzakelijke vaardigheden vaardigheden die al “sinds mensenheugenis noodzakelijk waren en gebruikt werden”, zoals samenwerken, probleem oplossen en communiceren. De vaardigheden die echt als nieuw, als 21e-eeuws aangemerkt worden, zijn informatiegeletterdheid en informatiemanagement. Informatiegeletterdheid is een vaardigheid die nodig is om op een efficiënte manier informatie te zoeken, te selecteren en op een ethische wijze te gebruiken. De vaardigheid informatiemanagement gaat meer om het kunnen vastleggen, beheren en delen van verkregen informatie. Informatiegeletterdheid en informatiemanagement zijn daarom dus key voor de toekomst. De focus van opleidingen zal dan ook moeten verschuiven naar deze twee domeinen, waarbij de oude bekende basisvaardigheden zeker ook de nodige aandacht moeten krijgen. Maar gaat het dan alleen maar om vaardigheden en niet meer om kennis? Natuurlijk moeten opleidingen niet alleen maar op vaardigheden (competenties) in gaan want kennis is onontbeerlijk. Zonder kennis kun je namelijk niet (creatief) denken. De slogan kennis is macht wordt vaak gehanteerd; kennis zal gratis worden beweren anderen. Feit is in ieder geval: hoe meer kennis men bezit, hoe dieper men kan denken en hoe creatiever men kan zijn. Kortom, genoeg werk aan de winkel en echt, het wordt er alleen maar leuker op!

ARTIKEL

OVER DE AUTEUR

Robots nemen geen banen over maar taken Veel mensen zijn bang dat er banen zullen verdwijnen als gevolg van automatisering en robotisering; dat zal zeker deels het geval zijn. McKinsey gaf in haar rapport “A future that works” aan dat de helft van al het werk dat nu nog door mensen wordt gedaan, tegen 2055 door robots zal zijn overgenomen. Verder concluderen ze dat robots niet hele banen van mensen overnemen, maar een deel van hun taken, waardoor er voor de mensen ruimte komt om andere taken te kunnen doen. Of zoals medewerkers van de plaatcomponentenfabriek van DAF in Eindhoven recent aangaven: “dankzij de komst van robots is er meer werk, kunnen we meer productie draaien en is het werk voor ons leuker geworden”. De robots bij DAF moeten eraan bijdragen dat de medewerkers, die langer moeten doorwerken door de verhoging van de AOW-leeftijd, toch gezond hun pensioen kunnen halen.

Actuaris moet nu echt werk maken van cultuur Cultuur is voor veel actuarissen een abstract begrip. Toch wordt cultuur steeds bepalender voor het functioneren van verzekeraars. En inmiddels is ook in de nieuwe code corporate governance vastgelegd dát organisaties aandacht dienen te hebben voor cultuur en is een eerste aanzet gedaan over de wijze waarop.

UIT: DE ACTUARIS (JULI 2017) DOOR: JEROEN GIELEN SICCO KUIJPER EVELIEN VLASTUIN

Cultuur, corporate governance en kernwaarden Zowel in de eerste versie van de Corporate Governance code (beter bekend als de Code Tabaksblat) als de tweede versie werd het woord ‘cultuur’ geen enkele keer genoemd. In de herziene Code die de commissie van Manen eind 2016 heeft gepresenteerd is er een volledige paragraaf aan gewijd. Een goede cultuur is volgens de code essentieel voor het bereiken van het uiteindelijke doel: ‘het creëren van waarde op de lange termijn’ en daarbij ‘zorgdragen voor een evenwichtige en effectieve besluitvorming waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van stakeholders’.

ARTIKEL

Dan rijst natuurlijk de vraag wat goede cultuur is. De code geeft daar geen invulling aan. Wat de code wél doet is aangeven wat er voor nodig is: a) kernwaarden die aansluiten bij de visie op lange termijn, b) uitwerking van de kernwaarden in gedragsnormen, en c) het levend krijgen van de kernwaarden bij alle medewerkers. Er is dus een centrale rol voor kernwaarden om helder te maken wát de gewenste cultuur is en om ervoor te zorgen dat iedereen hiernaar handelt. We kennen genoeg voorbeelden uit de praktijk waar we hier vragen over kunnen stellen. – Waren bijvoorbeeld verkopers van beleggingsverzekeringen bekend met de kernwaarden en lieten zij hun keuzes hiervan afhangen? Dezelfde vraag kunnen we stellen over de handelaren van banken in de LIBOR- affaire. – Waren de kernwaarden van de organisatie hier leidend? Wij denken dat kernwaarden, en daarmee de gewenste cultuur, ook bij verzekeraars vaak niet leidend zijn in besluitvorming, met als gevolg reputatierisico”. De kernwaarden van de actuaris Iedere actuaris kan zichzelf de vraag stellen of de kernwaarden bepalend zijn in het werk. Alhoewel ‘cultuur’ niet in het takenpakket van een actuaris zit, zijn zij daar als medewerkers van de organisatie wel mede bepalend in. De cultuur wordt mede bepaald door het gedrag, de keuzes en de adviezen van de actuarissen. Dat een actuaris een rol heeft op het

