Vaessen magazine over 'de brede school' in Bussum

B R E E D U I T Een uitgave van Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V. | januari 2010 | € 6,95

‘Liefde is niet het kijken naar de ander maar het samen kijken in dezelfde richting.’

A ntoine d e S a int- E x u p é r y, F r a n s s c h r i j v e r ( 1 9 0 0 -1 9 4 4 )

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

2

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

V O O R W O O R D Breeduit is een brede school; een bundeling van instellingen, die op een centrale plek met en voor kinderen actief zijn. Vanuit de visie dat een kind voor zijn of haar ontwikkeling meer nodig heeft dan leren alleen.

Op 9 september 2009 vierde Bussum de feestelijke opening van Breeduit. We vierden de verrijking van Bussum met een prachtig open verzamelgebouw, waarin scholen, kinderopvang, peuterspeelzaal, theater, bibliotheek en jeugdgezondheidszorg een passende plek hebben gevonden.

Maar het gebouw is nog maar het begin. Want het bieden van maximale kansen aan de Bussumse kinderen vraagt meer dan een mooi gebouw. Het vraagt een enthousiaste samenwerking tussen de betrokken instellingen, samen met de gemeente, waarbij het kind centraal staat. Bij de bouw van Breeduit en het opstellen van de overeenkomsten bleek meermalen dat er veel hindernissen genomen moeten worden om die doelen te bereiken. Hoe maak je een gebouw open, toegankelijk, maar ook veilig? Hoe werk je samen met partners die met heel verschillende regelgeving en budgettering te maken hebben? De ervaring heeft ons geleerd dat hindernissen nooit onneembaar zijn, wanneer alle partijen de gezamenlijke doelen goed voor ogen houden. De bouwers en bewoners van Breeduit en de gemeente als regisseur zetten zo samen de wijk op voorsprong.

Drs. M. Schoenmaker Burgemeester gemeente Bussum

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

3

‘Liefde is niet het kijken naar de ander maar het samen kijken in dezelfde richting.’

Ant o ine d e S aint - E x up éry Fr a ns s c hr i j v e r ( 1900- 1944)

4

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

I N L E I D I N G BREEDUIT Het aantal brede scholen in Nederland groeit snel. Gemeenten, onderwijsinstellingen, welzijnsorganisaties, culturele instellingen, noem maar op; allen zien steeds beter de kansen die een gezamenlijke huisvesting biedt. Voor woningcorporaties geldt dat ook. ‘Leefbaarheid’ en ‘Wonen en zorg’ zijn voor hen belangrijke prestatievelden. Brede scholen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid en cohesie in wijken en buurten. Het zijn plaatsen waar bewoners, jong en oud, elkaar weer ontmoeten. En brede scholen maken wijken interessanter omdat voorzieningen voor alle bewoners bereikbaar worden. Voorzieningen die samen vaak beter functioneren dan alleen. Want samenwerking levert meerwaarde.

Samenwerking is ook het sleutelwoord in dit boekje. Een boekje dat vertelt over de totstandkoming van een bijzondere brede school. Dat u als lezer een rondleiding geeft door een boeiend en innovatief proces. We volgen het van ideevorming tot de dagelijkse praktijk van het gebouw in gebruik. Ontwerp, bouw, inrichting, beheer, exploitatie en heel veel overleg; het komt allemaal aan de orde. Met samenwerking dus als sleutelwoord. Niet de eenvoudige weg van ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’. Niet het platgetreden pad van ‘de schouders eronder’.

Niet de korte bocht van ‘samen delen is kosten besparen’. Uiteindelijk is het allemaal waar maar de werkelijkheid is spannender. Het is het verhaal van een ontdekkingsreis. Een speurtocht naar synergie, voor de gebruikers van de multifunctionele accommodatie en voor de ontwikkelaar, de bouwer en de architect. Een even ambitieus als pragmatisch project om het beste te halen uit mensen en middelen. “Je moet de randen opzoeken om het maximale eruit te halen”, zegt de architect elders in dit boekje. Dat hebben de betrokken partijen gedaan bij de realisatie van hun nieuwe, gezamenlijke onderkomen. Ze keken niet naar elkaar, ze keken samen in dezelfde richting. Maar wel: breeduit!

