Carmel Magazine » jaargang 19 » nummer 50 » april 2022
#Carmel100 Samen een eeuw vieren
In het spoor van Titus Brandsma
‘Nieuwe tijden vragen nieuwe vormen’
‘
Wij zijn niet op aarde om grote dingen te doen, maar de kleine dingen op grootse wijze Titus Brandsma, karmeliet
2
’
» Inhoud
6
‘Nieuwe tijden vragen nieuwe vormen’ Uitgerekend in het jaar waarin Stichting Carmelcollege haar eeuwfeest viert, wordt haar stichter heilig verklaard.
12
Doe mee aan de Carmel Impact Challenge! Iedereen kan meedoen: jong en oud, met of zonder beperking, als sporter of achter de schermen.
5 generaties aan het woord
18
Zon en schaduw Met karmeliet Anne-Marie Bos kijken we door de bril van de geschiedenis. Ook naar zaken die we nu als ongemakkelijk ervaren.
22
100 jaar samen Carmel Van de eerste paters karmelieten tot de leraren in opleiding (lio's) van nu: al honderd jaar vormen medewerkers het kloppende hart van Carmel.
Rubrieken
Wij zijn Carmel
4 Standpunt 5 #stelling 11 Passie! 15 What's up? 16 Vertel! 21 College van Bestuur: Karin van Oort &
Stichting Carmelcollege omvat 12 instellingen voor bijzonder voortgezet onderwijs. Op ruim 50 locaties verzorgen we een breed onderwijsaanbod in een kleinschalige en veilige omgeving. Zo begeleiden we onze leerlingen. Elke dag opnieuw. Onderstaande - voornamelijk brede - scholengemeenschappen zijn aan Carmel verbonden:
Fridse Mobach
26
Opmerkelijk
Almelo » Pius X College, Canisius Deventer » Etty Hillesum Lyceum Eindhoven » Augustinianum Emmen » Carmelcollege Emmen Enschede » Bonhoeffer College Gouda » Carmelcollege Gouda Groenlo » Marianum Haren » Maartenscollege, International School Groningen Hengelo » Scholengroep Carmel Hengelo Oldenzaal » Twents Carmel College Oss » Het Hooghuis Raalte » Carmel College Salland
3
» Standpunt
IEDERE LEERLING IS EEN HELE MENS Het is mij een eer om als één van de oprichters van Stichting Carmelcollege nu het openingsartikel voor het Carmel Magazine te mogen schrijven. Jouw wereld ziet er zo anders uit dan die waarin ik leef. Bovendien leg ik als karmeliet altijd de relatie met God, op een wijze die velen van jullie niet (meer) zal aanspreken. Maar ziehier: ondanks onze scheiding langs dimensies van tijd en dood hebben jij en ik meer overeenkomsten dan je wellicht zult denken.
Lang geleden, tijdens de voorbereiding van een toespraak over het ‘Ideaal voor den katholieken onderwijzer’, noteerde ik: ‘We moeten niet al te zeer op de traditie leven, dat wordt zo gauw sleur. We moeten bewust door het leven gaan. De tijden veranderen, heel de maatschappij rondom ons verandert, we moeten er rekening mee houden, dat bij wijziging daarvan ook veranderingen optreden in de eisen ons gesteld…’
Dat verklaart uiteindelijk die belangrijke mantra die jullie allemaal kennen: ‘Kennis is nog maar de halve ontwikkeling.’ Bij alle verschillen tussen jou en mij vinden wij elkaar: in de brede vorming van die unieke hele mens. Het stemt mij dankbaar dat ook jullie hierin nog steeds een opdracht zien, zelfs na een eeuw.
Bladerend door mijn papieren vind ik nog een treffend citaat. In 1930 keerde ik mij tegen de neiging de mens op te delen. Je was huisvader (in mijn tijd riepen we vooral mannelijke beelden op), werkman, katholiek of niet, jong of oud. Die versnippering staat me tegen. ‘Nu is men dit, dan weder dat. Zichzelf is men niet meer. De eene volle harmonische levensopvatting ontbreekt al te zeer (…). Het leven is nu eenmaal anders en menschen zijn nu eenmaal niet allen gelijk en beantwoorden niet aan een toevallige constructie of idee. Reeds het kind is een in elk individu onderscheiden natuur en het helpt ons niet, als wij alle verschillen die er zijn (…) zouden willen voorbijzien. Wij hebben de jeugd te nemen, gelijk zij is.’ Met andere woorden, ik vind dat we de leerling moeten zien als individu, als héle mens. Dat houdt in dat ‘het kind zoveel mogelijk zichzelf [moet] vormen, maar met de hulp, de leiding, de voorlichting van anderen. Wij moeten rekening houden met de eigen redelijke natuur van het kind en niet naar onze zin willen buigen wat een eigen zin kan en mag hebben…’ Er is immers een ‘harmonische ontwikkeling van het gehele kind, dat niet op school beschouwd moet worden alsof het alleen maar hersenen heeft, maar als mens.’
Titus Brandsma » docent, journalist, hoogleraar en rector magnificus Katholieke Universiteit Nijmegen (nu: Radboud Universiteit) Link met Carmel » Karmeliet, (mede)oprichter Stichting Carmelcollege 1922. Opleidingen » Theologie en sociologie in Rome, promotie theologie 1909.
Passies » De (mede)mens, mystiek, filosofie. Overleden » 26 juli 1942, concentratiekamp Dachau. Heiligverklaring » 15 mei 2022.
Titus Brandsma
Ordinis Carmelitarum
Bronnen: carmel.nl/bronvermelding
4
#stelling Titus Brandsma, één van de oprichters van Stichting Carmelcollege in 1922, wilde onderwijs dat verder kijkt dan cijfers en prestaties. Dat vinden we nu, 100 jaar later, nog steeds: een Carmelschool moet de leerling voorbereiden op het héle leven. Moeten we dáár dan óók op beoordeeld worden? Voor het Carmelpanel de stelling:
‘ Carmelleerlingen zouden ook een rapportcijfer moeten krijgen voor hun persoonlijke groei en ontwikkeling’ Haley Boegheim » leerling mavo 4, Antoniusmavo XL, Gouda
‘Ik vind het een goed idee. Als leerling weet je dan waar je staat, je ziet waarin je goed bent en minder goed. En waaraan je misschien nog moet werken. Dat kan je helpen bij je keuze voor een vervolgopleiding. Je middelbareschooltijd is toch een belangrijke fase in je leven. Daar leer je dingen die belangrijk zijn voor je vervolg en je toekomst. Zo’n rapportcijfer kan je steun geven, vind ik. Maar ik zie ook de andere kant. Als je dan een onvoldoende krijgt, kan die je het gevoel geven dat je niet goed genoeg bent. Dus je moet wel kijken hoe je zo’n cijfer geeft en wat het betekent. En de school moet uitleggen waarom het dát cijfer is geworden, zodat je daar als leerling iets mee kunt.’
Lisette Kleijssen-Donia » ouder, lid medezeggen schapsraad en ouderraad Canisius, Almelo
‘Deze stelling vind ik mooi, maar tegelijkertijd heel lastig. Op zich vind ik het positief om leerlingen ook te beoordelen op inzet. Dat kan ze stimuleren. Maar wie beoordeelt dan, en op basis waarvan? In de ouderraad hoor ik er weleens over, maar daar bestaat eveneens twijfel. Je hebt immers geen objectieve criteria. En het zal je gebeuren dat je wordt beoordeeld door een docent met wie het niet klikt. Dat mag wel niet meespelen, maar we weten allemaal dat het gebeurt. Of neem een werkstuk dat door een groepje leerlingen is gemaakt. De een doet daarvoor meer doet dan de ander. Hoe weeg je dat dan mee? Nogmaals, het idee spreekt me aan, maar ik geloof niet in de uitvoerbaarheid.’
Huub Aman » leerling atheneum 4, Carmel College Salland, Raalte
‘Ik had eerst ‘eens’ in gedachten. Zo’n rapportcijfer kan een extraatje zijn, een bevestiging. Maar nu ik er langer over nadenk: waarop moet je dat cijfer baseren? En wie geeft het? Wat is dan het verschil tussen een 7.6 en een 7.7? Dan de volgende vraag is: als persoonlijke groei en ontwikkeling zo belangrijk zijn, waarom is er dan in die 100 jaar nooit een rapportcijfer voor ontwikkeld? De stelling klinkt best aantrekkelijk, maar wordt steeds lastiger. Misschien hoeft zo’n cijfer helemaal niet. Als een leerling minder goed gaat, is er hulp. Anderen redden zichzelf vaak wel. Zo kom ik uit bij neutraal. Ik kan niet zeggen dat ik het oneens ben, maar eens ben ik het evenmin.’
