σοδειά τχ.9

Page 1

Τριμηνη Περιοδικη Συγκομιδη γραμμαΤων

έτος 3 Σεπ - Νοε 2011 τεύχος 9

και

Τεχνων


περιοδικό

ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

δημήτρης δικαίος μαρία ροδοπούλου μπατίστας μαλαματένιος Υπεύθυνη ύλης μαρία ροδοπούλου Σύνταξη - Σελιδοποίηση δημήτρης δικαίος

υμε σιεύο δημο , άρθρα, α ν κείμε ντεύξεις, συνε ποίηση, ια, ο δ κίμ γραφία, πεζο καστικά, . α, ει σκίτσ ώματα κ.α ε ι φ ΣΟΥ α ρ Ο ΙΚ Δ Ε ΤΟ om ΣΤΕΙΛ ymail.c

@ sodeia

Γραφιστική επιμέλεια Άννα Στράνη Εξώφυλλο γιώργος ασημακόπουλος Γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση μπατίστας μαλαματένιος Φωτογραφία δημήτρης μακαρώνας Σκιτσογραφία γιώργος ασημακόπουλος & elf-h ιστοσελίδα περιοδικού s od ei a .net ηλεκτρονικό ταχυδρομείο s od ei a @ y ma i l .com τηλέφωνο επικοινωνίας 694 717 600 5 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία δούνιας χαρ. & Σια ο.ε. μεσογείων 161, αθήνα. τηλ. 210 69 26 633

τεύχος 9 συντακτική ομάδα

κατά σειρά θεμάτων

ματθαίος ματθαιάδης, γιώργος ρούσσος, δημήτρης δικαίος, μπατίστας μαλαματένιος, ελένη μανόλοβα, Στέλλα ο. Λιάτου, νίκος χατζηστεφάνου, μαρία Άρτεμις γκόλφη, απόστολος Θηβαίος, μπαμπάκ Σαντέγκ χατζάνι, χριστίνα Πλούμπη, Έφη ντασκαγιάννη, μαρία ροδοπούλου, Άγγελος Θεοχάρης, γιώργος Βλάχος, μαρίνα αποστόλου, νίκος Παϊζάνης, χρήστος αρμάντο, Ζιzάνιο.

επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν αναφέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν την άποψη των αρθρογράφων τους και όχι του περιοδικού στο σύνολό του. το επόμενο τεύχος από τις 15/12 στα βιβλιοπωλεία


Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

περιεχόμενα 04 αφιέρωμα 28η οκτωβρίου

04

10 κινηματογράφος νύχτες Πρεμιέρας 15 μικρός θεριστής σωπάστε 16 λογοτεχνικό φύλλο συνόνυμες λέξεις 18 πρόσωπα Roy Lichtenstein 20 μαύρη σελίδα Άρης Βελουχιώτης

18

21 εικαστικά Monet 22 μουσική νίκος χατζηστεφάνου 23 πεζός Λόγος έργα δύο συγγραφέων 25 μεταφράσεις Jean Simonneau 25 στη black list το καθίκι 26 ποιητικός Λόγος συγκομιδή 8 ποιημάτων 30 zιzάνιο εννέα αλήθειες 31 βιβλίο Φθινόπωρο 2011

21


28 Ημέρα Δόξας

αφιέρωμα

Οκτωβρίου

Την υπερηφάνεια της καταγωγής μου δεν την έκρυψα ποτέ μα ούτε και την ένοιωσα βάρος. Περισσότερο τιμή θα έλεγα πως είναι ευλογία, έτσι μεγαλώνοντας με την ιστορία ενός τόπου Βασανισμένου με διαρκείς αγώνες, ακούγοντας τις διηγήσεις των μονοπατιών, της άγονης γης του αέρα τις κραυγές που ακόμη και από τα πιο ταπεινά χορτάρια υψώνονται δεν γίνεται να μην έχεις μνήμες κι ας μην έζησες τίποτα από αυτά. Θες δεν θες γίνονται κτήμα σου εισβάλουν στο αίμα και κυριαρχούν, ριζώνουν για τα καλά, βλασταίνουν και σε κάνουν να ανασαίνεις. αυτή την υπερηφάνεια σήμερα , την αντιγυρίζουν ντροπή κι "εθνικισμό" , καταργώντας σιγά , σιγά τις σελίδες από τα βιβλία της ιστορίας, αφαιρώντας την γνώση, ξεπουλώντας την γη , προδίδοντας το αίμα που ακόμη ζεστό χοχλάζει στα ηπειρώτικα Βουνά, στην Πίνδο ολάκερη. Ξανά-σκοτώνουν τους Ήρωες εγκαταλείποντας την μνήμα , συρρικνώνοντας την περιφέρεια, αδυνατίζοντας τον τόπο. ο οποίος θα έπρεπε να φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού, όμως η εποχή των "τυφλών" καθώς είναι μας κάνει να αποδεχόμαστε τον "μονόφθαλμο" ως Βασιλέα. μεγάλωσα με την σκιά των χαώνων να αναπαύεται στα πλατάνια του Πωγωνίου στα δρυοδάση που σκέπαζαν τα βήματα του Πύρρου, του δημήτριου, του Πωγωνάτου.

γεύτηκα το χώμα που πάτησε ο καλόγερος υπερασπίζοντας την άγια τιμή , το ίδιο χώμα κείνο που γέννησε ο αναστεναγμός του κρυστάλη, του Τοσίτσα, του Ζωσιμά. Λούστηκα με τα κρύσταλλα κείνα που ξεδιψούσε, η μάνα, η γυναίκα, η αδερφή , όταν ζαλώνονταν εφόδια για το μέτωπο το '40. γδάρθηκα, σημαδεύτηκα βαθιά με του παππού μου τις αφηγήσεις, όταν αραίωνε το γιαούρτι με κρύο νερό, για τον κωστάκη και πως έκρυβε το πυροβολικό στην γραμπάλα, πως δεν αφέθηκε η "Τζούλια" να περάσει το καλπάκι, πως βούλιαξαν τα άρματα στην Ζαραβίνα, πως θέριζαν τα κρυοπαγήματα και παρόλα αυτά η ξιφολόγχη με διπλό κλακ συντρόφευε την ψυχή που κραύγαζε στον ουρανό "αερα". αργότερα κατάλαβα πως οι Ήρωες γεννιόνται στα πεδία των μαχών αλλά σκοτώνονται στον στίβο της πολιτικής.

4


αφιέρωμα

sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Έγραφε ο γεώργιος Βλάχος στην εφημερίδα «η καθημερινή», 29 οκτωβρίου 1940: «Κράτος μικρὸν μὲ ἱστορίαν μεγίστην, μήτηρ θηλάσασα τὴν ὑφήλιον, φάρος λαμπροτάτου φωτός, ἡ Ἑλλάς, καταυγάσασα τοὺς αἰῶνας, ἔδωσεν εἰς ὅλην τὴν ἀνθρωπότητα ὄχι μόνον τὴν ζωήν, τὸ φῶς, τὸν πολιτισμόν, τὰ γράμματα καὶ τὰς τέχνας, ἀλλὰ καὶ τὸ παράδειγμα τῆς αὐτοθυσίας καὶ τοῦ ἡρωισμοῦ, τὴν Σαλαμῖνα, τὰς Θερμοπύλας, τὸ Ζάλογγον, τὸ Σοῦλι, τὸ Μεσολόγγι...» κράτος μικρό όπου κατοικούν λέοντες, αετοί υπερήφανοι, οπού το ιδανικό είναι τιμή ύψιστη και βρέθηκε τότε

μια μεραρχία να το επιβεβαιώσει. η ένδοξη VIII μεραρχία με διοικητή τον υποστράτηγο χαράλαμπο κατσημήτρο που κατά τα 4/5 αποτελούνταν από ηπειρώτες αξιωματικούς και οπλίτες στα προτερήματά της όμως κατατάσσεται και το ότι ένα μεγάλο μέρος των αξιωματικών της υπήρξε άρτια καταρτισμένο. ηπειρώτες, ή και γενικότερα ελλαδίτες, οι οποίοι, πέραν του ότι είχαν φοιτήσει στις Σχολές ευελπίδων, είχαν φοιτήσει επίσης και στις Σχολές Πολέμου της ελλάδας και του εξωτερικού (γαλλία, Βέλγιο, γερμανία). οι έφεδροι δε ανθυπολοχαγοί υπήρξαν κυρίως άτομα τα οποία είχαν σπουδάσει σε διάφορα πανεπιστήμια,

5


αφιέρωμα

όπως δικηγόροι, καθηγητές, διάφοροι κρατικοί λειτουργοί και άλλοι. δηλαδή, η VIII μεραρχία συμπεριελάμβανε στο σώμα της ένα σύνολο εξαιρετικά μορφωμένων, είτε μονίμων είτε εφέδρων αξιωματικών. Όσον αφορά τώρα τα γεγονότα της 28ης οκτωβρίου, η πρόβλεψη του επιτελείου της VIII μεραρχίας ήταν πως οι ιταλικές δυνάμεις, και συγκεκριμένα η 23η μεραρχία Πεζικού «Φεραρα» και η 101 Τεθωρακισμένη μεραρχία Πεζικού «κενΤαυροι», θα εισέρχονταν για την επίθεσή τους από τα χωριά του Πωγωνίου και της κόνιτσας, και ειδικότερα, από τις θέσεις δρυμάδες, κακαβιά Πωγωνίου και μέρτζιανης κόνιτσας. Το σχέδιο του κατσιμήτρου για τις κινήσεις του στρατεύματος μπρος στην κύρια ιταλική επίθεση, ήταν να αποσυρθούν οι ελληνικές δυνάμεις στο καλπάκι, με

