ç¯ ôìç òÅÇÔ×°ð± ÜÆ ÕÅ õÅñÃÅ ÍÍ òÅÇÔ×°ð± ÜÆ ÕÆ ëåÇÔ ÍÍ ÇÃμÖ Õ½î é³± Û¶ò¶º êÅåôÅÔ òñ¯º ìÖÇôÁÅ “îÆðÆ-êÆðÆ” çÅ ÇÃè»å Áå¶ ÖÅñÃÅ êð³êðÅ ðÅÔƺ ê©êμÕ Ô¯ÇÂÁÅ “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” çÅ Çç©ó· óÕñê ÇÃμÖ» é³± ÇܳéÅ À°åôÅÔ Áå¶ ÇòôòÅà Çç³çÅ þ, ÇÃμÖ Çòð¯èÆ ðÅÜÃÆ Çèð» ÇÂà 寺 À°éÆÁ» ÔÆ íË-íÆå Ô°³çÆÁ» Ôé Í ÇÂÔÆ ÕÅðé þ ÇÕ ÇÂÔ ÇÃè»å Áå¶ Ã³Õñê Çòð¯èÆÁ» ç¶ ÇéôÅé¶ “å¶ ÇðÔÅ þ Í “îÆðÆ êÆðÆ” ç¶ ÇÃè»å é³± ðÅÜ ÃμåŠ寺 òμÖðÅ Õðé çÅ ïåé ÕÆåÅ Ü»çÅ þ Í “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” ç¶ Ã³Õñê é³± õÅñÃÅ ðÅÜ çÆ ÃæÅêåÆ å¯º òμÖ ÕðÕ¶ ÇÂà çÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ ÕðéÆ Ôî¶ôÅ ÔÆ ÃæÅêåÆ Çèð ç¶ ïåé» çÅ ÇÔμÃÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂà ê©ÚÅð çÅ ÇÂÕ ÇÔμÃÅ ÇÃμÖ ÇçμÖ òÅñÅ ðμÇÖÁÅ Ü»çÅ þ å» ÇÕ Õ½î ç¶ Á³çð ÁÅêä¶ ÇÃè»å Áå¶ Ã³Õñê ê©åÆ Çæó·Õä êËçÅ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕ¶ Í ÇÂà ÇòÚ Õ¯ÂÆ ôμÕ éÔƺ þ ÇÕ ÇÂà Çòð¯èÆ ê©ÚÅð çÅ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÁÃñ ÖÅö é¶ Õç¶ ê©íÅò éÔƺ Õì±ÇñÁÅ Í ÇÃμÖ Õ½î é¶ ×°ð± ÕÅñ 寺 ìÅÁç ç¯ òÅð ðÅÜ ÃæÅêå ÕÆåÅ þ Áå¶ À°Ã ôÅé çÅ ÁÇÔÃÅà սî ÇòÚ éòƺ èóÕä íð Çç³çÅ þ Í ÇÂö ÇòÚÅð çÅ ç±ÜÅ êÇÔ¬ ÇÂÔ òÆ þ ÇÕ îÆðÆ êÆðÆ çÅ ÇÃè»å Áå¶ “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” çŠóÕñê îé°μÖåÅ é³± éòƺ öè ç¶ä ç¶ Ãîðμæ Ôé Áå¶ ÇÂé·» çÆ ÃÔÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ å¶ ê©ÚÅð çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÇÔμö ÁŪçÆ þ Í ÇÂö Ç÷³î¶òÅðÆ é³± îÇÔñà ÕðÇçÁ» ÁÃƺ ÇÃμÖ Ãà±â˺àà ëËâð¶ôé òñ¯º ÔμæñÅ ÇÕåÅìÚÅ ê©ÕÅÇôå Õðé çÅ ÇéîÅäÅ ïåé Õð ðÔ¶ Ô» Í ÇÂà ÇÕåÅìÚ¶ ÇòÚ ç¯ êðÚ¶ ÛÅê¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé Í êÇÔñÅ êðÚÅ ÜðîéÆ çÆ ñ¶ÇÖÕŠܯÇÂà ڽèðÆ êËàÆ×ðÆÀ± çÆ ÇÃμÖ ÃîμÇÃÁÅ ìÅð¶ â³±ØÆ Ö¯Ü çÅ éåÆÜÅ þ Í ÇÂà ÇòÚ ÇÃμÖ ðÅÜ çÆ ÃæÅêåÆ íÅò õÅÇñÃåÅé ìÅð¶ ׳íÆð îÃÇñÁ» é±³ ìÔ°å óÜÆç×Æ éÅñ Û¯ÇÔÁÅ Ç×ÁÅ þÍ ç±ÃðÅ êðÚÅ ê©ÇÃμè ÇÃμÖ ÇÚ³åÕ Áå¶ ÇòçòÅé ÇÃðçÅð Õê±ð ÇÃ³Ø (ꩯëËÃð ÁÅë ÇÃμÖÇÂ÷î) òñ¯º ÇñÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ¶Í ÇÂÔ ç¯Ô» êðÇÚÁ» çÅ î±ñ êÅá Á³×ð¶÷Æ íÅôÅ ÇòÚ þ Áå¶ ÁÃƺ ÇÂÃçÅ ê³ÜÅìÆ Áé°òÅç ÛÅê ðÔ¶ Ô» Í ÇÂé·» êðÇÚÁ» ÇòÚ õÅñÃÅ ðÅÜ çÆ ÃæÅêåÆ Áå¶ “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” ç¶ Ü¯ êμÖ ñ×í× ÚÅð çÔÅÕ¶ êÇÔñ» À°ØÅó¶ ׶ Ãé, À°Ô ÁμÜ òÆ ×³íÆð ÇòÚÅð ÚðÚÅ çÆ î³× Õðç¶ Ôé Í Ã³Ö¶ê ÇòÚ ÕÇÔäÅ Ô¯ò¶ å» ÇÂÔ ÕÇÔäÅ Õ°æ» éÔƺ Ô¯ò¶×Å ÇÕ ÇܳéÅ ÁÃƺ “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” ç¶ Ã³Õñê é³± ÃÔÆ Áðæ» ÇòÚ êÛÅä»×¶, úéÅ ÔÆ Õ½î çÆ Úó·çÆ ÕñÅ é³± ìðÕðÅð ðμÖä ñÂÆ ÕÅîïÅì Ô¯ò»×¶ Í òÅÇÔ×°ð± ÜÆ ÕÅ õÅñÃÅ ÍÍ òÅÇÔ×°ð± ÜÆ ÕÆ ëåÇÔÍÍ ×°ð± ê³æ ç¶ çÅà ê©èÅé Áå¶ Õ¶ºçðÆ Õî¶àÆ î˺ìð ÇÃμÖ Ãà±â˺àà ëËâð¶ôé
1
ðÅÜ Õð¶×Å ÖÅñÃÅ : ÇÂÕ ÇòÚÅð ÚðÚÅ õÅÇñÃåÅé ìÅð¶ ÇÂÕ ÇòÚÅð éÆîåÆ Ü¯ÇÂà ڽèðÆ êËàÆ×ðÆÀ± ÇÂà Çòô¶ À°êð ÇÂÔ ñ¶Ö ÇñÖä çÆ ê©¶ðéÅ îËé³± À°é·» ìÔ°å ÃÅð¶ ÇÃμÖ» 寺 ÇîñÆ ÇÜé·» éÅñ î¶ðÆ î°ñÅÕÅå î¶ð¶ ê³ÜÅì ÇòÚ ç¯ ÃÅñ ç¶ ê©òÅà ç½ðÅé Ô¯ÂÆ Áå¶ ÇÜé·» ç¶ Ççñ» ÇòÚ ÇÂÕ ÁÅ÷Åç Áå¶ ðÅÜéÆåÕ å½ð ”å¶ Ö°çî°ÖÇåÁÅð ÁÅêä¶ ç¶ô ÇòÚ ðÇÔä çÆ åÆìð ÇÂμÛÅ ÃÆ Í ÇÂæ¶ î¶ðÅ ÇÂðÅçÅ ÇÂà Çòô¶ éÅñ Ãì³èå À°é·» Õ°Þ îÔμåòê±ðé î°μÇçÁ» é³± ÃÅÔîä¶ ÇñÁÅÀ°ä çÅ þ ÇÜÔó¶ ׳íÆð ÇòÚÅð» çÆ î³× Õðç¶ Ôé Í ÖÅÇñÃåÅé çÅ Ãîðæé Õðé òÅÇñÁ» çÆ Ãí 寺 êÇÔñÆ ÃîμÇÃÁÅ À°é·» ç¶ ÁÅêä¶ îé» ÇòÚ ÔÆ ÇÂà ç¶ô çÆÁ» ÃðÔμç çÆ Ôμçì³çÆ ìÅð¶ êÂÆ Ô¯ÂÆ À°ñÞä þ Í ÇÜà ÇÖμå¶ é³± ÖÅÇñÃåÅé ÇÕÔÅ ÜÅäÅ þ À°Ã çÆ Ãêμôà ÇéôÅéç¶ÔÆ ÕðéÆ êò¶×Æ Í ÇÂà îÃñ¶ ç¶ ÁÅî å½ð ”å¶ Çå³é óíÅòÆ Ôμñ î³é¶ Ü»ç¶ Ôé Í êÇÔñÅ Ôμñ Ô°ä ç¶ ê³ÜÅìÆ Ã±ì¶ òÅñ¶ Ö¶åð é³± ÔÆ ÖÅÇñÃåÅé î³é ÇñÁÅ ÜÅò¶, ç±ÜÅ ÇÕ ê³ÜÅì Ã±ì¶ ç¶ éÅñ ÇÔîÅÚñ ê©ç¶ô, ÔÇðÁÅäÅ, ÇçμñÆ Áå¶ ðÅÜÃæÅé éÇÔð ç¶ éÅñ ñμ×çÅ ðÅÜÃæÅé çÅ ÇÂñÅÕÅ ÖÅÇñÃåÅé î³ÇéÁÅ ÜÅò¶ Í åÆÜÅ ÃÅð¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé é³± ÔÆ ÖÅÇñÃåÅé ÇòÚ ìçñ ÇçμåÅ ÜÅò¶ Í êÇÔñ¶ Ôμñ ìÅð¶ ÁÅî å½ð ”å¶ Ã¯ÇÚÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ î½Ü±çÅ ê³ÜÅìÆ Ã±ìÅ îÅÇÂÕ êμÖ¯º ÇàÕÅÀ± éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ Í ÇÃμÖ Õ½î çÆ ðÆó çÆ ÔμâÆ ÃîÇÞÁÅ ÜÅä òÅñŠ궺ⱠÜμà Áå¶ î÷·ìÆ íÅÂÆÚÅðÅ Õç¶ ÇÂÔ ìðçÅôå éÔƺ Õð¶×Å ÇÕ À°é·» çÆ ÷îÆé é³± ÇÂ³é¶ Û¯à¶ ÇÜÔ¶ ÇÖμå¶ ÇòÚ Ãî¶à Õ¶ ðμÖ ÇçμåÅ ÜÅò¶ Í ê±ð¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé À°å¶ ÛÅ ÜÅä òÅñÅ åÆÃðÅ Ôμñ òÆ Áܯն ÇÃÁÅÃÆ ÔÅñÅå» ç¶ î°åÅìÕ ñÅ×± Õðé ï¯× éÔƺ þ Í Õ°μñ ÇîñÅ Õ¶ ÇÃðë ç±ÃðÅ Ôμñ ÔÆ Ã³íò î³ÇéÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í ÇòÚÅðäï¯× þ ÇÕ ÇÃμÖ ÖÅÇñÃåÅé ÇÕª ÚÅÔ°³ç¶ Ôé Áå¶ ÖÅÇñÃåÅé ìäé éÅñ À°Ô ÕÆ òÅè± Öμà ñËä׶? î½Ü±çÅ î³× çÅ ÇêÛ¯Õó ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÂÕ å» Ô°ä ÇÂÔ Ãêμôà ÇîÃÅñ» ÃÅÔîä¶ ÁÅ ×ÂÆÁ» Ôé ÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇÂÕ èðî ÇéðêμÖ ðÅÜ éÔƺ þ Áå¶ ÇÃμÖ» ÇòÚ ÇÂÔ èÅðéÅ ÷¯ð ëó ðÔÆ þ ÇÕ ÇÃμÖ» é³± ÇÂÕ Õ½î ç¶ å½ð ”å¶ À°Ô îÅé ÃéîÅé éÔƺ Çîñ ÇðÔÅ ÇÜÃç¶ À°Ô ÔμÕçÅð Ôé Í ÇÃμÖ» çÆ ê³æ ç¶ ÇéÁÅð¶êä é³± ûíä çÆ Õ¯Çôô ÔÆ ÖÅÇñÃåÅé çÆ î³× çÅ î±ñ ïîÅ þ Í ÇÃμÖ ÁÅêäÅ ðÅÜ ÇÃðë ÇÂà ×μñ ÕðÕ¶ ÔÆ éÔƺ ÚÅÔ°³ç¶ ÇÕ À°é·» éÅñ Õ°Þ Õ° Ö¶åð» ÇòÚ ÇòåÕðÅ Ô¯ ÇðÔÅ þ Í Ãׯº À°Ô î³éç¶ Ôé ÇÕ À°é·» çÆ êÇÔÚÅä ÇÔ³ç±Á» éÅñ¯º òμÖðÆ þ Í ÇÃμÖ» çÆ ÇÂà òμÖð¶êä çÆ èÅðéÅ ÇêÛ¶ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ êÅåôÅÔ ç¶ Ã 寺 ñË Õ¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ òÅêðÆÁ» ØàéÅò» çÅ ìÔ°å òμâÅ ï¯×çÅé þ Í çÃò¶º ×°ð± ç¶ ÃÅÔîä¶ ç¯ î°μÖ Ãð¯ÕÅð Ãé êÇÔñÅ ÁÅêä¶ ÇÃμÖ» é³± Üæ¶ì³çÕ å½ð ”å¶ ÇÂÕÜ°μà Áå¶ î÷ì±å ðμÖäÅ Í ç±ÃðÅ ÇÃμÖ» ÇòÚ ÁÅêäÆ òμÖðÆ Áå¶ ÇéÁÅðÆ ÔÃåÆ çÅ ÁÇÔÃÅà ÇܪçÅ ðμÖäÅ Í çÃò¶º êÅåôÅÔ ç¶ ÇÂé·» Ãð¯ÕÅð» çÆ ê±ðåÆ éÅñ ÇÂÕ éòƺ ÃîÅÇÜÕ Ãëì³çÆ Ô¯ÂÆ ÇÜÃ
