III
Naši crnogorski pobratimi Glorifikacija Crnogoraca u ãHVdesetim i VHGDmdesetim godinama 19. vijeka U razvoju češke predstave o Crnogorcima ključno razdoblje predstavljaju šezdesete i, prije svega, sedamdesete godine 19. vijeka. Tokom te dvije decenije prezentacija crnogorskih tema u češkom društvu je bila vrlo intenzivna. Na to je uticalo nekoliko faktora. Radilo se o razdoblju liberalizacije političkog i kulturnog života Habzburške monarhije i čeških zemalja u njenom okviru. To, između ostaloga, donosi i veći stepen slobode štampe i rast broja periodičnih i drugih publikacija. Poboljšavanje saobraćajnih veza i mobilnosti omogućavaju povećanje međusobnih kontakata između čeških zemalja i jugoistočne Evrope. Politički događaji na Balkanu, u konkretnom slučaju Crne Gore, borbe s Turcima i uspješna kulminacija težnji za teritorijalnim širenjem i dosezanjem međunarodnog priznanja nezavisnosti knjaževine, naročito tokom rata na Balkanu u drugoj polovini 70-ih godina, pobudili su znatan interes češke publike. Upravo u te dvije decenije interes za Crnu Goru je dosegao svoj vrhunac. Crnogorci su u češkom diskursu bili definitivno konstruisani kao slovenski junaci zahvaljujući brojnim kreatorima, od kojih se neki i danas računaju u najznačajnije predstavnike kulturne elite češkog društva svoga vremena. Naredno poglavlje ni u kojem slučaju ne predstavlja iscrpan pregled bogatih predstava o Crnogorcima u češkom društvu u vrijeme njihovoga vrhunca. Dvojici očito najznačajnijih kreatora slike o Crnogorcima u češkoj kulturi, slikaru Jaroslavu Čermaku i piscu Jozefu Holečeku, posvećena su dva samostalna poglavlja. S obzirom na ogroman broj sačuvanih tekstova i drugih izvora iz toga vremena, bilo bi pretjerano i kontraproduktivno pokušati napraviti faktografski iscrpan pregled, posvetiti se svim autorima, člancima iz štampe, putopisnim zapažanjima, feljtonističkim razmišljanjima, slikama, pripovijetkama i pjesmama, koje se na ovaj ili onaj način odnose na Crnogorce. Koliko su teme iz Crne Gore bile prisutne u te dvije decenije dovoljno slikovito svjedoči bibliografija čeških iz59