Carmel Magazine december 2018 by Stichting Carmelcollege

JAARGANG 15 NUMMER 40 DECEMBER 2018

NIEUW: DE TCC OUDER ACADEMY GOEDE HEKKEN MAKEN GOEDE BUREN (ZELF)KENNIS ZONDER GRENZEN SCHOOL MET DE S VAN SAMEN

In dit nummer

SAMEN OPTREKKEN IN DE TCC OUDER ACADEMY

GOEDE HEKKEN MAKEN GOEDE BUREN

(ZELF)KENNIS ZONDER GRENZEN

SCHOOL MET DE S VAN SAMEN

ANDERE RUBRIEKEN STANDPUNT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 BELPANEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 MIJN PASSIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 COLUMN FRIDSE MOBACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 CARMEL IN BEELD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 KORT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 HOE GING HET VERDER MET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 COLUMN JOS BAACK

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

OPMERKELIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

LAYAR Dit nummer van Carmel Magazine heeft een heel leuk extraatje: Layar. Met je smartphone of tablet heb je nu nog meer plezier van dit papieren magazine! Bij het artikel op pagina 21 zie je het Layar-logo.

STICHTING CARMELCOLLEGE omvat 12 instellingen voor bijzonder voortgezet onderwijs. Op ruim 50 locaties verzorgen we een breed onderwijsaanbod in een kleinschalige en veilige omgeving. Zo begeleiden we onze leerlingen. Elke dag opnieuw. Onderstaande - voornamelijk brede - scholengemeenschappen zijn aan Carmel verbonden: ◗ Almelo, Pius X College, Canisius ◗ Deventer, Etty Hillesum Lyceum ◗ Eindhoven, Augustinianum ◗ Emmen, Carmelcollege Emmen ◗ Enschede, Bonhoeffer College ◗ Gouda, Carmelcollege Gouda ◗ Groenlo, Marianum ◗ Haren, Maartenscollege, International School Groningen ◗ Hengelo, Scholengroep Carmel Hengelo ◗ Oldenzaal, Twents Carmel College ◗ Oss, Het Hooghuis ◗ Raalte, Carmel College Salland

Hoe werkt Layar? ◗ Zoek met je smartphone of tablet de applicatie Layar en download deze (gratis) applicatie (app). ◗ Houd je smartphone of tablet boven de pagina met het Layar-logo. ◗ Volg de instructies op het scherm en beleef de extra ervaring!

DECEMBER 2018

Han Nijboer, rector Carmel College Salland

Mens, durf te leven

‘Niemand is zijn hele leven medewerker, docent of leerling. We zijn echter wel 24/7 mens’

STANDPUNT “Je leeft meer heel kort Maar een enkele keer En als je straks anders wilt, kun je niet meer Mens durf te leven Vraag niet elke dag Van je korte bestaan Hoe hebben m’n pa of m’n grootpa gedaan Hoe doet het m’n neef of hoe doet het m’n vrind En wie weet hoe of dat de buurman het vindt En wat heeft het fatsoen voorgeschreven Mens durf te leven (…) Houd een hart vol warmte En van liefde in je borst Maar wees op de vierkante meter een worst Wat je zoekt kan geen ander je geven Mens, durf te leven Mens, durf te leven” Een aantal weken geleden hielden Wende Snijders en Bas Heijne een pleidooi om het lied ‘Mens, durf te leven’ tot een nationaal lijflied te maken. Dat pleidooi ondersteun ik van harte. Het lied gaat over de worsteling die er is tussen individualiteit en collectiviteit. Deze persoonsvorming en socialisatie is, samen met kwalificatie, de kern van ons werk. Aan de ene kant helpen we jongeren om deel uit te maken van een groep. Anderzijds zijn we volop aan het werk met (individuele) persoonsvorming.

De voortdurende vraag is: ‘Wat delen we en waar is ieders eigen identiteit?’ Daarin vinden we ook de oplossing. We delen ons verschillend-zijn en daarmee ons mens-zijn. De ontmoeting van mens tot mens staat daarom centraal. Niemand is zijn hele leven medewerker, docent of leerling. We zijn echter wel 24/7 mens. Daarom is het van belang om iedereen te betrekken bij de organisatiedoelen op basis van ons gemeenschappelijk mens-zijn. Organisatiedoelen en de levensdoelen van de mensen in de organisatie zijn complementair. Ieder mens heeft diepgewortelde doelen met de ambitie om deze te realiseren. Hier zit de gezamenlijke kracht. Het gaat erom dat we deze persoonlijke doelen verbinden met de doelen die de organisatie heeft. Daarom faciliteren we dat mensen hun persoonlijke motieven inzetten bij het formuleren en realiseren van de organisatiedoelen. Een organisatie bestaat niet, die wordt iedere dag gemaakt door de mensen die er onderdeel van zijn. In deze zin versta ik ook het motto van onze Stichting: elke mens, heel de mens en alle mensen. Iedere dag opnieuw maken we keuzes in de spanning tussen individu en collectief in onze contacten met collega’s, leerlingen en anderen. Deze spanning kan beklemmend werken, maar kan ook vruchtbaar zijn als we leven in het besef van ons gezamenlijk mens-zijn: Mens, durf te leven! ◗

Patricia Strohm (links) en Karin Oude Oosterik: 'We worstelen allemaal met dezelfde vragen.'

TCC Ouder Academy

‘We trekken samen op’ Social media, alcohol en (cyber)pesten: pubers van nu groeien op in een wereld vol mogelijkheden én bedreigingen. Hoe help je ze daarin veilig hun weg te vinden? Over die vraag gaat het bij de TCC Ouder Academy, een initiatief van Twents Carmel College. Tijdens informatieavonden buigen school en ouders zich samen - ondersteund door gemeenten - over lastige opvoedingsvragen.

Ouders willen dat hun tieners in een veilige omgeving opgroeien. Maar nu de offline wereld en de online wereld door elkaar lopen, is dat een stuk ingewikkelder dan vroeger. “Oude” gevaren zijn gebleven, zoals pesten, geweld en het gebruik van alcohol en drugs. Nieuwe

gevaren zijn erbij gekomen, zoals cyberpesten, sexting (online seksueel getinte beelden of berichten versturen) en grooming (digitaal kinderlokken). Hoe loods je pubers veilig door dat mijnenveld en leer je ze goede keuzes maken?

DECEMBER 2018

‘Samenleving en school zijn geen gescheiden werelden’ NIX18 ‘Ouders worstelen hier dagelijks mee’, zegt Karin Oude Oosterik, voorzitter van de ouderraad en lid van de MR van het Twents Carmel College, locatie Denekamp. ‘Voor pubers is de groepsdruk groot. En omdat je als ouder van een andere generatie bent, loop je soms achter ontwikkelingen aan. Mobieltjes en internet vormen de rode draad in veel vragen van ouders. Maar ook “oude” problemen zijn actueel, zoals alcoholgebruik onder jongeren. Dat komt in onze regio veel voor, “NIX18” is nog niet gewoon. Moet ik mijn kind verbieden wat ik zelf vroeger ook deed? Dat is geen makkelijke vraag. Veranderingen gaan langzaam. Maar ouders denken er wél bewuster over na.’

VEILIG, THUIS, WELKOM Dat zij er daarbij niet alleen voor staan, is de boodschap van de TCC Ouder Academy, die onlangs door het Twents Carmel College werd gelanceerd. Coördinator is Patricia Strohm, docent Duits en ICT-coördinator op de locatie Losser. Er loopt in het leven van leerlingen geen harde grens tussen school, thuis en de buitenwereld, zegt zij. ‘Die werelden raken elkaar voortdurend. Als een leerling op school last heeft van wat er op social media gebeurt, kunnen wij dat niet negeren.’ Ook op school gaat het - in Carmeltermen - om “de hele mens”. In het beleidsplan Koers 2020 beloven Carmelscholen ervoor te zorgen dat leerlingen zich veilig, welkom en thuis voelen. ‘Dat belang delen we met ouders, dus trekken we in de TCC Ouder Academy samen op’, zegt Strohm.