Inge Stokvis » docent Nederlands, Het Twickel College Hengelo
‘Het motto van onze school is “De school als creatieve stad”. Hierin komt alles al samen. We willen onze leerlingen zo goed mogelijk voorbereiden op hun toekomst. Dat vraagt kennis én vaardigheden. En die vaardigheden mogen ze hier in alle veiligheid oefenen. Dat is die groei, die ontwikkeling, die inderdaad minstens zo belangrijk is als kennis. Maar een rapportcijfer? Hoe bepaal je dat? En wat als je een onvoldoende zou geven? Dan maak je het heel persoonlijk, dat kan een leerling enorm beschadigen. Terwijl je juist dat niet wilt, je mag hier groeien. Wij willen onze leerlingen iets meegeven. Ze mogen hier oefenen en dat mag misgaan. Wij zijn er om hen op te vangen en verder te helpen.’
5
NIEUWS & BLOGS
» In het spoor van Titus Brandsma
carmel.nl/nieuws/ nieuws-en-publicaties
‘NIEUWE TIJDEN VRAGEN NIEUWE VORMEN’ Uitgerekend in het jaar waarin Stichting Carmelcollege haar eeuwfeest viert, wordt haar stichter heilig verklaard. Pater Titus Brandsma O. Carm (1881-1942) treedt op 15 mei 2022 toe tot het selecte gezelschap dat volgens de katholieke kerk iets dichter bij de Allerhoogste vertoeft dan gewone stervelingen. Maar wat zegt dat ons nog?
Anno Sjoerd Brandsma wordt op 23 februari 1881 geboren in het dorp Oegeklooster. Vijfde kind maar eerste zoon uit een vroom katholiek gezin in een overwegend niet-katholieke omgeving. Anno is voorbestemd om het boerenbedrijf van zijn vader over te nemen. Het zit er niet in, vanwege een zwak gestel. De keuze valt dan op verder leren. Hij moet ervoor reizen, katholieke scholen voor voortgezet onderwijs zijn er nauwelijks. Op 11-jarige leeftijd gaat hij naar het gymnasium van de paters franciscanen in Megen. Zeven jaar later treedt hij in bij de paters karmelieten in Boxmeer. Daar neemt hij zijn kloosternaam aan: Titus, als eerbetoon aan zijn gelijknamige vader.
Naar Rome Na zijn priesterwijding in 1905 vertrekt Titus naar Rome, om er aan de pauselijke universiteit, de Gregoriana, theologie te studeren. Hij blijft van daaruit in Nederland publiceren. Uit zijn artikelen blijkt grote betrokkenheid bij de pogingen om het bestaan van de arbeiders te verbeteren. Eenmaal gepromoveerd, in 1909, neemt hij verblijf bij de karmelieten in Oss. Daar toont hij zich buitengewoon actief. Hij wordt hoofdredacteur van het dagblad De Stad Oss, zet zich in voor de missie en doceert aan de door de karmelieten gestichte Handelsdagschool. In 1922 richt hij Stichting Carmelcollege op, die twee scholen wil openen: in Oss en in Oldenzaal, in het verre Twente. Titus heeft er een bedoeling mee. Dit is de periode van de katholieke emancipatie. Na eeuwen van achterstelling onder de Republiek der Verenigde Nederlanden willen de Nederlandse katholieken eindelijk weer zichtbaar zijn. Overal bouwen ze kerken als kathedralen, maar er is meer nodig. Goed opgeleide katholieken vooral. Voor Titus komt daar nog iets bij. Hij is een sociaal mens, hij wil dat er ook scholen in achterstandsgebieden komen.
6
Om leerlingen toekomst te bieden, om te voorkomen dat katholieken naar neutrale scholen moeten en hen te behoeden voor afglijden naar het goddeloos geachte socialisme. Zijn orde ziet hier bovendien een werkveld waarin ze zich verdienstelijk kan maken. Ze heeft al een school in Zenderen, tussen Almelo en Hengelo, die allereerst bestemd is voor de eigen priesterstudenten. Nu is de tijd rijp voor nieuwe scholen.
Meisjes Tussen de scholen in Oss en Oldenzaal, die allebei na de zomer van 1923 beginnen, bestaat meteen een opmerkelijk verschil: Oldenzaal laat meisjes toe, Oss daarentegen niet. De karmelieten scharen zich daar achter de officiële lijn van de katholieke kerk, die jongens en meisjes uit elkaar wil houden. In het spoor hiervan houden ook de karmelieten nog heel lang aarzelingen. De inhoud van het onderwijs stellen Titus en de zijnen zich katholiek voor. Naar de geest van hun kerk zijn ze huiverig voor te veel ‘intellectualisme’ en te veel natuurwetenschappen. Hun voorkeur gaat uit naar onderwijs waarin alle verschillende vakken samenkomen ‘binnen het geheel van het godsgeloof.’ Want dat staat voorop, onderwijs staat in dienst van de geloofsverkondiging. Hier gaan het verticale en het horizontale een verbinding aan: wie gelooft, neemt vanzelfsprekend ook verantwoordelijkheid voor de mensen en de wereld om zich heen. Zoals Titus het in 1930 zegt: ‘De goede daad […] moet voortspruiten uit het bewust zijn, dat onze vereeniging met God ons ertoe verplicht.’ Onderwijs moet mensen verheffen, dat is wezenlijker dan leerprestaties. Dit is wat Titus uitdrukt in de veel geciteerde zin: ‘Kennis is nog maar de halve ontwikkeling.’ >>
1922 30 mei 1922 I Oprichting Stichting Carmelcollege.
1923 1923 I Oprichting eerste officiële Carmelscholen: Titus Brandsmalyceum in Oss en Twents Carmellyceum in Oldenzaal.
1947 1947 I 25-jarig bestaan Stichting Carmelcollege 1947 I Oprichting Collegium Mantuanum in Hengelo, nu bekend als Lyceum De Grundel.
1949 1949 I Oprichting Geert Groote College in Deventer, nu bekend als Etty Hillesum Lyceum.
1953 1953 I Oprichting Jacobus College in Enschede, nu bekend als Bonhoeffer College.
1954 1954 I Oprichting Pius X-College in Almelo, nu bekend als Pius X College.
1959 1959 I Oprichting Katholiek Drents College in Emmen, nu bekend als Carmelcollege Emmen.
7
Hoogleraar Al blijft Titus betrokken bij ‘zijn’ scholen, hij werkt ook mee aan de voorbereiding van een ‘eigen’ katholieke universiteit. Als een jaar na de oprichting van Stichting Carmelcollege de Katholieke Universiteit Nijmegen (nu Radbouduniversiteit) haar poorten opent, krijgt hij er een aanstelling als hoogleraar filosofie. In 1930 houdt hij als rector magnificus, de rede tijdens de ‘diësviering’, zeg maar de verjaardag van de universiteit. Onder de titel ‘Godsbegrip’ zoekt hij een verklaring voor het raadsel ‘dat de zich ontwikkelende mensch, prat en fier op zijn vooruitgang, zich in zoo grooten getale afkeert van God.’ Hoewel de inhoud hier onbesproken kan blijven, valt één uitspraak op: ‘Er is zulk een groote rijkdom in het Godsbeeld […] dat wij er ons voor moeten wachten, hierbij al te veel op het oude te steunen, de traditioneele voorstellingen voldoende te achten. Nieuwe tijden vragen nieuwe vormen.’ Tijdens zijn colleges attendeert hij zijn gehoor op de gevaren van het nationaal-socialisme. Als de Duitsers Nederland bezetten in 1940, treedt hij in het krijt voor de persvrijheid. Als adviseur van de katholieke journalistenvereniging probeert hij de katholieke dagbladen ervan te weerhouden advertenties van de NationaalSocialistische Beweging (NSB) op te nemen. Voor de bezetter is dat aanleiding om hem te arresteren. Tijdens zijn gevangenschap blijft hij beleefd en behulpzaam als altijd. ‘Hij had iets ontwapenend zuivers over zich’, schrijft Loe de Jong over Titus in zijn standaardwerk ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog in 1974’. Hard op de inhoud, zacht op de mens. Titus overlijdt op 26 juli 1942 in het concentratiekamp Dachau.