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

5

EEN IMPULS VOOR DE WIJK De Gemeente Bussum telt ruim 32.000 inwoners. Met

over straat.” Stuk voor stuk belangrijke argumenten

een oppervlakte van zo’n 8 vierkante kilometer is het

voor de brede school als centrale voorziening in de wijk.

de dichtstbevolkte gemeente van het Gooi. Een van

Uitgesproken voordelen zijn er ook voor de gebruikers

de grootste wijken is Wester Eng in Bussum-Zuid. Een

en voor de gemeente. Herman Schoon: “Eén gebouw

woonwijk met voornamelijk uit baksteen opgetrokken

in plaats van meerdere verspreid over de gemeente

naoorlogse nieuwbouw. Een woonwijk ook die wel een

bespaart natuurlijk ruimte en kosten. En gebruikers

impuls kon gebruiken. En die moest komen van een

kunnen profiteren van de gemeenschappelijke ruimten

brede school, vond de gemeente. Projectwethouder

én van elkaars faciliteiten.”

Herman Schoon is er duidelijk over: “De brede school biedt meer mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling. Niet alleen voor kinderen. Ook hun ouders en andere bewoners in de wijk profiteren ervan.

Met twee scholen en peuterspeelzalen bieden we ouders één gebouw waar zij hun kinderen tot twaalf jaar goed kunnen onderbrengen. Kinderen die na school naar de buitenschoolse opvang gaan, blijven gewoon in hetzelfde gebouw. Ze kunnen er bovendien gebruikmaken van een bibliotheek, een sportzaal en een jeugdtheater. Dat is niet alleen efficiënt, het is ook veel veiliger want de kinderen hoeven dan minder vaak 6

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

I D E A L E M I X VA N PA R T I J E N Breeduit biedt onderdak aan zes organisaties. Er zijn

clustering van voorzieningen in één gebouw. Een

twee scholen: de protestants-christelijke basisschool

belangrijke doelstelling is synergie te creëren tussen

De

basisschool

de verschillende partijen en zo te komen tot een hoger

Koningin Emma. De Stichting Kinderopvang Bussum

voorzieningenniveau. We hebben ook een coördinator

Naarden Muiden Muiderberg (SKBNM) heeft er de

in dienst genomen die ervoor zorgt dat de verschillende

buitenschoolse opvang De Zonnebloem en twee

organisaties individuele en collectieve activiteiten

peuterspeelzalen: De Zonnetjes en De Ruytertjes.

en evenementen goed afstemmen met elkaar.” De

Bibliotheek Naarden Bussum heeft in Breeduit een

mogelijkheden tot synergetische samenwerking zijn

jeugdbibliotheek ingericht en GGD Gooi & Vechtstreek

legio en worden sinds de opening van Breeduit ook

een centrum voor jeugdgezondheidszorg. En dan is

al uitgewerkt.

Zonnewijzer

en

de

openbare

er nog het Elcker Theater met een jeugdtheaterschool en een eigen toneelgroep. “Een ideale mix van partijen voor de doelgroep”, vindt wethouder Herman Schoon.

“Wat nog ontbreekt, is kinderopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Dat zou de brede school compleet maken voor kinderen tot 12 jaar.” De gebruikers zijn niet toevallig bij elkaar gekomen. “De gemeente was als initiatiefnemer natuurlijk betrokken bij de selectie van de partijen”, vertelt de wethouder. “We willen nadrukkelijk verder gaan dan alleen een nuttige B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

7

‘HET IS EEN MOOIE ERVARING hoe - min of meer uit het niets - zo’n mooi gebouw, met een concrete zinvolle functie voor de wijk en omgeving, waarin alle deelnemers iets van zichzelf willen terugzien, tot stand komt. Alle leerlingen van de scholen hebben een bibliotheekpas gekregen waarmee zij boeken kunnen lenen. De bibliotheek zit centraal in samenwerkingsverbanden met alle participanten in Breeduit. Het samenwonen in het gebouw bevordert dat zeker.’