“Veel actuarissen zullen niet echt kunnen aangeven wat de organisatie drijft” gebied van gewenst gedrag is ook niet nieuw. In het door het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) opgestelde beroepsprofiel wordt naast technische vaardigheden ook gesproken over ‘Gedragsvaardigheden’, ‘Houdingsaspecten’ en ‘Ethiek’. Er staat bijvoorbeeld: ‘U bent in uw beroepsuitoefening integer, onafhankelijk en objectief, verantwoordelijk, assertief en kritisch. U staat in voor het belang van de cliënten van uw opdrachtgever’.

Jeroen Gielen is Senior Manager in het actuariële team van KPMG. In die rol werkt hij voor vrijwel alle grote en middelgrote verzekeraars in Nederland en Europa. Sicco Kuijper MSc was senior manager binnen KPMG Advisory (Integrity Governance Compliance). Evelien Vlastuin is Manager in het Regulatory team van KPMG. Ze is een groot deel van haar tijd actief op het gebied van corporate governance, waaronder de Corporate Governance valt.

De eerste reden is omdat kernwaarden niet echt aangeven wat de organisatie drijft of hoe deze het verschil maakt. Integriteit is nationaal en internationaal de meest voorkomende kernwaarde. Als een organisatie kernwaarden heeft vastgesteld is de kans zelfs 52% dat integriteit daar één van is1. De top-3 wordt verder gecompleteerd door respect en eerlijkheid waar voor beiden geldt dat de kans groter is dan 1 op 3 dat deze wordt gekozen als kernwaarde2. Op zich zijn integriteit, respect en eerlijkheid prima waarden. En voor een aantal van de organisaties die deze waarden voeren zullen deze ook tot de kern behoren. Maar de vraag is of deze waarden voor al deze organisaties daadwerkelijk de kern raken van het gedrag dat de organisatie succesvol maakt. Of anders gezegd datgene waarin de organisatie zich in positieve zin wil onderscheiden van de omgeving. Een tweede reden waarom er weinig belang wordt gehecht aan kernwaarden is dat medewerkers deze vaak zweverig of abstract vinden. Ook in organisaties die goed hebben nagedacht over de kernwaarden en waar deze goed bekend zijn horen we vaak de klacht van medewerkers dat zij deze maar moeilijk kunnen vertalen naar hun dagelijkse werk en dat ze onvoldoende handvat bieden voor concrete acties. Bovenstaande situatie is typerend voor een organisatie die gestopt is na het ontwikkelen van kernwaarden. De kernwaarden blijven dan hangen op een hoog abstractieniveau en worden niet verder uitgewerkt in concreet gewenst gedrag waar mensen aan kunnen werken en elkaar feedback op geven. Een derde reden dat de waarden niet gaan leven komt voort uit het feit dat medewerkers geen consequenties ervaren bij het wel of niet naleven van de waarden. Een vaak gehoorde opmerking is dat de kernwaarden, als het erop aankomt, het onderspit delven tegen harde targets. Medewerkers hebben het gevoel dat zij in the end niet afgerekend worden op hun gedrag in lijn met de kernwaarden, maar op het behalen van hun doelstellingen. Mensen kunnen vaak ook feilloos collega’s aanwijzen die snel carrière maken terwijl ze bepaald geen rolmodel zijn met betrekking tot de kernwaarden. 1 - Leiderschap in ethiek (2016), Erasmus Universiteit Rotterdam,VNO-VNCW, MKB- Nederland 2 - The Business codes of the Global Fortune 500 (2014), KPMG en Erasmus Universiteit Rotterdam

ARTIKEL

OVER DE AUTEURS

Kernwaarden leven vaak niet Helaas zullen er veel actuarissen (en andere medewerkers) zijn die de rol van kernwaarden in hun werk niet herkennen. We noemen hier kort drie redenen waarom kernwaarden nu niet de invloed hebben die ze zouden kunnen hebben.

