Shiromani Gurmat Chetna

Page 1

www.facebook.com/gurmatchetna

25/-

is`K isDWqW Aqy pMQk ivcwrDwrw dw pihrydwr mwisk p`qr

SRomxI SHIROMANI GURMAT CHETNA

gurduAwry is`KI clx dI tkswl kOmI jIvn dy iklHy hn jykr Drm AsQwnW dI piv`qrqw brkrwr nhIN rihMdI qW sMpwdkI: A`j pMQ dy w A q wi d U a lu`t geI eyky dI for

kOmW fu`b jWdIAW hn


sRI gurU nwnk dyv syvw suswietI ieMtrnYSnl vloN nypwl ivKy c`l rhy

Drm pRcwr kwrjW dIAW srgrmIAW

sRI gurU nwnk dyv syvw suswietI ieMtrnYSnl P.O. Box-21842 EI Sobrante, California 94820 U.S.A Web.: www.sgndssi.com Email: sewa_society@yahoo.com Ph.: (USA) 408-887-7361, 925-348-6171, (India) M: 98719-19078 (Nepal): 977-9818289421, 977-9802506698, 977-9843832887, 977-9802521414 SoRmxI gurmiq cyqnw (2) ApRYl 2016

Manjit Singh Khalsa Founder President Shri Guru Nanak Dev Sewa Society International


is@KÊisD~q~ÊEqyÊpMQkÊivc`rD`r`Êd`Êpihryd`rÊm`iskÊp@qr

SRomxI

mob`ielÊ:Ê98780-11670

gurmiq cyqnw

Read Online : www.issuu.com/ShiromaniGurmatChetna > SHIROMANI GURMAT CHETNA

www.facebook.com/GurmatChetna

sMp`dkI mu@KÊsMp`dkÊ:ÊipRMÊ:ÊprivMdrÊisMGÊK`ls` sihÊsMp`dkÊ:Êiekv`kÊisMGÊp@tI sihÊsMp`dkÊ:ÊlYk:ÊlKivMdrp`lÊisMG pRbMDkIÊsMp`dkÊ:ÊbIrieMdrÊisMGÊK`ls` k`nUMnIÊsl`hk`rÊ:ÊgurijMdrÊisMGÊ(EYfvokyt)

qqkr` Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø

Ø Ø Ø Ø

lu`t geI aU dwiqAw .... . . . . . . . . 3 Awsw dI vwr (lVIvwr).... . . . . . . 5 jpujI swihb (lVIvwr)... . . . . . . . 6 suix vfw AwKY sBu... (Sbd vIcwr).. 8 is`K rihq mirXwdw . . . . . . . ..... 9 ivxu kwieAw ij hor............. . . . 10 gurU gRMQ dw ivcwr pRbMD-3......... . 11 gurU goibMd isMG jI dI qwlIm......... 14 is`KI dy pMj kkwr........ . . . . . . . 16 BweI jgqwr isMG qwrw ny iliKAw... 18 ^wlsw pMQ dw byVw GuMmxGyrI ’c.... 19 29 ApRYl 1986 dy ^wilsqwn...... . 21 KMfyDwr AMimRq AsIN (kivqw).. ...... 24 eyk joiq doie mUrqI... . . . . . . . . 25 iPlm smIiKAw swkw nnkwxw...... . 27 ivswKI 24 jUn ƒ vI Aw skdI hY... 28 bIbI kmljIq kOr dw invyklw ... .. 29 hm rwKq pwqSwhI dwAvw.... . . . . 31 kI is`K Kqm ho gey hn.......... . . 32 irSiqAW dw tu`txw. . . . . . . . . . . 34 byby nwnkI jI........ . . . . . . . . . 35 isropy dI mh`qqw ....... . . . . . . . 37 sMquilq Bojn- ishq leI vrdwn... 38 cyqnw smwcwr............. . . . . . . 39 srgrmIAW...................... . . . . 40 Gurdwaras in Nepal-2................ . . . 41 Women in Sikhism-3 .............. . . . . . 43 suJ`EÊByjxÊd`Êpq`:

E`iPs:ÊSoRmxI gurmiq cyqnw gurUÊr`md`sÊgurmiqÊk`lj,ÊluiDE`x` sb-E`iPsÊ:ÊgurmiqÊEkYfmI,Êb`rn,ÊsrhMdÊrof,ÊpitE`l` sb-E`iPsÊ:ÊEYl-2/28,ÊjoDÊngr,Êsulq`nivMfÊrof,ÊEMimRqsrÊ M: 98780-11670,ÊWhatsapp No. 98768-63606Ê Email: shiromanigurmatchetna@gmail.com

lu`t geI aU dwiqAW A`j pMQ dy eyky dI for

‘pMQ’ ƒ dsvyN pwqSwh ny ‘srIr’ Aqy gRMQ ƒ Awqmw dw AYlwn, gurU pMQ dI swjnw vYswKI mOky 1699 ƒ q^q sRI kysgVH swihb sRI AnMdpur swihb ivKyN kIqw sI[ dyh dI AgvweI vwlI sRI gurU nwnk dyv jI qoN clI Aw rhI pRQw ƒ mu`kw ky hux pMQ Aqy gRMQ qoN AgvweI lYx leI dsvyN pwqSwh ny hukm jwrI kIqy[ ies qrHW vYswKI vwly idn dsvyN ipqw jI vloN sKSI pUjw dw nwmo-inSwn imtw id`qw igAw[ ikauNik pMQ dI mirXwdw sWJI huMdI hY[ iesy ÊÊÊipRM.ÊprivMdrÊisMGÊK`ls` leI qW ‘pMQ’ dI mh`qqw mMnI jWdI hY[ jykr 'mirXwdw' hI nhIN qW pMQ iks cIz dw nwm hoieAw? gurU jI ny pMQ dI bJ`vI mirXwdw ƒ lwgU krky ieh s`pSt kr id`qw ik cwr bjr kurihqw 'coN' iksy BI kurihq dI aulMGxW krn vwlw myrw is`K nhIN hovygw qy PurmwieAW ik ''rihxI rhY soeI is`K myrw, auh swihb mYN aus kw cyrw"[ pMj bwxIAW qy pMj kkwrW ƒ hr is`K leI jrUrI krwr id`qw sI[ A`j is`K gurU dI drsweI rihq ƒ ivswr ky rwjnIqk, Dwrimk Aqy AwriQk p`KoN aulJ ky rih gey hn, ijs dw koeI swrQk h`l nhIN liBAw jw sikAw[ieh g`l smJxI peygI ik ijMnI dyr is`KW AMdr smUihk eykqw nhIN huMdI aunIN dyr is`KW dw bl pRgt nhI ho skdw[ ies leI pR`pk ivcwrw vwlI is`KI pRcwr muihm jrUrI hY, qW jo "eykqw dy bl" nwl 'pMQ' ƒ drpyS cuxOqIAW dy mMfrw rhy bd`lw qoN mukq kIqw jw sky[ jy ieiqhws v`l JWq mwrIeyN ik kdoN-kdoN qy ikMnw-ikMnw kwrnw krky swfI SkqI KyruKyru hoeI BWvyN bMdw isMG bhwdr ny dsvyN pwqSwh mgroN muZl slqnq ƒ vMgwirAW qy aunHW dI rwjSI qwkq dy iklyH Fwh ky 'rwj Bwg' dI nINh r`KI sI, pr QoVy smyN ivc hI jQybMdk SkqI ivc qryVW pYx krky bMdw isMG bhwdr jQybMdk SkqI qihs-nihs ho geI[ ijs krky is`K kStW dy qUPwnW 'c' iGr gey[ jwlm hkUmq ny is`KI dw KUrWKoj imtwaux leI is`KW nwl smUihk kqilAwm 'GlUGwirAW' dw kihr vrqwieAw[ DVyHbwjI dI dl-dl ivc Psy is`K Kud hI jwlm hkUmq dy pMjy ’c jkVy gey[ iPr BI iKMfy-puMfy is`KW ny 52 dy krIb Awpxy DVyH kwiem kr ley sn[ mhwrwjw rxjIq isMG qy is`K AwgUAW ny ienHW ƒ smJw-buJw ky 12 v`fy is`K j`iQAW dw rUp id`qw ijs nwl ‘is`K imslW’ dw mu`F b`iJAw[ mhwrwjw rxjIq isMG dI AgvweI hyT ienHW is`K imslW dI AwpsI iek-jutqw ny iek v`fI rwjsI SkqI dI nINh r`KI, qy lgpg 40 swl ‘is`K rwj’ inrMqr cldw irhw[ mhwrwjw rxjIq isMG ny gurU-GrW dy nW zmIn jwiedwd lw ky gurduAwirAW dy AwriQk p`K 'c jbrdsq suDwr kIqw[ pr gurU GrW dI AMdrUnI is`K mirXwdw v`l Kws iDAwn nw id`qw[ ijs kwrn gurU GrW qy kwbj 'mMhq' jmwq gurduAwry ƒ AwpxI jwiedwd smJx l`g peI, qy gur-GrW AMdr mnmwnIAW krn l`g peI[ ijs dy PlsrUp bwAd ivc ienHW gurduAwirAW ƒ mhMqW pwsoN lYx leI is`KW ƒ byAMq kurbwnIAW dyxIAW peIAw sn[ mhwrwjw rxjIq isMG BI is`K mirXwdw pRqI bypRvwhIAW vrqx l`g ipAw[ iPr morW ijhIAW vysvwvW rwj drbwr dI SoBW bx

sMpwdk, Cwpk Aqy pRkwSk privMdr isMG ^wlsw ny gurmiq AkYfmI, pitAwlw qoN jwrI kIqw[ CpIAW rcnwvW qy lyKW nwl sMpwdkI borf dw sihmq hoxw zrUrI nhIN hY[

SoRmxI gurmiq cyqnw (3) ApRYl 2016


geIAW[ iehnW kwrnW krky rwjy dy rwj pMRbD AMdr ‘is`K jQybMdI’ ^qm ho geI sI qy mhwrwjw rxjIq isMG dw rwj pRbMD kyvl GrogI qy KwndwnI bx igAw[ Kwndwn dy toty-toty huMidAW hI rwj pRMbD vI toty-toty ho ky mu`k igAw[ 'is`K rwj dy nwnkSwhI is`ky dI QW ivktoirAW dy is`ky 'c bdl igAw[ rwj pMRbD mu`kdy hI is`KW dI igxqI svw kroV qoN isr& 25 l`K dy krIb rih geI sI[ audoN AMgryz rwj swry pMjwb qy ihMdusqwn qy Cw igAw[ is`KW dIAW 'Dwrimk lihrW' AMgryz hkUmq dI s^qI dw iSkwr ho geIAW[ AMgryz ieh g`l jwxdy sn ik is`K rwjsI SkqI dy somy gurduAwry hn[ ies leI 'gurduAwry' AMdr ijMny jwhl, AnpVH qy GtIAW bMdy pRbMDk hoxgy aunHW ƒ aunHW hI AMgryz rwj dy ih`qw leI vriqAW jw skdw hY[ ies leI gurU-Gr dI pMRbD SRyxI mMhqW nwl AMgryzI rwj pRMbD ny rwbqw kwiem krky mMhqW ƒ Awpxy ip`TU qy h`Q Toky bxw ilAw, Aqy ienHW durwcwrI mMhqW qy is`KW dy tkrwau kwrn nnkwxw swihb, gurU kw bwg, bwby dI byr,qrnqwrn qy hornW gurU GrW ƒ mMhqW qoN Azwd krvwaux leI kIqy XqnW ivcoN 'gurduAwrw suDwr lihr' AQvw isMG sBw, Aqy SoRmxI kmytI ny jnm ilAw[ QWQW AkwlI j`Qy bxny SurU ho gey qy bwAd ivc is`K ih`qW dI rKvwlI leI AkwlI dl hoNd 'c AwieAw[ AkwlI dl dI sQwpnw Aqy ies ip`CoN A`j q`k jo hwlwq vwpry ienHW ƒ A`j q`k lgpg iek so swl dy smyN ƒ iDAwn pUrvk vyKxw peygw audoN 1920-21 'c kWgrs dI 'nW imlvrqx lihr' qy 'gurduAwrw pMRbD suDwr lihrW' dw ieko vyly jnm hoieAw sI[ iek pwsy kWgrs vloN ihMdUAW dI lwlw lwjpq rwey qy dUjy pwsy sR: KVk isMG is`KW dI AgvweI krdy rhy, sR: KVk isMG ny sweImn kimSn dy bweIkwt qy nihrU irport ivru`D f`t ky kWgrs dw swQ id`qw[ 1921 'c' lwlw dunI cMd AMbwlw ny AkwlI nyqw sR: KVk isMG ƒ kWgrs dI pRDwngI leI nw vI pyS kr id`qw sI [ ieMnI idnI jYqoN dy morcy smyN gurduAwrw AYkt bixAW jo julweI 1925 ƒ pMjwb kONsl iSmly 'c' pws hoieAw[ ienHW AkwlI moricAW smyN pMifq nihrU qy ipRM: igfvwnI jYqoN ’c igRPqwr vI hoey sn[ AkwlI moricAW vyly guru-GrW ƒ iBRSt mMhqW pwsoN pRbMD vwps lYx leI is`KW ƒ v`fy kStw dw swmnw krnw ipAw sI[ audoN is`KW

AMdr ieho Bwvnw pRcilq sI ik gurduAwry dIAW qygW dI ByNt cVw id`qy hn[ kuJ AwgU is`KI cln dI tkswl, kOmI jIvn dy iklHy loBI qy ivkwaU ho cu`ky hn[ hux kihxw hn[ jykr Drm AsQwnW dI pivqRqw peygw: brkrwr nhIN rihMdI qW kOmW fu`b jWdIAW gul gey gulSn gey, hn[ gurduAwry dy pRbMDk kyvl bMdobsqIey Ak DqUry rYh gey] syvwdwr smJxgy[ gRMQIAW, rwgIAW ƒ ieh cly gey dwny jhwn, by suaury rYh gey] bMdobsqIey Awpxy muLwjm nhIN sgoN ieko smyN hr is`K swry kMm nhIN kr siqgurW dy nwieb jwnxgy[ golk dI skdw, rwjsI Kyqr ivc is`KW ƒ pulwg mwieAw gurU dI Amwnq mMn ky is`KW dy B`ly dy put`x leI Aqy Dwrimk Kyqr ivc ih`q leI lwvxgy[ gurduAwirAW dy pRbMD leI A`fo-A`f cMgI pr A`j ieh sB kuJ ault igAw hY[ surq vwly, isAwxy is`KW dIAW do tImW bxw hux gurduAwry isAwsI A`fy qy lVweI J`gVy ky kMm krnw peygw[ qW ik is`K kOm ƒ iekoN dw kwrx bxdy jw rhy hn[ Aj is`KW dI vyly durwcwrI mhMqW qy is`K ivroDI srvau~c gurduAwrw pRMbD kmytI ijs ADIn isAwsqdwnW qoN is`KW qy pMjwb ƒ injwq AnykW hspqwl, iv`idAk sQwnW, kwljW, iml sky[ Dwrimk Kyqr ivc SoRmxI gurmiq dw pMRbD hY ijs dw swlwnw bjt 11 Arb dy cyqnw lihr ny durwcwrI mhMqW qy nyVy phuMc cu`kw hY[ ieh isAwsq dI ByNt cV isAwsqdwnW dI ZulwmI qoN gurduAwrw pRbMD jwx kwrn, is`KI pRPUilq krn 'c shweI Awzwd krvwaux leI AwpxI bxdI nhIN ho rhI[ ies dy swry PYNsly id`lI dI ihMdU izMmyvwrI inBwaux dI koiSS SurU kr id`qI hkUmq dI sihmqI qoN ibnHW nhIN ho rhy[ hY[ SoRmxI kmytI Aqy id`lI kmytI dy swry cox is`KW dI ivl`Kxqw dw pRqIk nwnkSwhI hlikAW AMdr slYkSn rwhIN kmytI mYNbrW kYlMfr qy is`K rihq mirXwdw ƒ gurduAwry dI SnwKq krn dw islislw SurU kIqw hY[ 'coN' iknwry kIqw jw irhw hY[ kmytI dy mYNbr ies leI qusIN vI ies kwPly ivc Swiml im`tI dy mwDo ho ky Awpxy isAwsI AkwvW dI hovo[ ipMR. privMdr isMG ^wlsw KuSI leI slUt mwr rhy hn[ smu`cw pMRbD shiromanigurmatchetna@gmail.com isAwsI injwm dI M: 98780-11670 ByNt ho cu`kw hY gurU Gr kwƒnI mMhqW qoN Awzwd ikvyN hox, is`KW dIAW kurbwnIAW qoN bwAd ho N d 'c' AweI Dwrimk jmwq ^br s`cI ieh hY ik Awaux SRomxI kmytI rwjsI vwlIAW SRomxI kmytI coxW ivc h`kW dI pihrydwr ‘SoRmxI gurmiq cyqnw lihr’ Awr.AYs.AYs Aqy ies jQybMdI AkwlI dl dIAW sihXogI pwrtIAW (gMgUAW Aqy cMdUAW ƒ) nyVy qyVy qy is`KW ƒ PlIBUq vI Ptkx nhIN dyvygI[ SoRmxI kmytI dy swry hlikAW ivc krn vwlIAW is`K sMsQwvW tkswlW, is`K jQybMdIAW dy sihXog nwl Dwrimk Kyqr ivc syvw PYfrySnW ƒ muV inBw rhy guris`K pRoPYsrW, fwktrW, vkIlW, ipRMsIplW, surjIq ikvyN kIqw AiDAwpkW, pRcwrkW, ivdvwnW ƒ KiVHAw krygI[ jw skdw hY, vYswKI jQybMdk FWcw jldI hI AYlwinAw mOky isr-joV ky ieh jwvygw[ SoRmxI kmytI coxW ivc sB vIcwrnw peygw, aumIdvwr auqwrn dIAW iqAwrIAW in`j pRsqI qoN aupr au~T ky pMQ pRsqI dI SurU hn[ ^wlsw pMQ qn, mn, Dn gUVqI lYxI peygI[ nwl sihXog dyvy[ vwpry srkwrI G`lUGwirAW qy sMprk leI: ipMR. privMdr isMG ^wlsw, swjSW qy duKWqW ny mo: 98780-11670, Whatsapp No. 98768-63606 'pMQ dy hIry' duSmn Email: shiromanigurmatchetna@gmail.com

SoRmxI gurmiq cyqnw lihr

SoRmxI gurmiq cyqnw (4) ApRYl 2016


(lVI joVx leI ipClw AMk vyKo)

Awsw dI vwr

24. pRBU dy hukm ivc sMswr ivc kIkI ho irhw hY? isRStI dw hr kwr-ivhwr pRBU dy BY iv`c, fr ivc kwrjSIl hY[ pRBU dy hwkmW Anuswr hI: 1. sdw hvw c`lI rhI (winds and breezees ever flow) hY- BY ivic pvx vhY sdvwau] 2. l` K W dirAw v` g rhy hn (clih lK drIAwau) 3. ibnW koeI Bytw ley A`g (fire performs forced labour) syvw kr rhI hY (Agin kFY vygwir]) 4. DrqI byAMq Bwr sih (earth is under so much load) rhI hY (DrqI dbI Bwir]) 5. AwkwS iv`c b`dl isr prny cl rhy (moves headlong) hn- (ieMdu iPrY isr Bwir]) 6. Drm rwj dw drbwr kMm kr irhw hY(rwjw Drm duAwru]) 7. sUrj qy cMdRmw kroVW koh cl rhy, koeI AMq nhIN- (BY ivic sUrj BY ivic cMdu] koh kroVI clq n AMq]) 8. isD, ivdvwn, dyvqy, nwQ qy qxy hoey AwkwS hn (isD buD sur nwQ]... Awfwxy Awkws]) 9. bVy mhWblI joDy, sUrmy hn- (joD mhwbl sUr]) 10. jIvW dy toly jMm rhy hn, mr rhy hn (Awvih jwvih pUr]) 25. kI pRBU vI iksy dy fr, BY, hukm ivc hY? nhIN, kyvl qy kyvl swry jIv jMq qy hor swrI swjI hoeI isRStI dy isr qy Bau rUpI lyK iliKAw (god has destined fear for everyone) hoieAw hY (sgilAw Bau iliKAw isir lyKu]) pr pRBU Awp sdw iQr inrMkwr hY jo BY qoN rihq hY (nwnk inrBau inrMkwr scu eyku)[ 26. kI kyvl g`lW krn nwl r`bI igAW dI pRwpqI sMBv hY? nhIN jI, igAwn g`lW (mwre talk) nwl nhIN liBAw jw skdw (igAW n glIeI FUFIAY...) gurU jI PurmwauNdy hn ik ies igAW nUM ibAwn krnw lohy vrgw krVw Bwv AOKw (as difficult as iron-eating) hY (kQnw krVw swr)[

svwl-jvwb

27. iPr ieh igAW ikvyN iml skdw hY? ieh igAwn pRBU dI imhr (Grace), krm, bKiSS nwl hI iml skdw hY (krim imlY qw pweIAY)[ iksy hor cwlwkIAW, cqurweIAW AQvw zor nwl KuAwrI (disgrace) hI imldI hY, igAwn nhIN (hor ihkmiq hukmu KuAwru)[ 28. siqgur kdoN imldw hY? siqgur audoN imldw hY jdoN mnu`K Awpxy AMdroN haumY nUM mwr mukwauNdy hn (siqgur imilAY scu pwieAw ijn@I ivchu Awpu gvwieAw)[ 29. mnu`K ikauN muisAw (T`igAw) jw irhw hY? igAwn nw hox krky mnu`K T`igAw (deceived) jw irhw hY[ ijMnw v`D igAwn hovygw aunw G`t fr huMdw hY (The more you know the less you) pr igAW ivhUxw hox krky mnu`K jmW dy, kwl dy fr v`s Kqm hoeI jw irhw hY (nwnk musY igAwn ivhUxI Kwie gieAw jmkwl)[ 30. 'GVIAw sBy gopIAw phr kMn@ gopwl' dw kI Bwv hY? ijvyN jgnnwQ purI ivKy gurU nwnk dyv jI ny jgq iv`c huMdI Asl AwrqI dy drSn krvwey, iqvyN hI ieQy pwqSwh Asl rws lIlw icqrn krdy hn[ GVIAW Bwv lgBg 24 imMt dw smW Aqy phr Bwv lgBg 3 GMty dw smW[ gurU pwqSwh PurmwauNdy hn ik ieh jgq ie`k rws lIlw hYies iv`c GVIAW mwno gopIAW hn qy phr mwno ikRSn jI qy swQI gvwly hn[ hvw, pwxI, A`g gihxy hn qy cMd-sUrj Avqwr hn ijnHW dy sWg auqwry jWdy hn[ swrI DrqI mwno ies rws lIlw dw swjo smwn (material) hY qy pwqrw dw AwpsI vrqoN ivhwr mwno DMdy hn, jMjwl hn[ 31. rws lIlwvW ivc kOx swj vjwauNdw hY qy kOx n`cdw hY? cyly swj vjWdy (disciples play instruments) hn qy auhnw dy gurU n`cdy hn (vwien cyly ncin gur)[ 32. ‘rotIAw kwrix pUrih qwl’ dw kI Bwv hY? auh Dwrimk kMm jo kyvl Dn-dOlq dI kmweI leI kIqw jwvy AwpxI rozI rotI hI kmwaux leI kIqw jwvy aus ivc nw koeI SrDw SoRmxI gurmiq cyqnw (5) ApRYl 2016

lVIvwr: 3

huMdI hY, nw ipAwr Aqy nw lgn[ 33. ikhVy syvk pRBU dI syvw krn dy smr`Q huMdy hn? kyvl auhI syvk syvw kr skdy hn ijnHW qy pRBU dy krm Bwv bKiSS nwl cVHdI klw pYdw huMdI hY (syvk syvih krim cVwau)[ 34. ikMnw dI rwq rs BrI (full of divine joy) qy suAwdlI (iBMnI) huMdI hY? ijnHW dy mn iv`c pRBU nMU imlx dw cwA (eagerness) huMdw hY aunHW dI rwq iBMnI Bwv rsBrI qy suAwdlI ho jWdI hY (iBMnI rYix ijn@w min cwau)[ ieQy kyvl iek duinAwvI rwq dI g`l nhIN sgoN jIvn rUp rwq Bwv swrw jIvn hI iBMnw qy suAwdlw ho jWdw hY[ 35. sMswr swgr qoN kOx-kOx qy ikvyN pwr lMGdy hn? sMswr swgr qoN auh hI pwr lMGdy hn ijnHW qy Akwl purK dI ndir Bwv bKiSS huMdI hY, pr ies bKiSS dy pwqr bxn leI gurU dI vIcwr rWhI isiKAw is`Kxw (ponder over Guru's directions) zrUrI hY (isKI isiKAw gur vIcwr] ndir krim LGwey pwir])[ 36. jIv idn-rwq mwieAw dy Awhr ivc ikauN B`jdy iPrdy hn? ieh sB ikrq dI Kyf hY, bMDnw dy bMDy (bMDn biD...) hI sB BauNdy iPrdy (Bvwey soie]) hn[ ipCly kIqy krmW Anuswr (pieAY ikrq...) swry n`c rhy hn (ncY sBu koie)[ 37. kI rws lIlwvW iv`c n`cx nwl pRBU dI pRwpqI ho skdI hY? nhIN jI[ ieh n`cx-ku`dxw qW kyvl mn dw prcwvw (mere entertainment) hI hY (ncxu kudxu mn kw cwau)[ ijhVy swrw jIvn rws lIlwvW ivc kyvl mn prcwvy Kwqr n`cdy qy h`sdy hn auh AMq vyly roNdy hoey hI sMswr qoN jWdy hn (nic nic hsih clih sy roie)[ nw hI auh iksI au~cI AvsQw qy pu`jdy hn qy nw hI Awqimk jIvn ivc isD jW kwmXwb huMdy hn (auif jwhI isD n hoih)[ 38. ikhVy jIvW dy mn iv`c pRBU dw ipAwr (Bwau) pYdw huMdw hY? ijnHW dy mn iv`c pRBU dw fr huMdw hY aunHW dy mn ivc hI ipAwr aupjdw hY[ s`cw pRym auhnW dy mn ivc hI huMdw hY ijnHW dy mn iv`c fr qy Adb huMdw hY (ijn@ min Bau iqn@w min Bwau)[ (...c`ldw)


lVI-31 sic KMif vsY inrMkwr] kir kir vyKY, ndir inhwl] pd ArQ: sic-s`c ivc[ sic KMif-s`c KMf ivc[ kir kir- isRStI rc ky[ ndir inhwl-inhwl krn vwlI nzr nwl[ vyKYvyKdw hY, sMBwl krdw hY[ ArQ: s`c KMf ivc (Bwv, Akwl purK nwl iek-rUp hox vwlI AvsQw ivc) mnu`K dy AMdr (auh Akwl purK) Awp hI v`sdw hY, jo isRStI nUM rc rc ky imhr dI nzr nwl aus dI sMBwl krdw hY[ iqQY, KMf mMfl vrBMf] jy ko kQY, q AMq n AMq] iqQY, loA loA Awkwr] ijv ijv hukmu, kir vIcwrU] vyKY ivgsY, kir vIcwrU] nwnk, kQnw krVw swru]37] pd ArQ: vrBMf-bRihmMf[ ko-koeI mnu`K[ kQY-d`sx l`gy, ibAwn kry[ q AMq n AMq-iehnW KMfW mMflW qy bRihmMfW dy AMq nhIN pY skdy[ loA loA- keI lok, keI Bvn[igsY-ivgsdw hY, ^uS huMdw hY[ kir vIcwru-vIcwr kr ky[ kQnw-kQn krnw[ swru- ies Sbd nUM smJx leI vMngI- mwqr hyT-ilKy pRmwx idqy jWdy hn: (1) pihrw Agin ihvY Gru bwDw Bojnu swru krweI]1] (pauVI 19, mwJ kI vwr, pMnw 147) (2) qUM swgro rqnwgro hau swr n jwxw qyrI rwm] (sUhI CMq mhlw 5, pMnw 779) (3) lwhw Bgiq su swru gurmuiK pweIAY] (vwr mwJ, pauVI 15, pMnw 145) (4) Dnu Dnu vfBwgI nwnkw, ijn gurmiq hir rsu swir]1] (kwnVy kI vwr, pMnw 1312) ienHW aupr-ilKy pRmwxW dw is`tw ieauN hY: (1) ‘swru’ nWv hY, puilMg qy iesqRIilMg[ ‘swru’ puilMg dw ArQ hY ‘lohw’ jW ‘q`q’[ ‘swr’ iesqRI ilMg dw ArQ hY ‘suriq’, '^br'[ ijvyN pRmwx nM: (1) qy (2)[ (2) 'swr' ivSySx hY, ijvyN pRmwx nM: (3) ivc hY, ies dw ArQ hY 'syRSt' (3) 'swir' ikRAw hY ijs dw ArQ hY '^br lYxI', 'cyqy krnw', ijvyN pRmwx nM: (4)[

jpujI swihb swru-lohw[ krVw swru-krVw ijvyN lohw hY[ ArQ: aus AvsQw ivc (Bwv, Akwl purK nwl iek-rUp hox vwlI AvsQw ivc) mnu`K nUM byAMq KMf, byAMq mMfl qy byAMq bRihmMf (idsdy hn, ieqny byAMq ik) jy koeI mnu`K auhnW dw kQn krn l`gy, qW auhnW dy EVk nhIN pY skdy[ aus AvsQw ivc byAMq Bvn qy Akwr idsdy hn (ijnHW sBnW ivc) ausy qrHW kwr cl rhI hY ijvyN Akwl purK dw hukm huMdw hY (Bwwv, ies AvsQw ivc A`pV ky mnu`K nUM hr QW Akwl purK dI rzw vrqdI idsdI hY) (aus nUM prq`K idsdw hY ik), Akwl purK vIcwr kr ky (sB jIvW dI) sMBwl krdw hY qy ^uS huMdw hY[ hy nwnk! ies AvsQw dw kQn krnw bVw hI AOKw hY (Bwv AvsQw ibAwn nhIN ho skdI, AnuBv hI kIqI jw skdI hY)[37[ Bwv: prmwqmw nwl iek-rUp ho cukx vwlI Awqmk AvsQw ivc A`pVy jIv au~qy prmwqmw dI b^SS dw drvwzw KulHdw hY, aus nUM sB Awpxy hI Awpxy idsdy hn, hr pwsy pRBU hI nzrI AwauNdw hY[ Aijhy mnu`K dI suriq sdw pRBU dI is&iq swlwh ivc juVI rihMdI hY, hux mwieAw ies nUM T`g nhIN skdI, Awqmw blvwn ho jWdI hY, pRBU nwloN iv`Q nhIN pY skdI[ hux aus nUM prq`K jwpdw hY ik byAMq kudriq rc ky pRBU sB nUM AwpxI rzw ivc qor irhw hY, qy sB au~qy imhr dI nzr kr irhw hY[ jqu pwhrw DIrju suinAwru] Ahrix miq, vydu hQIAwru] pd ArQ: jqu-Awpxy srIrk ieMidRAW nUM ivkwrW vloN rok rKdw[ phwrw- suinAwry dI dukwn[ suinAwru-suinAwrw[ miq Akl[ vydu-igAwn[ hiQAwru-hQOVw[ not: Sbd 'vyd' hyT-ilKIAW qukW ivc jpu jI ivc vriqAw igAw hY: (1) gurmiK nWd, gurmuiK vydM, gurmuiK rihAw smwey] (pauVI 5) (2) suixAY swsq isimRiq vyd] (pauVI 9) (3) A s M K g r M Q m u i K v y d pwT] (pauVI 17) (4) EVk EVk Bwil Qky, vyd khin iek vwq] (pauVI 22) (5) AwKih vyd pwT purwx](pauVI 26) (6) gwvin pMifq pVin rKIsr, jugu jugu vydw nwly] (pauVI 27) SoRmxI gurmiq cyqnw (6) ApRYl 2016

nvMbr 1 vwlI quk qoN ibnw bwkI sB qukW ivc Sbd ‘vyd’ bhu-vcn hY Aqy ihMdU mq dy Drm-pusqkW vydW vl ieSwrw hY[ pr quk nM: iek ivc ‘vydM’ iek-vcn hY qy ArQ hY 'igAwn'[ iesy qrHW 'vydu hQIAwru ivc 'vydu' iek vcn hY qy ArQ hY 'igAwn'[pr ieh zrUrI nhIN ik ijQy ijQy l&z 'vydu' iek-vcn ivc AwieAw hY, auQy ies dw ArQ 'igAwn' hI hY[ keI Sbd AYsy hn, ijQy 'vydu' iek-vcn huMidAW BI ihMdU mq dw Drm pusqk vyd hI hY[ pr pRkrx nUM ivcwrn BI zrUrI hY[ ies pauVI ivc 'jqu', 'DIrju', 'miq', 'Bau', 'qpqwau' Aqy 'Bwau' Bwv-vwck Sbd Awey hn. ies vwsqy l&z 'vydu' BI aunHW dy nwl FukvW ('igAwn' ArQ) Bwv vwck hI ho skdw hY[ ArQ: (jy) jq-rUp dukwn (hovy), DIrj suinAwrw bxy, mnu`K dI AwpxI miq Aihrx hovy, (aus miq-Aihrx au`qy) igAwn hQOVw (v`jy)[ Bau Klw, Agin qpqwau] BWfw Bwau, AMimRqu iqqu Fwil] GVIAY sbdu, scI tkswl] Bau-'Bau' Sbd nUm ieQy ghu nwl ivcwrn dI loV hY[ (‘jpu jI’ swihb ivc ieh Sbd do vwrI AwieAw hY, mUl mMqr ivc 'inr-Bau Aqy pauVI nMbr 37 ivc 'Bau')[ sMsikRq dw Sbd 'BX' hY, pr siqgurU jI ies nUM 'Bau' ilKdy hn[ AwrIAw smwj vrgI pVHI-ilKI SRyxI dy moFI suAwmI dieAwnMd ies 'Bayu' Sbd nUM swhmxy r`K ky, AwpxI iv`idAw dy ADwr 'qy gurU nwnk dyv jI nUM AnpVH ilK gey hn[ sMsikRq-iv`idAw dI vwk&IAq dy ADwr 'qy auh ilKdy hn ik gurU nwnk swihb sMsikRq jwxdy huMdy, qW ‘BX’ nUM ‘Bau’ nw ilKdy[ ies pusqk dw ies mzmUn nwl koeI sMbMD nhIN ik gurU nwnk dyv swihb dI sMsikRqiv`idAw dw sbUq idqw jwvy, ikauNik ies g`l dI qW loV hI nhIN sI ik gurU swihb Awpxy smyN dy jIvW nUM sMsikRq bolI ivc aupdyS dyNdy jW sMsikRq dy Dwrimk pusqkW dw aupdyS idRV krvwauNdy[ Akwl purK pwsoN auh jo sunyhw lY ky Awey sn, auh auhnW ny aus bolI ivc suxwauxw sI qy suxwieAw, jo aus vyly ies dyS dy lokW ivc prclq sI[ bolI sdw bdldI AweI hY[ vydW dI sMsikRq bdl ky hor ho geI[ sMsikRq bdl ky pRwikRq bx geI[ pRwikRq qoN pMjwbI bxdI


geI[ gurU nwnk swihb dy vyly dI pMjwbI BI hux nhIN rhIN, hor ho geI[ ies vwsqy suAwmI dieAw nMd jI gurU nwnk swihb dI Swn ivc duKdweI l&j ilKx dy QW, jy ieh vyKdy ik dyS dI bolI aus smyN ikhVI sI qW ieh Bu`l nw krdy[ sMsikRq, pRwikRq qy pMjwbI dy SbdW dI Koj dy ADwr 'qy byAMq Sbd pyS kIqy jw skdy hn, ijQy ieh prq`K swbq ho jWdw hY ik ikvyN sMsikRq bdl bdl ky pMjwbI ivc nvW rUp Dwrdy gey[ not: ies ivcwr nUM ivsQwr nwl smJx vwsqy pVHo myrI pusqk gurbwxI dy ieiqhwr bwry[ pd ArQ: Bau-Akwl purK dw fr[ Klw-DONkxI (ijs nwl suinAwry PUk mwr ky A`g BKWdy hn)[ qpqwau-qpW dw qpxw, Gwl GwlxI kmweI krnI[ BwWfw-kuTwlI[ BwaupRym[ AMimRq- Akwl purK dw Amr krn vwlw nwm[ iqqu- aus BWfy ivc[GVIAY-GVIdw hY[ GVIAY sbdu-Sbd GiVAw jWdw hY[ scI tkswl-ies au~pr-d`sI hoeI s`cI tkswl ivc[ not: jq, DIrj, miq, igAwn, Bau, qpqwau Aqy Bwau dI imlvIN s`cI tkswl ivc gur-Sbd dI mohr GVI jWdI hY, (Bwv ijs au~cI Awqmk AvsQw ivc koeI Sbd siqgurU ny aucwirAw hY, is`K nUM BI auh Sbd ausy AvsQw ivc lY A`pVdw hY,) (kUV dI pwl qoV dyNdw hY) jy jq DIrj Awidk vwlw jIvn bxw jwey[ tkswl-auh QW ijQy srkwrI rupey Awidk is`ky GVIdy hn[ ArQ: (jy) Akwl purK dw fr DONkxI (hovy), Gwl-kmweI A`g (hovy), pyRm kuTwlI hovy, qW (hy BweI), aus (kuTwlI) ivc Akwl purK dw AMimRq nwm glwvo, (ikauNik ieho ijhI hI) s`cI tkswl ivc (gurU dw) Sbd GiVAw jw skdw hY[ ijn kau nidr krmu iqn kwr] nwnk, ndrI ndir inhwl]38] pd ArQ: ijn kau-ijnHW mnu`KW auqy[ ndir-imhr dI nzr[krmu-b^SS[ iqn kwr-auhnW mnu`KW dI ieh kwr hY, (Bwv, auhI mnu`K ieh au~pr-d`sI tkswl iqAwr kr ky Sbd dI GwVq GVdy hn)[ inhwl-prsMn, ^uS, AnMd[ ndrI-imhr dI nzr vwlw pRBU[ ArQ: ieh kwr auhnW mnu`KW dI hY, ijnHW au`qy imhr dI nzr huMdI hY, ijnHW au~qy b^SS huMdI hY[ hy nwnk! auh mnu`K Akwl purK dI ikrpw -idRStI nwl inhwl ho jWdy hn[38[ Bwv: pr ieh au`cI Awqmk AvsQw qdoN hI bx skdI hY jy Awcrn piv`qr hovy, dUijAw dI vDIkI shwrn dw hONslw hovy, au~cI qy ivSwl smJ hovy, pRBU dw fr ihrdy ivc

itikAw rhy, syvw dI Gwl GwlI jwey, ^wlk qy keI Akwl purK qoN dUr ho jWdy hn[ ^lkq dw ipAwr idl ivc hovy[ ieh jq, ijnI nwmu iDAwieAw, DIrj, mq, igAwn, Bau, Gwl Aqy pyRm dy gux gey mskiq Gwil] iek s`cI tkswl hY, ijs ivc gurU Sbd dI nwnk qy muK aujly, kyqI CutI nwil]1] mohr GVI jWdI hY[ (Bwv, ijs au~cI Awqmk pd ArQ: ijnI- ijnHW mnu`KW ny[ qy-auh AvsQw ivc koeI Sbd siqgurU ny aucwirAw mnu`K[ iDAwieAw- ismirAw hY[ mskiqhY, au~pr d`sy jIvn vwly isK nUM BI auh Sbd imhnq, Gwl-kmweI[ Gwil-Gwl ky, sPlI ausy Awqmk AvsQw ivc lY A`pVdw hY)[ kr ky[ muK aujly-au~jl muK vwly[ kyqI-keI not: bwxI 'jpu' dIAW ku`l 38 pauVIAW jIv[ CutI-mukq ho geI, mwieAw dy bMDnw qoN hn, jo ieQy smwpq hoeIAW hn[ pihly slok rihq ho geI[ nwil-auhnW (gurmuKW) dI sMgq ivc mMglwcrn vjoN siqgurU jI ny Awpxy ivc[ ieSt-pRBU dw srUp ibAwn kIqw sI[ Agly ArQ: hy nwnk! ijnHW mnu`KW ny Akwl A^Irly slok ivc swrI bwxI 'jpu' dw isDWq purK dw nwm ismirAw hY, auh AwpxI imhnq disAw hY[ sPlI kr gey hn, (Akwl purK dy dr 'qy) auh slok] pvn gurU, pwxI ipqw, mwqw au~jl muK vwly hn Aqy (hor BI) keI jIv Driq mhqu] idvsu rwiq duie dweI auhnW dI sMgq ivc (rih ky) ('kUiV dI pwl' dwieAw, KylY sgl jugqu] Fwh ky mwieAw dy) bMDnW qoN Azwd ho gey pd ArQ: pvxu - hvw, su A ws, hn[1[ pRwx[mhqu-v`fI[ idvsu-idn[ duie-dovyN[ Bwv: ieh jgq iek rMg-BUmI hY, ijs idvs dwieAw-idn iKfwvw hY[ rwiq dwie- ivc jIv-iKlwVI Awpo-AwpxI Kyf Kyf rhy rwq iKfwvI hY[ sgl-swrw[ hn[ hryk jIv dI Kyf dI pVqwl bVy ghu nwl ArQ: pRwx (srIrW leI ieauN hn ijvyN) ho rhI hY[ jo inrI mwieAw dI Kyf hI Kyf gey, gurU (jIvW dy Awqmw leI) hY, pwxI (sB jIvW auh pRBU qoN iv`Q pweI gey[ pr ijnHW ny ismrn dw) ipau hY Aqy DrqI (sB dI) v`fI mW hY[ dI Kyf KyfI, auh AwpxI imhnq sPlI kr gey idn qy rwq dovyN iKfwvw qy iKfwvI hn, swrw qy hr jIvW nUM ies suc`jy rwh ’qy pWdy hoey Awp sMswr Kyf irhw hY, (Bwv sMswr dy swry jIv rwq BI pRBU dI hzUrI ivc sur^rU hoey[ nUM sOx ivc Aqy idnY kwr-ivhwr ivc prcy is@KÊisD~q~ÊEqyÊpMQkÊivc`rD`r`Êd`Êpihryd`rÊm`iskÊp@qr pey hn)[ cMigAweIAw buirAweIAw, vwcY dyS ivdyS ivdyS Drmu hdUir] krmI sl`n`ÊcMd` 500Êrupey 100Êf`lr 50ÊpONf Awpo AwpxI, ky nyVY l`iePÊmYNbriSp 2500Êrupey 650Êf`lr 400ÊpONf ky dUir] srpR@sq 15000Êrupey 4000Êf`lr 2500ÊpONf pd ArQ: vwcY-prKdw hY, (ilKy SHIROMANI GURMAT CHETNA ADVERTISEMENT RATE PAGES PER ISSUE ONE YEAR FIVE YEARS ho e y ) pVH d w hY [ Back Page Full Colour Rs. 20,000/Rs. 1,20,000/Rs. 300,000/hdUir-Akwl purK dI Title 2nd Page Colour Rs. 15,000/Rs. 90,000/Rs. 2,25,000/Rs. 15,000/Rs. 90,000/Rs. 2,25,000/hzUrI ivc, Akwl Title 3rd Page Colour Inside Multicolour Rs. 10,000/Rs. 60,000/Rs. 1,50,000/purK dy dr 'qy[ Inside B/W (Full Page) Rs. 5,000/Rs. 30,000/Rs. 75,000/Rs. 3,000/Rs. 18,000/Rs. 45,000/k r m I - k r m W Inside Half Page (B/W) Inside 1/4 Page B/W Rs. 1,500/Rs. 9,000/Rs. 22,500/Anu s wr[ ky - keI mYgzInÊleIÊm`iskÊsh`ieq`ÊEqyÊcMdyÊjmH~Êkrv`auxÊleI: jIv[ nyVY- Akwl purK dy nzdIk[ Bank Name : PUNJAB & SIND BANK ArQ: Drmrwj Account Name : SHIROMANI GURMAT CHETNA : 0754 100 000 521 Akwl purK dI hzUrI Account No. : PSIB0000754 IFSC Code ivc (jIvW dy kIqy : PUNJAB NATIONAL BANK Bank Name hoey) cMgy qy mMdy kMm Account No. : 4997 0021 0000 1085 : PUNB0499700 ivcwrdw hY[ Awpo- IFSC Code Awpxy (iehnW kIqy cY~k SRomxI gurmiq cyqnw dy nwm ’qy hI Byjy jwx hoey) krmW dy Anuswr keI jIv Akwl purK syv`ÊvYstrnÊwUnIEnÊEqyÊmnIgR`mÊr`hINÊvIÊByjIÊj`ÊskdIÊhY| Contact : 98780-11670 dy nyVy ho jWdy hn Aqy