την προκάλυψη του ελληνικού πυροβολικού, το οποίο ήταν διασκορπισμένο στα υψώματα της γύρω περιοχής. Έτσι, τον προπομπό της κύριας ιταλικής επίθεσης δέχθηκε το ανεξάρτητο Τάγμα δελβινακίου, το οποίο διοικείτο από τον αντισυνταγματάρχη Πεζικού, ελληνοεβραίο μαρδοχαίο Φρεζή, ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση του υποτομέα δελβινακίου παραμονές της 28ης οκτωβρίου, και ο οποίος έπεσε υπέρ πατρίδος κοντά στην Πρεμετή, στις 4 δεκεμβρίου του 1940. Το Τάγμα δελβινακίου αποτελείτο κατά 80% από Πωγωνίσιους αξιωματικούς και οπλίτες, οι οποίοι, κατά τον σχεδιασμό, αποχώρησαν επιτυχώς από την περιοχή, συμπτυσσόμενοι προς τη γραμμή άμυνας της περιοχής καλπακίου. δεν θα επιμείνουμε εδώ στα γεγονότα του Πωγω-

6


αφιέρωμα

sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

νίου, καθόσον σε τούτα έχει αναφερθεί εκτενώς ο κωνσταντίνος κωστούλας με το βιβλίο του γεγονότα στο Πωγώνι 1940 – 41 και το χρονικό του ανεξάρτητου Τάγματος δελβινακίου (έκδοση 2009). ο λοχαγός κωνσταντίνος Σερβετάς, αφηγείται σε ανέκδοτο δακτυλογραφημένο κείμενό του, για τη μάχη που έδωσε το ελληνικό πυροβολικό κατά της τεθωρακισμένης ιταλικής μεραρχίας «κένταυροι» αρμάτων μάχης, αλλά και κατά της συνοδεύουσας αυτής μεραρχίας πεζικού «Φεράρα»: «Την 28 8/βρίου 1940 βρίσκομαι με την Πυρ/χία μου (3η πεδινή της VIII μεραρχίας) σε επισταθμία στο χωριό δολιανά. Τα εχθρικά τμήματα προήλαυναν και σε τρεις μέρες έφθασαν στη γραμμή αντιστάσεώς μας στο καλπάκι. Ύστερα από σφοδρό βομβαρδισμό πυρ/κού και αεροπορίας των θέσεών μας εφ’ ολοκλήρου του μετώπου της γραμμής αντιστάσεώς μας, στις 2 ν/βρίου τις πρωϊνές ώρες, εθεάθη εχθρική φάλαγξ 40 – 50 αρμάτων μάχης πλαισιούμενα από οπλισμένους με πολυβόλα μοτοσυκλετιστές, να προχωρεί στο δρόμο από χάνι δολιανών προς το καλπάκι. αμέσως διέταξα τον αξιωματικό βολής της πυρ/χίας μου να είναι έτοιμος για εκτέλεση βολής με τα στοιχεία της ανάσχεσης υπ’ αριθ. ι που είχα προπαρασκευάσει από ημερών στο σημείο της συμβολής των δρόμων προς κόνιτσα και κακαβιά, όπως και σε άλλα επίκαιρα σημεία για κτυπήματα εχθρικών στόχων. Όταν τα εχθρικά άρματα πλησίαζαν το ως άνω σημείο, διέταξα βολήν δι’ ολοκλήρου της πυρ/χίας, αφού το

πρώτο βλήμα ήτο εύστοχο και μάλιστα είδα τον πρώτο μοτοσυκλετιστή να πέφτει νεκρός. Ύστερα από λίγα λεπτά άρχισαν να βάλλουν στο σημείο αυτό και εκατέρωθεν και άλλες πυρ/χίες μας προξενώντας βαριές απώλειες στον εχθρό. με το σταμάτημα του σφοδρού βομβαρδισμού εκ μέρους του πυρ/κού μας, κατόπιν διαταγής του ομαδάρχου (διοικητού όλων των πυρ/χιών) συν/ρχου αλέξανδρου ασημακόπουλου, αντίκρυσα από το παρατηρητήριο μου φοβερό θέαμα στο πεδίο της μάχης: αρκετά άρματα τε-

λείως κατεστραμμένα, άλλα βαλτωμένα σε αντιαρματικές τάφρους, άλλα αχρηστευμένα από νάρκες και πολλά εγκαταλελειμμένα από τα πληρώματα τους για να αποφύγουν τα πυρά του πυρ/κού μας. Πτώματα νεκρών ουκ ολίγα».

7


αφιέρωμα

και δεν ήταν μόνο αυτοί οι Ήρωες αλλά και οι απλοί άνθρωποι που με τον δικό τους τρόπο μάχονταν, όπως το κατέθεσε πάλι ο γεώργιος Βλάχος με το άρθρο του: «η πρώτη πράξις». «…κατά το διάστημα τούτο συνετελείτο, την νύκτα, μία καταπληκτική εθελοντική επιστράτευσις. γυναίκες της ηπείρου, γέροι, παιδία, ανέλαβαν ν’ αντικαταστήσουν τας εφοδιοπομπάς των οποίων εστερείτο το στράτευμα. αυτές και αυτοί έδεσαν τα κανόνια με τα σχοινιά, επήραν εις τα χέρια τους τας οβίδας, ανέβασαν εις τας κορυφάς τα κανόνια με τα φυσίγγια, έφεραν όπλα, κουβέρτες, ψωμί, πυρομαχικά. εις ολίγας ώρας ό, τι δεν θα είχε κατορθώση μία καλώς οργανωμένη υπηρεσία μετόπισθεν, κατώρθωσεν ο πατριωτισμός των ηπειρωτών.». αλλά και ο διοικητής κατσιμήτρος : «υπήρξα αυτόπτης μάρτυς πολλάκις του συγκινητικού θεάματος βλέπων τους πτωχούς κατοίκους των χωρίων εκείνων, άνδρας και γυναίκας, νέους και γέροντες, οι οποίοι εγκαταλείποντες τας οικιακάς και αγροτικάς αυτών εργασίας, έσπευδον προθύμως με τα σκαπανικά αυτών εργαλεία εις τους ώμους ίνα εργασθώσι εις τα έργα της μεραρχίας. και όταν τους ηρώτων διά τον σκοπόν της εργασίας των, απήντων… ότι “σκάβουν προχώματα διά τα παιδιά τους, τους Στρατιώτας.”». Βέβαια ο κώστας ουράνης τα είπε πολύ καλύτερα από εμένα «η ωραιοΤερη Του ΣΤιγμη» Τοῦ κώστα οὐράνη (Περιοδικὸν «νέα Ἑστία», ἔτος κγ' - 1949, τόμος 49ος, τεῦχος 536, Ἀθῆναι, 1 νοεμβρίου 1949, σελ. 1374-1375) Θυμᾶμαι πάντα, κι ἔτσι σὰν νὰ τὶς ζῶ στὸ ἐνεστώς, τὶς στιγμὲς ἐκεῖνες τοῦ πρωϊνοῦ

τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 ποὺ ξύπνησα ξαφνισμένος ἀπὸ τοὺς διάτορους γόους τῆς σειρήνας γιὰ νὰ πληροφορηθῶ ἀπὸ τὸ γέρο θυρωρό μου, σὰν μοῦ ἀνέβασε τὴν ἐφημερίδα, ὅτι ἡ Ἰταλία μᾶς εἶχε κηρύξει τὸν πόλεμο. Ἄκουσα τὴν εἴδηση, διάβασα τὶς λεπτομέρειες στὴν ἐφημερίδα - κι᾿ ἀπόμεινα σιωπηλός. Ὄχι ἀποσβολωμένος. Σιωπηλὸς - καὶ ἀκίνητος, καὶ μὲ τὰ μάτια στυλωμένα στὸ πρωινὸ φῶς. δὲν εἶχα καμμία ἀπὸ τὶς συνειθισμένες ἀντιδράσεις ποὺ φέρνει, αὐτόματα, μιὰ τέτοια εἴδηση, δὲν ἔκανα καμμία ἀπὸ τὶς σκέψεις ποὺ προκαλεῖ. δὲν κόχλασε μέσα μου ἄξαφνο μῖσος ἐναντίον τῶν Ἰταλῶν γιὰ τὴν τόσο ἄδικη (καὶ τόσο δειλὴ ἀπὸ μέρους μιᾶς μεγάλης δύναμης) ἐπίθεση. δὲν μὲ κατέλαβε φοβισμένη ταραχὴ γιὰ τὸ ἄνισο τοῦ πολέμου αὐτοῦ, γιὰ τὶς πιθανότητες τῆς ἥττας καὶ τὶς συνέπειές της. δὲν μὲ κέντρισε τυφλὸ πολεμικὸ μένος. Τίποτα. Ὅ,τι ἔνιωθα ἔτσι ποὺ εἶχα ἀπομείνει σιωπηλὸς κι᾿ ἀκίνητος, δὲν τὸ εἶχα νιώσει ποτὲ ἄλλοτε στὴ ζωή μου καὶ σὲ κανένα, πρίν, ἄλλο πόλεμο. Ἦταν σὰν νὰ εἶχα μπεῖ σὲ μία «κατάσταση χάριτος». Ἡ ψυχή μου ἦταν γεμάτη κατάνυξη - σὰν μιὰ ψυχὴ ποῦ ἀπογυμνώνεται ἀπὸ κάθε τι τὸ γήινο καὶ γίνεται ἕτοιμη νὰ πλουτισθεῖ μὲ τὸ Θεῖο. καὶ μέσα σ᾿ αὐτὴν τὴν κατάνυξη, εὐαγγελίστηκα τὴν Ἑλλάδα. δὲν ἦταν ἡ ἀφηρημένη τῆς ἔννοια, ἢ ἡ συμβολική της παράσταση, ἢ κι᾿ αὐτὸ ἀκόμα τὸ ὅραμά της, ποὺῦ εἶχε εἰσχωρήσει μέσα μου, ποὺ γέμιζε τὸ εἶναι μου καὶ ξεχείλιζε. Ἦταν ἡ Ἑλλάδα αὐτούσια, στὴ ζωντανή της ὑπόσταση: μὲ τὰ βουνὰ καὶ τοὺς κάμπους της, τὶς θάλασσες καὶ τὰ ποτάμια της, τὰ δάση καὶ τὰ λουλούδια της - καὶ μ᾿ ὅλους τους ἀνθρώπους ποὺ ζοῦσαν σ᾿ αὐτήν.

8


Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Ὁ ἴδιος ἐγὼ εἶχα γίνει Ἑλλάδα. Ὅλα της ἦταν μέσα μου - κι᾿ ἐγὼ ἤμουν μέσα σ᾿ ὅλα. Ὅλα της μοῦ ἀνῆκαν - καὶ τοὺς ἀνῆκα. δὲν ὑπῆρχε τίποτα ποὺ νὰ μὴν τὸ γνώριζα καὶ νὰ μὴν τ᾿ ἀγαποῦσα. Τίποτα ποὺ νὰ μὴ μὲ θέρμαινε καὶ ποὺ νὰ μὴν τὸ θέρμαινα. Ἡ ψυχή μου ξεχείλιζε ἀπὸ τρυφερότητα γιὰ ὅ,τι ἑλληνικό, ἀπὸ ἀδελφωσύνη γιὰ κάθε Ἕλληνα. χάιδευε ἁπαλὰ τὰ πάντα, χαμογελοῦσε ἤρεμα σὲ ὅλους. κι᾿ ἡ πνοὴ τοῦ ἀέρα, κι᾿ ὁ ρόχθος τῶν θαλασσῶν, κι᾿ οἱ μυρωδιὲς τῶν λουλουδιῶν καὶ τῶν θυμαριῶν, καὶ τὸ μουρμούρισμα τῶν τρεχούμενων νερῶν, καὶ τὸ τραγούδι τῶν πουλιῶν μοῦ ἀνταποδίδαν τὸ χάδι. κι᾿ οἱ ἄνθρωποι, νέοι καὶ γέροι, γυναῖκες καὶ παιδιά, ἀπὸ πολιτεῖες, ἀπὸ βουνά, ἀπὸ κάμπους κι᾿ ἀπὸ νησιά μοῦ ἀνταποδίδαν τὸ χαμόγελο. κι᾿ ἕνα φῶς ἀναστάσιμο ἔλουζε κι᾿ ἐξωράϊζε ὅλους καὶ ὅλα. Τὸν «εὐαγγελισμὸ» αὐτὸν τὸν ἔνιωσαν ὅλοι οἱ Ἕλληνες τὴν ἡμέρα ἐκείνη γιατὶ μόνο αὐτὸς ἐξηγεῖ καὶ φωτίζει τὴν προσφυγή τους στὰ ὅπλα χωρὶς τίποτα τὸ σαστισμένο, ἢ τὸ σκυθρωπό, ἢ τὸ μοιρολατρικό, ἢ καὶ τὸ πολεμόχαρο, ἀλλὰ μὲ μιὰ ἤρεμη καὶ ἥμερη ἀπόφαση νὰ πολεμήσουν μ᾿ ὅλες τους τὶς δυνάμεις - τεντωμένες ἕως τὸ ἄκρο. αὐτὸς καὶ διαφοροποιεῖ τὸν πόλεμο τοῦτον ἀπὸ κάθε ἄλλο πόλεμο στὴν ἱστορία τῶν λαῶν γιατὶ κι᾿ ἄλλοι λαοὶ πολέμησαν ἀπὸ «χρέος πρὸς τὴν πατρίδα», ἢ «ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν», ἢ γιὰ νὰ προασπίσουν τὴν ἐλευθερία τους (κι᾿ ὅταν ἀκόμα εἶχαν ν᾿ ἀντιμετωπίσουν πολὺ δυνατότερους ἐχθρούς), ἐνῶ δὲν συνέβηκε ποτὲ σὲ λαὸ νὰ πάρει τὰ ὄπλα ὅπως οἱ Ἕλληνες τὸ 1940: ἔχοντας, ὁ κάθε ἕνας τους, μοναδικὸ κίνητρο τὴν Ἀγάπη, - μιὰν ἀπέραντη, τρυφερὴ κι᾿ ἀφιλοκερδῆ ἀγάπη ποὺ ἀγκάλιαζε, μὲ χάδι καὶ μὲ χα-

μόγελο, τὸν τόπο τους ὅλο κι᾿ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τοῦ τόπου τους. κι᾿ εἶναι γι᾿ αὐτὸ - κι᾿ ὄχι γιὰ τὸν ἡρωισμὸ ποῦ ἔδειξε ἢ καὶ γιὰ τὴ νίκη ποὺ κατήγαγε στὸν πόλεμο - ποὺ ἡ 28η Ὀκτωβρίου θὰ μείνει στὴν Ἱστορία ὡς «ἡ ὡραιότερη στιγμὴ» τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ σ᾿ ὅλη, τὴ μακραίωνη, ζωή του. κωΣΤαΣ ουρανηΣ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Ἑταιρείας Λογοτεχνῶν

Όμως μετά τόσα χρόνια είναι αδύνατον να λησμονήσω και να μην μνημονεύσω τους νεκρούς μας. Τους 7976 Έλληνες μαχητές που έπεσαν στα βουνά της Βορείου ηπείρου και της νότιας αλβανίας, και που για 57 από αυτούς μόνο, έχουμε επώνυμους τάφους στο χωριό Βουλιαράτες του αργυροκάστρου. Τους 2725 Έλληνες μαχητές (από τους 7976), των οποίων έχουν εντοπισθεί ομαδικοί τάφοι ή βρίσκονται σε οστεοφυλάκια. Τους 5.725 Έλληνες μαχητές για τους οποίους, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο. Τα οστά τους είναι διασκορπισμένα στα πεδία των μαχών. Στη Πρεμετή υπάρχουν ομαδικοί τάφοι 1.400 ελλήνων. Στην κλεισούρα, μέσα στην εκκλησία φυλάσσονται 283 κιβώτια με οστά και άλλα προσωπικά αντικείμενα, παραμάνες, επωμίδες, κουμπιά από στολές. Στον γυναικωνίτη της εκκλησίας στο δέλβινο υπάρχουν 28 οστεοφυλάκια. ελπίζω να συνεχίσω να τους τιμώ Ματθαίος Ματθαιάδης

9

mat

αφιέρωμα

sodeia.net


17 ο

Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας

Νύxτες

Πρεμιέρας

Το Φεστιβάλ, θα πραγματοποιηθεί από τις 14 έως τις 25 Σεπτεμβρίου και το πρόγραμμά του περιέχει περισσότερες από 120 ταινίες, του ανεξάρτητου σινεμά, πρεμιέρες του χειμώνα και μουσικά ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο.

κινηματογράφος

Όπως συμβαίνει κάθε Σεπτέμβριο, τα τελευταία 17 χρόνια, έτσι και φέτος, το διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου της αθήνας νύχτες Πρεμιέρας, φροντίζει να μας φτιάχνει τη διάθεση για το κινηματογραφικό κι όχι μόνο, φθινόπωρο.

10


κινηματογράφος

sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Ας δούμε λοιπόν, μερικά από τα φιλμ, που θα προβληθούν αυτές τις μέρες και που σίγουρα, αξίζουν της προσοχής σας:

τητα που αναπτύχθηκε στο Σαν Φρανσίσκο της δεκαετίας του ’80, καθώς η κοινότητα των ομοφυλοφίλων αποδεκατιζόταν από το AIDS.

«Bullhead» του μίκαελ ρόσκαμ, η αποκάλυψη του φετινού Φεστιβάλ Βερολίνου. μια γκροτέσκα, νουάρ τραγωδία που προσεγγίζει τη μοίρα μέσα από το αιώνιο δίπολο ντετερμινισμού - αναιτιοκρατίας και που κατάφερε να γίνει εμπορική επιτυχία, από την πρώτη κιόλας μέρα του ανοίγματος στις βελγικές αίθουσες. «We Were Here» των ντέιβιντ γουάισμαν και μπιλ γουέμπερ. ακτιβιστικό ντοκιμαντέρ για την πρωτοφανή, για τα αμερικανικά δεδομένα, συλλογικό-

«We Need To Talk About Kevin» της Λιν ράμσεϊ. Bασισμένο στο ομώνυμο πολυβραβευμένο μυθιστόρημα της Λάιονελ Σράιβερ, ξεσήκωσε πλήθος συζητήσεων στο πρόσφατο Φεστιβάλ των καννών και έθεσε εκ νέου το θέμα σύγκρισης μεταξύ ποιότητας βιβλίου - ταινίας, καθώς επίσης και πιστότητας στην αποτύπωση της μυθιστορηματικής πραγματικότητας. μια ταινία που έχει την τύχη, να έχει ως πρωταγωνίστρια, την υπέροχη Τίλντα Σουίντον.

11


«Amador» του Φερνάντο Λεόν ντε αρανόα. Ίσως η πιο επίκαιρη και άμεση ταινία της χρονιάς, το «Amador» παρουσιάζει την ιστορία μιας κοπέλας που, για να μη χάσει το εισόδημά της, δεν αποκαλύπτει ότι ο ηλικιωμένος τον οποίο φροντίζει, έχει ήδη πεθάνει.

σικό είδος. Όλα αυτά, μέσα από την πολυτάραχη, γεμάτη καταχρήσεις ζωή, της γυναίκας που έδινε ρυθμό και ένταση στα τραγούδια των Hole. από τις επετειακές προβολές, προτείνουμε αναμφισβήτητα, το «Deep End» του γέρζι Σκολιμόφσκι. Ταινία που βγήκε στις αίθουσες πριν από σαράντα ακριβώς χρόνια (1971) και ξεχειλίζει από σεξουαλικότητα, αγωνίες και νεανικά πάθη. Ένα ανατρεπτικό φιλμ, το οποίο εξερευνά τις λεπτομέρειες της ανεπιτήδευτης αφέλειας, που παρέχει η νεανική αγάπη.

«Je Suis Un No Man’s Land» του Τιερί Ζους, πρώην αρχισυντάκτη του θρυλικού «Cahiers du Cinema» και μουσικού συντάκτη του «Les Inrockuptibles». διάσημος ροκ σταρ στη γαλλία, ο Φιλίπ κατερίν υποδύεται εδώ τον εαυτό του, καθώς απαγάγεται από μια γκρούπι.

να επισημάνουμε επίσης, το εκτενές αφιέρωμα στον «Σαμουράι της ιαπωνικής New Wave», κατά κόσμον γιασούζο μασουμούρα, ο οποίος έχει σκηνοθετήσει περισσότερες από 65 μεγάλου μήκους ταινίες. Στο Φεστιβάλ θα προβληθούν, μεταξύ άλλων οι: «Kisses», «Giants and Toys», «Manji», «Red Angel» και «Blind Beast».

κινηματογράφος

«Hit so hard» του ντέιβιντ Έβερσοουλ, μια ρομαντική ματιά στις ιδιαίτερες περσόνες της μουσικής σκηνής του Σιάτλ κατά την ιδιαίτερη περίοδο του ανοίγματος των 90’s. η ταινία χρησιμοποιεί την περίπτωση της γκέι ντράμερ Πάτι Σέμελ, προκειμένου να περιγράψει παραστατικά μια γενιά, μια εποχή και παράλληλα, ένα μου-

12


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Το «Kisses», είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του γιασούζο μασουμούρα και ουσιαστικά, το δημιούργημά του, που έστρεψε το βλέμμα της ευρώπης, προς τον μεγάλο ιάπωνα δημιουργό. Ένας απαγορευμένος έρωτας, μια αίσθηση γαλλικής κινηματογραφικής πρωτοπορίας και η φρεσκάδα που έλειπε από το σινεμά της ανατολής, όλα σε μια ταινία που ήρθε για να προσθέσει τον μασουμούρα στη λίστα με τους πολλά υποσχόμενους auter.

μια ακόμη πρόταση του φεστιβάλ που αναδεικνύει το μεγαλείο της απόλυτης συνεργασίας αγιάκο - μασουμούρα είναι το «Red Angel». Το αντιπολεμικό αυτό αριστούργημα που εκτυλίσσεται εν μέσω του Β' παγκοσμίου πολέμου. μια ταινία που δύσκολα κανείς μπορεί να ξεχάσει.

κινηματογράφος

από το αφιέρωμα αυτό, δεν θα μπορούσε φυσικά να απουσιάζει η πιο ιδιαίτερη και ακραία δημιουργία του μασουμούρα που φέρει τον τίτλο....

13


«Blind Beast». η ιστορία ενός διεστραμμένου τυφλού καλλιτέχνη που απαγάγει το μοντέλο του και το κλειδώνει στο εργαστήριό του, σε μια ακραία, ιστορία πάθους.

η αυλαία του 17ου διεθνούς Φεστιβάλ κινηματογράφου της αθήνας νύχτες Πρεμιέρας, θα ανοίξει με την ταινία - αποκάλυψη του Φεστιβάλ καννών, που χάρισε στον πρωταγωνιστή της Ζαν ντιζαρντέν το βραβείο πρώτου ανδρικού ρόλου. ο λόγος βέβαια για το “The Artist” του μισέλ χαζαναβίσιους, που αποτελεί έναν, αν μη τι άλλο, πρωτότυπο φόρο τιμής για το σινεμά, καθώς είναι βουβή, ασπρόμαυρη και καταφέρνει να αφήσει ένα χαμόγελο στο πρόσωπο του θεατή.

Στις νύχτες Πρεμιέρας, για τρίτη συνεχή χρονιά, θα απονεμηθούν τα Βραβεία Πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών ελληνικών Ταινιών: σκηνοθέτη και ηθοποιών. Φέτος μάλιστα, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής θα είναι ο σκηνοθέτης και πρόεδρος της ελληνικής ακαδημίας κινηματογράφου, Τάσος μπουλμέτης. ενώ, έχουν εξασφαλιστεί και πρεμιέρες νέων ελληνικών παραγωγών, μεταξύ των οποίων, ξεχωρίζουμε τα: «Ο Αννίβας προ των πυλών» της ελισάβετ χρονοπούλου, το «Τρεις Μέρες Ευτυχίας» του δημήτρη αθανίτη και “Το Γάλα” (Burning Heads) του γιώργου Σιούγα, το οποίο αποτελεί, μια επιτυχημένη κινηματογραφική μεταφορά, του θεατρικού έργου του Βασίλη κατσικονούρη, που εξιστορεί τις προβληματικές ισορροπίες μιας οικογένειας η οποία έχει αποξενωθεί, αλλά και τις σπασμωδικές προσπάθειες επανένωσής της.

Τέλος, να πούμε ότι, για όγδοη συνεχόμενη χρονιά, οι νύχτες Πρεμιέρας διατηρούν την τιμή του εισιτηρίου στα 6 ευρώ, ενώ παράλληλα συνεχίζουν τις πρωινές προβολές, οι οποίες θα είναι ανοιχτές στο κοινό με εισιτήριο αξίας 4 ευρώ. εκτός αυτού, θα κυκλοφορήσουν και πάλι, κάρτες διαρκείας των 10, 20 και 25 προβολών, πάντα με τη αντίστοιχη έκπτωση της τάξης του 50% ανά προβολή. Όλα αυτά βέβαια, σταθερά στους κινηματογράφους αττικόν Cinemax Class, απόλλων Cinemax Class, δαναός 1 & 2. Καλές Σας Προβολές!

κινηματογράφος

Γιώργος Ρούσσος baphomet

14


sodeia.net

Δημήτρης Δικαίος

Προτού δηλωθείτε, αποκτήστε οντότητα. Συλλογιστείτε και αφήστε να καταλαγιάσουν οι στιγμές. Μιλήστε, όταν έχετε να πείτε! Αν δεν έχετε, σωπάστε! Ο Άνθρωπος κρίνεται απ’ τη φήμη του.

sodeia.net η ιστοσελίδα του περιοδικού σοδειά

15

μικρός θεριστής

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011


Μπατίστας Μαλαματένιος

συνώνυμες λέξεις

Σε ετούτο το βράχο η ζωή είναι ένα σύντομο ερωτικό κυνηγητό. Ένας ισότιμος διάλογος ερωτευμένων που τρέχουν ξυπόλυτοι πάνω στις καυτές από τον μεσημεριανό ήλιο ψαρόπλακες. «δε θέλω τίποτα από σένα, μόνο να μ’ αγαπάς» φωνάζει εκείνη και χασκογελά ενώ κυλάει επιπόλαια τις γυμνές της πατούσες πάνω στο λιοπύρι. «Θα σου δώσω τα πάντα» απαντάει εκείνος και την αφήνει εσκεμμένα να του ξεφύγει για να κρατήσει το παιχνίδι αυτό μια αιωνιότητα ή έστω λίγο ακόμα, λίγο πριν βασιλέψει ο ήλιος. Το «τίποτα» και τα «πάντα». Τούτες τις λέξεις μας επιτρέπεται να τις κουβεντιάζουμε μονάχα γιατί αντέχουμε να συνυπάρχουμε με τη θάλασσα και το βράχο.