B arend E ik elenb o o m Dire c te u r Ope n ba re Biblioth e e k N a a rde n -B u s s u m

8

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

I N N O VAT I E V E T E N D E R De Gemeente Bussum wist dus precies wat zij wilde.

richting van de openbare ruimte – wilde de gemeente

Vanwege de omvang van het project stond al vast dat

niet meer dan één overeenkomst: een design & build-

het Europees moest worden aanbesteed. Maar eerst

contract. De opdracht aan de inschrijvers was helder:

werden de kaders bepaald, zowel fysiek als inhoude-

dit is het gebied en dit zijn de programma’s van eisen.

lijk. Het ontwikkelingsgebied - een zogenoemde in-

Doe een voorstel en noem een prijs. En kijk ook hoe

breidingslocatie - was een terrein met een beperkte

en waar je geld kunt genereren om de investering mo-

footprint. Daarop moest de brede school komen maar

gelijk te maken.

- ter financiering van de school - ook woningen. En - geheel of gedeeltelijk verdiept - een parkeervoorziening. Intensief overleg met alle betrokkenen en veel inspraak voor omwonenden leidde tot een definitieve nota van uitgangspunten. Op basis daarvan en samen met gebruikers en deskundigen zijn de programma’s van eisen geformuleerd. Deze gaven nauwkeurig aan waaraan de gebouwen én de openbare ruimten moesten voldoen. Toen de kaders waren vastgesteld, kon de aanbestedingsprocedure worden gestart.

Bussum koos voor een bijzondere procedure, een uiterst innovatieve tender. Voor het complete project – brede school, woningen, parkeervoorziening en inB O U W E R S

I N

B E W E G I N G

9

HET MAXIMALE ERUIT HALEN Een selectiefase leidde tot vijf kandidaten die

hebben ook heel wat afgediscussieerd samen. Dat is

vervolgens in de gunningsfase werden getoetst aan

goed, je moet de randen opzoeken om het maximale

de hand van vooraf vastgestelde, objectief meetbare

eruit te halen. Gaandeweg hebben we vooral respect

criteria. De keuze viel op een consortium dat Vaessen

gekregen voor elkaar en voor elkaars werk. Uiteindelijk

Algemeen Bouwbedrijf B.V., specialist op het gebied

moet je samen komen tot goed afgewogen keuzen.

van maatschappelijk vastgoed, had gevormd met

De bouwer moet niet het ontwerp aan flarden rekenen

Schouten & De Jong Projectontwikkeling B.V. Het

en de architect moet niet overal kiezen voor de duurste

consortium kocht de grond van de gemeente.

oplossing, hoe mooi die ook kan zijn. Een goede

Schouten & De Jong ontwikkelde de woningen

afweging is bijvoorbeeld dat lichtinval belangrijker voor

- deels koop en deels huur - in samenwerking met

de ruimtelijke omgeving is dan design deurkrukken.�

woningcorporatie Dudok Wonen en richtte de buitenruimte in. Vaessen ontwikkelde de brede school en de ondergrondse parkeervoorziening. De opbrengst van de grondverkoop gebruikte de gemeente voor de financiering van de brede school. Voor het ontwerp contracteerde het consortium Snelder Architecten.

Een uitdaging voor architect Janneke Snelder: “Design & build kan een lastige constructie zijn als de architect puur gaat voor schoonheid en de aannemer vooral voor het geld. In het begin is het aftasten. We 1 0

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

S PA N N E N D E O M G E V I N G Dat Vaessen koos voor een externe architect

Daardoor was echte hoogbouw niet nodig. Onder

was opmerkelijk. Het bedrijf heeft namelijk ook

meer de sportzaal en de parkeervoorziening liggen

zelf

dienst.

ondergronds.” Een praktische vondst omdat de

Projectmanager namens Vaessen John van Meel:

sportzaal daarmee ook eenvoudig op het eigen niveau

“Soms spelen ook andere afwegingen een rol. Snelder

kan worden bereikt. Leveringen van bijvoorbeeld

is gevestigd in Hilversum en kent de regio goed, ook

gymtoestellen vinden plaats via de parkeergarage.

de gevoeligheden die er liggen.” Architect Janneke

“Het gebouw gaat tot 7,5 meter diep”, vertelt Snelder.