SRomxIÊgurmiqÊcyqn`

SoRmxI gurmiq cyqnw (7) ApRYl 2016


Sbd ivcwr

suix vfw AwKY sBu koie

sRI rwg qy pihly Sbd (so dru) ivc idRVH krvwieAw hY ik ijs bRihmMf dy jIv-jMq, dyvI-dyvqy, iSv jI, bRhmw, ivSnUM, ieMdr, Drmrwj, aus dy ic~qRrgupq, is~D, jqI sqI, v~fy-v~fy XoDy, sUrmy irSI munI, vydW dy igAwqw pMifq, swry KMfW Aqy cwry KwixAW dy jIv-jMq Aqy pqw nhIN ikMny ku hn, ijnHW dI igxqI kIqI nhIN jw skdI[ ieh sB sdw kwiem rihx leI pRBU nUM hI iDAwauNdy hn Awsw mhlw 1] suix vfw AwKY sB koie] ky vfu vfw fITw hoie] kImiq pwie n kihAw jwie] khxY vwly qyry rhy smwie]1 vfy myry swihbw gihr gMBIrw guxI ghIrw] koie n jwxY qyrw kyqw kyvfu cIrw] rhwau] siB surqI imil suriq kmweI] siB kImiq imil kImiq pweI] igAwnI iDAwnI gur gurhweI] kihxu n jweI qyrI iqlu vifAweI]2] siB sq siB qp siB cMigAweIAw ] isDw purKw kIAw vifAweIAw] quDu ivxu isDI ikMny n pweIAw] krim imly nwhI Twik rhweIAw]3] AwKx vwlw ikAw vycwrw] isPqI Bry qyry BMfwrw] ijsu qU dyih iqsY ikAw cwrw] nwnk scu svwrxhwrw]4]2](AMg 9) pd ArQ: sux ky[ fITw hoie-dyiKAw hovy[ kihAw jwie-AwiKAw jw skdw hY[ rhy smwie-smwA jWdy hn, lIn ho jWdy hn, swihbw hy mwlk[ gihr-fUMGw[ gMBIrw-v~fw ijgry vwlw[ guxI ghIrw-fUMGy (bVy) guxW vwlw kyqw kyvf-ikMnw v~fw[ cIrw-ivsQwr[ siB surqI imil-sB ny imk ky smwDIAw lw ky[ suriq-surq joVn dI koiSS kIqI[ siB kImiq imil kImiq pweI-sB ny iml ky qyrI kImq (qyry vf~px) nUM pwaux dI koiSS kIqI[ igAwnI-igAwnvwnW[ iDAwnI-qyry ivc iDAwn joVn vwilAW ny[gurU gurhweI-hor v~ifAW v~ifAW (ivcwrvwnW) ny[ khxu n jweI-kih nhIN sky[ ibAwn nhIN kr sky[iqlu-iql Br vI[ siB sq-swry cMgy kMm cMigAweIAW cMgy gux[ isDw purKw-isiDAw AQvw AlOikk SkqIAW dy mwlk[ krim myhr duAwrw, bKiSS duAwrw[ nwhI Tik rhweIAwrok ky nhIN r~iKAw jw skdw, koeI rukwvt nhIN pw skdw[ ijsu qU dyh-ijs nUM qUM dy dyNvy, bKiSS kr dyvyN [cwrw-zor[ Awp jI ny sRI rwg qy pihly Sbd (so dru) ivc idRVH krvwieAw hY ik ijs bRihmMf dy jIv-jMq, dyvI-dyvqy, iSv jI, bRhmw, ivSnUM, ieMdr, Drmrwj, aus dy ic~qRrgupq, is~D,

jqI sqI, v~fy-v~fy XoDy, sUrmy irSI munI, vydW dy igAwqw pMifq, swry KMfW Aqy cwry KwixAW dy jIv-jMq Aqy pqw nhIN ikMny ku hn, ijnHW dI igxqI kIqI nhIN jw skdI[ ieh sB sdw kwiem rihx leI pRBU nUM hI iDAwauNdy hn, ijs dy v~fpx nUM koeI vrnx nhIN kr skdw[ ie~Qo qk ik sUrj, cMd, qwry, pOx (hvw), pwxI, bYsMqR (A~g) sB pRBU dI rjw ivc ivcr rhy hn[ cOQy nwnk joiq DMn DMn gurU rwmdws jI rwg Awsw ivc prmwqmw dy vf~px dI slwhuxw ies pRkwr kr rhy hn ik hy pRBU, qUM sBnW dw mu~F hYN Aqy sBnW dw krqw hYN, pYdw krn vwlw hYN, qyry brwbr dw koeI hor nhINqMU Awid purK AprMpru krqw jI quDu jyvfu Avru n koeI] (AMg 348) Awid-mu~F, mUl[ purKu-prmwqmw[ AprMpru pry qy pry, byAMq[ Avru-hor koeI[ gurU pwqSwh dy pwvn bcn hn ik AsIN aus isrjxhwr pRBU dy guxW nUM gwauNdy hW, jo sB dy idlW dIAW jwxn vwlw hYjnu nwnku gux gwvY krqy ky jI jo sBsY kw jwxoeI] (AMg 348) krqy-isrjnhwr[ jwxoeI-jwxn vwlw[ rwg Awsw ivc hI pMcm-gurdyv jI dy bcn hnqU ibAMqu Avigqu Agocru iehu sBu qyry Awkwru] ikAw hm jMq krhu cqurweI jw sBu ikCu quJY mJwir] (AMg 379) Avigqu-nw idsx vwlw, AidRSt[ Agocr-igAwn ieMdrIAW qoN AphuMc[ Awkwru-ids irhw jgq[ mJwir- AdMr, hukm AMdr[ Bwv: hy AidRSt Aqy igAwn ieMdrIAW qoN ApuMc pRBU qUM byAMq hY[ ieh jgq jo ids irhw hY, ieh sB qyrw hI ricAw hoieAw hY[ qyry pYdw kIqy hoey AsI jIA qyry A~gy AwpxI isAwxp dw kI idKwvw kr skdy hW, jo kuJ vI sMswr ivc ho irhw hY, sB pRBU qyry hukm AMdr hI ho irhw hY[ rwgu mwrU ivc jgq gurU bwbw soJI bKiSS kr rhy hn ik hy fUMGy qy v~fy ijgry vwly pRBU, qyry guxW dw ivcwr krnw Aqy qyry crnW ivc iDAwn Drnw s~B qoN a~qm kMm hY pr qUM iek Aijhw ivSWl smuMdr hY, ijs dy ivsQwr nUM SoRmxI gurmiq cyqnw (8) ApRYl 2016

koeI nhIN smJ sikAwigAwn iDAwnu scu gihr gMBIrw] koie n jwxY qyrw cIrw ] (AMk 1034) Asl ivc ijsy nUM vI ies g~l dI soJi nhIN ik qyrI vifAweI ikMnI ku v~fI hY, ijs nUM ibAwn kIqw jw skdwqyrw hukmu n jwpI kyqVw iliK n jwxY koie] (rwg Awsw mhlw 1, AMk 53) kyqVw-ikMnw ku v~fw hY[ Awp jI dy jor bcn hn ik iksy ny vI prmwqmw dI kImq nhIN pweI[ sB dUijAW pwsoN hI sux-sux ky aus bwry AwK idMdy hnkImiq ikMny n pweIAw siB suix suix AwKih soie] (AMk 53) Sbd dy A~KrI ArQ: hr koeI dUijAW pwsoN sux ky ieh AwK idMdw hY ik prmwqmw bhuq v~fw hY pr ikMnw ku v~fw hY, ies Byd dw pqw qW hI l~g skdw hY jykr pRBU nUM iksy ny dyiKAw hovy[ hy pRBU, qyrI kImq pweI nhIN jw skdI Aqy nw hI qyry srUp bwry kuJ AwiKAw jw skdw hY[ qyry bwry AwKx vwly qW qyry ivc hI AByd ho jWdy hn[ hy pRBU, qUM sB qoN v~fw hY, smuMdr vWg fUMGy ijgry vwlw Aqy ibAMq guxW vwlw hY[ koeI vI qyrw Awrlw-pwrlw bMnw ArQwq qyry ivrQwr dw koeI AMdwzw nhIN lw skdw[ qyry ivc iDAwn Drm vwly sBnW ny qyry ivc surq nUM joVn dy Xqn kIqy Aqy qyrI kImq ArQwq qyry BydW nUM smJx dy Xqn kIqy[ ivcwrvwnW Aqy bu~DImwnW ny Awps ivc qyry brwbr dI hsqI l~Bx dy Zqn kIqy, pr koeI vI iql Br vI qyrI vifAweI bwry nw d~s sikAw[ sqvwdIAW vwly krm, qp qy hor cMgy kMm, is~DW vwly gux Aqy vf~px hy pRBU, qyrI imhr qoN ibnW iksy nUM vI pRwpq nhIN hoey Aqy nw hI koeI ienHW dI pRwpqI ivc rok pw sikAw hY[ hy pRBU, swfI kI mzwl ik guxW nwl Bry hoey qyry KzwinAW nUM AsIN ibAwn kr skIey? hy pRBU, ijs-ijs nUM vI qUM isPq swlwh krn dI dwq bKSdw hY, koeI vI aus dy rwh ivc rukwvt pwaux dw hIAw nhIN kr skdw, ikauNik aus syvk nUM sMvwr ky r~Kx vwlw qUM Awp hYN[ -0-


AMk 1

is`K rihq mirXwdw

is`K pMQ kol is`K rihq mirXwdw iek Aijhw KrVw hY jo is`K pMQ ƒ rihq mirXwdw p`KoN iekswrqw pRdwn krdw hY[ swfy is`K bzurgW, ivdvwnW ny iek ju`t ho ky is`K pMQ ƒ eykqw dI lVI ivc prox leI is`K rihq mirXwdw hoNd ivc ilAWdI, ijs dI pwlxw krnI hr is`K mweI BweI Aqy gurU Gr dy pRbMDk dw Prz bxdw hY[ vrqmwn smyN is`K rihq mirXwdw ƒ KyrUM KyrUM krn leI bhuq koJIAW swizSW rcIAW jw rhIAW hn ijs leI swƒ sBnW ƒ sucyq hoxw pvygw, AsIN ies kwlm rwhIN lVIvwr is`K rihq mirXwdw sbMDI sm`ucI jwxkwrI sMgqW ’c Byt krn dI KuSI mihsUs krdy hW- sMpwdk SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dI rhurIq sb-kmytI vloN rhu-rIq dy KrVy dI pRvwngI 'srb ihMd is`K imSn borf' ny Awpxy mqw nMbr 1, imqI 1-8-36 rwhIN Aqy SRomxI gu: pR: kmytI ny Awpxy mqw nMbr 149, imqI 12-10-36 duAwrw id`qI Aqy muV SRomxI gu: pR: kmytI dI 'Dwrimk slwhkwr kmytI' ny AwpxI iek`qrqw imqI imqI 7-1-45 ivKy ies ƒ ivcwr ky ies iv`c kuJ vwDy Gwty krn dI isPwirS kIqI[ Dwrimk slwhkwr kmytI dI ies iek`qrqw ivc hyT ilKy s`jx hwzr sn:1. isMG swihb jQydwr mohn isMG jI, jQydwr sRI Akwl q^q swihb[ 2. BweI swihb BweI A`Cr isMG jI, hY`f gRMQI, sRI drbwr swihb, AMimRqsr[ 3. pRo: qyjw isMG jI AYm. ey., Kwlsw kwlj, AMimRqsr[ 4. pRo: gMgw isMG jI, ipRMsIpl, ShId is`K imSnrI kwlj, AMimRqsr[ 5. igAwnI lwl isMG jI AYm. ey., pRoPYsr ShId is`K imSnrI kwlj, AMimRqsr[ 6. pRo: Syr isMG jI AYm. AYs. sI., gOrimMt kwlj, luiDAwxw[ 7. bwvw pRym isMG jI hoqI, (pRis`D ihstorIAn)[ 8. igAwnI bwdl isMG jI, ieMcwrj is`K imSn hwpV[ Dwrimk slwhkwr kmytI dI isPwirS Anuswr ies iv`c vwDw Gwtw krn dI pRvwngI SRomxI gu: pR: kmytI ny AwpxI iek`qRqw imqI 3-2-45 dy mqw nMbr 97 rwhIN id`qI[ < siqgur pRswid] Agly si&AW 'qy jo rihq mrXwdw id`qI geI hY, auh SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dI 'rhu-rIq kmytI' vloN SRomxI gu: pR: kmytI dy d&qr iv`c ijs rIport sihq pu`jI sI, auh hyT id`qI jWdI hY:rIport 'rhu-rIqI sb kmytI' (SRomxI gu: pR: kmytI) syvw iv`c sRI mwn sk`qr swihb, SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, sRI AMimRqsr[ sRI mwn jI,

SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI ny gurduAwirAW iv`c gur-mrXwdw ƒ TIk qrHW inXq krn ihq, rihq mrXwdw dw iek KrVw iqAwr krn leI hyT ilKy s`jxW dI sb-kmytI bxweI sI:1. igAwnI Twkr isMG jI, AMimRqsr[ 2. igAwnI Syr isMG jI[ 3. BweI bu`D isMG jI[ 4. AkwlI kOr isMG jI[ 5. sMq sMgq isMG jI, kmwlIAw[ 6. BweI kwnH isMG jI, nwBw[ 7. sMq gulwb isMG jI, GolIAW[ 8. BweI lwB isMG jI, gRMQI sRI hirmMdr swihb[ 9. BweI hzUrw isMG jI, hzUr swihb (jW auhnW dw ByijAw hoieAw koeI pRqIinD)[ 10. pMfq bsMq isMG jI, pitAwlw[ 11. BweI vIr isMG jI, AMimRqsr[ 12. igAwnI hIrw isMG jI, 'drd'[ 13. bwvw hrikSn isMG jI, ipRMsIpl gurU nwnk Kw: kw: gujrWvwlw[ 14. BweI iqRlocn isMG jI, (sur isMG, izlHw lwhOr) 15. igAwnI hmIr isMG jI, AMimRqsr[ 16. pMfq krqwr isMG jI dwKw, izlHw luiDAwxw[ 17. jQydwr swihb, sRI Akwl q^q swihb[ 18. jQydwr swihb, q^q sRI kysgVH swihb[ 19. jQydwr swihb, q^q sRI ptnw swihb[ 20. pRoPYsr gMgw isMG jI[ 21. pRoPYsr joD isMG jI[ 22. sMq mwn isMG jI, knKl[ 23. jQydwr qyjw isMG jI[ 24. BweI rxDIr isMG jI[ 25. pRoPYsr qyjw isMG jI, (knvInr) ies sb kmytI dy smwgm 4-5 AkqUbr 1931, 3 jnvrI 1932 Aqy 31 jnvrI 1932 ƒ Akwl q^q swihb a~qy hoey, ijnHW iv`c hyT ilKy mYNbr drSn dy ky ivcwr iv`c ih`sw lYNdy rhy:AkwlI kOr isMG jI, igAwnI Syr isMG jI, SoRmxI gurmiq cyqnw (9) ApRYl 2016

sMq mwn isMG jI inrmly, pRo: gMgw isMG jI, jQydwr sRI Akwl q^q swihb, jQydwr q^q sRI kysgVH swihb, igAwnI hIrw isMG jI 'drd', BweI lwB isMG jI gRMQI, igAwnI Twkr isMG jI, igAwnI hmIr isMG jI, bwvw hrikSn isMG jI AYm. ey., jQydwr qyjw isMG jI, BweI iqRlocn isMG jI Aqy dws knvInr[ ienHW qoN ielwvw hyT ilKy s`jx kdI kdI drSn dyNdy rhy:sR: Drm-AnMq isMG jI ipRMsIpl is`K imSnrI kwlj, sR: Bwg isMG jI vkIl gurdwspur, sR: vswvw isMG jI sk`qr SRo: kmytI, mw: qwrw isMG jI (pRDwn SRomxI AkwlI dl) Awid[ ieh KrVw ies rhu-rIqI kmytI vloN SRomxI kmytI dI syvw ivc pyS kIqw jWdw hY[ AwSw hY, Awp ies KrVy ƒ pMQ dI rwie lYx leI Cpvw ky pRkwSq krogy Aqy rwvW Awaux 'qy SRomxI kmytI dy iejlws ivc AMqm pRvwngI leI pyS krogy[ ies qoN auprMq SRo: kmytI dI AwigAw Anuswr 8 meI, 1932 ƒ KrVy auqy iek vwrI hor ivcwr kIqI geI[ hyT ilKy s`zx hwjr sn:jQydwr qyjw isMG jI, sMq qyjw isMG jI gRMQI sRI nnkwxw swihb, igAwnI gurmuK isMG jI 'musw&r', igAwnI nwhr isMG jI, sR: vswvw isMG jI sk`qr SRomxI kmytI, BweI krqwr isMG jI J`br, sR: virAwm isMG jI grmUlw (mYNbr ieMcwrj nnkwxw swihb), BweI pRqwp isMG jI pusqkW vwly, sR: lwl isMG jI (sRo: kmytI), j: mohn isMG jI (sRI Akwl q^q swihb) Awid[ ies qoN auprMq keI s`jxW dy zor dyx 'qy KrVy auqy muV ivcwr krn leI rhu-rIq kmytI dw iek hor smwgm 26 sqMbr 1932 ƒ kIqw igAw[ ies ivc hyT ilKy mYNbr hwzr sn:igAwnI Syr isMG jI, igAwnI Twkur isMG jI, igAwnI hmIr isMG jI, BweI lwB isMG jI gRMQI sRI drbwr swihb, igAwnI gurmuK isMG jI 'musw&r' BweI joigMdr isMG jI (mIq jQydwr q^q sRI kysgVH swihb), jQydwr qyjw isMG jI, igAwnI nwhr isMG jI Aqy dws knvInr[ (....c`ldw)


ivxu kwieAw ij hor QY Dnu Kojdy sy mUV byqwly aukq mhwvwk cOQy pwqSwh sRI gurU Amrdws jI dw hY[ ies ivc d`isAw hY ik ijnHW ƒ Dn l~Bx dI ie~Cw hovy, auhnW ƒ AwpxI kwieAw jW srIr ivcoN hI Dn imlygw[jo auh srIr qoN vKrI hor iksy QW qoN Dn l~Bx dI koiSS krngy qW auhnW dI ieh koiSS insPl swbq hovygI[ijvyN qwl ƒ nw smJx vwlw AwdmI kdI rwgI nhIN bx skdw,rwg ividAw qoN muVH hI rihMdw hY,auvyN Awpxy srIr qoN bwhr iksy hor pwisaN Dn l~Bx vwly ƒ kdI DnI nhIN AKvw skxgy[ ies mhWkwv ivc 'Dn' A~Kr dy ArQ kyvl Awqmk 'Dn” hI nhIN sgoN hr pRkwr dw 'Dn' hY[jykr iksy Kws Dn vl ieSwrw huMdw qW gurU swihb zrUr aus dw inrxw kr dyNdy, AYpr ieQoN kyvl 'Dn'A~Kr ilKx qoN Awp dI murwd sB pRkwr dw Dn hY[ swfy i^Awl dI puStI sRI gurU gRMQ swihb jI dy hor vI keI mhWvwk krdy hnsB ikCu Gru mih bwhir nwhI] bwhir tolY so Brim BulwhI] sRI gurU Arjn dyv jI qjrby dyv jI dy qjrby Anuswr vI Gr (srIr kwieAw) ivc hI sB pRkwr dy Dn jW su~K mojUd hn[Gr C~f ky iksy suK jW Dn ƒ bwhroN l~Bxw DoKw hY, smW gvwxw hY, glqI krnw hY[ mn myirAw AMqir qyrY inDwn hY bwhir vsqu nw Bwil[ (vfhMs mhlw 3) sRI gurU Amr dws jI dy ies kQn Anuswr vI ienswn dy AMdr, iensW dy srIr ivc, iek bVw Bwrw Kzwnw hY[ ienswn ƒ aus Kzwny jW Dn dI Bwl Awpxy srIr qoN bwhr ikqy nhIN krnI cwhIdI, ikauik ieh Kzwnw ikqy hY hI nhIN[ Dn jW Kzwnw Awpxy Awp ivc koeI v~fI jW kImqI cIz nhIN huMdw[ Dn ies vwsqy cMgw nhIN smiJAw jWdw hY ik Dn nwl AsI Awpxy su~K KrId skdy hW[cWdI,sony,jvwhrwq dI ikauN ieqnI kdr hY? ies vwsqy nw ik auhnW nwl j~d cwhIey AsI suK KrId skdy hW[sony, cWdI ƒ dy ky AsIN Kurwk, kpVy, rihx vwsqy koTIAW,cVHn vwsqy motrW, dyKx vwsqy qmwSy Awid KrId skdy hW Aqy iehnW cIzW qoN suK hwsl kr skdy hW[jykr sony cWdI, moqIAW Aqy hIirAW ivc suK KrId ky swƒ dy skx dI isPq nw huMdI, qW ieh kyvl ietW v~itAW vWgr DwqW hI huidMAW Aqy lohy l~kV vWg iehnW ƒ vI mwmUlI cIzW hI smiJAW jWdw[

ies krky smJx vwlI g~l ieh hY ik AwdmI Asl ivc suK cwhuMdw hY Aqy ikauNik Dn jW Kzwny aunHW ƒ su~K hwsl krn ivc shwieqw idMdy hn,ies krky Dn Kzwny ƒ auh vI ipAwr krdw hY, imhnq nwl iek~iTAw krdw hY qy sWB sWB ky rKdw hY[ienW dI kdr isrP ies krky hY ik ienswn ienHW ƒ suK ivc jdoN cwhy bdl skdw hY[ sRI gurU gRMQ swihb jI ivc ijQy iliKAw hY ik Dn, Kzwny,rqn AwdmI dy srIr ivc hI hn, auQy gurU swihbW dI murwd ieh hY sB su`KW dy ^zwny rqn AwdmI dy srIr ivc hI hn, auQy gurU swihbW dI murwd ieh hY ik sB suKW dy ^jWy,sB suKW ƒ pRwpq krn dy qrIky Aqy AsUl iensW dy AMdr hI mjUd hn[ jykr ienswn nMU ienHW qrIikAW jW AsUlW dw pqw lg jwvy qW hr pRkwr dy su~K aus dy crnW ivc iek~Ty ho jwxgy[ ijvyN iksy bVy Bwry ^jWy qy mjbUq lohy dy drvwzy au~qy lgy qy v~fy p~ky jMdry ƒ kyvl iek CotI ijhI kUMjI KolH lYNdI hY qy swƒ jMdrW Kolx Aqy bUhw KolHx mgroN Kzwny qk phuMc ky mwlwmwl hox Xog bxw idMdI hY[ iesy qrHW ienswn dy srIr ivc auh rwz jW auh kuMjI CupI hoeI hY, ijs ƒ pRwpq kr ky auh sB pRkwr dy sMswrk Aqy Awqmk su~Kw ƒ pwRpq kr skdw hY[ aukq gurvwk dy cwnxy ivc jd AsIN Awpxy srIr jW kwieAw ivcoN aus Dn dy l~Bx dI koiSS krIey, ijs Dn nwl AsIN duinAwvI Aqy Awqmk jIvn ivc sPlqw pwauxI hY qW swƒ Awpxy srIr ivc pihly pihl isvwey h~fIAW, lhu nwVIAW Awid dy hor kuJ nhIN idsdw[ sRI gurU gRMQ swihb ivcoN hI ies dw hl l~B skdw hY[ sRI gurU gRMQ swihb ivcoN imhnqI qy smJdwr is`K dI AgvweI leI iliKAw hY ikqn mih mnUAw mn mih swcw[ (DnwsrI mhlw p) ies mhWvwk qoN KojI is`K ƒ pqw lgdw hY ik ‘kwieAw’ puMn dw jp qp jyqy sB aUpir nwmu] jW srIr ivc h~f, mws, lhU Awid qoN ielwvw iek hor cIz vI huMdI hY Aqy auh cIz 'mn' kOx hY? gurU gRMQ swihb jI dsdy hniqsu swihb kI nwnk mnY mwih ijs ismrq suKu hoie sgly dUK jwih[ (gujrI kI vwr mhlw p) SoRmxI gurmiq cyqnw (10) ApRYl 2016

'aus swihb dI mYN tyk PVI hY, jo myry mn ivc rihMdw hY, ijs swihb ƒ Xwd krn nwl suK aupjdy hn Aqy sB pRkwr dy duK tl jWdy hn[ 'KojI is`K ƒ pqw lg igAw ik gurU swihb dw 'kwieAW ivcoN Dn l~Bx dw Asl Bwv, ‘kwieAw’ AMdroN Awpxy mn dI Koj kr ky aus ivcoN luky hoey Akwl purK ƒ l~Bxw sI, ijs dy l~Bx nwl jIvn su~KW nwl BrpUr Aqy du~KW qoN ‘Awzwd’ jo jWdw hY[ hux svwl pYdw huMdw hY ik 'swcw jW vwihgurU ikvyN l~iBAw jwvy? kI ies ivc vI sRI gurU gMRQ swihb jI kuJ AgvweI krdy hn? hW jI, pr auhnW is~KW dI ijhVy KojI imhnqI qy inrmwx hox[ sRI gurU gRMQ jI ivc iliKAW hYBIqir pMc gupq min vwsy[ iQru n rhih jYsy Bvih audwsy[ mnu myrw dieAwl syqI iQr nw rhY[ loBI kptI pwpI pwMKfI mwieAw AiDk lgY[ (Awsw mhlw 1) gurisK ƒ pihlW pqw lg cukw hY ik srIr ivc 'mn' hY Aqy mn ivc 'swcw' rihMdw hY[ hux sRI gurU gRMQ jI isK ƒ iek hor v~l dsdy hn ik ies mn ivc 'swcw' vI rihMdw hY pr nwl hI mn ivc pMj AOkVW jW rukwvtw BI hn, ijhVIAW isK ƒ swcy qk phuMcx ivc rukwvtW pwauxgIAW[ ieh pMj rukwvtw hn kwm,kRoD, loB moh qy hMkwr hn[ieh mn ƒ Awpxy nwl ies qrWH prcweI rKdIAW hn ik aus ƒ iehnW qoN ivhly ho ky 'swcy' jW vwihgurU ƒ l~Bx qy imlx dw smW hI nhIN imldw[ qy nw hI ies ƒ iekwgr hox dw smW idMdIAW hn[ iPr ies dw kI ielwj hovy? isK dI rihƒweI leI sRI gurU gRMQ swihb jI ies muSkl dw h~l vI d~sdy hniehu mnUAW ikau kir vis AwvY[ gur prswdI TwkIAY igAwn mqI Gir AwvY[ (Awsw mhlw 3) gurmiq mnu ThrweIAY myrI ijMduVIey Anq nw kwhu foly rwm[ (rwg ibhwgVw CMq mhlw 4 Gru 1) mn ƒ ies qoN aupj rhIAW i^Awl qRMgW, Purny, sMklp qy ivklp hr vyly pyRSW rKdy hn Aqy kdI iekwgr hox nhIN dyNdw[ ies dw ielwj sRI gurU gRMQ jI dy aukq mhWvwk dsdy hn[ myrI ijMdVIey KojI is~K mn ƒ gurU dI mq dy ky, TihrW lYdW hY[gurU dI mq qoN igAW aupjdw hY, bwkI sPw 23 ’qy


gurU gRMQ dw ivcwr pRbMD-3 6. haumY gurU nwnk swihb ny haumY nUM 'dIrG rog' ikhw hY qy ieh ivcwr vI bwxI ivc AwieAw hY ik ieh rog jwx ky DuroN lwieAw igAw hY, AYsI pRBU dI mrzI hY[* vK`rI hsqI dw Aihsws haUmY hY qy smu`cI ivSv-hsqI 'hukm' hY, swrI Kyf BwvyN hukm ADIn ho rhI hY pr mnu`K ies nUM AwpxI hsqI dw kwrnwmw smJdw hY, ieho BulyKw bMDn bxky ies nUM jkVI rKdw hY[ haUmYDwrI n sMswr ivc inB skdw hY nw hI r`bI drbwr ivc izMdgI nUM swvW p`Drw krn leI haUmY dw kMfw k`Fxw zrUrI hY[ ieh qW hI ho skdw hY jy Awqmsmrpn krky hukm ivc clx dI jwc Aw jwvY[ nwnk hukmY jy buJY q haUmY khY n koie[ (jpu 1) srb jIA mih eyko jwxY q haUmY khY n koeI[ (Awsw ptI 1) ies haumY dI inivrqI leI nwm ismrn swDn d`isAw igAw hY, nwm ismrn dw Bwv srb-ivAwpk hsqI dw Aihsws hY[ jy ieh Aml ivc Aw jwvy qW haumY nhIN rihMdI[ pr ijqnw icr mnu`K jIayNdw hY qt ausdy vs kuJ vI krn jogI skqI hY, auh hayUmY C`f ikvyN skdw hY, so ieh AoKw kMm hY pr Drm mwrg ivc auqnw icr pRvyS sMBv nhIN ijqnw icr haUmY dw iqAwg n hovy[ ies dw h`l ivSvws hY ik krqw mYN nhIN, krqw prmysr hI hY, ieh inscw nwm ismrn duAwrw pRp`k huMdw hY qy nwm haYmY nUM AwpxI AwgoS ivc lY lYNdw hY:KudI imtI qb suK Bey, mn qn Bey Arog[

(gauVI p)

7. duibDw haUmY-ADIn mnu`K dI ibrqI kudrqI dvYq Bwv vwlI ho jWdI hY, auh Awpxy Awp nUM kuJ smJdw hY qy horW nUM kuJ hor, ies hwlq ivc smidRStI nhIN rihMdI, brwbrI vwlw vrqwau nhIN cldw[ ijs krky rwg dvYK dw c`kr cl pYNdw hY[ iehy duibDw jW dUjw Bwv hY qy ieh mnu`K nUM aumr Br BtkweI rKdw hY[ mwieAw ibKu BuieAMgmu nwly[ ien duibDw Gr bhuqy gwly[ (mwrU 1) so AiDAwqmk jIvn dy mukwbly duqIAw Bwau ibprIq hY, ivroD hY, ies ivroDI AOgux dw iqAwg zrUrI hY qy ieh smidRStI duAwrw hI

sMBv hY[ jo dvYq C`fky smidRStw ho gey, auh jIvn dw q`q pw lYNdy hnAYsw koie is diubDw mwir guvwvY[ iesih mwir rwj jogu kmwvY[(gauVI p) 8. Awsw iqRSnw pdwrQk cwh, Awsw hY, iesy dw qIbr rUp iqSnw hY[ drAsl Awsw iqRSnw AXog BuK hY[ lOV qW hr ivAkqI nUM iksy qrHW dI hY pr AjokI ieCw jo iksy qrHW vI n r`jy, AOgux qs`vh kIqI geI hY*[ ies AOgux sdky mn itkwau nhIN pkVdw, rwq idn Btkdw rihMdw hY[ foot mark 1. Awid AMq miD Awsw, kUkrI ibkrwl (gUjrI p) 2. Awsw mnsw mohxI, ijin moihAw sMswr[ (isrI 1) 3. iqRSnw ibrly hI kI QuJI ry koit jory lwK kYro mn n horo prY prY hI kau luJI hy (gauVI p) 4. ibnw sMqoK nhI koaU rwjY[ supn mnorQ ibRQy sB kwjY[ (gauVI suKmnI p) swDo ieh mn gihEu n jweI cMcl iqRsnw sMig bsq hY, Xw qy iQr n rhweI[ (gauVI 9) ies Awsw iqRsnw nUM SWq krn vwlw hY 'sMqoK'[ sMqoKI mn Btkdw nhIN, prweI copVI dyKky Awp qrswauNdw nhIN, sdw sMquSt rihMdw hY[ iqRsnw buJY hir kY nwim mhw sMqoK hovih gurbcnI pRB isau lwgY pUrn iDAwnu[ (DnwsrI p) 9. mmqw mmqw dw ArQ hY, myrw px, myr[ dUjy SbdW ivc 'kbzy' dI Bwvnw mmqw hY[ ieh moh dI pYdwrvwr hY, jdoN iksy cIz nwl izAwdw lgwau r`Ky qW ausdI mlkIAq dw pirp`k ho jWdw hY, jdoN ik vwsqv ivc auh AwpxI huMdI nhIN[ ieh bVI hI APsosnk AvsQw hY ik AwdmI aunHW cIzw leI Kp Kp mry, jo prweIAw hn qy iksy qrHW vI shwiek isD nhIN huMdIAW[ mwieAw mmqw mohxI ijn ivxu dMqw jgu KwieAw[ (vwr soriT 3) mmqw-gRsq mn`uK Drm clx dy Xog nhIN SoRmxI gurmiq cyqnw (11) ApRYl 2016

huMdw[ myr ausdy kdmW nUM bMnI rKdI hY[ jd auh ies myr nUM C`f idMdw hY qW ausdI izMdgI Kud bKud sMvr jWdI hY ies qoN bcx leI inrlypqw qy iqAwg vYrwg dI zrUrq hY[ jb lg myrI myrI krY, qb lg kwj eyk nhIN srY[ jb myrI myrI imt jwie[ qb pRBU kwj svwrih Awie[ 10. dvYK ‘moh mmqw-gRsq’ iesnwn dw iek l`Cx ieh vI hY ik jykr auh iek pwsy iksy dy lwB leI jwn qk idMdw hY, auQy dUjy pwsy iksy dI jwn lYxoN vI pRhyz nhI krdw[ AqI lgwau dUijAW pRqI ivroD dI Bwvnw pYdw kr idMdw hY, ieho dvYK hY, jo sB ivc QoVw bhuq huMdw hY: ibnu bwd ibroDih koeI nwhI[ mY dyKw ilhu iqsu swlwhI[ (mwrU 1) syRSt jIvn leI, rwg dvYK dovyN hI suKdweI nhIN[ so ies AOgux qoN bcx leI sB leI pyRm-ipAwr r`Kxw Aiq zrUrI hY[ jo sB nUM iek smwn smJdy ieko qrHW ipAwrdw siqkwrdw hY, ausdy AMdr iksy leI dvYS dI Bwvnw nhIN aupjdI[ ieh gurmuK dw l`Cx hY:gurmiK vYr ivroD gvwvY gurmuiK sglI gxq imtwvY[ (rwmklI isD goSit 1) jdoN AMdr iksy pRqI n&rq hovy qW aus nwl Akwrx vwd ivvwd vI huMdw rihMdw hY pr jd dvYS Bwvnw muk jwvY qW ieh buirAweI Awpxy Awp Kqm ho jWdI hY[ keI mzb dy nW qy JgVy krdy qy Drm dy nW qy Drm ivroDI kwrvweIAW krdy hn jo Asl AwSo dy ault hY, Drm sB nwl ipAwr dw sbk isKwauNdw hY qy ies qoN bwd iksy vYr ivroD dI loV hI nhIN rih jWdI[ jdoN sqsMg dy myl nwl pyRm dw dIvw jgdw hY qW iPr dvYq, byZwbgI Xw dvYSBwv dw AMnyHrw Awpxy Awp imt jWdw hY:ibsir geI sB qwiq prweI jb qy swD sMgiq moh pweI n koeI bYrI nhIN ibgwnw, sgl sMig hm kau bin AweI[ (kwnVw p) srb BUq eykY kir jwinAw cUky bwd ibbwdw[ (Awsw kbIr)


