bio slabo informisan. Umjesto glavnog urednika Adolfa Černog, za pisanje laži o Crnoj Gori su optužili njegovog prezimenjaka Vratislava Černog koji u tom časopisu već godinama ništa nije publikovao, a osim toga njegov stav ka crnogorskoj stvarnosti je bio puno bliži holečekovskom pogledu iz novina Národní listy.313 Nakon raskrinkavanja događaja u vezi sa Zagrebačkim procesom Slovanský přehled će se crnogorskoj problematici ponovo posvetiti tek povodom proglašavanja Crne Gore za kraljevinu 28. avgusta 1910. godine. Uredništvo to nije viđelo kao pozitivan korak, već naprotiv: “oni koji veličaju Nikolu u tome vide pobjedu knjaževe nacionalne politike i korist za Crnu Goru. To nije istina. To je samo vrhunac monarhističke politike knjaza Nikole, to je samo zadovoljavanje njegovog nekontrolisanog častoljublja, to je samo njegovo vlastito ‘veličanje’ koje će Crna Gora skupo platiti. Crnogorski narod od toga neće imati ništa osim novih izdataka za bespotreban sjaj kraljevskog dvora.” Iako je Crna Gora formalno postala kraljevina, Slovanský přehled nije u tome vidio nikakav stvarni uticaj na socijalnu i političku situaciju u zemlji, koje opisuje najcrnjim bojama: “osiromašena zemlja, čije stanovništvo bježi u Ameriku, čiji su obrazovani i napredni sinovi koji cijene slobodu, ili u izgnanstvu ili trunu u zatvoru – neće biti nimalo srećnija. Sve ostaje kao što je i bilo: bijeda u narodu, a gore halapljivost, grabežljivost i nadmenost, apsolutizam, postavljen na grbaču ustavotvornosti, vlada kamarila i potkupljivih nazadnjačkih kreatura.” Međutim, u pozitivnom svijetlu je bio predstavljen premijer Andrija Radović, “jedan od najboljih, najplemenitijih i najnaprednijih Crnogoraca”, koji se u to vrijeme još uvijek nalazio u zatvoru.314 Simpatije časopisa Slovanský přehled bile su na strani klubaša,315 poput Andrije Radovića. Negativano nijesu bili ocjenjivani samo formalni politički protivnici klubaša – kralj Nikola i drugi predstavnici konzervativnog političkog establišmenta, već i široke narodne mase, za koje ideje klubaša nijesu bile privlačne. Slovanský přehled je kra313
Isto, 45. Slovanský přehled, XIII., 1910-1911, 48-49. 315 Klubaši – predstavnici opozicione Narodne stranke iz 1907, koja je faktički postojala samo pola godine, prije nego što je knjaz uspio razbiti i eliminisati. 314
159