2
éÅñ ÇÂÕ íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ èÅðÇîÕ ÇòôòÅà çÆ ðμÇÖÁÅ ÔÆ éÔƺ Ô¯ÂÆ Ãׯº ÇÂÕ Áñμ× Õ½î çÆ ÃæÅêéÅ Ô¯ÂÆ Í ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ Ôð ç½ð ÇòÚ ÇÃμÖ» òñ¯º שÇÔä ÕÆå¶ Ã»Þ¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ å÷ðì¶ é¶ À°é·» é³± ÇÔ³ç±Á» Áå¶ î°ÃñîÅé» éÅñ¯º Ãêμôà ð±ê ÇòÚ ÇÂÕ òμÖð¶ ÃîÅÇÜÕ íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ å½ð ”å¶ ÃæÅÇêå Õð ÇçμåÅ Í ÇÜà û޶ ÇÂÇåÔÅÃÕ å÷ðì¶ çÆ î˺ ×μñ Õð ðÔÆ Ô» À°Ô ûÇíÁÅ ÇêÁÅ þ Í ÇÃμÖ ÇÂÕ Õ½îÆ íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ å½ð ”å¶ ÁÅêäÆ ÇÂÕî°μáåÅ ìäÅÂÆ ðμÖä ñÂÆ ÁÅêäÆ ÇÂÇåÔÅÃÕ ê©³êðÅ ÇòÚ¯º Ü÷ìÅ ê©Åêå Õðç¶ Ôé Áå¶ ÇÃμÖ ÁÅêä¶ ÇéÁÅð¶êä çÆ ÇçμÖ é³± ÁÅêä¶ ê³Ü ìÔ°å ê©åμÖ Çڳ鷻 ðÅÔƺ ûíÆ ðμÖç¶ Ôé Í ÇÂà ÕðÕ¶ ÔÆ ÇÂé·» ê³Ü Çڳ鷻 çÆ ÖÅà îÔμååÅ þ Í ç°éÆÁ» ÇòÚ ÇÃμÖ Õ½î ÇÂÕ ÇܪçÆ ÜÅ×çÆ ÔÃåÆ òܯº úéÅ ÇÚð ÔÆ ÕÅÇÂî ðÔ¶×Æ Ü篺 åÕ íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ ñ¯Õ êμ×, ÕóÅ, ÕÛÇÔðÅ å¶ Õ¶Ã» ç¶ èÅðéÆ ðÇÔä׶ Í Ü篺 òÆ Õ¯ÂÆ ÇÃμÖ ÇÂé·» ÕÕÅð» é³± ÇåÁÅ× Çç³çÅ þ, À°Ô ÁÅêäÆ ÃμÇíÁÅÚÅðÕ êÛÅä ç¶ Çڳ鷻 é³± ×°ÁÅ ìËáçÅ þ Áå¶ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ Á³× òܯº ÁÅêäÆ Ô¯ºç òÆ ×°ÁÅ ìËáçÅ þ Í ÖÅÇñÃåÅé çÆ î³× ñÂÆ î°μÖ î°μçÅ ÇÃμÖ» çÅ ÁÅêäÆ Õ½îÆ êÛÅä é³± ìÚÅÂÆ ðμÖä çÅ þ êð ÇÂÃ ç¶ éÅñ éÅñ ÇÂÕ êμÖ ÇÂÔ òÆ þ ÇÕ ÇÂÕ íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ å½ð ”å¶ ÇÃμÖ ìÔ°å ÔÆ åðμÕÆ êóç ñ¯Õ Ôé Áå¶ À°Ô ïÕÆé Õðç¶ Ôé ÇÕ Ü¶Õð ê³ÜÅì À°å¶ À°é·» çÅ ê±ðé ð±ê ÇòÚ ÁÇèÕÅð Ô¯ ÜŶ å» À°é·» çÆ ÃÇæåÆ Ô°ä 寺 ìÔ°å ì¶Ôåð Ô¯ ÃÕçÆ þ Í ÇÂà åð·» À°é·» é³± ðå³åð ðÅÜ çÅ ÇÂÔ ñÅí Ô¯ò¶×Å ÇÕ À°Ô ÁÅêä¶ ç¶ô é³± ìÔ°å Ö°ôÔÅñ Á×»Ôòè± ìäÅ ñËä׶ Í õÅÇñÃåÅé çÆ ê©ÅêåÆ Â¶éÆ ÜñçÆ Ã³íò éÔƺ þ ÇÕªÇÕ ÔÅñ çÆ ØóÆ ÇÃμÖ ÇÂÕÜ°μà éÔƺ Ôé Í À°Ô ÁÅêÃÆ ë°μà çÅ ÇôÕÅð ðÅÜÃÆ Ãëì³çÆÁ» ÇòÚ ò³â¶ ԯ¶ ÔéÍ ÇÃμÖ» ÇòÚ ÁÅê î°ÔÅð¶ ÇòÚðé çÆ ð°ÚÆ ìÔ°å íÅðÆ þ Í ÜÅåêÅå ê±ðÆ åð·» Öåî éÔƺ Ô¯ÂÆ þ Í ò¯à ðÅÜéÆåÆ ”å¶ ÁèÅÇðå ÁçÅÇðÁ» é¶ ÃîÅÇÜÕ ã»Ú¶ ç¶ Ôð êμèð À°å¶ ÇÃμÖ ñÆâð» çÆ Ç×äåÆ ÇòÚ òÅèÅ ÕðÕ¶ ÇÃμÖ» çÆ Ôð ÇÃÁÅÃÆ Üæ¶ì³çÆ ÇòÚ ë°μà Áå¶ èó¶ì³çÆ ç¶ Áîñ é³± Ô¯ð å¶Ü Õð ÇçμåÅ þ Í ÇÂà ÔÅñå ÇòÚ ÖÅÇñÃåÅé ê©Åêå Õðé ç¶ ÇÕÔó¶ ÃÅèé òðå¶ ÜÅä ? ÖÅÇñÃåÅé çÆ ê©ÅêåÆ çÅ ðÃåÅ Áå¶ ÃÅèé Ç÷ÁÅçÅåð Ã ç¶ ÔÅñå» À°êð Çéðíð ÕðçÅ þ Í êð³å± Çëð òÆ ÇÂà îÅîñ¶ Ãì³èÆ á¯Ã ð±ê ÇòÚ Õ¯ÂÆ òÆ î°ãñÅ Õ³î éÔƺ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÁÇÜÔ¶ ÔÅñå ÇòÚ Õ¶òñ ÖÅÇñÃåÅé ç¶ ÇòÚÅð é³± ÇܪçÅ ðμÖäÅ ÔÆ î°μÖ ÃòÅñ þ Í ÇÂà î³× çÆ ê©ÅêåÆ ñÂÆ ì½ÇèÕ êμèð ”å¶ ÇÂÃç¶ ÃîðæÕ» çÅ Õ¯ÂÆ ×°μà Ô¯ºç ÇòÚ éÔƺ ÁÅÇÂÁÅ Í Ü¶ ÇÂà åð·» ê©ÚÅð ×°μà ìä Ü»çÅ þ å» Çëð ñ×ÅåÅð ê©ÚÅð éÅñ ÁÅî ÇÃμÖ» ÇòÚ ÁÅêä¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÇòÕÅà çÆ î³÷ñ ÁÅ÷Åç ÇÃμÖ ðÅÜ çÆ ê©ÅêåÆ çÆ ÇÂμÛÅ Ôð ÇÃμÖ ç¶ îé À°êð êμÕ¶ å½ð ”å¶ À°Õð ÜÅò¶×Æ Áå¶ Çëð ÇÂÔ å½ÖñÅ Öåî Ô¯ ÜÅò¶×Å ÇÕ ÇÂÔ î³× ÇÃðë ÇÂÕ ñÆâð çÆ þ Ü» Õ¯ÂÆ ñÆâð ÇÃðë ÇéμÜÆ ñÅí ñÂÆ ÇÂà î³× é³± Áμ׶ òèÅ ÇðÔÅ þÍ ÇÂà åð·» êÚÅð éÅñ ôÖÃÆÁå» À°å¶ ÇéðíðåÅ Øμà ÜÅò¶×Æ Í ÇîÃÅñ òܯº î½Ü±çÅ Ã ÇòÚ ÇÃμÖ ðÅÜ çÆ î³× îÅÃàð åÅðÅ ÇÃ³Ø ç¶ é» éÅñ Ü°óÆ Ô¯ÂÆ þ Í ÜçÇÕ îÅÃàð åÅðÅ ÇÃ³Ø ÜÆ é³± ÁÅ÷Åç ÇÃμÖ ðÅÜ Ãì³èÆ Çîñ ÇðÔÅ Ãîðæé À°é·» çÆ ôÖÃÆÁå ÕðÕ¶ éÔƺ Ãׯº ÇÂà ÇòÚÅðèÅðÅ çÆ ÁÅêäÆ î½ÇñÕ ÔÃåÆ ç¶ ÕÅðé þ Í ÁÅ÷Åç ÇÃμÖ ðÅÜ çÆ î³× é³± îÅÃàð åÅðÅ ÇÃ³Ø çÆ ÇÃÁÅÃÆ î³× ç¶ å½ð ”å¶ ÃîÞäÅ ê±ðÆ 3
åð·» áÆÕ éÔƺ Ô¯ò¶×ÅÍ ÇÕªÇÕ ÇÂà î³× çÅ Ãì³è å» òμÖðÆ ÇÃμÖ êÇÔÚÅä ç¶ Ã³Õñê éÅñ Ü°ÇóÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ, éÅ ÇÕ ÁÅ×±Á» éÅñ, ܯ ÇÕ ÇÕö ò¶ñ¶ òÆ ÁÅêäÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ ìçñ ñËºç¶ Ôé Í ÖÅÇñÃåÅé çÆ ê©ÅêåÆ ñÂÆ Õ³î Õð ðÔ¶ ê©ÚÅð çñ çÅ î°μÖ Ãð¯ÕÅð ÇÂÔ åËÁ ÕðéÅ ÔÆ êò¶×Å ÇÕ À°ÃçÆ òëÅçÅðÆ ê³æ éÅñ Ô¯ò¶ Í ê©ÚÅð çñ çÅ ç±ÜÅ î°μÖ Ãð¯ÕÅð ÇÂÔ åËÁ ÕðéÅ êò¶×Å ÇÕ À°Ô ÇÃμÖ» é³± ÁÅêäÆ òμè ðÔÆ ÁÅìÅçÆ À°μå¶ ÕÅì± êÅÀ°ä ñÂÆ ÜÅ×ð±Õ Õð¶Í ÇÃμÖ» çÆ ÁÅìÅçÆ ê±ð¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòÚ ÇÖ³âÆ Ô¯ÂÆ þ, ܶ ÇÃμÖ» é¶ ê³ÜÅì 寺 ÇéÕñ Õ¶ ÇçμñÆ å¯º Áμ׶ ÜÅ Õ¶ òÃä çÆ Çêðå ÇÂö åð·» ÕÅÇÂî ðμÖÆ å» Á³å é³± ÖÅÇñÃåÅé ìäé ò¶ñ¶ ÇçμñÆ å¯º êð·» òμÃÆ ÇÂà ÇÃμÖ ÁìÅçÆ é³± òÅêà ÖÅÇñÃåÅé ÇòÚ òÃÅÀ°ä ñÂÆ ÃîμÇÃÁÅ Öó·Æ Ô¯ ÜÅò¶×Æ Í ÇÂà ñÂÆ Ã çÆ ÷ð±ðå þ ÇÕ ê³ÜÅìÆ Ã±ì¶ çÆÁ» Ôμç» Á³çð òμè ðÔÆ ÁÅìÅçÆ çÆ çð À°μå¶ ÕÅì± êÅÇÂÁÅ ÜÅò¶Í åÆÜÅ, Áܶ åÕ ê©ÚÅð ÇòÚ ÇÂÔ ÇòçòÅé» çÆ í±ÇîÕÅ é³± Áä×½ÇñÁ» ÔÆ ÕÆåÅ þÍ Õ°Þ ìÔ°å ÁÇÔî î°μç¶ Ôé ÇÜé·» À°êð Ö¯Ü ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í îÃñé ÃæÅÇêå ÃðÕÅð» Çòð°μè Úμñ ðÔ¶ óØðô ÁÅî(ðÂÆÁå) êðÜÅ çÆ îÅéÇÃÕåÅ À°μå¶ ÃæÅêå Çèð» ç¶ ê©ÚÅð çÅ ÃÅèéÅ çÅ ê©íÅò; ۯචç¶ô» (ÇÖμÇåÁ») Áå¶ éòÆÁ» Õ½î» (ç¶ô») ÃÅÔîä¶ ÁÅ ðÔÆÁ» ÃîμÇÃÁÅò» Áå¶ À°êð¯Õå ÃÅð¶ î°μÇçÁ» çÆ ð½ôéÆ ÇòÚ ÖÅÇñÃåÅé çÆÁ» ÃîÅÇÜÕ Áå¶ ðÅÜéÆåÕ éÆåÆÁ» ç¶ Öðó¶ ÇåÁÅð ÕÆå¶ ÜÅä¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé Í ÇÕªÇÕ ÇÂÕ åÅ Ç÷ÁÅçÅåð ÇÃμÖ ÃÜä òÅñ¶ ñ¯Õ» çÅ êÇðòÅðÕ ÇêÛ¯Õó ÇÔ³ç± ÃÆ Áå¶ ç±Ü¶ ÇÃμÖ» À°êð ÷°ñî Õðé òÅñ¶ Ç÷ÁÅçÅåð î°ÃÇñî Ãé, ÇÂé·» ç¶ îÔμåòê±ðé ÇÃÁÅÃÆ ÕÅðé» ÕðÕ¶ Ç÷ÁÅçÅåð ÇÔ³ç± ÇòçòÅé ÇÃμÖ» é³± ÇÔ³ç± ÃîÅÜ çÅ ÇÔμÃÅ (ÃîÞç¶ Ãé) çμÃç¶ Ôé Í ê©³å± ÁÃñÆÁå ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÃμÖ» çÆ ÃðÆðÕ ÇçμÖ, À°é·» çÅ ÃîÅÇÜÕ òðåÅú Áå¶ ÁÅçå» å¶ À°é·» ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ Ãì³è ìÅÕÆ ç¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ ìÜŶ êμÛîÆ ê³ÜÅì éÅñ Ç÷ÁÅçÅ ×°ó·¶ Ôé Í ÇÂà Çòô¶ ”å¶ ÕÆåÆ Ö¯Ü çÆ ìÔ°å ÇÃÁÅÃÆ îÔμååÅ Ô¯ò¶×ÆÍ ÖÅÇñÃåÅé çÆ ê©ÅêåÆ çÆ Ã±ðå ÇòÚ ÇÂà éò¶º ðÅÜ ç¶ ã»Ú¶ ÇÕà åð·» ç¶ ê©ì³èÕÆ ÇÃè»å 寺 öè ñËä׶ ? ÇÂÔ ÇÂÕ ìÔ°å îÔμåòê±ðé ÃòÅñ þ ? ÇÃμÖ ê³æ çÆ ÃîÅÇÜÕ ìäåð ÇòÚ òμâÅ ÇÔμÃÅ Üμà» Áå¶ î÷·ìÆ ÇÃμÖ» çÅ þ Í î÷·ìÆ ÇÃμÖ ÖÅÇñÃåÅé ç¶ Çòð¯èÆ Ôé ÇÕªÇÕ À°é·» é³± âð þ ÇÕ ÁÇÜÔÅ Ô¯ä çÆ Ã±ðå ÇòÚ Üμà ÇÃμÖ À°é·» À°êð ÁÅêäÅ ÇÃμÕÅ ÚñÅÀ°ä׶ Í ÇÂà ñÂÆ ô°ð±ÁÅåÆ ç½ð ÇòÚ Ü篺 Õ°Þ ÇòÕÅà íñÅÂÆ ï¯ÜéÅò» À°êð Áîñ ô°ð± Ô¯ä 寺 êÇÔñ» ÇÂÔ ÷ð±ðÆ þ ÇÕ ÖÅÇñÃåÅé ç¶ Ã³ÇòèÅé ÇòÚ êÛóÆÁ» ô©¶äÆÁ» ñÂÆ ìÔ°å Ãêμôà Áå¶ á¯Ã ÇÕÃî çÆÁ» ÃÔ±ñå» ç¶ä çÆ òÚéìμèåÅ çðÜ ÕÆåÆ ÜÅò¶ Í À°êð ðÞÅÂÆÁ» ×ÂÆÁ» ÇòÕÅà ï¯ÜéÅò» çÅ î³åò î÷·ìÆ ÇÃμÖ» é³± ׳ç üμÕä ç¶ ÇÕμå¶ å¯º î°Õå ÕðÅ Õ¶, 궺ⱠÇÂñÅÇÕÁ» ÇòÚ Ö¶åÆ çÆ îôÆéÆÕðé Áå¶ ôÇÔðÆ ÇÂñÅÇÕÁ» ÇòÚ À°çï¯×ÆÕðé ç¶ Áîñ é³± å¶Ü ÕðÕ¶ î÷·ìÆ ÇÃμÖ» (êμÛóÆÁ» ô©¶äÆÁ»)é³± ÇÂé·» Ö¶åð» ÇòÚ ÃéîÅéÜéÕ åðÆÕ¶ éÅñ ÁÅêäÆ ð¯ÜÆ ð¯àÆ ÕîÅÀ°ä ñÂÆ î½Õ¶ î°ÔμÂÆÁÅ ÕðòŶ ÜÅä׶ Í ÇÃμÖ» ÇòÚ î÷··ìÆ Áå¶ ðÅîçÅÃƶ ÇÂÕ ÁÇÜÔÅ ÇÔμÃÅ Ôé ܯ î°μÖ ð±ê ÇòÚ ÖÅÇñÃåÅé ìäÅÀ°ä ç¶ ÃîðæÕ éÔƺ Ôé Í Ü篺 åÕ ÁÇÜÔÅ ðÇÔ³çÅ þ À°ç¯º åÕ ÇÃμÖ ê³æ ÇòÚ Á³çð±éÆ åäÅÁ ìÇäÁÅ ðÔ¶×Å Í Üμà» éÅñ ÇÂÔ òÅÁçÅ ÕðéÅ ê¶×Å ÇÕ À°é·» çÆ î½Ü±çÅ îñÕÆÁå ÇòÚ òÅèÅ ÕÆåÅ ÜÅò¶×Å Áå¶ ÇÃðë òμⶠêμèð ”å¶ ÔÆ ÜμçÆ ÜÅÇÂçÅç çÅ îÅñÕ ìäÅÀ°ä ñÂÆ ÕÅé³±é ìäÅÇÂÁÅ ÜÅò¶×Å Í ç±Ü¶ ôìç» ÇòÚ î˺ ÇÂÔ ÕÇÔäÅ ÚÅÔ°³çÆ Ô» ÇÕ ÇêÛñ¶ Ã ÇòÚ ÇÜÔó¶ ÃîÅÇÜÕ 4
òð×» é¶ ÖÅÇñÃåÅé çÆ î³× çÅ ÇÃè»åÕ Çòð¯è ÕÆåÅ þ, À°é·» é³± ÇòôòÅà ç°ÁÅÀ°ä ñÂÆ ê©åμÖ ê©îÅä ÔÆ éÔƺ ԯ¶×Å Ãׯº ÖÅÇñÃåÅé ÇòÚ ðÇÔ³ç¶ Ô¯Â¶ ñ¯Õ Ô°ä éÅñ¯º Ç÷ÁÅçÅ Ö°ôÔÅñ Áå¶ Ã°ÖÆ ðÇÔä׶ Í ÇÃμÖ ðÅÜ ìäÅÀ°äÅ ñ×í× ÁðæÔÆä ÔÆ Ô¯Â¶×ŠܶÕð Á³Çî©åÃð ç¶ ì÷Åð Ô°ä òÅ׳± ۯචÁå¶ ÖÃåÅÔÅñ ÔÆ ðÇÔä׶ Í Áμâ Ô¯ä çÆ ÇÂμÛÅ é³± ÃÅⶠñ¯Õ» çÆ ÕñÅåÇîÕ ÇÕÇðÁÅôÆñåÅ é³± ûíä ç¶ ÃÅèé ç¶ å½ð ”å¶ ÃîÞäÅ ÚÅÔÆçÅ þ Áå¶ ÇÂÃé³± ÃÅⶠñ¯Õ» çÆ åðμÕÆ ñÂÆ òðåäÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í
*
*
*
ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ ÇÃðçÅð Õê±ð ÇÃ³Ø A. ÃðÕÅð é¶ B@ Ü°ñÅÂÆ AIGE é³± êÇàÁÅñÅ ÇòÖ¶ ÃÅð¶ ÇëðÇÕÁ» çÆ ÇÂÕ ÃíÅ ì°ñÅÂÆ, ÇÜà ÇòÚ ×°ð± å¶× ìÔÅçð ÜÆ çÆ åÆÜÆ ôÔÆçÆ ôåÅìçÆ Ãì³èÆ ê©¯×ðÅî» çÆ ï¯ÜéÅ ìäÅÀ°äÆ ÃÆ Í ÇÂà îÆÇà³× çÆ ÕÅðòÅÂÆ Á×ñ¶ Ççé Ú³âÆ×ó· 寺 Ûêä òÅñÅ ð¯÷ÅéÅ Á³×ð¶÷Æ ÁÖìÅð “Çà©ÇìÀ±éÅ” ÇòÚ ÛêÆ, ÇÜà Áé°ÃÅð ê³ÜÅìÆ ï±éÆòðÇÃàÆ êÇàÁÅñÅ ç¶ ÃÅìÕÅ òÅÂÆà ڻÃñð, ì÷°ð× å¶ ÃÇåÕÅðï¯× ÃðçÅð ìÔÅçð íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÔÅ÷ð ÇòÁÕåÆÁ» é³± ÇÂÔ éÃÆÔå ÕÆåÆ ““×°ð± ÃÅÇÔì çÆ ôÔÅçå çÅ ê°ðì îéŪÇçÁ» ÃÅé³± ÇÂÕ ÷ìðçÃå î°ÇÔ³î ÚñÅ Õ¶ À°Ã ×ñå ÇòôòÅà çÅ Çòð¯è ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÜà Áé°ÃÅð ÇÕö èðî é³± ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ðÅÜéÆåÕ ôÕåÆ çÆ ñ¯ó Ô°³çÆ þ Í À°é·» ÷¯ð ç¶ Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ðÅÜéÆåÆ é³± èðî 寺 òμÖ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ þ”” Í B. íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø Ô°ð» çÅ ÇÂÔ ÇìÁÅé ÇÂà î½Õ¶ öËð-ê©Ã³Ç×Õ ÃÆ, êð ÇÂà Á³çð±éÆ å½ð ”å¶ ÁÅêä¶ î³åò ÕðÕ¶ ÃçÅ îÔμåòê±ðé Áå¶ ÖåðéÅÕ þ Í C. ÇÂÔ ê©Ã³ÃÅï¯× éÔƺ ÇÕ: (À) íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø Ô°ðƺ Á³×ð¶÷ ç¶ ÷îÅé¶ ÇòÚ Áå¶ À°Ã 寺 ìÅÁç èÅðÇîÕ ÇòÁÕåÆ ç¶ ÇñìÅà ÇòÚ ðÅÜéÆåÕ ÇòÁÕåÆ ðÔ¶ Ôé Áå¶ À°Ô Õç¶ òÆ ÁÅêäÆ ðÅÜéÆåÆ é³± ÁÅêä¶ èðî 寺 òμÖ éÔƺ Õð ÃÕ¶, ëñÃð±ê Á³×ð¶÷» é¶ À°é·» é³± ÁÅêä¶ îéêóç Áå¶ ôðèŬ òܯº Ô¯ð ÕÂÆ ÃÔ±ñå» ç¶ éÅñ éÅñ “ÃðçÅð ìÔÅçð” çÅ Çòô¶ô ÇÖåÅì òÆ ÇçμåÅ ÃÆ Í Á³×ð¶÷» ç¶ ÜÅä ÇêμÛ¯º òÆ À°Ô ðÅÜéÆåÕ ôÕåÆ ç¶ îÅñÕ» òñ¯º ìÔ°å êóç ÕÆå¶ Ü»ç¶ Ôé Í (Á) ܯè ÇÃ³Ø òð×Å ÇÃÁÅäÅ ÇòÁÕåÆ ÅÆ®ðÅÜéÆåÆ é³± èðî 寺 òμÖ Õðé çÆ ×μñ é³± ÇÃμÖ ÇÃè»å òܯº ê¶ô éÔƺ ÕðçÅ Ãׯº ÁÅêä¶ éÅÃÇåÕ Áå¶ èðî ÇéðêμÖ òÆÚÅð» ç¶ ê©×àÅÁ òܯº ê¶ô ÕðçÅ þ Í òðéÅ À°Ô ÇÂÔ ×μñ Ú³×Æ åð·» ÃîÞçÅ þ ÇÕ ÇÃμÖ ÇÃè»å Áå¶ êð³êðÅ ç¯Ô» ÇòÚ ðÅÜéÆåÆ Áå¶ èðî é³± Ü°çÅ Õðé é³± ìÚÕÅéÅ, î½ÕÅê©ÃåÆ Áå¶ öËð-ÇÃè»åÕ ÃîÇÞÁÅ Ü»çÅ þ Í
5
À°Ô ÇÂÔ ×μñ ÕÇÔ Õ¶ ×°μÞ¶ ð±ê ÇòÚ ÇÂÔ ÚÅÔ°³çÅ þ ÇÕ À°é·» çÆ ×μñ î³éäÆ ÚÅÔÆçÆ þ, ÇÜé·» ñÂÆ À°Ô ì¯ñçÅ þ Í (Â) Á³×ð¶÷» é¶ ÇÃμÖ» é³± ÁÅêä¶ ÁèÆé Õð ÇñÁÅ ÃÆ, êð À°Ô Á³ç𯺠ÇÃμÖ» Õ¯ñ¯º ÃÇÔî¶ ðÇÔ³ç¶ Ãé Áå¶ À°é·» é³± Ö°ô Õðç¶ ðÇÔ³ç¶ ÃéÍ À°Ô ×°êå å½ð ”å¶ ÇÃμÖ» é³± À°é·» ÇÃè»å», ÇÜà çÅ Ç÷Õð ÁäÃ¯è¶ “ê©ÅÚÆé ê³æ ê©ÕÅô” éÅîÆ ×³©æ ÇòÚ Çª Ô¯ÇÂÁÅ þ: ÁÅ÷ÅçÆ ê©Åêå ÕðéÆ þ Ü» î½å 寺 ÁäÜÅä ðμÖäÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ãé Í Õ¯ÂÆ ôμÕ éÔƺ ÇÕ À°é·» é³± ÇÂà ճî ñÂÆ íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø òð×Å ÇÂÕ ç¯Ãå Çîñ Ç×ÁÅ ÃÆ Í (Ã) íÅðå ç¶ î½Ü±çÅ Ô°ÕîðÅé» çÆ ÇÂμÛÅ òÆ ÇÕö 寺 Û°êÆ éÔƺ ÇÕ À°Ô òÆ ÇÃμÖ» ç¶ ÇçîÅ× ÇòÚ¯º ×°ð± ÃÅÇÔìÅé çÆ ÇÂÔ î°μÖ ÇÃμÇÖÁÅ é³± Õμã ç¶äÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ôé ÇÕ ÇÃμÖ» é³± ÁÇèÁÅåîÕ å¶ ÃîÅÇÜÕ À°ç¶ô» çÆ ê©ÅêåÆ À°Ã ò¶ñ¶ åÕ Ã³íò éÔƺ Ü篺 ÇÕ À°é·» Õ¯ñ ðÅÜ ôÕåÆ éÅ Ô¯ò¶ Í “èðî å¶ ðÅÜéÆåÆ é³± òμÖ” Õðé çÆ ×μñ À°é·» ñÂÆ Ö°ç é³± ðμìÆ ÇîÔð 寺 îÇÔð±î Õðé ç¶ ìðÅìð þ Í D. ÇÂà ÇêÛ¯Õó ÇòÚ íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø é¶ Ü¯ Õ°Þ êÇàÁÅñÅ ÇòÚ ÇÕÔÅ À°Ã çÆ ÇÂæ¶ ÁÅñ¯ÚéÅåîÕ êóÚ¯ñ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í E. ìçÇÕÃîåÆ éÅñ íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø é¶ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ: (À) ÇÂÔ ÇÂÕ ×ñå èÅðéÅ þ ÇÕ ÇÕö òÆ èðî é³± (Ãî¶å ÇÃμÖ èðî ç¶) ê©ë°μñå Ô¯ä ñÂÆ ðÅÜ ôÕåÆ çÆ ñ¯ó Ô°°³çÆ þ Í (Á) ÇÃμÖ» ç¶ èÅðÇîÕ ê©¯×ðÅî» Áå¶ Üæ¶ì³çÕ ï¯ÜéÅò» éÅñ Ü°óÆ ÇÂà ×ñå èÅðéÅ é³± êÇÔñ ç¶ ÁÅèÅð ”å¶ ç±ð Õðé çÅ ïåé ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í (Â) ðÅÜéÆåÆ é³± èðî 寺 òμÖ ðμÖäÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í Çª À°Ã é¶ ÇÃμÖ» çÆ ÁÃñ ÃÇæåÆ ÇòÚ çÖñ ÇçμåÅ Áå¶ ÇÂÔ Ãí Õ°Þ öËð-òÅ÷ì þ å¶ ÃÇåÕÅðï¯× íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ ÁÅêä¶ ÇéμÜÆ îμå é³± ÜéåÕ å½ð ”å¶ êðÚÅðé ñÂÆ ÇÃμÖ î³Ú çÅ éÜÅÇÂ÷ ñÅí À°áÅÇÂÁÅ Áå¶ À°é·» é¶ ÁÅêä¶ òÆÚÅð¶ ÜÅ ÃÕä òÅñ¶ ÇéμÜÆ ÇÖÁÅñ» é³± ÇÃμÖÆ çÅ ÇÂÕ Á³× çμÃÇçÁ» ÇÂà 鳱 ÇÃμÖ» À°êð ñμçä çÅ ïåé ÕÆåÅ þ Í F. ÃçÅ À°ÕÃÅÀ°ä òÅñ¶ ÇÂé·» ê©ôé» (À) ðÅÜéÆåÆ ìéÅî èðî, (Á) ðÅÜ-ôÕåÆ Áå¶ ÇÃμÖ îμå, (Â) ðÅÜéÆåÕ ÁÅ÷ÅçÆ Áå¶ ÇÃμÖ îμå ìÅð¶ ÇÃμÖ ÕÆ ðÅÇ ðμÖç¶ Ôé, À°Ã çÅ ÃÅð ÇìéÅ ôμÕ “Ã©Æ î°ÖòÅÕ» çÆÁ» ÇÂé·» ê³ÕåÆÁ» ÇòÚ î½Ü±ç þ ܯ ÇÕ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ (AG@H ÂÆ.) 寺 ìÅÁç ÁμÜ åÕ ÇÃμÖ ÁÅêäÆ ÁðçÅà ÇòÚ êó·ç¶ ÁÅ ðÔ¶ Ôé Í ðÅÜ Õð¶×Å ÖÅñÃÅ ÁÅÕÆ ðÔ¶ éÅ Õ¯ÇÂ Í ÖòÅð ԯǠÃí Çîñ¶º×¶ ìÚ¶ Ãðä ܯ Ô¯ÇÂ Í íÅò ÇÕ ÇÃμÖ Ôî¶ôÅ ÁÅ÷Åç Áå¶ ê©í°åŠóê³é ðÇÔä׶ Áå¶ ÇÂà 鳱 Õ¯ÂÆ üä½åÆ éÔƺ ç¶ ÃÕçÅ Í Á³å ÇòÚ ÃÅð¶, ÚÅÔ¶ À°Ô ÇÂà ×μñ é³± Ú³×Å éÅ ÃîÞç¶ Ô¯ä, ÇÂà ×μñ é³± ê©òÅé Õð ñËä׶ Áå¶ À°é·» é³± ÇÂà Ãîðêä ç¶ ÇÂò÷Åé¶ òܯº Çé×ðÅéÆ, ô»åÆ Áå¶ Ã°ðμÇÖÁÅ ê©Åêå Ô¯ò¶×Æ Í G. ÇÃμÖ» ç°ÁÅðÅ Çç©ó·åÅ-ê±ðòÕ Áå¶ Çòð¯èåÅ ç¶ ìÅòܱç ÇêÛñÆÁ» Çå³é ÃçÆÁ» 寺 Ö°μñ·¶ÁÅî ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÇÂÔ ÃéÃéÆÖ¶÷ Áå¶ çñ¶ðÆ íÇðÁÅ çÅÁòÅ ÕÂÆ ñ¯Õ» é³± ÔÅïÔÆäÅ, âðÅÀ°ä òÅñÅ, ×°μö òÅñÅ ÜÅêçÅ þ, ÕÂÆ ÕÅÇÂð å¶ Õî÷¯ð ÇÃμÖ òÆ ì¶ôðîÆ éÅñ ÇÂà çÆ ÃëÅÂÆ 6
Çç³ç¶ Ôé Í AIDG ÂÆ. 寺 ìÅÁç ÇÔ³ç±Á» ç¶ åÅÕå ÇòÚ ÁÅ ÜÅä ÕðÕ¶ ÇÔ³ç± À°é·» é³± ÃÖå éëðå Õðç¶ ÁŶ Ôé ÇÜÔó¶ êÇÔñ» ÔÆ Á³åî ÃÅÔ» ”å¶ Ãé Í H. ÇÂÔ êðÖ ÕðéÆ ï¯× Ô¯ò¶×Æ ÇÕ ÕÆ ÇÂÔ ÇÃμÖ ÇÃè»å ÇÂÇåÔÅÃÕ Áé°ì¯èÕåÅ Áå¶ ÃμÚÅÂÆ å¯º ðÇÔå þ Ü» ÕÆ ÇÂà çÆ Õ¯ÂÆ ÇòÇ×ÁÅéÕ êóåÅñ Ô¯ ÃÕçÆ þ ? ÇÂö åð·» ÁÃƺ ÇÂà ÇÃè»å çÆ ÁÃñÆ À°μÚåÅ ç¶Ö ÃÕç¶ Ô» Í íÅò¶º ÇÕ À°Ô ÃÅⶠñÂÆ ÇÕ³éÆ òÆ ì¶Ã°ÁÅçÆ Ô¯ò¶ Ü» êÇÔñÆ é÷ð¶ Áܯն ÇÃμÖ» é³± ÇÜÔó¶ ÇÕ ðÅÜéÆåÕ êμÖ¯º ×°ñÅî Ôé, ÃμÇíÁÅÚÅðÕ å½ð ”å¶ åìÅÔ Ô¯Â¶ ê¶ Ôé Í ì½ÇèÕ å½ð ”å¶ ì»Þ Ô¯ üμÕ¶ Ôé, éËÇåÕ å½ð ”å¶ ìðìÅç Ô¯ üμÕ¶ Ôé, ÁÅðÇæÕ å½ð ÅÆ¯å¶ êÛó¶ ԯ¶ Ôé Áå¶ íÅðå çÆ ò³â ÇêÛ¯º «μචê°μචÁå¶ èÅðÇîÕ å½ð ÅÆ¯å¶ êÇåå ԯ¶ ê¶ Ôé Í ÇÂÔ ÇÃè»å ÇÕ³éÅ òÆ öËð ÇòòÔÅðÕ ñμ×çÅ Ô¯ò¶ Çìé» Ã¯Ú¶ òÆÚÅð¶ ÇéôÚ¶ ê±ðòÕ ÇÂà ÇÃè»å é³± êÇÔñÆ é÷ð ×ñå Ã¯Ú Ü» ì¶òÕ±ëÆ Ü» Áóíò î³é ñËäÅ, ï¯× éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ Í I. Ü篺 寺 ê©ÇÃμè ÃμÇíÁÅÚÅð çÅ Üéî Ô¯ÇÂÁÅ þ, óÃÅð ç¶ ÇÂÇåÔÅà À°êð é÷ð îÅðƶ å» ÁÃƺ ç¶Öç¶ Ô» ÇÕ ÇÕö Çòô¶ô Ã ÇòÚ Ôî¶ôÅ ÇÂÕ Ü» ç¯ Õ½î» ç¶ ñ¯Õ “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” ÇòÚñÆ ðÅÜ Õðé ç¶ ×°ä» çÆ Çòô¶ôåÅ ÕðÕ¶ “ðÅÜ-ÜÅåÆ” òܯº Á×òÅÂÆ Õðç¶ ðÔ¶ Ôé, Ü篺 ÇÕ ç±Ü¶ ÃÅð¶ üμê ÚÅê ÇÂé·» çÆ êËðòÆ Õðç¶ Ôé Í ÇÂà Çéïî 寺 Û¯à çÆ Õ¯ÂÆ ÜÅäÕÅðÆ éÔƺ ÇîñçÆ Í A@. ðÅÜéÆåÆ Áå¶ éËÇåÕ Ö¶åð» ÇòÚ Õç¶ Õ¯ÂÆ ÇÂÕ Õ½î Áå¶ Õç¶ ç±ÜÆ Õ½î Á×òÅÂÆ ÕðçÆ ðÔÆ þ êð ÇÕö é¶ ç¯ òÅð ðÅÜ éÔƺ ÕÆåÅ Í ÔÅñ»ÇÕ ÇÂÔ Õ¯ÂÆ ÇÂÇåÔÅà çÅ êμÕÅ Çéïî éÔƺ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í AA. ÇÂà çÆ À°çÅÔðä ñÂÆ ÁÃƺ ò¶Ö ç¶ Ô» ÇÕ ÇîÃð, ÁÃÆðÆÁÅ, ð¯î Áå¶ ëð»Ã EE@ 寺 CC@ ÃÅñ ÂÆÃÅ ê±ðò ÁÕÅÇÂÁÅ ðÅÜ Õ°ñ ç¶ ÁèÆé ðÔ¶ Í êð ÇÂÔ ò¶Ö Õ¶ þðÅéÆ Ô°³çÆ þ ÇÕ Áܯն êμÛîÆ ñ¯Õ» ç¶ òÆÚÅð ï±éÅéÆÁ» 寺 òè¶ð¶ ê©íÅÇòå Ôé Í ÇÂö åð·» ÚÆé ç¶ Ü»×ñÆ çÅÇÂð¶ ÇòÚ ÕéÇëÀ±ôà çÅ ê©íÅò þ Áå¶ ê±ðì å¶ çμÖäÆ ê±ðì ¶ôÆÁÅ çÅ ì°μè îμå ÇÔ³ç± îμå 寺 ê©íÅÇòå þ Í ï±éÅé çÅ ÇÂÕ Çòô¶ô êμÖ ÇðÔÅ þ ÇÕ ÇÂæ¶ Õç¶ òÆ ÇÃòŶ ÇÃÕ³çð 寺 ÇÂÕ ÔÆ ÇòÁÕåÆ çÅ ðÅÜ ìÔ°åÅ ÇÚð éÔƺ ÚÇñÁÅ Í ÇÃμචòܯº ÇÂà åð·» ç¶ ÔÅñÅå êËçŠԯ¶ ÇÕ À°Ã çÆ î½å ìÅÁç ðÅÜ íÅò¶º Öåî Ô¯ Ç×ÁÅ êð³å± ï±éÅéÆ ðÅÜ ØðÅä¶,ï±éÅéÆ òÆÚÅð, ܳ׻ çÆÁ» ï±éÅéÆ ÇòèÆÁ» çÅ ê©íÅò óÃÅð ç¶ òμⶠÇÔμö ÇòÚ Çå³é ÃçÆÁ» 寺 òè¶ð¶ Ã åÕ ÇðÔÅ Í AB. ï±éÅéÆ ×½ðòåÅ é¶ ð¯îé» é³±, ð¯î ç¶ òÆÚÅð» é³±, ð¯î ç¶ ÇðòÅÜ» Áå¶ ð¯î çÆÁ» ë½Ü» é³± ÚÅð ÃçÆÁ» åÕ ÇòòÅç ðÇÔå Á×òÅÂÆ ê©çÅé ÕÆåÆ Í ð¯îé» ç¶ ðÅÜ ôÅÔÆ ç¶ Ã³Õñê», Üæ¶ì³çÆ Áå¶ ð¯îé» çÆ ÃîÅÇÜÕ Ã³ÕÆðäåÅ çÆ Çòô¶ôåÅ çÅ ê©åμÖ ê©íÅò íÅðå ç¶ Á³×ð¶÷ ÔÅÕî» ç¶ Õ³î Õðé ç¶ ã³× éÅñ ò¶ÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í ÇÂ毺 åÕ ÇÕ ÁÅ÷Åç íÅðå ÇòÚ éÇÔð± ç¶ ðÅÜ åÕ ð¯îé ÇòÚÅðèÅðÅ WOGS-òËÃàðé úðÆÁ˺àñ Ü˺àñîËé÷ ðÃÅÇÂàÆ,ÇÜà ÇòÚ ÁÅÂÆ.ÃÆ.ÁËÃ. ÁëÃð Áå¶ éÇÔð±òÅçÆ ðÅÜ é¶åÅ Ãé, ç°ÁÅðÅ ÃÅâÆ ÃðÕÅð À°êð ê©íÅò êŪçÆ ðÔÆ þ Í AC. ç¯ ÃçÆÁ» çÆ ×óìóÆ ìÅÁç Áðì» é¶ Á³åððÅôàðÆ Á×òÅÂÆ çÅ Õ³î óíÅÇñÁÅ Áå¶ À°é·» é¶ FD@-GD@ ÂÆ. åÕ ÁÅêä¶ Ã çÆ ôÕåÆôÅñÆ ðÅÜ ÃμåÅ À°êð Õì÷Å ÕÆåÅ ðμÇÖÁÅ Í À°é·» ç¶ êåé 寺 ìÅÁç òÆ À°Ô Ç×ÁÅé Áå¶ ÇòÇ×ÁÅé ç¶ Ö¶åð ÇòÚ ê³Ü ý ÃÅñ» åÕ ÛŶ ðÔ¶ Í
7