“Pas toen de beoordeling in lijn werd gebracht met kernwaarde waren zeer sterke wijzigingen in het gedrag merkbaar’” Drie goede voorbeelden Wij kennen echter ook verschillende voorbeelden waaruit blijkt dat het ook anders kan. Een goed voorbeeld is een bank die wij hebben ondersteund in hun cultuurtraject. Deze bank gaf bij het opstellen van nieuwe kernwaarden de aandacht en tijd die dit vergt. Alle medewerkers hadden de mogelijkheid om mee te denken over de waarden die het beste pasten bij het succes van de bank op de lange termijn. Door middel van diverse ronden en werkvormen werden de mogelijke waarden opgehaald, het belang ervan besproken en aangescherpt. Uiteindelijk leidde dit tot een set kernwaarden die direct bij introductie al breed werd gedragen. Een ander voorbeeld komt van een activiteit die we binnen KPMG zelf hebben georganiseerd. Met de kernwaarden als uitgangspunt hebben alle medewerkers aangegeven wat concreet gewenst gedrag daarbij is. Dit leidde uiteindelijk tot een lijst van ruim 30 gewenste gedragingen. Vervolgens vroegen de leidinggevenden (partners en directors) aan hun teamleden wat hun belangrijkste drie verbeterpunten in gedrag waren. Natuurlijk is dit voor beide partijen best spannend, maar in de juiste setting is het goed mogelijk om aan je leidinggevende open en eerlijke feedback geven.

ARTIKEL

Een derde voorbeeld betreft een verzekeraar die klantgerichtheid als kernwaarde had gedefinieerd. In eerste instantie had deze kernwaarde weinig effect op de front-office die dagelijks contact had met de klanten. Pas toen de beoordeling in lijn werd gebracht met kernwaarde waren zeer sterke wijzigingen in het gedrag merkbaar.Waar eerst het aantal verkochte polissen de belangrijkste graadmeter was voor de beoordeling, was dit nu de klanttevredenheid geworden. Het aangepaste gedrag van de betrokken medewerkers had ook direct effect op de belangrijkste KPI voor klantgerichtheid, de tevredenheid van klanten over de verzekeraar nam sterk toe. Concrete acties Een verkeerde cultuur raakt de sfeer op de werkvloer, de wijze waarop met klanten wordt omgegaan, de keuzes die worden gemaakt, en is daarmee een gevaar voor de langetermijnstabiliteit van een organisatie. Omdat cultuur bepaald wordt door het gedrag van elk individu kunt u zelf bijdragen door de volgende vragen te stellen: – Een open cultuur is cruciaal voor een goede cultuur. Stel uzelf tijdens een overleg de vraag of alle aanwezigen voldoende ruimte krijgen om zijn haar mening/te geven? Zorg er als deelnemer voor dat deze ruimte wel ontstaat. – Wanneer u een klantcasus behandelt: past de manier waarop we de klant behandelen in onze kernwaarden? – Wanneer er binnen uw organisatie nooit over kernwaarden wordt gesproken: Welk gedrag zou u graag bij uw collega’s zien voor een prettige werkomgeving, en vertoont u zelf dat gedrag? – Bespreek binnen de afdeling of de keuzes die u maakt passen bij de langetermijnvisie.

To Learn about old-Fashioned trust, we teach you about the newest innovations. What impact will you make? werkenbijdeloitte.nl/impact

Hi There binnen twee jaar vanuit het niets in de top 50 van beste InsurTechs ter wereld! DOOR: RUUD KLEYNEN

Ruud Kleynen studeerde Actuariaat en Econometrie aan de UvA en promoveerde op het proefschrift “Asset Liability Management binnen Pensioenfondsen” aan de Universiteit van Tilburg. In 1998 startte hij met Kleynen Consultants, een bedrijf dat gespecialiseerd is in actuariële advisering en risicomanagement. Daarnaast was hij gedurende 2000-2011 deeltijd hoogleraar Risicomanagement aan Universiteit Maastricht en heeft aldaar de actuariële opleiding opgezet. Op 1 januari 2016 is zijn bedrijf gestart met de bouw van de digitale verzekeraar Hi There. Sinds juli 2017 is Hi There up-and- running in de dagelijkse praktijk. In november 2017 is Hi There gerangschikt bij de beste 50 InsurTechs wereldwijd!

Ons Tipping Point November 2017 was een maand om nooit te vergeten. DIA (Digital Insurance Agenda) rangschikte Hi There, onze digitale verzekeraar, in de top 50 van beste InsurTechs wereldwijd en een uitnodiging volgde om naar München te komen. En daar stonden we dan, in dezelfde line-up als Ladder, in een zaal met 1.000 luisteraars. Alle relevante wereldspelers uit de verzekeringsindustrie zaten voor ons. We pitchten ons digitale verzekeringsplatform en dat bleef niet zonder gevolgen. Opeens waren we bekend in de gehele verzekeringswereld en gingen we van de ene WebEx meeting naar de andere. De RfPs stroomden binnen. New meets Old Hoe mooi was het om te zien dat München het podium was van “New meets Old”. InsurTechs van over de gehele wereld presenteerden hun oplossingen aan de traditionele verzekeraars. Het was een smeltkroes van ideeën en een sfeer van samenwerking die uniek was. ”Oud” weet heel goed dat nieuwe ontwikkelingen razendsnel gaan en dat het oppassen is wat er in die nieuwe wereld gebeurt. “Nieuw” weet heel goed dat de oude wereld de dienst uit-maakt en dat die oude wereld niet zo een-twee-drie aan de kant geschoven kan worden. Maar dat neemt niet weg dat “Nieuw” denkt dat dat wel kan. Dat het mogelijk is om die oude wereld te disrupten en aan de kant te schuiven. En als “Nieuw” die weg gevonden heeft wordt het linke soep voor de oude wereld. Spannende tijden voor zowel “Oud” als “Nieuw” dus! Nieuw denken vervangt oud zeer Het begon bij ons allemaal op 1 januari 2016. Toen besloten we een verzekeraar te gaan bouwen, met maar één doelstelling: “Turning sad face into happy face”. Een verzekeraar die het voor iedereen, overal ter wereld mogelijk maakt om verzekerd te zijn. Een verzekeraar die er voor je staat als het nodig is en die je helpt om een onbekommerd leven te leiden. Een verzekeraar die je helpt in moeilijke situaties en die naar wegen zoekt om je gezond en fit te houden. Geen woekerpolis of vervelende kleine