KRACHTEN BUNDELEN Met ingang van dit schooljaar verzorgt de TCC Ouder Academy voor alle ouders van het Twents Carmel College (6 locaties, 5.000 leerlingen) bijna maandelijks een informatieavond over een actueel opvoedingsthema. De eerste avond was op 17 oktober en had als thema het omgaan met alcohol en drugs. De tweede, op 28 november, ging over de verslavende werking van de digitale wereld. Tot nu toe loopt het als een trein, zegt Strohm. ‘De eerste avond was binnen een dag volgeboekt! Het voordeel is dat we de krachten van al onze locaties bundelen. We kunnen meer avonden organiseren, betere sprekers uitnodigen en zorgen dat belangrijke organisaties van buiten aanwezig zijn.’

GEEN GESCHEIDEN WERELDEN Bijzonder is dat ook de drie gemeenten waar Twents Carmel College een locatie heeft, structureel hun medewerking verlenen. Rob Christenhusz is de verantwoordelijke wethouder in Oldenzaal. Hij benadrukt dat samenleving en school geen gescheiden werelden zijn: ‘Integendeel, de school ís de samenleving. Hoe meer we samen optrekken, hoe beter we ervoor kunnen zorgen dat kinderen in een veilige omgeving opgroeien. Dat is alleen maar belangrijker geworden sinds op 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Jeugdwet bij gemeenten is komen te liggen. Daarbij kunnen wij als gemeenten niet zonder de scholen. Alle jongeren zijn hier te vinden.’

SAMEN OPBOUWEN Alle betrokkenen hebben natuurlijk wel eigen verantwoordelijkheden: ouders in eerste instantie voor de opvoeding, scholen voor het onderwijs en gemeenten en maatschappelijke organisaties voor voorlichting en hulpverlening. Maar in de praktijk is lang niet altijd duidelijk waar de ene verantwoordelijkheid eindigt en de andere begint. ‘Juist daarom is het zo belangrijk dat alle betrokkenen elkaar gemakkelijker weten te vinden’, zegt Christenhusz. ‘Als je het veilig opgroeien van jongeren als een gezamenlijk vraagstuk ziet, kom je er ook sneller samen uit. Samenwerking is geen lichtknopje dat je even aan- of uitzet. We zijn echt samen iets aan het opbouwen en de TCC Ouder Academy is daar een mooi voorbeeld van.’

LAGE DREMPEL Voor de komende informatieavonden is aan onderwerpen geen gebrek, zegt coördinator Strohm. ‘We denken bijvoorbeeld aan sexting, het puberbrein, stress bij jongeren en groepsdruk. Maar we nodigen ouders ook graag uit om zelf onderwerpen in te dienen.’ Ouderraadvoorzitter Oude Oosterik hoopt dat de TCC Ouder Academy op termijn zo’n begrip wordt, dat ook ouders die normaal niet zo snel naar een informatieavond over opvoeding zouden gaan, de weg weten te vinden. ‘We hebben allemaal pubers hier op school, we zijn allemaal ouders, we worstelen allemaal met dezelfde vragen. Bij de TCC Ouder Academy kun je daar heel laagdrempelig met anderen over praten.’

Kijk voor meer informatie en het actuele programma van de TCC Ouder Academy op www.twentscarmelcollege.nl > ouders/ verzorgers > TCC Ouder Academy. ◗

Belpanel Vanaf 2021 bezoeken alle leerlingen van het voortgezet onderwijs de Tweede Kamer. Zo kunnen ze volgens de regering zien hoe de democratie werkt. En leren hoe kostbaar vrijheid is. Jaarlijks komt hiervoor 5 miljoen euro beschikbaar. Maar zullen we dit niet liever aan de scholen overlaten? Voor het Carmelpanel daarom de stelling:

POLITIEK HOORT NIET THUIS IN DE KLAS

Jort Kruidenier, leerling 4 vmbo kader, sector economie en ondernemen, Marianum, Groenlo

Joyce de Leau, docent Nederlands en docent debatteam, Carmel College Salland, Raalte

17.55 ✓✓ ONEENS

12.03 ✓✓ ONEENS

‘Een bezoek aan de Tweede Kamer is waardevol, maar is het nodig? Je kunt ook op school aandacht besteden aan politiek en dat geld aan iets anders besteden. Bij economie kijken we het journaal in de klas. Daarna praten we vaak over wat belangrijk was. We vullen elkaar dan aan. Dat werkt net zo goed, zeker als je bedenkt dat mijn klasgenoten en ik anders niet vaak het Journaal zien. Voor maatschappijleer moesten we elke les een nieuwsbericht meebrengen. Zo kan het dus ook. En dat vind ik belangrijk, als we straks mogen stemmen moeten we wel weten waarop. Een bezoek aan de Tweede Kamer kan helpen. Ik ben er best nieuwsgierig naar. Maar nodig is het niet.’ ◗

Rayco Wermelink, leerling 5 vwo, scholengemeenschap Canisius, Almelo

‘Bij Nederlands gebruiken we veel actuele teksten. De leerlingen moeten bovendien een betoog kunnen schrijven. Dat vraagt kennis van de politiek. Ik twijfel aan het effect van zo’n bezoek aan de Tweede Kamer. Dan zie ik meer in het project dat wij hier onlangs hadden. Een wethouder en een raadslid kwamen vertellen over hun werk. De volgende dag zaten de leerlingen in de raadzaal, om te debatteren over concrete zaken. Het is goed dat ze zien wat politiek is en weten hoe ze die kunnen beïnvloeden. Dat moeten ze bij ons leren, want het Journaal zien ze zelden. Een goed lespakket of een bezoek van een minister of Kamerlid in de klas heeft meer betekenis dan een dag Den Haag.’ ◗

Daniëlle van Tilburg, ouder en lid MR, Het Hooghuis, Oss 13.38 ✓✓ ONEENS

19.46 ✓✓ ONEENS

‘Politiek is toegestaan in de klas, mits met mate. Wat de regering en de Tweede Kamer besluiten, heeft betekenis voor de samenleving en ieders leven. Dus is basiskennis belangrijk en daar ligt een taak voor de school. Maar niet heel uitgebreid, wie meer wil weten kan dat zelf wel vinden. Een bezoek aan de Tweede Kamer zou hierbij kunnen helpen. Dan leer je meer hoe het daar werkt. Zelf volg ik de actuele politiek niet zo. Het nieuws evenmin. Ik heb er door school, sport en hobby’s te weinig tijd voor. Straks hoop ik onderzoeker te kunnen worden, daar kom ik de politiek weinig tegen. Hoewel, ook daar speelt wetgeving een rol. Die basiskennis heeft iedereen dus wel nodig.’ ◗

‘Wij hebben in Nederland het sterkste bestel van onderwijsvrijheid ter wereld. Dat mogen de leerlingen best weten. Het is goed als ze beseffen dat veel landen geen democratie kennen. Lesmateriaal over politiek is er al langer en een bezoek aan de Tweede Kamer kan helpen. Het gaat meer leven als je het met eigen ogen ziet. Maar ik wil dat aan de scholen overlaten, laat die zelf bepalen hoe ze hieraan aandacht schenken. Hier in Oss hebben we een jeugdcollege met een jeugdburgemeester. Basisschoolleerlingen kunnen hierdoor ervaren hoe de democratie werkt. Dat is een goed initiatief, maar ook dan vind ik belangrijk dat de scholen hun vrijheid houden. Beter de school in de politiek dan de politiek in de school.’ ◗

MIJN PASSIE

DECEMBER 2018

JAN-WOLTER SMIT (46) GEEFT MOMENTEEL 9 UUR PER WEEK GESCHIEDENISLES OP HET BONHOEFFER COLLEGE, LOCATIE GEESSINKWEG IN ENSCHEDE. DE REST VAN DE WEEK WERKT HIJ VOOR LESSONUP, EEN DIGITAAL PLATFORM WAAR DOCENTEN GEVARIEERDE LESSEN MET VIDEO, AFBEELDINGEN, INTERACTIEVE VRAGEN EN QUIZZEN KUNNEN MAKEN EN UITWISSELEN. ‘Het is zo fijn als leerlingen met plezier in de les zitten; dat gun ik iedereen. Daarom heb ik anderhalf jaar geleden mijn vaste baan als docent opgezegd en ben ik anderen gaan helpen. Ik heb ruim twintig jaar ervaring en die zet ik graag in om een frisse wind door scholen te laten waaien. Dat doe ik via kortdurende dienstverbanden – zoals hier op locatie dat Geessinkweg – en als ambassadeur van LessonUp.

