SEPTEMBER 2017
Visie* magazine 2017 *) Powered by @WORK
VDM WONINGEN
VAN DER WIEL
Passie en nuchterheid van een grote regionale flexwerkgever
”Wij geloven in kwaliteit, duurzaamheid en stabiliteit”
Ontzorgen en borgen in m de steeds groenere keten
Pagina 4
Pagina 6
Pagina 7
“Voor ons is dit de Champions League: dit is waar we van houden, het presteren onder voortdurend veranderende druk” Claudio Missaglia Hamilton Bright
H d
VISIE MAGAZINE powered by noordz
2
Samen werken aan samenwerking Een van de sleutelbegrippen van nu is samenwerken, of, zo u wilt, samen werken. Het komt terug in veel
INHOUD
variaties. Wat opvalt is het gevoel van urgentie om het te doen. In dit Visiemagazine komt samen werken en samenwerking voortdurend terug.
WIERDA VERMOGENSBEHEER
3
@WORK
4
In de zorg, in nieuwe ondernemingen, bouw en
HAMILTON BRIGHT
5
infrastructuur, klein, groot, samenwerken in én buiten de keten. Als we de uitdagingen van nu willen
VDM WONINGEN
6
VAN DER WIEL
7
ZORGPLEINNOORD
8
omarmen, nieuwe maatschappelijke vraagstukken willen oplossen, kan dat alleen door samen de handschoen op te pakken. Alleen redden we het niet schetst Bouwend Nederland voorman Maxime
VERMILION ENERGY
9
Verhagen het treffend.
TVM VERZEKERINGEN
10
DMT & BIOLEASE
11
BOUWEND NEDERLAND
12
plaats biedt aan prachtige bedrijven en organisaties en
BURO FRIJMAN
13
vooral aan veel goeie mensen, die elkaar wat gunnen.
TEAM6 GAME STUDIOS
14
Kansen zijn er genoeg in het noorden, ook dat klinkt duidelijk door. Omdat het noorden de ruimte heeft en
In de zoektocht naar oplossingen, innovatie en samenwerking hebben we inspiratie gevonden bij mensen met een mooi verhaal. Wij hebben ze opgetekend in dit Visiemagazine.
Veel leesplezier.
COLOFON Redactie:Niek Donker Fotografie: Martin Bouwman Bladmanagement: Siebrand Osinga, Multiplus BV i.o.v. NDC mediagroep Vormgeving: Maurice de Jong, Multiplus BV Uitgave: Multiplus BV i.o.v. NDC mediagroep
Visie* magazine 2017 *) Powered by
VISIE MAGAZINE powered by noordz
3
De vermogensbeheerder: kennis vergroot je kansen De aantrekkende economie, miljardenaankopen van de ECB, hernieuwde Europese samenwerking dankzij Trump, mogelijkheden voor winstherstel van Europese bedrijven en zelfs kernproeven. Voor vermogensbeheerder Edwin Wierda dagelijkse kost, de vraag is wat je er mee doet: heel snel reageren of juist niets doen en rustig blijven?
“H
dollarkoers is slecht voor onze economie en et antwoord is feitelijk, heeft effect op bijvoorbeeld het kennis. Alles is te winstherstel voor Europese bedrijven.” vinden en de hoeveelheid informatie wordt alleen maar “Veel mensen weten door alle onzekerheid groter, de vraag is wat je er mee doet en op niet meer wat ze met hun geld moeten, welk moment.” Het is Edwin Wierda op z’n maar wel dat ze geen zorgen willen en het kantoor in Assen ten voeten uit. Want of je liefst snel over hun geld kunnen en willen dag in dag uit actief bent met vermogensbeheer of goed geïnteresseerd toeschouwer, dankzij internet is de kennis van markt en “Veel mensen weten door alle bedrijven in grote lijnen voor iedereen onzekerheid niet meer wat ze met overal en altijd beschikbaar. De vermogensbeheerder is niet uniek in hun geld moeten, maar wel dat ze wat hij weet, wel in de wijze waarop geen zorgen willen en het liefst snel hij werkt. “Kennis vergroot je kansen over hun geld kunnen en willen en dat geldt ook voor ons. Focus op beschikken. Zorg dan ook dat je bepaalde ontwikkelingen en bepaalde bedrijven. Wierda Vermogensbeheer flexibel blijft, is mijn motto” zit niet in 200 bedrijven, we zitten niet in beleggingsfondsen, wij beleggen in een aantal bedrijven en in beschikken. Zorg dan ook dat je flexibel opties. Focus door kennis, doe aan blijft, is mijn motto. Investeren in spreiding, maar ook niet te breed. Weten hypegevoelige zaken als studentwaarom je wel of niet ergens heel snel op appartementen of recreatieparken betekent moet reageren, of waarom je soms juist dat je die flexibiliteit niet hebt, het klinkt in niets moet doen en vooral rustig moet een sterk groeiende economie heel blijven.” aantrekkelijk, maar als iedereen er in stapt weet je al wat er over twee, drie jaar “De markt in Nederland en Europa trekt goed aan. Tegelijk zal de ECB straks de hoeveelheid miljarden die ze in de obligatiemarkten stopt, gaandeweg verminderen; de vraag is alleen nog wanneer. Het is onmiskenbaar dat er veel geld in de economie is gepompt en de opgaande lijn van de beurzen de ECBinvesteringen volgden. Daardoor heerst er een historische rust op de beurzen, er is vrijwel geen beweging. Ik verwacht de komende tijd meer beweging in de markt, doordat de ECB haar investeringen zal gaan verminderen. En dat is goed voor ons, want Wierda Vermogensbeheer doet veel in opties (schrijven).” “Naast gebrek aan beweging op de beurzen, heerst er vooral hectiek in de wereld. De kunst is je niet van je pad te laten brengen. Mensen weten steeds beter dat er veel onzekerheden zijn, wij moeten het op financieel vlak beheersbaar maken voor ze en kunnen uitleggen hoe en waarom we dat doen, welke keuzes wij maken zodat zij zich geen zorgen hoeven maken. Wij kiezen er voor om minimaal in Amerikaanse bedrijven te investeren, maar we volgen natuurlijk op de voet wat daar gebeurt, wat Trump doet of zegt, wat de dollarkoers doet, want een lagere
gebeurt, dan is er weer overschot en willen mensen er uit. Eerst denken, dan doen. Focus op je kennis, maak van daaruit je keuzes en hou er ook aan vast, dat is ons kenmerk. Rust en stabiliteit betekent je niet gek laten maken door de waan van een moment. Die overtuiging en visie loont en dat betekent rust voor onze klanten, waardoor we groeien.” Hoe gaan je om met het soms disruptieve van de technologische verandering? “Ook dat is onzekerheid, je weet dat het heel veel gaat veranderen, maar niet in welk tempo of wanneer en in welke mate op welk moment andere verdienmodellen weggevaagd worden of niet. Denk hierbij aan de verrassende concurrentie van Amazon voor Ahold in de Verenigde Staten. Ook dat is onzekerheid en de wetenschap dat niet alles meer maakbaar is. Ook hiervoor geldt dat je moet focussen op kennis en op het ontzorgen van je klant. Persoonlijk het contact houden met je klanten, eerlijk vertellen wat je doet en waarom. Daarom ben ik ook blij dat we er weer een collega bij krijgen voor onze klanten in NoordNederland, die over komt van Rabobank,
Edwin Wierda | Wierda Vermogensbeheer
Willem van den Bos. Juist om ons sterk regionaal te kunnen blijven focussen. Het noorden is onze thuisbasis, en met hem er bij kunnen we zowel in Friesland, als in Groningen, Drenthe, als langs de as van Zwolle naar Amersfoort en in Twente dicht bij onze klanten zijn. Met onze strategie moeten wij er voor onze klanten zijn, een transparant verhaal vertellen en zorgen dat zij zich geen zorgen hoeven maken.” Wat gaat voor jou als vermogensbeheerder het komende half jaar een rol van betekenis spelen? “Ik geloof dat we straks gaan merken dat de ontwikkelingen en verkiezingen in Italie effect gaan hebben op wat er nu al speelt in Europa, dat zich steeds meer en meer op elkaar richt door de ontwikkelingen in de Verenigde Staten. In welke bedrijven en markten stappen technologische vernieuwers zoals Amazon en Google nog meer? Voor vermogensbeheer is en blijft de Europese agenda erg belangrijk, net als het rentebeleid. En de stijging van de loonkosten, want dat is naar mijn idee iets dat er aan komt en heel goed is voor de economie en de bestedingen in ons land.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
4
Rommie Woudstra | @WORK
Passie en nuchterheid van een grote regionale flexwerkgever
Gedreven enthousiasme vormt met praktische nuchterheid de basis. Uitzendbureau @WORK in Drachten en Kollum is werkgever voor zo’n 480 mensen en dan ben je relevant in je regio. Eigenaar Rommie Woudstra na tien jaar uitzenden: dit is zoals wij het willen doen.
