Over de wisselwerking tussen docent en leerling

Het zijn twee bijzondere verhalen, van Vinus Almarou en Eva Joret. Allebei leerlingen van Het Hooghuis in Oss die een ongebruikelijke leerroute hebben afgelegd. ‘Het gaat om de wisselwerking’, zegt mentor Theo van Welie. ‘Je wilt als school kansen geven, maar de leerling moet die willen nemen. Dan komt het aan op de persoonlijkheid, van docent en leerling.’

Vinus is leerling van 5 vwo. Iets meer dan een jaar terug maakte ze een ongebruikelijke overstap: na haar eindexamen vmbo-t stroomde ze door naar 4 vwo. ‘Dat wilde ik al eerder’, vertelt ze. ‘Ik kwam indertijd in de eerste van het vmbo omdat mijn Nederlands nog niet zo goed was. We waren kort daarvoor van Syrië naar Nederland gevlucht. Maar daar zat ik onder mijn niveau, waardoor ik na de tweede graag naar 3 havo wilde. Alleen kon dat nog niet, vanwege mijn Nederlands en mijn Engels.’ Ze liet zich niet uit het veld slaan en kwam tot een nieuwe ambitie: ‘Ik wil naar de universiteit, maar voelde er niet veel voor om eerst nog twee jaar naar de havo te moeten. Vandaar mijn wens om na mijn eindexamen vmbo naar 4 vwo te gaan.’

Dat herinnert Elvera Pennings zich levendig. Pennings was toen teamleider op de locatie Titus Brandsmalyceum en nu op de locatie Mondriaan College. ‘Tijdens de open dag voor leerlingen van groep 8 kwam je naar me toe. “Bent u mevrouw Pennings? Ik wil graag doorstromen!” Dát was een binnenkomer! Even later belde Peter Paul Verbeek, indertijd teamleider op onze locatie Heesch. “Elvera, ik heb een leerling die naar 4 vwo wil.” Mijn eerste reactie was: je weet dat we dat niet doen. Waarop hij: “Ja, máár…” We raakten in gesprek, ik wilde meer over Vinus weten. Vooral over haar persoonlijkheid. Wat zijn haar sterke kanten, waar liggen de valkuilen? Peter Paul beschreef Vinus als een intelligente en gemotiveerde leerling, een doorzetter bovendien. Hij heeft me overtuigd.’ Groeikans Als dochter van een Franse vader en een Nederlandse moeder kwam Eva Joret op 3-jarige leeftijd naar Nederland. ‘Bij het avondeten sprak ik nog heel lang Frans’, weet ze nog. Dit schooljaar wacht haar het eindexamen havo en dat wijkt af van wat vijf jaar geleden was voorzien. Aan het einde van de basisschool kreeg ze het advies vmbo-kader. Ze begon op de locatie Stadion, in de dakplanklas. Omdat daar geen Frans wordt gegeven, mocht ze twee keer per week naar de tegenovergelegen locatie Mondriaan College om daar in een brugklas aan te schuiven tijdens Frans. Eva haalde goede cijfers en mocht doorsteken naar 2 mavo/havo. Bij de volgende overgang kon ze naar 3 havo en in de vierde deed ze alvast eindexamen havo Frans. Straks prijkt er een fraaie 9 op haar eindlijst. ‘Het is mijn vadertaal’, zegt ze zelf, ‘ik heb er nooit echt hard voor hoeven leren. Het scheelt nu, in het eindexamenjaar, natuurlijk wel. Ik heb meer tijd voor het huiswerk, ik kan extra studie-uren maken. En het geeft voldoening dat ik tussendoor naar havo kon klimmen.’ Dat dankt ze mede aan Karin Hage, de teamleider onderbouw, vult Elvera aan: ‘Zij zag wie je bent en welke kwaliteiten je hebt. Daarom kreeg je een groeikans. En die heb je gepakt! Voor ons als school is dat fijn, we willen al het mogelijke doen om een leerling tot bloei te laten komen.’