‘Mijn doel is leerlingen met een glimlach de school in- en uitgaan’

Wat ik vooral wil laten zien, is dat lesmethodes niet heilig zijn. Er is niets mis mee, want er zijn in Nederland geen écht slechte methodes, maar lessen worden veel spannender als je de methode een beetje loslaat. Wat leerlingen in één jaar voor een vak écht moeten leren, past op een A4’tje. Dat betekent dat je als docent bijna onbeperkte ruimte hebt om je onderwijs vorm te geven. Zelf gebruik ik helemaal geen boeken meer, al mijn materiaal staat in LessonUp. Dat zal ik anderen nooit opleggen, maar ik wil wel laten zien dat lesgeven makkelijker en leuker kan. In mijn ervaring betekent meer motivatie vóór de klas ook meer motivatie ín de klas. Mijn doel is dat leerlingen met een glimlach de school in- en uitgaan. Ik ben slechts de dirigent, zij zijn de geweldige muzikanten.’ Lessonup.nl ◗

Over Professioneel Statuut, vrijheid en verantwoordelijkheid

GOEDE HEKKEN MAKEN GOEDE BUREN

‘Het vanzelfsprekende hoef je niet op te schrijven’

DECEMBER 2018

Het staat in de wet: elke school dient te beschikken over een Professioneel Statuut. Hierin leggen bestuur en docenten afspraken vast over de professionele ruimte van de docent. Dat klinkt allemaal behoorlijk abstract. Terwijl het eigenlijk de praktijk van alledag is of hoort te zijn. ‘Het vanzelfsprekende hoef je niet op te schrijven.’ ‘Ruimte’ en ‘vastleggen’ lijken tegenstrijdige begrippen. Zo kan het risico bestaan dat stolt wat hoort te stromen. Bovendien staat in visiedocument Koers 2020, onder de kernwaarden: “We hebben hoge verwachtingen van onze leerlingen en van elkaar”. Lees ‘veel vertrouwen in’ in plaats van ‘hoge verwachtingen’ en de bewegingsvrijheid voor leerlingen en docenten komt in zicht. Wat kan een Professioneel Statuut nog toevoegen? De uitspraak van een acteur in een de detectiveserie "Craight" brengt uitkomst. ‘Good fences make good neighbours’, oftewel: goede hekken maken goede buren. Die elkaar verstaan en kunnen samenwerken omdat de grenzen helder zijn. Vrij vertaald: het is gewenst dat ieders taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden helder zijn, zodat meteen ook duidelijk is waar ieder eigen keuzes kan maken. Dát is het Professioneel Statuut.

VERWEVEN ‘Ik heb het gevoel dat wij hier al klaar zijn.’ Aan het woord is Arno Jansen, directeur van locatie Het Vlier van het Etty Hillesum Lyceum in Deventer. Rond de tafel drie collega’s: Sardha Bhansing, hoofd administratie, Elles Delfos, docent Frans, en Marc van den Hoogen, teamleider vwo. Hij valt Jansen bij: ‘Dat Professioneel Statuut is al verweven in alles wat we doen.’

CONCEPTSTATUUT

Dit vraagt een nadere toelichting. Jansen verwijst naar de ondersteuners. ‘Ze werken zelfregulerend en kennen hun taak, opdrachten zijn niet nodig, aanvullen met overleg en vooruitkijken wel.’ Bhansing knikt: ‘We krijgen vertrouwen, dat stimuleert. Dus denken we mee en nemen we initiatieven.’ En Jansen weer, tot Bhansing: ‘Dat gaat schijnbaar vanzelf, jouw manier van leiding geven is niet hiërarchisch.’ Ze beaamt het: ‘Iedereen snapt zijn baan. Maar het sleutelwoord is samen, we doen alles samen.’

Voor de gedachtewisseling binnen de scholen heeft het College van Bestuur een conceptstatuut opgesteld, aangevuld met een aantal casussen. Uit de gesprekken hierover tussen schoolleidingen en docenten komt naar voren hoe het uiteindelijke Professioneel Statuut eruit kan zien.

Elles Delfos valt haar bij: ‘In wat Sardha zegt, herken ik mijn eigen vrijheid om het onderwijs zelf in te vullen. Maar: in gebondenheid, in samenhang. Ik kan hier alles doen, mits ik binnen de kaders blijf. En die zijn helder. Ik kan me helemaal toeleggen op mijn vak, zonder randzaken.’

‘Elke school heeft die dialoog gevoerd, wij halen het net op om aan de hand van de uitkomsten het conceptstatuut zo nodig bij te stellen’, licht Karin van Oort, voorzitter van het College van Bestuur (CvB), toe. Van haar hoeft het niet gedetailleerd te zijn. Ze wijst op de kernwaarden van Carmel: verantwoordelijkheid, autonomie, betrokkenheid, zorg voor elkaar en de gemeenschap. ‘Die begrippen houden zowel ruimte als begrenzing in.’ Ze spreekt van een “state of mind”, waarin vrijheid en verantwoordelijkheid in balans zijn. ‘We stimuleren iedereen om op eigen wijze het werk goed te doen, zonder anderen te beperken. Zorg voor elkaar betekent dat je hierover in gesprek gaat.’ En niet te abstract: ‘Vanuit de vier kernwaarden moet ieder van ons zijn rol nemen. Om een voorbeeld te noemen: als CvB bepalen wij niet welke methode een sectie gebruikt. Dat is aan de professionals. Wij moeten hen in staat stellen hun werk goed te doen. Daarvoor is dialoog nodig zodat we weten wie waarvoor verantwoordelijk is en wat we van elkaar mogen verwachten.’

PARADOX Jansen noemt het de “professionaliseringsparadox”. Pakweg tien jaar terug heeft Het Vlier de overstap gemaakt naar de huidige manier van werken, zonder iets op papier te zetten. ‘Als iedereen zijn baan snapt, is iedereen baas over eigen werk. Hier is het onderwijs van de docenten, werkt de administratie zelfregulerend en gaat de schoolleiding over financiën, personeelsbeleid, kwaliteitsbeleid en onderwijsconcept. En iedereen weet dat en houdt zich daaraan.’ Op Het Vlier werkt dat, meent hij. ‘We hebben veel docenten die met eigen initiatieven en voorstellen komen.’ Van den Hoogen noemt een collega die in de keuze-uren een cursus beleggen geeft. ‘Daar komen veel leerlingen op af, wat onze collega nog meer stimuleert, het mes snijdt aan twee kanten.’ ‘Dankzij de structuur’, benadrukt Delfos, ‘zonder die gebondenheid valt alles stil.’

Heeft Het Vlier dan nog wel een Professioneel Statuut nodig? Delfos is ervan overtuigd. ‘We moeten dit opschrijven, ook vanwege naderende wisselingen in de schoolleiding.’ Van den Hoogen valt haar bij: ‘Zodat we onze manier van werken ook in de toekomst kunnen voortzetten.’ En dan mag er een Professioneel Statuut voor de ondersteuners bij. Bhansing: ‘Wij lopen soms tegen grenzen aan. Als er iets is met SOM, mag ik niet rechtstreeks de helpdesk bellen. Dat belemmert ons, dan kunnen we niet meteen ons werk doen.’ Van den Hoogen: ‘Het vertrouwen dat je hier op school krijgt, krijg je dus binnen die systemen niet.’ En Jansen: ‘Ik vind dit een waardevolle suggestie. Hier kan het CvB iets mee doen. Zo’n statuut voor de ondersteuners kunnen we heel goed binnen Carmel oppakken, we hoeven niet te wachten op de wetgever.’