Levensbeschouwelijk Na de oorlog groeit Stichting Carmelcollege. In Hengelo
(1947), Deventer (1949), Enschede (1953) en Almelo (1954) openen nieuwe Carmelscholen. Helemaal van harte gaat dat niet: de karmelieten zien groei van het aantal scholen niet als doel op zich. Ondertussen rijst in de samenleving de vraag of katholieke scholen nog wel nodig zijn. Als dan de scholen maar blijven groeien, ironisch genoeg vooral omdat de eerder geweerde meisjes steeds langer onderwijs volgen, vindt de Karmel het moment gekomen om de scholen over te dragen. Niet langer zijn de paters schoolbestuur, wel houden ze daarin een stem. Wim van der Geest, oud-lid van het College van Bestuur, promoveert later dit jaar op een proefschrift over de organisatiecultuur binnen Stichting Carmelcollege. Daarin besteedt hij uitgebreid aandacht aan de ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog: de groei, de conflicten en discussies, de worsteling met de identiteit. En: de prioriteit die het bestuur blijft geven aan ‘levensbeschouwelijkheid in nieuwe vormen en soms tegen weerstanden in.’ Daarbij blijven de karmelieten betrokken. Al is hun bestuurlijke positie veel geringer, ze houden invloed en dragen bij aan ‘de vernieuwing van levensbeschouwelijk onderwijs en een openlijke profilering als ‘bijzondere, christelijk gefundeerde onderwijsstichting.’
Algemeen-bijzonder Inmiddels is Stichting Carmelcollege, mede door de fusiegolf van de jaren negentig, ‘algemeen bijzonder’ geworden. Staat ze daarmee ver van haar oprichter af? Even terug naar de al genoemde rede over ‘Godsbesef’ in 1930, waar Titus pleit voor een Godsbeeld van verbinding. God is in elke mens aanwezig en dat ‘haalt (…) den mensch uit zijn isolement en doet (…) hem zichzelven zien in betrekking van afhankelijkheid. Niet slechts verbindt het den mensch met God, maar in en door en met God ziet de mensch zich verenigd en in betrekking met alle andere menschen.’ Al staat het er niet letterlijk, deze uitspraak valt nog steeds te herkennen in de missie van de huidige Stichting Carmelcollege: ‘Elke mens, heel de mens en alle mensen.’
Een nieuwe heilige Vanaf 15 mei 2022 staat Titus Brandsma in de katholieke kerk te boek als de Heilige Titus Brandsma. Hij dankt deze bijzondere eretitel allereerst aan zijn inzet, tijdens de Tweede Wereldoorlog, voor de vrijheid van godsdienst die hij in het concentratiekamp Dachau in 1942 met de dood moet bekopen.
8
Op zondag 3 november 1985 verklaart paus Johannes Paulus II (inmiddels zelf heilig) Titus Brandsma zalig ‘als martelaar van het christelijk geloof.’ De zaligverklaring is een bijzondere erkenning van de gehele katholieke kerk voor zijn daden. Daarbij is het een noodzakelijke stap om tot
heiligheid te geraken. Wel is dan nog een wonder nodig, een gebeurtenis die zonder de voorspraak van de zalige niet had kunnen worden bereikt. Hier komt Michael Driscoll in beeld, net als Titus karmeliet en werkzaam in de Amerikaanse staat Florida. Bij hem wordt in 2007 een agressief melanoom geconstateerd. Driscoll roept dan als bewonderaar van Titus diens hulp in. Uiteindelijk doorstaat hij de kanker en wordt genezen verklaard. Een door het Vaticaan aangestelde medische onderzoekscommissie stelt in 2020 vast de genezing niet te kunnen verklaren. Dat opent de deur voor de heiligverklaring van Titus Brandsma.
1966 1966 I Oprichting Twickelcollege in Hengelo, nu bekend als locatie van Scholengroep Carmel Hengelo.
1968 1968 I Formele banden karmelieten en Stichting doorgesneden.
1973 1973 I Oprichting Thijcollege in Oldenzaal, nu bekend als locatie van Twents Carmel College.
1975 1975 I Oprichting Floris Radewijns College in Raalte, nu bekend als Carmel College Salland.
1978 1978 I Sg. St.-Canisius in Almelo sluit zich aan bij Stichting Carmelcollege, nu bekend als Canisius.
1994
1995
1994-1995 I Aangesloten bij Stichting Carmelcollege: • Carmelcollege St.-Jan in Oss, nu bekend als locatie van Het Hooghuis. • Carmelcollege Heesch in Heesch, nu bekend als locatie van Het Hooghuis. • Carmelcollege R.K. Scholengemeenschap Marianum in Groenlo, nu bekend als Marianum.
9
» naam artikel 1997 1997 I 75-jarig bestaan Stichting Carmelcollege. 1997 I Het Augustinianum sluit zich aan bij Stichting Carmelcollege.
1998 1998 I Carmelcollege Gouda sluit zich aan bij Stichting Carmelcollege.
2001 2001 I Overgang naar bestuursmodel CvB/RvT. Verbreding van de statuten - tot 2001 katholieke stichting, na 2001 een stichting voor bijzondere scholen van katholieke, interconfessionele, protestants-christelijke en algemeen bijzondere grondslag.
2006 2006 I Het Maartenscollege Haren sluit zich aan bij Stichting Carmelcollege.
2018 2020 I Notitie 'Kennis is maar de helft' gepubliceerd.
2022 2022 I 100-jarig bestaan van Stichting Carmelcollege.
De redactie heeft bij Het Hooghuis (locatie Titus Brandsmalyceum) en Twents Carmel College (locatie Lyceumstraat) foto's opgevraagd uit hun archieven en toestemming gekregen deze te publiceren. Daarbij is getracht alle rechthebbenden bij geplaatste foto’s te achterhalen. Helaas is dat niet overal gelukt. Ben je rechthebbende, dan kun je je melden via: carmelmagazine@carmel.nl.
10
Bronnen: carmel.nl/ bronvermelding
» Passie! naam artikel
Annemiek Punt »
‘ I k laat mijn werk
spreken, dat vertelt wie ik ben, in alle facetten
’
Glaskunstenaar Annemiek Punt maakt ter gelegenheid van 100 jaar Carmel voor elke instelling een kunstwerk dat de waarden van Carmel uitdrukt. Aan het begin van de jubileumweek wordt het kunstwerk onthuld. “De eerste lijnen ontstaan vaak al direct. In het eerste gesprek over een opdracht probeer ik heel goed te luisteren, mezelf in de mensen te verplaatsen. Vaak begint het beeld dan al te komen. Daarna ben ik er nog lang mee bezig, het is niet pats-boem af. Ik werk eraan en leg het even weg. Dat is belangrijk: tijd en afstand nemen om er weer fris naar te kijken. Ieder werk is een proces van veranderen, toevoegen, weghalen of zelfs helemaal opnieuw beginnen. Tót het moment dat ik het gevoel heb: dit is goed. In het gesprek met Carmel raakte ik geïnspireerd door woorden als ‘verbinding’ en ‘met elkaar leven’. Een blik op de wereld, optimisme voor de toekomst. Daar passen
positieve lijnen en kleuren bij. Onderwijs betekent ontwikkelingskansen, gelijke kansen. Niet alleen naar de resultaten kijken, maar naar de hele mens. Zelf zat ik als scholier op Lyceum De Grundel. Dat was in de jaren zeventig, toen waren er nog paters, streng maar rechtvaardig. Er was ook een jongere lichting docenten. Allemaal hadden ze die blik vooruit. Vergeleken met toen denk ik dat binnen Carmel het mensgerichte zichtbaarder is gemaakt. Dat leraren niet meer met de rug naar de klas staan, maar heel bewust naar de leerlingen toe staan.”
Annemiek Punt » glaskunstenaar, meesterglazenier en kunstschilder Leeftijd » 63 jaar Link met Carmel » Oud-leerling van Lyceum De Grundel (onderdeel van Scholengroep Carmel Hengelo).