Geloof in de leerling ‘Al het mogelijke’ betekent ook: afstemmen binnen het team. ‘Het gaat om de keuze tussen standaardroute en een kans geven’, verduidelijkt Elvera. Ze besprak de wens van Vinus uitvoerig in het team. ‘We hebben afgesproken dat Vinus naar 4 havo zou kunnen als het op het vwo niet lukt. Dit moet je samen willen, iedereen moet erachter staan. Dat geldt ook voor het verhaal van Eva. Je moet als team geloven in zo’n leerling.’

En dat heeft Vinus geholpen. ‘Het was echt een enorme overgang. Op het vwo ligt het tempo hoger, je moet veel meer leren en de toetsen zijn anders dan op het vmbo’, weet ze. Theo van Welie, haar mentor op het Titus Brandsmalyceum: ‘Voor een havoleerling is het vwo al een grote stap, jij hebt een nog grotere stap moeten zetten. Geen wonder dat je even tijd nodig had.’ Het team besloot haar vertrouwen te geven en vond het bevestigd. Elvera, tot Vinus: ‘Over anderhalf jaar heb je je diploma vwo! We zijn blij dat we je die kans hebben kunnen geven, maar jij hebt die waargemaakt.’

Inclusief Verhalen als deze hebben een achterkant. Ze vragen veel van leerling én docenten: flexibiliteit, vertrouwen, doorzettingsvermogen. Elvera wijst op wat ze ‘de cultuur van Het Hooghuis’ noemt: ‘We willen er zijn voor elkaar. De route die Eva en Vinus hebben kunnen volgen, is nooit de keuze van één persoon. Er zijn altijd meer teamleiders en docenten bij betrokken. Op Het Hooghuis kennen we elkaar, dat maakt het gemakkelijker om tot zo’n besluit te komen. Want het gaat niet om de cijfertjes, het gaat om de persoon.’ Theo haakt hierop in: ‘Dat is mooi, wat je net zei: “Niet de cijfertjes maar de persoon.” Vinus’ zus studeert nu geneeskunde aan de VU in Amsterdam. Dat is een van de mooiste dingen die je als docent kunt beleven: dat een leerling ondanks moeilijkheden zó kan groeien. Het is een wisselwerking: als docenten willen we groeikansen geven, maar de leerling moet zo’n kans wel kunnen en willen grijpen.’ ‘We noemen het inclusief onderwijs, dat recht doet aan verschillen en talenten’, vult Elvera aan. ‘Vinus en Eva zijn daar mooie voorbeelden van. Ze zijn verschillend, hebben andere kwaliteiten, die ze gemotiveerd hebben ingezet. Wat deze meiden hebben gepresteerd kan niet elke leerling, ook niet als hij of zij over dezelfde of nog meer intelligentie beschikt. “Kennis is maar de helft”, zeggen we binnen Carmel, maar je kunt ook zeggen: “Intelligentie is maar de helft”. Het is de persoonlijkheid van de leerling die de doorslag geeft. Hij of zij moet willen en daaruit motivatie putten. Dat hebben Vinus en Eva laten zien.’ Theo knikt: ‘Zie ook de mogelijkheid tot gedifferentieerd examineren. Op onze locaties zijn er jaarlijks enkele leerlingen die daarvan gebruikmaken.’

Drive Hier neemt Vinus weer het woord: ‘Ik vraag me af waarom niet meer leerlingen van die mogelijkheid gebruikmaken.’ Theo: ‘Dat is weer die persoonlijkheid. Stel de vraag maar aan jezelf. Waarom heb jij die drive, Vinus? Is dat vanwege je achtergrond in Syrië? Is de vlucht naar Nederland bepalend geweest?’ Ze denkt even na. ‘In Syrië was ik altijd de eerste van mijn klas. Ik wilde daar helemaal niet weg, ik wilde niet hoeven vluchten. Mijn zus heeft me laten zien dat we ook hier iets kunnen opbouwen. Nu ik hier ben, wil ik graag leren. Na alles wat ik heb meegemaakt, wil ik hier niet alleen maar zijn, ik wil iets bereiken en bijdragen. En iets laten zien, zodat mensen niet enkel negatief over vluchtelingen spreken.’

Is organisatieadviseur bij WagenaarHoes en heeft als bedrijfseconoom en -informaticus bij diverse (onderwijs)organisaties bijgedragen aan bedrijfsvoering.