J
e zegt bewust, we zijn werkgever? Ja, wij zijn een ander uitzendbureau dan anderen, omdat we ons werkgever en dus verantwoordelijk voelen voor die bijna 500 flexwerkers die we aan het werk hebben. Wij waarderen hun inzet en realiseren ons dat die mensen voor hun inkomen afhankelijk zijn van ons. Daar mag je niet te lichtvaardig mee omgaan. Die loyaliteit naar elkaar, het kiezen voor de lange termijn en investeren in flexwerkers, is ons uitgangspunt. Zij komen eerst, daarna de opdrachtgevers.” Het gebied tussen Lauwersoog en Oosterwolde vormt de kern van hun regio die ze vanuit Drachten en Kollum met 12 mensen bedienen. De bouw, productie, horeca en administratie zijn een paar van de specifieke sectoren van het uitzendbureau dat Woudstra tien jaar geleden begon. Hoe omschrijven jullie jezelf? “We zijn gedreven en enthousiast, nuchter en praktisch. Natuurlijk zijn we ook betrokken en dienstverlenend, maar dat is niet onderscheidend; dat is alleen onderscheidend als je het waarmaakt.” “Mijn motivatie voor @WORK was mijn idee dat uitzendbureaus veel te veel bezig waren met het vervullen van de behoefte van de opdrachtgever en de flexwerker vooral zien als speelbal. Dan moet je niet vreemd opkijken als die flexwerker er op een zeker moment geen zin meer in heeft. De gedachte goed met elkaar om te willen gaan, zorg te hebben voor elkaar en voor de lange termijn, dat heb ik van huis uit meegekregen, streng maar rechtvaardig, aan de slag met elkaar.”
regie kunnen voeren. Nu belemmeren we Succesvol maakt veel groei mogelijk. “Ik kom uit een klein dorp en herken de “Groei is niet waar het mij om gaat. We zijn elkaar, dat stagneert en voldoet niet aan verschillen tussen kleinere en grote nu met twaalf mensen op twee kantoren en vraag en behoefte. Vraag je twintig gemeenschappen. In kleine dorpen is de mensen of ze werkzekerheid willen of binding sterker, hebben mensen ook nu nog samen kennen we al onze flexwerkers. Dat baanzekerheid bij één baas, dan weet ik is voor mij belangrijk, niet het runnen van meer voor elkaar over. Dat speekt me aan zeker dat de meeste mensen werkzekerheid vijftien kantoren. Ik haal mijn energie uit en ik ben er van overtuigd dat ons succes willen. Laten we daar dan ook met elkaar betrokkenheid, dat is de drive om het goed daar in schuilt. We kennen de regio, we voor zorgen.” te doen. We zijn inmiddels een grote en voelen de mensen aan en hebben veel voor zichtbare werkgever in de regio en dat elkaar over. Aandacht, ook in mindere De wereld verandert op allerlei fronten, wat bewustzijn speelt een belangrijke rol in tijden. Ik hou van die charme en betekent dat voor jullie? “Het gaat nu nog hoe we verder willen.” geborgenheid. Toen de bouw in de crisis voor een deel aan ons voorbij. We zat, hebben wij alle mensen behouden, zetten digitalisering in waar het kan, ook al verdienden we met die maar onze manier van omgaan met vakkrachten heel weinig. Die onze opdrachtgevers en onze geborgenheid en zekerheid, levert ons “We zijn inmiddels een grote en flexwerkers willen we niet verder nu veel goodwill op, want zichtbare werkgever in de regio en digitaliseren. Zeker, als je kijkt over bouwbedrijven zijn sterk op zoek naar dat bewustzijn speelt een belangrijke twintig jaar, als de jeugd van nu op de de vakkrachten die wij juist hebben.” rol in hoe we verder willen” arbeidsmarkt aan de slag is, dan zal het verder veranderen, omdat zij Hoe kijken je opdrachtgevers naar digitaal zijn groot geworden. Nu zijn @WORK? “Onze manier van met wij ook nog gewoon de praktische elkaar omgaan wordt door steeds meer hulp bij het invullen van WWopdrachtgevers herkend, zeker in het De arbeidsmarkt staat onder druk, hoe kijk formulieren, dat hoort er voor ons bij. noorden. Een tijdje geleden kreeg ik van Nuchter en praktisch, mensen jij aan tegen verdere flexibilisering? “Die opdrachtgever een groot compliment. ondersteunen.” druk is ontstaan omdat er te weinig Voorheen deden ze met drie of vier aanwas is van vakmensen, dat hebben we uitzenders zaken om hun planning rond te “Ik geloof in de kracht van het begrijpen niet goed geregeld. We zijn vergeten dat kunnen krijgen, nu werken ze alleen met van lokale en regionale cultuur, weten hoe echt niet iedereen een HBO- papiertje ons. ‘Jullie mensen blijven tenminste’ het werkt in jouw omgeving. Ons hoeft, wil en kan, dat er een grote behoefte zeiden ze tegen me. Daar ben ik trots op, uitgangspunt naar flexwerkers is anders en is aan MBO- geschoolde vakmensen. want het bewijst dat je loyaliteit terug dat maakt dat die mensen en onze Daarnaast geloof ik zeker in flexibel krijgt als je bereidt bent voor elkaar te opdrachtgevers zich graag aan ons willen werken, maar je moet de rechten van zorgen en aandacht hebt voor de binden.” mensen niet aantasten. Ik geloof veel meer individuele behoefte van mensen. in het beter regelen. Zorg dat mensen Opdrachtgevers willen net als onze flexibel kunnen zijn en duurzamer mensen, de zekerheid om hun projecten te inzetbaar; we hebben nu alles verdeeld over kunnen plannen en succesvol af te ronden bouw, metaal en tal van andere sectoren. en zitten niet te wachten op iedere week Schaf het systeem af zoals het nu is, zorg andere mensen.” dat er één opleidingsfonds komt, één pensioenregeling, waar mensen zelf de
VISIE MAGAZINE powered by noordz
5
Met hart en ziel in de Champions League van de A-merken Het grootste marketingservicebureau van de Benelux staat in Sneek. De geschiedenis en ontwikkeling van Hamilton Bright is een jongensdroom, succes dat zichzelf voortdurend overtreft. De volgende fase is aangebroken: Claudio en Egon gaan Europa in, samen met de mensen waar het om draait.
A
veld, nu doen we dat in no-time en ls je langs Sneek over de A7 zorgvuldiger met een app. A-merken zijn richting Bolsward en Afsluitdijk rijdt, zie je rechts de heel erg professioneel, wil je daarvoor werken dan moet je zelf op ieder naam: Hamilton Bright. Teamplayers in bedrijfsniveau en ieder onderdeel heel erg marketingservice. “We zetten ons in voor merkfabrikanten en retailers om het aankoopgedrag van consumenten te beïnvloeden”. Hoe dat moet, hebben oprichters en eigenaren Egon Diekstra “We zijn ieder jaar gegroeid en beter en Claudio Missaglia vanaf dag één, geworden en dat resulteert in vier nu zeventien jaar geleden, goed in de keer de titel Best Managed smiezen. “Toen we begonnen was het Company” amateurgehalte vrij hoog, en in het land der blinden is éénoog koning”, Claudio Missaglia legt uit hoe het kwam dat ze een paar maanden professioneel zijn en blijven. Voor ons is dit geleden tegen hun medewerkers konden de Champions League: dit is waar we van zeggen: “jongens, we gaan straks deel houden, het presteren onder voortdurend uitmaken van het grootste professionele veranderende druk.” marketing bedrijf ter wereld.” Small en beautiful in Sneek. “De markt ontwikkelt zich razendsnel en wordt steeds internationaler. In het Iedere dag ietsje beter worden uitgangspunt dat we van ‘shoppers buyers “Als je eenmaal de goede mensen hebt, is maken’ gaan we steeds verder en kunnen het zaak ze te houden, dus moet je blijven we steeds meer zaken goedkoper en beter investeren in opleiding en kennis. Mensen dan een merk of fabrikant zelf. Die met een passende mentaliteit, het juiste arbeidsethos, die heb je hier en daarom zijn ontwikkeling zet zich door. Het kan zomaar zijn dat we straks complete we altijd in Sneek gebleven. Ik vraag me wel eens af of we ooit serieus genomen zijn: winkels neerzetten voor een merk of fabrikant. Het idee van ‘open voor mijn een fieldmarketing bureau in Sneek, dat merk een kwalitatieve winkel met x kon het niet echt zijn…Wij wilden goed rendement…’ Merken en fabrikanten willen zijn en het iedere dag ietsje beter doen dan ontzorgd worden, zeker vanuit compliance. de vorige dag. Reclamemaken hebben we Ze praten liever met één club over veertig nooit gedaan. We gaan ieder jaar met z’n landen en locaties, dan met veertig allen naar de Sneekweek, en dat is het.” mensen. Daar gaan we steeds meer naar toe.” “We zijn ambitieus en ja, het is volledig ontploft. We hebben vanaf dag één “We zijn ieder jaar gegroeid en beter operationele excellence nagestreefd en we geworden en dat resulteert in vier keer de zijn het meest innovatief gebleken. Wat we zelf niet konden, maar wel nodig hadden in titel Best Managed Company. We deden daar aan mee, omdat we geloven in het de voortdurend uitbreidende meetbaar maken van alle dienstverlening, dat kochten we. We bedrijfsonderdelen. Op een goed moment geloven er in dat je beter een professioneel kwamen we daardoor op de radar van bedrijf kunt kopen om op gewenst professionele niveau aan te kunnen sluiten, anderen. We hebben ons vaak afgevraagd in plaats iemand in een hoekje te zetten om wat we wilden: nog groter worden of kijken naar de mogelijkheden bedrijven elders te een wiel uit te vinden.” kopen om een internationale slag te maken, want we hebben continuïteit nodig We maken van shoppers buyers voor het bedrijf en de medewerkers. Zelf “Het uitganspunt wordt: steeds goedkoper, dynamischer en beter. In de wereld van fast die slag maken bleek financieel niet haalbaar en op een gegeven moment moving consumer goods (FMCG) geldt dat hebben we gezegd: misschien is het goed zeker. Kijk naar mysterieshoppers, heel dat wij interessant worden voor anderen. lang is dat bepaald door mensen in het
Dat heeft heel goed uitgepakt en na het bekend worden van de overname van Hamilton Bright door Advantage Smollan is het de laatste maanden een soort van rollercoaster geworden. Dat bureautje uit Sneek dat onderdeel wordt van een 100.000 man tellende wereldwijde organisatie, dat valt wel op…” Met hart en ziel over de grens Jullie worden onderdeel van een grote club, wie zijn dat? “Smollan is een van oudsher Zuid-Afrikaans bedrijf met zo’n zestigduizend mensen en vooral sterk in emerging markets. Advantage Solutions is een Amerikaans bedrijf met veertigduizend mensen, sterk in snelheid van handelen en kwaliteit. Die twee hebben een paar jaar geleden besloten zich te richten op het verbinden van grote markten, waarbij ze samen Europa intrekken. In die strategie past het om een gespecialiseerde speler in die markt over te nemen, zodat je samen die Europese markt en merken als excellent
marketingservicebureau kunt bedienen. Dit betekent een enorme verrijking van ons bedrijf, met meer kansen voor alle mensen die hier werken.” Met alles wat jullie hebben meegemaakt, wat heeft je verbaasd? “Ik snap nog steeds niet dat we niet in beeld zijn geweest bij grote uitzendbureaus of bij reclamebureaus. In mijn optiek zou een overname uit die hoek heel logisch zijn geweest. Voor ons is dit een prachtige stap met veel kansen. Het draait om de juiste mensen en hun passie voor het werk dat ze doen. Dat is onze kracht, daarom zijn we small en beautiful. We passen in de cultuur van het nieuwe Advantage Smollan Europe, strategisch is dit de beste zet en voor de goede prijs. Het is tijd voor de volgende fase, in en vanuit Sneek, dat blijft, met het gevoel dat we altijd hebben gehad: met hart en ziel.”