SECTION

ARTIKEL

OVER DE AUTEUR

“Spannende tijden voor zowel “Oud”als “Nieuw” dus!” lettertjes om achter weg te duiken. Maar ook een verzekeraar die verwacht dat zijn klanten er geen potje van maken. Dus geen klanten die de boel bedonderen. Eén rotte appel in een mandje steekt de rest aan en voordat je er erg in hebt, zit je weer in dezelfde situatie als we nu hebben. Want waar wantrouwen het uitgangspunt is, worden de stellingen betrokken en zijn er alleen maar verliezers. Daarom moet ook het model van verzekeraars op de helling. Het moet gaan om superb customer experience en het verdienmodel moet gebaseerd zijn op efficiënte uitvoering. Voor iedere polis wordt een vast bedrag aan uitvoeringskosten in rekening gebracht. Die vergoeding moet redelijk zijn. Wordt er na aftrek van die kosten winst gemaakt, dan wordt die winst verdeeld: 90% gaat terug naar de deelnemers en 10% naar het charity fund.

ARTIKEL

Hi There in 2018 Daar waar we op 1 januari 2016 besloten om een volledig digitale verzekeraar te gaan maken, staan we nu, nog geen twee jaar verder, in de top 50 van ‘s werelds beste InsurTechs! Vanuit Japan, Amerika en Europa is warme belangstelling. 2018 gaat dan ook het jaar worden van de tractie. De snelheid en omvang van ontwikkelen gaan verder omhoog, partnerships worden gesmeed en Hi There gaat binnen toonaangevende spelers uit de verzekerings- en pensioenindustrie geïmplementeerd worden. Op naar een ranking in de top 10!

Hi There pitcht tijdens de Digital Insurance Agenda (DIA) in München (16 november 2017) voor een publiek van 1.000 vertegenwoordigers uit de wereldwijde verzekeringsindustrie.

Leiderschap in de pensioensector ‘De rol van de traditionele actuaris’

DOOR:

Dit opiniestuk van Rajish Sagoenie (Milliman Pensioenen) gaat in op de complexiteit van de pensioensector die sterk in beweging is en te maken heeft met een laag vertrouwen. Wat kan modern leiderschap betekenen, hoe kunnen we beter sturing geven aan de pensioensector en wat is daarbij de rol van de actuaris?

ARTIKEL

Inleiding De pensioensector verandert snel en heeft te maken met een dalend vertrouwen. Er vinden veel en uiteenlopende discussies plaats en in de praktijk blijkt dat economen, econometristen, diverse hoogleraren en andere beroepen veel meer zichtbaar zijn dan actuarissen. Wat is hiervan de reden en hoe kunnen wij als actuarissen uit onze traditionele expertrol kruipen? De pensioensector De pensioensector is momenteel sterk in beweging en het vertrouwen in deze sector is gedaald. Dit dalende vertrouwen heeft diverse oorzaken: - Pensioenverwachtingen waren hoger dan door de sector kon worden waargemaakt: • Het publiek verwachtte een waardevast pensioen, maar ziet het achterwege blijven van indexatie en soms zelfs kortingen op hun pensioen; • De AOW-leeftijd en pensioenrichtleeftijd worden steeds hoger. - Perceptie bij het publiek is dat pensioengelden niet goed worden belegd, terwijl er veel wordt verdiend door de beleggingsadviseurs en teveel aan de strijkstok blijft hangen: • Verschillende programma’s als “Zwarte Zwanen” dragen bij aan de beeldvorming; • Positieve rendementen worden behaald, terwijl de dekkingsgraad toch onvoldoende stijgt. Het publiek ziet dat de pensioensector niet tot een passende oplossing komt voor de verschillende