λογοτεχνικό φύλλο

αδύνατα κορμιά, στεγνωμένα απ’ τον ήλιο και την αλμύρα, σώματα θυσία στην αλκυόνη και τον κύηκα. Βουτούν στο κύμα, μπλέκονται με το θαλασσί, απολαμβάνουν τη ψευδαίσθηση ότι κατέχουν το απέραντο.

16


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

«Εκείνος»

«Εκείνη»

δε θα γυρέψω τίποτα από το κύμα, μόνο να σε ξαφνιάζει την αυγή για να ξυπνάς. Λίγο πριν χαράξει. για να προφτάσω σου να φέρω πεσκέσι την ανατολή.

κάθε μήνας για εμάς θα είναι «τραπεζοφόρος». μη μου θυμώσεις που το διάλεξα μόνη. Σεντόνι μεταξωτό, στρωμένο σε σιδερένιο κρεβάτι που το τσαλακώνει το μελτέμι είναι ο αύγουστος. κρεβάτι με κλειδώσεις σκουριασμένες ικανές να διακορέψουν τον ύπνο μας.

Έχεις δει ποτέ την ανατολή; Τόσα μπαχάρια και βιολέτες, τόσο πορφυρό και ρόδινο, μόνο τότε μπορεί να χωρέσει ο ουρανός. να την εισπνέεις την ανατολή, να την χορεύεις με τα σπλάχνα σου και έπειτα να την ελευθερώνεις γιατί δεν αντέχει ούτε τη φυλακή της καρδιάς σου.

και η θάλασσα και η άμμος και ο ήλιος και το φεγγάρι και τα σταφύλια, μικραίνουν σιβυλλικά τον αύγουστο. γίνονται γλυκίσματα που χωρούν στις τσέπες σου. Έλα να με τρατάρεις. κι εγώ θα ξαφνιστώ!

λογοτεχνικό φύλλο

Το «τίποτα» και τα «πάντα». μια μικρή σπηλιά ασήμαντη, άνοιγμα της στεριάς συνηθισμένο… βάλθηκε να χωρέσει μέσα στα σωθικά της ένα Σταυρό και μια ανάσταση. ακόμα κι ο ασβέστης και τα γιασεμιά στη γλάστρα και τα θαλασσόδεντρα φέρνουν παράταιρα πλάι σε τούτο τον αρραβώνα που τον βλογούν κάθε αυγή τα φύκια και οι γλάροι.

ποτα, ούτε καν από γυναίκα να γίνει μάνα. κι εκείνος αμίλητος, μπογιατισμένη σκιά πάνω στη σάρκα της, μπλέκει βασκανίες και θυμάρι πάνω στα μαλλιά της για να τη σώσει.

Σχισμή της γης ακατέργαστη, μοιάζει με εκείνη που πυριάζει μέσα της τη ζωή. εκείνη που σάστισε, εκείνη που πάσχισε, εκείνη που θρήνησε την αγαλ λίαση, εκείνη που τόλμησε να υπάρξει συνυπάρχοντας δίχως να αξιώσει τί-

17


Roy Lichtenstein

πρόσωπα

pop art

18

o πρωτοπόρος της


πρόσωπα

sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Με τον όρο Pop art αναφερόμαστε στο καλλιτεχνικό κίνημα που δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε στη μεγάλη Βρετάνια και στη δεκαετία του ’50 στην αμερική. η ονομασία οφείλεται στον Lawrence Alloway, κριτικό τέχνης, ο οποίος την χρησιμοποίησε το 1958. μέχρι τότε οι καλλιτέχνες της pop art αναφέρονταν ως νέο-νταντά, μιας και ο ντανταϊσμός θεωρείται πρόδρομος της pop art. Στόχος της pop art ήταν να αντιταχθεί στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, πετυχαίνοντας το με τον αυθορμητισμό, τα καταναλωτικά σύμβολα, τα comics, τα έντονα χρώματα, την υπερβολή, την απόρριψη του παραδοσιακού και τη ανύψωση του καθημερινού. ηγετική φυσιογνωμία της pop art θεωρείται ο Roy Lichtenstein. ο Roy Lichtenstein γεννήθηκε στο μανχάταν της νέας υόρκης το 1923. από τα εφηβικά του χρόνια κι έπειτα ασχολήθηκε με την τέχνη ως χόμπι, άκουγε φανατικά τζαζ και ζωγράφιζε πορτραίτα των μουσικών κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους πάνω στη σκηνή. αποφοίτησε το 1949 με πτυχίο MFA από το Ohio State University , το οποίο του προσέφερε μαθήματα στούντιο και καλών τεχνών. Στην πορεία του συνέβαλλε ουσιαστικά ο Hoyt L. Sherman, καθηγητής του στο πανεπιστήμιο. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την Isabel Wilson , με την οποία απέκτησε δυο γιους, τον David Hoyt και τον Mitchell . χώρισαν το 1965. από το 1960 διδάσκει στο Rutgers University, αλλά παραιτείται το 1964 για να επικεντρωθεί στην τέχνη. εκείνη την περίοδο ασχολήθηκε με την Proto-pop. Το 1961 αρχίζει να ζωγραφίζει pop

χρησιμοποιώντας κινούμενα σχεδία και τεχνικές που προέρχονται από τις διαφημιστικές εκτυπώσεις. Το 1962 διοργανώθηκε η πρώτη του ατομική έκθεση στο Carlebach Gallery στη νέα υόρκη. κατά τη δεκαετία του 1960 έργα του Lichtenstein εκτέθηκαν στο Leo Castelli Gallery στη νέα υόρκη μαζί με έργα των Andy Warhol, Jasper Johns, James Rosenquit και άλλων . αποστασιοποιημένος από τα έργα του αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό ο Lichtenstein δημιουργεί έργα προσιτά και οικεία στους θεατές. χρησιμοποιεί χρώματα έντονα όπως το μπλε, το κόκκινο, το κίτρινο, κάποιες φορές το πράσινο, το μαύρο και το λευκό και το αποτέλεσμα γίνεται οξύτερο. Τα έργα του δείχνουν σχεδόν βιομηχανικά, στερεοτυπημένα μέσω της αφαίρεσης και προσαρμόζονται στο ευρύ γούστο χωρίς να απλοποιείται το νόημα τους. αποτυπώνει μοτίβα western, αμερικανικά είδωλα, ήρωες της κλασικής μυθολογίας και επηρεάζεται από την κλασική περίοδο και την Rococo, την τέχνη της προϊστορικής περιόδου καθώς και την ελληνική αρχιτεκτονική. μέσω της ήρεμης προσέγγισής του ισοπεδώνει το περιεχόμενο του αντικειμένου ξεπερνώντας τους περιορισμούς όπως ο Cézanne . Στα έργα του, τα οποία φαίνονται επιφανειακά και για κάποιους ρηχά, κατάφερε να ευτελίσει συναισθήματα, καταστάσεις, πράξεις και ανθρώπους. Άφησε το στίγμα του στην ιστορία της τέχνης γιατί έδωσε στην pop art πνοή και ζωντάνια χρησιμοποιώντας comics,όχι όμως και τη θεματολογία τους. Πέθανε το 1997 από πνευμονία. Ελένη Μανόλοβα

19


μαύρη σελίδα

15 Ιουνίου 1945 ο Άρης Βελουχιώτης παγιδευμένος από την εθνοφυλακή αυτοκτονεί. αποκεφαλίζεται και 3 ημέρες αργότερα το κεφάλι του, μαζί μ' αυτό του συντρόφου του Τζαβέλα, βρίσκονται στα Τρίκαλα όπου και κρέμονται σε έναν φανοστάτη της κεντρικής πλατείας σε δημόσια θέα για 2 ημέρες.