Opleiding » Glazenieren en brandschilderen in Duitsland, AKI in Enschede. Werk te zien » O.a. in de Grote Kerk in Delft, de Taborkerk in Hengelo (ramen), in en rond haar atelier in Ootmarsum.
11
» Carmel Impact Challenge
‘Drie, twee, één...’
DOE MEE AAN DE CARMEL IMPACT CHALLENGE! Wie jarig is, trakteert. Daarom gaan leerlingen en medewerkers in de jubileumweek de Carmel Impact Challenge aan: een estafette waarvan de opbrengst bestemd is voor een goed doel. Iedereen kan meedoen: jong en oud, met of zonder beperking, als sporter of achter de schermen. Wie niet persoonlijk aan de start verschijnt, kan als sponsor bijdragen.
12
NIEUWS & VLOGS carmel.nl/nieuws/ nieuws-en-publicaties
‘Drie, twee, één...’ ... en wég zijn ze, de lopers, fietsers en rolstoelers die de Carmel Impact Challenge gaan afleggen. De eerste etappe van deze estafette voor het goede doel vertrekt op 31 mei om middernacht vanaf het Titus Brandsma Memorial in Nijmegen. De finish is op 1 juni bij het bestuursbureau in Hengelo, en tussendoor geven verschillende teams het stokje aan elkaar door. In een week tijd lopen, fietsen en rijden ze op deze manier een mooi sponsorbedrag bij elkaar. ‘Met ons onderwijs willen we impact hebben op de wereld om ons heen, dus ook met de manier waarop we de honderdste verjaardag van Carmel vieren’, zegt Gerriska Floor-Mulder, locatiedirecteur van het Bonhoeffer College, locatie Geessinkweg in Enschede.
Leerlingen Het goede doel waar de opbrengst van de estafette naartoe gaat, werd begin dit jaar gekozen door een panel van 26 leerlingen, twee per Carmelinstelling.
Zij konden goede doelen voordragen en daarna konden alle leerlingen van Carmelscholen op deze doelen stemmen, aan de hand waarvan het leerlingpanel de definitieve keuze maakte. ‘Bij Carmel willen we zoveel mogelijk mét en niet vóór leerlingen beslissen, dus het lag voor de hand om leerlingen het goede doel te laten kiezen’, zegt Gerriska Floor-Mulder, die het panel begeleidde.
Nominaties De voorgedragen doelen waren heel verschillend. Zo maakt Guus uit 4 vwo van het Twents Carmel College zich sterk voor gender- en seksuele diversiteit, en nomineerde daarom het COC. Andere genomineerde doelen waren onder meer Villa Pardoes (vakanties voor gezinnen met ernstig zieke kinderen), het platform Eenzame Jongeren, Stichting Jarige Job (verjaardagen voor gezinnen die leven in armoede), het Ronald McDonald-huis (overnachtingsmogelijkheden voor gezinnen met kinderen in het ziekenhuis) en het Nationaal Ouderenfonds. >>
13
Stichting KiKa Tijdens de stemronde bleken leerlingen binnen heel Carmel een grote voorkeur te hebben voor Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa). Kira (6 vwo) en Morris (4 havo) van het Twents Carmel College kunnen dat wel verklaren. ‘Bestrijding van kinderkanker is een herkenbaar doel’, zegt Kira. ‘Veel leerlingen kennen in hun omgeving mensen met deze ziekte en op alle scholen zitten wel een of meer leerlingen met een vorm van kanker. Stichting Kika heeft met de ontvangen donaties de afgelopen jaren goed onderzoek mogelijk gemaakt, waarmee steeds meer kankersoorten kunnen worden bestreden. En het is vooral belangrijk dat het geld goed terechtkomt, dat mensen er echt beter van worden.’
‘Het is vooral belangrijk dat het geld goed terechtkomt, dat mensen er echt beter van worden’
Vluchtelingen De vluchtelingenorganisatie van de UNHCR hoorde eveneens bij de genomineerde doelen. Met de kennis van nu zou dit een voor de hand liggende keuze zijn geweest, zegt Gerriska Floor-Mulder. Op het moment dat het leerlingenpanel een keuze moest maken, lag dat echter anders: ‘De Russische aanval op Oekraïne begon net toen het leerlingpanel de keuze moest maken (leerlingen binnen de scholen hadden toen al gestemd) en we wisten niet hoe het conflict zich zou ontwikkelen. Ook los van de Carmel Impact Challenge organiseren veel Carmelscholen nu echter activiteiten voor Oekraïne.’
Behalve sporters zijn er ook mensen in ondersteunende rollen nodig: van cateraar tot wegafzetter. Bovendien organiseren verschillende instellingen rondom de landelijke Carmel Impact Challenge zelf sponsorinitiatieven voor hun hele school of scholen. Keuze genoeg dus. Gaan we Kira, Morris en Guus nog aan de start zien? Morris is het serieus aan het overwegen (‘als ik tijd heb, doe ik mee’), Kira kan niet (zij doet examen en is in de jubileumweek op vakantie), en Guus heeft het al in zijn agenda gezet. ‘Ik doe zeker mee!’
Deelnemen of sponsoren?
Informatie over deelname en sponsoring van de Carmel Impact Challenge is te krijgen bij de eigen instelling of via de QR-code op pagina 15.
Het uitgangspunt van de Carmel Impact Challenge is dat iedereen kan meedoen, als deelnemer of als sponsor. Alle instellingen en het bestuursbureau vaardigen elk een team van tien deelnemers inclusief begeleiding af. Deelnemers kiezen zelf hoe zij ‘hun’ etappe afleggen: lopend, op de fiets, in een rolstoel, noem maar op.
14
Doneren? Dit kan via actievoorkika.nl/ carmel-100-voor-kika of scan de QR-code.
Leerlingen Morris en Guus
Volg ons op Social Media
» What’s up?
@stgcarmel @CarmelVacatures stgcarmel
Er is er één jarig!
stgcarmel stichting carmelcollege
Op 30 mei 2022 bestaat Carmel 100 jaar! Inmiddels samen met circa 4.100 professionals bieden we al 100 jaar betekenisvol onderwijs. Dat laten we natuurlijk niet zomaar voorbijgaan. Lees hieronder welke activiteiten er op de agenda staan.
Activiteiten jubileumweek We doen kleine dingen op grootste wijze In de week van 30 mei t/m 3 juni 2022 vinden er allerlei jubileumactiviteiten plaats met het thema ‘We doen kleine dingen op grootse wijze – Carmel geeft’. Carmelscholen besteden op hun eigen manier aandacht aan het jubileum door een programma aan te bieden met een bijzondere inhoud. Het jubileum is een feest dat draait om Carmel, maar bij Carmel draait het óók om de omgeving. Scholen en bestuursbureau zamelen daarom geld in voor Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa) door middel van de Carmel Impact Challenge. Meer hierover lees je in het artikel op pagina 12. Deelnemers aan de Carmel Impact Challenge kunnen zich laten sponsoren en scholen kunnen andere activiteiten organiseren om geld op te halen.
Carmel Impact Challenge Naast alle activiteiten op Carmelscholen, organiseren we een gezamenlijke estafette. Alle medewerkers en leerlingen kunnen deelnemen, ook minder valide mensen: fietsend, hardlopend, in een rolstoel. De estafette wordt gehouden van dinsdag 31 mei op woensdag 1 juni 2022 en gaat van start om 00.00 uur. De start is in Nijmegen bij het Titus Brandsma Memorial en de finish ligt in Hengelo. Elke instelling en het bestuursbureau levert een team van 10 deelnemers, die de hele route gezamenlijk afleggen in estafettevorm. Wil je een stukje meelopen/-fietsen/-peddelen of op een andere manier bijdragen? Wees welkom! Sponsoren kan via de QR-code op pagina 14 of via actievoorkika.nl/carmel-100-voor-kika.
en die de Carmelwaarden symboliseert. In de rubriek Passie op pagina 11 vertelt kunstenaar Annemiek Punt hoe zij te werk ging en wat haar inspiratie was. Nog even geduld voor de onthulling…
Na 100 jaar nog steeds relevant In dit nummer lees je meer over de relevantie van Carmel door de jaren heen. Daarnaast schrijft oud-bestuurder Wim van der Geest een proefschrift over de betekenis van Stichting Carmelcollege. Dit proefschrift verschijnt binnenkort in een publieksversie.