Snelder onderschrijft dat. “Het was een thuiswedstrijd

“Gelukkig kan dat in Bussum omdat het grondwater

voor ons. We zijn lokaal goed bekend en weten wat

daar heel ver weg zit.” Hoog en laag spelen hoe dan

leeft in de politiek. Ik ken de Wester Eng als een

ook een grote rol in het ontwerp. Door daarin ook

typische jaren zestig wijk waar na 40 jaar de glans

buiten variatie te brengen ontstaat een spannende

wel af was. De brede school kan een nieuwe impuls

omgeving. Snelder: “De onderbouw is bijvoorbeeld

geven maar inspraakavonden maakten ook duidelijk

gedeeltelijk verdiept en heeft op dat niveau een eigen

waar de inwoners bang voor waren: hoogbouw,

patio. Lokalen daarboven hebben op eigen niveau

massaliteit en natuurlijk parkeerproblemen. Niet

een speelterrein buiten. Hierdoor ontstaat het beeld

helemaal onterecht, want de gemeente wilde nogal

van een eenlaagse bebouwing. Het is één compact

wat functies realiseren op een relatief klein gebied.

gebouw maar de bezoeker beleeft het als losse,

Toch zagen wij wel mogelijkheden. We hebben alle

zelfstandige onderdelen.”

gespecialiseerde

architecten

in

introverte functies – zeg maar de functies waarvoor geen daglicht nodig is – onder de grond gebracht.

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

1 1

KLASLOKALEN SPORTZAAL

V O G E LV L U C H T

T H E AT E R Z A A L | B I L B I O T H E E K | A U L A

WIJKLOKET (ggd)

1 2

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

(bovenbouw)

HUURWONINGEN KOOPWONINGEN S P E E L P L A AT S | PA R K I N G

ESDOORN

BSO | PEUTERSPEELZAAL

KLASLOKALEN

B O U W E R S

I N

(onderbouw)

B E W E G I N G

1 3

MOOI ONDERDEEL VAN HET GROTE GEHEEL Stedenbouwkundig past het ontwerp perfect in de

een appartementengebouw met huurwoningen. Dit elf

omgeving. Hoogbouw waar al hoogbouw was en

meter hoge appartmentencomplex geeft een mooie

laagbouw aansluitend op de kleinschaliger woningen

begrenzing aan het plangebied en past goed bij de

in de omgeving. Om de bebouwing heen veel groen

hoge flat die er al tegenover stond. De koopwoningen

waarvan zowel de brede school als de buurtbewoners

zijn minder hoog. In totaal zijn er vijf blokjes met

profiteren. Een fraaie oude zilver-esdoorn is zelfs

ieder drie eengezinswoningen. Zij sluiten goed aan

gespaard, schijnbaar eenvoudig door de bebouwing

bij de kleinschalige woonstraatjes eromheen. Het

er omheen te plannen. Bijzonder is ook het schoolplein

is nieuwbouw in een oudere omgeving maar zo

dat tevens dienst doet als plein voor de buurt; een

vormgegeven dat het werkelijk een mooi onderdeel

ontmoetingsplek voor jong en oud. Voor schoolgaande

vormt van het grotere geheel.

kinderen, docenten en andere bezoekers van de brede school. En voor bewoners rond het plein en alle andere buurtbewoners. De brede school heeft ingangen aan verschillende kanten. De imposante hoofdentree is hoger gelegen en bereikbaar via een ingenieuze trap.

Daarnaast heeft een aantal gebruikers eigen entrees op verschillende plaatsen en niveaus. En vanzelfsprekend kunnen bezoekers ook vanaf het ontmoetingsplein de brede school betreden. De woningbouw op het terrein bestaat uit grondgebonden koopwoningen en 1 4

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

‘DE TOTSTANDKOMING van Breeduit heb ik als een uitdagend proces ervaren. We zien uitgebreide mogelijkheden voor samenwerking met de andere participanten. Deze samenwerking krijgt inmiddels al vorm. De eerste gezamenlijke projecten hebben plaatsgevonden en inhoudelijk ‘bouwen’ we nog steeds.’

