knjiga_nasa_braca_na_jugu__frantisek_sistek

ževnost i kultura uopšte imaju zadatak da obrazuju narod u češkoj je sredini napuštena tek nakon 1989. godine. Osim toga, u okviru objektivne naučne literature je često bila prisutna sklonost beletrizovanju. Štaviše, mnogi od autora koji su u češkom društvu kreirali sliku Crnogoraca, širili su je kroz više žanrova. Tako je, na primjer, Jozef Holeček objavio pripovijetke o crnogorskim junacima, roman iz crnogorske istorije s prijeloma 18. i 19. vijeka, ep, kao i niz djela putopisnog, etnografskog i reportažnog karaktera. Slika Crnogoraca je u njegovim djelima uprkos raznolikosti žanrova veoma konzistentna.

Prije 1918. u češkoj sredini je postojao diskurs o Crnoj Gori i Crnogorcima koji je imao svoje relativno ustaljene elemente i teme koje su se ponavljale i obrađivale u raznim žanrovima. Kao takve sam ih pokušao opisati. Istovremeno, tim izvorima sam pokušavao prilaziti ne primjenjujući na njih tadašnja ili čak današnja estetska mjerila, bilo opšta ili moja lična. Tako sam analizirao pripovijetke i romane koji su s tih subjektivnih stajališta mogli biti označeni i za literarni šund. Podjele književnosti i kulture uopšte na visoku i nisku, na onu s umjetničkom vrijednošću i bezvrijednu ili štetnu, iz pozicije ovoga rada, ne smatram ni za opravdane ni za korisne.

Nijesam ni pokušavao opisati cijelu istoriju češko-crnogorskih odnosa. U centru mog interesovanja su češke predstave o Crnoj Gori i Crnogorcima, njihov nastanak, razvoj i funkcije, njihovi kreatori i primaoci. Dakle, nijesam se posvetio brojnim problemima koji s gledišta međusobnih odnosa između dva naroda mogu djelovati zanimljivo, ali koji s mojom temom nemaju puno veze. Tako se npr. nijesam posvetio sudbinama Čeha koji su u Crnoj Gori živjeli i radili (kao muzičari, prvi šoferi, u pivarskoj industriji, u bankarstvu i sl), kao ni Crnogorcima koji su studirali ili radili u češkoj sredini. Nijesam pokušavao ni da po svaku cijenu obuhvatim sve autore i djela koja su posvećena Crnoj Gori i Crnogorcima, već samo one izvore koji po mom mišljenju ilustruju određene specifičnosti i ključna pomjeranja u razvoju, ili koja se, naprotiv, od preovladavajućeg načina prikazivanja značajno razlikuju. Naime, da sam pokušao opisati sve, na kraju ne bih opisao ništa: rezultat bi bila knjiga koja bi ličila na razvučeni 10