AD. Ü篺 ÁðìÆ ñ¯Õ êÛó ׶ å» ÕñÅ, ÇÃμÇÖÁÅ, ÇòÇ×ÁÅé Áå¶ À°çï¯× çÆ îôÅñ êμÛîÆ ï±ðê Õ¯ñ ÚñÆ ×ÂÆ Í ÇÂà ճî ñÂÆ êÇÔñ» ð¯îé ðÅÜ é¶, Çëð Ãê¶é, ëð»Ã Áå¶ Çì©à¶é é¶ Á×òÅÂÆ ÕÆåÆ Í AE. ÃÅⶠî½Ü±çÅ Ã ÇòÚ ÁîðÆÕÅ Áå¶ ð±Ã óÃÅð ç¶ ÁÅ×± Ôé Í AF. Á³åððÅôàðÆ Á×òÅÂÆ ç¶ Õ°Þ ÃèÅðé ÕÅé³±é êð×à Ô°³ç¶ Ãêμôà ç¶Ö¶ ÜÅ ÃÕç¶ Ôé Í AG. êÇÔñÅ ÇÂÔ ÇÕ îÔÅé Õ³î ë½ÜÆ ÇÜμå Áå¶ Õì÷¶ ðÅÔƺ ë½ÜÆ ðÅÜ á¯Ã¶ Ü» éÅ,À°Ã çÆ ôÕåÆ ÇÂà ×μñ ÇòÚ þ ÇÕ À°Ã çÅ Áé°Ãðä ÕÆåÅ ÜÅò¶ Í ëð»Ã é¶ AGòƺ AHòƺ ÃçÆ ÇòÚ Õ¯ÂÆ òμⶠÇÂñÅÕ¶ é³± ÇÜμÇåÁÅ éÔƺ ÃÆ êð ëð»ÃÆÃÆ íÅôÅ ìÅð¶ Çòôò çÆ ðÅÜç±åÕ íÅôÅ ìä ×ÂÆ ÃÆ, ëð»ÃÆÃÆ Çéðç¶ôÕ ç±ÜÆÁ» Õ½î» é³± ë½ÜÆ ÇÃÖñÅÂÆ Çç³ç¶ Ãé, ÇÜò¶º ÇÕ AIòƺ ÃçÆ ç¶ êÇÔñ¶ Áμè ÇòÚ À°Ô ÇÃμÖ» é³± òÆ ÇÃÖñÅÂÆ Çç³ç¶ Ãé Áå¶ ëð»ÃÆÃÆ ëðéÆÚð, ëð»ÃÆÃÆ ÃÅÇÔå Áå¶ ëð»ÃÆÃÆ ÖÅä¶ Ôð æ» ê©èÅé Ãé Í AH. ÃÅⶠÁÅêä¶ ÜÆòé ç½ðÅé ÁîðÆÕÅ é¶ ìÔ°å¶ ç¶ô» À°êð Õ¯ÂÆ ë½ÜÆ ÇÜμå ê©Åêå éÔƺ ÕÆåÆ êð ÁîðÆÕé íÅôÅ, ÁîðÆÕé Õμêó¶, ÁîðÆÕé ó×Æå, ô¯ð îÚÅÀ°ä òÅñ ÕÅî°Õ éÅÚ, ÁîðÆÕé ÇÂîÅðå ÕñÅ ÃÅð¶ óÃÅð ÇòÚ ëËñ ×ÂÆÁ» Ôé Í ÁîðÆÕÅ, ÕËé¶âÅ, dz×ñ˺â Áå¶ êμÛîÆ ï±ðê ÇòÚ ×¶ I@# ÇÃμÖ ì¶ôðîÆ éÅñ íμçÅ Áå¶ ìçñðå ñμ×ä òÅñÅ ÇÃð î³±Ô î°°éÅ ñËä òÅñÅ ëËôé ÁêäÅ üμÕ¶ Ôé Áå¶ À°é·» ÇòÚ¯º ÕÂÆ ÇÃ×ðàé¯ôÆ òð×Æ ì°ðÆ ÁÅçå ç¶ ÇôÕÅð Ô¯ üμÕ¶ Ôé, Ü篺 ÇÕ ÁëðÆÕé îÔ»çÆê Áå¶ çμÖäÆ ê±ðìÆ Â¶ôÆÁÅ ÇòÚ ðÇÔ ðÔ¶ ÇÃμÖ Õ¶Ã» çÆ ì¶ÁçìÆ éÔƺ Õðç¶ Áå¶ ÇÃ×ðà çÆ òÆ À°Ã åð·» òð寺 éÔƺ Õðç¶ Í AI. ÁÃƺ ÇÂà 寺 ÇÂÔ ÇÃμàÅ éÔƺ Õμã ÃÕç¶ ÇÕ ÁîðÆÕÆ ÃμÇíÁÅÚÅð, Ô¯ð» éÅñ¯º òè¶ð¶ Ú³×Å þ Í B@. ÇÂÔ îé°μÖÆ Ã°íÅÁ çÅ Õ°çðåÆ ×°ä þ ÇÕ ÇÂÔ ÁÅêä¶ å¯º ìñòÅé ç¶ òÆÚÅð Áå¶ å½ð åðÆÕ¶ ÁêäÅ ñ˺çÅ þ Áå¶ ÇÂö ðÅÜ òμñ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ îé°μÖåÅ çÅ ÇèÁÅé ÇçòÅÀ°ä ñÂÆ ÇÕÔÅ ÃÆ: ïÅ Õñ î˺ Ãí ÕÅñ Ç´êÅé Õ¶ íÅðÆ í°ÜÅé Õ¯ íÅðÆ íð¯Ã¯ÍÍ (ìÇÚå© éÅàÕ, ÁÇèÁÅÇ A) íÅò ÇÕ Çç©ôîÅé Ü×å çÆ Ôð òÃå° ÕÅñ ð±êÆ Ç´êÅé ç¶ ÁèÆé þ å¶ îé°μÖ åÕó¶ çÅ ÃÔÅðÅ ñ˺çÅ þ Í BA. ÇÂÔ åμæ ÇÕ AHDI ÂÆ. ÇòÚ ÇÃμÖ» çÆ ÁìÅçÆ G@ ñμÖ ÃÆ, êð AHFB ÂÆ. ÇòÚ ÇÂÔ Øμà Õ¶ Õ¶òñ AH ñμÖ ðÇÔ ×ÂÆ, çÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ ÕÆ þ ? AHE@ ÂÆ. ÇòÚ ÇÃμÖ» çÆ ðÅÜéÆåÕ ôÕåÆ çÅ êåé Ô¯ÇÂÁÅ å» ðÅÜÅ Ãð ÔðéÅî ÇÃ³Ø Áå¶ ÃÅè± Ã°³çð ÇÃ³Ø ÂÆÃÅÂÆ ìä ׶, Ç×. úì¶ç°μñÅ ÇóèÆ Áå¶ Á³åð ðÅôàðÆ ê©ÇÃμèÆ ç¶ ÕÅé³±éçÅé î°Ô³îç ÷ëð À°μñÅ Ö» çÅ ÇêÀ° î°ÃñîÅé ìä ׶, ܯ ÇÕ êÇÔñ» ÇÃμÖ Ãé Í ÇÂö åð·» ôÔÆç íÅÂÆ îåÆ çÅà çÆ Ã³åÅé íÅÂÆ êðîÅé³ç, À°Ã çÅ ê°μåð Áå¶ ÜòÅÂÆ Ü¯ ÇÕ ôðèŬ ÃÇÔÜèÅðÆ ÇÃμÖ êÇðòÅð éÅñ Ãì³è ðμÖç¶ Ãé, À°Ô òÆ ÇÃμÖÆ ç¶ Ø¶ð¶ ÇòÚ¯º ìÅÔð Úñ¶ ׶ Áå¶ ÇÂö åð·» âÅ. ׯÕñ Ú³ç éÅð³× òÆ ÇÃμÖÆ ç¶ Õ¶ºçð 寺 à°μà Õ¶ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ Ç×ÁÅ Í ÇÂà çÅ ÕÆ ÕÅðé þ ? ÇÃμÖ» é¶ ÁÅêä¶ Û¯à¶ ÇÜÔ¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ç¶ÇÖÁÅ þ ÇÕ À°é·» ìÅð¶ ÕÂÆ ×ñå ëÇÔîÆÁ», ÂÆðÖÅ ñÅ×å-ìÅ÷Æ, ÷°ñî, À°μ×ð Ôîñ¶, éÃñÕ°ôÆ 8
ñÂÆ Õåñ¶ÁÅî ç¶ ç½ð Úμñ¶ Áå¶ À°é·» é¶ ÇÜμå», ÃéîÅé, ôÕåÆ å¶ Ö°ôÔÅñÆ ç¶ éÅñ éÅñ ÔÅð, ö°ñÅîÆ, ÇéðÅçð, ×ðÆìÆ òÆ ç¶ÖÆ êð ÇÃμÖ» ç¶ ×°ð±Á» ìÅð¶ Õç¶ ÇÕö é¶ Áêôìç ÇñÖä çÆ Õ¯Çôô éÔƺ ÕÆåÆ Í îËñÕî, îËÕð¶×ð, ÕÇé³Øî, âÅð¯æÆ ëÆñâ, àÅÇÂéìÆ, ðÜÅé ðÅÇÂ, Ö°ôòÕå ðÅÇÂ, ç½ñå ðÅî, î°Ô³îç ñåÆë Ü篺 ÇÃμÖ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé çÆ ×μñ Õðç¶ Ôé å» À°Ô À°é·» é³± ìó¶ ÃÇåÕÅð éÅñ ïÅç Õðç¶ Ôé Í êð Ü篺 AIDG é³± ÇÃμÖ Ö°³Þ ׶ Áå¶ ÇÃμÖ À°Ô Õ°Þ ìä ׶ ܯ À°Ô ÁμÜ Ôé Í Çëð Ü篺 ÔÅñÅå ìçñ¶ å» ÇÃμÖ ÃμÇíÁÅÚÅð çÆ ÃæÅêåÆ ñÂÆ ê³ÜÅìÆ ï±éÆòðÇÃàÆ êÇàÁÅñÅ Áå¶ ÇÃμÖ èðî ñÂÆ ×°ð± éÅéÕ ç¶ò ï±éÆòðÇÃàÆ Á³Çî©åÃð Ô¯ºç ÇòÚ ÁÅÂÆÁ» ÇÜ毺 ç¶ ê©¯ëËÃð ÇéÞμÕ Ô¯ Õ¶ ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÕ ×°ð± å¶× ìÔÅçð ÜÆ «à¶ÇðÁ» ç¶ î°ÖÆ Ãé ÇÜÔó¶ ÁÅêä¶ öËð ÕÅé³±éÆ åμå» é³± îçç Áå¶ ôÇÔ Çç³ç¶ ðÇÔ³ç¶ Ãé, À°é·» é³± ÇÂé·» Õ°Õðî» ÕÅðé î°öñ ÕÅé³±é é¶ ÇçμñÆ ÇòÖ¶ Ã÷Å òܯº Õåñ Õð ÇçμåÅ ÃÆÍ ÇÂé·» ꩯëËÃð» çÅ ÇÂÔ òÆ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ ÇÂà ñÂÆ î°öñ ìÅçôÅÔ Á½ð³×÷¶ì ÕñðòÅð éÔƺ ÃÆ Áå¶ À°Ô ÇÂà 寺 ì¶Öìð òÆ ÃÆ Í ÇÂÔ ê©¯ëËÃð ÇÂÔ òÆ ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÕ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é³± î°öñ» çÆ Ú³×Æ ÃðÕÅð éÅñ î°μÖ ð±ê ÇòÚ ÇÂÔ ÇôÕÅÇÂå ÃÆ ÇÕ ÔÕ±îå À°é·» 寺 ñ×Åé ÁÅÇç çÆ î³× ÕðçÆ ÃÆ Í ×°ð± ÜÆ ÇÂÔ ñ×Åé ç¶ä çÆ æ» ÔÕ±îå éÅñ À°ñÞ ê¶ å¶ ë½ÜÆ çÅÁ ê¶Ú» å¶ Ç×ÁÅé 寺 ÁéÜÅä Ô¯ä ÕÅðé À°é·» é³± ÔÅð» çÅ î³±Ô ò¶ÖäÅ ÇêÁÅ Í ÕÆ ÇÃμÖ» çÅ ÁܯÕÅ ðÅÜéÆåÕ ð°åìÅ ÇÂà À°êðÅîåÅ çÅ Õ¯ÂÆ Ôμñ Õð ÃÕçÅ þ ? ÇÂæ¶ î˺ ÜÅä ì°μÞ Õ¶ ÇçμñÆ ç¶ éÕñÆ Çéð³ÕÅðÆÁ» ìÅð¶ Õ¯ÂÆ ÚðÚÅ éÔƺ Õð»×Å Í BB. ÇÂÔ èðî Ô¯ºç ÇòÚ ðÅÜéÆåÕ ôÕåÆ ç¶ ×½ðò ç¶ ð¯ñ çÆÁ» Õ°Þ ÇîÃÅñ» Ôé Áå¶ ÇÂÇåÔÅà çÅ ÇÂÔ Çéïî ÇÜÔóÅ ÇÕ îé°μÖÆ ÇòòÔÅð çÅ î±ñ ÁÅçðô Áå¶ îé°μÖÆ Ã°íÅÁ çÅ ð°ÞÅé þ, ÇÃμÖ» Áå¶ ÇÃμÖÆ ç¶ îÅîñ¶ ÇòÚ òè¶ð¶ áÆÕ þ Í ÇÃμÖ îμå ç±Ü¶ ÕÂÆ îμå» å¯º À°ñà Õ¶òñ ê±ÜÅ Õðé òÅÇñÁ» çŠó×áé éÔƺ Ãׯº ÇÂÕ ÃîÅÇÜÕ Ã³×áé òÆ þ Áå¶ Ü篺 åÆÕ ÇÃμÖ ðÅÜéÆåÕ ê©í°μåÅ Áå¶ ôÕåÆ å¯º ò»Þ¶ ðÇÔä׶, À°Ã ò¶ñ¶ åÆÕ À°Ô ÁÅêä¶ Ü¯ô Áå¶ ÁÃñ Çòô¶ôåÅ òñ¯º î°ðçÅ ðÇÔä׶ Í ÇÂÔÆ ÕÅðé þ ÇÕ ÇÃμÖ èðî ç¶ ÇÂà î±ñ À°êç¶ô “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” ÇòÚ ÇÂÕ å»Ø, ÇÂÕ çÅÁòÅ, Ô¯äÆ çÆ ð±ê ð¶ÖÅ À°ñÆÕÆ ×ÂÆ þ Áå¶ ÇÂà çÆ ÃîÅÇÜÕ òÚéìμèåÅ ñÂÆ ÇÃμÖ î°ÖåÅð Ôé Áå¶ ÇÂà À°êç¶ô çÅ ç±ÜÅ ÇÔμÃÅ ““ÁÅÕÆ ðþ éŠկǔ” êÇÔñ¶ À°êç¶ô çÅ ÔÆ ê±ðÕ þ Áå¶ Çª ç¯ò¶º ÇÂÕ ÔÆ ÇÃμÕ¶ ç¶ ç¯ êÇÔ¬ ÔéÍ BC. íÅðå ÇòÚ òÆÔòƺ ÃçÆ ç¶ ç±Ü¶ Áå¶ åÆܶ çÔÅÕ¶ ÇòÚ ô»åîÂÆ ÃÇåÁÅשÇÔ Áå¶ ÁÇÔ³ÃÅ òð×ÆÁ» ØÃÆÁ» ÇêàÆÁ» ×μñ» îÇÔÜ ÇÔ³ç±Á» çÆ Á³×ð¶÷» é³± ꩶôÅé Õðé Áå¶ ÇÚóÅÀ°ä ñÂÆ ðÅÜéÆåÕ Ü°×å ÃÆ Áå¶ À°Ã ò¶ñ¶ íÅðå ç¶ òÅÇÂÃðŶ ñÅðâ òÅòñ é¶ áÆÕ ÔÆ ÇñÇÖÁÅ ÃÆ ÇÕ ““×»èÆ ÇÂÕ ÔμáÆ ÇÃÁÅÃåçÅé þ éÅ ÇÕ Ã³åÍ”” Áå¶ ÇÂà ñÖî ðÅÜéÆåÕ Ö¶â ÇòÚ í¯ñ¶ íÅñ¶ ÇÃμÖ» é¶ ÁÅê ÔÆ ÁÅêä¶ èÅðÇîÕ ÇÃè»å 寺 À°ñà ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ×°ð± ÁðÜé ÃÅÇÔì Áå¶ ×°ð± å¶× ìÔÅçð ÜÆ ô»åÆ Áå¶ ÁÇÔ³ÃÅ ç¶ ÁòåÅð Áå¶ î±ðå» Ãé, Ô°°ä¶ ÇêÛ¶ ÇÜÔ¶ Á³Çî©åÃð ÇòÚ Ô¯ÂÆ “Çòôò ê³ÜÅìÆ ÇÃμÖ ÕÅéëð³Ã” ÇÜà çÆ ê©èÅé×Æ ÇÃμÖ» ç¶ ç¯ Ã³å ÇÃÁÅÃåçÅé Õð ðÔ¶ Ãé, ÇòÚ ÇÂÕ î°μÖ îå¶ ÇòÚ ÇÂé·» ç¯ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé é³± Çòô¶ô ÕðÕ¶ ÇÃμÖ» çÅ ÁÅçðô Áå¶ ÁÅ×± çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ Í Çª À°é·» é¶ ìÅÕÆ Áμá ×°ð± ÃÅÇÔìÅé é³± ÇÂé·» ç¯Ô» 寺 òμÖ ÇÃμÖ ÇÃè»å çÆ Üó· À°êð Ú¯à ÕðÕ¶ ÕÅëðÅéÅ ÕÅðòÅÂÆ ÕÆåÆ þ, ܯ ÇÕ ÇÃμÖ» é³± ÕçÅÇÚå ÃòÆÕÅð éÔƺ Ô¯ ÃÕçÆ Í ÕÆ ×°ð± ׯÇì³ç 9
ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ Ãêμôà ð±ê ÇòÚ ÇÂÔ ÁËñÅé éÔƺ ÃÆ ÕÆåÅ ÇÕ ÇÜÔóÅ ÇòÁÕåÆ ÇÂÕ ×°ð± é³± ç±Ü¶ 寺 Çí³é ÕðÕ¶ ò¶ÖçÅ þ, À°Ô ÇÃμÖ éÔƺ ? Çí³é Çí³é ÃíÔ³± ÕÇð ÜÅéÅÍÍ Â¶Õ ð±ê ÇÕé Ô³± êÇÔÚÅéÅ(ìÇÚå© éÅàÕ, ÁÇèÁÅÇ ê³Üò») ÇÃμÖ èðî çÅ ÇÂÔ î°μãñÅ ÇòôòÅà þ ÇÕ ÃÅð¶ çà װð± ÃÅÇÔìÅé ÇòÚ Çéð³åð ÇÂÕ ÔÆ Ü¯å ÃÆ Áå¶ ÇÜÔóÅ ÇòÁÕåÆ ÇÂÔ ×μñ éÔƺ ÃîÞçÅ, À°Ô òÅÃåÇòÕ ÇÃμÖÆ é³± ÃîÞ éÔƺ ÃÕçÅ Í ÇÜé ÜÅéÅ ÇåéÔÆ ÇÃè êÅÂÆÍÍ Çìé ÃîÞ¶ ÇÃè ÔÅæ éÅ ÁÅÂÆÍÍ (À°ÔÆ) ÃÅé³± ïÅç ðμÖäÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ ÇÂÕ ç¶ô çÅ ç±Ü¶ À°êð ë½ÜÆ ÕÅðòÅÂÆ éÅ ÕðéÅ, ï±.ÁËé.ú. çÆ ÇÖÚóÆ, Ö¶åðÆ Â¶ÕåÅ,Á³çð±éÆ îÅîÇñÁ» ÇòÚ ì¶çÖñÆ, èó¶ì³çÆ ðÇÔå ç¶ô» çÅ ÇÂÕμá, ê³ÚôÆñ ÁÅÇç ÁÃæÅÂÆ òðåŶ Ôé Í BD. ÁÅú! ×Ô° éÅñ ò¶Öƶ ÇÕ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÃμÚ¶ ÇòÁÕåÆ çÆ êðÖ ÇÂÔ çμÃÆ þ ÇÕ À°Ã çÆ ÕæéÆ å¶ ÕðéÆ ÇòÚ ëðÕ éÔƺ Ô°³çÅ Í ×°ð± ÜÆ ÷ëðéÅî¶ ÇòÚ ë°ðîÅªç¶ Ôé : Ôî³± îðç ìÅïç ôòç ðÖé òðÍÍ éÅ ÇôÕî¶ Çç×ð çð çÔÅé¶ Çç×ðÍÍ (÷ëðéÅîÅ, EE) ܶ À°Ô ÁÇÜÔÅ éÔƺ ÕðçÅ å» À°Ô îé°μÖ ØàÆÁÅ ÁÅçîÆ þÍ îÅú-ܶ-å°³× ÕÇÔ³çÅ þ: ““ÇÜæ¶ òÆ ÚÆé çÆ ÕÇîÀ±ÇéÃà êÅðàÆ çÆ ë½Ü Ü»çÆ þ, À°Ô À°æ¶ îÅðÕòÅç-ñËÇééòÅç çÅ ê©ÚÅð ÕðçÆ þ, À°Ô À°æ¶ ÕÇîÀ±ÇéÃà êÅðàÆ Áå¶ ÕÇîÀ±ÇéÃà ÃðÕÅð çÆ ÃæÅêéÅ ÕðçÆ þ Í Õ¶òñ ì³ç±Õ» å¶ å¯ê» ÔÆ êÅðàÆ, ÃμÇíÁÅÚÅð Áå¶ ç¶ô ìäŪçÆÁ» ÔéÍ”” ““ÇÜé·» Õ¯ñ ë½Ü þ À°ÔÆ ôÕåÆôÅñÆ Ôé, À°Ô ï°μè ðÅÔƺ Ôð ÃîμÇÃÁÅ çÅ Ôμñ Õμã ñËºç¶ ÔéÍ”” ““Ôð ÚÆ÷ ì³ç±Õ çÆ éÅñÆ ÇòÚ¯º ÇéÕñçÆ þ Í”” BE. ÇÂà ÇòÚ Õ¯ÂÆ ôμÕ éÔƺ ÇÕ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ Á×òÅÂÆ ÇÂÕ Ôμæ 寺 ç±Ü¶ Ôμæ, ÇÂà ë½ÜÆ ÇÜμå Áå¶ ôÕåÆ ç¶ Ã³å°ñé ç¶ ÇÃè»å ÕÅðé ÔÆ Ü»çÆ ðÔÆ þ Í ÇÃÕ³çð îÔÅé çÆ ÇÜμå é¶ ï±éÅéÆ òÆÚÅðèÅðÅ é³± î°μÖ ê±ðì åÕ ëËñÅ ÇçμåÅ ÃÆ Í ð¯î ç¶ ÇÂà ë½ÜÆ ôÅÃÕ é¶ ÁÅêä¶ ç¶ô çÆ ÃμÇíÁåÅ é³± ÁäÇ×äå êμÛó¶ ÇÂñÅÇÕÁÅ Áå¶ éÃñ» åÕ êÔ°³ÚÅ ÇçμåÅ ÃÆ Í Ü篺 ð¯î êåé òμñ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ å» Áðì é¶ Çòôò çÆ òÅ×â¯ð óíÅñ ñÂÆ Í ÇÂà çÅ ÇÃμàÅ ÇÂÔ ÇéÕÇñÁÅ ÇÕ êμÛî ÇòÚ ÇÂÕ òÅð Çëð ¶ôÆÁŠ寺 òμÖ Ô¯ Ç×ÁÅ å¶ À°Ô À°Üμâê°ä¶ òμñ èμÇÕÁÅ Ç×ÁÅ, ê©³å± Áðì» ç¶ êåé 寺 êÇÔñ» Ü篺 îôÔ±ð ÇÂìé¶ÖÅñç±é (ACCB-AD@F) î°ÕμçîÅ ìÇäÁÅ å» Áðì» çŠܯô îμáÅ êË Ç×ÁÅ Áå¶ ï±ðê é¶ Á×òÅÂÆ Ã³íÅñÆ Í BF. ç±ÜÅ Õ³î ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÃðçÅðÆ çÅ Ú¯×Å À°åÅð Õ¶ Çëð ÇÂÃ ç¶ ê±ðò÷» çÆ ìÃåÆ ç¶ î¯ÇãÁ» À°êð êË Ç×ÁÅ Í Áðì» é¶ ÁÅêäÅ ÃÅðÅ Ç×ÁÅé ÃÆðÆÁÅ, ÇîÃð Áå¶ À°åðÆ ÁëðÆÕŠܯ ÇÕ Ô°ä åÆÕ ð¯î çÆÁ» ìÃåÆÁ» ÔÆ Ãé, 寺 ÔÅÃñ ÕÆåÅ ÃÆ Í Áðì» é¶ Ãê¶é À°êð ÇÜμå ê©Åêå ÕÆåÆ Áå¶ ÁîðÆÕÅ Á³×ð¶÷» çÆ ÇÂÕ ìÃåÆ ìä Ç×ÁÅ Í BG. Ǫ ÇÂÔ ÇÂà ÇÃμÖ çÅÁò¶ Áå¶ ÇÃè»å çÅ Áé°Ãðä ÕðçÅ þ: 10
(A) èÅðÇîÕ ê±ÜÅ Áå¶ ÃîÅÜ ê©åÆìμèåÅ ç¯ò¶º Á³åð Ãì³èå Ôé Í (B) ðÅÜéÆåÆ ÇòÚ íÅ× ñËäÅ, ÇÃμÖ» çÆ èÅðÇîÕ Ç´ÁÅ çÅ ê±ðÕ Á³× þ Áå¶ (C) ÇÃμÖ» ÇòÚ ðÅÜ Õðé çÆ ÇÂμÛÅ ÃîÅÇÜÕ åìçÆñÆ Áå¶ Ã°èÅð À°μÇÚå ÁÅèÅð ê©çÅé ÕðçÆ þ Í (À) ÇÂÔ ÇÂÇåÔÅà çÅ ë÷±ñ ÇÃμàÅ éÔƺ Í (Á) ÇÃμÖ èðî ç¶ ÇÃè»å» ç¶ Çòð¯è éÔƺ Áå¶ (Â) éÅ ÔÆ ÇÂÔ çμì¶ Õ°Úñ¶ Áå¶ ìÃåÆòÅç ç¶ ÃÔÅÇÂÕ ìä¶ ÇÃμÖ» ñÂÆ ÕñêéÅôÆñ Ü» öËð ÇòòÔÅðÕ Ôμñ þÍ BH. Ü篺 ÇÃμÖ ÇÂÔ ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÕ èðî å¶ ðÅÜéÆåÆ é³± òμÖ éÔƺ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ å» ÇÂà çÅ ÇÂÔ îåñì éÔƺ ÇÕ ÇÃμÖ» çÅ ðμì éÅñ ÇÃμèÅ ðÅìåÅ þ Í ÇÂà çÅ Õ¶òñ ÇÂÔÆ íÅò Ô°³çÅ þ ÇÕ îé°μÖ çÆ ÜéåÕ, ÇéμÜÆ Áå¶ ÁÇèÁÅåîÕ Ç÷³ç×Æ é³± òμÖ éÔƺ ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ Áå¶ ÇÂà åð·» ç¶ Çîñ¶ Ü°ñ¶ ÃμÇíÁÅÚÅð ÇòÚ èðî Áå¶ ÃîÅÜ çÅ ñÅí þ Áå¶ ÇÂö ÇòÚ ÇÕö ÇòÁÕåÆ Áå¶ Ãî±Ô ç¶ ÇÔμå Ôé Í BI. ÃðçÅð ìÔÅçð ܯè ÇÃ³Ø é¶ êÇàÁÅñÅ ÇòÚ ÇÃμÖ» é³± ÇòÁðæ ÇòÚ À°Ô éÃÆÁå ÇçμåÆ þ ÇÜÔóÆ ÇÕ ÇÃμÖ ÇÃè»å, ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅà Áå¶ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé çÆ Ãêμôà Áå¶ Áàμñ ÇÃμÇÖÁŠ寺 À°ñà þ Í C@. ÃÅé³± Ô°ä ÇÂÔ ÷ð±ð òÆÚÅðéÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ ÁÅè°ÇéÕ ÇòÇ×ÁÅé çÆÁ» ܻ֯ Áå¶ À°é·» 寺 îé°μÖ Ã°íÅÁ Áå¶ îé°μÖÆ ÃîÅÜ çÆ ìäåð é³± ÃîÞä ñÂÆ ê©Åêå Ô°³çÆ Á³åð Çç©ôàÆ Áå¶ Á×òÅÂÆ ÇÜà 鳱 “ÃîÅÇÜÕ Ç³ÜÆéÆÁÇð³×” çÅ é» ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ, À°Ô “ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ” çÆÁ» ê³ÕåÆÁ» ÇòÚ Ã°ðμÇÖÁÅ êÇòμåð ÇÃμÖ ÇÃè»å ç¶ Çòð°μè þ Ü» ÔμÕ ÇòÚ þ Í CA. ÇòÇ×ÁÅé ç¶ éò¶º Çòô¶ ÜÆò ÇòòÔÅð (Ethology) çÅ î°μã AIGC ÂÆ. ç¶ é¯ìñ ÇÂéÅî éÅñ ÃéîÅé¶ ÜÅä òÅñ¶ Çå³é ÇòÁÕåÆÁ» é¶ ì³Çé·ÁÅ ÃÆ, À°é·» ç¶ é» ÇÂÔ Ôé Í ÕÅðé òÅé, Çðô, ÇéÕ¯ñà Çåéì¶Ü¶é Áå¶ Õ¯éÅðâ ñ¯ð³Ü Í ÇÂé·» ÇòÚ¯º Õ¯éÅðâ ñ¯ð³Ü é¶ AIFF ÂÆ. ÇòÚ ÁÅêä¶ Ö¯Ü ê©ì³è (On Aggression) ÇòÚ ÇÂÔ ÇÃμè ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ îé°μÖ éÅ Õ¶òñ Õ°çðåÆ ñóÅÕÅ ÜÆò þ Ãׯº ÇÂÔ ñóé Çíóé çÅ ÇÃè»å Ôî¶ôÅ ÇÂà 鳱 óØðôôÆñ ðμÖçÅ þ Í À°Ãé¶ ÁÅêä¶ Ö¯Ü Çéì³è ÇòÚ îé°μÖÆ ÜÆòé ÇòÚ ÇÂà ñóÅÕ¶êé çÅ ñÅí Áå¶ ñ¯ó çμÃÆ Áå¶ À°Ã é¶ ñóÅÂÆ é³± îé°μÖÆ Ã°íÅÁ çÅ ÜÅéçÅð ÇòÃåÅð çμÇÃÁÅ þ Í ÃðÆð ÇòÇ×ÁÅé çÆÁÅ ÇÂé·» ܻ֯ ÕðÕ¶ Ãμå ÃÅñ ìÅÁç À°Ã é³± ç¯ Ô¯ð» éÅñ ûÞÅ é¯ìñ ÇÂéÅî ç¶ä ñÂÆ üÇäÁÅ Ç×ÁÅ Í CB. AIGD ÂÆ. ÇòÚ À°êð¯Õå òðÇäå é¯ìñ ÇÂéÅî Ü¶å± ÇéÕ¯ñà Çåéì¶Ü¶é ç¶ ÁÅÕÃë¯ðâ ÇòÚ ðÇÔ³ç¶ ÇÂÕ ÃÅìÕÅ ÇòÇçÁÅðæÆ â¶Ãî³â î¯ÇðÃ é¶ ñ¯ð³÷ ç¶ ÇÃè»å çÆ ê©¯ó·åÅ ÇòÚ ÇÂÕ ê°ÃåÕÅ Naked Ape ÇñÖÆ ÇÜà ÇòÚ À°Ã é¶ ÇòÇ×ÁÅé çÆ ð°μÖÆ ôìçÅòñÆ ÇòÚ À°Ô¯ Õ°Þ ÇÕÔŠܯ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÇÂà ê³ÕåÆ ÇòÚ ÇÕÔÅ þ: Ö³âÅ Çê©æîË ÃÅÜ ÕË ÇÜé Ãí ÃËÃÅð° À°êÅÇÂÁÅ (òÅð Ã©Æ í×À°åÆ ÜÆ ÕÆ) íÅò ÇÕ ÇéÃàÆ çÆ ðÚéŠ寺 òÆ êÇÔñ» àÕðÅÁ å¶ ÇòéÅô î½Ü±ç ÃÆ Í