11. Dwqu

(gauVI kbIr)

mn dI dOV ƒ ‘Dwqu’ kihMdy hn[jdoN AMdr Awsw iqRSnw dw zor hovy qW mn itkdw nhIN, eykwgr mn ibnW BgqI nhIN ho skdI qy nw hI izMdgI dw swz sur huMdw hY[ ies mno Btkx nUM dUr krn leI eykwgRqw qy iDAwn dI loV hY[ r`b ivc iDAwn joVn dw nwm ilv hY, ies nwl Btkx imt jWdI hY[ ilv qy Dwqu dohW dI t`kr hY[ ilv Dwqu duie rwh hY, hukmI kwr kmwie[ (vwr isrI 3) jogI lok smwDI lwaux leI ibBUiq lwauNdy sn[ gurU swihb ny mwnisk iekwgRqw leI iDAwn dI ibBUiq lwaux dw aupdyS idqw[* foot mark: 1. haumY mmqw mohxI, mnmuKw no geI Kwie jo moih dUjY icqu lwied, iqnw ivAwip rhI lptwie[ (vwr gUjrI 3) 12. cqurweI ijQy gurbwxI ivc igAwn dI mihmw hY, mMg hY, auQy cqurweI isAwpx dw KMfn hY[ ikauNik cqrweI cwlwkI, ivsvwS dI duSmx hY, sMjIdgI dI vYrn hY[ iesy krky ikhw hY ik‘shs isAwxp jm kw Bau ibAwpY’ jW ‘cqurweI n cqru Buj pweIAY[’ iesdw shI bdl inSkptqw, B`lw Bwv qy mn dI srlqw hY[ DMny ny iesy Boly pn nwl Twkr nUM rIJw ilAw sI[ 13. AigAwn AigAwn ƒ AnyHrw ikhw igAw hY, hnyHry ivc kOx suKI ho skdw hY[ ikauNik shI rsqy dI pCwx nhIN huMdI qy nwhI shI kdm r`iKAw jw skdw hY pr AigAwnI dI AvsQw AYsI hY ik auh Awpxy Awp nUM mMzl qy phuMicAw qs`vr krdw hY[* jy gurU igAwn dw AMjm pw ky A`KW ivc roSnI lY Awvy qW ieh TIk ho skdw hY[ igAwn AMjmu jwkIN nyqRIN piVAw, qwkau srb pRgwsw[ (soriT p) igAwnu AMjm guir dIAW, AigAwn AMDyr ibnwis hir ikRpw qy sMq BitAw nwnk min prgwis[ (gauVI suKmnI p) * Foot Mark 1. AMDkwr suK kbih n soeI hY[ rwjw rMk dyaU imil roeI hY[

rYx AMDwrI kwrIAw, kvn juigq ijqu BIjY[ (gauVI p) 2. poQI purwx kmweIAY[ Bau vtI iequ qin pweIAY scu qylu dIvw ieau jlY[ kir cwnxu swihb qau imlY[ (isrI 1) jy lok Drm auqy AigAwnvwdI hox dw doS lwauNdy hn, aunHW nUM ieh dyKxw Xog hY ik iks qrHW bwxI ivc bwr bwr AigAwn, Brm dI inKyDI kIqI geI hY qy igAwn dy gux gwey gey hn[ gurU nwnk swihb ny qW ieQoN qk ikhw hY ik mn mMdr ivc igAwn dw dIvw jgwE qW hI pRBU dy drSn ho skxgy[ AiDAwqmk AnMq dw mwrg igAwn hI hY:aupjY igAwnu durmiq CIjY AMimRq rs ggnMqir BIjY (rwmklI) 14. Brm Brm, AigAwn dw is`tw hY, ijvyN AsIN smJdy hW, aus qrHW Asq huMdw nhIN, ieho Brm hY[ imswl leI sMswr ivc swfw jIvn sdIvIN nhIN pr AsIN vrqoN ies qrHW krdy hW ijvyN ieQoN jwxw hI nhIN[ Brm dw iSkwr mnu`K idRVHqw dw DwrnI nhIN huMdw qy ijDr ikDr foldw iPrdw hY Aqy ausdw mn vI mYlw rihMdw hY[ mwDvy ikAw khIAY BRmu AYsw[ jYsw mwnIAY hoie n qYsw[ 'shsy jIau mlIx hY......' fIgn folw qaU laU, jau mn ky Brmw BRm kwtoN gur Awpxy, pwey ibsrwmw[ (Awsw p) Brm dw ielwj ibbyk hY, ivcwr hY, AslIAq nUM pCwxnw hY[ jdoN ibbyk A igAw qW rUhwnIAq dw rs Awpxy Awp isMcrn lg pYNdw hY:15. BY BY, bdI qy kmzorI dw sbUq hY, jo buirAweI krdw hY, auh fr dw iSkwr Av`S huMdw hY[ iPr ijs dy AMdr pRBU ivSvws nhIN, isdk nhIN, auh BY KWdw rihMdw hY[ ies nUM dUr krn leI iksy v`fy dw Awsrw zrUrI hY jdoN ieh AwDwr iml jwvy qW 'fr fr frxw mn kw soru' mwqR rih jWdw hY[ inrBau jpx vwlw Awp vI inrBY ho jWdw hY[* SoRmxI gurmiq cyqnw (12) ApRYl 2016

r`bI BY, sMswrI BY dw vjUd imtwaux vwlw hY ikauNik aus prmsqw dw Awsrw lYx vwlw inrBY ho jWdw hY qy ausdw imSn vI ieh ho jWdw hY, n frIey qy n iksy nUM frweIey[ ieh aucI siBAqw dw icMnH hY, shI sUJ-bUJ dI isKr hY:BY kwhu kau dyq nih, nih BY mwnq Awn khu nwnku suin ry mnw, igAwnI qwih bKwn[ 16. kpt Awpxy lwB leI dUjy nwl cor clwkI krnw, kpt hY[ kptI krdw kuJ hor hY qy idKwauNdw hor hY[ jy mn swP hovy, swrw kMm swP huMdw hY, smwj ivc sPweI brkrwr rihMdI hY qy AwpxI Awqmw vI pRsMn rihMdI hY[ iesy krky hdwieq hY:AMqir kptu cukwvhu myry gurisKhu inhkpt kmwvhu hir kI hir Gwl inhwl inhwl inhwl[ (nt m. 4) kpt Pryb qoN bcx leI iek hor dlIl vI id`qI geI hY ik lyKw AKIr quhwnUM hI dyxw pvygw: BUly mn myry kpt n kIjY AMiq inbyrw qyry jIA pih lIjY[ (soriT kbIr) 17. eIrKw dvYS iek Aogux hY pr Akwrx dvYS aus qoN vI v`fw Aogux hY, iesy nUM eIrKw kihMdw hn[ ijs dy AMdr ieh AYQ hovy aus dw kdI Blw nhIN huMdw ikauNik auh sdw dUjy dI hwnI ivc lgw, Kud sVdw bldw rihMdw hY[ ies dw ielwj suihrdqw qy SuB Bwvnw hY, dUjy dIAW KuSIAW qoN pRBuqw nUM vyKdy pRsMnqw AnuBv krnw hY[ eIrKwlU AwdmI m`lom`lI dI duSmnI vDw lYNdw hy jdoN ik SuB icMqk qy dXwlU suBw vwlw swrI dunIAW nUM dosq bxw lYNdw hY[ so iksy dI vifAweI dyKdy hsd krn dI QW Awp Gwl kmweI kroN, quhwnUM iesdw auqm Pl pRwpq hovygw[ AihrKvwdu n kIjY ry mn[ suikRq kir kir lIjY ry mn[ (Awsw kbIr) eyks isau jwkw mn rwqw[ ivsrI iqsY prweI qwqw[ (gauVI p) 18. inMdw jo AOgux iksy ivc nhIN, auh Awrop ky ivroD krnw inMdw hY[ inMdw iksy dI vI cMgI nhIN, pr bysmJW leI ieho suAwdlw kMm ho


jWdw hY qy auh AMb vW| ies nUM bwr bwr cUsdy rihMdy hn[ inMdw BlI iksy kI nhIN, mnmuK mugD krMin muh kwly iqn inMdkw, nrky Gor pvMin[ (sUhI 3) drAsl haumY vwlw purS dUijAW nUM n psMd krdw qy aunHW dI inKyDI krky KuS huMdw hY prqUM Bly AwdmI aus dI mwrU Awlocnw qoN vI lwB auTwauNdy qy Awpxy Awp nUM soDx sMvwrn dw Xqn krdy hn qy AwpxI sihx SkqI nUM hor vDwaux dw Xqn krdy hn[ iesy leI Bgq kbIr ny 'inMdk' nUM Awpxw imqR ikhw hY[* pRBUpyRmI, inMdk nUM burw Blw kihx dI QW Awpxy dYvI gux-sihnSIlqw, im`Tq qy pyRm nUM pihp`k hn:hir jn rwm nwm gux gwvY jo koeI inMd kry hir jn kI, Awpxw gux n gvwvY[

(bYrwVI 4)

Cofhu inMdw qwiq prweI[ (mwrU 1) * Foot Mark 'pdm purwx dy iek Slok dw Bwv hY ik inMdk vrgw dunIAw ivc imqR nhIN jo pwp lYky puMn idMdw hY[ 19. ihMsw ihMsw, koRD dw kRrU pu`qr hY, jo dUijAW dy lhu ivc nw ky KuS huMdw hY[ gurU swihb ny ies nUM A`g dIAW cwr ndIAW igxidAW pihly nMbr qy r`iKAw hY[ iksy zmwny jIv h`iqAw puMn krm dw Bwg sI, vYidk Xug ivc dyviqAW nUM pRsMn krn leI jwnvrW dI blI jWdI sI qy kwzI KuMFI CurI nwl jI Gwq krky kurbwnI krdy qy aus nUM 'hlwl' nwm idMdy sn[* pr gurU swihb hr pRkwr dI ihMsw dy ivruD hn[ drAsl iksy nUM iksy qrHW vI sqwauxw ihMsw hY, Awp kihMdy hn:duK n dyeI jIA, piq isau Gir jwvau[ (vwr gauVI p) ies mwrU ibrqI dw ielwj 'dXw' Drm dw mUl hY, ijs ivc dXw Bwv nhIN, auh DrmI ho hI nhIN skdw[ scu q pr jwxIAY, jw isKu lyie dXw jwxY jIA kI, ikCu puMn dwn kryie[

(vwr Awsw 1)

mn sMqoK srb jIA dieAw[ (gauVI iQqI p) Awip mrih Avrw nhI mwrih (BYrau 3) 20. corI iksy dw mwl hiQAwauxw corI hY, jo Awpxw h`k nhIN, ausnUM Awpxw bxwauxw iksy qrHW vI

jwiez nhIN, cor Ajyhw krky szw dw BwgI bxdw hY**[ ieQy k`K l`K dI g`l nhIN, svwl nIAq dw hY[ jy koeI luk Cupky dUjy dw Dn mwl lY lvY qW swry smwj dw FWcw fol jWdw hY, iek AwdmI dI buirAweI swirAw nUM iPkrmMd kr idMdI hY[ koeI corI ikauN krdw hY? sMiKAW loV pUrw krn leI[ ies leI gurU swihb ny audmI bxky ikrq Gwl krn qy zor id`qw hY[ ikrqI nUM corI dI loV nhIN rih jWdI[ auh qW sgoN Awp vMf ky KuS huMdw hY:audm kryidAw jIau qU, kmwvidAw suK BuMc iDAwieidAW qU pRBU iml, nwnk auqrI icMq[ (m:p) Gwl Kwie ikCu hQhu dyie nwnk rwhu pCwxih sy[ (vwr swrMg 1) Foot Mark * ‘hMsu hyqu loBu cwry ndIAw Ag[’ jIA bshu su Drm kir Qwphu, ADrm krhu kq BweI[ (mwrU kbIr) ** cor kI hwmw BrY n koie[ cor kIAw cMgw ikau hoie[

(vwr mlwh 1) 21. ivBcwr pr iesqrI gmn Xw pr purS-rmx ivBcwr hY[ swfy Awm muhwvry ivc 'corI XwrI dovyN' mwVy igxy gey hn, ies nwl smwjk mrXwdw qy Awcrx dohW dI hwnI huMdI hY[ gurU swihb ies ƒ zihrI nwg ibAwn krdy hn:pr Gir cIqu mnmuiK folwih[ gil jyvrI DMDy lptwie[(gauVI 1) jYsw sMig ibsIAru isau hY ry, qYsy hI ieh prigRh[ (Awsw p) priqRA rwvx jwih, syeI q lwjIAih[

(Punhy p)

ies krky Awdys ieh idqw igAw hY ik igRsq Drm ivc rihky sIl dw pwlx kro, kdI bYgwny rUp nUM mYlI A`K nwl n q`ko: priqRAw rUpu n pyKY nyqR[ sMq kI thl sMiq sMig hyq[ (gauVI suKmnI p)

(DnwsrI 1) cor jwru jUAwr pIVy GwxIAY[ sPw 37 dw bwkI (sMquilq Bojn) 6. Bojn smyN isr krnw cwhIdw hY, ieh nhIN ik swrw idn GMty-GMty bwAd kuJ nw kuJ KWdy rhIey, ies nwl pwcx pRxwlI ivgV jWdI hY[

14. cMgI Bu`K l`gx qy Kwxw Kwxw cwhIdw hY Aqy aus nUM ieqnw cbwauxw cwhIdw hY ik icQidAW-icQidAW pqlw ho jwvy qd aus nUM lMGwieAw jwvy[

7. jd qk pihlw Bojn nw pcy qd q`k dUjI vwr Bojn nhIN krnw cwhIdw[

15. inXimq sYr qy vrizS moty AwdmI nUM pqlw Aqy pqly AwdmI nUM moitAW krdI hY[ moty AwdmI nUM vDyry ksrq dI loV hY Aqy pqly AwdmI nUM hlkI vrizS dI[

8. swdw Bojn krnw cwhIdw hY qy izAwdw vI nhIN Kwxw cwhIdw[ 9. Bojn bxwaux vwsqy brqn sw&-suQry hoxy cwhIdy hn qy rotIAW jW sbzIAW nUM izAwdw nhIN pkwauxw cwhIdw[ ies qrHW KurwkI q`q, ivtwimn nSt jo jWdy hn[ 10. Bojx qwzw hI Kwxw cwhIdw hY[ Pirj ivc pUry h&qy dw Bojx bxw ky nhIN r`Kxw cwhIdw[ 11. dupihry dy Bojx qoN bwAd QoVHw Awrwm qy rwq dy Bojn qoN bwAd sYr krnI lwBdwiek hY[ 12. KitAweI, cwt, kWjI, Srwb, qMbwkU, jrdw, Awcwr, izAwdw mswilAW qoN bco[ 13. A`gy Juk ky Kwxw nw Kwau[ies nwl pyt qy Bwr pYNdw hY[ Kwxw hzm hox ivc muSkl huMdI hY[ SoRmxI gurmiq cyqnw (13) ApRYl 2016

16. hmySw sMquilq Bojn kro ijs ivc du`D, dhI, Swiml hovy[ mosm muqwbk hrIAW sbzIAW qy Pl Kwxy cwhIdy hn[ ies nwl srIr nUM keI poSk q`q imldy hn[ bwhr dIAW cIzW nw KwDIAW jwx[ 17. pwxI, iPltr nwl sw& kIqw jW aubwl ky TMfw krky pIxw cwhIdw hY[ 18. pwxI kyvl ipAws buJwaux dy leI nhIN pwxI Gt pIx nwl kbz ho jWdI hY[ 19. nwSqw zrUr krnw cwhIdw hY ikauNik svyry dw kIqw hoieAw nwSqw swrw idn cusqI-PurqI pRdwn krdw hY[ 20. Kwxw Kwx smyN au~cI-au~cI nhIN bolxw cwhIdw[ ieh iSStwcwr dy iKlwP vI hY qy ishq leI hwnIkwrk vI hY[ -0Xwd r`Ko: ielwj nwloN pRhyz ibhqr hY[


gurU goibMd isMG jI dI qwlIm (a) 'Kwlku Klk mih'(1) AnMdpur dw izkr hY[ dIvwn ivc bYiTAW siqgurU jI ny iek vwrI ikhw ik pIx vwsqy pwxI dw iek glws koeI is`K ilAwvy[ hr roz dIvwn ivc iek is`K Aw ky sB qoN pihlI kqwr ivc bYiTAw krdw sI[ siqgurU jI dw hukm sux ky auh qurq auT ky pwxI dw glws lY AwieAw[ siqgurU jI ny aus dy h`Q q`ky, bVy nrm sn, aus nUM pu`iCE ny-qyry h`Q ieqny kUly ikauN hn? kI qUM kdy iehnW h`QW nwl iksy dI syvw nhIN kIqI?

qW ijDr vyKdy hW qUN hI qUN hYN[ 'jb Awpw pr kw imit gieAw jqu dyKau qqu qUM' 3. BweI Gn`eIAw jIizlHw gu`jrWvwly dy ipMf sodrw dy vsnIk BweI Gn`eIAW jI (DMmx goq dy K`qRI) gurU qyg bhwdur swihb dy is`K sn[ ieh lMgr vwsqy pwxI Fox dI syvw kirAw krdy sn[

aus is`K ny au~qr id`qw- myN iek sOKy Gr ivc jMimAW pilAW hW[ mYnUM iksy dI syvw krn dI loV nhIN peI[ A`j pihly idn Awp vwsqy pwxI dw glws ilAwieAW hW[ siqgurU jI ny aus dy h`QoN pwxI dw glws lYx qoN ienkwr kr id`qw[ bcn kIqw kI ijhVw is`K swrI ^lkq ivc prmwqmw nUM vyK ky, mnoN SMky imtw ky, sB dI syvw AwpxI h`QI nhIN krdw, aus dy h`Q piv`qR nhIN hn[ 'ivxu syvw iDRg h`Q pYr, hor inhPl krxI[' (2) sMn 1684 ivc sRI gurU goibMd isMG jI irAwsq srmOr ivc gey, ijs dI rwjDwnI nwhn sI[ srmOr jmnw dy aurly pwsy hY[ jmnw qoN pwrly pwsy irAwsq gVHvwl hY[ bwbw rwm rwie jI AwpxI aukweI dy kwrn ipqw gurU hir rwie swihb dy crnW qoN ivCV ky irAwsq gVHvwl ivc itky hoey sn[ auQy auhnW nUM AOrMZzyb vloN jwgIr imlI hoeI sI[ pr auh AMqr Awqmy kuJ duKI hI sn, ^ws krky Awpxy msMdw dy h`QoN qMg sn[ jdoN aunHW nwhn ivc siqgurU jI dw Awauxw suixAW qW imlx dI qWG kIqIE ny[ is`Kieiqhws ilKdw hY ik bwbw rwm rwie jI dI ie`Cw Anuswr siqgurU jI auhnW dy is`K-syvk jdoN jmnw dy pwrly kMFy qy phuMcy qW auhnW ny siqgurU jI vloN ip`T kr leI[ siqgurU jI dy nwl gey is`K snmuK KloN ky byVI ivc bwbw rwm rwie jI Aqy siqgurU jI dw drSn krdy rhy[ ndI dy dohW kMiFAW qy KloiqAW dw ieh v`K-v`K rv`eIAW bVw AnoKw jwp irhw sI[ jmnw qoN vwps jw ky bwbw jI ny Awpxy syvkW qoN siqgurU jI v`l ip`T krn dw kwrn puiCAW[ auhnW au~qr id`qw ik jd qoN quhwfy Srn Awey hW, iksy hor dIdwr BwauNdw hI nhIN[ pr gurU isMG jI dy nwl gry is`KW ny id`qw sI ik pwiqSwh! ip`T iks vloN krIey? AsIN

AnMdpur dy iek jMg dy mOky qy, jdoN phwVI rwijAW qy qurkW ny rl ky hmlw kIqw sI, BweI Gn`eIAW jI sn[ pr iehnW ny Awpxy prwey dw koeI ivqkrw nhIN sI r`iKAW[ z^mI is`K ihMdU muslmwn sBnW nUM hI pwxI iplWdy sn[ siqgurU jI pws iSkwieq hoeI ik BweI Gn`eIAW jI vYrIAW nUM pwxI iplw ky swfy ivr`uD lVn leI iqAwr kr AwauNdy hn[ BweI swihb qoN pu`iCAW igAw[ auhnW au~qr id`qwpwiqSwh! mYN qW ijDr vyKdw hW, qUM hI qUM hYN[ mYnUM koeI Eprw nhIN idsdw[ mYN qW qYnUM hI pwxI iplw irhw hW[ siqgurU jI BweI Gn`eIey dw ieh au~qr sux ky bVy KuS hoey[ aus nUM mlHm BI id`qIE ny ik loV Anuswr zKmIAW vwsqy vriqAw key[ siqgurU jI ny BweI Gn`eIey nUM Awpxw dsqI rumwl bKS ky mMhq QwipAw[ auhnW dI g`dI qy sihj rwm rihx rwm, lCmn rwm, Af`x Swh Aqy swihb rwm, B`dr rwm. sMqoK, A`f Swh Aqy syvw rwm Awidk mhMq hoey hn[ A`fx Swh jI Aqy syvw rwm dI bVI krxI vwly hoey[ ies vwsqy BweI Gn`eIAW jI dI sMpRdwie dw nwm A`fx SwhI' Aqy 'syvw pMQI' pris`D ho igAw[ (4) ZrIb dw mUMh, gurU dI golksMn 1701 dI vYswKI dy mOky qy dUroN dUroN is`K AnMpur phuMcy hoey sn, qW auQy BMfW dw iek tolW BIAw igAw[ Bry dIvwn ivc BMfW ny msMdw SoRmxI gurmiq cyqnw (14) ApRYl 2016

dI nkl lweI[ ie`kVdu`kV msMd dI dsvMD dy Zbn bwry igrwvt qW au~GVdI rihMdI sI, pr pRo. swihb isMG Awcrnk igrwvt dw ijhVw nkSw BMfW ny pyS kIqw, auh byh`d ihrdy-vyDk sI[ Srwb, vysuAw, SrDwlU is`KW nUM srwpW dy frwvyN- ieh swrI nkl vyK ky siqgurU jI dy idl auqy fUMGw Asr ipAw[ Drm dI Et ivc pwey ijs jUly qoN siqgurU jI ZrIb jnqw nUM kF`x leI isr-DV dI bwzI lWdy cly Aw rhy sn, auhI jUlw mMsdW ny guris`KW au~qy pw r`iKAw sI, qy is`K gurU-pwiqSwh dy ipAwr dw sdkw aus nUM shwrdy cly Aw rhy sn[ ZrIbW dI bWh dy AsUl auqy ieh bVI BwrI s`t sI[ siqgurU jI ny ausy vyly hukm dy id`qw ik sB msMdW nUM dwVHIAW qoN PVky hwzr kro[ izlw lwhOr qsIl cUnIAW dy ielwky ivc BweI PyrU msMd sI[ aus nUM BI hwzr hox dw hukm imilAw[ BweI PyrU bVI eImwndwrI qy lgn nwl gurU kw lMgr clw irhw sI[ ielwky ivc aus dw bVw Awdr sqkwr sI[ jdoN is`K aus nUM dwVHI qoN PV ky lY jwx qoN J`kx l`gy, qW aus ny Awp hI AwpxI dwVHI PV leI qy siqgurU jI dy drbwr ivc Aw hwzr hoieAw[ BweI PyrU dI inmRqw auqy sRI gurU goibMd isMG jI bVy KuS hoey[ aus nUM 's`cI dwVHI' qy 'sMgiq swihb' dI pdvIN bKSIE ny[ kol bYTy munIm ny Arz kIqI ik BweI PyrU dy ielwky ivcoN dsvMD dI rkm kdy BI nhIN AweI[ qW siqgurU jI ny bcn kIqw ik ieh swnUM swrI rkm is`DI hI ApVw dyNdy hn, BweI PyrU dsvMD dI swrI mwieAw lMgr Awidk qy ^rcdy hn, Aqy ZrIb loVvMidAW dIAW hor mwiek loVW BI pUrIAW krdy hn[ ies qrHW aus ielwky dI, dsvMD dI rkm swnUM is`DI phuMc jWdI hY[ ZrIb dw mUMh gurU dI golk hY[ (A) Drm dw ivKwvw Koqy ƒ Syr dI K`lsRI gurU goibMd isMG jI is`KW nUM nwl lY ky guAWF dy jMgl ivc sdw iSkwr nUM jwieAw hI krdy sn, Aqy mnu`K dy vYrI icqry Syr AwidkW nUM mwr mukieAw krdy sn[ Syr icqry Awid dI K`l sWB ky r`K leI jWdI sI[ iek vwr rwq dy hnyry ivc Avwrw iPrdy iek Koqy nUM siqgurU jI ny mlkVy ijhy Syr dI K`l pqw id`qI[pRBwq vyly jdoN lok GrW qoN bwhr inkly qW Syr nUM vyK ky


fry[ swry ngr ivc rOlw mc igAw qy sihm iK`lr igAw[ Syr-numw Koqw do ku idn bVI mOj ivc ngr dy Aws-pws iPrdw irhw, qy GuimAwr dI C`t qy auDroN lMiGAW[ Awpxy hmijnsW nUM vyK ky Syr-numw Koqy ny hIN|xw SurU kr id`qw[Syr bxn dw swrw pwj Ku`l igAw[ GuimAwr ny aus dI Syr vwlI Kl lwh ky aus nUM do fMfy itkwey qy C`t l`d ky A`gy lw ilAw[ Asl Byq pqw l`gx qy ngr dy lokW ivc bVw hwsw micAw[ siqgurU jI ny Bry dIvwn ivc is`Kw nUM smJwieAW ik mnu`K dy AMdr jy scweI nhIN qW Dwrimk pwj sdw itikAw nhIN rih skdw, AwKr auGVdw hI hY[ qdoN DrmI AKvwauNdy bMdy ƒ nmoSI J`lxI pYNdI hY: kUiV inKuty nwnkw EVik sic rhI] (e) hukm mMnx dI AOKI Kyf bMdUk dw inSwnw-

ivcoN iek nUM bMdUk dw inSwnw prKx leI s`d ilAwau[ hukm suxidAW auh dovyN hI dOV Awey[ dovyN ieh Arz keI jwx-hzUr! Awp dw ieh hukm pijlW mYN suixAW hY, bMdUk dw inSwnw bnx dw myrw h`k hY[ siqgurU jI ny dohW nUM ipCy KVw kr id`qw[ ipClw A`fIAW cu`k ky isr au~cw kr Kloqw, qWik mYN inSwnw bxW[ siqgurU jI ny dohW dw inSwnw b`Dw[ dovyN isMG iKVy m`Qy Afol KVy rhy[ siqgurU jI ny PurqI nwl bMdUk dw mUMh auqWh kr ky clw id`qw[ auh isMG iPr vI rqw nw foly[ golI auhnW dy isr qoN lMG geI[ cODrI f`ly nUM ieh koqk vyK ky smJ peI ik hukm mMnx dw kI Bwv hY[ ijQoN auh dy fOilAW vwly jvwn jI-iBAwxy ho ky iKsk gey sn, auQy isdkI isMG gurU pwiqSwh dy crnW qoN Awpxw isr kurbwn krnw vf-Bwgqw smJdy sn[ f`ly ny aus qoN ipCoN Awpxy jvwnW dI mrdwngI dI vifAweI krnI C`f id`qI[ (s) gurU-crnW ivc QW dI kImq pIVHI ijqnw QWcODrI f`ly ny siqgurU jI dI syvw krn ivc bVI dlyrI ivKweI sI[ aus ny srhMd dy sUby vzIr KW dIAW DmkIAW dI koeI prvwh nhIN sI kIqI[ siqgurU jI aus dI ies kurbwnI dI kdr krdy sn[

mukqsr dI jMg ipCoN siqgurU jI swbo kI qlvMfI gey[ coDrI f`ly ny bVI syvw kIqI[ Bry dIvwn ivc keI vwrI cODrI f`lw swihbzwidAW dy sdIvI ivCoVy dy izkr qy bVy vYrwg ivc Aw ky ikhw krdw sI ik jy myry Syrmrd AYn aus vyly auQy huMdy qW qurk hwkm auhnW dy krwry h`Q vyKdy, swihbzwidAW dw vwl ivMgw nw huMdw[ siqgurU jI keI vwrI f`ly nUM au~qr idAw krdy sn ik dlyrI qy bhwdrI dw zrUrI qOr qy fOilAW dy bl nwl sMbMD nhIN hY[ pr f`ly nUM ies g`l dI smJ nhIN pYNdI sI[ aus nUM iehI BulyKW sI ik kmzor ijsm isMGW ny Swied qlvwr dy h`Q ivKwaux Aqy kurbwn hox ivc koeI ksr rihx id`qI sI[ iek idn iek isMG iek nvIN bMdUk lY ky hwzr hoieAw[ cODrI f`lw Aqy aus dy keI jvwn dIvwn ivc bYTy hoey sn[ siqgurU jI ny AwiKAw ik nviN bMdUk dw inSwnw prKx leI Awpxw koeI jvwn swhmxy pyS kro[ hYrwnI nwl f`ly dw mUMh A`ifAW rih igAw[ aus dy jvwn BI sihm gey[ dIvwn ivcoN iek iek kr ky iKskx l`g pey[ dIvwn qoN kuJ duryfy do isMG Kloqy hoey sn[ siqgurU jI ny iek is`K nUM ByijAw ik auhnW

iek idn cODrI f`ly nUM siqgurU jI ny pRsMn ho ky ikhw cODrI! gurU nwnk pwiqSwh dy Gr ivc mwiek pdwrQW dI koeI QuV nhIN hY[ jo kuJ qUM cwhuMdw hYN ds[ cODrI f`lo ny auqr id`qwpwiqSwh! Dn, zmIn, ie`zq Awidk duinAwvI pdwrQW dI cwh nhIN[ jy qusI quTy ho, qW Awpxy

crnW ivc iek pIVHI ijqnw QW idau[ siqgurU jI ny au~qr id`qw-cODrI f`ilAw! qUM swfI syvw krn ivc duinAwvI pdwrQ ^qry ivc pwey hn[ auhnW dy bdly duinAwvI pdwrQ hI iml skdy hn[ jo kuJ qUM mMgdw hY, auh dunIAw dy v`ty nhIN iml skdw[ gurU nwl nyVqw pRym dw sOdw hY[ pyRm dMmW qoN nhIN ^rIidAW jw skdw[ ieQy AwpW dyxw pYNdw hY[ ies nyVqw dI ^wqr jo pRx swD sMgq dI hzUrI ivc isMGW ny kIqw hY, jo pRx AsW BI kIqw hY, auhI qYnUM BI SoRmxI gurmiq cyqnw (15) ApRYl 2016

krnw peygw[ so, AMimRq Cko[ ies qrHW gurUGr ivc QW sdw leI iml jweygI[cODrI f`ly ny prvwr smyq AMimRq CikAw, Aqy f`ly qoN f`lw isMG bixAw[ (h) gurU dI syvw puqlIAW dw qmwSwswbo kI qlvMfI dw izkr hY[ iek idn puqlIAW dw qmwSw krn vwly auQy Aw gey[ sdIAW qoN pYrW hyT lqwVINdy bMidAW nUM, ijs gurU pwqSwh qoN mnu`Kqw dy Aihsws dI brkq nsIb hoeI sI, aus dI izMdgI aunHW vwsqy byh`d Amolk sI, isMG Awm qOr ’qy vYrI dw ivswh nhIN sn krdy[ rwq nUM jdoN siqgurU jI ibrwjdy sn, qW vwrI vwrI pihrw idAw krdy sn[ qmwSw rwq nUM hoxw sI[ auh qmwSw vyKx nUM keI isMGW dw jIA kIqw[ qmwSw QoVHw icr hI rihxw sI[ pihry dw smw vMf ky jw nhIN skIdw sI[ qmwSy dI qWG vwilAW ny bwkI isMGW nUM pyRirAw ik CyqI hI muV Awauxw hY, koeI hrz nhIN, cloN swry cl ky vyK AwvIey[ pr kuJ isMG qmwSy nwloN siqgurU dy pihry nUM izAwdw vDIk smJdy sn qy ieh nhIN sn cwhuMdy ik iksy qrHW BI iksy ^qry dI sMBwvnw ho jwvy[ kuJ isMG qmwSw vyKx cly gey, kuJ fyry hI itky rhy[ pr Ajb Kyf bxI[ ijhVy qmwSy qy gey sn, auhnW dw mn AMdroN KuqrU-KuqrU krdw irhw[ srIr qmwSy ivc qy surq ies i^Awl ivc ik mwVw kIqw hY[ ijhVy fyry rhy auh pCqWdy rhy ik kI hrj sI AsI BI jw ky GVI roxk-mylw vyK AwauNdy[ auhnW dy srIr gurU pws, qy surq qmwSy ivc[ idn cVHy ieh qmwSy dI g`l siqgurU jI pws BI A`pVI[ dohW iDrW dI mwnsk hwlq dw BI pqw l`go ny[ qW Awp ny PurmwieAwgur sBw eyv n pweIAY, nw nyVY n dUir] nwnk siqguru qW imlY, jw mnu rhY hdUir] gurU Aqy is`K dw pyRm dw swk hY[ pyRm dw sMbMD mn nwl hY[ pyRm auQy hI hY, ijQy mn hwzr hY[ -0-


is`KI dy pMj kkwr Kwlsw pMQ ƒ gurU goibMd isMG jI dI mhwn dyx hY[A`j jykr nOjvwn ienHW kkwrW ƒ Dwrn krn vwsqy iqAwr nhIN ho rhy qW ies ivc kmzorI swfI hY ik AsIN aunHW ƒ ienHW kkwrW dI mh`qqw bwry ds nhIN sky[ iesy leI nOjvwn Awm svwl krdy hn ik Drm ivc rihq dI kI loV hY? ikauN Dwrn kIqy jwx? AMimRq Ckx dI kI zrUrq hY? bhuq swry is`K vI Aijhy imldy hn jo kysDwrI hn, gurduAwry vI jWdy hn, kIrqn kQw vI srvn krdy hn, prqUM jdoN aunHW ƒ AMimRq Ckx dI bynqI kIqI jwey qW auh AMimRq ƒ iek AOKI GwtI ds ky AMimRq Ckx qoN ienkwrI ho jWdy

AiqAMq zrUrI hn, auQy pMj kkwr jo is`KI guxW dI vwV-rUp hn, Dwrn krky AqI zrUrI hn[ jy A`j is`K Drm dI ivlKxqw hY qW kyvl iesy krky ik klgIDr ipqw ny swnMU inAwrw srUp bKiSAW hY[ jy pMj kkwrW vwlw swfw inAwrw srUp kwiem nw huMdw qW is`K Drm vI hornW mqW vWgUM bRwhmxvwd dy pyt ivc burI qrHW grk ho jWdw[ A`j dunIAW dy hr kony ivc ijQy vI is`KW ny Awpxy ies inAwry srUp ƒ sMBwl ky riKAw hY, auQy dI hoNd iek vKrI kOm dy sQweI rUp ivc pRgt hoeI