RAJISH SAGOENIE uitdagingen en begrijpt weinig tot niets van de verschillende discussies die worden gevoerd over het pensioenstelsel en de afwegingen die worden gemaakt. Dit is geen wonder. De pensioensector (alle partijen die zich bezighouden met de toekenning, het beheer en de uitbetaling van pensioenen) is ingewikkeld en kent vele gremia met meerdere doelen, rollen, verschillende belangen, dilemma’s en een grote onzekerheid. Zo kan het doel van de overheid in een bepaalde discussie een andere zijn dan die van werkgevers en werknemers (sociale partners). In alle gevallen geldt dat de doelstellingen alleen kunnen worden bereikt binnen de grenzen van de financiële draagkracht van allen die bijdragen aan de financiering van de pensioenverplichtingen. Herstel van het vertrouwen kan mijns inziens worden bewerkstelligd indien op een transparante wijze en met betrouwbaar gedrag vanuit een éénduidige visie gewerkt wordt aan dit herstel. Daarbij is een heldere en consistente boodschap noodzakelijk. Zeker in een wereld die sterk en voortdurend verandert, wordt gevraagd om persoonlijk leiderschap van degenen die verstand van zaken hebben over deze zeer complexe materie. Verschillende leiderschapsstijlen Alvorens in te gaan op persoonlijk leiderschap sta ik eerst stil bij de definitie van leiderschap. Onder leiderschap wordt verstaan de wijze waarop een individu een groep van individuen beïnvloedt om een bepaald doel te bereiken (bron: Wikipedia). Ik onderscheid daarbij twee fundamentele stijlen: - Managerial leiderschap met als kernwoorden:

Persoonlijk leiderschap en de traditionele actuaris In mijn optiek heeft de pensioensector behoefte aan meer leiderschap en in het bijzonder aan meer persoonlijk leiderschap. Wat ik onder persoonlijk leiderschap versta, wordt hierna nader besproken. Bij persoonlijk leiderschap wordt vaak gedacht aan een combinatie van de kenmerken van Intelligentie Quotiënt (IQ) en Emotionele Quotiënt (EQ). In de hedendaagse literatuur wordt ook een andere dimensie toegevoegd namelijk veranderingsgezindheid (VQ). Zelf heb ik de overtuiging dat we nog een dimensie moeten toevoegen te weten Purpose Quotiënt (PQ). Zo ontstaat een kwadrant waarmee op een meer complete manier inhoud kan worden gegeven aan persoonlijk leiderschap. Onderstaande figuur geeft een (niet uitputtend) overzicht van de karakteristieken van persoonlijk leiderschap.

Kijkend naar de rol van de actuaris kan worden geconstateerd dat deze tot op heden vrij traditioneel wordt ingevuld vanuit de beroepsinhoudelijke kwaliteiten : Expertise, Professionaliteit en Integriteit. Daar scoren actuarissen over het algemeen vrij goed. Op de onderdelen zichtbaarheid, bekendheid en communicatief vermogen scoren actuarissen in de pensioensector nog steeds onvoldoende. Dit beeld wordt ook bevestigd uit de resultaten van een recent onderzoek dat is gedaan door het Koninklijk Actuarieel Genootschap, de beroepsvereniging van actuarissen in Nederland. Ook actuarissen opereren vaak in

een complex pensioenspeelveld, waarin een stevig fundament qua persoonlijk leiderschap nodig is, waarbij naast IQ en EQ ook VQ (met veer- en veranderkracht) en PQ (intrinsieke motivatie en meer passie) gevraagd wordt. Indien het competentieprofiel van een traditionele actuaris zoals eerder beschreven wordt gelegd naast het profiel van een persoonlijk leider, dan ontstaat het volgende beeld:

Bron: Presentatie Rajish Sagoenie (Milliman Pensioenen) gehouden op de Actuarisdag op 26 september 2017

Op basis van bovenstaande vergelijking blijkt een duidelijke mismatch tussen de natuurlijke en traditionele rol van de actuaris en de vraag van de pensioenmarkt. Hoe kunnen actuarissen beter omgaan met een grotere onzekerheid en toenemende druk in de complexe pensioensector? Dat is een vraag die elke actuaris zichzelf zou moeten stellen. Enkele jaren geleden heb ik als voorzitter van het Koninklijk Actuarieel Genootschap opgeroepen om meer aan reflectie en met name zelfreflectie te doen. We zijn inmiddels ruim acht jaar verder en de (pensioen) wereld is nog sterker veranderd. Dat betekent dat (zelf) reflectie alleen naar mijn mening niet meer voldoende is. Er zal dus meer moeten gebeuren..... Tot slot Voor de pensioensector als geheel en voor de actuariële beroepsgroep specifiek vind ik dat actuarissen hun kennis en expertise meer met de maatschappij moeten delen, maar vooral de moed moeten tonen om buiten de eigen “silo” te opereren. Waar nodig ook verbinding zoeken met andere professionals, die in de praktijk

ARTIKEL SECTION

autoritaire houding, strijdbaar karakter, gericht op delegeren, coördineren en beheersen van processen; - Persoonlijk leiderschap met als kernwoorden: verbinden van verschillende belangen, heldere doelen, sturing geven aan stakeholders, inzichtelijk maken van dilemma’s, inspirerende toon, vermogen om zich kwetsbaar op te stellen. Uiteraard is, afhankelijk van de situatie, meer van de ene stijl nodig dan van de andere. In een dergelijke situatie kan ook gesproken worden van ‘situationeel leiderschap’. In deze bijdrage gaan we niet verder in op dit laatste type leiderschap.