11
CC. ÕæÅ ÃÅÇÔå ç¶ Ö¶åð ÇòÚ ÇòñÆÁî ×ÅñÇâ³× é¶ ÁÅêä¶ éÅòñ Lord of the files ÇòÚ Çëåðå é³± ÷ìðçÃå ÃÅÇÔåÕ Á³çÅÜ ÇòÚ ÇìÁÅé ÕÆåÅ þÍ À°Ã é¶ ÁÅêäÆ ê°ÃåÕ ÇòÚ Û¯à¶ ìμÇÚÁ» çÆ ÕÔÅäÆ ÇçμåÆ þ ÇÜÔó¶ ÇÂÕ Ãî°³çðÆ àÅê± ç¶ Õ³ã¶ À°êð ÁÅ Ü»ç¶ Ôé, À°é·» ÇòÚ¯º ÃÅðÆ ÃμÇíÁåÅ Öåî Ô¯ Ü»çÆ þ Áå¶ À°Ô òÇÔôÆÁå å¶ çÇð³ç×Æ òμñ êðå Ü»ç¶ Ôé Í CD. ð¯ìðà ¶âðÆ ÇÂÕ Ô¯ð îÅéò ÇòÇ×ÁÅéÆ þ å¶ âðÅî¶ ÇñÖçÅ þÍ ÇÂà çÆ Çå³é ê°ÃåÕ» African Genesis, The Territorail Imperatie Áå¶ The Social Contract ìÔ°å Ç×äåÆ ÇòÚ ÇòÕÆÁ» Í À°Ã é¶ ÇÂé·» ê°ÃåÕ» ÇòÚ ÇÂà íðî ÇÕ îé°μÖ Áîé êóç ÁæòÅ ÁÇÔ³ÃÅòÅçÆ ðÇÔ Õ¶ å¶ ÃÇåÁÅשÇÔ ç°ÁÅðŠððμÇÖÁå ðÇÔ Õ¶ ÁÅêäÆ À°μéåÆ Õð ÃÕçÅ þ, çÅ ìÔ°å ÔÆ òèÆÁÅ ã³× éÅñ Ö³âé ÕÆåÅ Í CE. ÇÂÔ ÃÅð¶ ÇÃè»å ØÅó¶ ÁÅêä¶ ÇÖÁÅñ ÜÆò-ÇòÇ×ÁÅé Çç©ôàÆÕ¯ä 寺 Çç³ç¶ Ôé Í Ethology ÇòÚ îé°μÖÆ ñμÛä» ç¶ ÇòÕÅà çÅ ÁÇèÁËé öËð îé°μÖÆ ÇòòÔÅð ò¶Ö Õ¶ ÕÆåÅ Ü»çÅ þ Í CF. AIGC ÂÆ. ÇòÚ é¯ìñ ÇÂéÅî éÅñ ÃéîÅéå ÕÅðñ òÅé Çðô é¶ ÁÅêäÅ ìÔ°åÅ Ãî» ê³ÛÆÁ», îμÛÆÁ» Áå¶ ôÇÔç çÆÁ» îμÖÆÁ» ÇòÚ ÇìåÅÇÂÁÅ ÃÆ, ñÅð³÷ é¶ ìåÖ», Ú±ÇÔÁ» Áå¶ ñóÅÕÆÁ» îμÛÆÁ» éÅñ òè¶ð¶ Ãî» ÇìåÅÇÂÁÅ ÃÆ Í ÇÂö åð·» Çåéì¯÷¶é ¦âé ç¶ ÇÚóÆÁÅ Øð ÇòÚ ê³ÛÆÁ» Áå¶ ì»çð» éÅñ ÇðÔÅ Í CG. ñÅð³÷ é¶ ç¶ÇÖÁÅ ÇÕ Ôîñ¶ çÅ ÇòéÅôÕÅðÆ ÇÃè»å îé°μÖÆ Ç÷³ç×Æ é³± ìðÕðÅð ðμÖä çÆÁ» î±ñ ê©ÇòðåÆÁ» ÇòÚ¯º ÇÂÕ þ Í À°Ã é¶ ÇÂÔ îÔμåòê±ðé ê©ôé òÆÚÅÇðÁÅ ÇÕ Ãî±ÇÔÕ Ôîñ¶ ÇòÚ Ãî±Ô å¶ éÃñ» éôà Ô¯ Ü»çÆÁ» Ôé ? À°Ã çÅ À°åð é»Ô ôËñÆ ÇòÚ þ ÇÕ åÕó¶ Õî÷½ð é³± éôà éÅ Õðé Í Õ¶òñ ÇòÕÅà çÆ ê©ÇÕÇðÁÅ Ôîñ¶ ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð éÔƺ Ãׯº çîé ç¶ ê©åμÖ éî±é¶ ÇÂà ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð Ô°³ç¶ Ôé, ÇÜÔó¶ ÔîÇñÁ» À°êð êÕó ðμÖç¶ Ôé Í CH. Ü篺 Õ¯ÂÆ Õî÷¯ð Çèð Ã³Õ¶å» ðÅÔƺ åÕóÆ Çèð çÆ åÃμñÆ ÕðÅ Çç³çÆ þ ÇÕ À°Ô ÁÅêä¶ å¯º åÕó¶ ç¶ ÁèÆé þ å» åÕóÆ Çèð Õî÷¯ð Çèð é³± é°ÕÃÅé éÔƺ êÔ°³ÚŪçÆ Ãׯº À°Ã é³± ÁÅêäÅ ÃÇÔï¯×Æ Çîμåð ÃîÞçÆ þ Í ÇÂÔ À°Ã¶ ×μñ çÆ ÃÔÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ þ ÇÜà ìÅð¶ ÇÃμÖ êó·ç¶ Ôé, ““ìÚ¶ ôðé ܯ ԯǠ. ”” Ǫ ““ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ ÁÅÕÆ ðÔ¶ éŠկǔ” ÇòÚñÅ ÃÇÔÜ Áé°íò å» ÔÆ Ô¯ò¶×Å Ü篺 Õî÷¯ð» é³± ÁÅêä¶ ÁéÅçð Áå¶ ÁèÆé×Æ å¯º ìÚé ñÂÆ ×μáܯó ç¶ ìÚÅÁ î°μñ çÆ ÃîÞ ÁÅò¶×Æ ““ÖòÅð ԯǠÃí Çîñ¶º×¶Í”” ñÅð³Ü é¶ ê³ÛÆÁ» å¶ îé°μÖ» çÆ ÃîÅéåÅ é³± ç¶ÖÇçÁ» ÇÕ ÇòÕÅà Áå¶ ìÚÅÁ çÅ ðÅÜ ê©ÇÕðåÆ ÇòÚ î½Ü±ç þ- ÇÜà 寺 ÇÃμÖ çðôé ÇòÚ “Õ°çðå” ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ Ü¶ åÅÕåòð é³± ÇÂÔ êåÅ ñμ× ÜŶ ÇÕ îÅðé Ü» éôà Õðé çÆ æ» ç±Ü¶ é³± ÁèÆé ÕðéÅ þ Áå¶ Õî÷¯ð é³± ÇÂÔ ÃîÞ ÁÅ ÜÅò¶ ÇÕ Çòð¯è Õðé çÆ æ» ÁèÆé×Æ êðòÅé Õð ñËäÆ ÚÅÔÆçÆ þ å» ÃÅðÆ ÕñÅ, ï°μè å¶ ÇÂéÕñÅì ÃîÅêå Ô¯ ÜÅä׶ Í Õ°çðå ç¶ ÇÂà ðÅÜ çÆ ê±ðÆ ÜÅäÕÅðÆ ÇÃμÖ» é³± þ Áå¶ À°Ô ï°μè ÕðÇçÁ» ÇÂà 鳱 Çéïî òܯº êÅñç¶ Ãé, ÇÜà çÅ òðäé ð¯÷éÅîÅ ÇñÖä òÅñÅ ÇÃμÖ» çÅ Õμàó ç°ôîä ÕÅ÷Æ é±ð î°Ô³îç ÁÅêä¶ Ü³×éÅî¶ (AGFE ÂÆ.)ÇòÚ ÕðÇçÁÅ ÇñÖçÅ þ ÇÕ ““ÇÃμÖ ï°μè ÇòÚ ÇéÔμæ¶ Áå¶ ÔÅð¶ ÇòÁÕåÆ é³± îÅðç¶ éÔƺ͔” CI. ñÅð³÷ é¶ ô»åÆ çÅ ê©åÆÕ î³éÆ Ü»çÆ Ø°μ×Æ ìÅð¶ ìóÅ þðÅé Õð ç¶ä òÅñÅ ÃμÚ ÁÅêäÆ ê°ÃåÕ King Soloman’s King ç¶ ÁÇèÁÅÇ Morals And Weapons’ ÇòÚ ÕÆåÅ þ ÇÕ 12
Ø°μ×Æ Ãí 寺 ÷Åñî ê³ÛÆ þ ܯ üμê ÚêÆå¶ ÔÆ ÁÅêäÆ éÃñ ç¶ î˺ìð» ç¶ Ôμæ êËð ÖÅ Ü»çÆ þ Í ç±Ü¶ êÅö ÁÅî ÇÖÁÅñÆ ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÂÕ ìÇØÁÅó ç±Ü¶ ìÇØÁÅó é³± éÔƺ îÅðçÅ, ܶÕð ç±ÜÅ ìÇØÁÅó ×ðçé Þ°ÕÅÁ Õ¶ ðÇÔî î³× ñò¶ Í ÇÂà 寺 À°é·» ñ¯Õ» é³± ÇÃμÇÖÁÅ ñËäÆ ÚÅÔÆçÆ þ ÇÜÔó¶ êñÅÇÂéòÅçÆ ÁÅà éÅñ ÁÅêä¶ ÁÅê é³± è¯ÖÅ Çç³ç¶ Ôé Áå¶ Ã¯Úç¶ Ôé ÇÕ ÁÇÔ³ÃÅ òð׶ ÇéÕ³î¶ ÔÇæÁÅð éÅñ À°é·» çÅ ìÚÅÁ Ô¯ ÃÕçÅ þ Í ÇÂÔ î±ðÖåÅ ÇÃμÖ ÁÅ×±Á» é¶ AIDG ÇòÚ ÕÆåÆ ÃÆ å¶ À°Ã ç¶ ÇÃμචí°×å ðÔ¶ Ôé Í D@. ÁμÜ ç¶ îé°μÖ ç¶ ÇòòÔÅð ç¶ éî±é¶ çÆÁ» Üó·» í±å ÕÅñ ÇòÚ Ôé, ÇÂà ñÂÆ À°Ã ç¶ ÇòòÔÅð é³± ÃîÞä ñÂÆ À°Ã çÅ í±å ÕÅñ ÃîÞä çÆ ñ¯ó þ, Çòô¶ô ÕðÕ¶ ÇÂÔ À°é·» ñÂÆ ìóÅ ÷ð±ðÆ þ ÇÜÔó¶ ÁÅêä¶ ÁÅê é³± ìóÅ üÃå ÃîÞç¶ Ôé Áå¶ î³éç¶ Ôé ÇÕ À°Ô ÁÅêäÅ îÅð× çðôé Çìé» ÇÕö ðμìÆ Á×òÅÂÆ å¯º Õðé ç¶ Ãîðμæ Ôé Í ÇÂÔÆ ×μñ ìÅäÆ ÇòÚ Çª ÕÔÆ ×ÂÆ þ: éÅéÕ ×°ð± éÅ Ú¶åéÆ îÇé ÁÅêä¶ Ã°Ú¶åÍÍ Û°à¶ Çåñ ì°ÁÅó ÇÜÀ° ð³ß¶ Á³çÇð Ö¶åÍÍ (î: A, ê³éÅ DFC) “ðÅÜ Õð¶×Å ÖÅñÃÅ ÁÅÕÆ ðÔ¶ éŠկǔ ÖòÅð ԯǠÃí Çîñ¶º×¶ ìÚ¶ Ãðä ܯ ԯǔ DA. Õ¶òñ ð±ÔÅéÆ å½ð ”å¶ ê©×à ÃμÚ ÔÆ éÔƺ Ãׯº ÇÂÕ ÃæÅêå ÇòÇ×ÁÅéÕ ÃμÚ òÆ þ Í ñÅð³÷, ¶ºâðÆ Áå¶ î¯Çðà çÆÁ» ÇæÀ±ðÆÁ» ÔòÅ ÇòÚ¯º êËçÅ éÔƺ Ô¯ ×ÂÆÁ» Í À°Ô êμÛîÆ ÇÚ³åé çÆ ÃÖå Áå¶ îÅä Õðéï¯× êð³êðÅ éÅñ Áå¶ ÇÃ×î³â ëðÅÇÂâ 寺 ñË Õ¶ Ãê˺×ñð Áå¶ æÅîà Խìà åÕ ëËñÆ ÇòÇ×ÁÅéÕ êóåÅñ éÅñ Ãì³èå Ôé Í Ãê˺×ñð é¶ ÁÅêäÆ ôÅÔÕÅð ðÚéÅ Cecline of the West ÇòÚ ñóÅÕ¶êé ìÅð¶ ÁÅêä¶ åñÖ çÅÁò¶ Ççμå¶ Ôé, ““ÇôÕÅðÆ ÜÅéòð Ç´ÁÅôÆñ ÜÆòé ÇÜªç¶ Ôé Í îé°μÖ çÅ ð°åìÅ òÆ ÇÂö ÕðÕ¶ À°μÚÅ þ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ ÇôÕÅðÆ ÜÅéòð» çÆ ô©¶äÆ éÅñ Ãì³èå þ Í îé°μÖ ñóÅÂÆ , îÅðé Áå¶ éôà Õðé ÇòÚ ð°μÞÅ ðÇÔ³çÅ þ Í îé°μÖ ÇÂÕ ÇôÕÅðÆ ÜÅéòð þ Í î˺ ìÅð ìÅð ÇÂÔ ÕÔ»×Å ÍÅƯÅƯ Ãê˺×ñð ç°ÁÅðÅ éÅ÷Æ òÆÚÅðèÅðÅ é³± ÇçμåÅ ï¯×çÅé ìóÅ îÔμåòê±ðé þ Í DB. îé°μÖ ÇòÚ ñóÅÂÆ çÆ êðÇòðåÆ ìÅð¶ ëðÅÇÂâ çÆ êμÕÆ èÅðéÅ çÅ òðäé, À°Ã çÆ ê°ÃåÕ Civilization and its Disconteats ÇòÚ ÇîñçÅ þ Í ÇÂà ê°ÃåÕ ÇòÚ À°Ô ÇñÖçÅ þ, ÒÒÃμÚ ÇÂÔ þ ÇÕ îé°μÖ ÇêÁÅð ÚÅÔ°ä òÅñ¶ Çîμåð Áå¶ íñ¶îÅäà ê©ÅäÆ éÔƺ Ôé, Ãׯº ñóÅÂÆ é³± ÇÂé·» ç¶ ÷ìðçÃå ðíÅÇòÕ ×°ä çÅ ÇÔμÃÅ Ç×ÇäÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÍÓÓ DC. ëðÅÇÂâ î°åÅÇìÕ îé°μÖ Õ¯ÂÆ åðÕôÆñ ê©ÅäÆ éÔƺ Ãׯº çμÇìÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ê©ÅäÆ þ: ÒÒÃμÇíÁåÅ, çìÅÁ Áå¶ îé¯åÅê çÅ ÁÅêà ÇòÚ ×±ó·Å ÇðôåÅ þ Í ÇÜåéÆ ÃμÇíÁåÅ ÇòÕÇÃå Ô¯ò¶×Æ À°åé¶ îé¯ð¯× òè ÜÅä׶, ܶÕð çìÅÁ Øμà Ô¯ò¶×Å å» ÃμÇíÁåÅ òè¶ð¶ ÇòÕÅà éÔƺ Õð¶×Æ Áå¶ éÅ ÔÆ îé¯ð¯× òè¶ð¶ Ô¯ä׶ ÍÓÓ ÇÂà ñÂÆ ÇÂÔ ÃÅⶠòμà ÇòÚ éÔƺ ÇÕ îé°μÖ ÇòÚñÆ ñóé çÆ Ã°íÅÇòÕ ê©ÇòðåÆ é³± ÃμÇíÁåÅ ç¶ ÇòÕÅà ÇòÚ ð°ÕÅòà ÃîÞ Õ¶, ÇÂà 鳱 ìÅÔð Õμã çÂƶ Í