Kwlsy dw inAwrwpn

is`KI dy pMj kkwr hn[ keI ieh kihMdy suxy jWdy hn ik is`KI qW mn dI cwhIdI hY qn dI nhIN[ keI is`K Aijhy vI imldy hn ho kys, kMGw qy kCihry dy DwrnI huMdy hn pr AMimRq ies krky nhIN Ckdy ik AMimRq Ck gwqry ikRpwn Dwrn krnI pvygI[ ieh sB kuJ ies leI hY ik swƒ pMj kkwrW dI mh`qqw dw pqw nhIN[ jo swƒ gurU swihb dy bKSy hoey ies inAwry srUp dI AihmIAq dw pqw lg jwvy qW kkwrW bwry swfy mnW ivc SMky auqpMn nhIN ho skdy[ 1. kys: A`j kuJ BulV vIr, ijnHW ƒ is`K ieiqhws bwry bzurgW ny vwkPIAq nhIN id`qI, auh kihMdy suxy jWdy hn, ik dwhVI kys rKx dw ik Pwiedw, is`KI qW mn dI cwhIdI hY, qn dI nhIN[ Aijhy nOjuAwnW ƒ ieh g`l cMgI qrHW smJ lYxI cwhIdI hY ik 'qn dI is`KI' 'mn dI is`KI' inBwaux nwloN ikqy soKI hY[ jy AsIN gurU swihb jI dy hukm Anuswr pMj kkwr vI Dwrn nhIN kr skdy qW iPr ieh ikvyN Aws kIqI jw skdI hY ik mn dI is`KI, ijs ivc AMimRq vyly auTxw, ieSnwn krnw, bwxI pVnI, ismrn krnw, gurduAwry jw ky sMgq ivc kQw, kIrqn srvn krn s`c bolxw, s`c sunxw, Drm dI ikrq krnI, kwm koRD loB moh hMkwr Awid ivkwrW qy kwbU pw ky sB AMdr iek Akwlpur dI joiq ƒ srv ivAwpk vyKxw, Swml hY ivc AsIN ikvyN prp`k rih skdy hW[ ijs qrHW iek Kyq AMdr ijQy bIj pwauxw nhwieq zrUrI hY, auQy Psl dI rwKI leI vwV lwauxw koeI Gt zrUrI nhIN[ iesy qrHW ijQy Awpxy AMdr Kwlsy vwly gux pYdw krny

hY[ kys, dwVHI Aqy isr dI dsqwr is`K dyy pws gurU goibMd isMG jI dI bKiSS dI mohr hY[ ijs qrHW hr POzI krmcwrI pws SnwKqI kwrf (identity card) huMdw hY, ijs qrHW iksy ivSyS sMsQw dy mYNbr pws koeI pRgt inSwn huMdw hY jo aus ƒ aus ivSyS ivcwr Dwrw dy mMnx vwlw pRgt krdw hY[ iesy qrHW dwVHI kys Aqy isr aupr dsqwr, gurU goibMd isMG jI dw bKiSAW hoieAw Kws rUp hY qy ieh inAwrw rUp pRgt krdw hY ik Kwlsy dI ivcwrDwrw vI iblkul inAwrI Aqy ivl`Kx hY[ ijvyN AsIN gurU goibMd isMG jI dy SsqrW dw siqkwr krdy hW ik ieh gurU jI dy pwvn Ssqr hn[ iesy qrHW dwVI, kysW qy dsqwr vwlw rUp vI swfy pwsoN ausy siqkwr dI mMg krdw hY[ keI gurmiq qoN Axjwx vIr ieh kih idAw krdy hn ik jy kdI is`K vwsqy ieh idAw krdy hn ik jy kdI is`K vwsqy kys, dwVI, swbq sUrq dI bMdS nw hovy qW swry hI is`K bx jwx[ AijhI socxI bVI bysmJI vwlI qy hwso-hIxI hY[ jykr AsIN dwVHI kysW vwlw Awpxw ivl`Kx srUp hI Kqm kr ilAw qW iPr is`K iks cIz ƒ smiJAw jw skygw[ Xwd rKxw cwhIdw hY ik ijs idn AsIN Awpxw is`KI srUp guAw bYTy ausy vkq swfI srdwrI Kqm ho jwvygI[ purwqn guris`KW dIAW swrIAW pwvn ShIdIAW kyvl iesy krkykrky hoieAw sn ik swfw vKrw srUp kwiem rih sky[ jykr Kwlsw pMQ dI jQybMdI ƒ hux qk bcweI riKAw hY qy bcweI AWauNdy hn qW ieh SoRmxI gurmiq cyqnw (16) ApRYl 2016

guris`K dy Afry srUp vwly dwVHI kys hI hn[ gurU swihb jI ny kys rKx dy AsUl ƒ lwzmI krwr dy ky iek AYsI ksv`tI bxw id`qI hY ik jdoN vI ikDry koeI qRyV pYNdI nzr Awvy, ikDry vI keI Awpxy ies srUp ƒ ivgwVn dI koiSS kry qW Pt pqw lg jWdw hY ik ikQy ikMnI FwA lg cukI hY qy jdoN ieh FwA lgI nzr Awvy ausy smyN Kwlsw pMQ swvDwn ho ies ƒ rokx leI auprwlw kry[ 2. kMGw: is`K dy kysW ivc sWiBAW hoieAW kMGw hr vyly ieh icqwvnI idMdw hY ik is`K iFlV nhIN ho skdw[ is`K ny sdw cusq Aqy swP suQrw rihxw hY[ iesy leI rihq nwimAW ivc is`K vwsqy svyry Swm donoN vkq kMGw krn dw hukm hY[ 3. kVw: is`K dI bWh ivc ipAw hoieAW kVw Xwd idvwauNdw hY, gurU isMG jI dI aus vIxI dI, ijs duAwly swfy vrgw lohy dw kVw SoBdw sI jo bWh dInw qy duKIAW dI riKAw leI auTdw sI[ ijs bWh AMdr duStW ƒ jVoN auKyVn dw inrBYA bl sI[ poR: pUrn isMG dy SbdW ivc "kVw gurU vloN bKiSAW hoieAw mhwn qohPw hY[" ieh Xwd krvwauNdw hY gurU ieiqhws dy aus kWf dI jdoN is`K gurmiq AsUlW ivc pRp`k ho ky vihmW BrmW Aqy SMikAW qoN aucy ho gey sn[ jdoN gurmiq dy ienHW pyRmIAW ƒ nw koeI dyvI dyvqw frw skdw sI qy nw hI ieh pyRmI SnI dyvqy dw BY mMnx vwsqy iqAwr sn[ jdoN iek vydvy bRwhmx ny is`KW ƒ ikhw ik SnI dyvqy ƒ pRsMn krn leI dwn idau qW is`KW ny aus bRwhmx ƒ gurmiq dI soJI id`qI ik AsIN iksy dyvqy ƒ nhIN mMndy, pr bRwhmx bwr bwr kihx qy vI nw tilAw qW is`KW ny aus dw qyl vwlw bwtw Koh ilAw qy aus ƒ ds id`qw


ik jdoN dI swƒ gurmiq smJ AweI hY swfy Bwry holy idn Kqm ho gey hn[ swfw Brm dw gVH tut igAw hY[ guris`KW ny qyl ivc vVy bxw ky sMgqW ƒ Ckwey Aqy lohy dy bwty dy kVy bxw ky hQw ivc pihx ley[ jdoN gurU swihb ny ieh dyiKAW qW bVy pRSn hoey qy PurmwieAw, “qusW vihmW dI dOV ij`q leI hY”[ is`K dy hQ ivc ipAw hoieAw kVw ies gl dI p`kI inSwnI hY ik is`K vihmI nhIN[ ies iksy saux-Sgn ƒ nhIN mMndw[ is`KW ny h`Q kVw pw ky swry SnI Aqy mMgl ijq ley hn[ pr A`j AsI jy kVy dI mhwnqw ƒ nw smJdy hoey pihx ky vI Sincr dw BYA Awpxy AMdroN nw k`F skIey qy Axigxq vihmW-BrmW dw iSkwr hoey rhIey qW smJ lYxw cwhIdw hY ik Ajy gurU jI vloN b^Sy hoey kVy dI AihmIAq smJ nhIN AweI[ 4. ikrpwn: swƒ Xwd r`Kxw cwhIdw hY ik ieh ikRpwn inSwnI hY aus ikrpwn dI ijs bwry klgIDr pwqSwh ny swihbzwidAW ƒ pihnwauNidAW hoieAw ieh ikhw sI, bytw! ieh duSt-dmnI hY Drm dy dyKIAW dI[ ieh sUck hY myry Akwl dI SkqI dI jwE, Aqy ies ƒ vwh pUry bl nwl Aqy ies inScy nwl ik ADrm dw nwS hoxw Av`S hY qy Drm dI jY jY kwr hoxI zrUrI hY[" gwqry ivc pweI hoeI ikrpwn inSwnI hY aus kRWqI dI jo gurU goibMd isMg jI ny s`q dy murdy ho cu`ky Bwrq AMdr ilAWdI[ dunIAW ny AnykW kRWqIAW qkIAW hn[ ieh kRWqIAW vKovKry dySw vwsIAW dIAW loVW qy hwlwq Anuswr vKo vK rUp lYdIAW rhIAW[ pr BwvyN ieh PrWs dI rwj kRWqI sI jW rUs dI AwrQk qy rwjsI kRWqI, hr kRWqI dI AwpxI AwpxI ivcwrDwrw qy AwpxI AwpxI rUp ryKw sI[ gurU swihb ny jo kRWqI sMswr AMdr ilAWdI sI mnuKw jIvn dI kRWqI[ Awp ny sMswr ƒ AYsI jIvn jwc id`qI, jo sumyl sI inivrqI qy privrqI dw, iqAwg qy gRihn dw, jog qy rwj dw Drm qy sUrmgqI dw, AihMsk qy duSt dmn hox dw, vYrwg qy igAwn dw DIrj qy ibrhw dw, Ajyhy sumyl vwlI kRWqI ƒ kbUlx vwlw sMq ispwhI , jMg dy Kyqr AMdr qlvwr vwhuMdw hoieAw BI sdw sMq ispwhI, jMg dy Kyqr AMdr qlvwr vwhMudw hoieAw BI sdw vwihgurU dy BY ivc rhygw[ auh dunIAW AMdr j`s Ktdw hoieAw BI srIr ƒ nwSmwn smJ ky sMswrk js-Apjs qoN auqwhW rhygw[ DIrj qy ibbyk buDI vwly igAwn duAwrw auh Awpxy AMdrlIAW hr qrHW dIAW kmzorIAW qy FihdIAW klW qoN

bicAw rhygw[ ikRpwnDwrI hoxw suqMqrqw dw icMnH hY[ ieh is`K dy suqMqr jIvn dw pRqIk hY[ ikRpwn aus suqMqrqw dI inSwnI hY jo hr QW qy hr smyN AMdr Azwd jIvn jIaux qy iksy jwbr dI eIn nw mMnx dI hmySw icqwvnI idMdI hY[ ieh is`K ƒ hmySW aus gurU dI Xwd idvwauNdI hY ijs ny AkwlpurK qoN ibnW kdy iksy dI eIn nhIN sI mMnI[ is`K dI ikrpwn ies gl dI inSwnI hY ik is`K kdI vI gulwmI rwjsI hovy jW smwjk, AwrQk hovy jW BweIcwrk[ jy AsIN cwhuMdy hW ik swfI AxK kwiem rhy qW zrUrI hY AsIN ikRpwn kwiem rKIey[ Ssqr Dwrn krn ivc hI gurU pwqSwh dI KuSI hY[ jdoN gurU jI ny Kwlsy ƒ AMimRq CkwieAw sI qW aus smyN SSqr Dwrn krn dy hukm ƒ ibAwn krdy hoey kvI sMqoK isMG jI ny ies pRkwr vrvx kIqw hY: jb hmry drSn ko Awvhu[ bx sucyq SSqr sjwvhu[ krm ksw kr dyau idKweI[ hmrI KuSI hoie AiDkweI] ijs smyN dyS AMdr, bhu igxqI ƒ pRgt qor qy Awpxy Drm krm dI Kul nhIN sI, jdoN ihMdUAW dy mMdrW, qIrQW, bRwhmx qy gaU Awid qy tYks lgwieAw jWdw sI, jdoN aunHW leI koeI jlUs Awid kFxw, vwjw vjwauxw, GoVy qy cVnw, iksy pRkwr dw hiQAwr qQw Ssqr Awid lY ky iPrnw ivvrijq sI, aus smyN gurU goibMd isMG jI dw svyry Swm rxjIq ngwrw vjwauxw Aqy is`K dw is`K ƒ imlx smyN aucI Awvwz ivc, vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI Pqih bulwauxw, is`KW leI GoVy Aqy Ssqr ilAwaux dw hukm dyxw Aqy sB qoN vD ky ikRpwn ƒ is`KI rihq dw zrUrI AMg bxw dyxw, gulwmI vwlI dsw ivruD iek bhuq vfI bgwvq sI[ gurU hirgoibMd swihb jI dy smyN qoN lY ky is`K rwj dy AMq Bwv sMn 1849 qk is`KW ny kdI vI ikRpwn ƒ h`QoN nhI CifAw[ sMn 1849 ivc jdoN AMgryz ny ivSvwS Gwq fogrIAW, bRwhmxW, vzIrW qy jrnYlW dI shwieqw nwl juAwnW ƒ AwpxI AwpxI ikRpwn BuMjy r`K dyx dw hukm id`qw igAw[ hr is`K AwpxI ikRpwn ƒ bVy Awdr qy siqkwr nwl cuMmdw qy byhbl dSw AMdr ies ƒ BuMjy r`Kky lWBy ho jWdw[ aus smyN hryk is`K jwxdw sI ik auh AwpxI ikRpwn hI AMgryz srkwr dy hvwly nhIN kr irhw sgoN, ies dy nwl bVy mihMgy BwA leI AwzwdI ƒ Awpxy hQoN gvw irhw hY[ is`KW dy aus smyN vfy du`K dw kwrn rwj Bwg dw Kusxw nhIN sI blik SoRmxI gurmiq cyqnw (17) ApRYl 2016

hr is`K ieh smJdw sI ik auh ikrpwn ƒ hQoN Cf ky gulwmI KrId irhw hY[ AMgryz srkwr dw db-dbw hoieAw[ pMjwb AMdr Awrmz AYkt lwgU ho jwx nwl is`KW leI gwqry vwlI ikRpwn pihnx dw svwl Kqm ho igAw[ pRMqU ikRpwn ho is`K leI Azwd jIvn dI pRqIk sI jo gulwmI dIAW zMzIrW ƒ ktx vwlI krgIDr pwqSwh dI ipAwrI bKiSS sI, aus ikRpwn ƒ is`K ikvyN Bu`l skdy sn[ AkwlI lihr smyN ikRpwn dI AzwdI ihq morcw lgw qW mjbUr ho ky AMgryz srkwr ƒ is`KW leI ikRpwn ibnW uksy imQI lMbweI dy pihnx dI KulH dyxI peI[ ieh hY ikrpwn dw mh`qvpUrn Swndwr ieiqhws[ so jykr swƒ ieiqhws dI mh`qqw smJ pY jwey qW iPr ikRpwn ƒ gl pihnx qoN koeI ikvyN ienkwrI ho skdw hY? 5. kCihrw: l`k duAwly pihixAw hoieAw kCihrw ijQy nMgyj ƒ pUrI qrHW Fkdw hY auQy ies g`l dw vI pRqIk hY ik is`K ny Awpxw Awcrx au~cw qy su`cw rKxw hY[ ieh pMj kkwr ijQy srIr dIAW jrUrI loVW ƒ pUrw krn vwly hn auQy ienHW ƒ pihnx nwl aus rUp ƒ sMpUrnqw imldI hY jo rUp is`K ienHW ƒ ipAwrdw hY Aqy Awpxy AMg sMg rKdw hY[ is`K ny kkwr ies leI Dwrn krny hn, ikauNik AYsw krnw is`K ƒ gurU jI dw hukm hY, ikauNik gurU jI dI pRsMnqw ienHW ƒ pihnx ivc hY ies leI is`K iksy kkwr dw iqAwg nhIN kr skdw: gurU swihb dw Awpxw Purmwn hY ik mYN is`K ƒ kkwr Dwrn krn qoN Cot nhIN dy skdw[ Awp PurmwauNdy hn: inSwny isKI eI pMj hrP kwP] hrigz nw bwSd eI pMj muAw&] kVw kwrdy kC kMGw ibdwn] ibnW kys hyc Asq jumlw inSwn] bwxI qy bwxw: gurU swihb dI pRsMnqw lYx vwsqy ijQy AsIN pMj kkwrW vwlw bwxw sjwauNdy hY auQy nwl hI Awpxy bol qol qy vrqx ivhwr ƒ gurU dy AnukUl bxwauxw vI bhuq jrUrI hY[ jy swfw bwhrlw srUp qW Kwlsy vwlw hY pr AMdr Kwlsy vwly gux nhIN, auh gux ijnHW guxW krky swƒ ieh pMj kkwr bKSy gey sn, jy auh swfy jIvn AMdr nhIN qW swfw bwhrlw bwxw gurU swihb dIAW nzrw ivc ByK bx jwvygw Aqy ByKI mnu`K vwsqy gurU dy crnW ivc koeI QW nhIN[ ies nukqy ƒ hor spSt krn leI AsI iek audwhrx lYNdy hW[ hr dyS hkUmq dw Awpxw Awpxw is`kw huMdw hY[ ijs aupr sMbMdq bwdSwh jW rwj dI pRvwxq mohr huMdI hY[ jykr


AijhI mohr is`ky au~qy n aukrI hovy qW is`ky dw kuJ mul nhIN pYNdw[ is`ky qy l`gI mohr is`ky dI (face value) zwhr krdI hY[ ies mohr qoN swƒ ies inscw huMdw hY ik dyS AMdr ijQy vI ieh iljwieAw jwvygw ieh Awpxw mul puAwiegw[ pr keI vwr is`ky dI mohr TIk huMdI hY: iPr vI aisƒ Kotw kih ky moV idqw jWdw hY ikauNik aus AMdr prvwxq imxqI dw sonw jW cWdI nhIN huMdI[ ies ƒ is`ky dI (intrinsic Value) smJo[ so auhI is`kw pRvwn cVHdw hY ujs dI mohr vI TIk hovy aus ƒ bnwaux vwlI vrqI geI Dwq vI pUrI mwqrW ivc SuD hovy[ TIk iesy qrHW gurU dy is`KW vwsqy bwxw Aqy bwxI hY[ bwxw Kwlsw pMQ dI jQybMdI dw isMgwr hY[ bwxw ies dI Awqmw dw AwDwr hY[ ijvyN iksy srIr dI soBw Awqmw nwl hY, ievyN hI is`K dy jIvn leI gurU dw bwxw Aqy gurU dI bwxI hY[ jo bwxw qW Kwlsy vwlw r`Kdy hn pr AMdr is`KI jIvn dI lwg nhIN, AMimRDwrI gur is`KW vwly gux nhIN, qdoN AYsw bwxw inrpuyK bx jWdw hY[ iesy qrHW ijnHW AMdr bwxI dw AwDwr qW hY, prMqU isMGW vwlw bwxw AQvw rUp nhIN. auh prvwxq srkwrI mohr qoN ibnW aus is`ky dI inAweI hI hn, jy Kwlsw jQybMdI mohr qoN ibnW aus nhIN pvw skdw[ ies leI gurU dy isMGW leI gurU dI bwxI Aqy gurU dw bwxw donyN ivSys mh`qqw rKdy hn[ AsIN ies lyK ƒ siqgurU goibMd isMG jI dy aucwry hoey ies sv`eIey nwl smwpq krdy hW[ jwgq joiq jpY insbwsur ibnW mn nYk n AwnY] pUrn pyRm pRqIq sjY, bRqgor mVI m`t BUl n mwnY] qIrQ dwn dieAw qp sMjm eyk ibnw nih eyk pCwnY] pUrn joiq jgY Gt mYN, qb Kwls qwih nKwls jwnY] Awpxy AMdr pUrn joq dw jg pYxw hI ^wlsw hoxw hY[ -0-

BweI jgqwr isMG qwrw ny iliKAw iqMn pMinAW dw p`qr vwihgurU jI kw Kwlsw] vwihgurU jI kI Piqh] mwxXog j`j swihb is`KW v`loN ihMdusqwn AMgryzW qoN Awzwd krvwaux leI 90% kurbwnIAW id`qIAW geIAW[ 1947 dI vMf qoN pihlW gWDI nihrU qy ptyl vloN is`K lIfrW nwl vwAdw kIqw sI ik auhnW ƒ AwzwdI qoN bwAd dyS dY au~qrI iK`qy ivc Aijhw KudmuKiqAwr iK`qw id`qw jwvygw ij`Qy isK AwzwdI dI in`G mwx skxgy[ pr dyS Awzwd hox qoN bwAd Awpxy kIqy vwAidAW qoN ieh lIfr mukr gey[ AwzwdI dI vMf smyN is`K kOm nwl ivSvwSGwq kr im`Q ky T`gI kIqI geI[ jdoN ihMdosqwn dw sMivDwn iliKAw igAw aus iv`c Dwrw 25 qihq is`KW ƒ kysDwrI ihMdU ilK ky is`K ie`k v`KrI kOm dy sMklp ƒ Kqm krn dI koiSS kIqI geI[ ijs ny is`K kOm dI rwjsI pihcwx Aqy s`iBAwcwrk ivl`Kxqw qoN v`Kry kr id`qw[ ijs krky is`K kOm dy ƒmwieMdAW ny Aijhy sMivDwnk dy ieMqjwm ƒ pRvwn krn qoN nWh krky ies sMivDwn dy mUl dsqwvyj au~qy Awpxy dsKq krn qoN ienkwr kr id`qw[ id`lI q^q dI hkUmq v`loN 10 AkqUbr 1947 ƒ srkUlr jwrI krky is`KW ƒ zrwiem pySWw kOm krwr krky, is`KW ƒ dUjy drjy dy SihrI hox dw Aihsws krvwieAw igAW[ is`K kOm dy AWgUAW ny AwpxIAW mMgW leI SWqmeI morcy lwey qy hzwrW isMGW ny igRPqwrIAW id`qIAW, sYNkVy isMG Aqy b`cy puls dIAW golIAW dw iSkwr hoky ShId hoey[ iPr 1 nMvbr 1966 ƒ id`lI q^q dI hkUmq v`loN Aijhw lMGVw pMjwb sUbw hoNd ivc ilAWdw igAw[ ijs iv`c pMjwbI boldy keI ielwikAW ƒ pMjwb qoN Koh ilAw igAw[ pwxIAW dI vMf dy mwmly iv`c vI pMjwb dy ihqW ƒ A`KoN proKy kIqw igAw[ pMjwb ƒ AwriQk pKoN kmzor krn leI pMjwb pwxI irpyrIAn kwnMUn dIAW D`jIAW aufw ky, Awpxy bxwey ivDwn dI aulMGxw krky Aqy kOmWqrI kwƒn ƒ pwsy vgwh ky mwrky, pMjwb qy QoipAw igAw[ jUn 1984 iv`c ihMdosqwn dI jwbq Aqy iPrkU soc vwlI srkwr ny swfy drbwr swihb AMimRqsr Aqy hor gurduvwirAW qy vihSIAW qrIky nwl hmlw krky is`KW dI AxK ƒ mlIAwmyt krn dI koiSS kIqI[ sRI Akwl q^q swihb dI iemwrq Fih kr id`qI geI[ sRI drbwr swihb is`K kOm dy pwvn AsQwn au~qy goly mwry gey Aqy gurU gMRQ swihb dI bIV au~qy POj v`loN dwgIAW golIAW l`gIAW[ ieMdrW gWDI v`loN hmly dw idn vI auh imiQAW igAw[ jdoN BwrI igxqI iv`c is`K sMgq ie`kTI ho ky sRI gurU Arjn dyv jI dw ShIdI idhwVw mnw rhI sI[ ijs nwl sYNkiVAW dI igxqI iv`c bzurgW, nojvwnW, bIbIAW Aqy is`K b`icAW ƒ golIAW mwr ky ShId kr id`qw igAw[ nvMbr 1984 iv`c id`lI Aqy ihMdosqwn dy hor v`fy SihrW iv`c 10,000 qoN v`D is`KW dw kqlyAwm kIqw igAw[ is`KW dy glW iv`c twier pw ky izMdw swiVAW igAw, bIbIAW nwl blqkwr kIqy gey ArbW dI jwiedwd ic`ty idnI lUtI geI[ j`j swihb, G`tigxqIAW leI ies dyS dw kwƒn v`Krw hY Aqy bhuigxqIAW leI vKrw[ jykr bhuigxqI vwly bMidAW ny ieMdrw gWDI dI igRPqwrI dy ivroD c zhwj Agvw kIqw qW aunHW ƒ minstr bxw id`qw igAw[ jykr is`K nOjvwnW ny sRI drbwr swihb dy hmly dy ros vjoN Aqy pMjwb nwl ho rhI DkySwhI dy ivroD c zhwj Agvw kIqw qW auhnW ƒ dyS DRohI AwKky aumr kYd dIAW sjwvW id`qIAW geIAW[ ieMdrW gWDI ƒ ausdy duSt krmW dI szw dyx vwly isMGW ƒ qW PWsI dy id`qI geI[ pr nvMbr 84 dy ds hzwr qoN v`D is`KW dy kqlyAwm leI ijMmyvwr Tihrwey gey kWgrsI AwgUAW ƒ minstr bxwieAw igAw[ 31 swl qoN is`K kOm v`loN muzwhry krky, ApIlW krky Aqy Adwlq qoN ienswP leI pukwr kIqI geI, pr A`j q`k iksy vI Adwlq v`loN iksy ƒ sjw nhIN id`qI geI[ kI 1992 iv`c muslmwnW dI bwbrI msijd Fwhux leI ilbryhwn kimSn v`loN ijMmyvwr Tihrwey gey nyqwvW ƒ koeI sjw hoeI hY? kI jsits SRI ikRSnw kimSn dI irpyAr c 1992 iv`c muMbeI c 900 muslmwnW dw kqlyAwm ivc ijMmyvwr Tihrwey gey iSv sYnw Aqy Bwjpw AwgUAW ƒ koeI Sjw id`qI geI? gujrwq iv`c goDrw kWf dy doS iv`c 11 ƒ PWsI, 20 ƒ aumr kYd dI szw suxweI geI pr ies dy ault gujrwq iv`c hzwrW in`hQy muslmwnW dw kqlyAwm krn vwly iPrkU nyqwvW Aqy puils AiDkwrIAW ƒ iksy Adwlq v`loN koeI szw nhIN id`qI geI[ j`j swihb ihMdosqwn iv`c 1947 qoN bwAd G`tigxqIAW nwl ho rhy julmW dI dwsqwn bVI lMbI hY jo ik hux q`k inrMqr jwrI hY[ j`j swihb G`tigxqIAW nwl ho rhIAW byiensw&IAW krky Aqy AdwlqW v`loN G`tigxqIAW ƒ iensw& nw dyx krky mYƒ ihMdosqwn dI AdwlqI isstm au~qy iksy qrHW dw vI koeI ivSvwS nhIN hY[ ies krky mYN Awpxw kys lVnw nhIN cwhuMdw Aqy nw hI myry v`loN vkIl Adwlq iv`c bcwA p`K leI pyS hovygw[ qusIN jo vI PYslw dyvogy mYƒ iKVyH m`Qy mnzUr hovygw[ -0SoRmxI gurmiq cyqnw (18) ApRYl 2016


j

doN koeI byVw iksy GuMmxGyrI (BMvr) ivc jwvy qW aus hvn-X`g kIqy jw rhy hn, 'mVHIAW' qy m`Qy tyky jw rhy hn Aqy auQy AKMf ivcwly svwrW dI jwn ƒ bx AwauNdI hY ikauNik byVy dI pwT Awid krwey jw rhy hn[ ieh aunHW lokW dI sjw hY ijnHW ny dSm AwpxI hoNd hI Kqry ivc peI huMdI hY[ keI vwr qW byVw pwqSwh dw ieh sMdyS lokW q`k phuMcwauxw sI: jwgq joiq jpY ins bwsru, mlwhW Aqy svwrW smyq smuMdr jW ndI dI ByNt cVH jWdw hY, grk ho jWdw hY[ kuJ AijhI dSw A`j is`K pMQ dI hY[ eyk ibnw mn nYk n AwnY] ies dSw ny is`K pMQ dy ihqYSI ƒ icMqw dy fMUGy swgr pUrn pyRm pRqIq sjY, ivc goqy luAwauxy SurU kr id`qy hn[ bRq gor mVI m`t BUl n mwnY] ieh bhuq du`K dI g`l hY ik is`K-pMQ dy qIrQ dwn dieAw qp sMjm, byVy dy mlwh GoVy vyc ky su`qy pey hn, eyk ibnW nih eyk pCwnY] iblkul hI lwpRvwh hn[ aunHW ƒ byVy dI pUrn joiq jgY Gt mY, fwvW-fol dI dSw dI koeI icMqw nhIN[ qb Kwls qwih nKwls jwnY]1] Awpxy in`jI ih`qW ƒ swhmxy r`K ky ikrpwl isMG ‘cMdn’ luiDAwxw is`KW dI kyNdrI jQybMdI vloN auhnW ny pMQ dI ie`zq- AwbrU, gurU swihbwn dw sMdyS pMjwb Br Awn-Swn qy ie`QoN qk ik hoNd vI ivc nw phuMcwey jwx krky Aqy dwA qy lgw id`qI hY[ A`gy pMQk nvykly is`K-siBAwcwr dy AwgUAW dI soc huMdI sI- 'pMQ pRcwr-pRswr vloN A`KW mItI jIvY, mYN mrW, pr Ajoky AwgUAW r`Kx kr ky, swD-vws pMjwb dy dI soc ies dy iblkul ault ho v`fy SihrW qoN lY ky hryk ipMf ivc geI hY[isAwsI qwkq, AwriQk PYl cu`kw hY[ ies krky lwBW Aqy votW leI pMQ ƒ ic`ty bRwhmxvwdI soc Aqy krm-kWfW vyicAw jw irhw hY[ dw dYNq is`KI ƒ lgpg ingl A`j sm`ucy-smuMdr dI hwlq cu`kw hY[ is`KW dI ijhVI jQybMdI hor iBAwnk ho geI hY[ A`gy qW SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dy smuMdr ivc smuMdrI jIv &YsilAW ƒ AmlI rUp ivc lwgU (jwnvr) hI huMdy sn, ijnHW qoN krn leO hoNd ivc ilAWdI geI smuMdrW ivc auqrn vwly mnu`KW ƒ sI Aqy ijsdy mu`Fly mYNbrW ƒ Kqrw huMdw sI pr ieh smuMdrI AMimRq CkVw lwzmI sI, auh A`j byiVAW dw kuJ ivgwV nhIN skdy 'Drm-inrp`K' bx geI hY, sn[ A`j sMswr-smuMdr dI qih ivc ivroDI ivcwrDwrwvW dIAW ijsdy muKI hux AMimRq CkV qoN hI mUMh moV rhy hn[ SkqISwlI pn-fu`bIAW, GuMm rhIAW hn, jo ivroDI byiVAW dI idn-rwq is`K-pMQ kol sRI gurU gMRQ swihb jI dI isDWqk syD Anuswr, is`K Koj ivc rihMdIAW hn qW ik smW pYx 'qy aunHW ƒ qbwh kr skx[ iehI Drm dy mu`Fly AsUlW is`KI dy inAwrypn dI kwiemI Aqy pMQk eykqw hwlq Bwrq-smuMdr ivc is`KI-pMQ dy byVy dI hY[ kwiem r`Kx leI &Ysly krn dw AiDkwr hY, pr ieh &Ysly pMQk pMQ-byVy dy mlwhW ƒ suK-Awrwm dy swDwnW dy lwlc dy ky kurwhy jiQAW/sMsQwvW ƒ iml bYT ky krny cwhIdy hn[ bIqy smyN ivc v`K-v`K pwieAw jw irhw hY, mwieAw dI nINdry suAwieAw jw irhw hY, mdhoS imslW dy pRqIinDI iml ky &Ysly krdy rhy hn, ijnHW ƒ sRI Akwl q^q kIqw jw irhw hY[ ies byVy ƒ duSmxW dIAW pnfu`bIAw qoN qW lgwqwr swihb dw jQydwr pVH ky suxwaudW sI; pr A`j ieh AiDkwr kuJ ^qrw bixAw hI hoieAw hY, auh ies byVy ƒ nukswn vI phuMcweI jw ivAkqIAW (jQydwrW) q`k sIimq ho ky rih igAw hY[ ip`Cy ijhy hI ies rhIAw hn[ pr sB qoN icMqwjnk g`l ieh hY ik duSmx swfw rUp Dwrn AiDkwr dI durvrqoN kIqI geI hY Aqy q^q ny dUjy q^q dy &YsilAW dy kr ky, ies byVy ivc svwr ho cu`ky hn Aqy aunHW ny swfy AnykW swQIAW ƒ iKlw& hukmnwmy jwrI kIqy hn, ijs kwrn smu`cI kOm sMswr swhmxy swfy nwloN qoV ky Awpxy nwl joV ilAw hY[ AsIN vYrIAW dy jwl ivc burI Srmswr hoeI hY[ qrHW Ps cu`ky hW[ ibprvwd, swDvwd, dyhvwd Aqy dyhDwrI-gurU vwd is`K Drm Aqy is`K ieiqhws bwry skUlW-kwljW dIAW pusqkW ivc dIAW AnykW pnfu`bIAW pMQ-byVy ƒ nSt krn leI jIA-qoV Xqn kr Zlq Aqy gumrwhkuMn jwxkwrI id`qI jw rhI hY[ A^bwrW rswilAW, rhIAW hn[ rwjnIiqk srpRsqI kr pRwpq krky ieh lok hor mwrU Skl tI.vI. cYnlW Aqy i&lmW ivc Apmwnjnk ilKqW ilKIAW/ idKweIAW Dwrn krI jw rhy hn[ pMQ-byVy dy mlwh ssqI-Suhrq hwsl krn leI, jw rhIAW hn, pr izMmyvwr s`jxw 'qy koeI Asr nhIN ho irhw[ swry vot-bYNk ƒ p`kw bxwaux leI isAwsI kursI q`k phuMcx leI jw ies lMbIAW qwx ky pey hoey hn[ kursI qy p`kI pkV bxwaux leI swry kwiedy-kwƒn qwk 'qy r`K ky, bVI 1984 ivc is`K, bhu-igxqI vwilAW dy A`iqAwcwrW dw iSkwr hoey[ bySrmI nwl vYrIAW dIAW pnf`bIAW ƒ Awpxy v`l Awaux dw s`dw dy rhy isAwsI srpRsqI nwl is`KW dw pUry dyS ivc kqilAwm hoieAw, pr hn[ is`KW ƒ Aqy q`k inAw nhIN imilAw[ is`KW dy kwql SryAwm GuMm rhy AwgUAW dw isDWqk jW ivcwrDwrk dIvwlIAwpn ieQoN q`k inkl hn, ielYkSnW lVHdy hn Aqy mMqrI-pdW nwl invwjy jWdy hn; aunHW ƒ cu`kw hY ik is`K Drm dy mu`Fly AsUl 'Sbd-gurU dI AgvweI' ƒ ip`T dy ky szw imlx dI g`l qW socI vI nhIN jw skdI[ dUjy pwsy srdwr ikhr swfy cotI dy nyqw 'dyhDwrI gurUAW' A`gy msqk Jukw rhy hn[ id`K qoN isMG vrgy inrdoS is`KW ƒ cVHWauz ivc bVI qqprqw ivKweI geI sI drSnI isMG l`gx vwly AnmqI gRMQW dy sYNkVy pwT ieko smyN krw rhy hn; Aqy hzwrW nOjuAwn Ajy vI jylHW ivc sV rhy hn[... pr kOmI qOr 'qy

^wlsw pMQ dw byVw GuMmxGyrI ivc

SoRmxI gurmiq cyqnw (19) ApRYl 2016


doSIAW ƒ szw duAwaux leI Aqy nOjuAwnw ƒ jylHW ivcoN kFwaux leI koeI sMGrS nhIN iviFAw jw irhw; kyvl AKbwrI ibAwnW nwl kMm swirAw jw irhw hY[ hW, isAwsI rotIAW sukx leI is`KW nwl hoeIAWqy ho rhIAW izAwdqIAW dw izkr kIqw jWdw hY[ ijnHW mMgW leI Drm-Xu`D vrgy morcy lwey gey, auh mMgW pUrI qrHW Blw id`qIAW geIAW hn, isAwsI dsqIAW inBwaux leI is`KI Aqy is`KW dI g`l krn qoN qobw kr leI geI hY[... kOm ny ieh idn vI vyKxy sn[ AYsI drdnwk dSw hY pMQ-byVy dI[ies byVy dy kuJ sUJvwn svwr Aijhy hn, jo Awp byVy ƒ A`gy qorn dI smr`Qw nhIN r`Kdy[ auh smyN-smyN byVy ƒ bMny lwaux dIAW qrkIbW pyS krdy rihMdy hn, pr Anmqw, mnmqw qy durmqW dy ngwrKwny dy Sor ivc, aunHW dI qUqI ƒ koeI nhIN suxdw[ ieh pMQ-drdI i&krmMd hn, pr Coty=Coty msilAW qy Awps ivc KihbVdy rihMdy hn[ kdy gurbwxI Aqy gurmiq ivcwrDwrw dI ivAwiKAw, kdy ieiqhwsk q`QW AQy rihq mrXwdw dy m`q-Byd ienHW ivc mn-mutwv pYdw krI r`Kdy hn[ sB dw inSwnw qW iek hY, pr iek dUjy qoN mUMh Pyr ky bYTy hoey hn[ is`KW dI AnmqI dSw ƒ vyK ky k`tVpMQI AnmqI sMsQwvW is`K ivcwrDwrw qy ieiqhws ƒ gMDlw krn ivc l`gIAW hoeIAW hn qW ik is`KW ƒ BwrqI 'muK-Dwrw' ivc ilAWdw jw sky[iesy durBwvnw nwl hI dsm gMMRQ ƒ gurU gMRQ swihb dy SrIk dy qOr qy sQwipq kIqw jw irhw hY[ sB ƒ ieh pqw hY ik dsm pwqSwh dy smyN dsm gMRQ nwm dw koeI gMRQ mOjUd nhIN sI Aqy siqgurW ny gurU gRMQ swihb jI ƒ guirAweI id`qI sI[ aunHW dy pwvn hukmW ƒ Xwd r`Kx leI is`K Ardws qoN bwAd roz 'AwigAw BeI Akwl kI' vwlw dohrw pVHdy hn Aqy 'gurU mwnIE gMRQ' aucwrdy hn[ pr is`KW dy do q^qW 'qy sRI gurU gMRQ swihb jI dy do q^qW 'qy sRI gurU gRMQ swihb jI dy nwl hI 'dsm gRMQ' dw pRkwS kIqw jWdw hY[ sMgqW dohW ƒ hI m`Qw tykdIAW hn[ ieh is`K pMQ dy Awpxy &Ysly dI hI aulMGxw hY[ is`K pMQ vloN pRvwinq 'is`K rihq mrXwdw' ivc ieh sp`St rUp ivc ikoKAw hoieAw hY ik- "sRI gurU gRMQ swihb jI dy vwkr (qu`l/brwbr) iksy pusqk ƒ AsQwpn nhIN krnw[" AijhIAW sMsQwvW hI 'is`K ihMdU hI hn, dw rwg bwr-bwr AlwpdIAW rihMdIAW hn[ ienHW dy nyqw gurU swihbwn bwry vI BulyKw pwaU qy is`K-ihridAW ƒ duKwaux vwly ibAwn idMdy rihMdy hn[ ienHW dy vyqw gurU swihbwn bwry vI BulyKw pwaU qy is`K-ihridAWW ƒ duKwaux vwly ibAwn idMdy rihMdy hn[ AijhIAW hrkqW is`KW fy kyNdrI Sihr 'AMimRqsr' ivKy vI kIqIAW geIAW hn[ ienHW lokW ny qW ieQoN q`k vI kuPr qoilAw sI ik aunHW dy mYNbrW ny dyS dI vMf smyN sRI hirmMdr swihb dI muslmwnW qoN r`iKAw kIqI sI[ ieho ijhIAW g`lW sux ky vI swfy mUMh ivc GuMgxIAW pweI r`Kdy hn[ Awm ikrqI is`K AwrQk mMdhwlI dy iSkwr hn[ ZrIbI kwrn b`icAW dI pVHweI, ibmwrIAW qoN ielwj Aqy b`icAW dy AnMd kwrj krn ivc muSklW dw swhmxw kr rhy hn[ kroVW nwnk nwmlyvw (isklIgr, lubwxy, vxjwry Awid) A`q dI ZrIbI ivc idn ktI kr rhy hn, hor DrmW vwly iK`c rhy hn pr is`K Awpxw pYsw gurduAwirAW 'qy sMgmrmr Aqy sonw luAwaux, kIrqn drbwrW qy jlUsw ivc lweI jw rhy hn[ pMjwb ivc vI is`KW ny Awpxy Awp ƒ au~cIAW qy nIvIAW jwqW ivc vMf ilAw hY[ keI QweIN qW AKOqI au`cI jwq vwly dUijAW ƒ Awpxy