Lid College van Bestuur

Begon zijn loopbaan bij de politie regio Utrecht, werkte daarna bij PWC en de gemeente Enschede en sinds 2014 bij Carmel.

Hoofd bedrijfsvoering Marianum

Vervulde ruim 20 jaar diverse managementfuncties bij Randstad en werkt sinds 2017 bij Marianum.

Twents Carmel College

Heeft altijd gewerkt in het facilitaire werkveld en is na een interimperiode nu ruim een jaar in dienst bij Twents Carmel College. De stuurgroep Toekomstbestendige Bedrijsvoering (TBB) denkt de komende jaren mee over manieren om binnen Carmel de ondersteuning van het onderwijs te versterken. Wie draaien er allemaal mee in de stuurgroep en wat

vinden ze belangrijk? Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik organiseer dit verbeterprogramma, dat zowel de “harde” aspecten van bedrijfsvoering raakt (organisatiestructuren, werkmethoden, computersystemen) als de “zachte” (wat vinden we belangrijk, wat vinden we goed of fout?). In de stuurgroep breng ik ervaring van buiten mee.’ Persoonlijke leerwens: ‘Ik ben benieuwd naar het verborgen en onbenutte potentieel van bedrijfsvoeringsteams binnen Carmel. Je kunt meer als je dit potentieel benut.’ Grootste TBB-uitdaging: ‘We doorbreken mentale modellen (“zo hebben we het altijd gedaan”, “zo hoort het”) en dat kan best confronterend zijn.’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...toekomstbestendige bedrijfsvoering voor medewerkers ook een professionele ontwikkelingskans kan zijn.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Het toekomstbestendig maken van de ondersteuning vraagt een ingrijpende verandering van processen, systemen, professionalisering en organisatiestructuur. Ook de moeilijke keuzes zal ik vanuit mijn rol uitdragen.’ Persoonlijke leerwens: ‘Dat we een doorbraak realiseren door het breed en divers samengestelde programmateam. Niet “hier de scholen en daar het bestuursbureau”, maar: “wat kunnen we als collectief bereiken?”’ Grootste TBB-uitdaging: ‘Carmel bestaat al bijna 100 jaar, we verstaan ons vak en veel gaat goed. Voelen we dan toch voldoende urgentie om de ondersteuning wezenlijk anders te organiseren?’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: '...krachtenbundeling in eerste instantie een uitdaging is, maar voor het onderwijs veel oplevert.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik ben een ‘mensen’-mens die zich afvraagt wat veranderingen betekenen voor medewerkers, in dit geval in de eerste plaats onze OOP-collega’s. Daarnaast zal ik in de stuurgroep de belangen van de kleine instellingen behartigen.’ Persoonlijke leerwens: ‘Ik zie ernaar uit om te leren van elkaar.’ Grootste TBB-uitdaging: ‘Duidelijk maken dat scholen met het inleveren van een stukje autonomie toch hun zelfstandigheid behouden. En een toekomstbeeld schetsen dat de voordelen voor iedere Carmelmedewerker laat zien.’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...we met een toekomstbestendige, goede en eenduidige inrichting van de bedrijfsvoering ook voor leerlingen het verschil maken.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik wil de input vanuit de scholen een goede plek geven in het gehele programma.’ Persoonlijke leerwens: ‘Ik hoop meer te leren over de veranderkundige aanpak van dit grote programma.’ Grootste TBB-uitdaging: ‘Een goede balans tussen het behouden van keuzevrijheid voor de scholen en het behalen van gezamenlijke doelen.’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...toekomstbestendige bedrijfsvoering meer is dan een programma binnen het OOP. Deze verandering gaat van iedereen iets vragen, maar maakt het mogelijk om te doen wat we willen: goed onderwijs geven aan onze leerlingen.’

Was 20 jaar werkzaam in het bankwezen en werkt nu 5 jaar bij Carmel.

Heeft jarenlange ervaring in facilitair en bouwmanagement en werkt sinds 12 jaar op het bestuursbureau.