T iny Z ev ering Dire c te u r P C -ba sissc h ool D e Z o n n e w i j z e r

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

1 5

OPEN EN TOEGANKELIJK ONTMOETINGSPUNT

1 6

Wie door de hoofdentree Breeduit binnenkomt,

een uitstekend uitzicht over het geheel. In het hart

ervaart meteen de dynamiek van de multifunctionele

van de ruimte zien we op de entree-etage ook een

accommodatie. Een grote ruimte, open en licht. Maar

vide. In het midden kijken we uit op de lager gelegen

ook spannend door de verschillende functies en de

aula voor de leerlingen. Dat geeft niet alleen daglicht

afwisseling van hoog en laag. Het plafond is hoog en

in de aula maar ook interactie tussen de leerlingen en

open, we zien de leidingen lopen. “Het geheel moest

de bezoekers erboven. Rondom de vide staan tafels

een industriële uitstraling krijgen”, zegt Janneke

en stoelen. Verder naar achteren vinden we de foyer

Snelder. “Dan mag je de leidingen ook zien. En waarom

van het theater. Hier zie je al goed hoe functies zich

zou je het ook allemaal wegstoppen? Dit is ook nog

vermengen in de brede school. De leestafels van de

eens leerzaam voor de kinderen.” Direct links van de

bibliotheek lopen over in de zitjes van de foyer. De

entree zien we een GGD-kantoor. Verderop heeft de

daar aanwezige bar geeft – zelfs onbemand – een

GGD nog meer ruimten maar dit vooruitgeschoven

gezellige sfeer. Alles is open en toegankelijk. Dat

kantoor helpt nieuwe bezoekers de organisatie direct

nodigt uit tot dwalen door de ruimte. En overal kun

te vinden. Bijvoorbeeld prille ouders op bezoek bij het

je gaan zitten. Om een praatje te maken. Om kranten

consultatiebureau. Rechts vinden we de bibliotheek,

of boeken uit de bibliotheek te lezen. Om een kop

een dependance van de centrale bibliotheek, elders in

koffie te drinken, om je heen te kijken en te luisteren

Bussum. De boekenkasten die de ruimte omkaderen,

en te genieten van de activiteit om je heen. Daarmee

zijn geperforeerd omdat dit de akoestiek in de grote

functioneert de brede school ook heel nadrukkelijk als

ruimte ten goede komt. Iets verderop huist de

ontmoetingspunt voor ouderen in de voor een deel

accommodatiemanager in een verhoogd kantoor met

vergrijsde wijk van Bussum.

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

D E S C H O L E N : K L E I N , G R O O T, H O O G E N L A A G De twee basisscholen vinden hun plek door het hele

delen ze een grote onverharde buitenruimte met de

gebouw, links en rechts, boven en beneden. Doordat

kinderen van de bovengelegen lokalen.

de grond rond de school glooiend is aangelegd en

De middenbouw ligt op het tweede maaiveld. Er zijn

de bebouwing gedeeltelijk verdiept, ontstaan twee

twee thuisbases met ieder drie lokalen. Aan de ene

‘maaivelden’. Het lijkt alsof de eerste ĂŠn de tweede

kant grenzen ze aan het buitengelegen speelterrein,

bouwlaag op de begane grond liggen. Op het eerste

aan de andere kant direct aan de centrale hal. Het

maaiveld hebben de kleintjes hun onderkomen: twee

langgerekte bouwdeel aan de linkerzijde van de

peuterspeelzalen en zes lokalen voor de onderbouw

entree biedt op de verdiepingsvloer ruimte voor vijf

van beide scholen. Om ze niet te laten verdwalen in

bovenbouwlokalen. Deze zijn door een vide verbonden

de grootte van de brede school, hebben ze ieder een

met de centrale ruimte.

eigen entree. Hun eigen kleine, overzichtelijke school in het grote geheel. Met wel de mogelijkheid om binnen het gebouw van de andere voorzieningen te genieten.