Carmel Awards Ook de jaarlijkse Carmel Award heeft dit keer een extra feestelijk tintje. Afgelopen tijd zijn Carmelleerlingen aan de slag met het thema ‘Doe effe normaal’ en mogen zij hun talent laten zien in de categorieën DIY, Spotlight of Omdenken. Op 10 juni is de knallende finale met rode lopers, een selfiemuur én onze talenten. Wil je op de hoogte blijven? Check dan regelmatig onze social kanalen.
Werk je bij Carmel en wi l je meer weten over de jubileumweek? Scan dan de QR-code!
Carmel geeft Alle Carmelscholen ontvangen een cadeau in de vorm van een glaskunstwerk, dat gekoppeld wordt aan een lessenreeks,
15
» Vertel! Het Titus Brandsmalyceum was een van de twee scholen die als eersten zijn opgericht door Stichting Carmelcollege. Volgend jaar bestaat de school ook 100 jaar. Een mooi moment om enkele leerlingen te vragen hoe zij het onderwijs over 100 jaar graag zien. Onze leerlingen zijn per slot van rekening de toekomst. Naar aanleiding van de bekende uitspraak ‘Kennis is maar de helft’ van Titus Brandsma, vertellen leerlingen Deniz, Femke, Guus en Flore wat volgens hen ‘die andere helft’ betekent.
Guus (16 jaar)
Flore (14 jaar)
‘Ik hoop dat het onderwijs over honderd jaar sterk cultureel is ontwikkeld. Dat een school niet alleen vakgerichte theorie en praktijk aanbiedt, maar ook de plek is waar de oudere generatie de jongere generatie opvoedt. Wel met oog op het feit dat jonge mensen de toekomst hebben, en dat zij ook het recht hebben daar zelf over te beslissen.
‘Hoe bijzonder is het dat ik op een school zit die al 100 jaar bestaat. Het Titus Brandsmalyceum heeft een hele grote geschiedenis en die is er ook in mijn familie. Zo zat mijn opa zestig jaar geleden op het Titus Brandsmalyceum en mijn ouders 34 jaar geleden. Drie jaar geleden ben ik begonnen aan mijn avontuur hier op school en ik heb nu al zoveel geleerd. Nu hoop ik dat de school over 100 jaar natuurlijk nog steeds bestaat, maar ik hoop vooral dat er dan passend onderwijs is voor iedereen en dat kinderen niet meer hoeven te horen bij het “normaal”. Iedereen is namelijk anders en waarom zou het onderwijs voor iedereen hetzelfde zijn? De andere helft gaat voor mij over hoe jij met jezelf en met andere mensen omgaat. Natuurlijk is kennis heel belangrijk, maar wat is die kennis waard als jij niet respectvol en met liefde met anderen omgaat? Ik denk dat vooral in deze tijd het heel belangrijk is dat we deze uitspraak in ons achterhoofd houden als we tegen anderen dingen zeggen waarvan je weet dat het diegene kan kwetsen.’
De andere helft gaat voor mij over je persoonlijke ontwikkeling. Wie ben je als mens, hoe laat je jezelf zien en hoe overwin je obstakels. Kennis leer je om die dingen te ontdekken en te definiëren. Maar het is belangrijk om in je achterhoofd te houden waarvóór je het doet. Als je dat niet weet, probeer dat dan eens te gaan onderzoeken.’
16
‘Ik hoop dat kinderen niet meer hoeven te horen bij het “normaal”’
Femke (18 jaar)
Deniz (16 jaar)
‘Kennis is maar de helft is zeker van toepassing op het Titus Brandsmalyceum, nu en hopelijk over 100 jaar nog steeds. Alhoewel je hier óók zeker met je neus in de boeken zit, leer je hier nog veel meer. Al die verschillende mensen die allemaal mogen zijn wie ze willen zijn. Hierdoor leer je op verschillende manieren naar de wereld te kijken, krijg je respect voor de ander en krijg je beter inzicht in wie je zelf wilt zijn. Je leert hier niet alleen de lesstof uit de boeken, maar belangrijke vaardigheden, normen en waarden voor in het leven.
‘Ik hoop dat scholen ook over 100 jaar nog een fijne en veilige plek kunnen zijn voor iedereen, zowel voor leerlingen als voor docenten. Die “andere helft” van onderwijs betekent voor mij leren over jezelf en anderen. Wie ben jij? Wie wil je zijn? Wie zijn anderen en hoe kun je elkaar helpen om dingen te bereiken? Hoe kan ik navigeren in het nu en in de toekomst?’
Over 100 jaar zal veel getechnologiseerd zijn, dat is iets onvermijdelijks en dat zou niks uit moeten maken. Op mijn school zijn docenten betrokken bij de leerlingen en dat moet de komende 100 jaar zo blijven. Net zoals iedereen hier zichzelf kan zijn en verschillende meningen altijd worden geaccepteerd. Ik hoop dat de waarden die het Titus Brandsmalyceum nu hanteert, nog steeds centraal staan in het onderwijs over 100 jaar.’
‘Ik hoop dat scholen ook over 100 jaar nog een fijne en veilige plek kunnen zijn voor iedereen’
17
» 100 jaar Carmel
ZON EN SCHADUW Apart onderwijs voor jongens en voor meisjes, het staat heel ver van ons af. Toch was het ook op Carmelscholen lange tijd meer regel dan uitzondering. Zo zijn er wel meer zaken in de geschiedenis van 100 jaar Carmel die we nu als ongemakkelijk ervaren. Met karmeliet Anne-Marie Bos kijken we door de bril van de geschiedenis.
Kun je zeggen dat de karmelieten in sommige opzichten hun tijd vooruit waren en in andere juist niet? Anne-Marie Bos: ‘Ik vind dat moeilijk om te zeggen, ik zie hen vooral als kinderen van hun tijd en cultuur. Bij de beslissing van Karmel om scholen te starten, heeft de veranderde wetgeving die staatssubsidie voor bijzonder onderwijs mogelijk maakte, bijvoorbeeld een grote rol gespeeld. Ook de katholieke emancipatiewens speelde mee. En Karmel was er zeker niet als eerste bij. In de jaren voor de oorlog had Karmel in Nederland nog niet veel broeders en het starten van een school is echt een investering. Er was menskracht nodig, en visie. Ouders moesten overtuigd worden dat hun kinderen naar school moesten, geldschieters moesten overtuigd worden. Dat ging allemaal niet zo snel. Bovendien zijn karmelieten over het algemeen geen koplopers in verandering. Er is een mooie uitspraak van Titus Brandsma: “Wij zijn niet geroepen om grootse dingen te doen, maar om de gewone dingen op grootse wijze te doen.” Die is wel treffend.’
Toch was de visie van Titus Brandsma op onderwijs wél vooruitstrevend: niet alleen focussen op prestaties en intellectuele ontwikkeling, maar aandacht voor de hele mens. ‘De oorsprong van die visie is denk ik te vinden in de seminaries. Voordat de karmelieten gymnasia en lycea begonnen, hadden ze al seminaries voor jongens die priester wilden worden. Dat onderwijs begon op twaalf-, dertienjarige leeftijd en de meeste jongens woonden in het bijbehorende internaat. Daardoor was er niet alleen aandacht voor de studie, maar ook voor sport, voor toneel, voor clubs. Ik denk dat de karmelieten die brede gedachte - kinderen voed je op - hebben meegenomen naar hun middelbare scholen. In de woorden van Titus Brandsma: “Een kind is meer dan een vat waar je kennis in stopt. Kennis is maar de helft.”' >>
18
‘Het is belangrijk om de schaduwkant te kunnen erkennen...