Claudio Missaglia | Hamilton Bright
VISIE MAGAZINE powered by noordz
6
Jan van der Meer en Kees Buitenwerf | VDM Woningen
”Wij geloven in kwaliteit, duurzaamheid en stabiliteit”
“Binnen de woningbouw willen wij blijven innoveren en continu onze processen optimaliseren, kortom iedere dag beter worden” roepen directieleden Jan van der Meer en Kees Buitenwerf wanneer ze de bedrijfsvoering van VDM Woningen omschrijven.
A
ls ontwikkelende aannemer met een eigen installatieafdeling heeft VDM Woningen alle disciplines in eigen huis: van projectontwikkelaar tot metselaar, van installatiedeskundige tot timmerman. Tijdens de rondleiding door de timmerfabriek in Drogeham wacht een verrassing. VDM Woningen is namelijk het enige timmerbedrijf in Nederland dat zelf beschikt over een vingerlasstraat. Om een hoog kwaliteitsniveau te garanderen heeft het bedrijf met deze machine zelf controle over de productie van de eigen houtvoorraad.
handelingen operationeel is. “Hiermee behalen we een enorme tijdwinst .” Door innovaties als deze realiseert het bedrijf prachtige moderne maar ook scherp geprijsde woningen. Bevestiging van ’t goede gevoel Jan van der Meer en Kees Buitenwerf vertellen enthousiast over een mooi bedrijf met een rijke historie en zien een goede toekomst tegemoet. Dit enthousiasme is ook niet raar gezien de achtergrond van beide directieleden. De één heeft 25 jaar ervaring en is gepokt en gemazeld in de bouw en de ander is verankerd in financieel beheer en zitten dus beide goed in de materie. “Wij zien dat houtskeletwoningen heel goed passen in deze tijd van duurzaamheid. Hout is een
De houtvoorraad die nodig is voor de prefab houtskeletbouwelementen die in de timmerfabriek worden vervaardigd. Doordat VDM Woningen alles prefab produceert in de fabriek, werkt het bedrijf op de bouwlocatie snel en efficiënt. “Belangrijke onderdelen van “Wij zien dat houtskeletwoningen de woning worden in de heel goed passen in deze tijd van geconditioneerde omgeving van onze fabriek naar de specificaties van de duurzaamheid” klant geproduceerd. Denk aan binnenen buitenwanden, vloeren en de daken. We monteren deze kant-enklaar op de bouwplaats. Binnen twee natuurproduct en zorgt voor een gezond dagen staat er een wind- en waterdicht woonklimaat met uitstekende isolerende woningcasco op de kavel van de klant”, werking. Ook in Groningen weet men na 75 laat Jan van der Meer trots weten. aardbevingsbestendige VDM-woningen dat prefab houtskelet veel voordelen biedt. VDM Woningen blijft zoeken naar VDM Woningen loopt snel door de innovaties. Zo blijkt de onlangs procedures van de NAM en neemt de klant ontwikkelde technische unit met daarin alle ‘rompslomp’ uit handen. Een gemonteerd een energiezuinige hybride duurzame nieuwbouwwoning in het warmtepomp een groot succes. De aardbevingsgebied van Groningen kost technische unit is ‘plug & play’, wat betekent dat deze bij montage in de woning voor de klant net zoveel als in Friesland. wordt gehesen en met een paar kleine
Duurzaam durven “VDM Woningen beheerst het gehele proces van ontwerp, verkoop, productie tot en met bouw en de uiteindelijke oplevering van de woning. Een uitgekiende planning en beheersing van de logistiek maakt dat we heel goed in staat zijn dat steeds efficiënter te doen, zowel voor de particulier als projectmatig voor corporaties, investeerders of gemeenten”, vult Kees Buitenwerf aan. Wijzend naar de referenties op tafel: “Daardoor kunnen we snel schakelen naar modernisering en variatie in ons productaanbod van zowel vrijstaande- als projectmatige woningen en naar duurzame concepten in de breedte van de markt. Nieuw is het ZERO- concept, een eigentijdse en uitgekiende energiezuinige woning. De woning wordt gebouwd vanaf € 75.000,00. Een investering in duurzame durf noemen wij dat.” Corporaties die hun bestaande woningvoorraad willen verduurzamen kunnen volgens de beide directieleden beter kiezen voor nieuwbouw in plaats van renovatie. Uiteindelijk is het goedkoper, efficiënter maar ook maatschappelijk relevant. In krimpgebieden biedt dit concept ook uitkomst; vaak willen starters en jonge gezinnen graag in hun vertrouwde omgeving blijven wonen maar wel op een moderne, comfortabele, duurzame en betaalbare manier. Toekomstperspectief VDM Woningen staat voor stabiliteit en kwaliteit kenmerkt Buitenwerf en Van der Meer. “De mens staat centraal in alles wat we doen. Het leveren van toegevoegde waarde voor de klant en voor elkaar als team. Weten wat je aan elkaar hebt en hoe
je met elkaar verder kunt. Dat geldt voor alle inmiddels 140 mensen die hier met plezier werken en willen blijven werken blijkt uit de lange dienstverbanden. “Ook nieuw talent is van harte welkom bij VDM Woningen want ook wij merken dat echte vaklieden schaars worden, zeker nu de markt meer overspannen raakt”, geeft Kees Buitenwerf aan. Wij willen het vertrouwen blijven geven aan onze partners in de bouwketen, onze leveranciers en onderaannemers en aan onze klanten dat we onze afspraken nakomen en de woning tijdig en zonder zorg opleveren. We zijn blij met onze orderportefeuille, die voor volgend jaar al voor een wezenlijk deel gevuld is: “We kunnen met trots vooruitkijken.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
7
Ontzorgen en borgen in de steeds groenere keten Van der Wiel in Drachten is een overkoepelende verbinder tussen natuur en de maatschappelijke en bebouwde omgeving. Het Drachtster bedrijf staat voor handen uit de mouwen en samenwerken en aan de volgende stap in digitalisering. Transparantie is vereist in een wereld die steeds meer inzicht wenst.
E
maar het vereist vooral een andere ind jaren vijftig begonnen Evert mentaliteit, het willen delen, benoemen en en Klaas van der Wiel in Driezum oplossen van elkaars verwachtingen, met transport en later risico’s en problemen.” zandwinning en levering voor de dijkenbouw in het Lauwersmeergebied en Doen wat je wel kunt doen in Drachten met de komst van Philips. In “Dat betekent dat we voortdurend de de jaren tachtig volgde de eerste ervaring met biogas, inzameling van slib voor ’t Wetterskip en de samenwerking in natuurbehoud- en ontwikkeling samen met natuurorganisaties. Anno “De toekomst zit in samenwerking 2017 is Van der Wiel in Drachten een in de keten en de volgende stap overkoepelend bedrijf in de complexe keten van transport, handel & wordt gekenmerkt door logistiek, infra & milieu en biogas. digitalisering van alle processen” Onder het motto ‘Samen maken we er werk van’ schetsen commercieel directeur Klaas van der Wiel en financieel directeur Joanne Spick stappen zetten die we kunnen zetten. Je namens 170 Van der Wielers de toekomst. visitekaartje groen kleuren is mooi; de “Hoe ontzorg je de klant en hoe borg je wezenlijke betekenis zit in duurzamer complexe processen? Focus op wat je moet omgaan met mens en milieu. Wat we doen, weet waar het over gaat en voer het kunnen doen, doen we, dus stappen we zo goed mogelijk uit.” over naar een volgende nieuwe brandstof voor alle wagens. Elektrisch is een stap te Elkaar in de ogen kijken ver, omdat je niet zomaar een compleet “De toekomst zit in samenwerking in de wagenpark kunt vervangen. De stap er keten en de volgende stap wordt tussen, een brandstof gebruiken die 90 % gekenmerkt door digitalisering van alle minder CO2 uitstoot, kan nu en dus doen processen.” Klaas van der Wiel tikt op z’n we dat eerst.” aantekenboek. “Communicatie is waar het om draait en dat begint met face-to-face zaken doen. Digitalisering is onontkoombaar en noodzakelijk, maar het begint met om de tafel zitten en afspraken maken. Elkaar in de ogen kijken: wat heb jij nodig, wat kan ik voor jou betekenen en hoe gaan we dat doen?” Na twee jaar voorbereiding volgt binnenkort de volgende technologische stap: volledige digitale transparantie door koppeling van de verschillende systemen van Van der Wiel met alle andere partijen en hun systemen in de keten. “De vierde generatie boordcomputers en ons Transport Management Systeem maakt voor alle betrokken partijen de processen inzichtelijk. Zij kijken mee waar een wagen of de lading is, wat er geladen wordt, wat de samenstelling is en of alle behorende papieren er zijn, hoe de chauffeur rijdt, waar geleverd wordt en aan wie, noem maar op. Het hele proces wordt voor elkaar inzichtelijk, de chauffeur is de vakman in dit hele proces.” “Dat bepaalt ook de prioriteit aan tafel als je afspraken maakt: je stuurt op beloften aan elkaar”, vult Joanne Spick aan. “Transparantie is heel makkelijk gezegd,
Joanne Spick | Van der Wiel
“Daarom ook geloven we in intermodaal transport, omdat het efficient en duurzaam is. Voor ons bekend terrein, omdat we in ons participatiebedrijf Mineralis, de groothandel in beton-, wegen waterbouwmaterialen onze eigen schepen hebben en gewend zijn aan andere vormen van transport. Lange afstandtrajecten moet je niet met wielen doen, dan moet je spoor en water inschakelen.” Door de complexiteit, veelheid en geografische spreiding van werkzaamheden heeft Van der Wiel een niet altijd zichtbare impact. “Mensen herkennen ons omdat we met veel wagens met het bekende logo op veel plekken zijn. Maar wat we doen, is niet zomaar duidelijk”, vertelt Klaas van der Wiel. ”In ons bestaan hebben we leren schakelen en anticiperen. Wat is er waar nodig en vooral steeds meer, wat is de maatschappelijke context en welke waarde heeft wat jij doet? We graven in de Flevopolder grond en zand af voor de uitbreiding van de natuur en leveren dat aan de wegenbouw of voor de versteviging van dijken. Aan de basis staat de vraag, wat heb je en wat kun je er mee?”