13
DD. Ãêμôà þ ÇÕ ëðÅÇÂâ é³± ×°ð± ÃÅÇÔìÅé çÆÁ» ÃîμÇÃÁÅò» ðÅÔƺ ê©Åêå Ô°³çÆ çËòÆ Á×òÅÂÆ çÆ Õ¯ÂÆ ÜÅäÕÅðÆ éÔƺ ÃÆ Í ÇÂÔ îé°μÖåÅ çÆ êμÕÆ ÃîμÇÃÁÅ çÅ Ôμñ éÅî ÁÇíÁÅà çμÃçÆ þ Í ÕÔ° éÅéÕ ÇÂÔ° åå° ìÆÚÅðÅÍÍ Çìé° ÔÇð íÜé éÅÔÆ Û°àÕÅðÅ (×À°óÆ î. E, ê³éÅ AHH) êμÛîÆ Ã¯Ú íÅò¶º ÇÂà ê©ÃåÅò é³± ýÖÆ åð·» éÅ î³é¶ êð ÇÂÔ îé°μÖÆ ê©ÇÕðåÆ çÆ ê±ðÆ åð·» ÕÅÇÂÁÅ Õñê Õð ÃÕçÅ þ Í DE. îÅéò ÃîÅÜ ÇòÇ×ÁÅé çÅ åμå ÃÅð ÇÂÔ þ ÇÕ îé°μÖ ñóé Çíóé òÅñÅ òÇÔôÆ êô± þ Áå¶ ÂÆÃÅÂÆÁ» å¶ ÇÔ³ç±Á» òÅñÆ çÇÂÁÅ å¶ ê©¶î À°Ã ÇòÚ éÔƺ þ Í Çéåô¶ é¶ ÁÅêäÆ ê°ÃåÕ Thus Spake Zorathustra ÇòÚ ÇÂö ÕðÕ¶ ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ ÒÒðμì îð Ç×ÁÅ þ Í À°Ãé³± çÇÂÁÅ é¶ îÅÇðÁÅ þ ÍÓÓ ÁÇÔ³ÃÅ éÅñ ܯó Õ¶ ÇÃÁÅÃå é³± èðî 寺 òμÖ Õðé çÆ ×μñ îé°μÖÆ ê©ÇÕðåÆ ç¶ Çòð°μè þ Í ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ Ö°ç ô©¶ôà ÒÇóØÓ íÅò ô¶ð, ÒÇéÔ³×Ó íÅò î×ðîμÛ» çÅ ðÅÜÅ Áå¶ Òí°Ü³×ÆÓ íÅò ëéÆÁð éÅñ Áå¶ Òê¶ÚÆçÅðÓ íÅò ë³°ÕÅð¶ îÅðçÅ Ãμê ÕÇÔ Õ¶ îé°μÖÆ Ã°íÅÁ ìÅð¶ ÇòÇ×ÁÅéÕ ÃμÚ çÅ òðäé ÕÆåÅ þ, Ü篺 ÇÕ êÇàÁÅñÅ ÇòÖ¶ ÇÃμÖ» é³± ×°³îðÅÔ Õðé ñÂÆ íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ³Ø é¶ Ü¯ Õ°Þ ÕÆåÅ þ À°Ô öËð-òÅ÷ì Áå¶ ìçéÅîÆ òÅñÅ þ Í DF. ëðÅÇÂâ ç¶ òÆÚÅð» Áå¶ Ã±Öî ÇòÇ×ÁÅé Çç©ôàÆ ÇÜà 鳱 ÁÅî å½ð ÁÅÚÅð ÇòÇ×ÁÅé çÅ Ãîðæé ê©Åêå þ Áé°ÃÅð Ü³× îé°μÖÆ Ö°ôÔÅñÆ ñÂÆ ñ¯óƺçÆ Ãðì À°Ú ðÅÜéÆåÕ Ãð×ðîÆ þ Í ìðàð³â ðμÃñ é¶ ÇÂà ×μñ çÆ ê©¯ó·åÅ ÇÂÔ çñÆñ ç¶ Õ¶ ÕÆåÆ þ ÇÕ ìÅÔðÆ ç°ôîä ÔÆ ÇÕö ÃîÅÜ é³± ÇÂÕμᶠôÕåÆ ê©çÅé ÕðçÅ þ Í Ü¶Õð ÇÕö ÃîÅÜ é³± ÇÂÔ ÁÇÔÃÅà ԯ ÜÅò¶ ÇÕ À°Ã é³± ÇÕö ç°ôîä çÅ âð éÔÆ å» À°Ô ÇÂÕî°μá ôÕåÆ çÆ ØÅà ÕÅðé Õç¶ òÆ Ö¶ð³± Ö¶ð³± Ô¯ ÃÕçÅ þ Í DG. ÕéÇëÀ±ôÃ é¶ ç¯ Ô÷Åð òð·¶ êÇÔñ» ÇÂÔÆ ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ ÒÒÇÜà ç¶ô ÇòÚ Õ¯ÂÆ ìÅÔðÆ ç°ôîä éÔƺ ÃîÞ¯ À°Ô î°ðçÅ þ ÍÓÓ DH. Ǫ ñóÅÕÅêé îé°μÖÆ îé çÅ Õ°çðåÆ ×°ä þ Áå¶ ÒðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅÓ çÅ ÇÃμÖ ÇÃè»å ÇÂÕ ï¯×, ÇòÇ×ÁÅéÕ ÇÃè»å Áå¶ î°éÅÇÃì èÅðÇîÕ ÖÅÇÔô þ, ÇÜà 寺 ÇÃμÖ» é³± ç±ð ÕðéÅ ÃîÞçÅðÆ, ÇòÇ×ÁÅé, èðî Áå¶ ðμì 寺 Çòð°μè ÷°ðî þ Í ÇÃμÖ» é³± ÇÂÔ éÃÆÔå ç¶äÆ ÇÕ À°Ô ÁÅêä¶ èðî é³± ðÅÜéÆåÆ å¯º òμÖ Õð ñËä, ÇÂÕ ÖåðéÅÕ í°μñ þÍ DI. ܶ ÃîÅÜ é³± ÇÂÕμÇáÁ» ðμÖäÅ þ å» ÒðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅÓ çÅ ÇÃμÖ ÇÃè»å ìóÅ ÷ð±ðÆ å¶ ñÅíÕÅðÆ þ Í ñÅð³÷ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ Ô°ä Ô¯ð ܳ׻ ÇòÚ òÅñ¶ íÅðÆ Ç×äåÆ ÇòÚ ñ¯Õ» é³± ÇÔμÃÅ ñËäÅ êò¶×Å Í â¶Ãî³â î¯ðÃ é¶ ÃÅâÆ ÁÅêä¶ ÜÆòé é³± éòƺ é°ÔÅð ç¶ä çÆ ÃîðμæÅ ìÅð¶ ÇéðÅôåÅ éÅñ ÇñÇÖÁÅ ÃÆ, ÒÒÁÅêä¶ Ü¯ôÆñ¶êé À°êð Áå¶ ðÅÜ Õðé çÆÁ» íÅòéÅò» Áå¶ ÖÅÇÔô» À°êð ÕÅì± êÅÀ°ä ìÅð¶ î˺ ÇÂÔ ×μñ ÃòÆÕÅð ÕðçÅ Ô» ÇÕ ÇÂÔ Õ°Þ òÅÔïÅå þ Í ÃÅâÆ ÁäØóå êô± ÇìðåÆ ÇÂÔ Ô¯ä éÔƺ Çç³çÆ ÍÓÓ ÃæÅÂÆ ô»åÆ, ÒÁ×»Ôòè± Ö°ôÔÅñÆÓ Òòð× ðÇÔå ÃîÅÜÅÆÓ Òèðî ÇéðêμÖ ðÅÜÓ ÒÇéμÜÆ èðîÓ Òèðî é³± ðÅÜéÆåÆ å¯º òμÖ ÕðéÅÓ Ãí À±ñ ܬñ ×μñ» Ôé Ü» ëð÷Æ Ã°êé¶ Ôé Í E@. ÇÂà ñÂÆ ×°ð± ׯÇì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ êÇòμåð î°μÖ ÇòÚ¯º ÇéÕñ¶ ÇÂé·» ôìç» çÅ : 14
ðÅÜ Õð¶×Å ÖÅñÃÅ ÁÅÕÆ ðÔ¶ éÅ Õ¯ÇÂÍÍ ÖòÅð ԯǠÃí Çîñ¶º×¶ ìÚ¶ Ãðä ܯ Ô¯ÇÂÍÍ ÇòÚ ê©Åêå Ô°³ç¶ ÇÃè»å» 寺 Çìé» Ô¯ð Õ¯ÂÆ ÃμÚÆ Áå¶ íð¯Ã¶ï¯× Á×òÅÂÆ éÔƺ þ Í
*
*
*
ÇÃμÖ Ãà±â˺àà ëËâð¶ôé ç¶ î°μÖ À°ç¶ô (À) Ã©Æ ×°ð± ׳©æ ÃÅÇÔì çÆ îÔμååÅ, îÔÅéåÅ Áå¶ ÇÃμÖÆ ç¶ îÔÅé Çòðö çÆ Ã¯ÞÆ ÕðÅÀ°äÆ, ÇòÇçÁÅðæÆ òð× ÇòÚ ×°ð± ÁÅô¶ ê©åÆ ÜÅ×ð±ÕåÅ êËçÅ ÕðéÆ Í (Á) ÁÅêä¶ ÔμÕ» ÁÇèÕÅð» ñÂÆ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» é³± Üæ¶ì³ç ÕðéÅÍ (Â) ÇòÇçÁÅðæÆÁ» ÇòÚ ÇòÇçÁÅ ç¶ ÃÔÆ Ã³Õñê Áå¶ À°ç¶ô çŠóÚÅð Áå¶ ÇòÃæÅð òð× ÇòÚ ÇòÇçÁÅ å¶ ÃÔÆ Ã³Õñê Áå¶ À°ç¶ô çŠóÚÅð Áå¶ ÇòÃæÅð ÕðéÅ Í ×°ðîÇå Áé°ÃÅð ÇòÇçÁÕ ã»Ú¶ çÆ ØÅóå ØóäÆ Í (Ã) ÇòÇçÁÅðæÆÁ» é³± îÆðÆ Áå¶ êÆðÆ ç¶ îÔÅé ðî¶ñ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì éÅñ ÁÚ¶å å¶ Ã°Ú¶å å½ð ÅÆ¯å¶ ñ×ÅåÅð ܯóÆ ðμÖäÅ Áå¶ À°é·» ÁÇÜÔÅ îÅÔ½ñ (ç¶ô-ÕÅñ) Øóé òÅÃå¶ ÇåÁÅð ÕðéÅ ÇÜà ÇòÚ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ Õ½îÆ ÇéôÅé¶ Áå¶ ÖÅÇÔô» ê±ðÆ åð·» òμè ë°ñ ÃÕä Í (Ô) ÁðæÚÅð¶ ç¶ ÖÅñÃÅÂÆ Ã³Õñê ìÅð¶, ÃðÕÅð ç¶ ÖÅñÃÅÂÆ Ã³Õñê ìÅð¶ Áå¶ Ãà¶à ç¶ ÖÅñÃÅÂÆ Ã³Õñê ìÅð¶ Áå¶ ÇÂé·» À°å¶ ÁèÅðå ÖÅñÃÅÂÆ îÅâñ» ìÅð¶ ÇÂÕ Ã³òÅç ðÚÅÀ°äÅ, ×°ðîÇå ÅÆ¯å¶ ÁèÅðå ÇéÁÅðÅ ÖÅñÃÅÂÆ Çç©ôàÆÕ¯ä ØóäÅ Áå¶ Ã³òÅðéÅ Í (Õ) òÅåÅòðé çÆ ô°μèåÅ Áå¶ îé°μÖÆ ÁÇèÕÅð» ê©åÆ é½ÜòÅé» ÇòÚ Ú¶åéÅ êËçÅ ÕðéÆ Í (Ö) ÇÃμÖ» çÆ èÅðÇîÕ, ÇÃÁÅÃÆ, åÅñÆî, ÃîÅÇÜÕ, íÅÂÆÚÅðÕ Áå¶ îÅñÆ åðμÕÆ òÅÃå¶ ÇÃμÖ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» ÇòÚ Ã¶òÅ ÇìðåÆ Áå¶ îÅÔ½ñ êËçÅ ÕðéÅ Í (×) íÇòμÖ çÆ ÇÃμÖ ñÆâðÇôê ÇåÁÅð ÕðéÆ Í (Ø) ÇÃμÖ Õ½î ÇòÚ Çòôò êμèð å¶ ÇòçòÅé å¶ ÇòμÇçÁÅ Õ¶ºçð êËçÅ Õðé¶ Áå¶ ÇÃμÖ ï±éÆòðÇÃàÆ ñÂÆ ïåéôÆñ ðÇÔäÅ Í
*
*
*
For more publications visit us: www.sikhstudentsfederation.com 15