HOUDBAARHEID ‘Bonhoeffer College verrijkt je toekomst.’ De koffiekopjes tonen trots het nieuwe logo en de nieuwe spreuk van de Enschedese school. ‘Dat is ons doel’, licht Genio Ruesen, lid van de Centrale Directie, toe. ‘Dat willen we immers: kinderen verheffen en kansen geven, daarvoor lopen we ons het vuur uit de sloffen. Hij vervolgt: ‘Vastleggen is geesten bezweren. Het Professioneel Statuut beschrijft wat vanzelfsprekend hoort te zijn. Wie de Carmelwaarden omhelst, heeft geen statuut nodig.’ Jan van Schilt, voorzitter van de Centrale Directie van het Bonhoeffer College, citeert uit zijn presentatie over het Professioneel Statuut, over “de zeggenschap van de leraar op vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch gebied”. ‘Dat is vanzelfsprekend!’, zegt hij met nadruk. ‘De waarde van het Professioneel Statuut ligt in het proces, de discussie. We bespreken wie waarvoor verantwoordelijk is en wat we van anderen nodig hebben en mogen verwachten. Dát is de meerwaarde, die ligt niet in het uiteindelijke document.’ Het brengt hem tot een volgende observatie: ‘Het Professioneel Statuut moet een houdbaarheidsdatum krijgen. De maatschappij stelt steeds andere eisen aan ons, en voortdurend komen en gaan er mensen. We moeten die discussie daarom blijven voeren.’ Ruesen wijst op nog iets anders. ‘Het ligt hier al zo ongeveer vast. Hier zijn secundaire processen dezelfde en hebben we eenheid van beleid. De locatie gaat over het onderwijsprofiel, daar ligt de onderwijsvrijheid, binnen de kaders van Koers 2020.’ Van Schilt: ‘Ons vak omvat bovendien meer dan we in een Professioneel Statuut kunnen vastleggen. We zijn tegenwoordig óók coach en begeleider, soms vader en moeder tegelijk.’ En dat is een voornaam punt, merkt Ruesen op:

‘De waarde schuilt in de discussie, niet in het document’

‘We hebben allemaal een docent gehad waaraan we in ons leven iets hebben gehad. En een docent die we het liefst vergeten. Over die verschillen, en over onze veranderende rollen moeten we het óók hebben.’ Van Schilt knikt: ‘Het komt erop aan dat we met elkaar de goede discussie voeren en blijven voeren, op de goede manier.’ Hij besluit met een recent voorbeeld uit de Medezeggenschapsraad, over twee leerlingen met elk drie vijven op het eindrapport. Een mocht door, de ander doubleerde. ‘Tijdens de gedachtewisseling bleek dat de docenten hadden gekeken naar wat die leerlingen nodig hadden. Voor de een was de overgang een prikkel, voor de ander was doubleren de beste weg. Zo’n gesprek is van grote betekenis. Het gaat het over professionaliteit in het belang van de leerling en het inspireert.’

COLUMN

DECEMBER 2018

WITTE WIEVEN Er hangt mist, witte wieven die zweven boven de weilanden zijn op het moment van schrijven (het is nog herfst) niet bijzonder of lastig, maar mooi. De herfst is ook de tijd van de begrotingen en de witte wieven zweven ook boven de meerjarenbegroting. Het zicht vooruit is dan ook beperkt. Net als de seizoenen, laat ook onze Carmelmeerjarenbegroting zich ondanks de mistflarden voorspellen.

Genio Ruesen en Jan van Schilt

AANSTELLINGSBELEID Duidelijk is dat het goede gesprek over het Professioneel Statuut schaduwen vooruitwerpt. Want het veronderstelt mensen die erbij passen. ‘We vertellen de docent niet wat zij of hij in de klas moet doen, enkel dat er waarden zijn waaraan wij ons willen houden’, legt CvB-voorzitter Van Oort uit. ‘Wie onze scholen kiest, kiest voor onze waarden. Je hoeft niet perfect te zijn, maar je moet weten waarvoor we als Carmel staan. Daarover moeten we met elkaar blijven spreken.’ Voor Het Vlier in Deventer is dit herkenbaar. Van den Hoogen: ‘Wij zoeken docenten die bij ons passen. Die in staat zijn professioneel te werken, in verbondenheid met, en verantwoordelijkheid voor het grotere geheel.’ Zo komen we weer bij de kop boven dit artikel. Niet langer sluit het hek iets af, nu omzoomt het de ruimte. Zo wordt het een prima ontmoetingsplek om van gedachten te blijven wisselen. ◗

Zo daalt het aantal leerlingen met ongeveer 1.000 per jaar, weten we. Ook nog wel voorspelbaar zijn de effecten van de Wet passend onderwijs, de negatieve verevening laat zich stevig voelen in de meerjarenbegroting. Het marktaandeel van het vmbo neemt af, er komt een nieuwe systematiek voor de bekostiging van het VO, en de nieuwe cao heeft ook z’n financiële effecten. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes, zoals de toegezegde techniekgelden voor het vmbo, een prachtige impuls! Al deze verschillende stukken maken het een lastige puzzel, want je hebt het over de toekomst: die je nog niet kent, maar die je misschien al wel een beetje kunt voorspellen. En toch ook weer niet. Het is als kijken door een glazen bol, die steeds een beetje beslagen is. Ik zie wel een parallel met het onderwijs voor onze leerlingen en de vaardigheden die zij én onze medewerkers moeten (gaan) beheersen. En juist omdat er zoveel gebeurt en verandert, ontwikkelt ons onderwijs zich steeds. Het evolueert, wordt persoonlijker, breder, betekenisvoller, uitdagender, flexibeler, digitaler, enzovoort. Ons al rijke onderwijsaanbod wordt zo nog rijker. En om bij te kunnen blijven moet je investeren. In elkaar, onze leerlingen, onze medewerkers. Je ziet: er dient zich een puzzel aan, die hopelijk geen gordiaanse knoop zal zijn. Hoe blijft ons onderwijs in ontwikkeling en vinden we een antwoord op de toenemende schaarste op allerlei terreinen? Hoe kunnen we ons volledige aanbod overeind houden? “De S van Samen”, daarover lees op paina 18 in dit nummer, dat geldt in de volle breedte, om ondanks de mistflarden en de condens zicht te houden op de juiste koers en de goede keuzes die we met elkaar gaan maken. ◗ FRIDSE MOBACH Lid College van Bestuur, Stichting Carmelcollege

Carmel in beeld

Hoog bezoek in Hengelo Op woensdag 26 september verrichtte Koning Willem-Alexander de officiële opening van het C.T. Stork College. In deze gloednieuwe school geven Scholengroep Carmel Hengelo en OSG Hengelo samen vorm aan het vmbo. Ruim 1.100 leerlingen kunnen er terecht voor een gevarieerd aanbod van profielen en profielkeuzevakken, dat aansluit op het vervolgonderwijs en de arbeidsmarkt in de regio. De school is genoemd naar de oprichter van machinebedrijf Stork, die Twente als techniekregio mede op de kaart zette. Vandaar dat de Koning bij de viering van 150 jaar Hengelo Techniekstad ook het C.T. Stork College bezocht, waar hij enthousiast werd opgewacht.

9.00 uur - Op het C.T. Stork College is iedereen vroeg uit de veren. De rode loper is al uitgerold, maar binnen moet nog van alles gebeuren.

15.00 uur - Nog een uurtje, dan zingt Ovidijus met honderden anderen een lied uit de theaterproductie Stork!, die ter ere van 150 jaar Techniekstad is gemaakt. Even oefenen nog maar...

14.00 uur - ‘Dáár komt de Koning dus straks binnen...’ Teamleider Benno Hans instrueert leerlingen van het profiel Bouwen, Wonen en Interieur die de Majesteit te woord mogen staan.