Transparantie borgen Joanne Spick: “Alles is gunnen en vergunnen, en voor je opdrachtgevers steeds beter inzichtelijk maken hoe en wat je doet, tegen welke kosten en met welke impact voor je omgeving. Door de complexiteit van ons bedrijf, van natuurontwikkelaar tot logistiek dienstverlener in intermodaal transport binnen en over de grenzen, grondstoffenleverancier, het innemen en verwerken van afvalstoffen tot secundaire bouwmaterialen, het saneren van bodems en specialist in biogas van bron tot verbruiker, zijn we gewend aan het maken en nakomen van zeer verschillende afspraken en het bewaken van het overzicht. De technologie helpt ons de volgende stap te zetten om in die complexiteit transparantie te kunnen borgen.” Hoe gaat Van Der Wiel met zijn 170 medewerkers verder? “Van der Wiel staat voor aanpakken, dat deden we en dat doen we. ‘Ontzorgen’ begint bij de vraag ‘wat moet er wanneer gebeuren’. Het is net als met duurzaam: je moet het vooral elke dag in de praktijk brengen. Samen maken we er werk van.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
8
Ida Grasdijk | ZorgpleinNoord
Uitblinken omdat zorg goed geregeld moet zijn
In de bedrijfstak zorg en welzijn werken in ’t noorden maar liefst 140.000 mensen en het aantal vacatures is enorm. Ida Grasdijk van ZorgpleinNoord vertegenwoordigt het overgrote deel van de werkgevers. Iedere dag onderzoeken, organiseren en verbinden in de zorg: hoe kijkt zij naar de zorg die voor ons allen van zo groot belang is?
M
et alle data die we verzamelen op gebied van arbeid, demografie en opleiding, kun je in elk geval constateren dat we onvoldoende in staat zijn om beleid daar op af te stemmen. “Over de hele breedte van de bedrijfstak zorg en welzijn zijn duizenden vacatures en het is, hoe lokaal verschillend het ook is, heel moeilijk om voor al dat werk de juiste mensen te vinden.” Zegt directeur- bestuurder Ida Grasdijk van ZorgpleinNoord dat de werkgevers in zorg en welzijn in de noordelijke drie provincies vertegenwoordigt. Naast de zorg over de vraag waar je al die benodigde mensen vandaan haalt, merkt ze het spanningsveld op tussen kwetsbaarheid, imago continuïteit in de zorg en welzijn. Luister en leer van elkaar “Hoe organiseren we het met z’n allen”, vragen Grasdijk en haar collega’s zich af. “Hoe krijgen we in krimpgebieden de zorg voor de toenemende groep ouderen georganiseerd, zeker als steeds meer vooral jonge mensen in de steden willen gaan wonen en werken en uit de regio vertrekken? Wie komt er voor wie op? Samenwerking in de keten is pure noodzaak. We kunnen niet anders dan afspraken maken met elkaar als werkgevers in de zorg en welzijn, met alle geledingen in het onderwijs, met de zorgverzekeraars en met het ministerie over de ruimte die we nodig hebben voor initiatieven, en, we moeten vooral geen mensen bij elkaar willen wegkapen. We moeten naar het ministerie kunnen aangeven welke ruimte we nodig hebben
vertegenwoordigen meer dan negentig en met elkaar die speelruimte efficiënt procent van de zorg- en welzijnswerkgevers invullen, gebruikmakend van nieuwe in het noorden. We doen onderzoek naar de inzichten en technologie. Wat werkt waar ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en en voor wie? Leren begrip te hebben voor informeren daar de werkgevers over. We elkaar, want wat in een Amsterdamse zijn kennispartners voor de bedrijven, setting werkt, kan hier totaal anders zijn. zitten in de landelijke overlegstructuren Luister en leer van elkaars ervaringen en met de gehele bedrijfstak, we overleggen veel beter gezamenlijk inzicht geven in wat op verschillende niveaus met het we nodig hebben op de arbeidsmarkt.” Ida Grasdijk realiseert zich dat veel te maken heeft met beeldvorming. Hoe kijken wij aan tegen de sector? “We moeten ons dat voortdurend “Zorg blijft mensenwerk, maar realiseren, ook als het gaat om techniek gaat een grotere rol spelen arbeidsmarktvraagstukken. De zorg verandert in hoog tempo, net als en dat biedt voor meer mensen een andere sectoren. Technologie is kans op prachtig werk” onmiskenbaar een grote rol gaan spelen en die rol zal alleen maar toenemen. Robotica, techniek, data, al die zaken zijn voor de zorg van groot ministerie en voor de noordelijke belang om de zorg op peil en voor elkaar arbeidsmarkt zijn we er voor betaalbaar te kunnen houden, om de zorg loopbaanadvies in de zorg en welzijn en beter te maken, om in een goede balans hebben we de overkoepelende vacaturesite. tussen mens en techniek, meer maatwerk Tot slot houden wij ons ook zeer actief te kunnen leveren. Dat vereist andere bezig met voorlichting aan het onderwijs competenties, meer diversiteit van en werkzoekenden en voeren wij competenties, niveaus en studierichtingen. campagnes voor een sterker imago van de Het is aan de sector om dat inzichtelijk te sector. Want we zijn en blijven als maken. Zorg blijft mensenwerk, maar bedrijfstak de grootste werkgever in het techniek gaat een grotere rol spelen en dat noorden, 1 op de 5 mensen werkt in zorg en biedt voor meer mensen een kans op welzijn. Momenteel hebben we meer dan prachtig werk. Ook voor hoger opgeleiden, 1.000 vacatures per maand op heel veel die nu nog te vaak weggaan uit deze regio, verschillende niveaus; daar hoor ik geen omdat ze denken dat hier te weinig werk enkele politicus over, dus moeten we de is.” zorg nog veel beter als economisch sterke en mooie, innovatieve bedrijfstak op de Economisch sterke bedrijfstak kaart zetten, een omvangrijke keten van Wat is en doet ZorgpleinNoord eigenlijk bedrijven, instellingen, toeleveranciers, binnen de zorg? Grasdijk: “We
fabrikanten en mensen in alle haarvaten van de samenleving.” Gunnen betekent uitblinken “Vitaliteit, een leven lang leren, schakelen en je bewegen, dat is wat we vragen van elkaar om continuïteit te borgen. Tegelijk constateren we dat als het financieel in ons land minder gaat, we direct aan de knoppen draaien van bezuinigingen. Vergeet niet dat er in de afgelopen jaren zo’n 80.000 mensen uit de zorg zijn verdwenen, in Noord- Nederland ruim 10.000; allemaal vakmensen die we nu weer o zo hard nodig hebben omdat de demografische ontwikkeling haaks staat op die financieel gedreven ingrepen. Los van die overwegingen, zeg ik dat we ons als gezamenlijke bedrijfstak krachtiger moeten opstellen zodat we de continuïteit veel beter dan nu kunnen borgen.” “De zorg en welzijn zijn we samen, in elk stadium van ons leven hebben we er mee te maken, we hebben prachtige, innovatieve en ijzersterke zorgbedrijven met een hoog kennisniveau, healthy ageing vormt een fascinerend onderwerp om met elkaar te bouwen aan het plezier van gezondheid, aan innovatie en aan duurzaam leven en ouder worden. We doen het goed als je kijkt naar de zorgprestaties en ontwikkelingen, als je het noorden landelijk vergelijkt. En ja, het kan nog beter. Als we het elkaar gunnen, kunnen we uitblinken in het noorden op dit geweldige kennisrijke en menselijk zo belangrijke terrein. Als we dat uitstralen en elkaar motiveren, hebben we een geweldige toekomst.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
9
Brede samenwerking nodig om transitie te realiseren Canadees in Friesland met ‘n open mind to do business. Managing Director Scott Seatter van Vermilion Energy in Harlingen over aardgaswinning, de Franse verdeelsleutel voor de omgeving, de noodzaak aan efficiëntie en het belang van bewustzijn. Wat kunnen we leren van elkaar?
H
et Nederlandse hoofdkantoor van het Canadese bedrijf is een bijna sober kantoor pal bij de Harlingse haven. Kennismaken met Vermilion Energy, Nederlands tweede onshore aardgaswinningsbedrijf met een Canadese achtergrond en cultuur.