‘Een kind is meer dan een vat waar je kennis in stopt. Kennis is maar de helft’ 19
...en tegelijkertijd te zien: er is heel veel goeds gebeurd’ Lange tijd was de gedachte wel dat dit ‘heel de mens’ er voor jongens anders moest uitzien dan voor meisjes. ‘Zeker. In die tijd hadden meisjes een ander toekomstperspectief: een deel ging niet eens naar de middelbare school, maar werd opgeleid om het huishouden te doen, in de verzorging te werken of gewoon in de fabriek te werken. Zelfs toen ik op de lagere school zat, begin jaren tachtig, was het nog zo dat de naaimachines voor de meisjes waren en de jongens mochten timmeren. Ik weet nog dat ik daar heel jaloers op was. Nu is het ondenkbaar dat een school het zo zou doen. Maar het hele
20
genderdenken is de afgelopen decennia veranderd, althans in Nederland. Want wat ik in dit opzicht ook leerzaam vind: in 2017 was ik met Fridse Mobach, lid College van Bestuur, en Maarten de Veth, toen rector van het Augustinianum, in Rome voor een congres van alle Carmelscholen wereldwijd. Daar werden we ermee geconfronteerd dat het in veel landen nog steeds ondenkbaar is dat jongens en meisjes samen naar school gaan. In Engeland, in Australië, in Ierland, in Zimbabwe: in al die landen zijn aparte scholen heel gewoon, terwijl het voor ons ondenkbaar is. Dus het is enerzijds een kwestie van tijd, maar anderzijds ook van de cultuur en de systemen waarin je leeft.’
MEER BLOGS
» CvB
carmel.nl/nieuws/ nieuws-en-publicaties
In zijn proefschrift over 100 jaar Carmel* schrijft Wim van der Geest dat de karmelieten zich lang teweer hebben gesteld tegen het toelaten van meisjes. ‘Als ik in de Karmel iets geleerd heb, dan is het dat veranderingen tijd kosten, grote veranderingen veel tijd, en mentaliteitsveranderingen heel veel tijd. Zeker als er geen pragmatische of financiële redenen zijn om iets te veranderen. Zo is de mens. Voor verandering heb je nodig dat iemand met visie de kar trekt, iemand die de mensen meekrijgt. Maar de karmelieten die het onderwijs in gingen, waren in meerderheid afkomstig van de seminaries. Zij hadden zelf jongensonderwijs gevolgd, waren op hun twaalfde het huis uitgegaan. Zoiets bepaalt je kijk: op de waarde van het gezelschap van jongens onderling, op de ingewikkeldheid van jongens en meisjes samen. En dan duurt het lang tot er verandering komt.’
Een ander moeilijk onderwerp: grensoverschrijdend gedrag binnen de Rooms-Katholieke Kerk. ‘Het is goed om oog te hebben voor het goede, maar we moeten niet ontkennen dat er altijd ook een schaduwkant is. Ik moet nu denken aan het beeld dat bij het klooster in Zenderen staat, van een karmeliet met een jongetje aan de hand. Dat beeld is in 1995 geschonken uit dankbaarheid voor alles wat karmelieten voor de bevolking van Twente hebben gedaan. Als ik dat beeld nu zie, met in het achterhoofd de verhalen die we kennen over paters wereldwijd, denk ik: ai, die pater en dat jongetje staan misschien nét iets te dicht bij elkaar. Want ik kan me niet voorstellen dat Carmelscholen in de loop van de geschiedenis vrij zijn gebleven van grensoverschrijdend gedrag. Ook hier zal niet iedereen ruimte hebben gevoeld, ook hier zullen leidinggevenden niet altijd goed hebben gereageerd. We willen allemaal het allerbeste, maar we moeten ook erkennen dat we daar niet altijd in slagen. Die erkenning hoort bij de geschiedenis. Het is belangrijk om de schaduwkant te kunnen erkennen en tegelijkertijd te zien: er is heel veel goeds gebeurd.’ * Dit proefschrift verschijnt naar verwachting in het najaar van 2022.
‘Wij zijn niet geroepen om grootse dingen te doen, maar om de gewone dingen op grootse wijze te doen.’
De kracht van Carmel Op 30 mei 1922 werd de akte getekend: de oprichting van Stichting Carmelcollege was een feit. Kort daarvoor (1920) ging de onderwijswet in. Hierin werden openbaar en bijzonder onderwijs financieel gelijkgesteld. Als katholieke organisatie konden katholieke scholen nu ook de rijksbijdrage ontvangen en waren ze niet meer afhankelijk van particuliere gelden. Hierdoor kon de orde van de karmelieten scholen stichten om de katholieke kinderen alle kansen van de wereld te geven. Natuurlijk brachten de paters karmelieten hun gedachtegoed de scholen in en die waarden klinken tot op de dag van vandaag door in onze Carmelscholen. Waarden zoals geformuleerd door medeoprichter Titus Brandsma zijn nog steeds actueel en hebben een plek in onze organisatie. Denk aan “Kennis is maar de helft”, “Elke mens, heel de mens en alle mensen” en “Wij zijn niet op aarde om grote dingen te doen, maar de kleine dingen op grootse wijze.” In 1922 gaven de paters daadwerkelijk iedere dag les op de scholen, tot medio jaren 80 deden paters schoolwerk. In 1968 heeft de Karmelorde de Stichting overgedragen aan een lekenbestuur (bestaande uit niet-geestelijken), maar de Karmelwaarden zijn steeds belangrijk gebleven binnen Carmel. Honderd jaar later merk je dat Carmel er nog steeds toe doet. Na al die jaren zijn we nog steeds een werkgever waar vele mensen voor kiezen. We bieden onderwijs op veel plekken in het land, van Groningen tot Eindhoven en van Gouda tot Losser. Jaarlijks kiezen vele kinderen voor onze scholen. Inmiddels is ons onderwijs al lang niet meer uitsluitend voor jongens of katholieke kinderen. Onze verantwoordelijkheid ligt bij het onderwijs aan álle leerlingen. Onze scholen vormen lokale gemeenschappen van waaruit goed onderwijs wordt geboden. We willen alle leerlingen kansen bieden, via brede vorming. Er zijn maar weinig organisaties die hun honderdste verjaardag mogen vieren. Wat is het geheim om zo vitaal honderd jaar te worden? Een intrigerende vraag…
Wil jij weten wat de kracht van Carmel is? Scan de QR-code en bekijk de video!
21
» Kennismaken met Carmel
100 JAAR SAMEN CARMEL Van de eerste paters karmelieten tot de leraren in opleiding (lio's) van nu: al honderd jaar vormen medewerkers het kloppende hart van Carmel. Voelen zij zich ook verbonden met elkaar, binnen hun school en binnen de stichting? We vroegen het aan collega’s uit vijf generaties.
5 generaties medewerkers over Carmel als solidair verbond: Marcel Olthuis, Els Mol, Diana Sijbom, Anneline Valstar en Lucas Najjar.
eneratie Babyboom- of protestg ) (geboren ca. 1940-1955 s Carmel College. rmalig schoolleider Twent voo en mie no eco en g straat in Oldenzaal. lichamelijke opvoedin mie op de locatie Lyceum no eco Marcel Olthuis, docent nt oce ald inv als , maar nog altijd actief Nét pensioengerechtigd
22
. 1955-1970) Generatie X (geboren ca en Els Mol, docent biologie
o. Marianum, locatie Groenl levensbeschouwing bij
Ruimte in verbinding In het najaar van 2020 verscheen bij Carmel het kennismakingskatern ‘Ruimte in verbinding’. Dit digitale magazine gaat over wie wij zijn, onze waarden en normen, onze geschiedenis en onze verhalen. In elke editie van Carmel Magazine gaan we in gesprek over een van de thema’s uit het kennismakingskatern. In dit jubileumnummer de laatste aflevering: Carmel als solidair verbond.
niet het gevoel dat je je bezwaard moet voelen als je advies vraagt. Ze zeggen eerder: kom alsjeblieft met je vragen. Dat is heel fijn.’ Docent Anneline Valstar, Augustinianum: ‘Je helpt collega’s waar je kunt. Dat is voor mij solidariteit: een ander helpen, ook al dient het niet jouw doel. En moet ik bijvoorbeeld een les van je overnemen, dan hoef ik echt niet te weten waarom. Ik ga ervan uit dat mijn collega’s professioneel genoeg zijn om alleen hulp te vragen als het nodig is. Dat is het vertrouwen dat je hebt in elkaar.’
Docent en voormalig schoolleider Marcel Olthuis, Twents Carmel College: ‘Ik werk al meer dan 40 jaar op de Lees het katern via: kennismaken.carmel.nl of scan de QR-code.