20


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Monet

Σε ηλικία 20 ετών γνωρίζω τον ιμπρεσιονισμό και τον Monet. και τον ερωτεύομαι κεραυνοβόλα. μόλις είδα πρώτη φορά τον πίνακα με τις παπαρούνες έτρεξα να ξεθάψω ένα από αυτά τα σημειωματάρια όπου κατέγραφα διάφορα. αυτό το σημειωματάριο βρήκα τούτες τις μέρες. Ήρθε από το παρελθόν να μου ψιθυρίσει διάφορα σκονισμένα μυστικά και ψέματα. κι ανάμεσα σε όλα , ένα ποίημα. Το είχα διαβάσει σε ένα άρθρο ένθετου εφημερίδας , το είχα κόψει και το φύλαξα. είναι το ίδιο που μου έρχεται στο νου κάθε φορά που θρηνώ και εξοργίζομαι βουβά όταν ακούω για πόλεμο κι αδικία. ανάβω τσιγάρο και διαβάζω ξανά μετά από χρόνια : "....η άτυχη γενιά του 1918 ήταν η νεολαία εκείνη που πλήρωσε ακριβά το τίμημα του πολέμου στα εκτεταμένα χαρακώματα του Σομ, του καμπρέ και στο μακεδονικό μέτωπο. δυόμισι χιλιάδες φαντάροι και αξιωματικοί έπεφταν κάθε μέρα νεκροί στο δυτικό μέτωπο και στην πεδιάδα της Φλάνδρας ξεφύτρωσαν για πρώτη φορά οι γνωστές κόκκινες παπαρούνες από το άφθονο αίμα που πότιζε τη γη. εκεί βρέθηκε και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ματέν" η επιστολή του νεαρού λοχία-ποιητή Λορέν ντιμπουά, που σκοτώθηκε στη Φλάνδρα. Το μοιραίο γράμμα , που ευαισθητοποίησε τις μάζες του Παρισιού, στάλθηκε σαν αποχαιρετισμός στην αρραβωνιαστικιά του και έλεγε (σύμφωνα με απόδοση του κώστα ουράνη): Poppies, Near Argenteuil» Claude Monet, 1873

εικαστικά

Αγάπη μου, μην παραξενευτείς και μην τρομάξεις τώρα στη γραφή μου. Μια κι ήρθε ο Χάροντας προξενητής σου έγραψα με αίμα από την πληγή μου. Πως δεν κρατώ το λόγο μου, μη θαρρείς κι αν θες κόρη μου, να με πάρεις άντρα έλα το Μάη στους κάμπους να με βρεις, μια παπαρούνα κόκκινη στη Φλάνδρα. " Στέλλα ο. Λιάτου αρχαιολόγος

21


Χατζηστεφάνου

Νίκος ο μουσικός μουσική

Από πολύ μικρή ηλικία άρχισα να ασχολούμαι με την μουσική. Έχω κάνει μόνο ένα μάθημα πιάνου στα 5 μου. δεύτερο δεν έκανα γιατί η δασκάλα μου πέθανε. από μικρός ασχολήθηκα με την κλασσική κιθάρα αλλά μετά από 3 χρόνια διδασκαλίας κατάλαβα πως οι δάσκαλοι με περιόριζαν γιατί εγώ ήθελα να γράφω τραγούδια!! Στο γυμνάσιο έπιασα πάλι την κιθάρα στα χέρια μου ενώ άρχισα παράλληλα να τραγουδάω όπως νόμιζα - και να ενοχλώ τους γύρω μου. Το 1999 δίνω την πρώτη μου συναυλία στο κερατσίνι με το συγκρότημα Wildfire!! από 2001 μέχρι και το 2004 είμαι στο συγκρότημα Jezzabel με τους οποίους κάνουμε πάρα πολλές συναυλίες!! Παράλληλα παίζουμε και 3 δικά μου τραγούδια, τα "Φεύγεις", "μια νύχτα" και

"αλεξία" τα οποία ο κόσμος αγκαλιάζει από την πρώτη στιγμή. δυστυχώς όλα τα καλά κάπου τελειώνουν. Έτσι το 2005 με βρίσκει να στήνω τους AlfaRED69, ένα one-man-project όπως ξεκίνησε με mainstream ήχο. δεν ήθελε να και πολύ να καταλάβω πως ξένος στίχος για μένα σημαίνει hard rock/metal κι έτσι οι αRED69 γίνονται γρήγορα full-time μπάντα. κυκλοφορήσαμε 2 ερ με την μπάντα, τα τραγούδια των οποίων ακόμη και σήμερα είναι προς πώληση στα διάφορα digital stores (iTunes, Rhapsody, Amazon MP3 κ.ά.) Όλο αυτό το διάστημα από το 2001 δηλαδή, γράφω τραγούδια που έμεναν στην άκρη. Φέτος ήρθε η στιγμή να τα βγάλω προς τα έξω.

22


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΔΙΑΣΗΜΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑΣ

Η ΜΟΝΗ ΑΠΟΥΛΗΤΗ ΤΟΥ JERRY SPAGNOLI

πεζός Λόγος

Ο κηπουρός επισκέφτηκε ξανά τον κήπο. Όπως κάθε μέρα πέρασε για να μαζέψει τα ξερά φύλλα και τα αγριόχορτα της αυλής. κοίταξε το θεόρατο δέντρο που μαράζωνε. «αχ καημένο μου τι σε βρήκε και πεθαίνεις;» Πήρε την ψαλίδα του και έκοψε το μόνο πράσινο κλαδάκι του δέντρου. «μη με κόβεις!» ούρλιαξε το μικρό κλαδάκι με τρόμο, αλλά ήταν αργά ο άντρας ήταν μεθυσμένος. «ακούω φωνές σήμερα;» είπε ο κηπουρός και έξυσε το κεφάλι του. κοντοστάθηκε δίχως να πάρει απάντηση και πέταξε το κλαδάκι στη γυάλινη καρότσα με τα υπόλοιπα σκουπίδια του κήπου. Το λάθος είχε συμβεί: ο μεθυσμένος κηπουρός που δεν έβλεπε καλά λόγω της ηλικίας του έκοψε το μοναδικό δροσερό τμήμα του δέντρου. Τις επόμενες μέρες το θεόρατο δέντρο αρρώστησε βαριά. γέρασε απότομα και ένας δυνατός άνεμος το έριξε κάτω. η κορυφή του ήρθε και άγγιξε το κλαδάκι που εκείνη τη στιγμή κοιμόταν με τα υπόλοιπα ξερά χόρτα. Το δέντρο και το κλαδάκι αγκαλιάστηκαν τρυφερά για μια τελευταία στιγμή. Το δέντρο αγαπούσε το κλαδάκι του σαν να ήταν το μοναδικό του παιδί, που τώρα του το παίρνανε για πάντα μακριά. εκείνη την ώρα το κλαδάκι ονειρευόταν γλυκά και τεντώθηκε σε απίστευτα αστείες πόζες. για καλή του τύχη ένα παιδί που έπαιζε στην αυλή του παππού του ήρθε κοντά του και το φωτογράφισε με την αναλογική μηχανή του. «μαμά, μαμά κοίτα ένα μεγάλο δέντρο που φωτογράφισα.», είπε δείχνοντας το κλαδάκι που κοιμόταν. η μάνα τράβηξε το παιδάκι μακρυά από κείνο τον κήπο. Όταν ο σκοτεινός θάλαμος μετά από 3 μήνες εμφάνισε την φωτογραφία εκείνη έδωσε ένα θαυμάσιο αποτέλεσμα. Όντως το παιδί φωτογράφισε το κλαδάκι αλλά ήταν σαν να πόζαρε ένα γιγάντιο δέντρο μέσα στο κάδρο της φωτογραφίας. κανείς δεν καταλάβαινε τη διαφορά. η φωτογραφία σήμερα κοσμεί τον εκθεσιακό χώρο ενός από τους μεγαλύτερους φωτογράφους του κόσμου, γιατί το παιδάκι όταν μεγάλωσε έγινε σπουδαίος καλλιτέχνης. ο κόσμος βέβαια που δεν βλέπει με τα μάτια της καρδιάς περνά το κλαδάκι για τεράστιο δέντρο... Όλοι νομίζουν ότι πρόκειται για δέντρο που αγγίζει τη μαγεία του ουρανού. είναι όμως ένα κλαδάκι μικρότερο και από την καρδιά ενός παιδιού που ποζάρει λίγες στιγμής πριν ξεψυχήσει… Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα. Το θεόρατο δέντρο κόπηκε και πουλήθηκε στην αγορά. Το κλαδάκι χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή μιας φωλιάς σπουργιτιού. Το αγοράκι μεγάλωσε για τα καλά και το μόνο που υπάρχει είναι η φωτογραφία που έβγαλε στον κήπο του παππού του. Λένε ο διάσημος φωτογράφος δεν πούλησε ποτέ την φωτογραφία. και όταν τον ρωτούσαν γιατί σιωπούσε τρυφερά… Μαρία Άρτεμης Γκόλφη