Frankrijk gewerkt en daar veel geleerd over het spanningsveld tussen aardgaswinning en het belang om de mensen in de omgeving erbij te betrekken. De Fransen hebben daar een heel ander model voor: bij
“We hebben drie uitgangspunten: Waarom zit Vermilion eigenlijk in Nederland? de veiligheid voor onze mensen en “Nederland is een fiscaal en politiek anderen, de omgeving en de stabiel land in vergelijking met andere opbrengst, en altijd in die volgorde” landen in Europa en daarbuiten en heeft veel kleine aardgasvelden. Voor de overheid is dit van belang om de gewenste aardgasproductie op peil te de verdeling van de opbrengst komt een kunnen houden en voor ons bedrijf is dit essentieel deel, ongeveer een derde, ten interessant aangezien wij begrijpen hoe je goede aan de directe omgeving waar het daar efficiënt aardgas uit kunt winnen. Wat ook meespeelt is dat de aardgasprijs in aardgas gewonnen wordt, een deel gaat naar een grotere regio, een deel naar de Nederland niet onaantrekkelijk is.” centrale overheid en de rest naar het winningsbedrijf. In Nederland gaat tussen “Sinds onze start in Nederland in 2004 de 60 en 70 procent naar de centrale hebben we bewezen dat wij effectief overheid. Ik geloof naast de inzet en aardgas uit kleine velden kunnen winnen, bijdrage van ons bedrijf aan de omgeving vaak velden die als oninteressant waren zoals we dat graag doen, sterk in die Franse opgegeven door anderen. Dit doen we niet benadering. In de fiscaliteit, die verdeling geheel alleen. Wij zijn de uitvoerende van opbrengst, kunnen we in Nederland operator, en de Nederlandse staat nog grote stappen zetten.” investeert mee in de opsporing en winning van aardgas.” Hoe ervaart Vermilion de aanpak van de Nederlandse energietransitie? “De filosofie Vermilion staat voor veiligheid en van de Nederlandse overheid is dat we omgeving komende decennia aardgas nodig zullen “Wij houden van ons vak en zijn trots op hebben, naast alle nieuwe vormen van ons bedrijf. Mede daardoor willen we het energiewinning en opwekking, het kleine beter doen dan anderen. Dit doen we door veldenbeleid is daar op afgestemd. Zolang onze kennis en ervaring uit andere delen je als Nederland aardgas nodig hebt, denk van de wereld in Nederland in te zetten. ik dat je het beter zelf kunt winnen, dan Vermilion heeft wereldwijd 700 mensen in afhankelijk te worden van minder stabiele dienst, in Nederland 110, daarnaast huren landen. En ja, dan is het een uitdaging om we nog eens nog eens hetzelfde aantal het in Nederland winbare aardgas efficiënt mensen op jaarbasis in. We hebben drie en veilig te winnen en dat is iets waar uitgangspunten: de veiligheid voor onze Vermilion van houdt.” mensen en anderen, de omgeving en de opbrengst, en altijd in die volgorde.” Bewustzijn en het belang van kennis “Tegelijk moet je heel goed kijken wat je Stappen zetten in betere verdeling verder kunt met de kennis van de opbrengst ondergrond, de infrastructuur en “Veiligheid eerst zit in onze genen, dat zal faciliteiten die er zijn, omdat daar de altijd bovenaan staan. Als van oorsprong transitie mee vergemakkelijkt wordt. Canadese organisatie hebben we aan de Daarom hebben we in juni de Green Deal Nederlandse cultuur en omgeving moeten gesloten met overheden en bedrijfsleven, wennen. Noem het een uitdaging, maar wij denken dat zo’n dertig procent van de een uitdaging die we aangegaan zijn. benodigde energie voor de industrie uit Vermilion heeft een achtergrond in zogeheten diepe geothermie kan komen, Canada, een zeer dunbevolkt land, dus energie uit heet water dat ver in de Nederland is het tegenovergestelde. Ik heb ondergrond zit. de afgelopen zeven jaar voor Vermilion in
Daarnaast bouwen we als Vermilion continu aan het uitbreiden van kennis van de ondergrond van Nederland. Wij zijn bijvoorbeeld in Friesland gestart met seismisch onderzoek op een aantal locaties om die diepe ondergrond in kaart te brengen. Met deze kennis kunnen we beter bekijken wat de mogelijkheden zijn voor eventuele aardwarmte. Vermilion is er van overtuigd dat een brede samenwerking nodig is om in de toekomst de energietransitie verder vorm te geven. “ Gesprek over de rol van energie “We weten dat we de komende decennia aardgas nog nodig zullen hebben en tegelijk moeten we inzetten op nieuwe mogelijkheden voor energiewinning. Het gesprek moet gaan over de rol van energie. Over de behoefte, het verbruik en hoe je
Scott Seatter | Vermilion Energy
aan je energie komt en wat dat voor jezelf en jouw omgeving betekent. Hierbij zal het gaan om de zoektocht naar de ideale energiemix, bijvoorbeeld voor windmolens of grote zonneparken, met geothermie of aardgaswinning in kleine velden, over de zekerheid in levering, over beperking van CO2 enzovoorts. Dat gesprek wordt nog te weinig met kennis van zaken gevoerd. In Frankrijk bijvoorbeeld gebruikten we het tijdens het proces benodigde verwarmde water al weer in de land- en tuinbouw. Toewerken naar een integrale aanpak van energietransitie, samen met burgers, overheid en andere energiebedrijven. Aan dat gesprek wil ik met de kennis die we hebben bij Vermilion graag bijdragen, omdat ik geloof dat we van elkaar kunnen leren.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
10
Innoveren en excelleren door focus
Arjan Bos | TVM verzekeringen
Het verzekeren van transport is een specialisme dat weinig bedrijven in de genen hebben. TVM verzekeringen in Hoogeveen heeft ’t en focust op het vergroten van haar specialisme in die niche. Bestuursvoorzitter Arjan Bos over pijlsnelle veranderingen, verleidingen en blijven doen waar je het beste in bent.
T
oen Bos in 1994 bij TVM verzekeringen aan de slag ging, bleek het een intrigerend bedrijf met grote betrokkenheid van de mensen om hem heen, van personeel en klanten. Die verbondenheid en het persoonlijke en directe contact is Arjan Bos dierbaar. “Focus is de basis van het succes van TVM in de afgelopen decennia en die focus naar meer specialisme verscherpen we nu. Ja, ik denk dat we ons de voorbije jaren door het succes te veel hebben laten verleiden tot verbreding van ons dienstenpakket. Het gaat bijna vanzelf, omdat het volgt uit wat je klanten doen. De pijlsnelle veranderingen in de verzekeringsmarkt maken echter dat we ons de afgelopen tijd stevig hebben beraden of de focus die ons altijd zo kenmerkte, nog wel voldoende was: waar ligt onze kracht, wat is het wezen van wat we doen? Die kracht ligt in onze kennis van de transportketen, daar moeten we het van hebben. Natuurlijk wordt onze keuze ingegeven door continuïteit in het verdienmodel en daarom nemen we afscheid van onderdelen die feitelijk niet meer passen bij de kern van wat we doen.”
Durf te kiezen “Ik ben blij met de keuze die we maken, ook al doet het pijn omdat we afscheid moeten nemen van een aantal klanten en medewerkers. Dat is lastig en tegelijk weet je dat het aanbrengen van focus betekent dat je die keuze moet maken voor het bouwen aan een toekomstbestendige organisatie.
middel of de manier waarop dat gebeurt, is sterk aan verandering onderhevig. Voor ons is het van belang te kijken waar de lading is, hoe de goederenstroom verloopt, waar goederen zich bevinden. Nu zijn we nog vooral een wielenverzekeraar, straks is de TVM groep een verzekeraar en vraagbaak van en voor de
Technologisch verandert er veel in onze bedrijfstak en dat betekent een verschuiving in de mensen die je nodig “We zijn en blijven een Europese hebt. Wat we nu als marktleider doen, coöperatieve verzekeraar die is kiezen: groter en beter worden in wat we vanaf het begin hebben gedaan. We veilig transport mogelijk maakt” gaan weer dichter zitten op waar we vandaan komen, want vergeet niet dat we ooit opgericht zijn door en voor transportondernemers. We zijn en logistieke keten. Dat is wat we zijn, waar blijven een Europese coöperatieve we kennis van hebben. Die specialistische verzekeraar voor en door onze leden die kennis in de veranderende wereld kunnen veilig transport mogelijk maakt door de we beter inzetten in de veelomvattende risico’s te onderkennen, te voorkomen of te keten waar onze leden zorgen voor veilig verzekeren.” vervoer. Binnen die focus past niet langer de automotive, zoals het verzekeren van Wie verzekert wat in transport? een particulier leasewagenpark. Daar hoort “Bij transport en logistiek staat de vraag wel bij dat we kijken naar het verzekeren centraal hoe iets van A naar B komt. Het
van op- en overslag, het bezit van panden, het personeel, kortom naar de hele zakelijke keten die gericht is op wat al vijftig jaar onze kern is: veilig transport. Dat vergt een andere aanpak, bijvoorbeeld bij de vraag wie er verantwoordelijk is als er zelfrijdende vrachtwagens zijn en de vraag hoe je bij een geschakeld transport met truck platooning van meerdere wagens de schades gaat verrekenen.” Trots op bevlogenheid “Ik hoor veel positieve reacties op de keuze die we maken, het is een logische stap en het is duidelijk. Het voelt goed, intern en zeker ook bij onze klanten, dat hoorde ik al op de eerste dagen dat we het bekend maakten. Wat is en altijd zal blijven, is het goede inhoudelijke contact dat je hebt met elkaar. Focus wordt herkend en geeft vertrouwen. Het komt ten goede aan de bevlogenheid die ik voel sinds ik hier aan de slag ben gegaan. Ik ben enorm trots op wat we als bedrijf doen, de stappen die we zetten zijn goed en geven veel energie en dynamiek.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
11
Vanuit Joure bijdragen aan een schonere wereld Maakt onbekend onbemind of zitten wij gewoon te slapen? Joure, thuisbasis van een internationaal bedrijf met ‘n heldere visie in milieutechnologie. Gepassioneerde mensen die vanuit de techniek duurzame oplossingen bedenken voor problemen van nu en morgen. Maak kennis met Erwin Dirkse van DMT en Erik Brouwer van BioLease.