SmSwnGwtW 'qy muridAW dw sskwr vI nhIN krn idMdy[ lMgr jo ik jwq-pwq dy Prk ƒ imtwaux leI clwieAw igAw sI, auh vI keI QwvW qy AKOqI nIvIAW jwqW dy lokW leI v`Krw bxwieAw jWdw hY[.....ies qrHW is`KW ivcoN is`KI (gurmiq) dI Bwvnw hI Alop kIqI jw rhI hY[ ijs GuMmxGyrI ivc is`K pMQ dw byVw Ps igAw hY, aus ivc inpuMn mlwh hI k`F skdy hn[ ieh smyN dI POrI loV hY ik pMQ drdI, hr qrHW dy mq-Byd Bulw ky iml bYTx Aqy is`K pMQ dI hoNd ƒ bcwaux dy AwhrW ivc jut jwx[ ies leI sRI gurU gRMQ swihb dI ivcwrDwrw dw pRcwrpRswr jMgI p`Dr qy krnw cwhIdw hY[ smW-b`D poRgrwm bxw ky, pihlW pMjwb ivc, iPr pUry dyS ivc Aqy ivdySW ivc iPr pUry-sMdyS phuMcweIAw jwxw zrUrI hY[ ies g`l ƒ inKwr ky pyS krnw cwhIdw hY ik sRI gurU gMRQ swihb jI dI ivcwrDwrw Ajoky mnu`KW dIAW sm`isAwvW ƒ ikvyN ^qm kr skdI hY Aqy pMjwb ivc PYly AivSvws Awpw=DwpI , klh-klyS, ihMsk kwrvweIAW, AwrQk nw-brwbrI Awid ƒ ikvyN ^qm kr skdI hY[ gurU swihbW ny sMswr ƒ aiqm ivcwrDwrw dyx dy nwl ies dI swrQkqw ƒ pRgtwaux leI is`K pRBwvI ngr vswey sn, ijnHW qoN is`KI jIvn dy Jlkwry pYNdy sn:AwdrSk is`K smwj dw pqw lgdw sI[ is`KW dw gurU aupr pUrw ivSvws sI[ AnmqW dy lok ienHW vl dyK ky m`lo-mlI iK`cy AwauNdy sn[ A`j smu`cy pMjwb ivc Aijhw vwqwvrx pYdw krn dI loV hY[ GtoN Gt hr izlyH ivc kuJ ipMfW dy grup bxw ky aunHW ivc lgwqwr gurmiq dw pRcwr krnw cwhIdw hY qW ju lokW dy jIvn dy Jlkwry pYx[ Aijhy ielwikAw dI igxqI vDw ky pUry pMjwb ƒ gurmiq dy rMg ivc rMgxw cwhIdw hY[ AijhI is`KI vwqwvrx ƒ dySivdySW dy lokW ƒ is`KI v`l pRyirq krnw cwhIdw hY[ ieh pivqr kwrj kyvl auhI is`K kr skdw hY jo Awp is`KI dy rMgx ivc rMgy hox[ kyvl mwqr isDWqW dI au~cqw is`D krn nwl jW pRcwr nwl smwj nhIN bdilAW jw skdw[ jd q`k kuJ mnu`K rol mwfl nw bxn[ Aijhy mnu`K jdoN gurU swihbW dw purwqn guris`KW dw jIvn lokW dy swhmxy rKdy hn qW vDyry pRBwv pYNdw hY[hryk guris`K (iesqrI qy purK) ƒ pRcwr syvw ivc ih`sw pwauxw cwhIdw hY[ Awpxy mu`hly dy b`icAW ƒ ie`kTw krky auhnW ƒ gurbwxI dw pwT, srl ieiqhws, 'coN swKIAW Aqy gur-aupdyS idRVH krvwauxy cwhIdy hn[ swfy Xqn lgwqwr Aqy idRVHqw nwl hoxy cwhIdy hn[ qW hI gurmiq pRBwvI vwqwvrx iqAwr ho skygw[ Aijhw vwqwvrx iqAwr hox mgroN is`KW dI koeI isAwsI puzISn vI bxweI jw skdI hY[ keI FwhU qy AwlsI ibrQI vwly is`K ieh kihMdy hn ik ijs gurU ny pMQ ƒ swijAw sI, aus ƒ pMQ dI bhuq icMqw hY, ies leI swƒ pRySwn nhIN hoxw cwhIdw ik pMQ ƒ swjx vwly ny ieh AMiqm aupdyS id`qw sI: Awqmw gRMQ ivc qy srIr pMQ ivc[ iesdw Bwv ieh hY ik ivcwrDwrk syD sRI gurU gMRQ swihb jI qoN imlxI hY Aqy gurU dy srIr vwly kwrj gurU pMQ ny krny hn[ ies leI jo kMm gurU ny krny hn auh kMm gurU gRMQ swihb dI syD lY ky is`Kw ny krny hn[ jdoN is`K Awpxy Prz ƒ smJ ky koeI syvw dw kwrj krdy hn, siqgurU aunHW dy AMg-sMg shweI ho jWdy hn[ BweI gurdws jI dI ies ivcwr ƒ ies qrHW pRgt krdy hn: crn srn gur, eyk pYNfw jwie cl, siqgurU koit pYNfw Awgy hoie lyq hY[ -0-

SoRmxI gurmiq cyqnw (20) ApRYl 2016


ivSyS lyK

29 ApRYl 1986 dy Kwilsqwn AYlwnnwmy qoN 30 swl bwAd

2

iksy iK`qy ivc KwlseI isDwqW ƒ pRxwey lokW duAwrw 9 AprYl 1986 ƒ Kwilsqwn dw AYLwn 26 du inAwvI s`qw sQwpq krn qoN bwAd vI rwj krygw jnvrI 1986 ƒ hoey srb`q Kwlsy vloN AYfvokyt ^wlsw dw nwArw bulMd kIqw jwvygw[ QwpI pMQk kmytI ny kr id`qw sI Aqy aus jspwl isMG “rwj krygw ^wlsw” dI prwpqI leI pMQ dw AYlwnnwmy muqwbk Kwlsw jI kw rwj sQwpq kr leI mMJpur sMGrS v`K-v`K rUpW-vysW ivc c`ldw rihMdw hY, kdy qlI sMGrS kIqw igAw ijs ivc hzwrW is`KW ny AwpxIAW au`qy sIs Drky Aqy kdy qlI au`qy soc Drky[ kdy gurU ShwdqW id`qIAW Aqy 30 swlW dy lMmy vkPy bwAd A`j loV hY ik vrqmwn bdly smyN qy hlwq muqwbk iek vwr iPr gurmuK Arjn pwqSwh SwqmeI Shwdq dw jwm pINdy hn Aqy kdy gurU hrgoibMd ipAwry sPW ibCw ky AwpxI ilv ƒ gurU crnW ivc joV-bYT ky ShIdW dy swihb jI bwz dw kwrn bxw ky is`KW ƒ jMg dw rUhwnI qjrbw idvwauNdy supinAW ƒ swkwr krn leI kmrk`sy krn[ swƒ Kwilsqwn nwl hn [kdy gurU qyg bhwdr jI Awpxw sIs Byt krdy hn Aqy kdy gurU goibMd isMG jI ikrpwn nwl Awpxy juVIAW qy joVIAW geIAW swry qrHW is` KW dy sIs lY ky auhnW ƒ pMjW dIAW g`lW dy rU-b-rU hoxw cwhIdw ipAwirAW dw iKqwb idMdy hn[ kdy qW hY[ipClw muqwilAw krky hI A`gy gurU dw lwflw pu`qr bMdw isMG Awp viDAw jw skdw hY[Kws g`l ik 30 ikrpwn nwl duStW ƒ sMGwrdw hY Aqy swl bwAd A`j nvIN pIVI juAwn ho kdy Awp hI gurU-ipAwr ivc zwlm dI geI hY auhnW ƒ hI A`gy hr p`K qoN qlvwr ƒ is`K dy KUn dw suAwd cKx Kwilsqwn dy sMGrS ƒ AgvweI dyxI idMdw hoieAw Shwdq dw jwm pINdw hY[ cwhIdI hY[ kdy gurDwmW dy pRbMD ƒ suDwrn leI Kwlsw Aqy Kwilsqwn: is`K rylg`fIAW Q`ly sIs Byt krdy qy sUrj swrI dunIAW ƒ ibnW iksy jM fW nwl bMn ky swVy jWdy hn Aqy kdy iBMn-Byd dy roSnI qy in`G idMdw hY[ sRI Akwl qKq swihb jI dI mwx ausdIAW ikrnW bRihmMf dI hr aus mirXwdw leI duSt POjIAW ƒ lohy dy nu`kr q`k pu`jx dw Xqn krdIAW hn srb`q Kwlsw 1986 dy iek`T dw iek idRS cxy cbwey jWdy hn[ ij`Qy pu`jx dI s`iqAw aus kol huMdI hY srb`q ^wlsy dIAW BwvnwvW dI qrzmwnI 29 AprYl 1986 ƒ pMQk jW jo vI ausdy snmu`K Aw jWdw hY auh ausdI rOSnI dw pwqr bx jWdw kmy t I vloN ^wilsqwn dw AYlwn krky kIqI geI qy pMQ ny AYlwnIAw rUp hY[dyKx vwlI g`l hY ik sUrj ƒ roSnI dyx leI Awp iek Dury 'qy kwiem rihxw pYdw hY BwvyN ik auh Awpxy-Awp dy duAwly GuMmdw rihMdw hY Bwv ik ivc id`lI q^q dy iKlwP hiQAwrbMd sMGrS dw ibgl vjwieAw[ ^wilsqwn qoN Bwv iek Aijhy iK`qy qoN hY ij`Qy dsvyN nwnk vloN prgt auh gqISIl rihMdw vI hY pr Awpxy AkIdy qoN foldw vI nhIN[ gurU nwnk swihb ny lokweI ƒ suc`jI jIvn jwc drswEx leI dsW kIqy ^wlsy dI qrzy-ijMdgI ƒ mwnqw imlI hovy qy ij`QoN au`T ky ^wlsw jwimAW ivc v`K-v`K qrIikAW nwl smJwauNxw kIqw qy Akwl purK dw dunIAW dy qmwm lokW dI rUhwnI, smwijk qy AwriQk qr`kI leI sUrj mnu`Kqw pRqI sunyhw sbd gurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy rUp ivc pRkwSmwn dIAW ikrnW vWg phuMcy[ Asl ivc Kwilsqwn “rwj krygw ^wlsw” sMklp dI pUrqI leI kIqw qy nwl hI iek Aijhy mnu`K ƒ prgtwieAw ijs ƒ Kwlsw ikhw iek pVwA hY ikauNik Kwilsqwn qW A`j jW Blky bx jwvygw qy jWdw hY, jo ij`Qy Akwl purK dy bKSy gurU gMRQ swihb dy Adb siqkwr leI pihrydwr hY au`Qy sbd gurU duAwrw drsweI jIvn-jwc ƒ iek nmUny Kwilsqwn dI pRwpqI leI c`l rhy sMGrS ƒ jyqU AYlwinAw jwvygw pr vjoN dunIAW swhmxy pyS krn leI ijMmyvwr vI hY[Kwlsy ƒ nw qW iksy “rwj krygw ^wlsw” dw nwArw pMQ lgwqwr jwrI r`Kygw[ Kwilsqwn BUgoilk iK`qy ivc sImq kIqw jw skdw hY Aqy nw hI ies duAwly kMDW BUgoilk qy isAwsI h`dW ivc bMinHAw jwvygw pr rwj krygw ^wlsw dirAw kIqIAW jw skdIAW hn[ ieh qW dirAw dI qrHW vihMdw hY, by-muhwrw, dI mOj vWg by-prvwhI dy Awlm ivc ivcrygw[ijs qrHW inrMkwr dy ivc keI Awkwr hn ausy qrHW hI rwj krygw ^wlsw ivc hI Kwilsqwn hY[ by-prvwh, AkwlI mOj ivc[ ^wilsqwn dI sQwpnw dI Asl Bugoilk QW pMj dirAwvW dI DrqI hI hY ies qoN lWBy ikqy ^wilsqwn dI sQwpnw nhIN ho skdI[gurU vrosweI Kwlsw pMQ ny gurU gMRQ swihb jI dI qwibAw ivc “rwj krygw ^wlsw” dw nwArw bulMd kIqw[ ies dw mqlb ieh nhIN ik ^wlsy dw Drq pMjwb dw nwm bdl ky ^wilsqwn r`K lYxw vI ^wilsqwn dI pRwpqI kdy rwj nhIN hoieAw jW iPr auh iksy dw gulwm hY, nhIN Aijhw nhIN, nhIN ho skdI[^wilsqwn dI loV AmrIkw, kYnyfw, Xorp jW iksy hor ikauNik ^wlsw qW Akwl purK dI s`qw ivc hmySw srIrk, mwnisk qy jgHw au`pr nhIN pr “rwj krygw ^wlsw” dw nwArw hr QW gUMjdw hY Aqy rUhwnI qOr 'qy Azwd hY, ausƒ kdy vI gulwm nhIN bxwieAw jw gUMjdw rhygw ikauNik jdoN koeI rUhwnI qy inrMkwrI AwdrS Awpxw rUp skdw[Asl ivc “rwj krygw ^wlsw” sdIvI sMGrS dw lKwiek hY, vtw ky Awkwr rUp lYNdw hY qW ies ivc vI v`D jW G`t AOgux pRgt ho jWdy bdI dy iKlwP nykI dI jMg dw AYlwn hY “rwj krygw ^wlsw”[DrqI dy hn ijhnW ƒ suDwrnw jrUrI hUMdw hY[ Kwilsqwn ies DrqI aupr nvyN pRbMD dyx qy auhnW ƒ lwgU krn dI audwhrn hovygw, ies ivc vI kuJ SoRmxI gurmiq cyqnw (21) ApRYl 2016


ivAkqIgq jW FWcwgq AOgux Aw skdy hn pr “rwj krygw ^wlsw” dw qW koeI Blw hox nhIN vwlw sgoN duSmx hor qkVw hovygw[ AdrS sdw hI AwdrSk pRwpqI jW inSwny v`l v`Dx leI pRyrnw idMdw so ieh g`l qW pUrI qrHW sp`St hY ik id`lI dy mOjUdw pRbMD ivc is`K rhygw[ s`iBAwcwr ivgs nhIN skdw sgoN id`lI vloN swizs qihq is`K s`iBAwcwr ƒ Kqm krn dIAW nIqIAW lwgU kIqIAW jw rhIAW hn Aqy Kwilsqwn dI loV: 20vIN sdI dy cOQy dhwky qoN dunIAW dy v`K-v`K s`iBAwcwrW ny ApwxI is`K nslkuSI ƒ lgwqwr v`K-v`K rUpW-vysW ivc jwrI r`iKAw jw irhw hoNd-hsqI bcweI r`Kx leI p`CmI qrz au`qy rwj sQwpq krny SurU kIqy hY[ Kwilsqwn pRwpqI dy FMg: Aqy aus smyN kOmWqrI hlwq Aijhy bxy ik v`fIAW SkqIAW ƒ Awpxy ADIn mulkW ƒ C`f ky jwxw ipAw ijs qihq hI ibRtS rwj pRbMD ny ^wilsqwn dI pRwpqI leI Aijhy FMg qrIky Apxwey jwx qW jo ij`Qy BwrqI aupmhWdIp ƒ C`f ky jwx dw mn bxwieAw pr auh ies iK`qy ƒ is`K s`iBAwcwr ƒ Awpxw Gr iml sky au`Qy gurU-vrosweI Drq pMjwb ƒ aus rUp ivc C`f ky nw gey ijs rUp ivc auhnW ies ƒ pRwpq kIqw sI sgoN ipAwr qy dunIAW dy lokW ƒ nroeI jIvn-jwc imly[ auhnW ny Awpxy rwj-kwl dOrwn iehnW v`K-v`K s`iBAwcwrW ƒ iek hI ^wilsqwn dI prwpqI dw sMGrS keI pVwvW qy keI p`KW qoN liVAw kwƒn dy r`sy ivc nUV id`qw sI qy BwvyN ik AMgryz qW cly gey pr auh ies jwxw hY Aqy iehnW swry pVwvW qy p`KW ivc AwpsI qwlmyl qy ieqPwk iK`qy dI vwgfor Awpxy aupwSk lokW dy h`QW ivc PVw gey qW hI qW Ajy iesdI pihlI loV hY, qW hI gurU dI prqIq iml skdI hY[Kwilsqwn dI q`k ies iK`qy ivc koeI nw koeI sm`isAw KVI hI rihMdI hY qy mOjUdw rwj pRwpqI leI srbq dy Bly leI lokweI dI syvw PrMt, rUhwnIAq qy suc`jI pRbMD qoN duKI lok ies iKlwP iksy nw iksy rUp ivc ivdroh jwrI r`Kdy jIvn-jwc leI Dwrimk PrMt Aqy mnu`KI AiDkwrW pRqI jwgrukqw leI hn[ mnu`KI AiDkwr PrMt qy duSt sMGwrn leI sImq PrMt Aqy sB qoN Aihm 1849 ivc AMgryzW ny is`KW dy rwj ƒ AMgryzI rwj ivc Swml kr do qrHW dy isAwsI PrMt iek qW Kwilsqwn ƒ isDWqk mwrg-drSn dyx ilAw pr 1947 ivc is`KW ny AwpxI iksmq bRwhmxvwdIAW dy nwl joV leI PrMt Aqy dUsrw BwrqI jW dUjy mulkW ivc cldI vot-rwjnIqI leI qy iek nvIN ZulwmI dw sPr SurU ho ADIn PrMt[ ieh iek jW iek qoN v`D igAw qy is`KW nwl id`lI ny hryk p`K qoN bySk hox pr iehnW ivc kMm krdy ivqkrw kIqw, auhnW dI bolI, Kwlsw jI leI jrUrI nhIN ik QW-QW jW s` i BAwcwr, Dwrimk rhu - rIqW, rozwnw Kwilsqwn dy nwAry jrUr prMprwvW ƒ is`DI cuxOqI id`qI geI qy lgwauNx pr auhnW dy jIvn ivcoN Kwlsy bRwhmx dI kutl nIqI dw isKr audoN ho hox dI KuSbU jrUr Awvy[vrqmwn inbiVAw jdoN jUn 1984 ivc is`KW dy sMswrI hlwqW dyKIey qW ieh hlwq AYsy Dury qy mnu`Kqw dy mwrg drSk sRI vI bx skdy hn ik Akwl purK Awp drbwr swihb, sRI Akwl q^q swihb hI Kwlsw jI ƒ JolI ivc hI rwj Bwg qy 37 hor gurDwmW au`qy is`Dw POjI hmlw pw dyvy pr kI AsIN prm ipqw A`gy krky is`K nslkuSI dI AYlwnIAw JolI A`fI hY jW kI swfI JolI mjbUq hY SurUAwq kIqI geI qW is`KW ny 20vIN ik jykr aus ivc rwj Bwg pY jwvy qW sdI dy mhwn is`K ShId sMq jrnYl AsIN ausƒ sWB skWgy Bwv ik swfIAW srb`q Kwlsw 2015 dy iek`T dw iek idRS isMG ^wlsw iBMfrWvwilAW dy bcn ik rUhW AYnIAW blSwlI hn ik AsIN “jdoN id`lI srkwr sRI drbwr sihb au`qy hmlw krygI qW ^wilsqwn dI nINh r`KI jwvygI” ƒ pUrw krn ih`q 29 AprYl 1986 ƒ sRI Akwl q^q swihb qoN Bwrq qoN v`Kry pRBUs`qw sMpMn mulk ^wilsqwn dw AYlwn kr id`qw[is`KW ny AwpxIAW prMprwvW ADIn hiQAwrbMd sMGrS dy auh jOhr idKwey ik duSmx dy dMdW ivc jIB Aw geI qW iPr gurbwxI dy d`sx muqwbk ijvyN duSmx bwjW ƒ PVn leI iek bwz ƒ isKw ky hI vrqdw hY qy ihrnW ƒ PVn leI iek ihrn ƒ hI isKw ky vrqdw hY ausy qrHW hI is`KW ƒ PVn leI kuJ is`KW ƒ hI isKw ky vriqAw Aqy A`j iehI lok gurU-GrW Aqy is`K sMsQwvW au`qy kwbj hn[ 1984 qoN bwAd ij`Qy is`KW ƒ srIirk rUp ivc Kqm krn dIAW nIqIAW ApxweIAW geIAW au`Qy nwl hI AglIAW nslW ƒ Apwxy ivrsy nwloN qoV ky niSAW, AnYiqkqw dy gulwm qy pMQk prMprwvW au`qy ikMqUprMqU krn dI soc pRswrI jw rhI hY[ auhnW ƒ AwpxI bolI, s`iBAwcwr, iv`lKx pCwx qoN iek swizS qihq dUr kIqw jw irhw hY qW jo auhnW dw Awpxy is`K hox dw mwx gvwc jwvy qy auh id`lI dI JolI ivc pY jwx[ iehnW nIqIAW ƒ swfw duSmx bVI qyjI nwl lwgU kr irhw hY qy pMQk khwauNdy kuJ AwgU vI pMQ ƒ koeI inroeI syD dyx dI QW duSmx dIAW cwlW ivc AxBol hI Ps ky AwpixAw iKlwP hI morcw KolI bYTy hn qy ivAwh ivc bI dw lyKw pw ky pMQ dI SkqI AjWeI gvw rhy hn ijs nwl pMQ dw

sihj ivc rih ky hI ies dwq ƒ sWB skWgy[ Kwilsqwn qy vot rwjnIqI: pMjwb jW Bwrq ivc vot rwjnIqI vwly PrMt ƒ Kwilsqwn dy nwm ƒ nhIN vrqxw cwhIdw auh c`ldy pRbMD ADIn v`D AiDkwrW jW AwnMdpur swihb dy mqy dI g`l krn[jy ivAwpk idRStI qoN dyiKAw jwvy qW id`lI dy pRbMD ADIn nUVy v`K-v`K s`iBAwcwr lMmy smyN qoN Awpxy h`kW leI jUJ rhy hn pr auh id`lI q^q dy iKlwP aus ijMdw idlI nwl nhIN sMGrS kr skdy ijMnI dlyrI is`KW kol hY ijsdI audwhrn sp`St hY jdoN 1975 ivc Bwrq ivc AYmrjYNsI l`gI sI qW kyvl is`KW ny hI iesdw ivroD kIqw sI qy Bwrq Br ivcoN v`K-v`K s`iBAwcwrW dy ƒmwieMidAW ny mnu`Kqw dy kyNdr sRI drbwr swihb ivKy Aw ky Srx leI sI[ Aqy jdoN pMQ vloN 1982 ivc sRI Akwl q^q swihb jI dI srpRsqI ivc AnMdpur swihb dy mqy dI pRwpqI leI Drm Xu`D morcw lwieAw igAw sI qW BwrqI aup-mhWdIp ivc vsdy v`K-v`K s`iBAwcwrW dy ƒmwieMdy sMq jrnYl isMG iBMfrWvwilAW dy bcn suxn leI drI au`qy Aw ky bYTdy sn, auhnW ƒ Aws sI ik ^wlsw Awp vI id`lI qoN Awpxy h`k lY lvygw Aqy swƒ vI kuJ iml jwvygw[ies p`K qoN vI dubwrw lwmb`DI krn dI loV hY[ ivcwrn dI g`l hY ik ^wilsqwn dI pRwpqI leI v`K-v`K hor sMGrSSIL iDrW nwl rwbqw AnMdpur swihb dy mqy rwhIN hI kIqw jw skdw hY, ies qrHW AnMdpur

SoRmxI gurmiq cyqnw (22) ApRYl 2016


swihb dw mqw ^wilsqwn AYlwnnwmy dI pRwpqI leI iek Aihm pVwA hY[ iesdy nwl hI SRomxI kmytI dy pRbMD dIAW coxW vI Kwilsqwn leI iek pVwA qy swDn qW ho skdIAW hn pr Kwilsqwn dy inSwny vjoN ienHW ƒ vI nhIN dyiKAw jw skdw ikauNik gurU GrW dw pRbMD srb`q dy Bly leI krnw hY qW jo Kwlsw jI ky bol-bwly ho skx[vYsy gurU-GrW dw pRbMD mOjUdw cox pRxwlI muqwbk shI c`l hI nhIN skdw ies leI vI bdlvyN prMprw muqwbk pRbMD dIAW lIhW SurU krnIAW cwhIdIAW hn[ Kwlsw qy sSqr: 20vIN sdI dy pMjvyN dhwky qoN bwAd c`ly iksy sMGrS ny vI hiQAwrbMd sMGrS ƒ eynI aucweI q`k nhIN phuMcwieAw ijMnw au`cw is`KW ny hiQAwrbMd sMGrS ƒ iljwieAw[ sSqr ^wlsw qrzy ijMdgI ivc iek rUhwnI qjrbw hY, sSqr qoN ibnW ^wlsy dI sMpUrnqw nhIN ikAwsI jw skdI[ sSqr qoN ibnW ^wlsw ^wlsw khwauNx dw h`k hI nhIN lY skdw[ ^wlsw qy sSqr Awps ivc ies qrHW Guly-imly hoey hn ijvy Sihd ivc imTws qy gulwb ivc KuSbo[ sSqr ^wlsw qy ^wlsw sSqr hY[^wlsy dy gwqry pweI ikrpwn koeI icMnH nhIN sgoN sSqr hY jo ausny dIn-duKI dI syvw ivc vrqxI hY pr qrwsdI hY ik ^wlseI s`iBAwcwr dI iksy Bugoilk iK`qy c mwnqw nw hox kwrn AsIN A`j dunIAW dy v`K-v`K mulkW ivc rozI-rotI leI vsx dI Kwqr ikrpwn ƒ sSqr dI QW icMnH dy qOr qy pyS krky vDyry KuS huMdy hW[ies kwrn ^wlsy ƒ sSqr iqAwg dyx dI g`l kihxI ^wlseI isDWqW qoN munkr hox leI kihxw qy KwlseI s`iBAwcwr ƒ cuxOqI dyx qul hovygw[ pr ies qoN v`fI AxhoxI hovygI jykr ^wlsy dy sSqr dInn kI ipRqpwl krn dI QW Awm lokweI ƒ nukswn phuMcwauNx leI vrqy qW auh nw qW Awpxy inSwinAW q`k pu`j skygw Aqy nw hI gurU dI prqIq dw pwqr bx skygw ikauNik ^wlsy dy h`Q ivc PVI qlvwr qW hI ikrpwn khwauNx dw h`k r`KdI hY jykr auh iksy au`qy ikrpw krn dI idRStI nwl au`TdI hY[ KwilsqwnIAW leI kMm: ^wilsqwnI hox dw dwAvw krn vwilAW ƒ vI AwpsI qwlmyl kwiem krnw pYxw hY[ mOjUdw smyN ienHW ivc keI qrHW dy mqByd hn ijnHW qoN auBrnw ^wilsqwn dI pRwpqI leI pihlI loV hY Aqy Kwilsqwn dy nwm pr PokIAW nwArybwjIAW krn, nOjvwnW ƒ PUhV-ihMsw leI BVkwauNx vwilAW qoN sucyq hox Aqy Aijhy q`qW ƒ pMjwb, Bwrq jW bwhroN KdyVnw cwhIdw hY[Aijhy lokW dw inSwnw qW duinAweIN cODrW jW SohrqW hI huMdw hY pr vrqdy auh ShIdW dy supinAW ƒ hn[ijhnW dy Awpxy cir`qr Awm mnu`KW nwloN vI nIvyN hn A`j auh lok Kwilsqwn pRqI g`l c`kvIN krky ies dI suihrdqw qy gMBIrqw ƒ Kqm kr idMdy hn[ ^wilsqwn dI sQwpqI leI sB qoN v`D jrUrI hY ik ies dI AgvweI sMjIdw lIfriSp kol hovy jo bwxI-bwxy ivc prp`k qy krm krn ivc vDyry ivsvwS r`KdI hovy qy AijhI lIfriSp dw pihlW kwrj ieh hovy ik lokW ƒ sbd gurU dI mh`qqw qoN jwxU krvw ky ij`Qy dyhDwrI pKMfIAW ƒ BWj id`qI jwvy au`Qy gurU-GrW dw pRbMD Aijhy h`QW ivc ilAWdw jwvy qW jo gurU-Gr ij`Qy sMgqW ƒ rwj krygw ^wlsw dy sMklp nwl joVn au`Qy ^wilsqwn dI pRwpqI leI vI shwiek hox[lokW dy mnW ivc BwrqI styt vloN ^wilsqwn pRqI pYdw kIqI dihSq ƒ k`Fx leI ^wilsqwnIAW dw Awpxw jIvn inmrqw, sihj, ivcwrvwn, iqAwg, bwxI-bwxy ivc prp`kqw qy gurU swihbwn vloN drswey sdguxW nwl BrpUr hoxw cwhIdw hY[ ^wilsqwn dI pRwpqI leI suihrd ivAkqIAW dy iek`qr hox jW v`K-v`K PrMtW (syvw, Dwrimk, isAwsI, mnu`KI AiDkwr qy sSqr) qy

kMm krn vwilAW ivc qwlmyl dI kiemI qoN bwAd dUjw v`fw kMm hY ik ^wilsqwn ijhnW lokW ny bxwauNx leI qurnw hY auhnW dI is`iKAw qy iqAwrI kIqI jwvy qW jo auh ij`Qy ^wilsqwn dy sB p`KW ƒ Awp smJ skx au`Qy auh lokW ƒ vI iesdy v`K-v`K p`KW bwry jwxkwrI dy skx[ Kwilsqwn dy sMGrS dI mu`FlI iqAwrI qoN bwAd ij`Qy ^wilsqwn dI sQwpnw krnI hY Bwv pMjwb ivc, au`Qy lokW ivc ^wilsqwn dI loV, sQwpqI, FWcy qy hor sB p`KW qoN jwgruk krnw Aglyry pVwvW leI pihlW kdm hY[ ies vwsqy pRcwr swDnW ijvy rswly, AKbwrW, pYNPilt, vIifE-AwfIE qy soSl pRcwr swDnW Awid vI vrqoN krnI peygI[ lokW ƒ ieh jcwauNxw pvygw ik ^wilsqwn dI sQwpnw qoN ibnW auhnW dIAW mOjUdw sm`isAwvW dw sdIv h`l nhIN ho skdw[ ^wilsqwnIAW ƒ auhnW dy hr du`K ivc auhnW nwl KVHxw pvygw[ auhnW dIAW smwijk, AwriQk loVW leI vI icMqw ^wilsqwnIAW ƒ krnI peygI[ A`j gurU-vrosweI Drq pMjwb ƒ hr p`K qoN id`lI q^q qy pMjwb srkwrW vloN nukswinAW jw irhw hY[ A`j swfw gurU rUp pvx, ipqw rUp pwxI qy mW rUp DrqI ƒ pMjwb ivc iek swizs qihq pRdUSq qy ibmwr kIqw jw irhw, swfI nOjvwnI qy ikrswnI ƒ nSy, AslIlqw qy AxKhIxqw prosI jw rhI, iehnW sm`isAW nwl vI ^wilsqwnIAW ƒ do h`Q hoxw pYxw hY nhIN qW ijs QW AsIN ^wilsqwn dI kwiemI bwry soc rhy hW auh QW vYsy Awm mnu`KW dy rihx jogI vI nhIN rihxI[ ^wilsqwn pRqI nwkwrqmk soc ƒ k`Fx leI ^wilsqwnIAW ƒ Awpxy swkwrwqmk pRogrwm dyxy cwhIdy hn jdik ^wilsqwnIAW dy ijAwdw pRogrwm pRqIikrAwqmk hI huMdy hn Bwv ik jdoN swfy iKlwP koeI kuJ krdw hY qW AsIN au~BVvwhy au~T ky kMm krnw SurU krdy hW, BwvyN ik ieh vI jrUrI vI hY ik iksy ikirAw dI pRqIikrAw kIqI jwvy pr ies nwl swfy inSwinAW dI pRwpqI leI cldI lYA nhIN tu`txI cwhIdI Bwv swfy Awpxy swkwrwqmk pRogrwm bMd nhIN hoxy cwhIdy[Kwlsy dI GwVHq qW hr smyN gurU-ilv nwl juV ky GVHI hI jWdI rihMdI hY ieh iek lgwqwr ikrAw hY[ AwE! ^wilsqwn AYlwnwnwmy dI vrHygMF mOky AwpW smUh ^wilsqwnI gurU gMRQ swihb A`gy nqmsqk ho ky ShIdW dI Xwd ivc ij`Qy mn ƒ joq srUp pRBU prmwqmw dI pCwx krn leI pRyrdy hoey rwj krygw ^wlsw dy sMklp pRqI idRV hoeIey au~Qy pMQ dI ivgVI svwrn qy dunIAW dy nkSy ivc gurU gMRQ swihb jI dy isDwqW 'qy AwDwrq rwj pRbMD ^wilsqwn dI sQwpqI leI vI ie`k-ie`k kdm pu`tIey[ -0-

sPw 10 dw bwkI igAW mn ƒ ds dyNdw hY ik qYƒ suK pRwpq krn leI PurinAw sMklpWivklpW dw Awsrw lYx dI loV nhIN[ Apxy Awp ivc Klo jw Aqy AwpxI qih ivc Awpxy AMdr luky 'swcy'nwm ƒ dyK qy smJ[ ies 'swcy' nMU Awpxy AMdr dyiKAw qy smiJAw kI hovygw? ies dw au~qr sRI gurU gRMQ swihb jI ieMj idMdy hn:mwieAw dwsI Bgqw kI kwr kmwvY[ crxI lwgY qw mhlu pwvY[ (gurU Amr dws) ………… nWk hir nwmu ijnI AwrwiDAw[ Anidnu hir ilv qwr[ mwieAw bMdI Ksm kI iqn AgY kmwvY kwr[ (gurU Arjn dyv)

SoRmxI gurmiq cyqnw (23) ApRYl 2016


kivqwvW:

>

KMfyDwr AMimRq AsIN pwn kIqw -s. gurid`q isMG ‘kuMdn’

Bwg BrI vYswKIey! jIau AwieAW

‘mUsy’ nUr kuhqUr qy vyiKAw jo,

AMg AMg ktvwxw is`K Awey[

qUMhIeyN ƒ jIvn dwn kIqw[

swƒ qyZ 'coN igAw ivKwilAw sI[

rhI loV nw koeI BbUqIAW dI,

iksy 'mwhI' ny qyg dI Dwr ivcoN,

iksy ‘mwhI’ ny ^wk ivc rulidAW ƒ,

qn dI svwh bxwvxw is`K Awey[

pYdw A`j sI nvW jhwn kIqw[

A`j A`KIAW ivc ibTwilAw sI[

kutIAW k`KW dI aunHW ƒ cwhIdI nhIN,

jIhƒ 'mƒ' dI ingHW inKyV geI sI,

swfy aus ivc irhw nw Byq koeI,

ijnHW Xwr dy idl ivc mkwn kIqw[

’k`Tw Pyr muV ky ^wndwn kIqw[ dy ky swƒ ZrIbw ƒ rwj idl dw, swry jMg dw hI hukmrwn kIqw[ swfI sB qoN sohxI vYswKIey nI[ AYvyN nhIN qyrw Awdr mwn kIqw[ AsW 'purI AwnMd' qoN idn A`j dy, KMfyDwr AMimRq hY sI pwn kIqw[

jdoN Awpxw Awp kurbwn kIqw[ is`K gurU dy,gurU dw rUp ho gey, KMfy Dwr AMimRq ijnHW pwn kIqw[

msqI nwm dI cVHI rhy crKIAW 'qy, KMfy-Dwr AMimRq ijnHW pwn kIqw[ -0-

‘mwlI’ h`isAw, TMf peI A`KIAW ƒ, jdoN AwpxI iKVI gulzwr vyKI[

‘dieAW isMG’ dy rUp ivc dieAw AweI, p`Qr idlW ƒ vI dieAwvwn kr geI[ ‘Drm isMG’ nhIN Drm dI Awqmw sI, kwiem foldy Drm eImwn kr geI[ ihMmq Awp AweI 'ihMmq isMG' bx ky,

sB vD cVHky mnwE qy Kwlsw rwj dy JMfy JulwE

klI klI ’coN fulHdw rUp idisAw,

son-icVI ƒ bwz smwn kr geI[

AwzwdI lYx leI lVnW imhxw nhIN mwx hoieAw krdy ey, izMdgI ausy dI sPl, ijhVw Awpxy vqn leI mrdw ey[ ZulwmI ivc jIxw kMm nhIN mrd dlyrW dw, boly so inhwl dy jYkwry, iPr gjw idE, Kwilsqwn izMdwbwd dw nwhrw iPr lw idE[ C`fo id`lI dI ZulwmI qy ^wlsw rwj dI Srn AwE, Awpxy kwqlW dy XwrW ƒ mUMh iblkul nw lwE[ BwvyN nIlIAW hox jW sPYd,

Pu`l Pu`l ’qy nvIN bhwr vyKI[

‘mohmk isMG’ AwieAw,

EDr Psl iRswn dI p`k geI sI,

AweI hukmrwnI,

eyDr is`KI dI &sl iqAwr vyKI[

hukm lYx vwly, hukmrwn kr geI[

PVI j`t ny h`Q ivc dwqrI sI,

‘swihb isMG’ jw cOhW dy nwl imilAw,

AYlwn-ey-Kwilsqwn -prmjIq isMG pMjvV duibDw qy audwsIAW imtwE, KuSIAW ApxwE 29 ApRYl ƒ AYlwn-ey-^wilsqwn dw idn

eydy h`Q dy ivc qlvwr vyKI[

vwsw pMjW ivc Awp Bgvwn kIqw[

dunIAW ivc nw jHIhdI imswl imldI,

qwhIauN aunHW qoN Pyr 'dSmyS' jI ny,

swfw ies qrHW sI iemiqhwn kIqw[

AMimRq h`s ky Awp sI pwn kIqw[

iliKAw igAw jo ^Un dy nwl swrw, SurU A`j sI auh ibAwn kIqw[ nINh r`K qlvwr dI Dwr au~qy, iksmq ies qrHW swfI bxweI geI sI[ isr iks qrHW klm krvweIdw ey, AYsy ieSk dI p`tI pVHweI geI sI[ ijaUxw is`Kdy is`Kdy lok mr gey, swƒ mrn dI jwc isKweI geI sI[ AMimRq AsW ƒ kI ipAwilAw sI, jwn moey vjUd ivc pweI geI sI[

dy ky AMimRq dSmyS ny ikhw mUMhoN: "jwE b^SIAW A`j srdwrIAW ny[ kMGw Pyrdy sdw iDAwn r`Kxw, kdy iPrnIAW isrW qy AwrIAW ny[ kdy mn ivc vihm nw Brm Awvy, vihmW-BrmW ƒ kVIAW mwrIAW ny[ k`C kI ey? jq qy sq dy ky, dy id`qIAW brkqw swrIAW ny[ rihxw sdw mzlUmW dI Fwl bx ky, eysy leI ikrpwn dw dwn kIqw[

TMfk cMd dI, sUrj dw syk auh sI,

frdw rhygW kwl vI qusW koloN,

jMg jwrI C`fky jwvWgy[

ijs ny ibjlIAW ƒ prySwn kIqw[

KMfy-Dwr AMimRq qusW pwn kIqw["

