SCHAT VAN DE BIJ
Hoe gaan we de steeds groeiende bevolking voeden? Dat is een van de grote vragen van onze tijd. Kiezen we voor de grootschaligheid van industriële landbouw met genetisch gemodificeerde gewassen, of voor kleinschalige biologische teelt? Een van de hardste werkers in de landbouw wordt in deze discussie vaak vergeten: de bij. De bij is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van ons voedsel. Zonder bestuiving door de bij geen aardbeien meer, geen appels, peren, bessen, perziken of asperges. De wind kan het in sommige gevallen deels overnemen, zoals bij noten. De bij vervangen kan de wind echter niet. Maar het gaat slecht met de bij. Chemische stoffen die veel worden gebruikt bij industriële landbouw hebben de bij verzwakt. Veel meer volken dan vroeger liggen na de winter dood in hun kast. Bijen kunnen door het gif de weg naar huis niet meer vinden. Door monocultuur raken wilde bijen hun plek om te nesten kwijt. In delen van China is de bij al verdwenen. Bestuiving van bloesem wordt daar door mensenhand gedaan. Met slechte resultaten. Nu de bij er weg is leren we de efficiëntie van de bij pas echt kennen en waarderen. Dit project laat zien wat we missen als de bij er niet meer is. Zonder de bij zou ons voedsel schaarser worden, minder kleurrijk en minder smaakvol.
Gekozen is voor stillevens uit de Gouden Eeuw, een periode die net als die van ons wordt gekenmerkt door welvaart en overvloed. Een uitgewogen compositie, in kleur, vlakverdeling en materiaaluitdrukking, daar gaat het om bij deze stillevens. Bij de herinterpretatie hiervan zijn de elementen weggehaald waar de bij verantwoordelijk voor is. Daardoor raakt de oorspronkelijke, zorgvuldige compositie uit balans. Zoals zonder de bij ons zorgvuldige ecosysteem uit balans raakt. Er ontstaan stillevens met nieuwe symboliek. Vanitas wordt op een nieuwe manier verbeeld. Het zijn niet de accessoires die de leegte en vergankelijkheid laten zien, maar juist de gaten die achter-blijven. De zeven nieuwe stillevens worden geëxposeerd als prints in houten lijsten. De ontbrekende vruchten, groenten en bloemen zijn apart gefotografeerd en systematisch gearrangeerd, een referentie aan de systematische werkwijze van de bij. Ze zitten verborgen in een raam van een bijenkast die onderdeel uitmaakt van de expositie. Om te zien wat er per stilleven ontbreekt, kan de bezoeker een raam uit de bijenkast trekken, zich even imker voelen en oogsten wat er straks misschien niet meer is.
Floris Claesz van Dijck 1613 Stilleven met vruchten, noten en kaas
Herinterpretatie Floris Claesz van Dijck 2013 Stilleven met noten, kaas en gedeeltelijk vruchten
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Damast tafelkleed Familiebezit, Duitsland
9 Witte bol AH, Amsterdam
2 Tinnen bord Familiebezit, Duitsland
10 Wit broodje Turkse bakker, Amsterdam
3 Zilvermes Familiebezit, Duitsland
11 Hazelnoten AH, Amsterdam
4 Roemerglas- replica BollenGlas Amsterdam
12 Waalnoten AH, Amsterdam
5 Chinese schaal- replica Antiekcenter, Amsterdam 6 Witte en rode druiven Turkse groentenboer, Amsterdam 7 Kaas- overjarige Beemster (24mnd.) L’amuse fromagerie, Amsterdam 8 Kaas- Chevre gris groeigerijpte geitenkaas L’amuse fromagerie, Amsterdam