Over Milliman Milliman is een van de grotere onafhankelijke actuariële adviesbureaus ter wereld, Milliman is opgericht in 1947 en heeft kantoren in de belangrijkste steden wereldwijd. Ons kantoor is volledig gespecialiseerd op het gebied van collectieve pensioenen (Employee Benefits), levensverzekeringen (Life & Financial), schadeverzekeringen (Property & Casualty) en zorgverzekeringen (Healthcare). Bezoek onze website voor meer informatie. milliman.com

SECTION ARTIKEL

Milliman in Europa Milliman heeft een sterke vertegenwoordiging in Europa met momenteel meer dan 250 consultants die onze klanten bedienen vanuit kantoren in Amsterdam, Boekarest, Brussel, Dublin, London, Madrid, Milaan, München, Parijs, Warschau en Zürich.

Indien u vragen of opmerkingen heeft naar aanleiding dit opiniestuk, neemt u dan contact op met een van onderstaande consultants of uw Milliman contactpersoon.

OVER DE AUTEUR 22

Rajish Sagoenie studeerde Econometrie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam ((1991) en daarna Actuariële Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam (1994). Sinds 2011 is Rajish managing partner bij Milliman: nl.milliman.com en geeft leiding aan het kantoor in Amsterdam. In die hoedanigheid certificeert hij ook pensioenfondsen en adviseert hij multinationals en pensioenfondsen in binnen- en buitenland bij (straRajish Sagoenie studeerde tegische) pensioenvraagstukken. Econometrie aan de Vrije Universiteit in van Amsterdam Tijdens zijn carrière was Rajish maart 2009 tot (1991) en daarna Actuariële en met mei 2013 voorzitter van het Koninklijk ActuWetenschappen aan de Universiteit arieel Genootschap & Actuarieel Instituut (AG&AI) van Amsterdam (1994). Sinds 2011 en is hij sindsdien ook lid van verdienste van het is Rajish managing partner bij het Koninklijk AG&AI. In mei 2013 heeft hij namens Milliman en geeft leiding aan het AG&AI het predicaat Koninklijk in ontvangst mogen kantoor in Amsterdam. Tijdens zijn nemen. carrière was Rajish van maart 2009 tot en met mei 2013 voorzitter van het Koninklijk Actuarieel Genootschap & Actuarieel Instituut (AG&AI) en is hij sindsdien ook lid van verdienste van het Koninklijk Rajish Sagoenie studeerde Econometrie aan dehijVrije AG&AI. In mei 2013 heeft Universiteit in Amsterdam ((1991)het en predicaat daarna Actunamens het AG&AI ariële Wetenschappen Universiteitmogen van AmKoninklijk aan in deontvangst sterdam (1994). nemen.

OVER DE AUTEUR

Sinds 2011 is Rajish managing partner bij Milliman: nl.milliman.com en geeft leiding aan het kantoor in Amsterdam. In die hoedanigheid certificeert hij ook pensioenfondsen en adviseert hij multinationals en pensioenfondsen in binnen- en buitenland bij (strategische) pensioenvraagstukken. Tijdens zijn carrière was Rajish van maart 2009 tot en met mei 2013 voorzitter van het Koninklijk Actuarieel Genootschap & Actuarieel Instituut (AG&AI) en is hij sindsdien ook lid van verdienste van het Koninklijk AG&AI. In mei 2013 heeft hij namens het AG&AI het predicaat Koninklijk in ontvangst mogen nemen.

SECTION

andere talenten vaak beter hebben ontwikkeld. Er is al een aantal rolmodellen opgestaan, maar naar mijn mening nog onvoldoende. Wat kan helpen is dat actuarissen moeten beginnen met leiding te geven aan zichzelf. Weet wat je purpose statement is, verdiep je daarin, stel je eigen heldere doelen en zorg dat deze doelen door actief gedrag worden gerealiseerd om daardoor op een aansprekende manier impact te hebben op de omgeving. Ook de componenten VQ en PQ spelen hierbij een belangrijke rol. Intrinsieke motivatie, bevlogenheid, diepgaande persoonlijke gesprekken om jezelf echt te leren kennen en veranderkracht kunnen daarbij helpen. Ik ben ervan overtuigd dat individuele actuarissen de handschoen zullen oppakken. Als actuaris moeten wij meer dan ooit ook de moed hebben om in veel meer situaties dan nu persoonlijk leiderschap te tonen. De pensioensector verdient het en ik ben er van overtuigd dat actuarissen dit kunnen.