‘prm’ dw slwm hY, aunHW sB rUhW ƒ, jo AwzwdI dy vxjwry ny, pUjxXog ny auh, ijnHW lwl kOm qoN vwry ny[ ShId hI swfy cwnx munwry ny[ slwm hY aunHW mwipAW ƒ[ ijnHW pu`q kOm qoN vwry, ny, ijnHW p`uq kOm qoN vwry ny[

z`ry ^wk dy ivc Bucwl AwieAw, pYdw bulbul ivc qu&wn kIqw[

A`j kysgVH it`ilauN Xog lY ky,

ijs dy pINidAW swr hI Amr ho gey,

AsIN Xog kmwvxw is`K Awey[

AMimRq A`j auh swƒ ipAwilAw sI[

kwsw pkV ky h`Q ivc KopVI dw,

ijdHI lwt au~qy siVAW TMf pYNdI,

bUhy Xwr dy jwvxw is`K Awey[

dIvw idl AMdr AYsw bwilAw sI[

kwn pwV kI muMdrW pwauVIAW ny, SoRmxI gurmiq cyqnw (24) ApRYl 2016

duSmx qoN bcx dI loV ey, duSmxW dy pYrIN pYx dI A`j klH l`gI hoV ey[ isMGW dw ivrwsqI Aihd AsIN isr nhIN Jukwxw, muVnW nhIN ipCWh dwg kOm ƒ nhI lwauxw[ iql Pul jo hoieAw AwKrI dm qk lutwvWgy, Awaux vwlIAW nslW leI


eyk joiq doie mUrqI-Dn ipru khIAY soie kYptn rvyl isMG ShId BweI sqvMq isMG dI pqnI bIbI suirMdr kOr ny aunHW dI &oto nwl ivAwh krvw ky pUrI izMdgI bydwZ rih ky guzwrI pr A`j dIAW muitAwrW gurU gRMQ swihb dI hzUrI ivc lwvw lY ky vI Awpxy irSqy ƒ AihmIAq nhIN dy rhIAW[ jy lyKk bIbI suirMdr kOr dI jIvnI ilKx smyN AQrU vhw skdw hY qW swfIAW kuVIAW Awpxy ierwidAW ’c p`kIAW ikauN nhIN ho skdIAW? sRI gurU Amr dws jI PurmwauNdy hn[ Dn ipru eyih n AwKIAin bihn iekTy hoie] eyk joiq dUie mUrqI, Dn ipru khIAY soie] (gurU gMRQ swihb 788) pqI-pqnI A`j iek dUjy dIAW Bwvnw dI kdr nhIN krdy, iek dUjy ƒ bxdw siqkwr nhIN idMdy, kyvl inI=jI svwrQ leI pqI dI jwiedwd Dn-dOlq Aqy zmIn 'qy nzr rKdy hn[ mOjUdw smyN ku`J iek kuVIAW (pqnIAW) dI A`K kyvl pqI dI jwiedwd 'qy huMdI hY[ idlI ipAwr siqkwr dI koeI guMjwieS nhIN huMdI[ gurU jI ies joVy ƒ pqI-pqnI dy rUp 'c svIkwr nhIN krdy, byS`k auh C`q hyT hI ikauN nw rihMdy hox qy iek hI syj ’qy sONdy hox? ieh qW kyvl izMdgI ijaUx dw iek smJoqw hY jo hmySw rshIx qy by-suAwdw rihMdy hY[ A`j dI nOjuAwn pIVHI ny gRihsQ Drm ƒ mzwk bxw idqw hY[ A`j sWJ kyvl iek dUjy dI zwiedwd qy pYsy qk ismt ky rih geI hY[ gurU jI pqI-pqnI dy shI irSqy ƒ ieMJ ibAwn krdy hn: eyk joiq duie mUrqI, Dn ipru khIAY soie] ijnHW dw injI svwrQW qoN aupr auT ky kyvl do rUhW dw imlwp hovy, sMskwr vsqUAW dy moh kwl dy lwlc qoN mukq hox qy sbr,sMqoK dI mUrq hox, shI ArQW ivc auh joVw pqI-pqnI khwaux dw h`kdwr hY[ koeI smW sI pqnI leI s`B ku`J pqI hI huMdw sI[ aus dw Kwxw-pIxw, pihnxw, hwr isMgwr s`B pqI leI huMdw sI, lokW ƒ KuS krn leI nhIN[ pqnI leI rwj, mihl, bMgly, kwrW koeI ArQ nhIN rKdIAW jy pqI ipAwr qoN vWJI hY[ purwny zmwinAW ivc mwvW AwpxIAW DIAW ƒ pyky Gr rihMdIAW hI pqI Aqy s`s shury leI siqkwr pYdw krdIAW rihMdIAW sn[ bIbI suirMdr kor dI zmIr AMdr vI aus dI mW ny iqAwg qy sMjm dy cMgy sMskwr ku`t-ku`t ky Br id`qy sn[ aus vwsqy dunIAW dIAW swrIAW ^SIAW qy su`K Awrwm iek pwsy sn qy pqI vrqw Drm siqkwr qy ipAwr iek pwsy[ Dn kmweI ShId sqvMq isMG dI Drm pqnI suirMdr kor jI dI hY[ kyvl mMgxI hoeI sI[ aus ny mMgxI dI rsm ƒ ivAwh dI rsm vWg inBwieAw[ sMjm ivc rihMdIAW Br juAwnI dy 20 swl pqI dI Xwd ivc kurbwn kr id`qy[ gurU jI dIAW nzrW ivc suirMdr kor shI ArQW ivc sqI sI jo

sMqoK ivc jIvn vqIq kr rhI sI[ gurU jI kihMdy hn, aunHW ƒ sqI nw kho, jo mVHIAW 'c pqI nwl sV ky mr jWdIAW hn jo ik Awqm hiqAw brwbr hY[ sqvMq isMG ny jUn 1984 'c vwpry swkw nIlw qwrw dw bdlw ilAw sI[ sqvMq isMG byAMq isMG ny is`K sMgq ƒ BweI s`uKw isMG qy mihqwb isMG dI Xwd krvw id`qI[ ijnHW ny m`sy rMgV dw isr viFAw sI nyzy qy isr tMg ky bIkwnyr phuMcy sn[ ShId sqvMq isMG 6 &ut 6 ieMc lMbw nojvwn, pRDwn mMqrI dI sur`iKAw 'c nokrI krdw sI[ sqvMq isMG dI BrjweI ny aus dw irSqw smn 1983 'c s. ivrsw isMG dI spu`qrI suirMdr kor, ipMf j`tW, izlHw AMimRqsr nwl krvw id`qw sI[ swkw nIlw qwrw qoN bwAd iek vwr sqvMq isMG AwpxI mMgyqr ƒ imlx leI igAw qy kihx l`gw, "suirMdr kOr!myrw bhuq vfw iemiqhwn Aw igAw hY[" sqvMq isMG dI glH Kqm huMdy hI ivrsw isMG boilAW swfI kuVI dw iemiqhwn bwkI hY[ pr ijs iemiqhwn dI g`l sqvMq isMG kr irhw sI, aus vloN ivrsw isMG suirMdr kor dy ipqw jI by^br sn[ sMn 1980 'c ieMdrw pRDwn mMqrI dI kursI 'qy bYTI[ aus ƒ 1977 dI krwrI hwr rVk rhI sI[ aus ny Awpxy ivroDI cyqy kIqy[ aus dw pihlw iSkwr AkwlI dl dI srkwr bxI[ aus ny kyNdr dI SkqI nwl pMjwb srkwr qoV id`qI[ SoRmxI AkwlI dl ny Drm XuD morcw lgw idqw qy kyNdr A`gy mMg r`K id`qI, cMfIgVH, BwKVw fYm, hYf vwks qy pMjwbI boldy ielwky pMjwb 'c Swml kIqy jwx[ jo mMgW Dwrmk sn[ golfn tYNpl AYkspYR~s tRyn[ Drm XuD morcw kro jW mro qk phuMc igAw[ ieMdrW dw mnsw is`KW ƒ sbk isKwaux dw sI[ mYfm ieMdrW dw i^Awl sI ik bhuigxqI lokW dIAW votW sRI drbwr swihb nwl tkrw ky, aus dI JolI uvc ifgxIAW ikauNik 1985 'c lok sBw dI cox hox vwlI sI[ A^Ir jUn dy AwMrB 'c ShIdI idvs gurU Arjn dyv jI vwly idn, BwrqI &Oz ny sRI drbwr swihb 'qy hmlw kr id`qw[ hzwrW sMgqW ShIdIAW pRwpq kr geIAW[ sMq jrnYl isMG jI, jnrl sbyg isMG qy aunHW dy swQI sRI drbwr swihb dI r`iKAw krdy hoey ShId ho gey[ sMn 1984 jUn dy A^Irly h&qy mYN (lyKk) sRI drbwr swihb igAw sI[ bhuq hI frwvxw vwqwvrx sI[ mYN, AorqW ƒ Bu`bW mwr ky roNidAW vyiKAw[ ieMspYktr byAMq isMG mloAw qy aus dy Pu`PV ikhr isMG qy

SoRmxI gurmiq cyqnw (25) ApRYl 2016


sqvMq isMG dy idlW 'c swkw nIlw qwrw ny fU`Gy z^m kr id`qy sn[ aus smyN Swied pRBjoq kor ny ikhw sI, : : is`K Awpxw Gr FihMdw vyK skdw hYpr gurU-Gr FihMdw sihx nhIN kr skdw[" auh iqMny jxy 20 AkqUbr 1984 ƒ sRI drbwr swihb Awey[ Ajy kqlyAwm dy inSwn bwkI sn[ aunHW sRI Akwl q^q swihb dy swhmxy A`KW bMd kr ky idl ivc Ardws kIqI qy Awpo Awpxy irSqydwrW ƒ iml ky, 24 AkqUbr ƒ iqMny id`lI ivc iek`Ty ho gey sn[ 31 AkqUbr, 1984 idn, 9 vjy ieMdrW gWDI kysrI rMg dI swVI pihn ky bwhr AweI[ ieMspYktr byAMq isMG ny slUt mwirAw 'qy srkwrI rIvwlvr nwl pMj golIAW mYfm ƒ mwrIAW[ sqvMq isMG ny styngMn dIAW 28 golIAW &wier kr id`qIAW[ sRI drbwr swihb dy sony dy p`iqAW ivc 28 golIAW dy inSwn vyKy sn[ mrn qoN pihlW mYfm ny eynw hI ikhw, "Xh ikAw kIAw?" sqvMq ny ikhw "mYfm sRI drbwr swihb dw bdlw"[ aus smyN aus dw sYktrI Awr ky Dvn nwl sI[ puils ny sqvMq isMG ƒ mwrnw cwihAw qW byAMq isMG, aus 'qy lMbw pY igAw qy ikhw "ieh myrw plwn sI[" byAMq isMG mOky 'qy ShId ho igAw[ sqvMq isMG ƒ zKmI hwlq ivc hspqwl ivc dw^l krvw id`qw igAw[ auprMq iqhwV jyl Byj id`qw[ sMn 1986 ƒ iek mulwkwq dorwn bwpU qrlok isMG kihx l`gw, "sqvMq! AglI vwr qyrI mMgyqr ƒ nwl lY ky AwvW? dUjI mulwkwq 'qy bwpU 'qy bwpU qrlok isMG Awpxy kuVm ivrsw isMG nwl slwh kr ky suirMdr kor ƒ iqhwV zyl id`lI lY AWdw[ AwpxI mMgyqr ƒ vyKidAW sqvMq isMG boilAw "bwpU! mYN qW soicAW sI ik qUM m^ol krdw vW pr qUM s`c kr ivKwieAY[" ieMj aus ny iqMn-cwr mulwkwqW Awpxy pqI nwl kIqIAW[iek mulwkwq qy sqvMq ny ikhw, "vyK suirMdr kory! mYƒ PWsI qW hr hwlq ivc lgxI hI hY[ qUM Xog vr vyK ky, ivAwh krvw lvIN[eyNnI lMbI aumr bwpU qrlok isMG jIvn swQI qoN ibnW ktxI AOKI huMdI hY[ qyrw myrw swQ eynw hI iliKAW sI[" ieh aus dI Aw^rI mulwkwq sI ikauNik iksy ny cuglI mwr id`qI sI ik ienHW dw ivAwh nhIN hoieAw sI, kyvl mMgxI hoeI sI[ aus qoN bwAd jyl AiDkwrIAW ny mulwkwq leI AwigAw dyx qoN ienkwr kr id`qw[ swrw t`br imMnqW kr ky hwr igAw qy ibnW mulwkwq qoN suirMdr kor ƒ ipMf lY Awey suirMdr kor ny suhwgx bnx leI &oto nwl ivAwh krn bwry soc ilAw[ dmdmI tkswl qoN bwAd ivAwh dw mwmlw sRI Akwl q^q swihb ivKy phuMc igAw[ aus smyN sRI Akwl q^q dy jQydwr jsbIr isMG rofy sI[ aunHW suirMdr kor ƒ smJwaux dI koiSS kIqI, "qyrI aumr bhuq CotI hY[ jIvn swQI qoN ibnHW ikMj eynI lMmI izMdgI vqIq hovygI? suirMdr kor ny inmrqw sihq, isMG swihbwn ƒ bynqI kIqI ik jy myrI pihlW SwdI ho jWdI qW vI mYN izMdgI ktxI sI[ mW-ipau ny ijs dy lV lw id`qw, hux aus leI auh pqI mrmySvr hY[ bwkI ijhVy isMG ShId ho cu`ky hn aunW dIAW pqnIAW ny vI qW izMdgI bqIq krnI hY[ ieiqhws ivc aunW bIbIAW dw nwm huMdw hY ijnHW dw iqAwg qy kurbwnI bwkI smwj leI mwrg drSk bx jWdI hY[ suirMdr kor dI iqAwg dI au~c Bwvnw A`gy isMG swihbwn dIAW A`KW 'c pwxI Aw igAw[ A^Ir 2 meI 1988 'c suirMdr kor dw ivAwh sqvMq isMG dI &oto nwl krvw id`qw igAw[ 18 jUn, 1988 ƒ suirMdr kor suhwgx bx ky bwpU qrlok isMG, mwqw

ipAwr kor, sqvMq isMG dIAW BYxW qy BrjweIAW nwl bVI aumId nwl iqhwV jyl phuMc geI pr iPr vI jyl AiDkwrI ny suirMdr kor ƒ sqvMq isMG ƒ imlx nw id`qw qy sw& kih id`qw ik Awp AYsAYspI swihb dw ivSys hukm lY ky Awau[ pirvwr AYs AYs pI koloN pRvwngI ilKvw ilAwieAw pr iPr vI jyl AiDkwrIAW ny sqvMq qy suirMdr kor dI mulwkwq nw hox id`qI[ pwTko! Awpxy idl 'qy h`Q r`K ky vyKo, aus smyN suirMdr kor 'qy kI guzrI hoxI, bwkI pirvwr qy qy bwpU qrlok isMG dI kI hwlq hovygI, jd aus suhwgx bxI suirMdr kor ƒ pqI dI mulwkwq qoN ibnW Gr muVy hoxgy[ sqvMq isMG dy ipqw jI bwpU qrlok isMG qy bwkI pirvwr mulwkwq leI AwauNdw jWdw irhw pr nw aunHW ƒ, nw vkIl ruipMdr isMG soFI ƒ srkwr PWsI dI qrIk d`s rhIN sI Acwnk 4 jnvrI, 1989 ƒ ikhr isMG dw lVkw sqvMq isMG dy ipMf Agvwn Kurd (gurdwspur) bwpU qrlok isMG kol phuMicAw qy disAw ik bwpU jI myry ipqw qy sqvMq isMG ƒ 6 jnvrI 1989 ƒ svyry 8 vjy PWsI l`g jwvygI[ swrw pirvwr 5 jnvrI ƒ id`lI phuMc igAw[ ieh pirvwr dI sqvMq isMG nwl AiqMm mulwkwq sI[ aus smyN sqvMq isMG pwT kr irhw sI[ Ardws qoN bwAd bwpU nwl g`lbwq hoeI[ pu`qr dI AMqm ie`Cw pu`CI[ sqvMq isMG kihx l`gw-bwpU! jd mulwkwq qoN bwAd bwhr jwx l`gyNgW, isMGW dI kOm vWgUM boly so inhwl, siq sRI Akwl dy jYkwry boldw jwvIN[ jd bwpU au~cI-au~cI jYkwry boldw jyl qoN bwhr jwx l`gw qW p`qrkwrW Aqy mIfIAw iek`Ty ho gey[ bwpU! sqvMqisMG dI PWsI ruk geI? iks ^uSI ivc jYkwry lgw rhy ho? PWsI dI ^uSI ivc[ kl qoN is`K jgq ivc sqvMq isMG ShId ikhw jwvygw[ myry pu`qr dI AMqm ie`Cw ieho sI ik bwpU jYkwry bulwauNdw jwieau[ 6 jnvrI, 1989 svyry dovyN is`K pwT kr ky iqAwr-br-iqAwr ho ky bYT gey[ pRbMDkW ƒ kihx l`gy, swfy ichirAW 'qy ShId BweI kyhr isMG nkwb nhIN pwauxw[ bwkI g`l ivc PMdw vI Awp pwvWgy ikauNik iksy qmwkU mwstr dw swfy dwVHw swihb ƒ h`Q nw l`gy[ jlwd dw kMm kyvl P`tw iK`cxw hovygw[ mYN (lyKk) 1989 ivc A^bwrW ivc piVHAW sI ik sqvMq isMG ny ikhw sI, "mYN DMn ho igAw ikauNik mYN sRI drbwr swihb leI PWsI cVH irhw hW[ Agly jnmW ivc mYN sRI drbwr swihb dy lyKy lgdw rhW, myrI Ardws hY[" A^Ir jyl AiDkwrI duhW isMGW ƒ PWsI leI lY qury[ PWsI dI 8 vjy kwrvweI ^qm ho geI[ jyl dy gRMQI ny sskwr dI rsm pUrI kr id`qI[ pirvwr ƒ lwS nw id`qI geI[ puils dy s^q pihry ivc jl pRvwh kr idqy gey[ suirMdr kor rwq idn s`s-shury dI syvw ivc idn bqIq krn l`gI[ Gr jvwn ƒh vyK ky bwpU qrlok isMG qy mwqw ipAwr kor ƒ icMqw hox l`gI ik AsIN ikMny idn ies dy isr 'qy h`Q r`KWgy? iek idn suirMdr kor ny ikhw, bwpU myrI jTwxI dy jo vI b`cw hovy, auh myrI JolI pw idau[ jTwxI ny kuVI ƒ jnm id`qw[ aus ny kuVI JolI pvw leI[ nwm mnpRIq kor r`K id`qw[ dUjI jTwxI dy muMfw hoieAW auh vI JolI pvw ilAw[ nwm AwigAwpwl isMG r``K id`qw[ cOkIdwr ƒ kihx lgI, ieh b`cy mYN god lY ley hn[ ienHW dI mwqw suirMdr kor qy ipqw ShId sqvMq isMG ilKo[ A`j qoN b`cy sqvMq isMG ShId dy hoxgy[ b`icAW dI prvirS qy pqI dI Xwd ivc suirMdr kor dy idn guzrn l`gy[ipMf qy pirvwr ny ipMf ivc sqvMq isMG dI Xwd ivc gurduAwrw ShId gMj sQwpq kr ilAw[ ku`J smW

SoRmxI gurmiq cyqnw (26) ApRYl 2016


pirvwr nwl iml ky suirMdr kor gurduAwry dI syvw ivc guzwrdI, aus dI idlI ieCw sI ik lok mYƒ ieh nw kihx sqvMq isMG qW drbwr swihb leI ShId ho igAw qy suirMdr kor ny srIrk su`K leI iksy hor nwl ivAwh kr ilAw[ aunHW ny Awpxw jIvn gurU dI is`KIAW qy Fwl ilAw[[ sqIAw eyih nw AwKIAin, jo miVAw lig jlMin] nwnk sqIAw jwxIAih ij ibrhy cot mrMin] BI so sqIAw jwxIAin sIl sqoiK rhMin] suvin sweI Awpxw inq auiT smwlMin] (787) pqI dI Xwd ivc, ivXog ivc, pyRm ivc, DuKdy rihxw vDyry cMgw hY[ suirMdr kor ny Br juAwnI dy 20 swl sbr, sMqoK qy ShId pqI dI Xwd 'c kurbwn kr id`qy[ ieh shI ArQW ivc sqI hY[ Br juAwnI auh smW huMdw hY jd nr qy mwdw iek-dUjy dy imlwp dI pRbl ie`Cw rKdy hn[ Awpxy sbr-sMqoK dI izdMgI nwl Gr-pirvwr dI syvw ivc idn bqIq kr rhI sI ik Acwnk 1997 ivc suirMdr kor ƒ kYNsr dI bImwrI ny Aw GyirAw[ pirvwr ny aus dy ielwj leI bhuq pYsw ^rc kIqw pr auh rwzI nw ho skI[ bImwrI leI lVweI lVidAW iqMn swl guzr gey[

iPlm smIiKAw

rONgty KVHy kr dyx vwlI iPlm hY ‘swkw nnkwxw swihb dy ShId’

lIh qoN h`t ky bxweI nvIN iPlm ‘swkw nnkwxw swihb dy ShId’ ij`Qy is`K kOm dy kurbwnIAW Bry ieiqhws dy keI AxCohy pihlUAW ƒ aujwgr krdI hY au~Qy ieh iPlm nOjwvwn pIVIH ƒ Awpxy gOrvmeI ivrsy nwl joVn dw vI bhuq hI swrQk auprwlw hY[ iPlm ƒ pihly hI idn imly drSkw dy hulwry qoN swP hY ik pMjwbI isnymy dy ieiqhws 'c ieh iPlm mIl dw p`Qr swbq hovygI[ Awpxy ShIdW dIAW kurbwnIAW bwry jwnx dI qIbr ie`Cw ij`Qy drSkW ƒ pUrI qrHW bMnI rKdI hY au~Qy aunHW v`loN ShIdW pRqI pRgtwieAw siqkwr iPlm ƒ hor buMldIAW 'qy phuMcwauNdw hY[ jgmIq isMG smuMdrI dI inrdySnw hyT bxweI ies iPlm 'c is`K kOm bwry ieiqhws q`QW Aqy Dwrimk pihlUAW ƒ bhuq hI sUJ-bUJ Aqy KUbsUrq FMg nwl pyS kIqw igAw hY[ ieh iPlm 20 PrvrI, 1921 dI aus iGnwauxI Aqy Axmnu`KI Gtnw ƒ 26 dsMbr, 2000 dI rwq dy iqMn vjy suirMdr kor ny drswau NdI hY, jdoN mhMq nrwiex dws ny AMgryz hkUmq nwl iml ky sYNkVy inh`Q pirvwr qy bwpU ƒ bulwieAw qy ikhw, "mYƒ auTw ky ibTw isMGW-isMGxIAW dw KUn vhwieAw sI[ inrmwqw suKbIr isMG sMDr dI pySkS idau[" jyT ƒ kihx l`gI, "gurdvwry jw ky Ardws kro, myrI ies iPlm 'c hr ikrdwr v`loN Awpxy rol nwl ienswP kIqw igAw hY[ iPlm BrjweI qy qyrI pqnI qyry kol Aw rhI hY[ ies jnm ivc iml ivcly ku`J idRS drSkW ƒ ies kdr Bwvuk krdy hn ik auh Awpxy hMJUAW 'qy kwbU leIey[ myry b`cy lY ky Awau[" aunHW ƒ AMqm ipAwr kIqw[ nhIN r`K pwauNdy jilHAW vwly bwg Aqy swkw nnkwxw swihb dy kqlyAwm dy idRS s`s-shury A`gy h`Q joiVidAW AwiKAW, "bwpU! eyny smyN AMdr drSkW ƒ Dur AMdr q`k JMjoV jWdy hn[ iPlm dI khwxI gurduAwrw nnkwxw hoeIAW myrIAW ZlqIAW muAw& kr idayu[ bwpU mYN qyry Syr pu`q swihb 'qy kwbz mMhq nwrwiex dws Aqy hornW mhMqW koloN gurduAwirAW ƒ dI p`g ƒ dwZ nhIN lg`x id`qw[ myrI hux AMqm ie`Cw hY ik Awzwd krvwaux leI j`do-jihd kr rhy jQydwr krqwr isMG J`br (mukul dyv) myrI ic^w ƒ AgnI bwpU jI Awp ny lgwauxI hY qy "boly so dy Awly-duAwly GumMdI hY[ ies sMGrS 'c krqwr isMG dw swQ kyhr isMG Aqy inhwl, siq sRI Akwl" dy jYkwry bolxy hn[, iblkul ausy qrHW lCmx isMG gRMQI vloN id`qw jWdw hY[ krqwr isMG J`br dw Awpxw BqIjw jYml ijs qrHW qusIN Awpxy pu`q dy vwrI boly sn[ bwpU qrlok isMG ny isMG (Amn DwrIvwl) Aqy aus dI mMgyqr nMd kOr (ESIn brwV) vI ies sMGrS b`cI dy isr qy ipAwr idMidAw ikhw, "DIey qyrw dyxw AsIN 'c ShId ho jWdy hn[ kyhr dw spu`qr CotI aumr 'c hI jdoN ies sMGrS dOrwn keI jnmW q`k nhIN dy skdy qyry vrgIAW kuVIAW Gr-Gr AwpxI kurbwnI dyx leI mMhq nwrwiex dws dy swhmxy ih`k qwx ky KloN jWdw hY ivc jMmx[" A^Ir bIbI suirMdr kor ny 26 dsMbr, 2000 ƒ qW drSk aus dI bhwdrI Aqy dlyrI ƒ dyK ky svyry AMimRq vyly AMqm svws ley qy 37 swl dI kivqw: hYrwn rih jWdy hn[ ies qrHW keI moV ktdI aumr ivc prlok isDwr geI[ aus dy piv`qr ieh iPlm A`gy v`DdI hY qy krqwr isMG J`br Aqy srIr dw AMqm sskwr aus dy svrgvwsI ShId pMj ipAwirAW dw hukm kbUl kr ky, aunHW dy swQI iks qrHW gurduAwrw nnkwxw swihb pqI sqvMq isMG dI Xwd ivc bxy gurdvwry dy ƒ mMhq nwrwiex dws dy cuMgl 'coN Awzwd dsmyS ipqw ny kIqI kmwl vyKo[ ivhVy ivc kIqw igAw[ aus dy pwT dy Bog dI krvwau x 'c sPl huMdy hn, ieh pUrI iPlm dyKx AMiqm Ardws ivc pMjwh hzwr sMgq Swml hoeI cMgI pRMprw qor ky Drm AMdr, qoN bwAd hI pqw lgdw hY qy hr pMjwbI ƒ ieh sI[ suirMdr kor dI jIvn gwQw ilKidAW lyKk dunIAW vwsqy nvIN imswl vyKo[ iPlm Awpxy pUry pirvwr smyq G`to=G`t iek dIAW A`KW ivc pwxI Clk irhw sI[ AijhI mhwn gurU gRMQ A~gy qurn jd pMj ipAwry, vwr zrUr dyKxI cwhIdI hY ikauNik ieh iPlm ngr kIrqn dw jwho jlwl vyKo[ Awqmw ƒ kYptn rvyl isMG dw silaUt hY[ cwr swihbzwidAW qoN bwAd Awey KlwA ƒ pUrdI A`j dIAW kuVIAW leI suirMdr kOr dI hux ikDr jwxgy is~KI AsUl ieQoN, hY[ auDr mwDv ivjy v`loN id`qw igAw iPlm dw byimswl kurbwnI mwrg drSk hY[ mYƒ pUrw XkIn bdl c~lI hY Drm dI cwl vyKo[ sMgIq vI pRBwvSwlI hY qy jYml isMG qy nMd kOr 'qy hY ik ies lyK ƒ pVH ky myrIAW A`j dIAW nOjvwn is~K kOm nmoSI 'coN' inklI nwhI, iPlmwey gwxy qoN ielwvw gurbwxI kIrqn vI b`cIAW Awpxy jIvn ƒ sMjm, sbr qy is`dk ivc hkUmq bux rhI nvyN hI jwl vyKo[ iPlm dy hornW klwkwrW mhWvIr Bu`lr, dyv guzwrn vwlI bIbI suirMdr kor dy jIvn qoN pyRrnw pMj ipAwirAW dy hukm nUM mMnxw kI, KroV, hrdIp ig`l qy rimq isMG Awid dI lYxgIAW[ auh pqI-pqnI dy irSqy ƒ shI ArQW pRDwn swihb ny kIqy byhwl vyKo[ AdwkwrI vI pRBwivq krdI hY qy ku`l imlw ky ies ivc rUpmwn kr geI[ vyK is~KW dy m~Qy iqaUVIAW nUM, ƒ iek sPl iPlm ikhw jw skdw hY[ -0pySkS: pvnpRIq isMG ^wlsw pRvwny hwkmW kIqy bhwl vyKo[-0-

s~c dI ij~q

SoRmxI gurmiq cyqnw (27) ApRYl 2016


ivswKI 24 jUn nUM vI Aw skdI hY! ibkrmI kYlMfr vI mOsmI nwloN 70-71 swlW ivc iek idn dw &rk pw idMdw hY[ ieh AsIN eIsvI sMn dIAW qrIkW nwl ivswKI idhwVy ƒ imlw ky vyK skdy hW

j

-vkIl isMG brwV

d AnpVHqw dw zmwnw sI, lok idnW ƒ Xwd r`Kx leI cMdrmw ;qy AwDwrq iq`QW vdI-sudI dw hI shwrw lYNdy sn[ ies nwl 12 mhIny 354 idnHW ivc hI pUry ho jWdy hn[ ieh jo 11 idn Gtdy hn, ienHW ƒ pMfq dUjy jW qIjy nwl 1 mhInw hor vDw ky pUrw kr lYNdy hn ijs ƒ ASu`B mhInw kihMdy hn[ pUrnmwsI (puinAw) qoN m`isAw qk vdI dy jo 1 qoN lY ky 14-15 q`k huMdy hn[ m`isAW qoN pUrnmwsI qk sudI dy idn iPr iek qoN SurU huMdy hn[ ieMnHW 14-15 idnW

kuJ sdIAW bwAd ivswKI ApYRl dI QW meI jUn ivc clI jwvygI[ ies &rk ƒ mu`K r`K ky ivdvwnW ny shI nwnkSwhI kYlMfr bxwieAw sI, qW jo dysI mhIny dIAW qrIkW siQr rihMidAW[ ijs krky ivswKI idhwVy dw vI jyT, hwV dy v`fy idnW ivc jwx dw koeI fr nhIN sI[ hux sp`St hI hY ik iksy idn ivswKI 24 jUn ƒ vI Aw skdI hY[ jo gurbwxI ivc drj bwrHwmwh nwl myl, mOsmI swl nwl nhIN rhygw[ ies kr ky nwnkSwhI kYlMfr ƒ lwgU krnw Aiq zrUrI hY[ ƒ AnpVH lok zbwnI Xwd r`K lYNdy sn ik m`isAW jW puinAW ƒ eyny idn ho gey hn, A`j ieh idn bxdw hY pr A`j dy smyN ivc vI ienHW dy ADwr 'qy idn mnwaux qy igAwnI gurbcn isMG vloN ieh kihxw ik pihlW vI iesy qrHW mnwey jWdy sn, bVI hwsohIxI g`l hY[ qusI vyKo, ies ADwr 'qy Awey idnHW dw &rk: sMn 2008 ivc BwdoN sudI iek 31 Agsq sMn 2009 ivc BwdoN sudI iek 21 Agsq sMn 2010 ivc BwdoN sudI iek

9 sqMbr

sMn 2011 ivc BwdoN sudI iek

30 Agsq

sMn 2012 ivc BwdoN sudI iek sMn do mhIny iek sMn BwdoN sudI iek

18 Agsq 16 sqMbr

sMn 2013 ivc BwdoN sudI iek

6 sqbMr

sMn 2014 ivc BwdoN sudI iek

26 Agsq

sMn 2015 ivc BwdoN sudI iek

14 sqMbr

ieh idnW dw &rk rihMdw hY, jy AsIN sRI gurU gRMQ swihb dw pihlw pRkwS idvs 1 sqbMr dI QW, BwdoN sudI iek ƒ mnweIey[ iesy qrHW hI sRI gurU goibMd isMG jI dw jnm idhwVw AslI nwnkSwhI kYlMfr puqwbk 5 jnvrI ƒ hY pr ienHW jQydwrW ny aus ƒ vI poh sudI 7 ƒ mnwaux dw &Yslw kr ilAw hY[ aus dw hwl vyKo: sMn 2008 ivc poh sudI 7

15 jnvrI

sMn 2009 ivc poh sudI 7

3 jnvrI

sMn 2009 ivc iPr pol sudI 7

24 dsMbr

sMn 2010 ivc poh sudI 7

-------

sMn 2011 ivc poh sudI 7

11 jnvrI

sMn 2011 ivc dubwrw iPr

31 dsMbr

sMn 2012 ivc poh sudI 7 nhIN AwauNdw sMn 2013 ivc poh sudI 7

18 jnvrI

sMn 2014 ivc poh sudI 7

7 jnvrI

sMn 2015 ivc poh sudI 7 nhIN AwieAw hux qusI ieh vyK ky soco ik swƒ b`JvIAW qrIkW muqwbk idhwVy mnwaux cwhIdy hn jW ienHW sudIAW-vdIAW dy ADwr qy qrIky muqwbk idhwVy mnwaux cwhIdy hn jW ienHW sudIAW vwdIAW dy AwDwr 'qy ijMny vI fyrydwr ienHW sudIvdI dy AwDwr 'qy idhwVy mnwaux dy h`k ivc hn, auh ApxIAW sMprdwvW dy AwgUAW dIAW brsIAW jW jnm idhwVy AMgryzW ƒ 1752 ivc Aw geI sI, auh smJ swƒ A`j vI nhIN Aw rhI[ jd AMgryzW ƒ pqw cilAw ik swfy kYlMfr ivc kmI hY qW aunHW ny aus ivc soD kr ky SurU kIqy eI:sMn qoN vDdy 11 idn iekdm Gtw id`qy[ 2 sqMbr qoN bwAd 14 sqMbr kr id`qw ijs dy swl dI lMbweI 365 idn 5 GMty 49 imMt 12 sikMt hY ijs ivc sdIAW bwAd vI Cotw idn 22 dsMbr sB qoN v`fw idn 24 jUn hI Awvygw[ ies dy nwl dw myl KWdw nwnkSwhI kYlMfr pwl isMG pUryvwl ny bxwieAw[ pr bdiksmqI nwl vot nIqI ny aus ƒ mDol ky r`K id`qw qy jQydwr isAwsq A`gy ho gey[ iehI hwl ibkrmI kYlMfr dw hY jo mOsmI nwloN 70-71 swlW ivc iek idn dw &rk pw idMdw hY[ ieh AsI eIsvI sMn dIAW qrIkW nwl ivswKI idhwVy ƒ imlw ky vyK skdy hW jo ies pRkwr hY: eIsvI qrIk ibkRmI 1783 9 ApYRl 1 vYswK 1799 10 ApYRl 1 vYswK 1899 12 ApYRl 1 vYswK 1999 14 ApYRl 1 vYswK 2100 15 ApYRl 1 vYswK auprokq qrIkW qoN sp`St hY ik kuJ sdIAW bwAd ivswKI ApYRl dI QW meI jUn ivc clI jwvygI[ ies &rk ƒ mu`K r`K ky ivdvwnW ny shI nwnkSwhI kYlMfr bxwieAw sI, qW jo dysI mhIny dIAW qrIkW siQr rihMidAW[ ijs krky ivswKI idhwVy dw vI jyT, hwV dy v`fy idnW ivc jwx dw koeI fr nhIN sI[ hux sp`St hI hY ik iksy idn ivswKI 24 jUn ƒ vI Aw skdI hY[ jo gurbwxI ivc drj bwrHwmwh nwl myl, mOsmI swl nwl nhIN rhygw[ ies kr ky nwnkSwhI kYlMfr ƒ lwgU krnw Aiq zrUrI hY[ -0-

SoRmxI gurmiq cyqnw (28) ApRYl 2016


hirÊjsuÊilKihÊbyEMqÊsohihÊsyÊhQ`...