Het staat zo mooi in het kennismakingskatern voor mensen die bij Carmel komen werken: ‘Carmelscholen willen een solidair verbond zijn’. Waar ervaren jullie die solidariteit op school? Lio Lucas Najjar, Bonhoeffer College: ‘Ik merk het vooral nu ik stage loop: met een vraag of probleempje kan ik eigenlijk altijd wel bij iemand terecht. Mensen geven je ook
locatie Lyceumstraat en al die jaren heb ik de solidariteit als een heel natuurlijk verschijnsel ervaren. Een klas overnemen voor een collega, iemand uit de wind houden als er iets is. Maar ook samen aanpakken: we hebben bijvoorbeeld weleens met zijn allen de personeelskamer verbouwd! Nu zou dat anders gaan, maar dat collegiale is nog steeds een van de sterke punten van de school.' Docent Els Mol, Marianum: 'Ik voel die solidariteit ook met leerlingen. Kijk naar de mens achter de leerling! Dat vind ik belangrijk, zeker nu, in de nasleep van corona. Je merkt dat veel leerlingen worstelen. Daarom hebben we op Marianum onderwijscafés georganiseerd waar we goed naar de leerlingen hebben geluisterd. Wat kunnen we anders doen, hoe kunnen we jullie beter ondersteunen?’ >>
23
Pragmatische generatie ) (geboren ca. 1970-1985 werkzaam amelijke opvoeding, nu Diana Sijbom, docent lich ge Emmen. verzuim bij Carmelcolle als coördinator zorg en
Verbinding, elkaar ondersteunen, is dat typisch Carmel of vind je dat bij alle scholen en besturen? Zorgcoördinator Diana Sijbom, Carmelcollege Emmen: ‘Zelf heb ik beperkt vergelijkingsmateriaal, maar ik heb veel contacten met externen en zij benoemen vaak dat ze zich bij ons op school gezien voelen. Persoonlijk voel ik me gesteund door de manier waarop binnen Carmel de mens als mens gezien wordt. Onze school was bijvoorbeeld de eerste in de regio die rugzakleerlingen toeliet, en sinds kort bieden we in een aparte setting ook onderwijs voor havo/vwo-leerlingen op het autismespectrum of met angstproblematiek. Dus die zin ‘elke mens, heel de mens, alle mensen’ herken ik wel. Ook veel collega’s hebben er begrip voor dat leerlingen soms extra ondersteuning nodig hebben en zijn bereid daaraan mee te werken.’
Hoe belangrijk is het voor jullie persoonlijk om onderdeel te zijn van een groter geheel? Lucas: ‘Mijn opleiding doe ik binnen AOSON, een opleidingsschool waaraan drie Carmelscholen meedoen. Van daaruit komen we regelmatig met 30 tot 35 lio’s bij elkaar. Ik leer daar bijvoorbeeld hoe je oudergesprekken voert – iets waarover ik in de opleiding misschien één dramales heb gehad. De uitwisseling is echt een aanvulling op de opleiding.’ Els: 'Ik vind dat niet alleen beginnende docenten, maar álle docenten van elkaar zouden moeten leren. Bij werken met leerlingen hoort gewoon dat je regelmatig in de spiegel kijkt. Het is goed om met elkaar van een afstandje naar een situatie te kijken, maar daar moet je wel tijd voor vrijmaken, en tijd is schaars. Ook bij docenten.’ Diana: ‘De gejaagdheid is in de loop der jaren wel toegenomen. Kort voor de voorjaarsvakantie zaten bij ons
24
Generatie Y ) (geboren ca. 1980-1994 t Anneline Valstar, docen het op ing levensbeschouw oven. Augustinianum in Eindh
veel collega’s en leerlingen thuis met corona. Dat was heel vervelend, maar daardoor hadden we wel weer eens tijd om met de collega’s die wel op school waren, even rustig te gaan zitten. We hadden de prachtigste gesprekken.’
Heeft de groei van Carmel het lastiger gemaakt om je met Carmel verbonden te voelen? Marcel: ‘Ooit werkte ik op een kleine school van een ander bestuur en daar voelde ik me minder met anderen verbonden dan op de grotere Carmelschool waar ik vandaan kwam. Dus het hoeft niet in de grootte te zitten. Maar Carmel is naar mijn idee wel veranderd. Organisatorisch zijn de zaken beter voor elkaar, maar in de beginjaren voelde ik me meer onderdeel van het geheel. Op school zie ik ook dat nieuwe collega’s hun netwerk meer binnen de school zoeken dan binnen de Stichting. Maar dat is ook niet gek, want onze school zelf is óók flink gegroeid.’ Diana: ‘De tijden veranderen, het is wat zakelijker geworden. Toen ik bij Carmel begon, waren de kinderen van docenten ook een beetje kind van de school. Dat is niet meer zo. Aan de andere kant keren veel oud-leerlingen terug, ik heb er heel wat als collega. Dat vind ik een compliment aan de school.’ Els: ‘Ook bij ons komt dat veel voor: oud-leerlingen die terugkomen als docent.’
Er blijft een zekere band bestaan? Marcel: ‘Je merkt het als een school midden in de gemeenschap staat. Ik heb lang in de schoolleiding gezeten en in die rol moest ik voor allerlei activiteiten medewerking van bedrijven vragen. Dat ging heel makkelijk, want mensen binnen die bedrijven hadden ook op het lyceum gezeten en dus kon ik makkelijk een beroep op hen doen.’
NIEUWS & BLOGS carmel.nl/nieuws/ nieuws-en-publicaties
Generatie Z 0) (geboren ca. 1990-200 TOGRAPHY Foto Anneline: BASE PHO
nhoeffer leiding biologie bij het Bo Lucas Na jjar, leraar in op Waalslaan in Enschede. College, locatie Van der
Anneline: 'Ik herken beide kanten van de medaille: de nabijheid en de afstand. Aan de ene kant heb ik fijne ervaringen met uitwisselingen in Carmelverband: je voelt je in één klap helemaal welkom. Ik ben op mijn school bijvoorbeeld bezig met het onderwerp maatschappelijke diensttijd en dan neemt iemand op een Carmellocatie ver weg zomaar de tijd om een heel uur met mij daarover te praten, gewoon omdat ik ‘ook van Carmel ben’. Aan de andere kant worden er bij ons op school ook wel eens dingen ingevoerd waarvan mensen zeggen: “Dat moest zeker van Carmel.”’
Sommigen van jullie werken al lang bij Carmel. Wat bindt jullie aan de stichting? Diana: ‘Mijn takenpakket ziet er elk jaar anders uit. Ik mag van alles ontwikkelen en uitproberen en word daarin gesteund. Dat maakt dat ik bij Carmel blijf hangen. Als ik jaar in jaar uit hetzelfde had moeten doen, had ik niet meer op deze school gewerkt.’ Anneline: ‘Ik herken wat Diana zegt: de mogelijkheid om nieuwe dingen te ontwikkelen, de kansen en verantwoordelijkheden die je krijgt. Vorig jaar kreeg ik een interessant aanbod van mijn eigen middelbare school. Ik heb er goed over nagedacht en de baan niet aangenomen. Ik ervaar het werken op het Augustinianum als een warm bad en wil niet het risico lopen dat op een andere school te moeten missen.’
In hoeverre zorgt uitwisseling voor verbinding? Anneline: ‘Ik draai al een hele tijd mee in het platform Kennis is maar de helft. Dat gaat over de andere kant van scholing: school is meer dan een kennisfabriek. Dat spreekt mij aan en het is fijn om zo’n uitwisseling vanuit de stichting
gefaciliteerd te krijgen. Natuurlijk kun je het in principe ook zelf regelen, maar zoals Els al zei: dan moet je er tijd voor maken en daar komt het vaak niet van.’ Diana: ‘Ik ben al heel lang betrokken bij de professionele leergemeenschap Passend onderwijs. Zeker de eerste paar jaar was het heel waardevol om daar kennis en ervaringen te delen. Nu stagneert de uitwisseling een beetje, maar dat komt vooral doordat passend onderwijs in elke regio een eigen vorm heeft. Daardoor heb je meer gemeen met je regio dan met scholen in je bestuur.’ Anneline: ‘Er komen ook nieuwe initiatieven, zoals een ontwikkelingstraject met Shirley Clarke over formatief evalueren. Dat zou voor één school veel te duur zijn, in Carmelverband kan het wel. Daarbij leer je ook van elkaar. Met het Augustinianum zijn we bijvoorbeeld gekoppeld aan collega’s van Het Hooghuis in Oss. Dat is waardevol, dat je ook kunt zien hoe andere scholen het aanpakken.’