“S
uccesvol zijn als bedrijf is een kwestie van de goede mensen verzamelen die hun nek uitsteken en er in geloven. Het gaat om vrijheid & verantwoordelijkheid.” Zegt algemeen directeur Erwin Dirkse die DMT de afgelopen vijf jaar tijd liet groeien van 4 naar twintig miljoen omzet en naar 55 mensen. Internationaal en divers: DMT staat voor een bedrijf dat met vijf vestigingen wereldwijd actief is op het gebied van milieutechnologie. Waterbehandeling, opwaardering van gas en biogas, gasontzwaveling, oplossingen voor fossielvrije energie, oplossingen die passen in een circulaire economie. In Nederland betrekkelijk klein, omdat 95 procent buitenland georiënteerd is. En DMT is founding partner van het Leeuwarder BioLease van ondernemend oud- bankier Erik Brouwer, het bedrijf dat met de kennis en ervaring van DMT meerwaarde haalt uit de opwaardering naar groengas. Dit jaar bestaat DMT dertig jaar: het succes van mensen die geloven in ambities en doelen bereiken. Avontuurlijk ondernemend willen zijn “Je hebt mensen zoals Erik nodig die de kar trekken”, zegt Erwin Dirkse. “Ondernemerschap is waar het om gaat. Kennis, ervaring, lef, je nek uitsteken. Het gaat om de lange termijn, om
gebruiken als vervanger van aardgas is eigenlijk een kleine gasfabriek, die een professionele bediening vergt en professioneel onderhoud. Een investering bovendien die ook een ondernemer vraagt Het leergeld is betaald Wat doet een oud- bankier in de wereld van die weet wat hij doet en waarom en die begrijpt dat het draait om gunning. Daarom kijken we heel sterk naar de ondernemer; is dat de man of vrouw die inderdaad professioneel in z’n “Opwaardering van biogas naar bedrijf staat? Dat is nodig, omdat we de groengas is niet alleen installatie financieren vanuit de cashflow, de te verwachten opbrengst. kapitaalintensief, maar ook Dan moet je wel van elkaar weten of je kennisintensief. Daar liggen kansen” er op dezelfde manier in staat.”
multinationaal ondernemen, om techniek en innovatie en om avontuurlijk ondernemend willen zijn. We zijn op veel verschillende locaties in de wereld actief, in heel verschillende markten en culturen en we zien de markt groeien, de mogelijkheden zijn groot. We kunnen dus nog wel een paar mensen gebruiken.” Een mooi understatement, want Dirkse en collega’s hebben de stip gezet op 2022: omzetgroei naar 100 miljoen met zo’n 220 tot 250 medewerkers, die het fijn vinden dat hun dit jaar dertig jaar geworden bedrijf met gedrevenheid bijdraagt aan een schonere wereld. Dirkse legt de lat hoog? “Ja, dat kan en het is nodig. Er gebeurt heel veel op dit moment, BioLease is daar een mooi voorbeeld van: geef goeie mensen de ruimte.”
Kun je die mensen ook hier vinden? “Valt niet mee, ook omdat we minder bekend zijn dan Shell of zo. Wij zoeken de mensen die anders zijn, zelf met hun ideeën sturing willen geven, dromen willen realiseren, leven met passie voor techniek en hun bijdrage willen leveren aan een schone omgeving. Dat is uniek en daarom komen onze mensen uit allerlei landen. De wereld verandert snel, wie het beste anticipeert
overleeft. Mensen die zich daarin thuis voelen, hebben bij ons de wereld aan kansen.”
groengas? “We hebben elkaar gevonden in de droom om problemen op te lossen. Na twintig jaar bankier werd het tijd voor iets anders, concreet dingen doen, toegevoegde waarde leveren en verantwoordelijkheid nemen. Ik ben opgegroeid in de tuin- en akkerbouw en ik mede met die achtergrond zag kansen in het professionaliseren van het opwaarderen van gas. Het is kapitaalintensief, het vereist technische kennis en vertrouwen in de lange termijn. Er is veel leergeld betaald de afgelopen decennia met allerlei biogasinstallaties en ik zag kansen in het ontzorgen van ondernemers. Traditionele financiers zoals banken hebben weinig trek in kapitaal verschaffen door iets waar ze weinig verstand van hebben. Opwaardering van biogas naar groengas is niet alleen kapitaalintensief, maar ook kennisintensief. Daar liggen kansen, omdat je de ondernemer die een biogasopwaardeerinstallatie wil aanschaffen moet ontzorgen in al die facetten, van financiering, technologie en niet in de laatste plaats het onderhoud. Een professionele installatie vergt aandacht en blijvend onderhoud. Dat hele proces verzorgen we.” En wie zijn we? “De partners in BioLease zijn DMT als marktleider in het opwaarderen van (bio)gas met membraantechnologie; het FSFE, het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy, dat een financiële bijdrage wil leveren aan de energietransitie in Friesland, ontwikkelingsmaatschappij NOM en Erik Brouwer Holding.”
Erik Brouwer en Erwin Dirkse | DMT & BioLease
Het roer moet om “Een opwaardeerinstallatie om biogas om te zetten naar groengas dat we kunnen
Dirkse en Brouwer hebben elkaar gevonden in ondernemerschap en in het bieden van kennis en oplossingen in duurzame energie. Anders denken dan we gewend zijn hoort daarbij, zeggen ze. “We lopen achter in duurzaam denken en het bieden van oplossingen. Nederland heeft een economie die sterk gevormd is door bedrijven met een fossiele achtergrond, kijk naar NAM, naar Shell, KLM. We kunnen als land en als inwoners niet anders dan fundamenteel kiezen voor duurzame energie en de overheid zal daar eerst een stuk in moeten bijdragen, anders gaat het roer niet om. Pas als duurzaam commercieel net zo interessant is als fossiel, ontstaan gelijke kansen en gebeurt het.” Biogas en water als exportproduct “Nederland”, zo betoogt Dirkse, “heeft haar voorsprong weggegeven. Bedenk wel dat we in 1986 in Tilburg al de eerste opwaarderingsinstallatie hadden staan. Na 1990 en 2010 is er niets nieuws meer gebeurd en zijn andere landen als Duitsland er mee aan de haal gegaan. Dat terwijl wij natuurlijk een gasland zijn bij uitstek, we hebben de kennis, de ervaring, de infrastructuur. Maar het gas van Groningen heeft ons lui gemaakt.” Biogas betogen ze samen, is een fantastisch exportproduct, net als bijvoorbeeld waterbehandeling en zuivering. Ontwikkelen, bedenken, bouwen, financieren, onderhouden: ondernemen en waarde creeeren voor klanten in een duurzame wereld met techniek als basis.
VISIE MAGAZINE powered by noordz
12
Samenwerken om kansrijke maatschappelijke opgaven op te lossen Nederland kent grote maatschappelijke opgaven, die je in je eentje niet oplost. Samenwerken is het motto, betoogt voorzitter Maxime Verhagen van brancheorganisatie Bouwend Nederland, ook in Groningen, Friesland en Drenthe. Hoe kijkt hij naar de opgaven en kansen in het noorden?
“W
e moeten samen nieuwe antwoorden vinden op grote maatschappelijke vraagstukken als vergrijzing, verstedelijking, energietransitie, verduurzaming en de opvang van overtollig water, zeker in stedelijk gebied en we moeten nadenken over hoe we nieuwe technologie als zelfrijdende auto’s en snelle e-bikes een plek kunnen geven naast het bestaande. “Dat kan geen enkele instantie alleen, ook Bouwend Nederland als brancheorganisatie van bouw- en infrabedrijven niet. Het draait om samenwerking met overheden, kennisinstellingen en bedrijven, het gaat om het toepasbaar maken van innovatie, het mogelijk maken van financiering en vooral kijken naar wat wel mogelijk is.” Deze visie heeft de brancheorganisatie samen met andere bedrijven, kennisinstellingen en ministeries dit voorjaar gepresenteerd aan de formatiepartijen onder de titel Bouwagenda. Versterk regionaal het economisch fundament Verhagen is met regelmaat op z’n regiokantoor in Groningen en overlegt ook met de Noordelijke provincies en gemeenten. Het regiokantoor is niet alleen belangenbehartiger voor bedrijven in de bouw en infrastructuur, het is ook gesprekspartner voor de omgeving en faciliteert in samenwerking en kennis. “Juist lokaal en regionaal kunnen we veel voor elkaar betekenen. Ook met aanbestedingen dring ik daar op aan. Open en transparant betekent niet dat je bedrijven uit de regio geen kans kunt bieden. Kies minder vaak voor laagste prijs, laat kwaliteit en verduurzaming vaker een doorslaggevende rol spelen. Het gaat er om dat je de kaders zo maakt, dat meer opdrachten lokaal en regionaal aanbesteed worden; dan heeft het betekenis als je zegt dat bouw en infra bijdragen aan versterking van het economisch fundament.” Dat economisch fundament kan in Groningen, Friesland en Drenthe beduidend verder worden versterkt, zegt Verhagen. “De bouw krabbelt op, maar de cijfers blijven in het noorden achter bij de landelijke stijging. De bouwproductie is in het noorden met één procent gekrompen. Wij zien dat terug in de achterblijvende plancapaciteit: ondanks het aandeel van de krimp, is de noordelijke vraag naar woningen groter dan het aanbod. Landelijk
komen er tot 2040 één miljoen huishoudens bij, waarvan 500.000 niet in de Randstad. Daar ligt een grote opgave, los van de doelstelling die we nationaal hebben afgesproken om versneld en voor 2040 alle zeven miljoen bestaande woningen in ons land te verduurzamen.”