SECTION

JIJ ZIET GEEN BIG DATA, MAAR MOGELIJKHEDEN.

Achmea zoekt actuarieel en data science talent dat zich wil ontwikkelen Als je beetje vooruitkijkt, zie je bij Achmea geweldige kansen. Hier gebeurt het. Ons bedrijf, met verschillende sterke merken, heeft een ingrijpende digitale transformatie ingezet. Met big data als onze nieuwe zuurstof. Dat biedt mogelijkheden voor mensen zoals jij. Talenten, die zelf willen groeien én onze klanten verder willen brengen. Meer weten? Ontdek jouw mogelijkheden op werkenbijachmea.nl

DE TOEKOMST EEN STAP VOOR ZIJN

AVÉRO ACHMEA CENTRAAL BEHEER FBTO INTERPOLIS ZILVEREN KRUIS

werkenbijachmea.nl

Meer innovatie, begin bij jezelf

ARTIKEL

Het Caribische gebied kampt met groeiproblemen: de finance sector staat onder druk vanwege nieuwe weten regelgeving zodat het voor kleine landen lastig is om aan alle compliance en risk management vereisten te voldoen. Toerisme is een sector die uitkomst het Caribisch gebied biedt, omdat met de pensionering van de babyboom generatie er steeds meer vakantie budget beschikbaar is. Maar een economie alleen op toerisme laten leunen is erg risicovol, vandaar dat “technologische vooruitgang” een hip fenomeen is. Technologie is wijd beschikbaar en kan gemakkelijk naar andere locaties gekopieerd worden. Echter, “a fool with a tool, is still a fool”: denk aan de anekdotes van de persoon die een kat in de magnetron deed, of de persoon die na het inschakelen van de automaat op de achterbank van zijn auto ging zitten. Innovatie is fantastisch, maar als je niet weet waar je mee bezig bent, schiet je weinig op. De Nederlandse actuarissen markt is al een aantal jaren in lichte paniek: risico management en Solvency II gaven een tijdelijke boost, maar nu deze lijken weg te ebben, wordt de toegevoegde waarde van de actuaris steeds vaker in twijfel gesteld. Big data lijkt the new kid on the block, maar in hoeverre is hier echt sprake van innovatie met toegevoegde waarde?

DOOR: SERVAAS HOUBEN

Know your customer, maar in welk opzicht? De compliance regelgeving en “know your customer” is de laatste jaren aanzienlijk aangescherpt om witwassen en fraude te voorkomen. Echter, compliance focust vooral op het niet overtreden van bepaalde regels en richtlijnen, niet zozeer om de client satisfaction te verhogen: welke risico’s en kansen zien zij? Welke behoeften spelen er bij hen? En laat client satisfaction nu juist centraal staan in de internet economie: bedrijven als Booking, Amazon, en Tripadvisor’s belangrijkste assets zijn de klanten feedback, waarmee ze in staat zijn hun product aanbod aan tswe passen. Waar de lokale boekhandel boeken verkoopt en zich verder niet druk maakt over klanten feedback, wordt de Amazon klant er zelfs door achtervolgd. Waar het lokale hotel zelden actief op zoek gaat naar klanten feedback (bij checkout “hier kunt u pinnen”, en “prettige dag verder”), stuurt Booking e-mails en reminders om zoveel mogelijk aan de klant vraag te voldoen. De pensioen en verzekerings sector zijn als het aankomt op feedback vergaren nog niet zo ver als internet bedrijven: hoe gaat het in de pensioensector er nu aan toe? De pensioen enquêtes die worden gehouden, komen meestal niet verder dan cliché oplossingen, zoals “langer doorwerken”. Het pensioencontract is echter net zoals een hotel boeking niet enkel een financiële overeenkomst waarbij alleen premie en uitkering van belang zijn. Flexibiliteit van premiebetaling, uitkeringshoogte en termijn, verschillende opties van risico bereidheid en mate van informatie behoefte maken deel uit van het pensioencontract. Ook maakt het pensioencontract deel uit van een arbeidsvoorwaarden pakket waarbij salaris, en andere secundaire arbeidsvoorwaarden een rol spelen. Big Data helpt ons om verschillende klant groepen te onderscheiden, maar helpt het ons om de interactie tussen arbeidsvoorwaarden te onderkennen? Ik denk van niet.

OVER DE AUTEUR Servaas Houben leidt de afdeling actuariaat bij ENNIA in Willemstad, Curacao. He studeerde econometrie in Nederland en werkte daar voor de eerste 4 jaar van zijn carrière. Daarna werkte Servaas in Dublin en Londen. Behalve actuariaat, heeft Servaas de CFA en FRM studies afgerond. Servaas schrijft regelmatig voor kranten, zijn blog, CFA digest, en actuariële tijdschriften.

