Het van geheugen
de bomen
deel 1 Van boom tot bank
A TABLE IS THE STILL LIFE OF A TREE
resting, its feet planted in a different earth. Tree rings tell their histories past the point of stillness. Planed and polished they can still be read. Their lines distinctive as those your palm displays spell their lives weather while our greasy fingers, coffee rings, dents, bashes, add patina, that time-lapsed skin of patience growing slowly towards the fate of everything that grows.
Kate Foley.
Het geheugen van de bomen - Van boom tot bank Het Amsterdam Museum heeft in 2012 het Collectiecentrum aan de Back-upstraat in Amsterdam-Noord in gebruik genomen. Het robuuste gebouw is ontworpen door Wim Quist en ligt aan de noordwestelijke oever van het IJ tussen verschillende nieuwe bedrijfspanden en aan de drukst bevaren waterweg van Amsterdam. De inrichting van het buitenterrein is uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Stadsdeel Noord naar een ontwerp van Joyce van den Berg en Katherine Engelen. Een van de randvoorwaarden was dat er een zitgelegenheid zou worden gecreëerd die past bij de sobere uitstraling van het nieuwe gebouw en het stoere, industriële karakter van de omgeving. Zo ontstond het project Het geheugen van de bomen, dat resulteerde in de plaatsing van tafels en banken en in twee fotoseries van Nina Kopp. De taak van het Amsterdam Museum, dat als beheerder van het Amsterdams erfgoed verantwoordelijk is voor de duurzaamheid en vitaliteit van het geheugen van de stad, wordt in de foto’s op originele wijze verbeeld. Centraal in het project staan vijf populieren, die in de afgelopen decennia aan de Zuiderzeeweg in Amsterdam Noord hebben gestaan. De bomen werden in 2011 door het stadsdeel aangewezen voor de kap en zouden als afvalhout worden versnipperd. Maar het liep anders: door alert optreden van landschapsarchitect Joyce van den Berg hebben de bomen een tweede leven gekregen en door de vasthoudende fotograaf Nina Kopp is de transformatie van bomen naar tafel en banken fraai gedocumenteerd in twee fotoseries: Van boom tot bank en Boomportretten. In de hal van het Collectiecentrum zijn vijf portretten en een overzichtsfoto gemonteerd, ze vormen een
verwijzing naar de banken en tafel die in oktober 2012 voor het gebouw zijn geplaatst. Door de omvang, het geheel is tien meter lang, en de robuuste materialen harmoniëren de meubels met de lange lijnen van de omgeving en het ruige karakter van de IJ oever. Banken en tafels worden omzoomd door siergrassen die golven in de wind en een vloeiende overgang vormen naar het nabij gelegen IJ. En voor wie goed kijkt, zijn in het donkerbruine hout nog steeds de vijf imposante populieren te zien die in Amsterdam-Noord zijn opgegroeid. Van boom tot bank documenteert het traject dat de populieren afleggen. Op de foto´s zijn de populieren te zien in hun oorspronkelijke omgeving, de locatie waar de bomen zijn gegroeid tot een hoogte van circa dertig meter. De eerste foto’s dateren uit februari 2012, de stammen dragen dan al de oranje stip die hun lot heeft bezegeld. Dan worden de bomen gekapt, aan stukken gezaagd en opgeladen op de vrachtwagen die naar het oosten van het land rijdt. Daar worden de stammen tot planken gezaagd en de tafels en banken gemonteerd. Tijdens het eerste gedeelte van de reis blijven de oranje stippen een visueel ankerpunt, totdat houtbewerkers de bomen in delen zagen. Er is voor gekozen om het populierenhout niet te bewerken met beits of lak, maar het te verduurzamen in een innovatief proces van verhitting en verdroging. Het hout wordt ‘door en door’ behandeld en behoudt voor een groot deel zijn uiterlijk: de lichte krommingen, kleurverschillen en barsten blijven zichtbaar, evenals de nerftekening. Deze methode laat de individuele verschillen tussen de bomen intact.
01 De bomen in hun oorspronkelijke context (Amsterdam Noord)
02 Het kappen van de 5 bomen
03 De bomen verlaten Amsterdam
04 In de zagerij
05 De montage tot banken
06 Terug in Amsterdam Noord- De montage op locatie
07 De bomen in hun nieuwe context
Het van geheugen
de bomen
opdrachtgever Amsterdam Museum [Gusta Reichwein] ontwerp Stadsdeel Amsterdam Noord [Joyce van den Berg/ Katherine Engelen] fotografie Studio Kopp [Nina Kopp]
Colofon