waarschuwt de bouwvoorman. “Ik begrijp de zorg die bestuurders van gemeenten hebben over bijvoorbeeld de zorg en het feit dat we nog niet weten wat het nieuwe kabinet in petto heeft. Toch zien we dat er met name de afgelopen jaren sterk bezuinigd is op infrastructuur, zeker op wegen in het landelijk gebied, op aanpassing van riolering en wateropvangsystemen en op onderhoud aan bruggen. Dat is ook de reden dat we met oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen alle partijen
Fryske deal, Drentse expeditie en veilig gevoel voor Groningers Verhagen is enthousiast over verschillende regionale initiatieven om verduurzaming van het woningbestand versneld op te pakken, zoals de Fryske Deal waarin drie aannemers, drie woningcorporaties, provincie en vier gemeenten samen 3.000 woningen “Juist lokaal en regionaal kunnen energieneutraal maken. En over de we veel voor elkaar betekenen. Drentse Energie Expeditie waarin Ook met aanbestedingen dring ik tientallen bedrijven en overheden zich hebben verenigd om daar op aan” verduurzaming van het woningbestand concreet vorm te geven. Groningen benadrukt hij, heeft z’n eigen bijzondere opgave om naast verduurzaming vooral keuzes te maken in het aardbevingsbestendig maken van gebouwen en woningen. “We hebben daar in Nederland nog weinig ervaring mee, vergeleken met Italie of Japan. Bewoners moeten meer bij het proces betrokken worden. Het gaat niet alleen om het aardbevingsbestendig maken van woningen, het gaat er ook om dat mensen zich veilig voelen in hun omgeving. Juist in Groningen kan de dubbelslag gemaakt naar zowel aardbevingsbestendig maken als verduurzamen, van woningen maar ook van alle scholen. Het geld kunnen we één keer uitgeven, dus moet je goed nadenken en samenwerken en kennis en innovatieve oplossingen aanwenden.”
die aan de gemeenteraadsverkiezingen meedoen, hebben aangeschreven. De investeringen in infra moeten omhoog.” Verhagen geeft tegelijk aan dat de verbreding van de sluis in de Afsluitdijk op de agenda staat die Bouwend Nederland heeft voor het nieuwe kabinet. Pushen wat mogelijk is: ICT- infra Zijn lange ervaring op Haagse ministeries heeft Verhagen geleerd dat de financiering van grote projecten veel beter kan als we
zorgen dat pensioenfondsen en buitenlandse investeerders mee willen doen. Financiering die ook regionaal een sterke weerslag kunnen hebben. “Het is te gek voor woorden dat ons pensioengeld wel in Franse wegen gestopt wordt, maar niet in Nederlandse. Er zijn voor het komende kabinet een paar zaken van groot belang. In de eerste plaats moeten we het Deltafonds en het Infrafonds verlengen tot 2040, zodat er zekerheid ontstaat in geval van langjarige overeenkomsten. Daarnaast moeten we nu eindelijk eens Invest NL van de grond tillen; het plan voor die nationale investeringsbank is bedoeld om meer Europees en ander kapitaal aan te trekken, en dan kunnen we ook in veel ruimere mate profiteren van de zogeheten Junckergelden die met name voor infraprojecten zijn bedoeld.” Waar liggen naast inzetten op verduurzaming van woningen en verbetering van de infrastructuur, de kansen voor het noorden? “Ik geloof sterk in de mogelijkheden van het investeren in een ijzersterke ICTinfrastructuur. De fysieke ruimte is er, locatie wordt voor bedrijven minder belangrijk, het versterkt de potentie van de noordelijke provincies en het feit dat Google zich vestigt in de Eemshaven is niet voor niets. Ook hier voor geldt: laten we samen met overheden, bedrijven en kennisinstellingen een push geven aan dat wat mogelijk is. We moeten het samen doen, anders redden we het niet!”
Volgens Verhagen is er met name in financieringsconstructies nog veel verbetering mogelijk, om ook regionaal, zoals bijvoorbeeld in Groningen makkelijker stappen te zetten. “We zijn gewend aan persoonsgebonden financieringen, maar niet aan woninggebonden financiering. Het enthousiasme van mensen wordt getemperd, want als jij je huis verkoopt, heb je niets meer aan die verduurzaming die je hebt laten uitvoeren. Dat hoort bij het huis en dat vergt een andere financiering.” Zorgen over infrastructuur De infrastructuur in het noorden mag niet verder het kind van de rekening worden,
Maxime Verhagen | Bouwend Nederland
VISIE MAGAZINE powered by noordz
13
De koopman die de olifant herkent, benoemt en wil samenwerken
Siebren de Ringh | Buro Frijman
Hij brengt graag orde aan in chaos, is daar waar verandering op komst is. Hij is er van overtuigd dat slechts vanuit vertrouwen en verbinding de inhoud kan worden verbeterd en ambities bereikt. Siebren de Ringh van Buro Frijman, zelfstandig organisatieadviseur en tijdelijk manager wil impact realiseren voor z’n opdrachtgevers. “Herken het momentum, daar gaat het om.”
H
ij noemt zichzelf een emotionele en trotse Fries met 500 jaar familiegeschiedenis tussen Harlingen en Workum en groeide op als zoon van een koopman. Hij verliet de vertrouwde IJsselmeerdijk om te kijken hoe het elders was, studeerde internationale marketing aan de NHL, managementconsultancy aan de VU in Amsterdam en werd adviseur bij grote adviesbedrijven, keek diep in heel diverse organisaties en bedrijven, bereikte zelf gestelde doelen en zette na een mooie loopbaan en leercurve een punt. Het was tijd om zelfstandig ondernemer te worden, een ‘frij man’. Hij vond kantoor en de juiste sfeer om te sparren over de universele lessen van koopmanschap voor mens en organisatie aan het Leeuwarder Stationsplein in het statige gebouw van de Groningse faculteit. Van daaruit ontstond het avontuur van nieuwe dynamiek en diversiteit van internationale bedrijven in het zuiden tot Friese gemeenten, van retailbedrijven tot de provincie. “We leven heel erg volgens de chronotijd, zijn verslaafd aan onze agenda, maar vergeten vaak dat het gaat om het momentum, daar gebeuren altijd de grootste dingen.” “Wat ik doe is heel aards: bedrijven en organisaties goed laten samenwerken om tot succes te komen. Ik stel de kwaliteit van samenwerken binnen en voorbij de grenzen van organisaties centraal, omdat het versnellend werkt op het realiseren van ambities en oplossen van complexe vraagstukken. Besef dat de klant of een burger voelen aan de deur van je
Leer het spel te spelen met elkaar Zoon van een koopman en filosofisch ingesteld, als ik je blogs lees. “Ik geloof in dialogiseren, in de kracht van retoriek. Ik gebruik het om door te dringen tot de kern, maar altijd met respect en ruimte voor de ander. Tegelijk voel ik me nog de koopman die het succes wil en de deal wil maken vanuit het wederzijdse belang. Leer dat
organisatie al of krachtig wordt samengewerkt binnen jouw organisatie.” Benoem de dingen die er zijn Op je bureau staat een olifant naast het vlaggetje van Leeuwarden Friesland Culturele Hoofdstad, wat zijn ze voor je? “Die olifant is een metafoor van wat ik vaak mee maak. Je komt ergens, bent in gesprek en voelt dat het over iets anders gaat dan er tot dan toe op tafel komt. Dan vraag ik aan iemand, joh, volgens mij loopt daar een olifant door de kamer, zie jij hem ook? Als de ander hem beaamt, zeg ik, zullen wij hem dan ook maar benoemen?’
“Wat ik doe is heel aards: bedrijven en organisaties goed laten samenwerken om tot succes te komen”
“We praten veel over de inhoud en rationaliseren alles in plaats van te praten over samenwerken vanuit vertrouwen en verbinden. Doordringen tot de kerm is mijn rol. Leer elkaars taal te spreken en elkaars belang te erkennen, doe jij iets voor mij, doe ik wat voor jou. Van daaruit kun je samen stappen zetten naar het succes.” En Culturele Hoofdstad? “Ik vind het prachtig om te zien dat Leeuwarden groter wordt, grootstedelijker. De dynamiek overheerst, het geloof in eigen kunnen groeit, de stad wordt mooier, er vestigen zich nieuwe bedrijven en we hebben prachtige evenementen. Ik ben trots op wat er gaande is en daar sluit ik me graag bij aan. Heb je het over momentum, dan heb je het over Culturele Hoofdstad en Leeuwarden in het algemeen, met elkaar sterk in verbinding staan om creatief impact te realiseren.”
spel te spelen met elkaar. Spinoza, de koopman en filosoof, is voor mij een aansprekend voorbeeld waar ik me graag in verdiep, om die kennis te verbinden aan de praktijk van elke dag.” “Als zoon van een koopman voel ik me weer op m’n plek met wat ik doe, waarom ik het doe. Het geeft betekenis, dit is mijn ding, ik ga er vol in en sta weer met m’n kop in de wind. Een heerlijk gevoel dat aan thuis doet denken, aan de geur van het water, stippen zetten aan de horizon en daar naar toe werken. Ik ben weg gegaan om te ontdekken en waardeer nu de waarde van deze omgeving, het belang van tijd en de rust en ruimte om van hieruit te werken.”
Waardecreatie en ondernemerschap Er wordt veel geadviseerd. Komen organisaties en bedrijven ergens of blijft het bij rapport, factuur en tijdelijkheid? “Dat zie je helaas vaak. Ik wil voelen en zien dat er iets verandert, het momentum creëren om stappen te zetten en als ik dat niet meer voel, ben ik weg. Vaak blijft onbenoemd waar het over moet gaan en daarom word ik gevraagd op terreinen als inkoop, personeelszaken, omzet genereren of de structuur van organisaties helder krijgen. Ik blijf bij m’n opdracht en wil doordringen naar waar het over moet gaan: de kwaliteit van samenwerken op één zetten en samen een doel bereiken. Dat maakt organisaties “blijvend” succesvoller en vakmensen gelukkiger, een win- winsituatie.” “Als ik voel dat ik geen waarde meer heb, ben ik weg. Ik ben zelfstandig geworden om de uitdaging te blijven voelen en waarde te creëren. Door te werken voor verschillende opdrachtgevers ben ik een knooppunt die ervaringen uit diverse organisaties kan overdragen aan andere. Als ik zekerheden had willen houden, had ik beter kunnen blijven zitten waar ik zat. Ik ben Frijman geworden om wie ik ben en wil zijn en daarmee impact en waarde wil realiseren voor bedrijven en organisaties.”
VISIE MAGAZINE powered by noordz
14
Ronnie Nelis | Team6 Game Studios
Awareness in Virtual Reality: ”we willen iets goeds doen”
Wereldwijd opererende ervaren game- ontwerpers en makers in Assen, specialist in racing games. Ze werken samen met grote namen in de game-industrie zoals Atari, Maximum Games en DeNA en toch knaagt ‘t ook, want hoe mooi is het om daarnaast nog iets te doen voor de gezondheid van je omgeving?