bIbI kmljIq kOr dw invyklw auprwlw gurUÊmh`r`jÊdIÊijsÊmnu@KÊqyÊikrp`ÊhuMdIÊhYÊ|ÊauhÊkOmÊdyÊv@fyÊk`rj`ÊnUMÊisdkÊidlIÊEqyÊlgnÊ n`lÊnypryÊcV`auxÊ'c'ÊsPlq`ÊpR`pqÊkrd`ÊhYÊ|Êmnu@KÊEMdrÊaupjIÊaucI-su@cIÊlgnÊEqyÊsrD`Ê duE`r`ÊsRIÊgurUÊgRMQÊs`ihbÊjIÊd`Êp`vnÊsrUpÊE`pxyÊhQÊn`lÊilKkyÊiesÊv@fmulIÊsyv`ÊnUMÊsrÊ EMj`mÊdyxÊv`lIÊdunIE~ÊdIÊpihlIÊ"is@KÊiesqrIÊbIbIÊkmljIqÊkOr"ÊpqnIÊieMjInIErÊ gurcrnÊisMGÊnyÊiesÊmh`nÊinvyklyÊaupr`lyÊnMMUÊikvyÊsrÊkIq`,ÊbIbIÊkmljIqÊkOrÊn`lÊhoeIÊ idlcspÊv`rq`ÊivcÊjoÊkuJÊaunH`Êd@isE`ÊausÊdyÊkuJÊEMSÊE`pÊjIÊn`lÊBytÊkrÊrhyÊh~,Êq~ÊjoÊ nOjv`nÊvIr/ÊBYx~ÊiesÊqoNÊpRyrn`ÊlYÊskxÊ|ÊÊÊ-sMp`dk pR: bIbI jI qusI sRI gurU gRµQ swihb jI dw srUp Gwlxw Aqy isdk idlI nwl h`Q duAwrw ilK ky mhwn kwrj kIqw hY[ ies mhwn syvw nwl juVy ieiqhws, pRyrnw bwry g`l krn qoN pihlw Awp jI Awpxy bwry jwxkwrI idauN ? au~qr:- ipRµ: swihb myrw jnm 24.01.1976 ƒ Awgry dy gurU Arjn ngr ivKy ipqw s: kuldIp isµG mqvwlw dy gRih mwqw prmjIq kOr dy ku`KoN hoieAw sI[ mu`FlI ividAw qoN bwAd pµjwbI XUnIvristI pitAwlw qoN AYNm ey gurmiq sµgIq, ifplomw kMipautr swPtvyAr Aqy ifplomw-ien-PYSn ifjweIinµg Awid kors pury kIqy iPr ieMjInIAr gurcrn isµG nwl 02.02.2002 ƒ myrw Aµnd kwrj ho igAw, hux Awpxy pqI ieµjInIAr gurcrn isµG qy do b`icAW bytI ieStpRIq kOr (aumr 12 swl) bytw prblvIr isµG (aumr 4 swl ) nwl ropV ivK rih rhI hW[ pR: quhwfy mn Aµdr sRI gurU gRµQ swihb dy srUp ƒ hQW nwl ilKx dI rucI ikvNy pYNdw hoeI ? auqr:- sRI gurU gRµQ swihb jI dw sihjpwT kridAW gurbwxI dI pµkqI ”hir jsu ilKih byAµq sohih sy hQw” .......... Bwv suµdr hn auh h`Q jo sWeI dIAW Anµq isPqW ilKdy hn, myrI pRyrnw dw mu`K kwrn bxI[ ies pauVI dw pUrw pwT qy ArQ d`soN ? hir jsu ilKih byAµq sohih sy hQw] crn punIq pivqR cwlih pRB pQw] sd bilhwrI iqnw ij sunqy hr kQw] sµqW sµig auDwru sglw duKu lQw]ñô] Bwv:- suµdr hn auh h`Q jo sWeI dI Anµq isPqw ilKdy hn[ pwvn qy pwk hn auh pµQ ijhVy pRBU dy mwrgW auqy qurdy hn[ mYN auhnW qoN sdIvI hI sdky v`Jdw hW[ jo pRBUµ dI kQWvwrqw suxdy hn[ swDUAW dy nwl auhnw dw pwr-auqwrw ho jwdw hY[ Aqy auhnW dy swry

duKVy dUr ho jwdy hn[ pR: sRI gurU gRµQ swihb pwvn srUp kdoN ilKxw surU kIqw ? au~qr:- gurU hir ikRSn swihb jI dy pRkwS idvs mOky ies kwrj ƒ SurU kIqw sI[ myry ipqw s: kuldIp isµG jI dw sihXog myry leI vrdwn swbq hoieAw, ikauNik myry Aµdr hQ ilKq srUp ilKx dI pYdw hoeI vydnw sB qoN pihlw mYN Awpxy ipqw jI ƒ d`sI sI[ aunHW pihlw mYƒ jup jI swihb ilK dy dsw” bwry ikhw, keI vyr iliKAw bwr-bwr AiBAws krn qoN bwAd myrI ilKweI swP hoeI[ iPr 13 julweI 2001 ƒ bkwiedw srUp ilKx SurU kIqw[ qy ies dOrwn hI myrw irSqw ieµjInIAr s: gurcrn isµG nwl ho igAw sI[ Ajy 140 ku Aµk hI ilKy sn ik myry Aµnd-kwrj dw idhwVw nyVy Aw igAw[ pR: AnMd kwrj qoN bwAd ieh kµm nypry ikvy ciVAw, kI rukwvt nhI AweI ? auqr:- myry ipqw jI ny irSqy vyly sp`St kih idqw sI ik bytI sRI gurU gRµQ swihb dw srUp ilK rhI hY[ ies ivc rukwvt nwh Awvy[ ies leI mYƒ myry pirvwr ny pUrw-pUrw swQ idqw[ pR: qusI AµimRq kdoN CikAW sI ? au~qr:- ieh vwrqw bVI roick hY[ Edo mY 16 ku swl dI sW, Awpxy ipqw Aqy pirvwr nwl pihlI vyr sRI drbwr swihb AµimRqsr AweI, ikauNik myry mn Aµdr sRI Akwl qKq qy sRI drbwr swihb c' hoey BwrqI POjI hmly bwry bhuq kuJ jwnx dI ieCW sI[ ikauNik mYN piVAw qy suixAw sI ik BwrqI POj ny ieµdrw gWDI dI srkwr vyly hzwrW bydosy is`K, bzuurgw, b`icAW Aqy AOrqw aupr julm kIqy sn[ sRI drbwr swihb pRkrmw ivc is`K nOjvwn dy ip`T ip`Cy h`Q bµn ky BwrI qSdd kIqw sI Aqy aunHW ƒ golIAW nwl dwixAW vwgU Buµn idqW sI[ du`D pIdy Coty b`icAW ƒ mwvW dy kolo Koh ky BwrqI POjIAW ny golIAw mwrIAW sn Aqy hzwrW SoRmxI gurmiq cyqnw (29) ApRYl 2016

bygunwh isK sµgqW ƒ shId kIqw sI[ audoN gurU Arjn dyv shIdI gurupurb sI, jUn 1984 dw mhInw sI ihµdosqwn dI zwlm hkUmq ny ieh idn jwx-buJ ky isKw dw kqlyAwm krn leI cuixAw sI[ mYN Aksr Awpxy ipqw pwsoN ies sbµDI svwl kr ky jwnx dI koiSS krdI huµdI sI[ ipRµ: swihb jdoN mYN sRI drbwr swihb dy Aµdr lgy golIAW dy inSwn vyKy qW myry rogtyN KVHy ho gey[ mYƒ ieh vI pqw lgw ky iek golI sRI gurU gRµQ swihb jI dy sIny ƒ cIrdI hoeI, sRI gurU gRµQ swihb jI dI bIV AµdroN lµG ky Awrpwr ho geI sI[ ikµny hI pwvn ieiqhwsk srUp, ieiqhwsk pusqkW jo is`K irPrYs lwiebRyrI ivc suriKAq peIAw sn[ BwrqI POjIAW ny ihµdU hkUmq dy khy qy sRI drbwr swihb kµplYNks qy kbjw krn qoN bwAd 7 jUn 1984 ƒ Agn Byt kr id`qw[ mYN ieh swrIAW GtnwvW qoN pRBwvq ho ky AµimRq C`kx auprµq kyskI sjw leI sI[ qy is`K kOm dI syvw krn dw mµn bxw ilAW[ audoN qoN hI nym nwl kIrqn sunxw, inqnym krnw surU kIqw sI[ pR: qusI kIrqn syvw ’c ikvyN l`gy? au~qr:- mYN cµfIgVH sYNktr 34 dy gurduAwrw swihb Aµdr bIbI hrdIp kOr jI dy pwsoN kIrqn dI isKlweI SurU kIqI sI[ gurU dI ikrpw nwl hux inrDwrq rwgw Aµdr kIrqn syvw vI krdI hW[ myry pqI ieµjInIAr gurcrn isµG myry nwl kIrqn krn vyly qbly qy swQ idµdy hn[ qusI bVy hYrwn hovogy ik myrw bytw hly prblvIr isµG KwlI iek swl dw sI, audo qoN hI bVy suµdr Aµdwj ivc qbly aupr h`Q Drky qblw vjwaux dI koiSS krn l`g ipAw sI[ ikµnI- ikµnI dyr vwihgurU-vwihgurU krn l`g igAw sI[ mYƒ l`gdw hY ik gurU mhwrwj dI ikRpw hY[ myrI ie`Cw hY ik myrw ieh bytw jo A`jy 4 ku swl dw hY, v`fw ho ky qblw-vwdk bxy[ myrI byytI 12 ku swl dI hY auh vI kIrqn krdI hY[ mYN socdI hW ik aucI ividAw dy nwl-nwl


hr is`K mW-bwp ƒ cwhIdw hY ik Awpxy b`icAw ƒ kIrqn qy qblw isKwaux, gurbwxI pVwaux ieh aunHW dI auqm syvw hovygI myrI ieCw hY ik myry b`cy myry vwg kIrqn- kwr bxn Aqy is`K Drm dI syvw krn[ pR: qusI h`Q ilKq lVIvwr srUp ilKky sµSwr dI pihlI isK iesqrI ho, kIrqn-kwr vI ho ikvy mihsUs krdy ho ? auqr:- ipRµsIpl swihb, gurU dI ikrpw hY[ ies ivc myrw koeI ijAwdw Xogdwn nhI hY Asl ivc mYƒ Gr ivc Awpxy mwipAW rwhI Aijhw mwhOl imilAw ijs sdkw cµgI aucI ividAW pRwpq ho skI, swD sµgq ivc jw ky kIrqn, ivcwr suxn dw suhwvxw smW imilAW, cµgI sµgq imlI, ipqw s: kuldIp isµG mqvwlw Aqy mwqw prmjIq kOr dw Fyr swrw ipAwr, Dwrimk rucIAW nUUµ pRPulq krn dy rUp ivc pRwpq hooieAw, iek cµgw ipqw, cµgI mW Aqy cµgy pqI qy aunHW dw cµgw sOhrw pirvwr Aqy cµgy b`cy, ieh sB kwrn hn ik mYN Gr grsqI dy nwl-nwl aucI ividAw hwsl krn qoN bwAd iek kIrqn-kwr dy rUp ivc syvw kr rhI hW[ pR: sRI gurU gRµQ swihb jI dw lVIvwr srUp ilKx 'c' iks-iks ny Awp ƒ sihXog id`qw qy vifAwieAw ? auqr:- myry ipqw s: kuldIp isµG jI mYnUµ luiDAwxy, s: rwm isµG iFloN duAwrw h`Q ilKq sRI gurU gRµQ swihb jI dy srUp dy drSn krvwey ijµnw pwsoN srUp ilKx sµbµDI swrI jwxkwrI pRwpq hoeI[ myry ipqw jI ny BweI Awr pI isµG qy BweI AYNc pI isµG nwl mulwkwq krvweI jo mnu`Kqw dI BlweI leI ”is`K rlIP” rwhI syvw krdy hn[ ienHW ny mYƒ bhuq auqSwh id`qw qy srUp ilKx leI swrw kwgj Bytw rihq id`qw[ pR: SRomxI gurduAwrw pRbµDk kmytI AimRµqsr vloN vI huµgwrw imilAW ? auqr:- hW jI mYƒ ies kwrj leI kmytI ny srtIiPkyt id`qw ijs ivc aunHw ies byimswl syvw ƒ qsdIk kridAW ikhw ik ieh h`Q ilKq bIV dI v`fmulI syvw kIqI hY[ SRomxI gurduAwrw pRbµDk kmytI ny ieh vI iliKAw ik swfI jwxkwrI AnUswr mYN pihlI iesqrI hW ijs ny ieh syvw inBweI[ pR: sRI gurU gRµQ jI dw h`Q ilKq srUp kdoN qy ikvy mukµml hoieAW ?

auqr:- ieh srUp 7 swl bwAd 13 julweI 2008 ƒ muµkml hoieAW sI[ ilKx vyly hryk Aµk qy 19 lwienW ilK ky ies kwrj ƒ npyry cVwieAW mYN lgBg doN Gµty inrµqr ies syvw ƒ krdI huµdI sW[ srUp ilKx sµbµDI pwbµdI lgwaux leI SRomxI kmytI v`loN ikhw jwxw bVI mµdBwgI g`l hY[ ieh pwbµdI gurbwxI dy ies mhwvwk ”hir jsu ilKih byAµq sohih sy hQw” dy ault hY myry ipqw kuldIp isµG ny myry duAwrw ilKy sRI gurU gRµQ swihb ƒ qsdIk krn sbµDI SRomxI kmytI ƒ phuµc kIqI sI. pr koeI qs`lI b`Ks jvwb nhI imilAw[

cwhIdw hY[ mYN sRI gurU gRµQ swihb jI dw gurU ikrpw nwl jo srUp ilKx dI koiSs kIqI ies qoN pRyrq ho ky keI vIrW BYxW Aqy b`icAW ƒ suKmnI swihb dy gutky qy BweI gurdws dIAW vwrW h`QW nwl ilKIAW hn[ is`K sµsQwvW ƒ Aijhy nOjuAwnW qy b`icAW ƒ snmwnq krnw cwhIdw hY[ hor vI jy koeI vIr BYx gurbwxI ilKxw cwhuµx qW mYN auhnW ƒ hr vyly sihXog dyx leI iqAwr hW[ mYN cwhuµdI hW ik G`to-G`t hr is`K dy Gr Awpxy duAwrw ilKy in`qnym dy gutky hoxy cwhIdy hn[ ies Kyqr 'c syvw krn vwly b`icAW ƒ qusIN sRomxI gurmiq cyqnw lihr v`loN pihlw hI auqSwh dy rhy ho jo ik SlwGw Xog g`l hY[ drAsl ieh is`KI Kyqr 'c pRcwr dw Aihm kwrj hY[

pR:- SRomxI gurduAwrw pRbµDk kmytI bwry quhwfy kI ivcwr hn? auqr:- SRomxI kmytI bwry myry ivcwr hn ik ieh syvw krn vwlI sµsQW hux vpwrk (kmµrsIAl) bx geI hY, ies leI SRomxI kmytI syvw krn vwilAw dI koeI kdr nhI krdI, SRomxI kmytI isK Aorqw ƒ brwbr dw h`k nhI idµdI ieh isrP lYNkcr jw AKbwrW ivc v`fy-v`fy ibAwn dwgx ƒ hI syvw smJdI hY, isK rihq mirAwdw dy pµnW ƒ 27 qy AimRµq sµskwr dy isrlyK hyT iliKAw hY ik auieµnw ivc isGxIAW vI Swml ho skdIAW hn”[ mYN SRomxI kmytI koloN pu`CdI hW ik isK rihq mirAwdw Anuswr A`j q`k qusI ikQyN qy kdoN isK iesqrIAW ƒ AimRµq Ckwaux vwly pµjW ipAwirAW ivc Swml kIqw hY[ hor qw hor sRI drbwr AimRµqsr Aqy hornw qKqw Aqy keI SRomxI kmytI dy gurduAwirAW ivc isK iesqrI ƒ kIrqn-krn dI mnwhI hY[ isK iesqrIAW nUUµ isK pRcwrk, gRµQI, pwTI jW kIrqn kwr bxwaux leI hlw q`k koeI ividAwlw ikauN nhI AwrµB kIqw[ ieQy hI bs nhIN SRomxI kmytI dy pRbµDkI isstm dw dIvwlw inkilAw ipAw hY, drbwr swihb nwl l`gdIAW srwvW dy bwhr ikµnIAW bIbIAW rwq Tihrn leI kmrw Awid leI qrloN m`CI ho rhIAW huµdIAW hn[

pR:- kI ieh SRomxI kmytI dw mojUdw is`K ivroDI isstm TIk ho skdw hY ?

pR:- koeI hor g`l is`K BYxW ƒ krnw cwhogy ? auqr:- hW is`K BYxW ƒ gurbwxI ilKx, kµT krn dy Kyqr 'c A`gy Awauxw cwhIdI hY[ Gr iv`c is`K AOrqW kol bhuq smW huµdw hY, PzUl dw smW g`l mwr ky jW tI.vI. Awidk sIrIAl dyK ky bykwr nhIN krnw cwhIdw[ b`icAW ƒ cµgI qwlIm dyxw, swD sµgq iv`c lY ky jwxw Aqy b`icAW ƒ is`KI v`l pRyrq krnw SoRmxI gurmiq cyqnw (30) ApRYl 2016

auqr:- jI hW, is`K iesqrIAW ƒ mweI Bwgo bx ky mYdwn 'c' inqrnw peygw[ mrd pRDwn SRomxI kmytI dy pRbµD ƒ shI krn leI is`K iesqrIAW ƒ A`gy Awaux dyxw qw iek pwsy A`j iek kurihq krn vwlI AOrq ƒ SRomxI AkwlI dl dy iesqrI ivµg dw pRDwn bxw id`qw igAw hY[ is`K h`kw dI r`KvwlI krn vwlI jmwq SRomxI AkwlI dl dy Aµdr Gonymony nSyVI, iBStwcwr bµidAW ƒ Ahudydwr bxwieAw igAw hY[ pVHIAW ilKIAW isK AOrqw ƒ Drm rwjnIqk Kyqr ivc A`gy Awauxw pvygw[ pR:- qusIN gurU gRµQ swihb dI sµpwdnw qy bxqr bwry jwxkwrI idE ? au~qr:- pµjvyN pwqSwh ny swrI bwxI ie`kqR kIqI sI ies ƒ rwgw Anuswr qrqIb krky sB qoN pihlW mUl mµqr,<> qoN lY ky gur pRswid q`k hY[ jpu bwxI auprµq sodru, so purK dy nO Sbd Aqy ”soihlw” isrlyK hyT pµj Sbd Aµikq hn[ sRI gurU gRµQ swihb jI dy Aµg 1 qoN 13 qoN bwAd iPr 14 qoN lY ky 1352 AµgW q`k 31 rwgw ivc bwxI drj hY[ pihlw rwg sRI rwg hY[ AwKrI Sbd jYjwvµqI rwg ivc drj hY[ iPr slok sihsikRqI, gwQW, Punhy, cauboly, slok kbIr jI, slok PrId jI, sv`Xy sRI muKvwk, B`tw dy sv`Xy, slok vwrW dy vDIk, slok mhlw nwvW, muµdwvxI, slok mhlw pµjvW bwxIAW Aqy rwg mwlw drj hn[ bwxI ’c Sbd dy AwrµB qoN pihlw iliKAw mhlw ñ, mhlw ò, mhlw ó,.... Awid qoN kI Bwv hY[ hr gurU ivAkqI ilKx dI bjwey mhlw ñ mhlw ò, mhlw ó...... Awid sµkyqk Sbd vrqoN gey hn[ hryk bwkI sPw 44 ’qy


2

hm rwKq pwqSwhI dwAvw

9 ApYRl 1986 dw idn ^wlsw pMQ leI SgnW vwlw idn hY ikauNuik ^wlsw pMQ ny aus idn pRBUspMn is`K styt (swvrn is`K styt) dy AYlwn dI ieiqhwsk AMgVweI BrI sI[ ieh piv`qr kwrj 1849 eIsvI qoN ip`CoN ruikAw hI ipAw sI, jdoN DrqI dy iek v`fy ih`sy qoN swfw Awpxw rwj swfy koloN Kus igAw sI[ 13 ApYRl 1978 dI ivswKI vwly idn 13 isMGW dI Shwdq ny Kwlsw jI ƒ Biv`K qy vrqmwn ƒ nvyN nzrIey qoN vyKx dw smW Aw igAw hY[ jUn 1984 Aqy AkqUbr 1984 dt ShIdW ny iek vwr iPr ies pYZwm ƒ swfI Bu`lIAW-ivsrIAW XwdW ivc qwzw kr id`qw qy iPr 29 ApRYl 1986 dw auh BwgW d`bIAW idhwVw Aw igAw jdoN is`K kOm dy AMdr d`bIAW, lu`kIAW qy pRq`K rIJW Aqy rwjnIiqk vlvilAW ƒ auh zubwn imlI ijs ivc Bwrq dI bhu igxqI vwly lokW ƒ ieh sMdyS vI sI ik '^wlsw rwKq hY pwqSwhI dwAvw'[ iqMn v`fIAW hkIkqW swfw sdw hI ip`Cw krdIAW rhIAW hn[ iek ds pwqSwhIAW dI vMn-suvMnI qy duinAwvI GtnwvW nwl BrpUr qrz-ey-izMdgI do srb`q dy Bly dI piv`qr dsqwvyz gurU gMRQ swihb jI mhwrwj Aqy iqMn^wlsw pMQ dw ieiqhws[ jdoN kdy vI ieiqhws dy ibKVy dOrW ivc ieauN lgdw huMdw sI ik hux kuJ vI nhIN bicAw, sB kuJ Fih-FyrI ho igAw hY audoN vI koeI boqw isMG, koeI grjw isMG nUrdIn srW dy nzdIk jrnYlI sVk auqy lokW koloN tYks augwauNdy ieh sunyhw dy jWdy rhy hn ik : 'hm rwKq pwqSwhI dwAvw'[jy ieiqhws kol is`K pMQ dy AMdr AidRSt rUp ivc dbIAW ieCwvW ƒ vyKx vwlI pwrdrSI ingHW hovy qW 1849 qoN ip`CoN AsIN iksy nw iksy rUp ivc pwiqSwhI dwAvy dw prcm bulMd krdy rhy hW, hwlW ik ieh g`l mMnx ivc iJjk nhIN hoxI cwhIdI ik AsIN eyny spSt, eyny inrml, eyny dlyr kdy vI nhIN sI hoey ijMny AsIN 29 ApYRl 1986 vwly idn hoey sI[ AwE! rqw aus s&r 'c qury jWdy rwhIAW ƒ Xwd krIey, jo kdy hlwqW muqwbk Aqy kdy AwpxIAW ie`CwvW muqwbk Aqy kdy AwpxIAW ie`CwvW muqwbk pwqSwhI dwAwvy dI mMizl leI kuJ icr dy muswiPr bxy pr mMizl qoN dUr hI rhy jW ADUry hI C`f ky qur gey[ 'rxjIq' dy qur jwx ip`CoN BweI mhwrwj isMG ny iek Xqn kIqw pr s&l nhIN ho sky[ aus ip`CoN Awzwd hox dI rIJ ƒ lY ky bwbw rwm isMG dI AgvweI ivc nwmDwrI vIrW ny vI ShwdqW

id`qIAW pr mMizl v`l jWdw SPl A`Dvwty hI dm qoV igAw[ 20vI sdI ivc XwnI 1947 qoN pihlW SoRmxI AkwlI dl qy SoRmxI kmytI ny vI Awzwd is`K rwj dw supnw ilAw pr Bwrq dI AwzwdI vwsqy c`l rhI lihr ny aus supny ƒ ingl ilAw[ b`br AkwlI lihr dy XoDy Aqy ZdrI bwby vI Acyq rUp ivc ^wlsw rwj dI qWG r`` ` Kdy rhy[ pMjwb sUby dy AMdolnW ivc vI pMjwbI ƒ rwj Bwg dI BwSw bxwaux dI mMg dy nwl-nwl is`K rwj dIAW gUMjW vI pYNdIAW rhIAW sn, pr 1973 dy AwnMdpur dy mqy ivc ku`J AijhIAW g`lW zrUr sn jo swfy AMdr Awzwd hox dI rIJ ƒ jnqk p`Dr 'qy jgwauNdIAW rhIAW hn[ pr bwhrly dbwvW A`gy gofy tykx vwlI lIfriSp ny ies m`qy ivclI DVkdI izMdgI ƒ A`DmoeI qW kr hI id`qw sI[ dl ^wlsw ny vI Kwilsqwn dw nwArw keI vwr bulMd kIqw Aqy pMjwb ivc QwvW 'qy KwlIsqwn dy JMfy vI lihrwey[ ieh swry pwqr swfy ilKqI rcnwvW ivc AMSk siqkwr dy pwqr hn[ pr kOmI cyqnw qy jzibAW dw iek v`fw qU&wn pMjwb dI DrqI auqy audoN hI JuilAw jdoN 29 ApYRl 1986 ƒ pRBUsMpn is`K styt dw AYlwn kIqw igAw[ 29 ApYRl 1986 dw AYlwn ieiqhws ivc AwzwdI dI qWG leI kIqy hor XqnW nwloN buinAwdI qOr 'qy v`Krw, ivSyS Aqy ivl`Kx ies leI hY ikauNik ies AYlwn qoN ip`CoN pUry ds swl iek v`fI lihr clI jo smu`cy ^wlsw pMQ dy ijsmoN rUh dw ih`sw bx geI[ ies qoN pihlW iehoN ijhw vrqwrw eyny v`fy jwho-jlwl nwl kdy nhIN sI vyiKAw igAw[ 29 ApYRl 1986 dy ^wilsqwn dy AYlwn ipCoN ijvyN hzwrW dI igxqI ivc nOjvwn vIrW Aqy BYxW dIAW ShwdqW hoeIAW, auho ijhI kurbwnI dw ieiqhws 1849 qoN ip`CoN kdy vI nhIN sI isrijAW igAw[ iek hor g`l ƒ vI iDAwn ivc r`Kxw cwhIdw hY Aqy auh ieh hY ik ^wilsqwn ƒ jwiez TihrwauNdIAW dlIl BrpUr, imAwrI Aqy mOilk jzibAW nwl BrpUr ilKqW vI pihlW kdy vjUd ivc nhIN sI AweIAW, ijMnIAW 29 ApYRl 1986 ƒ ^wilsqwn dy AYlwn ip`CoN hoNd ivc AweIAW[ 29 ApYRl 1986 dy AYlwn nwl ^wlsw pMQ au~qy ho rhy A`iqAwcwrW dI dwsqW vI bwhrlI dunIAW ƒ pqw l`gI Aqy AsIN AMqrwSrtI hlikAW ivc qy s`qw dy brWifAw ivc gMBIr bihsW dw kyNdr bx gey[ bwhrly sMswr dy ivdvwnW leI pMjwb iek sMjIdw Koj dw ivSw SoRmxI gurmiq cyqnw (31) ApRYl 2016

bixAw Aqy ieh g`l vI pihlI vwr hI vwprI[ hzwrW nOjvwnW ny bwhrly mulkW ivc rwjsI Srn leI[ ijQy aunHW ny iek pwsy krVI Gwlxw qy imhnq nwl Awpxy Awp ƒ pYrW auqy KVHw kIqw Aqy dUjy pwsy AMqrrwStrI brwdrI ƒ ^wlsw pMQ au~qy July kihr dI drdnwk dwsqW suxweI Aqy v`K-v`K dySW dIAW srkwrW Aqy ivdvwnW dI hmdrdI qy hmwieq hwsl kIqI[ BweI hrijMdr isMG ijMdw Aqy BweI suKivMdr isMG su`Kw vloN PWsI dw r`sw cuMmx qoN pihlW Bwrq dy qqkwlIn rwStrpqI ƒ ilKI ic`TI dunIAW dIAW ieiqhwsk dsqwvyzW ivc Swml ho geI ijs ivc aunHW ny ^wilsqwn dI mMizl hwsl krn dw pRx vwr vwr duhrwieAw[ 29 ApYRl 1986 dy AYlwn ivc sMq jrnYl isMG vloN jUn 1984 ƒ Bwrq POj vloN kIqy hmly qoN pihlW Bwrq srkwr ƒ vwr vwr id`qI cyqwvnI vI AmlI rUp ivc hoNd ivc Aw geI jdoN aunHW ny keI vwr ieh AYlwn kIqw sI ik jykr POj drbwr swihb dI hdUd AMdr dw^l hoeI qW ^wilqswn dw AYlwn kr id`qw jwvygw[ pr 29 ApYRl 1986 dw AYlwnnwmw ies krky mh`qvpUrn hY ikauNik ieh AYlwn drbwr swihb kMplYks dI pwvn piv`qr pirkrmw ivc kIqw igAw, ijs QW ƒ iqMn gurU swihbwn gurU rwmdws, gurU Arjn dyv Aqy gurU hrgoibMd swihb dy kdmW ny piv`qr kIqw[ ijQy mIrIpIrI qy SihnSwh dw Akwl q^q suBweymwn hY Aqy ijQy srb`q ^wlsw dy PYsly p`CmI eySIAW dI qkdIr ƒ nvyN nvyN moV idMdy rhy hn[ 29 ApYRl 1986 dI is`K ieiqhws ivc mh`qqw Aqy Swn auqy crcw kridAW A`j ies g`l dI loV hY ik is`K pMQ dI mOjUdw hwlq dy hr pihlU auqy ivcwr kIqw jwvy Aqy BwrqI styt vloN is`KW pRqI A^iqAwr kIqI nIqI Aqy ies nwl is`K pRqI A^iqAwr kIqI nIqI Aqy ies nwl is`K kOm AMdr AweIAw qbdIlIAW ƒ fUMGy iDAwn dw kyNdr bxwieAw jwvy[ ies qoN ielwvw sMswr dw imjwj kI hY, ies bwry vI pVcol kIqI jwvy ikauNik ieh swrIAW g`lW iek dUjy nwl juVIAW hoeIAW hn Aqy rwjnIiqk, smwijk, Aqy mnoivigAwnk sbMDW auqy AsrAMdwz vI huMdIAW hn[ iek hor Aihm nukqy ƒ idlW Aqy idmwgW ivc vswaux dI loV hY[ iksy vI qrHW iksy vI hwlq ivc pRBUspMn Kwilsqwn dy inSwny ivc qbdIlI nw kIqI jwvy[ ijnHW ny pUrw iek dhwkw ies inSwny auqy pihrw bwkI sPw 44 ’qy


kI is`K Kqm ho gey hn? is`K kOm dy ieiqhws iv`c iek Aijhw smW vI AwieAw jd is`KW dI kul igxqI G`t ky do FweI hzwr qk phuMc geI sI[ &rKsIAr vrigAW ny vI audoN is`K kOm nUM ^qm kr dyx dIAW fINgW mwrIAW sn, pr is`K kOm nUM auh imtwauNdw imtwauNdw auh Awp hI im`t igAw[ mIr mnUM qy Kwn bhwdr isMGW nUM mukwaudyN mukwaudyN Awp mu`k gey sn[ l`KU qy j`sU is`KW dw Kurw Koj imtwauNdy imtwauNdy Awp hMkwr dy KUh iv`c Zrk ho gey Aqy ieMdrw qy rwjIv gWDI is`K nklkuSI kr dyx dy supny lYNdy-lYNdy Awp PIqw-PIqw ho ky suAwh ho gey Aqy is`K kOM ijauN dI iqauN kwiem hY[ is`K juJwrUAW dw l`k qoV Aqy auhnW nUM mwr mukwaux dIAW bVHkW mwrn vwly vkqI qy AwrzI kwmXwbI dy nSy iv`c AMnyH ho cu`ky hn[ zr^rId hwkmW dy hMkwr dw nSw tu`tx vwlw hY[ AijhIAW fINgW kdI irbYro qy ryA ny vI mwrIAW sn[ auhnW is`K sMGrS dy ^wqmy dy dwAvy krn vwilAW nUM isr lukwaux leI ivdySW ivc vI QW nhIN sI imldI[ AijhIAW fINgW mwrn vwly byzmIry qW jlwdW nwloN vI izAwdw nIc hn[ j`lwd qW kwnUMn dy mujrmW nUM szw vjoN mwrdy hn, pr ieh qW hzwrW inrdoS is`K nslkuSI dw pihlw dOr ApRYl 1978 is`KW dw kql krvwaudyN hn[ Aijhy zr^rIdW qoN bVkW mrvwaux dw mMqv iek pwsy qW ihdUM bhuigxqI dI vwh-vwh K`txI huMdI hY Aqy dUjy pwsy is`K kOm dw mnobl fygxw huMdw hY[ Aihjy im`tI dy mwDoAW nUM bWdrW vWg ncw ky kyNdrI srkwr ihMdUAW qoN nwmxw qW K`t skdI hY, pr is`K kOm dw mnobl nhIN fyg skdI[

hr hnyrI, hr qu&wn, hr zulm dI B`TI iv`coN ies bhwdr kOM dy sUrmy bx ky inkldy rhy[ ijqnI v`fI ies qy cot pYNdI ieh auqnW hI izAwdw &wlsw pRcMf ho ky auBrdw hY[ ieh iek vyrW dI g`l nhIN blik keI vyrW dI AzmweI hoeI ieiqhwsk s`cweI hY[ gurU goibMd isMG swihb dw hr is`K ijqnw cMgw sMq ispwhI hY, auqnw hI cMgw jrnYlI[ hr nvyN Awey jrnYl ny Awpxy pihly jrnYl nwloN sgoN ho v`D ky sMGrS nUM A`gy qoirAw[ iehI jrnYl nwloN sgoN hor v`D ky sMGrS nUM Agy qoirAw[ iehI kwrn hY ik is`K sMGrS in`q nvIAW pulwGW pu`tdw irhw[ kdI ihMdU swmrwj dy bu`cV jlwd ky.pI.AYs.ig`l ny fINg mwrI sI ik pMjwb AMdr 150 KwVkU bwkI rih gey hn. ijnHW nUM mwrc 93 q`k ^qm kr id`qw jwvygw[ ijs nwl is`K qIh swlW qk auTx jogy nhI rihxgy[ is`KW dw pUrw Koj imtw dyx dIAW AijhIAW fINgW Aihmd Swh AbdwlI qy muZl bwdSwj ny vI mwrIAW sn[ ikQy hn A`j auh Awp? auhnW dy lKpq qy jspq ikQy hn zkrIAW KW qy mIr mnU Awidk jlwd? is`KW dI nklkuSI dy supny lYx vwlI, is`KW dw Akwl q^q swihb Fwhux vwlI, is`Kw dy ivrsy dI swV-PUk krvwaux vwlI Aqy pMjwh hzwr inrdoS is`KW dw ^Un pIx vwlI ieMdrw fYx ik`Qy hY A`j? sMq jrnYl isMG jI iBMfrWvwly qy BweI AmrIk isMG jI Awidk dIAW ShwdqW vyly vI quSW Aijhy dwAvy kIqy sn[ 'jbY bwx lwigXo qbY ros jwigXo' dy mhwn vwk Anuswr nvyN qoN nvyN sUrbIr mYdwny jMg ivc kud pYNdy rhy[ ^wilsqwn ilbrySn &ors dy cI& jrnl BweI Avqwr isMG bRh`mw qy kmWfo &ors dy sMGrS dw l`k-qoV dyx dI PHV mwrI sI, pr QoVI dyr mgroN hI mYdwny jMg iv`c iek nvW Syr cI& jnrl BweI gurjMt isMg 'bu`D isMG vwlw' Aw in`qirAW sI, ijs dI grj nwl pulsIey kMbdy sn[ ievyN hI qusW cI& jnrl BweI gurjMt isMG Aqy BeI suKdyv isMG b`br nUM ShId kr ky Pyr AijhIAW fINgW mwrIAW sn[

is`K nslkuSI dw dUjw dOr jUn 1984

mq koeI smJy ik hux SRomxI kmytI qy Akwl q^q 'qy bwdl fogry dI imlIBugq nwl Awr.AYs.AYs dw kbzw ho igAw hY, gurduAwirAW dIAW golkW qy plytPwrmW 'qy POlwdI pMjw jmw ilAw hY, is`K isAwsq 'coN ieh pMQk jzbw qy is`KI inSwny Kwrj kr dyxgy, is`KI leI hwA dw nwArw mwrn vwilAW nUM nukry lw id`qw jweygw Aqy pMQ 'c hux koeI sMgRwm krn jogw nhIN rih jweygw Aqy pMQ 'c hux koeI rih jweygw[ ieh ibpqw nhIN sI rihxI[ ieh kudrq dw AsUl hY[ Kwlsy dy bolbwly zrUr hoxgy[ is`K kOm qy keI vyrW zulm dIAW hnyrIAW qy J`KV Ju`ly hn[

is`K nslkuSI dw qIjw dOr nvMbr 1984

SoRmxI gurmiq cyqnw (32) ApRYl 2016

is`K kOm dy kwqlW nUM hmySw Xwd r`Kxw cwhIdw hY ik is`K kOMm nw kdy Awpxy im`qr dI im`qrqw nUM BulwauNdI hY Aqy nw kdy Awpxy duSmx dI duSmxI nUM[ is`K dy kwql DrqI dy ijhVy vI KUMjy jw lukx, is`K auQy phuMc ky l`B ky BwjI moV ky Awauxgy[ A`j dy is`KW dy kwqlW dw vI hwl k`lH nUM ieho hoxw hY[ is`KW nUM Drm ipAwrw


hY jwn ipAwrI nhIN[ kOM swfI auh hY jo vMf ky CkdI hY Aqy isr qlI 'qy Dr lVdI hY[ is`KW vrgI AxKIlI qy gOrvmeI kOm AMdroN auTI AzwdI dI lihr nUM kucl dyxw AsMBv hY[ is`K kOm keI G`lUGwirAW iv`c dI inklI hY Aqy hr vwrI mzbUq ho ky inklI hY[ ies 'qy keI vwrI mwrU vwr hoey Aqy vkqI qOr qy keI vwrI ies nUM FwhW l`gIAW, pr hr vwrI ieh muV-muV ky auBrdI rhI hY[ vkqI qOr qy sMgInW dy zor nwl srkwr T`lH pwaux iv`c sPl ho vI jwey, qW vI AijhIAW lihrW smW pw ky hor vDyry ivsPotk rUp Dwr lYNdIAW hn Aqy kwbU qoN bwhr ho jWdIAW hn ikvyN ik ierwn dy lokW ny Swh dI swrI qwkq nUM nwkwm kr ky r`K id`qw sI[ ipCly pMj dhwikAW qoN byzmIry is`K lIfrW nUM vzIrIAW dI h`fI vI pweI geI, Suhrq dy gPy vI vMfy gey, qZmy vI id`qy gey, kursIAW dy lwlc vI id`qy gey, dOlq dy AMbwr vI lutwey gey, FweI l`K is`KW dw kqlyAwm vI kIqw igAw, koh-koh ky vI mwirAw igAw, ijauNidAw vI swiVAw igAw, jylHW 'c vI gwilAw igAw, qsIhy dy-dy ky vI mwirAw igAw, v`fy lSkrW dI DmkI nwl vI BYBIq krn dy Xqn kIqy gey pr iPr vI is`KI AxK auQy dI auQy hI rhI[ ies nwl bRwhmxvwdI haumYN (Ego) 'qy BwrI s`t vjI hY Aqy aus leI ieh Asih nwsUr bx cu`kI hY[ hux suAwl auTdw hY ik kI is`KI imt geI hY? FweI l`K is`KW dw ^Un vhwaux nwl is`K nslkuSI dw cOQw dOr JUTy puils mukwbly kI is`K ihMdU bx gey hn? kI is`KI nUM mwr imtwaux vwilAW dw auhI hwl nhIN hoieAw, jo A`j qk is`KI nUM imtwauNdy imtwauNdy pihly nwFU ^wnW dw hoieAW? kI A`j dy hwkm ies qoN koeI sbk isKx leI iqAwr hn? kI A`j dy bRwhmxvwdI hwkm swhmxy is`K nslkuSI dw pMjvW dOr dIvwr 'qy ilKy nUM pVHn leI niSAW dw CyvW dirAw iqAwr h? ikQy hn is`KI nUM ^qm krn vwly nwFU ^W? ikQy hY ieMdrw gWDI? ikQy hY rwjIv gWDI? ikQy hY Bwrq dIAW bu`cV &OzW dw jnrl vYidAW? ikQy hY gurbcnw, ijhVw Awpxy Awp nUM r`b AKvwauNdw sI? ikQy hY zkrIAW byAMq isMhu, ijs hzwrW isMGW dy ^Un h`Q rMgy? A`j dy hwkm toly nUM iDAwn nwl socxw cwhIdw hY ik jd is`KI nUM ^qm nhIN kIqw jw skdw, qW ieqnw zulm ikauN? ieqnI dirMdgI ikauN? ieqnw zulm ikauN? ieqnI dirMdgI ikauN? ieqnw vihSIpuxw ikauN? bRwhmxvwd nwzIvwd vWg nslvwd qy pswrvwd dw DwrnI

hY[ ieh &ls&w mnu`K ivroDI hY, smwj ivroDI hY Aqy r`b ivroDI hY[ mnu`KI nsl nwl ijqnI byiensw&I, ijqnw durivvhwr, ijqnw, AnrQ, ijqny zulm Aqy ijqny AiqAwcwr ies &ls&y nO kIqy, auqny cMgyz KW, nwdrSwh, AOrMgzyb Aqy ihtlr Awidk swry zwlm ifktytrW ny vI nhIN kIqy hoxy[ auh ifktytr qW smyN-smyN AwauNdy rhy, kuJ swl zulm krdy ^qm ho jWdy rhy prMqU bRwhmxvwdI &ls&y dy AnrQ qW hzwrW swlW qoN kroVW mnu`K hMFwauNdy Aw rhy hn Aqy A`j vI hMFw rhy hn[ mq koeI smJy ik is`K nslGwq dw kMm bMd ho igAw hY[ bRwhmxvwd vloN is`K nslkuSI dw pihlw dOr vYswKI 1978, is`K nslkuSI dw dUjw dOr swkw nIlw qwrw, is`K nslkuSI dw qIjw dOr curwsI dw G`lUGwrw, is`K nslkuSI dy coQy dOr AMdr puils qy POjI dsiqAW qy ArD sYink dlw rwhI dihSq qy qsIhyN dyx dw islislw jwrI hY[ JUTy mukdimAW jylHW AMdr bMd sjw Bugq cu`ky is`K rwjsI kYdIAW Aqy is`K AwgUAW nUM frw ky, BY qy lwlc dy ky auhnW nwl gupq smJoqy qihq swjSw r`c ky is`KW AMdr lIfrSIp pRqI SMky KiVAW krvw ky by-ivSvwsI dw mwhol iqAwr kIqw jw irhw hY[ SRomxI kmytI 'c syvwdwrW dy auc-AhuidAW qy ihMdU pRsq nksIlI soc dy DwrnI is`KI srUp vwly bhuruipAW nUM lgwieAw jw irhw hY[ pMjvy dOr leI iqAwrIAW ho rhIAW hn[ ies AwKrI mwrU vwr dOrwn AMdroN qy bwhroN iek`TIAW s`tw mwrIAW jwxgIAW[ iek pwsy is`K sMsQwvW 'qy kwbz ho ky AMdroN vwr krn dIAW iqAwrIAW ho rhIAW hn Aqy dUjy pwsy do l`K vwLMtIArW nUM hiQAwrbMd kIqw jw irhw hY[ jdoN ieh dovyN p`K iqAwr ho gey qW gujrwq vWg koeI nw koeI gVbV dw bhwnw bxw ky AwKrI vwr SurU kr id`qw jweygw[ Awr.AYs.AYs. lgpg sB ieiqhwsk gurduAwirAW 'qy kwbz ho cu`kI hY[ hzUr swihb mYnyjmYNt borf dy mOjUdw pRbMD iv`c rwStrIAW is`K sMgq nwl sbMDq pMj mYNbr hn hor Awr. AYs.AYs dI iek brWc hY[ auQy AwrqIAW Aqy dsm grMQ dw pRkwS kIqy jWdy hn[ ievyN hI ptnw swihb ivKy Awr. AYs.AYs. kwbj hY[ is`K kOm dy swry AdwirAW qy sMsQwvW 'qy Awr. AYs.AYs. kwbj ho cukI hY[ SoRmxI kmytI Akwl q^q swihb, dmdmI tkswl, AKMf kIrqnI j`Qw Awidk nwl gupq smJoqw krky sB nUM AwpxI bu`kl lYx dy Xqn kIqy jw rhy hn[ hux SRomxI kmytI dy pYsy nwl hI is`KI dI P`tI pocI jw rhI hY[ bRwhmxvwd ny Apxy v`loN is`K Drm, is`K ieiqhws, is`K siBAwcwr Aqy is`KI hoNd 'qy AijhIAW jwnlyvw krwrIAW s`tw mwrIAw hn ik is`KI kucly jwx dI nObq qk phuMc geI hY[ gurU dI AlOikk SkqI nwl hI is`KI bc skxI hY[ myrw ieh p`kw ivSvws hY ik is`KW nUM koeI nhIN ^qm kr skdw[ swnUM Awpxy gurU dy PUrmwn 'qy pUrw Brosw hoxw cwhIdw hY: ijs no qU rKvwlw, mwry iqsu kaux]