Ooit begonnen als financial in de logistiek in de Rotterdamse haven en nu alweer 12 jaar werkzaam bij Carmelcollege Gouda.

Begonnen in het bedrijfsleven, overgestapt naar het mbo, sinds 2010 in dienst van Carmel en sinds dit jaar teamleider Formatie & Financiën op het bestuursbureau.

Beweegt in haar lange loopbaan bij Carmel heen en weer tussen school en beleid. Sinds dit voorjaar werkt ze weer op school. Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik vind het belangrijk dat we in het hele traject onze doelgroep meenemen. Daar zet ik me voor in.’ Persoonlijke leerwens: ‘Hoe gaan we alle kennis in onze organisatie bundelen om samen een toekomstbestendige bedrijfsvoering neer te zetten?’ Grootste TBB-uitdaging: ‘50 scholen, 50 ideeën over bedrijfsvoering. Hoe komen we op één lijn? Of komen er meerdere lijnen?’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...toekomstbestendige bedrijfsvoering belangrijk is omdat de wereld snel verandert. Sommige ontwikkelingen zien we aankomen (strengere wet- en regelgeving, groei en krimp van leerlingaantallen), andere overvallen ons (corona). Het zou mooi zijn als we straks een organisatie hebben die op alle ontwikkelingen kan inspringen.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik kijk hoe we in bedrijfsvoeringsprocessen verspilling en vertraging kunnen reduceren en hoe we zorgen voor voldoende, goed opgeleid personeel in de ondersteunende diensten.’ Persoonlijke leerwens: ‘Meer inzicht in veranderprocessen en de effecten op onze medewerkers.’ Grootste TBB-uitdaging: ‘De kwaliteit moet omhoog en de kosten moeten naar beneden! De uitdaging zit vooral in tijd. Lukt het ons om snel genoeg om de ondersteunde diensten slim en effectief in richten?’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...we als Carmelcollectief echt het verschil kunnen maken door onze krachten in de bedrijfsvoering te bundelen.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik bekijk TBB vanuit het perspectief van een (relatief) kleine Carmelschool.’ Persoonlijke leerwens: ‘Hoe kun je diversiteit binnen Carmel samenbrengen in een centralere bedrijfsvoering?’ Grootste TBB-uitdaging: ‘Een centraal gedragen visie die op draagvlak bij alle betrokkenen kan rekenen.’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...we meer middelen kunnen inzetten voor de verdere verbetering van het onderwijsproces (Koers 2025!) naarmate we de bedrijfsvoering efficiënter organiseren.’

Inbreng in de stuurgroep: ‘Ik wil de bedrijfsvoering van Carmel naar een hoger plan tillen, de voordelen voor scholen benoemen en onderzoeken hoe we scholen op weg naar verandering kunnen helpen.’ Persoonlijke leerwens: ‘Hoe realiseer je met mensen met verschillende belangen en achtergronden één en hetzelfde doel?’ Grootste TBB-uitdaging: ‘Hoe realiseren we voor de hele stichting een gezamenlijke bedrijfsvoering met oog voor alle medewerkers, de verschillende ontwikkelstadia van scholen én de lokale situatie?’ Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: ‘...toekomstbestendige bedrijfsvoering de scholen ontzorgt. Zij krijgen tijd en ruimte om zich op het primaire proces te concentreren.’

Inbreng in de stuurgroep: 'Als procesbegeleider denk ik mee over inhoud en vorm van (online) bijeenkomsten van de stuurgroep en leid ik de werkateliers in goede banen. Dat ik de taal van de scholen én van het bestuursbureau spreek en versta, heeft toegevoegde waarde.' Persoonlijke leerwens: 'De scholen en het bestuursbureau beter verbinden, meer gebruikmaken van elkaars talenten en veel van elkaar leren, ongeacht onze plek in de organisatie.' Grootste TBB-uitdaging: 'Zorg en aandacht voor de medewerkers, heldere communicatie en adequate ondersteuning bij ontwikkeling, elkaar soms vasthouden en elkaar soms loslaten.' Wil iedereen binnen Carmel meegeven dat: '…we samen sterker zijn en en dat je nu eenmaal moet (blijven!) bewegen om vooruit te komen.'