8 9
7 6
4
2
1 3
12
5
11 10 2
Adriaen Coorte 1697 Stilleven met bos asperges
Herinterpretatie Adriaen Coorte 2013 Stilleven zonder bos asperges
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Hennep touw Praxis, Amsterdam
1
Adriaen Coorte 1693-1695 Stilleven met perziken en vlinder
Herinterpretatie Adriaen Coorte 2013 Stilleven zonder perziken en met vlinder
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Blad van perzik Turkse groentenboer, Amsterdam 2 Distelvlinder Particuliere verzamelaar
2
1
1
Ambrosius Bosschaert de Oude 1612 Bloemen in een bekerglas met vlinder en schelp op de voorgrond
Herinterpretatie Ambrosius Bosschaert de Oude 2013 Bloemenstilleven zonder bloemen in een bekerglas met vlinder en schelp op de voorgrond
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Bloemenvaas- replica BollenGlas Amsterdam
9 Blad van akelei Pompon, Amsterdam
2 Distelvlinder Particuliere verzamelaar
10 Rozemarijn Turkse groenteboer, Amsterdam
3 Dode bij Westerpark, Amsterdam
11 Blad van driekleurig violtje Tuincentrum Osdorp, Amsterdam
4 Westindische tolhoren schelp On the Rocks Altea, Spanje
12 Blad van vergeet-mij-nietje Pompon, Amsterdam
5 Atalantavlinder Particuliere verzamelaar
13 Blad van witte roos Pompon, Amsterdam
6 Blad van iris Pompon, Amsterdam 7 Blad van tulp Pompon, Amsterdam 8 Blad van tulp Pompon, Amsterdam
14 Blad van begonia Praxis tuincentrum, Amsterdam 15 Blad van dotterbloem Pompon, Amsterdam 16 Blad van goudsbloem Pompon, Amsterdam
6 16
5
10
7
8 16
11
9
12 15
13
14 9
10 1
2
3
4
Adriaen Coorte 1701 Stilleven met zwarte bessen
Herinterpretatie Adriaen Coorte 2013 Stilleven zonder zwarte bessen
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Blad van zwarte bessen Praxis tuincenter, Amsterdam
1
1 1
Adriaen Coorte 1696 Stilleven met bosaardbeien
Herinterpretatie Adriaen Coorte 2013 Stilleven zonder bosaardbeien
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Aardbeien lekpotje Kramer antiek, Amsterdam 2 Blad van aardbeienplant Praxis tuincentrum, Amsterdam
2
1
Pieter Claesz 1627 Vanitasstilleven met kaars
Herinterpretatie Pieter Claesz 2013 Vanitasstilleven zonder kaars en licht
Legenda herkomst/ vindplaats 1 Blaker Veilinghuis De atlas, Deventer 2 Roemerglas- replica BollenGlass, Amsterdam 3 Kaarsschaar Ebay, Duitsland 4 Boek Mevius antiek en curiosa, Amsterdam 5 Binokel Familiebezit, Duitsland 6 Boeken Familiebezit, Duitsland
2
6 6 1
4 3
5
Markus Imhoof/ Claus-Peter Lieckfeld More than honey Luc Dedeene/ Guy de Kinder Groente- en fruit encyclopedie Quentin Buvelot De stillevens van Adriaen Coorte Alan Chong/ Wouter Kloek Het Nederlandse stilleven 1550-1720 Sam Segal Geloof in natuur- bloemen van betekenis Eet smakelijk Westfriesisch Museum Floor Nye Recepten uit de gouden eeuw voor de tafel van nu Programma De gouden Eeuw [NTR/VPRO] Programma Moord op de honingbij [VARA]
Bronnen
Concept & Uitvoering fotografie Studio Kopp - Nina Kopp Beeldbewerking Slice of image - Marjan van Nus Tekst Liedewij Loorbach In opdracht van Stichting MiaP Met dank aan Hans Kaljee (ex-imker en bomenspecialist) Prof. Nobert Leist (bioloog)
C
rights reserved. 2013
studio
All
T + 31 (0)6 41304757 E INFO@STUDIOKOPP.COM I WWW.STUDIOKOPP.COM
Colofon