Wat helpt volgens jullie om in verbinding te blijven? Els: ‘Echt contact, met leerlingen en collega’s. Dat vind ik heel mooi.’
Anneline: ‘En dat je de mooie én minder mooie momenten ook deelt met elkaar. Ik heb best genoten van de meetups voor de nieuwe Koers. Dat waren vrij functionele bijeenkomsten, maar het was ook leuk: met een hele bus op pad, samen eten, mensen ontmoeten.’ Marcel: ‘Dit doet me denken aan het 75-jarig jubileum van Carmel, toen kwamen alle medewerkers met bussen naar de Evenementenhal in Borne.’ Anneline: ‘Samen feestvieren is waardevol. Ik vind het wel jammer dat de feestweek door corona vooral binnen en niet tussen scholen gestalte krijgt.’ Marcel: ‘Ja, want dat is iets waar Carmel van oudsher om bekendstaat: wij kunnen goed feestvieren.’
25
» Opmerkelijk
WERELDEN VAN VERSCHIL Ineke Schouwstra-Mulder
Hoe verbeeld je een eeuw? Fotograaf Niki Kits-Polman heeft er een charmante oplossing voor gevonden. Ineke Schouwstra-Mulder, 88 jaar, legt ze vast in een grote en heldere ruimte. Marijn Siemerink, 12 jaar, gaat in zwart-wit, in een halfdonkere oude schoolgang. Honderd jaar voortgezet onderwijs, in contrasterende beelden. Werelden van verschil.
26
Marijn Siemerink
‘In die dagen liep er nog een pater in habijt’
Terugblik Ineke blikt terug op haar start in 1970 als docent biologie op Het Twickel College in Hengelo. Even daarvoor is ze met man en kinderen verhuisd vanuit Eindhoven. Daar heeft ze al bijna negen jaar lesgegeven, na een invalbeurt kijkt ze rond. Ze belt met Het Twickel College, waarvan ze pas een vacature heeft gelezen. ‘De toenmalige rector, Piet Bakels, vroeg of ik meteen kon langskomen. En zo ben ik begonnen, met zes uur biologie.’ Het is pionieren. Twickel bestaat nog niet lang als Ineke er komt. ‘Er was een heel open sfeer. Met een bijzondere samenwerking tussen de secties natuurkunde, biologie en scheikunde. NaBiSk, noemden we onszelf. We verdeelden de lessen in de onderbouw. Het was een school in opbouw, daar zijn veel vriendschappen uit voortgekomen. Ik heb er 26 jaar gewerkt, ben er nu 26 jaar weg, maar veel van die vriendschappen bestaan nog steeds.’ Aan Bakels bewaart ze dierbare herinneringen. ‘Hij is heel belangrijk geweest voor de school. Toen ik begon, had ik het niet meteen door, maar er was grote verdeeldheid onder de docenten. De meer vooruitstrevende versus de meer behoudende. Bakels probeerde te verzoenen, wat niet lukte. Een collega wilde in die tijd een lerarentoneel beginnen. Dat sloeg aan, er deden docenten uit beide groepen mee. Zo is de verbroedering alsnog tot stand gekomen’, vertelt Ineke. ‘Bakels maakte werk van de onderlinge band. Eens per jaar hadden we familiebijeenkomsten voor het hele gezin. De kinderen vonden het geweldig. “Het feestje van meneer Bakels”, noemden ze het.’
Brugklasser Voor Marijn ligt het allemaal anders. Ze is brugklasser op Het Twickel College en kreeg plotseling de vraag of ze met een oud-docente op de foto wilde. Vanwege een eeuwfeest, krijgt ze als uitleg. Dat zegt haar dan weer minder, maar meewerken wil ze wel. ‘Het was leuk om mee te maken.
Mevrouw Schouwstra was heel aardig. We hebben echt fijn gepraat, ook met Niki, de fotograaf.’ Heeft het honderdjarig bestaan van Carmel hierdoor alsnog betekenis gekregen? Ze lacht: ‘Nee, eigenlijk niet.’ En zo moet het misschien ook. Ze is leerling van Het Twickel College, dat is wat telt voor haar. Ze vindt het een fijne school. ‘Ik heb veel nieuwe vrienden gemaakt, ik kan het goed met iedereen vinden, de vakken zijn leuk. Hier voel ik me echt thuis.’ Omdat ze in Borne woont, op enkele kilometers van Hengelo, was ze liefst begonnen op de instroomlocatie in haar eigen dorp. ‘Dat was drie minuten fietsen geweest’, legt ze uit. Maar omdat daar te weinig aanmeldingen waren voor een havo/vwo-brugklas, is het Hengelo geworden. ‘Tien minuten fietsen’, zegt ze erbij.
COLOFON Carmel Magazine wordt gemaakt voor medewerkers en relaties van Stichting Carmelcollege en verschijnt drie keer per jaar. Wil je iets aan ons kwijt of heb je nog vragen? Stuur dan een mailtje naar carmelmagazine@ carmel.nl.
Natuurlijk is het nog veel te vroeg om te vragen wat ze wil ná Twickel. Iets in de zorg, denkt ze, maar niet als arts. ‘Dan moet je nog langer naar school, en ik houd helemaal niet van school.’ Ze licht die laatste uitspraak nog even toe: ‘Ik heb eigenlijk nooit zin om naar school te gaan. Maar als ik er eenmaal ben, is het goed.’
Bronnen Zie carmel.nl/ bronvermelding of scan de QR-code.
Eigen school ‘Het was leuk om Marijn te ontmoeten’, vindt Ineke. ‘Ik mocht haar schoolboeken even inkijken. Dan zie je dat het nu heel anders is. Maar ja, in die eerste jaren zat Twickel nog in noodgebouwen, aan de rand van Hengelo, naast de aardappelvelden. In die dagen liep er nog een pater in habijt. Later kwam de nieuwbouw en die is ook alweer vervangen.’
Redactie • Stichting Carmelcollege » Fijke Hoogendijk
‘Ik was de eerste niet-katholieke docent van Twickel’
» Daphne Razi • Hans Morssinkhof Publicity » Hans Morssinkhof • Perspect Communicatiebureau » Suzanne Visser
Ontwerp en opmaak Digidee - creating brand love
Zegt haar het eeuwfeest iets? Ineke denkt na. ‘Nu je hierover begint: ik was de eerste nietkatholieke docent van Twickel. Bakels zag er geen bezwaar in. Later heb ik ook nog in de identiteitscommissie gezeten. Met het grotere geheel van Carmel hadden we weinig van doen, onze aandacht ging natuurlijk allereerst uit naar de eigen school.’
Fotografie » Niki Kits-Polman • NIKI photogrphr
Drukwerk Gildeprint
Oplage 5.000
27
» Het laatste woord
Samen honderd Je zou het een portret van Carmel kunnen noemen. Een oud-docente, als representant van de jaren die achter ons liggen. Daarnaast de brugklasser, met nog zoveel toekomst voor zich. Samen zijn ze honderd jaar, zo oud als Stichting Carmelcollege. Ze brengen in beeld hoe we ergens vandaan komen en altijd onderweg blijven. Met veel om op terug te kijken, en veel om nog te verwezenlijken. Geen mens is ooit af. Een stichting met idealen en ambities, zoals de onze, evenmin. Al helemaal niet omdat de samenleving steeds weer andere eisen stelt. Onderwijs is, naast heel veel meer, ook de kunst van het loslaten van dat wat niet meer werkt. En het, soms tastend en zoekend, omhelzen wat nieuw is, zelfs als we eerst nog twijfelen over de zin of de waarde ervan. Maar we doen het wél. In het besef dat nieuwe tijden nieuwe vormen vragen. We doen dat samen, want we zijn allemaal samen honderd. En zo gaan we door, de toekomst tegemoet. Voor elke mens, heel de mens en alle mensen.
Stichting Carmelcollege Drienerparkweg 16 » Postbus 864 » 7550 AW Hengelo (074) 245 55 55 » info@carmel.nl » www.carmel.nl
@stgcarmel
@CarmelVacatures
stgcarmel
stgcarmel
stichting carmelcollege