15.30 uur - Generale repetitie. Het dirigeerstokje zwaait, het theaterorkest zet in.

DECEMBER 2018

16.30 uur - En... het C.T. Stork College is officieel geopend! Met hulp van Manuela (2TL1) en Bryan (1KT3) onthult de Koning een kunstwerk dat de samenwerking tussen Scholengroep Carmel Hengelo en OSG Hengelo symboliseert.

17.00 uur - Terwijl docent metaaltechniek Herman Westen aan de Koning vertelt over zijn mooie vak, laat Naomi (3KPIE1) zien hoe je vakkundig een koperbuis buigt. Later wil zij opticien worden. Een technisch vmbo-profiel komt daarbij goed van pas!

16.40 uur - Het volgende programma-onderdeel is een rondgang door de school. Aan Mart en Sepp de opdracht te demonstreren hoe je met een pneumatische tacker (spijkermachine) razendsnel een kist in elkaar zet.

Kort NIEUW LID RAAD VAN TOEZICHT

UNIEK THEATER OP CARMELSCHOLEN

Dhr. prof. dr. C. (Cok) Bakker is benoemd tot lid Raad van Toezicht voor een eerste benoemingstermijn van drie jaar. De benoeming is ingegaan per 31 oktober 2018. De heer Bakker volgt de heer prof. dr. K. (Kees) Waaijman op.

In samenwerking met theatergroep De Nieuwe Koning ontwikkelt Carmel een theatervoorstelling voor brugklassers van het vmbo. In het voorjaar van 2019 wordt deze uitgevoerd op een aantal Carmelscholen: Twents Carmel College in Oldenzaal, Bonhoeffer College in Enschede en Pius X College in Almelo.

Vanuit zijn rol als toezichthouder en voorzitter van de Raadcommissie ‘Identiteit’ levert Cok Bakker in de Raad van Toezicht een bijdrage aan beleidsontwikkeling vanuit het Carmelbeleidskader ‘Kennis is maar helft’. ◗

VOLG JE ONS OP SOCIAL MEDIA? @stgcarmel @CarmelVacatures stichting carmelcollege stgcarmel

In de voorstelling staat “uniciteit” centraal, uit de notitie ‘Kennis is maar de helft’. “(…) Bij uniciteit gaat het om die situaties dat je ertoe doet, dat je aangesproken wordt, situaties waarin je er wordt uitgepikt, situaties waarin alleen jij de verantwoordelijkheid op je kunt nemen (…).” Vanuit dagelijkse situaties rond dit thema worden leerlingen uitgedaagd te reflecteren over hun eigen handelen, keuzes en mogelijke alternatieven. Hoe blijf je jezelf en hoe verhoud je je tot bijvoorbeeld nepnieuws, sexting of pesten? Waar neem je je verantwoordelijkheid als jouw gedrag en houding er echt toe doet? Waar houdt vrijheid van meningsuiting op en begint empathie? In het kader van dit toneelstuk ontwikkelen docenten van Twents Carmel College De Thij ook een lessenreeks ‘Kritisch leren denken’. Via Carmel Actueel houden we Carmelmedewerkers op de hoogte over dit traject.

stichting carmelcollege Wil je meer weten hierover? Neem dan gerust contact op met Sylvia Goossens en/of Franciska Soepboer, via s.goossens@carmel.nl en f.soepboer@carmel.nl. ◗

HARTVERWARMEND In het bijgesloten katern lees je korte verhalen, spontane reacties van leerlingen, mooie gedichten van collega’s en nog veel meer. Herkenbaar? Deel ook jouw verhaal en check carmel.nl/hartverwarmend! ◗

DECEMBER 2018

Hoe ging het verder met...

Het LicentieFoliomodel

Stichting Carmelcollege begon vorig schooljaar als eerste in Nederland een proef met een nieuw leermiddelensysteem: het Licentie-Foliomodel. Docenten kunnen hiermee gemakkelijker inspelen op behoeften van individuele leerlingen. Hoe bevalt

‘De toegang tot het digitale materiaal levert nauwelijks problemen op’

het, ruim een jaar na de start?

In het nieuwe model krijgen leerlingen naast (werk) boeken ook toegang tot ál het digitale lesmateriaal van een methode, inclusief andere niveaus en leerjaren. Het voordeel is dat een docent voor een leerling bijvoorbeeld een aangepaste leerroute kan uitstippelen zonder dat er extra materiaal moet worden aangeschaft. Zo komt maatwerk weer een stap dichterbij!

‘Op hun beurt worden de docenten door de uitgevers begeleid in het gebruik van het digitale materiaal’, zegt Angela Kamphuis, leermiddelencoördinator van Canisius. Een voorwaarde voor dit alles is wel dat scholen hun ICT op orde hebben.

PILOT

TWEE BESTELLINGEN

Vorig schooljaar begon binnen Carmel een twee jaar durende pilot met het model. Hiervoor werden afspraken gemaakt met uitgevers van een veelgebruikte wiskundemethode en een populaire biologiemethode. Onderbouwleerlingen van Carmelscholen die deze methodes gebruiken, kregen een digitale licentie (‘li’), aangevuld met papieren materiaal (folio, ‘fo’).

Voor een goed verloop van de pilot komen de leermiddelencoördinatoren van alle Carmelscholen regelmatig bij elkaar. Het gaat voorspoedig, vertelt Kamphuis: ‘De toegang tot het digitale materiaal levert nauwelijks problemen op. Alleen bij de verspreiding van het papieren materiaal was het even zoeken. Vorig schooljaar moesten de scholen dit verdelen, dit jaar konden ouders het bij een webshop bestellen. Zij moesten dus twee bestellingen doen: voor de LiFovakken bij de webshop, voor de andere vakken bij de schoolboekenleverancier. Dat vonden sommigen wel verwarrend.’

De eerste ervaringen zijn goed, zegt Henk Hofhuis. Hij is stafdirecteur bij Canisius Almelo/Tubbergen en lid van de aanbestedingscommisie leermiddelen van Carmel. ‘Docenten vinden het fijn dat ze leerlingen bijvoorbeeld gemakkelijk kunnen laten “ruiken” aan leerstof van een hoger niveau. Ook hebben ze met het digitale materiaal meer zicht op de vorderingen van leerlingen.’

ACTUALISEREN Een ander voordeel is dat leerlingen het papieren materiaal mogen houden. Hofhuis: ‘Ze kunnen erin strepen, aantekeningen maken. Sommige leerlingen leren dan gemakkelijker.’ Pluspunten zijn verder dat uitgevers het materiaal sneller kunnen actualiseren en dat docenten feedback kunnen geven.

AANBESTEDING

De verwachting is dat het LiFo-systeem volgend jaar bij meer schoolvakken gebruikt gaat worden. Niet langer op proef, maar gewoon als onderdeel van afspraken die Stichting Carmelcollege maakt in het kader van de Europese aanbesteding van de schoolboeken. Daarover wordt begin 2019 meer bekend.

Nieuwsgierig naar de nieuwe leermiddelen voor 20192020? Docenten krijgen een voorproefje op de Carmel Leermiddelenmarkten op 5 en 12 februari 2019. Houd voor informatie onze website carmel.nl in de gaten. ◗

(Zelf)kennis zonder grenzen Steeds vaker nemen leerlingen deel aan een uitwisselingsproject met scholen in het buitenland. Overwegend binnen Europa, maar in toenemende mate ook daarbuiten. Ze leren andere werelden en culturen kennen, én zichzelf.