“W
e weten precies wat we moeten doen om mensen te stimuleren. We weten alles van onze spelers, door welke emoties ze gedreven worden, waarom ze blijven spelen en hoe ze naar een volgend niveau willen. ‘t Kan misschien eng klinken, maar het gaat er om wat je er mee doet.” Zegt Ronnie Nelis, directeur- eigenaar van Team6 Game Studios in Assen dat hij zestien jaar geleden oprichtte. Hij was zo gedreven en met niets anders bezig dan z’n werk achter het scherm dat hij jaren geleden hard kennismaakte met de keerzijde van het vak. Dat gebeurde door slechte eetgewoonten en een ongezond levensritme. Sindsdien gooide hij zijn leefstijl om en werd hij meer gedreven om van gamen iets gezonds te maken. Integriteit is key Team6 Game Studios: 32 man uit allerlei landen in Assen en 20 man in het buitenland, voertaal Engels. Virtual Reality in optima forma, racegames zijn de specialiteit van het huis. 3D- ontwerpen fascineren het oog van de bezoeker, zelfs de scheuren in het asfalt van de wegen rond Las Vegas kloppen als een bus. Tienduizenden uren gaan er in het maken van een spel. Waar staat Team6 Game Studios? “Het is een internationaal wereldje waarin je elkaar allemaal kent en waar veel geld in om gaat. Integriteit is key, als je niet betrouwbaar gebleken bent, is het over en uit. In Nederland zijn duizenden mensen bezig met games, er zijn echter nog geen tien die bedrijfsmatig solide en commercieel relevant zijn en de noodzakelijke ervaring hebben.”
gevormd tussen gamers die soms wel verandert, heel langzaam, maar het komt. “We hebben de laatste paar jaar grote duizenden kilometers van elkaar wonen. Het gaat erom hoe ook gamebedrijven zich stappen gezet, zijn stabiel en profiteren Als je het hebt over toekomstvisie, is dat kunnen inzetten om sociale volop van de wereldwijde hype in gaming. volgens mij het belangrijkste wat er gaat maatschappelijke problemen op te lossen.” We investeren veel in talent en zoeken gebeuren. Ik denk dat de evolutie van deze wereldwijd naar ervaren internationale “Momenteel werken we indirect samen met virtuele vriendschappen, die steeds meer gameprofessionals om de kwaliteit van gaan lijken op echte sociale interactie, partners die ook deze visie delen. Dit zijn onze titels blijvend te verbeteren. De mede dankzij Virtual Reality, ervoor gaat onder meer Partnership for a Healthier essentie van een goeie gamestudio is dat je zorgen dat mensen ook in de echte wereld America, American Society of Health en alles perfect moet doen, van ieder detail in weer veel socialer zullen gaan worden. ieder spel tot je marketing en planning; Het is geweldig dat Team6 dan ook de daarnaast heb ik geleerd ieder risico af kansen heeft gekregen om in deze te dekken. Daarnaast werken we met bijzondere, positieve ontwikkeling grote merken, worden tegenwoordig “Het gaat erom hoe ook zo’n grote rol te mogen vervullen met gevraagd om mee te denken, onder gamebedrijven zich kunnen inzetten een nog aan te kondigen titel. Dit kan andere met 150 topmerken in de autoalleen dankzij onze partners die het industrie, allemaal al oudere om sociale maatschappelijke voor ons mogelijk maken om zo’n bedrijven, die bij ons aankloppen om problemen op te lossen” impact te maken op wereldniveau, met ze mee te denken hoe we hun hun want met alleen kwaliteit en ideeën producten een plek kunnen geven in kom je er niet.” Virtual Reality en gaming. Dat is niet alleen gaaf, het is ook ons Ronnie Nelis: ”Ik ben blij dat we het corporate health bedrijf Onlife Health. verdienmodel, je moet zorgen dat de tent binnenkort naar een ander pand in Assen Flink succes heeft Team6 al geboekt met goed overeind staat. Van daaruit kun je gaan met een gezondere werkomgeving, een serie Virtual Reality fitnessgames, die steeds een stap verder zetten.” een CO2- neutraal gebouw. Nee, waarheen mensen vaker, en vooral langer, naar de kan ik nog net niet zeggen. Dan wil ik sportschool hebben gebracht. Maar de Geloof in de combi van fun en health graag naar de volgende stap om onze echte uitdaging nu, van dit jaar, ligt in het Wat is die volgende stap? “Gaming zal gamekennis en grote mogelijkheden van sociale aspect. In de huidige samenleving verder gaan dan alleen leuk zijn om te Virtual Reality concreet te kunnen zie je dat veel mensen meer behoefte spelen. Nu al is er een grotere trend hebben aan sociale contacten, maar er geen inzetten voor de wereld om me heen.” gaande, waarbij gaming wordt ingezet om tijd voor hebben; maar wel voor hun awareness te creëren voor problemen zoals mobiel. Daardoor is het idee ontstaan dat persoonlijke voeding en sport, het milieu, en ook de verslechterende educatie. Mensen games en telefoons isoleren, maar dat beeld klopt volgens mij niet. Games brengen leren vele malen sneller en beter, wanneer mensen dichter bij elkaar, ook al is dat zij dit spelenderwijs doen. Games kunnen virtueel.” ze uitdagen op een persoonlijk niveau waarbij maximale focus nodig is en ze “Je ziet het nu concreet gebeuren in daarbij belonen. Persoonlijk kan ik niet eSports, de sterkst groeiende gamesector wachten tot deze ontwikkeling in ter wereld. Dankzij multiplayergames en topkwaliteit is geïntegreerd in de eSports in het bijzonder, zijn er nu samenleving, en iedereen hier de vruchten wereldwijd al miljoenen vriendschappen van kan plukken. De maatschappij
ONTDEK OOK OOSTERWOLDE MEUBELEN
MEUBELOUTLET MEUBELEN, KLEINMEUBELEN, BANKSTELLEN, TAFELS, SLAAPKAMERKASTEN, EETHOEKEN, KASTEN, DRESSOIRS, BIJZETTAFELS, BOXSPRINGS, KARPETTEN, ENZ
Bezoek onze site of kom langs in Oosterwolde
S N E G E W WING U O B R E V
% 5 2
A R T X E G N I T R O K A S KAS P ARTIKELEN O R E K C I T S E D O R T E M
w
VAAK KUNNEN WE HET VOOR U BESTELLEN!
w
NIET OP VOORRAAD?
OOSTERWOLDE MEUBELEN VEENGANG 20
in pand v.h. Mulder Meubelen
OOSTERWOLDE
OPENINGSTIJDEN: MAANDAG 13.30 TOT 18.00 UUR DINSDAG T/M VRIJDAG 10.00 TOT 18.00 UUR DONDERDAG KOOPAVOND TOT 21.00 UUR ZATERDAG 10.00 - 17.00 UUR
www.oosterwoldemeubelen.nl
4000 m2
woonideeën
WIJ ZIJN GOLDDEALER VAN
Afgebeelde producten kunnen uitverkocht, of niet meer leverbaar zijn. Kom voor het actuele aanbod langs.
RESTPARTIJEN, B-KEUS EN FAILLISSEMENTSPARTIJEN
“WEER FRIS VAN START EN DIRECT KLAAR VOOR ELKE KLUS”
CITROËN BERLINGO
CITROËN JUMPY
Citroën Berlingo Blue HDi 75 Comfort Economy ď ľ ňŊĐʼnŇŇ ď Ē ľ ŋĐŎŌŇ Đ Ē ľ ňĐʼnʼnŐ
Jumpy XS Comfort Economy Blue HDi 95 ď ľ ňŎĐŇŇŇ ď Ē ľ ŋĐŊŇŇ Đ Ē ľ ňĐŏŌŇ
Jumper 28 L1H1 HDi 110 Economy ď ľ ď Ē ľ Đ Ē ľ
Netto investering:
Netto investering:
Netto investering:
€ 7.221
€ 10.850
CITROËN JUMPER ňŐĐŐŐŇ ōĐŇŇŇ ʼnĐŇŋŇ
€ 11.950
LAADVERMOGEN TOT 885 KG
LAADVERMOGEN TOT 1.535 KG
LAADVERMOGEN TOT 1.625 KG
LAADVOLUME TOT 3,7 M3
LAADVOLUME TOT 7 M3
LAADVOLUME TOT 17 M3
ALLEEN BIJ DIJKSTRA:
TOT € 6.000 KORTING + 0% FINANCIAL LEASE
WWW.DIJKSTRA.AUTO ALMERE ASSEN DRACHTEN EMMELOORD EMMEN GRONINGEN
Ō Đ Đ ŋŇ Ŏ ʼnŐ ŌŇ
ʼnŐ
Đ ħŇŊōĨ Ōŋ ŏň ňŏŎ Đ ħŇŌŐʼnĨ ŊŎ ʼnŐ ŐŐ Đ ħŇŌňʼnĨ Ōŋ ŇŊ ŇŇ Đ ħŇŌʼnŎĨ ōŊ ōň ŐŎ Đ ħŇŌŐňĨ ōʼn ʼnŊ ŊŇ Đ ħŇŌŇĨ Ōŋ ŋŌ ŊŇŌ
HEERENVEEN HOOGEVEEN LEEUWARDEN LELYSTAD MEPPEL SNEEK
Ē Đ ŌŌ Đ ħŇŌňŊĨ Ŏō Ŋō ōŎ ňō Đ ħŇŌʼnŏĨ ʼnō ŎŊ Ōʼn ň Đ ħŇŌŏĨ ʼnŏ ŏŋ ňňŋ ňŐň Đ ħŇŊʼnŇĨ ʼnŊ ŎŐ ŋō
ňŊ Đ ħŇŌʼnʼnĨ ʼnŌ ʼnʼn Ŋō
Ō Đ ħŇŌňŌĨ ŋň Ŏň ŌŇ
č Đ ġ ŊŇ č ň Đ ý
ʼnŏŘ ŌʼnŘ Đ ý č ý Đ Đ ý Đ Đ