23


πεζός Λόγος

εις Αδελφόν

Οι πρώτες βροχές τώρα ξεκίνησαν. Βρέχει με μια φοβερή επιμονή. και έπειτα, τα απογεύματα μοιάζουν πιο θλιμμένα. οι διαβάτες δεν φαίνονται, τα χέρια τους χωμένα μες στις τσέπες των παλτών τους. εγώ στους ανθρώπους κοιτώ πάντα τα χέρια, γιατί εκεί φαίνονται όσοι κατακτήθηκαν, όσοι υπέπεσαν στον κανόνα του αγγίγματος και έπειτα κανείς δεν έμαθε την τύχη τους, υπέκυψαν στα τραύματά τους και τάφηκαν, όπως είχε ήδη προσχεδιαστεί. κάποτε η θέα της πόλης θα με κουράσει, η ηλικία της μυστική δεν θα φανερωθεί ποτέ. Σκύβω στα χαρτιά μου, δεν έχω τίποτα να γράψω, τίποτα να πω. μονάχα ζωγραφίζω μεγάλα στόματα και εγώ εννοώ την κραυγή και ξέρω πως όταν με βρουν νεκρό, θα πουν πως κάτι φοβερό μου συνέβη και όλοι οι επιστήμονες, οι σχετικοί με το αντικείμενο θα παραμερίσουν τα συντρίμια σου, θα με κρατήσουν με ευλάβεια, οι εκρήξεις, οι σποραδικές εκρήξεις θα έχουν προκαλέσει μια οπή στο μέτωπό μου, σαν μάτι. εγώ από εκεί έβλεπα θα τους πω, εκείνοι σαστισμένοι θα με θάψουν σε μια γωνιά του αχανούς κήπου και από παντού θα ακούγονται τα γέλια μου και ο ιδρώτας των καλοκαιριών θα στάζει, παράξενα φυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες θα ξεπηδούν από το χώρο της ταφής μου, με τη γελαστή φωτογραφία της εκδρομής στα παράλια και τα σπίρτα που έχουν μουσκέψει και δεν θα μυρίσω ποτέ φως. Άκου, ακόμα και αν πέθανα, μπορώ να σου υποσχεθώ πως τα παιδιά μας θα ζήσουν, πως κάποτε θα βρούμε ένα δρόμο, ακόμα και αν όλες οι οδοί θα είναι κλειστές από στρατούς που πολεμάνε, εμείς, στο υπόσχομαι θα βρούμε ένα δρόμο, τα παιδιά θα τα σώσουμε, τους νεκρούς θα τους κρύψουμε στο βυθό της θάλασσας και ύστερα, ύστερα από τόσους αιώνες επιτέλους θα μπορέσουμε να ξεκουραστούμε και να συζητήσουμε για τα νέα μας και να δώσουμε τα χέρια που θα είναι όλο χώματα, να δώσουμε τα χέρια και έπειτα να χαθούμε πριν φτάσουν εκείνοι από τα υψώματα. κάποτε θα συναντηθούμε πάλι. και για τα παιδιά, εκείνο που σου έγραψα, στο υπόσχομαι.δεν υπάρχει τελευταία λέξη, δεν υπάρχει τελευταία υποθήκη και τα δέντρα μας, εκείνα που συγκρατούν τη ζωή, περιμένουν να συλλέξουμε τον καρπό, να βγούμε φωτογραφίες με φιλμ ευαίσθητο και ηλεκτρικό στις σκιές που ανεβαίνουν σαν οικισμοί. να δουλέψεις το δύσκολο ρυθμό του έρωτα, αν λες πως αγαπάς τη μουσική. εις το επανιδείν λοιπόν, αδελφέ. να μου φιλήσεις τον πατέρα, να μου πεις για τους παράδοξους χρωματισμούς που έχουν τα φτερά των πουλιών. «θα είμαι πάντα η τυχαία, στερνή σφαίρα στο περίστροφο των ματιών σου.» Απόστολος Θηβαίος

24


Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Μετάφραση στα Ελληνικά Μπαμπάκ Σαντέγκ Χατζάνι Ελπίδα χόρευαν η μέρα κι η νύχτα, ένα κομμάτι φεγγάρι στα μάτια τους, και κάτω απ’ τη βροχή από τις βόμβες κοιμόταν ένας άντρας με ένα ουράνιο τόξο στο κεφάλι. Ο ορισμός της αγάπης

Η ζωή

κα

θί

κι

αγάπη και παρωδία είναι μια κωμωδία η μια είναι το όνειρό της η άλλη το ψέμα της.

το

στη b l a ck l i s t

μεταφράσεις

Jean Simonneau

sodeia.net

εφήμερο λουλούδι έρημος χωρίς τέλος ουρανός χωρίς σκοπό ζωή χωρίς λόγο Ξάφνου, ένα παιδί. Το λουλούδι μοσχοβολά η έρημος γίνεται πάρκο ο ουρανός πίνακας κι η ζωή παίρνει νόημα. Όλα γεννιούνται με το παιδί.

H «Τελική Λύση», μεθοδευμένο πρόγραμμα του χίτλερ και των ναζί (εθνικοσοσιαλιστικό εργατικό κόμμα) κορυφώθηκε με τα στρατόπεδα μαζικής εξόντωσης, αφανίζοντας καταληκτικά 6 εκατομμύρια εβραίους της ευρώπης στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ολοκαύτωμα των εβραίων είναι το μεγαλύτερο έγκλημα του 20ού αιώνα και το μεγαλύτερο ομαδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας.

25


Ποιητικός

Λ όγος

Μικρά Άτιτλα 1. Πέτρινοι δράκοι οι άνθρωποι Πύρινες γλώσσες οι φωνές τους Ξυπνάνε ηφαίστεια μνήμες Που παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής 2. Ένα λυχνάρι ήρθε απόψε στον ύπνο μου δεν είχα λάδι να τ’ανάψω Ένα λυχνάρι έμεινε σβηστό γιατί δεν έψαξα τρόπο να το ανάψω και η νύχτα έμεινε. Χριστίνα Πλούμπη Καρέτα – Καρέτα

9

η εποχή μας δεν είναι για πολλά Ξεδιάντροπα ασελγεί πάνω στο ουράνιο τόξο κι εσύ ταμπουρωμένος στο καβούκι σου κομμάτια κάνεις την παλιά φωτογραφία αυτή που τα μαλλιά μου παραμέριζες για να σκουπίσεις τα μάτια μου Στην άλλη μου ζωή θα γεννηθώ χελώνα μια αιωνόβια καρέτα – καρέτα υπό περιορισμούς ελεύθερη με υπέρ – ενισχυμένο θώρακα Ίσως τότε να με προσέξεις... Έφη Ντασκαγιάννη

26


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Ανεπίδοτη επιστολή

ποίηση

Αγαπητέ Jean Σου γράφω με λιγόθυμη ψυχή και δάκτυλα που δύσκολα περπατούν η μικρή αιωνιότητα φτάνει στο τέλος της Το αίμα εγκαταλείπει γοργά τον μύθο μικρά κόκκινα χελιδόνια αποδημούν στόμα άνεργο λευκό μαντηλάκι κιτρινισμένης άνοιξης κοσμούν Ασέλγεια μόνη υποδέχομαι τον χειμώνα Λίγη ασέλγεια πιο μόνη από ποτέ ίσως και αποπλάνηση Το σφύριγμα του τρένου όλο πιο κοντά η τέχνη ίσα που προφταίνω να συντριβώ σου ζητά. Όσα πρόσφερα δεν ήταν δικά μου Όσα μου χαρίστηκαν Στους τοίχους σκληρά χρησιμοποιημένα μπαλώματα να χαράξεις, ελάχιστοι την πόρτα μου χτυπούν στο ιερό σάπιος Τα μάτια ξέμειναν από ισχυρισμούς να μπεις. το νερό χύθηκε χωρίς αιτία κραυγές κι αλαλαγμούς Σου γράφω με την ανταρκτική για ύμνους στα γόνατα ξαπλωμένη να προσφέρεις. και δάκτυλα που φοβούνται την φωτιά. γδορές και κρότους ο αγέρας δεν ανασταίνει στα στήθια της ιέρειας τα πλαστικά λουλούδια να φέρεις. Το χιόνι χορεύει στο πάτωμα και σαν η τελετή ανάπηρος ο καθρέφτης απ’ τον εφιάλτη σου αρνείται να κοιτάξει γλιτώσει, Το σιφόνι φύτρωσε δόντια στην ψυχή σου οι κούπες απολιθώματα στον νεροχύτη μαύρες πλάκες και μια μικρή αράχνη τυφλά θα φωνασκείς νοικιάζει τα κατακάθια τους και ίσως τότε, Το παλτό σκονίζεται στην ίδια θέση άσελγα πλανώντας Σιωπηλός σύντροφος τη γραφή σου, η μικρή αιωνιότητα γκρεμίζεται και ίσα-ίσα που προλαβαίνει Τέχνη λεχώνα να σου μηνύσει Jean, θα αρχίσεις κάποτε σ’ αγάπησα πολύ ... να γεννάς. Μαρία Ροδοπούλου

Άγγελος Θεοχάρης

27


Από την ποιητική συλλογή «Δεν έχω Visa για την Ελευθερία» η τρέλα μου αναρριχάται καλπάζει , τραγουδάει στα ουράλια , στα ιμαλάια , στις ΄ανδεις , γίνεται παιάνας , γίνεται ένα με ινδούς και ινδιάνους . αγαπάει εκατομμύρια γυναίκες και άστρα , ταξιδεύει με το σμήνος του χρόνου , γίνεται λουλούδι , μέλισσα , πεταλούδα , μεθυσμένη απ' τη γύρη της φύσης , πίνει κρασί στο πατητήρι του έρωτα , στην οδό γολγοθά αναπνέει και εισβάλει σαν τανκ στο ιερό του Βούδα και προσεύχεται . η τρέλα μου είναι Πυρηνικό εργοστάσιο στους πρόποδες του νεπάλ , στις ακτές του μπαγκλαντές στην αβάνα της κούβας . η τρέλα μου πατάει το σήμερα ραπίζει το χτες ανασταίνει το αύριο . η τρέλα μου κυματίζει σε καταφύγιο της αναπούρνα , μέσα στο ψυχιατρείο των άστρων βασιλεύει , ανασταίνει τη γήινη θλίψη αστράτευτη κόρη . Γιωργος Βλάχος Στο αντί-μέτωπο

9

αντιμέτωποι με μια σκληρή πραγματικότητα εχθροί με της ανέχειας την οντότητα διαμαρτυρόμενοι ενάντια στην ανισότητα Έρμαια στης κοινωνικής μας έκπτωσης την κοιλότητα Θεατές μίας παράστασης με άσχημη έκβαση αγωνιστές μιας μάχης με πρωτόγνωρη ένταση Πειραματιστές στης επιβίωσης το χημείο αγαλματίδια στης ευτυχίας το μουσείο Μαρίνα Αποστόλου