Neem Nick Verkaik. 17 jaar, 5 vwo-leerling op het Antoniuscollege in Gouda (onderdeel van Carmelcollege Gouda). Hij heeft met zijn klasgenoten een week in het Italiaanse Verona doorgebracht. Na zijn enthousiaste verhalen komt de vraag wat het hem heeft gebracht. Hij denkt even na en zegt dan: ‘Voor mij is belangrijk dat hieruit vriendschappen zijn ontstaan. Dat ik nu gemakkelijker contact leg in het buitenland. En andere culturen heb gezien en ervaren.’ Bijvoorbeeld in Italië. ‘De mensen zijn daar vrijer. Ze doen meer met vrienden, gaan socialer met elkaar om dan wij. Dat is mooi om mee te maken.’ Een bezoek van Turkse leerlingen aan zijn school leverde eveneens vriendschappen op. ‘Wij hadden toen Turkse leerlingen bij ons in huis. Die heb ik vorig jaar op eigen gelegenheid opgezocht. Opnieuw een andere wereld, en weer heel anders dan Italië.’

INDRINGENDE ERVARING De reisdoelen komen steeds verder te liggen. Jan Roelofsen, docent aardrijkskunde en teamleider MYP (Middle Years Programme) aan het Maartenscollege in Haren, noemt projecten in Afrika, Azië en China. ‘Daar komen leerlingen anders van terug. Wij kunnen wel vertellen over armoedeproblematiek, maar daar staan en die wereld voelen en ruiken is een indringende ervaring.’ Deze reizen naar ontwikkelingslanden waren er al langer. Met de International School (eveneens onderdeel van het Maartenscollege) kwam de reis naar China tot stand. Een jaar of zes, zeven geleden deed de gedachte aan uitwisseling en internationalisering zich nog sterker gelden. ‘Dat hoort bij tweetalig onderwijs. We wilden onze leerlingen kennis laten nemen van andere landen en culturen.’ Bij wijze van pilot kwam een uitwisseling met een school in Catalonië tot stand. En die bestaat nog steeds, er hebben zich bovendien nog een Catalaanse en een Spaanse school aangesloten.

Nick Verkaik, Freek van Kasteren, Marijke Verbree en Daan Bentsnijder

‘In klas 3 gaan onze leerlingen er een volle week naartoe. Ze zijn er ook in het weekend, zodat ze iets meekrijgen van het gezinsleven. In Noordwest-Europa zijn wij meer van de klok, daar gaat het gemoedelijker. De familie trekt de hele zondag met elkaar op’, vertelt Roelofsen. Het tegenbezoek vindt meestal in mei plaats. ‘We laten bijvoorbeeld Westerbork zien. Spanje was neutraal in de Tweede Wereldoorlog, daar kennen ze de geschiedenis van die periode niet zoals wij. Onze leerlingen verzorgen dan een presentatie.’

EN, ÉN Het is altijd én, én, benadrukt Marijke Verbree, docent Duits en coördinator internationalisering aan het Antoniuscollege in Gouda. Uitwisselingen en buitenlandse reizen zijn boeiend, maar het vormende element weegt zwaarder. Net als het Maartenscollege, heeft ook het Antoniuscollege een reguliere en een tweetalige stroom. In de laatste heeft internationalisering een prominentere plek, door onder meer uitwisselingsprojecten met scholen uit Letland, Spanje, Denemarken en Italië. Leerlingen uit de reguliere stroom, zoals Nick Verkaik, nemen in de bovenbouw deel aan een uitwisselingsproject.

DECEMBER 2018

Dat vraagt veel voorbereiding en tijd. Succes is bovendien niet altijd verzekerd. Het Antoniuscollege nam op uitnodiging van een school in het Duitse Nordhorn deel aan het Erasmus Plus-project, gesubsidieerd door de Europese Unie. ‘Ook scholen uit Polen en Turkije deden mee’, verduidelijkt Verbree. Zes leerlingen uit ieder land kwamen naar Gouda voor een workshop over vluchtelingen en migranten in de 20e eeuw. Een tweede workshop ging over statistiek. ‘Zo heeft Nick zijn Turkse vrienden leren kennen.’ Het project liep stuk op gebrek aan verdere medewerking door de Poolse school. ‘Ontzettend jammer, vooral voor onze leerlingen.’ Er staan andere initiatieven tegenover. Het Antoniuscollege is een European Parliament Ambassador School (EPAS): ze maakt deel uit van een Europees netwerk van scholen die aandacht schenken aan de politieke bewustwording van jongeren en vormen van samenwerking kunnen aangaan. ‘In die context heeft 4 vwo een bezoek gebracht aan het Europees Parlement, had 4 havo een dag over vluchtelingen en stond 5 vwo stil bij de Brexit. EPAS zorgde voor gastsprekers’, legt Verbree uit. Zelf was ze twee dagen in Brussel voor workshops over het Europees Parlement en ontmoetingen met Europarlementariërs. Inspirerend, vindt ze: ‘Je zou het hele jaar door projecten willen

‘Hier kunnen we in Carmelverband meer voor elkaar betekenen’

hebben, om het onderwijs nog boeiender en betekenisvoller te maken.’ In dit kader lopen al contacten met een school uit Beijing die interesse heeft voor een uitwisselingsproject.

GROTE BETEKENIS ‘Uitwisselingen zijn van grote betekenis’, constateert Roelofsen. ‘Ze bieden de leerlingen iets extra’s, maar ons als docenten eveneens. Ik vind het prettig om zo eens heel anders met leerlingen om te gaan, dat geeft energie.’ Dat is ook Verbrees ervaring. ‘En er kan nog zoveel meer’, stelt ze vast. ‘Hier kunnen we in Carmelverband meer voor elkaar betekenen. Ervaringen en netwerken delen, elkaar verder brengen. Zodat we de leerlingen nog meer kunnen bieden.’ ◗

School met de S van samen

‘WIJ WILLEN EEN GOEDE Op Carmelscholen ontdekken leerlingen hoe zij van betekenis kunnen zijn voor de samenleving. Van een project met de Voedselbank tot het in orde maken van de feestverlichting in de stad: overal doen leerlingen dingen voor anderen. Want de S van School is ook de S van Samen. ‘Van tevoren dacht ik dat bij de Voedselbank alleen mensen komen die hun hele leven al arm zijn’, zegt Joni. ‘Maar je kunt ook hulp nodig hebben omdat je gewoon een tijdje pech hebt gehad.’ Joni is een van de jonge vloggers van Het Twickel College in Borne (zie kader). Voor de reeks ‘Kennis is (maar) de helft’ maakte zij samen met haar vriendin Paula opnames bij het goede doel waarmee haar school een project heeft gedaan. ‘We hebben de mensen bij de Voedselbank gevraagd wat zij belangrijk vinden voor leerlingen om te weten, waarom ze het zelf belangrijk werk vinden en of de Voedselbank actief op zoek gaat naar mensen die hulp nodig hebben.’

BEGRIP VOOR ANDEREN Hoewel ze door het schoolproject al iets van de Voedselbank wisten, kwamen de meiden toch onder de indruk terug. Paula: ‘Het gaat niet alleen om het eten: de vrijwilligers krijgen echt contact met de mensen. Wat ik ook mooi vind, is dat ze extra dingen doen. Als er bijvoorbeeld een kind jarig is in een gezin dat voedselpakketten krijgt, dan proberen ze daar rekening mee te houden en regelen ze een verjaardagscadeautje.’ ‘Als je met hun situatie in aanraking komt, krijg je meer begrip voor mensen die het niet zo gemakkelijk hebben’, zegt Paula. ‘Dan zie je hoe het echt is. Er is bijvoorbeeld pas iemand bij ons in de klas geweest die in de gevangenis heeft gezeten. Van tevoren denk je: iemand die vroeger slechte dingen heeft gedaan, is nu

DECEMBER 2018

‘In de samenleving leer je de lessen van het echte leven’

BUUR ZIJN’ nog steeds slecht. Maar hij was heel aardig. Het was nooit zijn bedoeling geweest om verkeerde dingen te doen, maar het kan gebeuren. Dat wilde hij ons duidelijk maken, dat wij niet dezelfde fouten moesten maken.’ Het Twickel College Borne haalt bewust mensen van buiten in de school om hun verhaal te doen, zegt docent Rogier Lentelink. ‘Begrip voor het leven van andere mensen komt niet uit een boek.’ Bovendien worden leerlingen aan het denken gezet over de manier waarop ze naar anderen kijken. Ook dat hoort bij “de S van Samen”. Het is belangrijk om met beide benen in de samenleving te staan, vindt Lentelink: ‘Daar leer je de lessen van het echte leven. Wij laten leerlingen bijvoorbeeld nog altijd een maatschappelijke stage lopen, ook al is dat niet meer verplicht. Het opent je ogen: hoe zou de voetbaltraining eruitzien als er ineens geen mensen meer waren die daar elke week een paar uur van hun tijd in stoppen? Pas als je zelf iets doet, ga je zien wat mensen allemaal voor elkaar doen in onze maatschappij.’

