U takvoj društvenoj klimi veliko interesovanje češke javnosti izazvale su vijesti o izbijanju protivturskog ustanka u Hercegovini. Taj, u početki lokalni događaj, izazvao je veliki diplomatski odjek u cijeloj Evropi jer se pretpostavljalo da bi njegove posljedice mogle destabilizovati situaciju na cijelom Balkanu i dovesti do nove podjele teritorija oslabljenoga Osmanskog carstva, do čega će zaista i doći. Crna Gora i Srbija su prema ustanku zauzele pozitivan odnos jer je potencijalno obećavao njihovo teritorijalno proširenje. Iz obje te zemlje, ali takođe i iz Austro-Ugarske, kao i iz drugih zemalja, hercegovačkim ustanicima su u pomoć dolazili dobrovoljci. Među njima je bilo i nekoliko Čeha. Za češke novine tok ustanka su pratili specijalni izvještači, među njima i romantičarski pisac i avanturista Bohumil Havlasa117 i Jozef Holeček. Godine 1876. izbio je crnogorsko-turski i srpsko-turski rat; iste godine izbio je i ustanak u Bugarskoj, a 1877. i 1878. bio je rusko-turski rat. Burni razvoj događaja na Balkanu doveo je 1878. godine do austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine, priznavanja nezavisnosti Srbije, Crne Gore i Rumunije, kao i do njihovoga teritorijalnog proširenja. Nakon nekoliko mjeseci podrške hercegovačkim ustanicima i porasta napetosti, Crna Gora je u junu 1876. objavila rat Turskoj. Glavni udar crnogorske vojske usredsredio se na Hercegovinu, đe je došlo do kooperacije ratnih akcija s lokalnim ustanicima. Konsolidacija turske vojske i loša snabdjevenost crnogorske dovele su do povlačenja Crnogoraca na njihovu teritoriju, đe je 28. jula došlo do bitke na Vučjem dolu, u kojoj su Crnogorci porazili tursku vojsku pod komandom Muktar-paše. Dalje crnogorske operacije bile su usmjerene ka jugu, u smjeru Podgorice i Albanije. Tokom zime na balkanskom frontu je zavladalo primirje, koje je bilo narušeno u aprilu 1877. godine, nakon što je Rusija objavila rat Osmanskom carstvu. Osmanska vojska je pokušavala izvojevati pobjedu na crnogorskom frontu prije nego što Rusija stigne da se mobilizuje i značajnije utiče na tok rata. Na crnogorsku teritoriju je krenula sa sjevera i s juga, da bi se oba krila njene vojske spojila, te zajedničkim snagama pokušala izvršiti planirani napad na Cetinje. Međutim, za to nijesu imali dovoljno snage, i nakon što je ruska vojska prodrla iza Dunava, veliki dio osmanskih jedinica bio je prekomandovan u Bugarsku. Crnogorci su u toj situaciji na sjeveru zauzeli Nikšić i krenuli u napad u pravcu mora, đe su nakon duge opsade u januaru 1878. osvojili Bar. Na osnovu Berlinskog mirovnog ugovora Crnoj Gori je pripala plodna oblast Zet117
Vidi Bohumil Havlasa: Divokou Hercegovinou. Praha, 1928.
77