Vervuiling op de Schelde:
ecologische ramp grotendeels vermeden op Vlaams grondgebied
Deze blauwe reiger ving net een lekker hapje, nog maar weinig aan de hand precies ... (22 april 2020) - foto: Robin Vanheuverswyn
In volle coronacrisis raakte het een beetje ondergesneeuwd in de media, maar het nieuws over de vervuiling op de Bovenschelde tijdens het afgelopen voorjaar zal natuur- en visliefhebbers niet ontgaan zijn. Een terugblik op een natuurramp waarvan de gevolgen in Vlaanderen veel zwaarder hadden kunnen zijn zonder doortastend optreden.
N
aar aanleiding van die vervuiling leerden we ook zaken bij waar we misschien niet eerder bij stil stonden. Zo is de Schelde een 350 kilometer lange rivier die ontspringt in de gemeente Gouy in Noord-Frankrijk, 95 meter boven de zeespiegel. Het stroomgebied is in drie trajecten ingedeeld: de Bovenschelde loopt vanaf de bron tot Gent, waar ze samenvloeit met de Leie. Het deel tussen Gent en Antwerpen heet Zee- of Getijdenschelde en het laatste stuk is de Westerschelde. Uiteindelijk mondt zij via Terneuzen, Breskens en Vlissingen uit in het Nederlandse deel van de Noordzee. De Schelde heeft een stroomgebied van liefst 21.860 km2 en is daarmee de belangrijkste rivier van Vlaanderen.
2012: een eerste klap
In de vorige eeuw had de Schelde, net als vele andere rivieren, zwaar te lijden onder vervuiling veroorzaakt door industrie en bewoning. Gelukkig werd de rivier dankzij de inzet van Aquafin op afvalwaterzuivering opnieuw levensvatbaar en zwemt er sinds de jaren 2000 steeds meer vis op de Schelde. In 2012 voltrok zich echter een eerste grootschalig drama. Een lozing door een onbekend bedrijf, vermoedelijk gevestigd in Wallonië, veroorzaakte toen een massale vissterfte: tien ton vis ging verloren.
Ter compensatie voor de sterfte werd beslist om vanaf 2013 het visbestand weer op peil te brengen door middel van herstelbepotingen. In de daaropvolgende jaren ging het visbestand er danig op vooruit, met vangstmeldingen van niet alleen courante soorten zoals voorn, brasem en snoekbaars, maar zelfs snoek, grote beekforel en een sporadische meerval.
9 april 2020: de dag des doods
Op 9 april 2020 voltrok zich echter een nieuw drama. Na een dijkbreuk van een bezinkingsbekken bij suikerraffinaderij Tereos in de buurt van het Franse Cambrai kwam een enorme hoeveelheid bietenpulp in de Schelde terecht. Er was sprake van 100.000 kubieke meter (= 100 miljoen liter) aan ontsnapt pulp. Bietenpulp is een niet-giftig organisch restproduct dat echter alle zuurstof aan het water onttrekt wanneer het ontbindt, met alle gevolgen voor het onderwaterleven van dien. De dagen daarop bereikten ons vanuit Frankrijk via sociale media hallucinante beelden van creperende vis en tientallen kilometers ‘dode’ rivier, waarbij het zuurstofloze (0% verzadiging!) rivierwater alsook de tienduizenden dode vissen traag maar gestaag hun weg richting België vervolg-
41 meander2020_juli_v2.indd 41
29/06/2020 09:48