FEESTVERLICHTING Is Het Twickel College als school voor vmbo, havo en atheneum nog gebonden aan een vrij strikt lesprogramma, de locatie Arkelstein van het Etty Hillesum Lyceum is een school voor praktijkonderwijs. Dat betekent dat iedere leerling er volgens een eigen plan wordt voorbereid op werken, wonen en vrije tijd. Zo gaan er in het kader van arbeidstraining elke week groepjes leerlingen aan de slag bij een voetbalvereniging, een organisatie in Zutphen en een fabriek in Deventer. Dit gebeurt in het kader van MatchPOinD, een samenwerkingsverband van het voortgezet speciaal onderwijs, het Etty Hillesum Lyceum, bedrijven en de gemeente. Het meest aansprekende project van dit moment is misschien wel dat leerlingen van Arkelstein er bij MatchPOinD voor hebben gezorgd dat de feestverlichting van heel Deventer ruim voor de start van de winter weer tip-top in orde was. Dit zie je in de vlog van Pooja en Mitchell, de vloggers van Arkelstein, op carmel.nl.

‘Pas als je zelf iets doet, ga je zien wat mensen allemaal voor elkaar doen in onze maatschappij’

Pooja, Joni, Mitchell en Paula

SNOEPROUTE Het voordeel van de flexbiliteit is dat Arkelstein gemakkelijk ja kan zeggen op verzoeken om hulp of ondersteuning vanuit de maatschappij, vertelt teamleider Lia Suurd. Dat doet de school graag: ‘Wij vinden het heel belangrijk om iets te doen voor Deventer. De meeste van onze leerlingen komen er vandaan en dan is het ook goed om er een bijdrage aan te leveren. Samen kunnen we Deventer een fijne stad laten zijn.’

‘KLEINE VOORBEELDEN MET EEN GROTE BETEKENIS’ Karmeliet Anne-Marie Bos: ‘Het treft me dat deze leerlingen blij worden als ze ontdekken dat ze een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving – ook buiten de school, buiten hun eigen, bekende kring. Ze komen in contact met mensen en activiteiten die we normaal gesproken gemakkelijk voorbij zien. Dit is socialisatie, maar ook persoonsvorming: het is vormend voor het leven. De voorbeelden laten allemaal iets zien van “elke mens” (bijvoorbeeld door het wegnemen van vooroordelen), “heel de mens” (met handen en voeten, denken en doen) en “alle mensen” (voor de hele stad). De voorbeelden lijken misschien klein, maar ze hebben een veel grotere betekenis: voor de ander én voor de leerlingen zelf. Dat past bij Karmel. Titus Brandsma schreef ooit: “Wij zijn niet geroepen om grootse, opvallende en druk besproken dingen te doen, maar om de gewone dingen op grootse wijze te doen - dat is: met een zuivere intentie en de inzet van heel onze persoonlijkheid.”’ ◗

Daar zijn veel voorbeelden van: ‘Wij onderhouden bijvoorbeeld de “snoeproute” naar het winkelcentrum. Leerlingen van alle scholen uit onze buurt nemen dat pad als ze in de pauze wat lekkers gaan kopen. Vervolgens kun je aan het afval precies zien waar ze gelopen hebben... Onze leerlingen zorgen dat het pad elke keer weer netjes schoon wordt, zodat de buurt er geen overlast van heeft. Wij willen als school een goede buur zijn. Ook helpen onze leerlingen bijvoorbeeld al jarenlang bij het verzorgen van dwergpaardjes die door een plaatselijke instelling worden ingezet voor hulp aan ouderen met dementie. Ze borstelen de paardjes, gaan ermee uit wandelen, enzovoort.’

BOODSCHAPPEN Mensen weten Arkelstein goed te vinden, zegt Suurd. ‘Als we een belletje krijgen met de vraag of wij kunnen helpen, denken we na of wij erop kunnen inspringen en hoe, en vervolgens mogen leerlingen erop inschrijven. Soms is het tijdelijk. Een jaar of twee geleden werd bijvoorbeeld het winkelcentrum bij ons in de buurt vernieuwd. Voor ouderen was het toen een tijd lang lastig om boodschappen te doen. Dat hebben onze leerlingen toen voor hen gedaan.’ Andere activiteiten komen jaarlijks terug. Zo heeft Arkelstein naar het model van Nederland Doet een jaarlijkse actiedag voor maatschappelijke projecten. In dat kader hebben Mitchell en Pooja bijvoorbeeld al een keer geholpen bij het schoonmaken van de dierenverblijven in het Deventer park Vogeleiland en zijn ze een dag lang bezig geweest met wilgen knotten in een lokaal natuurgebied. Je gaat erdoor zien dat het belangrijk is dat iedereen iets doet voor de maatschappij, zeggen ze. Mitchell: ‘Het maakt verschil. Dat je andere mensen ermee helpt, is toch wel heel bijzonder.’ Pooja: ‘Deventer is een gezellige stad en het is leuk om die mooier te maken. Daar maak je de mensen blij mee.’

DECEMBER 2018

BLIJ GEVOEL

COLUMN

Dat is ook voor jezelf een mooie ervaring, merken Joni en Paula van Het Twickel College. Joni: ‘Wij hebben bijvoorbeeld een keer kerstmanden gemaakt die we zijn gaan brengen bij mensen die het goed konden gebruiken. Paula en ik gingen naar een mevrouw die net voor kerst weduwe was geworden. Ze was helemaal verbaasd toen we aanbelden, ze kreeg tranen in haar ogen. We werden binnengevraagd en toen hebben we even gepraat. Ze vertelde dat ze zich heel alleen voelde en dat ze het fijn vond dat we langskwamen.’ Paula: ‘Als je iemand op zo’n manier een klein beetje blij kan maken, ga je zelf ook met een blij gevoel weg.’ ◗

KIEZEN BEKIJK ONZE VLOGS, WANT WIJ LATEN JE ZIEN... • ‘ ...wat wij met school allemaal doen, ook voor anderen.’ (Mitchell, Etty Hillesum Lyceum, locatie Arkelstein) • ‘ dat je niet alleen maar in een klaslokaal zit, maar nog veel meer dingen leert!’ (Paula, Twickel College Borne) Meer lezen over Kennis is maar de helft? Kijk op www.carmel.nl (zoek op Kennis is maar de helft) ◗

Scan deyzaer paomgindae met La bekijken of vlog ter carmel.nl ga naa

SCAN MET KIJK OP PAGINA 2

KENNIS IS (MAAR) DE HELFT Hoe helpt school leerlingen ontdekken wat zij kunnen betekenen voor de samenleving? Daarover gaat deze aflevering van ‘Kennis is (maar) de helft’. Leerlingen van Het Twickel College Borne en het Etty Hillesum Lyceum, locatie Arkelstein, hebben in vlogs in beeld gebracht wat zij met en voor anderen doen, en wat ze daar zelf van leren. In dit artikel praten we erover door. Meer lezen over Kennis is maar de helft? Kijk op www.carmel.nl (zoek op Kennis is maar de helft) ◗