De speellokalen bijvoorbeeld, direct grenzend aan de onderbouwvleugel. Ze hebben ook drie buitenruimten tot hun beschikking. Heel veilig is de patio die centraal tussen de lokalen ligt. Hier kunnen ze onbevangen en vrij spelen zonder op grote kinderen of het verkeer te hoeven letten. Daarnaast kunnen ze spelen in de tuin rond de gespaarde zilver-esdoorn. En bovendien B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

1 7

SPORTEN VOLGENS NOC*NSF-NORMEN Gaan we naar beneden dan vinden we – naast de

de nagalmtijd. De vloer is ook extra dempend. Ook

aula en de speellokalen voor de onderbouw – twee

dat is goed voor de akoestiek maar vooral ook voor de

bijzondere ruimten waarvoor Vaessen alles uit de kast

veiligheid. De dempende vloer is 9 millimeter dik en heeft

heeft gehaald. Enerzijds vanuit jarenlange ervaring,

daar bovenop een extra sterke toplaag van 2 millimeter.

anderzijds zonder die bagage. “Ontwerpen en bouwen

Aan echt alles is gedacht in en om de sportzaal.

van sportzalen is een van onze kernactiviteiten”, vertelt

Alles is even mooi weggewerkt en veel elementen en

projectmanager John van Meel. “We werken volgens

toestellen kunnen elektrisch worden bediend. Er zijn

de normen die gesteld worden door NOC*NSF. Dat

fraaie kleedruimten met ruime douches, vrijhangende

betekent bijvoorbeeld dat onder de twee meter er

toiletten en praktische gietvloeren. “Het vensterglas

helemaal niets mag uitsteken. Daarmee voorkom

hebben we onder een hoek geplaatst”, vertelt Van

je dat de kinderen zich blesseren. Maar ook de

Meel. “Hierdoor reflecteert het licht niet en hebben

akoestiek voldoet aan de NOC*NSF-normering; de

de sporters dus nooit meer last van verblinding.” De

zogenaamde nagalmtijd is heel beperkt.” Aan die

sportzaal wordt niet alleen gebruikt door de scholen.

uitstekende akoestiek wordt een belangrijke bijdrage

In de avonduren maken sportverenigingen er gebruik

geleverd door onder meer de wandbekleding en een

van en ook de naschoolse opvang profiteert van de

speciale vloer. John van Meel: “Voor de wanden was

ruimte. Het Elcker Theater oefent er zelfs met een

gewoon kaal beton voorzien. Daar zaten veel gaten

circustheatergroep.

in en dat vonden we toch niet mooi. Daarom hebben we uiteindelijk besloten de wanden te bekleden. Het zachte materiaal dat er nu op zit is veiliger en beperkt 1 8

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

‘WIJ HADDEN VERSCHILLENDE redenen om deel te nemen in Breeduit. Meer kindplaatsen in de buitenschoolse opvang en gebruik kunnen maken van mooie activiteitenruimtes.

Maar ook maatschappelijk ondernemen en gezamenlijk staan voor het welzijn van de kinderen in de buurt. Én samenwerking met de andere deelnemers. Het prachtige gebouw biedt daarvoor veel mogelijkheden. En het is spannend om van alle verschillende culturen van de diverse samenwerkingspartners één nieuwe Breeduitcultuur te bouwen.’

E mma D ijck mees t er dire c te u r S K BN M

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

1 9

‘IK HEB DE TOTSTANDKOMING van Breeduit als een heel plezierig traject ervaren.

Voor alle partijen was er veel ruimte voor inspraak en overleg. We zijn intensief bezig geweest met de akoestiek in ons theater en zijn daar ook goed uitgekomen. Het concept van deze brede school vind ik heel goed; het leent zich bijzonder voor onderlinge samenwerking.’

R o n H o ls t Dire c te u r E lc k e r Th e a te r

C O M P L E T E , P R O F E S S I O N E L E T H E AT E R O M G E V I N G Maakt Elcker voor het circustheater gebruik van de

creëren om de aula te betrekken bij de theaterzaal.

sportzaal, alle overige activiteiten vinden plaats in

Voor dat doel is een prachtige vouwwand geplaatst.

de prachtige eigen theaterzaal. De bouw daarvan

Maar het is juist ook die wand die het geluid van de

was voor Vaessen minder vanzelfsprekend dan die

soms drukke aula buiten het theater moet houden.