Genoeg te innoveren binnen actuariaat Big Data is een geweldige manier om verbanden te ontdekken die voorheen onbekend waren, zodat er per klant groep een adequate prijs kan worden bepaald. Helaas kan Big Data al deze kennis niet vertalen in een fair arbeidscontract voor mensen met verschillende niveaus in opleiding of baanzekerheid: ZZP’ers die al meer baanonzekerheid lopen, hebben meer behoefte aan een zeker pensioencontract dan mensen met een vast dienstverband wiens salaris minder variabel is. Partners die beiden werken, kunnen meer risico’s nemen met hun pensioen dan huishoudens met een enkel inkomen. In een omgeving met lage rentes, kan het verstandiger zijn eerst je studieschuld af te financieren, dan om in pensioen te investeren. Risico averse deelnemers hebben meer behoefte hun langleven risico af te dekken via herverzekering en de daarbij horende kosten, dan deelnemers die bereid zijn meer risico’s te nemen. Big Data kan weliswaar een risico inschatting maken, het kan dit niet vertalen naar klant behoeften, zeker niet in een pensioenomgeving waar weinig valt te kiezen. Om de zorgen van de klant beter te begrijpen is een jaarlijkse pensioenbrief en af en toe een pensioencongres onvoldoende. Pas als de pensioendeelnemer meer keuzevrijheid heeft, is het aanpassen van het product pallet zinvol: als Booking maar 1 hotel zou aanbieden, zou het doen van vergelijkingsonderzoek volkomen zinloos zijn. Know your customer zou niet beperkt moeten blijven tot het vermijden van aansprakelijkheids risico’s, maar ook een kans bieden om je klant behoeften beter te leren kennen. Een mooie taak voor de actuaris om niet alleen de inzichten van Big Data te gebruiken, maar dit ook om te zetten in algemeen arbeidsvoorwaarden beleid, waarvan pensioen keuzevrijheid een onderdeel van uit maakt. De opdracht is dus op zoek gaan naar verbanden in Big Data en die vertalen naar gevolgen, zodat er gebruik gemaakt kan worden van alle data over de klant en dit te vertalen naar individuele klantoplossingen. Gevolg kan zijn, dat de klant zich gehoord voelt klanttevredenheid toeneemt en daarmee klantretentie een resultaat kan zijn.

ARTIKEL

“Innovatie is fantastisch, maar als je niet weet waar je mee bezig bent, schiet je weinig op”

Als belangenorganisatie van de verzekeringssector staan wij middenin de actualiteit. Samen met onze leden maken wij ons sterk voor een ondernemende verzekeringssector en zoeken we mee naar vooruitstrevende oplossingen op maatschappelijke vraagstukken rond vergrijzing, veiligheid en onzekerheid op de arbeidsmarkt. Bekijk onze themaâ&#x20AC;&#x2122;s op verzekeraars.nl/mlt

Over de sprekers en hun sessie Om u een beeld te geven van de presentaties die u kunt bijwonen worden hieronder alle sprekers uitgelicht.

Michel Vellekoop is hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, op het vakgebied Actuarial Science & Mathematical Finance. Hij studeerde toegepaste wiskunde aan de Universiteit Twente en promoveerde in 1998 aan het Imperial College in Londen op onderzoek naar niet-lineaire filters voor stochastische processen. Daarna heeft hij zich vooral gericht op toepassingen in finance en insurance: vooral in een academische omgeving, maar ook in het bedrijfsleven als onderzoeksdirecteur van de Derivatives Technology Foundation. Hij is lid van de Commissie Sterfte Onderzoek van het Koninklijk Actuarieel Genootschap en daardoor mede verantwoordelijk voor de nieuwe stochastische modellen die het Genootschap sinds 2014 gebruikt voor de officiële tweejaarlijkse sterfteprognoses. Als één van de oprichters van een succesvol Executive Programma waarin studenten met verschillende achtergronden tot actuaris opgeleid worden, beseft hij dat doorlopend vernieuwing nodig is om te blijven voldoen aan de veranderende eisen die aan de beroepsgroep gesteld worden. En de actuariële inbreng zal in de toekomst naar zijn mening extra hard nodig zijn, omdat heel fundamentele keuzes gemaakt zullen moeten worden. Bijvoorbeeld: wanneer hebben grotere datasets of ingewikkeldere modellen wél en geen zin in het risicomanagement? Is maatwerk voor consumenten te rijmen met steeds verder gaande standaardisatie in het toezicht? Blijft risicodeling effectief (en privacy grotendeels gewaarborgd) als iedereen zijn eigen solidariteitskring mag gaan kiezen? Hechten we aan causaliteit in risicomodellen of is het blootleggen van historische correlaties genoeg? Tijdens zijn lezing zullen voorbeelden gegeven worden van nieuwe ontwikkelingen in het risicomanagement waarbij de actuariële kijk volgens Vellekoop onontbeerlijk is.