28


sodeia.net

Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011

Παρασκευή βράδυ Φόρεσα τα καλά μου, όπως όλοι οι ξεπεσμένοι αριστοκράτες της γειτονιάς μου. μασκαρεύτηκα με την καλύτερη διάθεση που ανακάλυψα στην ντουλάπα. Βγήκα απ’ το σπίτι σαν άγημα πυροβολικού. δίπλα μου στεκόταν η εκλεκτή Σούζαν κι εγώ καμάρωνα σαν φασιανός. Περάσαμε απ’ όλα τα περάσματα ανάκτησης αξιοπρέπειας της πόλης. Παραγγείλαμε συνολικά δεκαεφτά νταμιτζάνες κρασί. Λίγο πριν μας μεταφέρουν στα επόμενα επείγοντα, της εξομολογήθηκα τον βαθύ, ωραίο, ειλικρινή έρωτα μου, για τα βαθειά, ωραία, ειλικρινή μάτια της. δεν ξέρω αν με άκουσε. Τουλάχιστον ξεκουράστηκε η καλή μου, αποκοιμήθηκε ήσυχα, ακουμπώντας το κεφάλι της στους ώμους μου, στο πιό κεντρικό παγκάκι του ωραιότερου πάρκου της περιοχής.

ποίηση

Νικος Παϊζάνης

Το φεγγάρι έπεσε

Έχει πανσέληνο απόψε, είπανε Έχει ασέληνο απόψε, λέω Πόσα να αντέξει κι εκείνο το έρημο Πήρε το σκοτεινό μάγουλό του και κρύφτηκε πίσω από ένα κεράσι στην αυλή μπορεί, βέβαια, να έχει απλώς βγει για σεργιάνι να πίνει την μπίρα του στο μαγαζί με τους άλλους και να κορτάρει μ΄ επιμονή και θράσος τα αστέρια -ναι, σαν να το ακούω κιόλας να γελάει που στέκομαι εγώ εδώ μόνος μου. γιορτάζουν οι ερωτευμένοι απόψε γιορτάζουν τα χείλια κι οι αγκαλιές κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους για να την προϋπαντήσει και κάποιος ίσως κόβει με το μαχαίρι του μια φέτα της για να δοκιμάσει κάνω ένα τακ με το λαιμό μου, πάνω από το περβάζι, μπας και δω. Τίποτα Πού μιλάνε όλοι για πανσέληνο, επιτέλους; Χρήστος Αρμάντο

29


Τρόικα! Εννέα πράγματα που άλλαξαν στη ζωή μας μετά την

1

Αντιληφθήκαμε ότι τα ένσημα μετατράπηκαν σε αυτοκόλλητα “panini”! Δεν έχει καμία απολύτως σημασία πόσα κολλάμε και πόσα άλμπουμ συμπληρώνουμε. Η αξία τους περιορίζεται μόνο στην ηθική ικανοποίηση του συλλέκτη.

2

Καταλάβαμε ότι η ΟΝΕ, δεν είναι οικονομική και νομισματική ένωση αλλά ποδοσφαιρική κατηγορία στην οποία ο πρώτος παίρνει το πρωτάθλημα και οι τρεις τελευταίοι υποβιβάζονται στο ΔΝΤ.

3

Διαπιστώσαμε ότι ο εθνικός πλούτους της χώρας δεν είναι τίποτα άλλο από κυβερνητικός πλούτος της ΩΡΑΣ στο πιάτο των δανειστών.

4 5

Μάθαμε ότι ο «μηχανισμός στήριξης», μας στηρίζει αφού πρώτα μας αρπάξει οτιδήποτε έχουμε για να στηριχτούμε μόνοι μας.

6

Διδαχθήκαμε ότι ένα σχολικό βιβλίο είναι πιο ακριβό από ένα δακρυγόνο, οπότε συμφέρει την κυβέρνηση να παρέχει στο λαό μόνο δωρεάν δακρυγόνα! Προτεραιότητες…

7

Κατανοήσαμε ότι φράσεις όπως: «πάω για δουλειά», «τα λέμε στη δουλειά», «τι δουλειά έχεις εσύ εδώ», «δουλειά δεν είχε ο διάολος»! Στερούνται πλέον νοήματος.

8

Είδαμε την ελληνική δημοσιογραφία να κάνει επιτέλους σωστή ιεράρχηση της επικαιρότητας. π.χ. Μπορεί να γίνεται πρώτο θέμα από τις εφημερίδες το σχέδιο εξόντωσης του τέως πρωθυπουργού, αλλά δεν περνάει ούτε στα ψιλά το σχέδιο εξόντωσης ενός ολόκληρου λαού.

Είδαμε τους οδηγούς τουριστικών λεωφορείων, να αντικαθιστούν τη γνωστή ταμπελίτσα με την προειδοποίηση «συχνές στάσεις» με το: «κάντε υπομονή περνούν οι δανειστές σας».

9

Εμπεδώσαμε ότι η δημοκρατία είναι σαν τη μασέλα. Όταν μας ενοχλεί τη ρίχνουμε στο νερό.

30


sodeia.net

ιστορία Αρχαίου Κόσμου

φθινόπωρο 2011 μουσική - χορός

ξένη πεζογραφία

β

Philip Roth Nέμεσις εκδόσεις Πόλις

Θεοφανία Ανδρονίκου 8 Ψυχές που δεν έφυγαν εκδόσεις Καλυδών

Άλφρεντ Τέννυσον 12 ποιήματα εκδόσεις Διώνη

Achilles Fiancee Άλκη Ζέη εκδόσεις Κέδρος

ποιητική συλλογή

ποιητική συλλογή

ποιητική συλλογή

Δημήτρης Κωνσταντάρας 24 δευτερόλεπτα εκδόσεις Καστανιώτη

Δημήτρης Σαραντάκος Γραμμές των Οριζόντων εκδόσεις Γνώση

ελληνική πεζογραφία

ελληνική πεζογραφία

ελληνική πεζογραφία

Οράσιο Σάλας Tango εκδόσεις Γνώση

Μπάτλερ Ουίλλιαμ Γέητς 70 ερωτικά εκδόσεις Εστία

31

Κώστας Πάτσης 32 + μία φορές έρωτα εκδόσεις Μανδραγόρας


διανέμεται χωρίς αντίτιμο

ΑΘΗΝΑ Επίκαιρα Αγ. Ιωάννου 41, Αγ. Παρασκευή - IΑΝΟS Σταδίου 24, Αθήνα - Κλεψύδρα Πασσώβ & Ταϋγέτου,Γκράβα - Λεμόνι Ηρακλειδών 22, Θησείο - Λέξικον Θεσσαλίας 77, Πετρούπολη - Πολιτεία Ασκληπιού 1-3 & Ακαδημίας - Πρωτοπορία Γραβιάς 3-5, Πλ. Κάνιγγος - Βιβλιοχαρτοπωλείον Αγ. Δημητρίου 49, Αγ. Δημήτριος. Εργαστήρι Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας Καπλανών 8, Κολωνάκι - Χάρτες Ζωοδόχου Πηγής & Βαλτετσίου, Εξάρχεια. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Βιβλιοβάρδια Ναυαρίνο - ΙΑΝΟS Αριστοτέλους 7 - ΙΑΝΟS 25ης Μαρτίου 45 - Μπαρμπουνάκης Αριστοτέλους 4 - Σαιξπηρικόν Εθνικής Αμύνης 14. ΠΕΙΡΑΙΑΣ Τσαμαντάκης Καραολή & Δημητρίου 43. ΑΡΓΟΣ Αναγέννηση Ινάχου 127-129 ΒΟΛΟΣ Subway (bookstore) ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Σταματελάτου Χρ. Λιθόστρωτο 1, Αργοστόλι. ΚΡΗΤΗ Σχήμα Α. Παπανδρέου 38, Χανιά. Φωτόδεντρο Κοραή 21, Ηράκλειο - Κλαψινάκης Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου - Πολυχώρος “Περίπου” 28ης Οκτωβρίου 25, Αγ.Νικόλαος ΛΑΜΙΑ Οιωνός Κολοκοτρώνη 11 - Κεντρί Θεμιστοκλέους 10 ΛΑΡΙΣΑ 9 Ρίχτερ Άνθιμου Γαζή 37α. - Παιδεία Κανάρη 11 ΜΥΤΙΛΗΝΗ Παπασωτηρίου Ερμού 211. Χατζηδανιήλ Ερμού 19 - Ειρμός Καβέτσου 24 ΠΑΡΟΣ Δημοτική Βιβλιοθήκη Παροικία Πάρου ΠΑΤΡΑ Πρωτοπορία Γεροκωστοπούλου 31-33 - Πολύεδρο Κανακάρη 147 - Παπασωτηρίου Πατρέως 30 ΣΕΡΡΕΣ Φωτίου Μεραρχίας 41 - Σχολαρχείον Παναγή Τσαλδάρη 20. ΣΠΕΤΣΕΣ Κέντρο Τύπου, Ντάπια.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.