van de sportaccommodatie. Voor de gebruikers is

Met de juiste materialen en detailleringen zijn we

daarvan echter niets te zien of te merken. Zij oefenen,

daarin goed geslaagd. In de theaterzaal merkten we

spelen, kijken, luisteren, ervaren en genieten in een

dat te veel isolatie het geluid onvoldoende ver droeg.

even fraaie als professionele omgeving. “Permanent

En ook achter in de zaal moeten bezoekers optimaal

goed overleg met de gebruikers is bij de ontwikkeling

horen wat er op het podium gebeurt. Ook dat is goed

van dergelijke faciliteiten heel belangrijk”, weet John

gelukt.” Naast de mooie zaal beschikt het theater over

van Meel. “Vooral omdat het voor een groot deel

kleed- en make-upruimten voor dames en heren en

maatwerk is. Elcker had heel specifieke wensen en

een grote berging voor decorstukken en rekwisieten.

behoeften. Daarin hebben we goed kunnen voorzien.”

Het is een complete, professionele omgeving om van

Een uitdaging was het geluid binnen en buiten de

theater te genieten, als bezoeker én theatermaker.

zaal. Beperkt het akoestiekvraagstuk zich in een sportzaal vooral tot de nagalmtijd, in een theaterzaal zijn de eisen een stuk complexer. “Geluid van buiten moet worden geweerd en binnen moet het op iedere plaats goed klinken”, vertelt Van Meel. “Uit capaciteitsoverwegingen wilden we de mogelijkheid 2 0

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

GEBRUIKERSOVERLEG: HEEL GOED LUISTEREN Een bundeling van uitstekende faciliteiten dus. Dat

spin in het web. Ook Van Meel noemt goed overleg als

maakt Breeduit tot een fantastische accommodatie

belangrijkste succesfactor. “Er zijn zoveel verschillende

waarvan zowel de leerlingen als de buurt profiteren.

belangen die moeten worden gewogen en goed op

Het ontwerpen van een gebouw voor zoveel gebruikers

elkaar afgestemd. Van de indeling en de plaats van

heeft nogal wat voeten in de aarde. Wethouder Herman

wanden tot jashaken en de kleur van het marmoleum.

Schoon: “De samenwerking met veel verschillende

Heel belangrijk is goed naar elkaar te blijven luisteren.

partijen is complex. Iedereen wil graag het beste voor

Ik vind dat ook echt een kracht van deze architect.”

de eigen organisatie en vervolgens voor het collectief.

Het is de enige manier om tot een goed gezamenlijk

Bovendien hebben alle organisaties, begrijpelijk, heel

resultaat te komen, weet Janneke Snelder. “Alles moet

veel eisen waaraan voldaan moet worden. Maar dat

voortdurend helder zijn en blijven. Goede verslaglegging

neemt niet weg dat alle deelnemende partijen én de

van wat besproken is, hoort daar ook bij. Eigenlijk moet

gemeente enthousiast zijn over het eindresultaat.”

je iedere stap die je zet laten goedkeuren. En steeds

Overleg is volgens architect Janneke Snelder het

weer uitleggen en laten zien wat je bedoelt. In iedere fase

sleutelwoord. “Heel veel overleg, gestructureerd

moet voor iedereen helder zijn wat er gebeurt en wat is

in vergaderingen en ook daar buiten. We hadden

afgesproken.” John van Meel: We hadden in Breeduit

gebruikersoverleggen en bouwvergaderingen maar ik

te maken met heel enthousiaste maar ook heel kritische

herinner me ook een periode waarin ik soms wel 50

gebruikers, echt een gemêleerd gezelschap. Dat is leuk

telefoontjes per dag had.” Projectmanager John van

en soms ook lastig. Maar: de beste opdrachtgever is

Meel speelde als eindverantwoordelijke bij het gehele

een kritische opdrachtgever; dan weet je tenminste

ontwikkel- en bouwproces een cruciale rol. Hij was de

waar je aan toe bent.”