Ooit heb ik serieus overwogen om het onderwijs vaarwel te zeggen. Ik was achter in de veertig, zat al jaren in het onderwijs en voelde me opgedroogd. Moe, inspiratieloos en al dat nakijkwerk helemaal zat. Er was ook dat andere dat steeds maar aan me bleef trekken: het creatieve, de kunst, dingen maken. Al op de middelbare school was dat het dilemma, ga ik iets creatiefs doen of iets met talen. Toen ik later nog een opleiding beeldende vorming deed, werd ik helemaal bevestigd: iets maken geeft me een enorme kick. Tijd voor een andere keuze? Hup, ik naar een open dag van Larenstein in Velp, de deeltijdopleiding tuin- en landschapsarchitectuur. Ga maar studeren, zei mijn vrouw, we kunnen best van mijn salaris leven. Daar kwam alles samen, ontwerpen en bezig zijn met groen. Toen nog een meeloopdag, ook al zo leuk. En toch heb ik de stap niet gezet. Ik probeerde me het leven na de opleiding voor te stellen. Helemaal in mijn eentje een tuin ontwerpen of jarenlang voor een ontwerpbureau aan een project werken. Een leven zonder de drukte, gezelligheid en inspiratie van leerlingen en collega’s, dat leek me echt moeilijk. Na lang aarzelen heb ik de knoop doorgehakt en opnieuw gekozen voor het onderwijs. Maar dan anders, echt de focus op onderwijs en de dingen met aandacht doen. Ik heb toen gedaan waar ik mezelf de tijd nooit voor had gegund: projecten bedacht, serieus werk gemaakt van doeltaal voertaal, contact gezocht met SLO voor inspiratie. Het werd weer leuk. Heel af en toe, bij een tentoonstelling van de designacademie in Eindhoven, op het Festival des jardins in Chaumont, bij Kunstuur waar die maffe Lucas de Man kunstenaars in hun atelier bezoekt, popt er weer een momentje van twijfel op. Maar vrij snel daarna denk ik: nee Jos, het is goed zo. De dingen half doen heeft geen zin. Als het niet tegelijk kan, dan maar na elkaar. ◗ JOS BAACK Docent Frans, Twents Carmel College, locatie De Thij

OPMERKELIJK

‘Ik wil niet de standaarddocent zijn die leerlingen laat volgen’

ONDERWIJSEVOLUTIE MET LOF ‘Een gepersonaliseerd lesprogramma ontwikkelen waarbij leerlingen onderwijs krijgen dat meer aansluit op hun interesses’. Zo luidt het doel van docenten Rudy Jonker en Koen Nijhuis van het Twents Carmel College, locatie De Thij. Zelf noemen ze het liever een ‘onderwijsevolutie’, waarbij leerlingen gepersonaliseerd werken, meer regie krijgen en een betere voorbereiding op het wetenschappelijk onderwijs. Rudy en Koen gebruiken hun LOF-subsidie (LeraarOntwikkelFonds) de komende twee jaar voor ontwikkeling van het vak Algemene Natuurwetenschappen zodat in eerste instantie vwo-leerlingen uit de bovenbouw zelf meer de regie krijgen over hun curriculum binnen dit vak. Kort gezegd houdt dit in dat beide docenten verschillende modules met verschillende thema’s aanbieden, waarvoor leerlingen zich kunnen inschrijven. Dit betekent niet meer de standaardlessen volgen met je klas, maar actief nadenken wat je wilt leren en hoe snel je gaat. Elke module levert punten op en aan het eind van de rit moeten leerlingen een bepaald aantal punten hebben. Hoe meer modules je volgt, hoe meer kans op punten. En mis je een onderwerp waar je graag meer over zou willen leren of dat aansluit op jouw vervolgstudie? Dan kun je ook zelf onderwerpen indienen.

Rudy Jonker en Koen Nijhuis

‘We willen inhoudelijk vernieuwing doorvoeren, maar ook pedagogischdidactisch. De nadruk ligt minder op beoordelen en meer op de ontwikkeling van een wetenschappelijke houding en vaardigheden. We willen leerlingen goed voorbereiden op de universiteit. Deze andere houding en kritisch denken, dat kun je namelijk ook al leren als je 17 bent.’, vertelt Rudy. Koen, die een filosofie-achtergrond heeft, vindt kennismaken met verschillende thema’s heel belangrijk. ‘Ik wil niet de standaarddocent zijn die de leerling laat volgen, opdrachten laat maken

DECEMBER 2018

en verdergaat. Waar ik naartoe wil is meer aandacht voor kennis, vaardigheden en de actualiteit, met een open houding, continue ontwikkeling en kruisbestuiving met andere vakken. Zo gaven we laatst samen een college aan 50 leerlingen tegelijk, waarbij Rudy en ik met elkaar in discussie gingen. Onderliggend doel was leren discussiëren en kritisch luisteren naar anderen. Maar we werken ook juist in kleinere groepen, waarbij sommige leerlingen zich veiliger voelen om bijvoorbeeld een debat te voeren. Je past de groepsgrootte aan op je lesdoel.’ Rudy, docent ANW, biologie en NLT, vindt het positief dat deze evolutie leidt tot het verhogen van kwaliteit. De basis is namelijk dat de interesse van de leerling er al is. ‘Het vergt een andere manier van lesgeven, waarbij je continu opdrachten verzint waarmee je vaardigheden toetst. Alles wat leerlingen doen, leg je vast en er komt feedback over en weer. Daarvoor gebruiken we tools als Socrative of Google Classroom. Ik heb het gevoel dat ik mijn leerlingen sneller leer kennen, terwijl ik sommige leerlingen minder zie.’ Natuurlijk is het een intensief project en een grote uitdaging om dit uit te rollen in de school (denk aan flexibiliteit van het rooster). Maar tot nu toe verloopt het voorspoedig en zijn ze razend enthousiast. Rudy: ‘Eigenlijk is het een win-winsituatie. We werkten hier al jaren aan maar nu krijgen we er daadwerkelijk een halve dag per week tijd voor. De schoolleiding staat volledig achter ons en we krijgen écht ruimte om te innoveren.’ Wil je up-to-date blijven van deze onderwijsevolutie of heb je vragen? Volg dan de blog van Koen en Rudy via onderwijsevolutie.wordpress.com of neem contact op via k.nijhuis@twentscarmelcollege.nl of r.jonker@twentscarmelcollege.nl. ◗

COLOFON Carmel Magazine wordt gemaakt voor medewerkers en relaties van Stichting Carmelcollege en verschijnt drie keer per jaar. REDACTIE Fijke Hoogendijk Daphne Razi (Stichting Carmelcollege) Hans Morssinkhof (Hans Morssinkhof Publicity, Arnhem) Suzanne Visser (Perspect, Baarn) VORMGEVING EN OPMAAK Digidee, Enschede FOTOGRAFIE Marty van Dijken (Van Dijken, Enschede) DRUK Gildeprint, Enschede OPLAGE 4.600

VERHALEN VAN INSPIRATIE Een glimlach, een arm om een schouder, de vorm van een kerstboom in blank hout, een figuurzaag. De ingrediĂŤnten van een eigentijdse verbeelding van het kerstverhaal. Dat maar blijft inspireren, zelfs als we de details niet meer kennen.

Ook als het wonder ons ontgaat, willen we de lichtjes zien. Voelen hoe ze ons verwarmen en energie geven. En die weer delen met anderen. We willen scheppen, enthousiasme en durf wekken, inzicht voeden. Om jonge mensen, die we een aantal jaren begeleiden, iets mee te geven wat beklijft.

Daarvoor hebben we zelf verse brandstof nodig. Een mooi beeld, een goed gekozen woord, een verhaal dat pakt. Daarom sluiten we een katern bij met observaties, persoonlijke overwegingen en gedichten. Want om leerlingen in hun kracht te kunnen zetten, moet ook bij ons soms het vuur worden gevoed en opgerakeld.

Hartverwarmende verhalen zijn het. Van alle tijden en toch gloednieuw. Voor elke mens, heel de mens en alle mensen.

We wensen jou en je dierbaren stralende feestdagen en een gezond en gelukkig nieuwjaar.

Stichting Carmelcollege Drienerparkweg 16 Postbus 864 7550 AW Hengelo (074) 245 55 55 info@carmel.nl www.carmel.nl

@stgcarmel @CarmelVacatures stichting carmelcollege stgcarmel stichting carmelcollege