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

2 1

PPS: WEDERZIJDSE DESKUNDIGHEID BENUTTEN Als ontwerp en bouw zijn afgerond en het gebouw

beide partijen - publiek en privaat - in die constructie

is opgeleverd dan krijgen eigenaar en gebruikers te

het best tot zijn recht komt. Aan de publieke kant

maken met beheer en exploitatie. In een volwaardig

heeft de gemeente kennis van onderwijswetgeving

proces is daarover vooraf al goed nagedacht. Zo

en onderwijsgebouwen en de participanten van het

ook in Bussum. “Het gebouw is eigendom van de

concept brede school. De private partij heeft kennis

gemeente”, vertelt wethouder Herman Schoon. “Via de

van ontwikkelen, bouwen en alles wat daarbij komt

basisscholen ontvangen wij een kostenvergoeding van

kijken. In een PPS vullen beide competenties elkaar

het Rijk. De andere partijen betalen maandelijks huur.

aan. Dat is ook gebleken bij de ontwikkeling van

Als gemeente hebben we een accommodatiemanager

Breeduit. We zijn dan ook erg ingenomen met de rol

aangesteld en zorgen we voor het onderhoud van

van Vaessen als ontwikkelaar en bouwer van de brede

het complex. De eerste vijf jaar staan we garant voor

school en Schouten & De Jong als ontwikkelaar van

het exploitatietekort. Daarna nemen de participanten

de woningen.”

samen het beheer en het onderhoud over. ‘Echte’ private partijen zijn tot nu toe niet aanwezig in het gebouw.

Er is wel ruimte beschikbaar voor dienstverlenende commerciële partijen.” Bij de ontwikkeling waren juist wel private partijen betrokken. Breeduit is immers tot stand gekomen dankzij publiek-private samenwerking (PPS). Herman Schoon noemt de voordelen: “Het sterke punt van een PPS is dat de deskundigheid van 2 2

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

BETROKKENHEID EN POSITIEVE INZET De wethouder kijkt tevreden terug op de ontwikkeling

en

van de eerste brede school in zijn gemeente. “Het

door bezwaarschriften geen sprake en zijn ook de

totaalbeeld is heel positief. De hele periode overziend,

buurtbewoners heel tevreden met de nieuwe brede

was het wel een proces van ‘hollen of stilstaan’.

school.”

ontwerpfase.

Hierdoor

was

van

vertraging

Het duurde relatief lang voordat het uiteindelijke ontwikkelingsbesluit werd genomen. Daarna dreigde een provinciale subsidie weg te vallen waardoor onder grote tijdsdruk de selectie en gunning moesten plaatsvinden en het design & build contract definitief moest worden getekend. Vooral die periode voor de eigenlijke bouw is een heel intensieve geweest.

Dat vroeg om veel geduld en uithoudingsvermogen.

Door de tijdsdruk is ook pas tijdens de bouw de intentieverklaring met de gebruikers omgezet in een samenwerkingsovereenkomst en zijn de gebruiksen huurovereenkomsten getekend. Dat moet een volgende keer eerder. Dankzij de positieve inzet van alle betrokkenen is het in ons geval geen probleem gebleken. Heel goed was de vroege en intensieve betrokkenheid van de omwonenden in de inspraakB O U W E R S

I N

B E W E G I N G

2 3

FACTS & FIGURES Opdrachtgever

Gemeente Bussum

Contractvorm

Design & Build (DB)

Ontwikkeling & realisatie Brede school

Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V., Raamsdonksveer

www.vaessenduurzaambouwen.nl; www.vaessenbv.nl Woningbouw

Schouten & De Jong Projectontwikkeling B.V., Voorburg

www.schoutendejong.nl Snelder Architecten, Hilversum

Ontwerp

www.snelderarchitecten.nl Gebouw Bruto vloeroppervlakte (BVO) 4.700 m² school, 1.200 m² parkeergarage Aanneemsom Design & Build ca. € 7.900.000,- excl. btw, prijsindex 2009 (brede school/garage/schoolplein)

Colofon

Planning

Uitgave Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V., Raamsdonksveer

Start bouw

december 2007

Tekst

Oplevering

juli 2009

Ontwerp Abel Derks, Utrecht

Opening

september 2009 (09-09-09)

Foto’s

B O U W E R S

I N

B E W E G I N G

Communicabel, Veenendaal

Luuk Kramer fotografie, Amsterdam