SoRmxI gurmiq cyqnw (33) ApRYl 2016

(gurU grMQ swihb pMnw: 961) ijsu qU rwKih iqsu kaunu mwrY] (gurU grMQ swihb pMnw: 1139) -0-


gMRQI vloN Awpx I A W DIAW ƒ hvs dw Btkx qoN bwAd igAwn hwsl hox nwl shI rsqy dI qlwS SurU huMdI iSkwr hY[ ieh Aihsws jldI hI pMjwbIAW ƒ hovygw ikauNik smwj dw sMquln bxwaux qoN ivgVn nwl aus dy bury nqIjy swirAW ƒ Bugqxy pYNdy hn[ smwj bwAd ausdI jldI hI ienHW burweIAW qoN injwq pwvygw[ ikauNik hr inGwr pqnI qy pu`qrIAW dI iek sImw huMdI hY[ aus inGwr qoN bwAd jwgrUk qy vloN aus dI h`iqAw cyqMn vrg smwj ƒ rwh ivKwauNdw hY[ krnw[ nvW Sihr ipMf mwihlpur ivc ipau vloN DI ƒ pqnI bxwau x qy b`cy pYdw krnw[ pitAwlw dI Amr nYi qk cyqnw Aqy smwijk jwgirqI kOmW dI AwdrS klonI ivc mwmy dy muMfy vloN hI durkrm pRgqI dy v`fy QMmH huMdy hn[ nOjvwn pIVHI ivc krnw qy AMimRqsr ivc do kuVIAW vloN AwpsI AweI nvIN cyqnw kOmW dI v`fI SkqI huMdI hY[ jy ivAwh krvwauxw Awid pRmu`K GtnwvW hn lok jwgrUk hox Aqy v`fI SkqI huMdI hY[ jy lok ijnHW ƒ pVH sux ky hr ivAkqI dy m`Qy ’qy Biv`K jwgrUk hox Aqy nOjvwnW ivc nYiqkqw hovy qW leI icMqW dIAW lkIrW auBr rhIAW hn[

irSiqAW dw tu`txwnYiqkqw dw inGwr

kOm dI qr`kI dy rwh pYxw inSicq hY[ svwl ieh pYdw huMdw hY ik ieh cyqnw ikvyN pydw kIqI jwvy? smwijk cyqnw ikvyN pYdw krn leI mIfIey-cYnlW dI mh`qvpUrn BUimkw ho skdI hY[ pr mOjUdw smyN ivc mIfIey dI BUimkw pUrI qrHW skwrwqmk nhIN hY, ijMnI hoxI cwhIdI hY[ Coty prdy 'qy c`l rhy sIrIAl qy iPlmW pyRm pRsMg qy AMD ivSvwSW ƒ vDwaux vwly Aw rhy hn[ nYiqkqw dw inGwr AYny nIvyN p`Dr 'qy Aw igAw hY ik ienHW iPlmW qy sIrIAlW ƒ vyKxw m`D vrg qy nOjvwn pIVHI AwpxIAW rvwieqW qy prMprwvW qoN qkrIbn iknwrwkSI krn dw isry 'qy phuMc geI hY[ ipCly iek swl dy dOrwn vwprIAW GtnwvW 'qy nzr mwrI jwvy qW t`utdy smwijk irSiqAW qy ifgrI nYiqkqw dI iBAwnk qsvIr sp`St vyKI jw skdI hY[ ienHW GtnwvW qoN AMdwzw lwieAw jw skdw hY ik ienswn dI irSiqAW dI smJ hux ikMny Kqry ivc phuMc geI hY[ pMjwb ivc iek swl ivc GtIAW GtnwvW ƒ pVH ky rONgty KVyH ho jWdy hn ijvyN Ajnwly ivc pqnI dI mdd nwl ƒh nwl durkrm, AMimRqsr ivc P`uPV vloN AwpxI DIAW vrgI BqIjI nwl bdKohI, PgvwVy ivc cwcy dy pu`qrW vloN kIqw qwey dI kuVI nwl blwqkwr, mukqsr ivc bwp qy mqryey Brw vloN do swl qk blwqkwr, huiSAwrpur ivc lwB isMG ngr ivc ipau vloN AwpxIAW nwbwilk DIAW ƒ hvs dw iSkwr bxwauxw, KMnw dy nyVy ipMf bwho mwjrw ivc AwpxI BqIjI nwl bdKohI krnw[ jlMDr ivc cwcy vloN svw swl dI BqIjI nwl CyVCwV, AMimRqsr ivc

ieh GtnwvW iksy iek ivAkqI, smwj jW rwj ƒ SrimMdw krn vwlIAW nhIN blik pUrI mnu`K jwqI ƒ SrimMdw krn vwlIAW hn[ hvs ivc hoS guAw rhy ieh lok irSiqAW ƒ qwr-qwr kr rhy hn[ pUry pMjwb ivc ilMg Anupwq dw qvwzn ivgV igAw qW BrUx h`iqAw iKlwP kwnMUn bixAw qy Akwl q^q qoN hukmnwmw vI jwrI hoieAw[ pr ku`K dI mOq qoN bcI bytI Awpxy Gr ivc vI Asur`iKAq ho ky rih geI hY, ies nwloN nYiqkqw dI igrwvt hor ikhVI hovygI? ies nvyN Kqry vloN hwly qk iksy dw iDAwn nhIN igAw jdik pUry pMjwb ivc ipCly ds mhIinAW AweIAW hn[ ikMnIAW hor GtnwvW ie`zq-Awbru dy nW hyT swfw smwj Fk idMdw hY, ijnHW dI BwP qk bwhr nhIN inkldI[ ienHW GtnwvW qoN jwp irhw hY ijvyN swfw smwijk FWcw burI qrHW lVKVw irhw hY[ BwvyN mnoivigAwnI iesƒ 'mrd' dI 'Aih' ƒ tu`tx dI pRqIikirAw kihx pr ies dw iek kwrn 'izmyvwrIAW dI smJ' ƒ ivkisq nw krnw vI hY[ kI ienHW qoN ieh smJ ilAw jwvy ik swfw bOiDk pqn SurU ho igAw hY? kI mnu`K hux bMdy qoN pSU bxn v`l qur ipAw hY? Prwief dw drSn kihMdw hY ik ijQy ijs g`l dw ijMnw izAwdw ivroD huMdw hY, auQy aus dy pRqI aunI hI jigAwsw v`DdI hY[ iksy smyN Aorq mrd dy kudrqI sMbDW ƒ inMdx dy sB qoN izAwdw pRvcn idqy gey[ AOrq ƒ 'nrk dw drvwjw' kihx vwly AKOqI sMqW qy ivdvwnW ƒ Kws Awdr mwx id`qw igAw[ pr ijs smwj ƒ vydW ny qp qy qp`isAw dw pwT pVHwieAw auh SoRmxI gurmiq cyqnw (34) ApRYl 2016

p`Cm qy BwrqI cYnlW dy hVH dy pihly JONky nwl hI ihl igAw hY[ GrW qk phuMcI kybl sMsikRq ny XOn-vrjnw vwly smwj ivc hI Awpxy leI drSkw dw iek v`fw smwj pYdw kr ilAw hY[ AOrq-mrdW dy ivAwh qoN pihlW dy sbMDW vwly sIrIAl sB qoN izAwdw cwA nwl vyK SoA, suMdrqw mukwbilAW 'pihcwx bxwaux' dw shwrw lY ky A`gy vDx ƒ pihl id`qI jw rhI hY[ ijmnyzIAm qy kl`bW ivc kYpsUl Kw ky bxy 'kwgzI BlvwnW' qy nklI bwhrI sudMrqw swhmxy 'idmwgI cyqnqw'ƒ boxw bxw id`qw igAw hY[ srIrk suMdrqw swhmxy 'idmwg' ƒ nkwrn nwl Kqrnwk nqIjy qW swhmxy Awauxgy hI, ikauNik irSiqAW dI pihcwx idmwg hI krdw hY[ ijs dIAW zrUrqW qoN htky soicAw igAw qd hI irSqy buxy gey Aqy aunHW dI buinAwd 'qy smwj dI buinAwd KVHI hoeI[ bWdrW qoN bMdy, jMglIAW qoN siBAw ivAkqI bxy[ vIhvIN sdI ny jWdy-jWdy jo idSw C`fI hY auh sMBwlx dI icqwvnI idMdI hY[ pihlW sWJy pirvwr tu`ty, hux irSqy iqVk rhy hn, ivBcwr v`D irhw hY[ jdik Drm dw pRcwr viDAw hY pr cir`qr dw ivkws nhIN ho irhw[ kI lokW dI cir`qr dw ivkws nhIN ho irhw jW iPr isiKAw Awpxw srokwr gMvw rhI hY? ikqy nw ikqy bhuq v`fI KwmI hY ijs nwl smwj inGwr v`l vDI jw irhw hY[ A`XwS qy svwrQI rwjnIqI dy zihrIly kItwxUAW ny smwj ƒ burI qrHW f`s ilAw hY[ bhuqIAW smwijk rwjsI qy ZYr-rwjsI sMsQwvW rwjnIqI dI iBRSt qMqr dy rylvyN ivc AweIAW hoeIAW hn[ smwijk AwgU vI is`Dy Ais`Dy qrIky nwl Awpxy mMqvW leI ies iBRSt qqMr dw AMg bxy hoey hn[ rihMdI ksr iBRSt Dwrimk AwgUAW qy fyirAW ny pUrI kr id`qI hY[ Drm dy mu`Fly AsUlW ƒ iehnW kurp`t AwgUAW ny pUrI qrHW iqlWjlI dy id`qI hY[ nkwrwqmk rwjnIqI hr QW BwrI peI hoeI hY[ vYsy jdoN vI koeI smwj Btkdw hY qW aus vyly aus ƒ rsqy dI AihmIAq dw pqw lgdw hY[ Btkx qoN bwAd igAwn hwsl hox nwl shI rsqy dI qlwS SurU huMdI hY[ ieh Aihsws jldI hI pMjwbIAW ƒ hovygw ikauNik smwj dw sMquln ivgVn nwl aus dy bury nqIjy swirAW ƒ Bugqxy pYNdy hn[ smwj jldI hI ienHW burweIAW qoN injwq pwvygw[ ikauNik hr inGwr dI iek sImw huMdI hY[ aus inGwr qoN bwAd jwgrUk qy cyqMn vrg smwj ƒ rwh ivKwauNdw hY- jdoN lok nYiqkqw dI cMgy dI pihcwx jwnx l`g pYNdy hn, audoN smwj dI g`fI lIh 'qy Aw jWdI hY[ -0-


byby nwnkI kyvl gurU nwnk swihb dI v`fI BYx hI nhIN sI, sgoN gurU nwnk dyv jI 'qy ivSvws ilAwaux Aqy auhnwN dy Drm nUM sB qoN pihly Dwrx krn vwlI vI byby nwnkI hI sI[ byby nwnkI dw gurU nwnk swihbwn dy jIvn nwl Aiq inktqw vwlw sbMD irhw[ auh kyvl auhnwN dy BYx jI hI nhIN sn, sgoN auhnwN dy slwhkwr, pwlx poSx krn vwly mwqw smwn, vIr nwnk dy idl dIAwN jwnx vwly, aus dy du`KwN-su`KwN dy BweIvwl Aqy vIr dI swNB-sMBwl krn vwly vI sn[ byby nwnkI dw is`Kieiqhws ivc sryST sQwn hY[ byby nwnkI jI dy ipqw dw nwm mihqw kilAwx dws (kwlU jI) qy mwqw jI dw nwm iqRpqw jI sI[ mwqw jI dw pykw ipMf cwhl, qihsIl-izlHw lwhOr sI jdoN ik mihqw kilAwx dws dw j`dI ipMf fyhrw jwmw rwey qihsIl qrn qwrn izlHw AMimRqsr sI[ kilAwx dws dy ipqw iSv rwm jI ies ipMf dy vsnIk sn, pr kilAwx dws jI mihkmw mwl ivc ptvwrI l`g ky rwey Boie dI qlvMfI (nnkwxw swihb) izlHy SyKUpury ivc Aw gey qy rwey bulwr pws nOkrI krdy rhy[ auhnwN dy Cotw Brw lwl cMd Awpxy j`dI ipMf jwmw rwey hI rhy[ pMjwb dy ipMfwN ivc purwxw irvwj hY ik pihly jxypy smyN lVkI Awpxy pyky clI jwNdI hY[ iesy qrHw Awpxy pihly b`cy smyN bIbI iqRpqw jI Awpxy pyky ipMf 'cwhl' AweI hoeI sI[ijQy sMmq 1521 muqwbk 1464 eIsvI nUM aus dy Gr ie`k b`cI ny jnm ilAw[ b`cI dw jnm nwnky ipMf krky aus dw nwN 'nwnkI ' pY igAw[ ieho BwgwN vwlI 'nwnkI ' sI ijs ny Gr dy swirAw jIAw dw ipAwr mwixAw[ ipqw jI (mihqw kilAwx dws ) dw suBwA kuJ krVw sI [ ies g`l nUM jwxidAw hoieAwN byby nwnkI dw cwcw mihqw lwl cMd Awp bwlVI nwnkI dy cwA mlHwr krn leI rwie Boie kI qlvMfI AwieAw, jdoN iqRpqw jI svw mhIny ipCoN ' plyTI-jwie ' lY ky pyikau' qlvMfI Aw geI sI[ gurU nwnk swihb jI dy Awgmn smyN byby nwnkI jI dI aumr lgBg pMj swl sI[ krqw ‘mhwn koS’ Anuswr ‘nwnk’ dy ArQ hn, ‘dvYq qoN rihq, AdvYq rUp’[ jy nwnk nwm dI AwpxI ivl`Kxqw hY qwN ‘nwnkI’ vI Awm kuVIAwN vrgI kuVI nhIN sI[ auh bVy gMBIr suBwA dI sI[ BwNvy auh pyky Gr rhI jwN ivAwh qoN ipCoN sulqwnpur Awpxy pqI jY rwm jI pws, aus ny Awpxy Przw dI pwlxw bVy sohxy FMg nwl kIqI[ mwipAwN dy Gr rih ky, ivAwh qoN pihlw aus ny Awpxy sohxy vIr dy bcpn dy koqk vyKy[auh 'nwnk-vIrw' qy 'nwnk-gurU' nUM idl dIAw fUMGweIAwN qoN vyK ky bilhwr huMdI sI[auh Awpxy nUrI-muKVy vIr nUM lwF lfwNdI , kuCV cuk ky KfwNdI, AwNF guAwNF ivc lY jwNdI[ jdoN pl-iCn leI vIr nw id`sdw qwN qrlym`CI huMdI AwvwzwN mwrdI, 'vIr nwnk, nwnk vIr ikQy hY? 'jdoN aus dw vIr pwNDY pws pVHn igAw, jdoN vIr ny m`JIAw cwrIAwN, jdoN ayus dy vIr dy m`Qy 'qy nwg ny CwN kIqI, jdoN nwnk vIr ny pYlI bIjI, jdoN vIr nwnk ny Krw sOdw kIqw qwN BYx nwnkI auB kauqk vyKdI rihMdI qy vIr dy vwrny jwNdI riMhMdI[ Asl ivc BYx nwnkI dw lwflw vIr, mwqw iqRpqw dw sohxw lwl, ivhVy dw iSMgwr sI[ CotI aumr ivc BYx nwnkI ny vIr nwnk nUM ku`CV cu`k ky iKfwieAw sI[ auh vIr dy Sgn-suAwrQ krdI nw Q`kdI[ jdoN ayus dw vIr aus dy ku`CVoN au~qr ky ivhVy ivc qurdw - nsdw

qwN vIr A`gy A~gy qy BYx ipCy- ipCy[ Byx jwx ky vIr nUM nw P`VdI, jdoN vyKdI hux vIr vI Q`k igAw qwN vIr nUM c`k lYNdI, lyt ky aus nUM CwqI 'qy pw lYNdI qoN lorIAw dy dy ky suAw dyNdI[ “BweI jY rwm jI Kwnpur dy rihx vwly au`pl K`qrI sn Aqy nvwb dOlq Kwn loDI pws mwl dy mihkmy ivc Awiml sn[ bwbw kwlU jI dI qlvMfI dy ptvwrI sn[ keI vwr BweI jY rwm jI nUM Awpxy mihkmy dy kMm qlvMfI jwxw pYNdw sI[ ieko mihkmy dI hox krky dohwN dI swNJ bxdI geI qy AwKr bwbw kwlU jI ny AwpxI lVkI dI SwdI aunHwN nwl kr id`qI[” purwxy simAW ivc kuVIAwN dw ivAwh CotI aumr ivc krn dw irvwz sI, jdoN Xog brsry rozgwr SrIP muMfw bwbw kwlU jI dI nzry ciVHAw, aunHwN audoN hI AwpxI lwflI b`cI dw ivAwh kr id`qw[ iek Anumwn Anuswr audoN byby nwnkI dI aumr igAwrwN swlw dI sI[ BweI kwnH isMG nwBw Anuswr byby nwnkI dw ivAwh sMmq 1532 ivc hoieAw jdoN ik aus dw jnm 1521 nwnk dyv jI ny Byx nwnkI kol sulqwnpur ByijAw[ BYx Awpxy lwfly vIr qoN pihlI vwr ivCVI sI qy auh vIr dy ivCoVy ivc audws sI [ vYsy vI iksy nUM Byjxw qwN hY hI sI, byby nwnkI nUM sOhiraN lYx! so slwh krky nwnk dyv jI nUM ByijAw igAw[ lwflw vIr ipAwrI BYx nUM lYx bVy cwA nwl igAw[ dohwN pwsy iKcw bxIAwN hoeIAwN sn[ BYx dy cwA dw qwN loeI AMq hI nhI sI[ BYx-Brw Dwh ky imly[ BYx ny lwfly vIr nUM glvkVI ivc ilAw[ ies qrHwN gurU nwnk swihb byby nwnkI nUM lY ky Aw gey[ kuJ mhIny byby nwnkI pyky itkI[ jdoN vYswK dy mhINny Pyr BweIAw jY rwm zmInwN k`Cx qlvMfI Awey qwN kuJ idn Tihr ky muklwvw lY ky muV sulqwnpur Aw gey[ vIr-BYxW dI idlwN dI qwr qwN swNJI sI pr srIrk qOr 'qy kuJ icr leI Pyr ivCOVw ho igAw[ byby nwnkI cwhuMdI sI ik iksy nw iksy qrHwN aus dw ipAwrw vIr sdw aus dIAw nzrw swhmxy rhy[ Asl ivc BYx-Brw ivc koeI AlwhI ipAwr sI[ byby ny ies jjby dw pRgtwvw Awpxy Brqy BweIAw jY rwm pws kIqw[ auh bVw isAwxw qy suihrd ivAkqI sI[ aus ny soicAw ik jd qk nwnk ie`klw hY aus dw BYx dy Gr rihxw dunIAw dIAw nzrwN ivc cMgw nhI lgygw[ dMpqI ny keI idn ies mwmly 'qy gMBIrqw nwl ivcwr kIqw qy auh ies is`ty 'qy pu`jy ik gurU nwnk nUM gRihsqI bxweIey[ qy iPr aus nUM Awpxy kol sulqwnpur hI iksy kMm-kwr 'qy lgvweIey qwN ik mihqw kwlU qy mwqw iqRpqw vI KuS ho jwx qy BYx-Brw nUM vI ie`k dUsry dy inkt ho jwx dw mOkw iml jwvy[ igAwnI eISr isMG nwg ny AwpxI pusqk ieiqhws bwbw sRI cMd dy pMnw 275 ’qy iliKAw hY ik mwqw su`LKx dw jnm 14 kqk sMmq 1533 idn vIrvwr pKoky ivc hoieAw[ Awp dy ipqw dw nwm sRI mUL cMd sI[ Awp dy jnm 'qy jdoN sRI mUl cMd ny pMifq koloN kuMflI bxvweI qwN aus ny nwN Su`B l`KxI' qjvIj kIqw, ijhVw bwAd ivc sul`KxI krky pRis`D ho igAw[

byby nwnkI jI

pRoPysr swihb isMG ny iliKAw hY ik gurU nwnk swihb dI kuVmweI sMmq 1542 ivc hoeI pr jnm swKI Anuswr kuVmweI sMmq 1544 imqI mwG vdI 5 nUM mUly cox rMDwvy dy Gr hoeI"[ ies qoN ieh g`l BlI BwNq

SoRmxI gurmiq cyqnw (35) ApRYl 2016


is`D ho jwNdI hY ik byby nwnkI qy BweIAw jY rwm ny gurU nwnk swihb nUM gRihsq ivc pRvyS krn dw pRbMD kIqw[ sMmq 1545 hwV sudI sqvI dw swhw iliKAw hoieAw[ byb nwnkI jI Gr vDweI kIqI Aqy inDy bRhwmx h`Q icTI ilK ByjI, rMg nwl iCVk ky pqwsy Aqy lwcIdwny Aqy pMj rupY rok qlvMfI kwlU dy Gr Byj idqy[ kwlU dy Gr AwnMd auqy mMglcwr lgy hovx[ sB qoN ivSyS g`l jo gurU nwnk swihb qy byby nwnkI dy AwpsI sMbMDwN qy cwnxw pwaux vwlI hY auh ieh hY ik gurU nwnk swihb ivAwh krvw ky folI lY ky pihlwN Awpxy mwqw-ipqw pws qlvMfI nhIN sgoN sulqwnpur Awpxy BYx-BxveIey pws gey[ jnm swKI dy kihx Anuswr "qRY idn jM\ rhI coQy idn ivdw hoeI[folI lY kr sulqwnppur Awey[ kwlU nUM AwKx jo nINgr vhutI Gr lY clxw[Aqy gurU nwnk jI khXw eyQy hI rihMdy hwN Aqy nwnkI qy jY rwm BI AwKy eyQy hI rihx ikauNik modI Kwny dw vI kMm hY ipCy kOx clwvygw[ kwlU khXw pu`q nwnkI qyrI mwie BI aufIkvwn bYTI hY aus dI isk murwd hY'[ (jnmswKI, pMnw 46)

Kwnw dvwieAw[” auprlI g`l-bwq qoN sp`St huMdw hY ik byby nwnkI jI Awpxy vIr gurU nwnk dy kwrjwN ivc ikqnI idlcspI lYNdI sI[ aus nUM iPkr rihMdw sI ik aus dy vIr dw kwr-ivhwr hovy qy aus dI SwdI hovy Aqy aus dw Grbwr v`sy[ modI Kwny dI nOkrI vI gurU swihb nUM BweIAw jY rwm dI koiSS, isPwrS qy izMmyvwrI 'qy imlI sI[ modI Kwny ivc modI l`gx 'qy auQy kIqy kOqk vI gurU nwnk jI dy jIvn dy ivSyS kwrj sn[ gurU nwnk swihb dy modI l`gx qoN kuJ icr ipCoN hI crcy SurU ho gey sn ik gurU nwnk srkwrI modIKwny lutweI jwNdw hY[ sRI jY rwm ny AijhIAw g`lw suxIAwN[ iPkr-pMd hoieAw pqnI byby nwnkI nwl g`lwN krn l`gwmodI-nwnk dIAwN vic`qr kwrj ivDIAwN ik qyrwN qoN bwAd "qyrw hwN, qyrw hwN" AwKI jwNdY qy qol qol BrIAwN pweI jwNdY- jY rwm ny byyby nwnkI nUM d`isAwN[ pr byby nwnkI nUM qwN Awpxy vIr auqy pUrn Brosw sI[ auh kihx l`gI "ijQoN qoVIN sMswr dI mwXw hY so sB gurU nwnk jI dy h`QwN ivcoN inkldI hY pr Blw jI quswfy jI ivc vrqI hY, qusI iek vwr lyKw smwlo["

Pyr prmw nMd dy kihx 'qy folI qlvMfI lY gey[ gurU nwnk swihb lgpg iek mhInw qlvMfI rih ky jdoN vwps sulqwnpur Awey qwN jnm swKI vwlw ilKdw hY: “gurU nwnk jI qlvMfIaN sulqwnpur Awey[ Awie nwnkI BYx nUM Aqy jY rwm nUM imly[ mwqw su`lKxI innwn dI pYrI pyeI AgoN byby nwnkI khXw TMfI rhu[ mwqw cooxI (sul`KxI) dw m`Qw cuMimAw gl nwl lwie ky pws lY bYTI Agly idn gurU nwnk jI modIKwny Awie bYTy[” (jnmswKI pMnw 47) ies qoN pihlW vI gurU nwnk dyv jI modI dw kMm kr cu`ky sn Aqy sulqwnpur rih cu`ky sn[ Prk isrP ieqnw sI ik audoN bIbI su`lKxI aunHwN dy nwl nhIN sn, ikauNik Ajy aunHwN dI SwdI nhI sI hoeI[ BYx nwnkI ny aunHwN dy kwr ivhwr dw pRbMD krky aunHW nUM Awpxy pws sulqwnpur hI s`d ilAw sI[

jY rwm ikhw, “mYN nhIN sMBldw jy quswN nUM prqIq hY qwN mY ikAw krxw hY[ qwN nwnkI khXw jI hux qsIN reI nw kro[ hux gurU nwnk jI nUM mYN sdvwNvdI hwN[” bIbI nwnkI ny qulswN dwsI nUM Byj ky gurU nwnk jI nUM sdvwieAw qy modIKwny dI gl qorI qwN gurU jI ny ikhw. “ihswb ikqwb ivc iksy dw koeI ilhwz nhIN hoxw cwhIdw, ieh lyKw ho hI jwxw cwhIDw hY[” jnm swKI Anuswr m`Gr dI pMdrwN sMmq 1544 nUM lyKw kIqw igAw qwN 135 rupey gurU nwnk jI dy Kwqy ivc v`D inkly[ BwNvy g`l gurU swihb dy h`k ivc geI pr aunHwN modI Kwnw C`f dyx dw Pyslw kridAwN ikhw“ieh modIKwny iksy hors nUM sauNpau Aswfw krqwr hY, qwN jY rwm pYrwN 'qy Fih ipAw qy byby nwnkI kihx l`gI-mYnUM C`f ky nw jweI[”

jnm swKI Anuswr “sMmq 1544 imqI m`Gr sudI iqMn nUM gurU nwnk jI jY rwm pws Aw gey[ qlvMfI qoN c`l ky pMjvyN idn sulqwnpur pujy[ m`Gr sudI sqvIN nUM Byx nwnkI nUM jw imly”[ swKIkwr dy Sbdw ivc "byby nwnkI gurU nwnk jI nUM dyK kY pYrwN aupr Fih peI pr gurU nwnk jI khXw- "byby jI qUM v`fI hY sgoN mYN qyry pYrwN qy pvw ik qUM myirAw pYrwN qy pvyN[” Pyr nwnkI jI khXw- “BweI qUM s`c AwKdw hYN pr jy qUM sDwrx AwdmI hovyN[ qUM qwN mYnUM prmySr nzr AwNvdw hY[” auprly vwk d`sdy hn ik gurU nwnk swihb nMU sB qoN pihloN byby nwnkI ny pihcwixAw sI[ auh idloN aus nMU prmysr dw rUp mMndy hn[ byby bwnkI dI g`l sux ky jo au`qr gurU nwnk swihb ny id`qw auh aunHwN dy SuB ivcwrw dw pRqIibMb hY[ auh ivcwly bih ky Kwxw nwloN ikrq kr ky Kwx ivc ivSvws r`Kdy sn[ is`K Drm dy mu`Fly AsUl jo gurU swihb ny im`Qy, auh sn, “ikrq krnw, vMf Ckxw, nwm jpxw[”

ies qoN pqw lgdw hY ik BweIAw jY rwm dy BYx nwnkI dw gurU jI auqy r`b ijMnw ivSvwS sI[ gurU nwnk qwN Albyly swNeI-lok sn[ aunHwN dw koml ihrdw qwN jgq-jlMdy nUM Twrx leI sdw qVpdw rihMdw sI[auh srb-swNJI mnu`Kqw dw auDwr krn leI kljug ivc Awey sn[ aunHwN dy mwqw-ipqw ausnUM Awpxw pu`qr hI smJdy sn qy ies qrHwN s`s-shurw vI ayus nUM duinAwvI p`KoN Awpxw juAweI hI smJdy sn[ ieh qwN BYx nwnkI qy jIjw jY rwm hI sn ijnHwN ny gurU nwnk dy Asl srUp nUM pihcwixAw sI[

gurU nwnk khXw- "byby jI ikrq kr KweIey qwN pivqR hovIey hY[" (jnm swKI pMnw 28) ieh g`l sux ky byby nwnkI ny AwpxI pqI sRI jY rwm jI nUM AwiKAw“ies dI ikQwaU khwxI krIey qwN ies dw igRhsq nwl moh l`gy qwN ies pwsoN ikrq hoie Awvy[” “jy ieh ikrq l`gy qwN ikQwau khwxI BI hoie jwsI qUM auqwvlI nw hohu prmysr nUM icq kr[” qwN byby nwnkI khXw- “Blw jI mYN quD koloN isAwxI qwN nhIN pr quswN nUM AwK Cfnw sI[ jY rwm mGr sudI 14 nUM modI

(jnm swKI pMnw 34-35)

iek idn gurU nwnk dyv jI Byx nwnkI dy Gr imlx gey qwN byby nwnkI ny ikhw- “A`j jI pRmySr ny swfy 'qy bVI ikrpw kIqI hY jo qusI drSn dyx Awey ho[” qwN A`goN jo g`l-bwq dohwN BYx-BrwvwN ivc hoeI, aus qoN iek dUjy pRqI aunHwN dw ipAwr qy siqkwr pRgt huMdw hY[ gur nwnk jI ikhw: “byby jI qUM s`cI hYN pr ieh prmySr ny quD nUM buJweI hY, qyry au~qy prmysr imrvwn hn[” byby nwnkI jI kihXw: “BweI jI! prmysr myry auqy imrvwn qd jwxwNgI jwN qUM myrw khXw mMnygw[” gurU nwnk jI khXw- “AwK byby, jo kuJ qUM AwKyNgI so mYN mMnwNgw qUM myrI v`fI BYxI hYgI, qyrw myrw ipClw swk BYx Brwau dw Awh, qUM myrI syvw ipCy BI bhuq kIqI[ qyrw myrw ipClw swk BYx Brwau dw Awh, qUM myrI syvw ipCy BI bhuq kIqI AwhI[ qyrw Bwr myry isr 'qy hYgw[ jo qUM ies mUMhoN khyNgI, so mYN mMnwNgw[”

SoRmxI gurmiq cyqnw (36) ApRYl 2016

(jnm swKI pMnw 51)


isropy dI mh`qqw

-hrlIn kOr brimMGm

¡ isropy dy ieiqhws bwry Sbd koS jW mhwn koS pVHIey qW pqw lgdw hY ik isropw PwrsI dy Sbd sropw qoN SurU hoieAw hY Aqy gurbwxI ivKy ies ƒ isrpwE ikhw igAw hY[PwrsI iv`c ies dw mqlb hY isr qoN pYNrw qk pihnx vwlI auh poSwk jo bwdSwh vloN iksy ƒ snmwnq krn leI Bwv ie`jq vjoN id`qI geI iKlq hovy[is`K Drm iv`c isropy dI Aihm mh`qqw hY[ is`K rihq mirAwdw Anuswr gurU dI bKiSS dw pRqIk isrpwau SRI gurU gRMQ swihb jI dI hjUrI iv`c hI id`qw jWdw hY pr iesdy ault A`j klH hotl, mYirj pYlys qy hux glI muh`ly iv`c hox vwly smwgmW iv`c vI lokW ƒ isropw dy id`qw jWdw hY[ is`K ieiqhws Anuswr vI isropw bKiSS krn dI prMprw jgq gurU nwnk swihb qoN SurU hoeI jo aunHW ny BweI lihxW jI ƒ hr pRkwr Xog smJ ky gurg`dI rUp isrpwau dI bKiSS kIqI sI[ A`gy gurU AMgd swihb ny bwbw Amrdws jI vloN qn mn nwl inBweI syvw ƒ dyKdy hoey aunHW ƒ gurg`dI isropw bKiSs kIqw sI[ ies qoN bwAd gurU Amrdws jI qoN lY ky gurU goibMd isMG jI q`k isropwau bKiSS krn dI prMprw cldI rhI[ gurduAwry jW Drm AsQWn dy hY`f gRMQI, muKIey jW iksy praupkwrI syvk vloN Drm jW smwj leI Aihm kMm krn vwilAW ƒ isropw bKiSS krn dI pRMprw hY jo ik hux vI cl rhI hY[ isropw bKiSS krn mOky is`K rihq mirAwdw dw pwlx krnw jrUrI hY[A`j qW ie`k pwrtI C`f ky dUsrI pwrtI iv`c Swiml hox vwly BgOiVAW ƒ ies leI isropy dy id`qy jWdy hn ik auh swfI pwrtI iv`c Swml ho gey hn[ hor dyKo is`KI pRMprwvW Aqy is`K rihq mrXwdw dy doKI fyrydwr sMqW Aqy mhW kr`pt rwjnIqk lIfrW ƒ vI SryAwm isropy id`qy jw rhy hn[swfy keI JolI cu`k gRMQI, AKOqI jQydwr, fyrydwr sMq ny keI pMQ doKIAW ƒ vI isrpwau qy krpwnw dy ky nvwijAw hY[A`j isropwau dI ijnHI durvrqoN pwTI, rwgI, gRMQI, fyrydwr sMq Awidk Dwrimk lok krdy hn ienHI Awm AwdmI nhIN krdw[ ienHW lokW ny hr dIvwn dI smwpqI vyly isropy dyx dw irvwj pY igAw hY[h`d qw audo ho jWdI hY[ jdo gurbwxI dy ault prcwr krn vwilAw ƒ vI isropy dy id`qy jWdy ny,lokw ny isrpwau ƒ loklwj Aqy n`k r`Kx vwlw irvwj bxw id`qw hY[ glW iv`c lMby-lMby isropy pw ky AKbwrW iv`c PotoAW vwlIAW K`brW leI vI p`bW Bwr ho ky isropy id`qy-ley jw rhy hn[ so swƒ isropy auhnw SKsIAq ƒ dyxY cwhIdy ny ijMnw ny gurmiq pRcwr,syvw, ividAw, praupkwr Awidk Dwrimk Aqy smwijk KyqrW iv`c auqSwhI Aqy vDIAw kMm kIqw hovy[aunHW mweI-BweI ƒ hI isrpwau dI bKiSS sMgq Aqy gurU gRMQ swihb dI hjUrI iv`c krnI cwhIdI hY[ isropy ƒ FweI gj dw kpVw smJ ky KRIdxw Aqy rolxw nhIN cwhIdw[ -0auprlI g`l-bwq ivcoN gurmiq dw mhwn isDwNq auGV ky swhmxy AwauNdw hY ik “v`fw so jo krmwN ivc v`fw hovy[” gurmiq Anuswr aumr, irSqw jwN pdvI v`fI nhIN sgoN krxI v`fI hY[ mwqw su`lKxI jI bwrwN swl gurU nwnk swihb dy nwl sulqwnpur ivc rhy[ byby nwnkI jI hI aunHwN kol v`fy sn[ s`s qy nxwn dy rUp ivc auh sdw AwpxI BrjweI dy du`K-su`K dy BweIvwl bxy rhy[ jdoN gurU nwnk swihb modIKwny cly jwNdy qy BweIAw jY rwm Awpxy kMm 'qy huMdy qwN nxwnBrjweI rl bihMdIAw qy g`lwN-bwqwN krdIAwN rihMdIAwN[ byby nwnkI ny BrjweI nUM vIr-nwnk dIAwN bypRvwhIAw dIAwN g`lwN suxweIAwN qy modI dw kwrj kridAwN grIbwN qy loVvMdwN dIAwN shwieqw kridAwN dIAwN iviQAwvwN vI d`sIAwN[ auQy hI mwqw sul`KxI jI dy Gr do sihbzwdy pYdw hoeyAwm qOr ’qy ieh dovyN swihbzwdy Awpxy BUAw byby nwnkI jI pws cly jwNdy sn, ijQy BUAw nwnkI swihbzwidAwN nwl Aqu`t ipAwr krdI, aunHwN nUM vyK vyK jIauNdI[ byby nwnkI jI dI AwpxI koeI AOlwd nhIN sI[ gurU nwnk swihb ny sRI cMd nUM byby nwnkI dI JolI pw ky ikhw, “byby jI, ieh quhwfw hI pu`qr hY[” sulqwnpur loDI nMU igAwrvIN sdI ivc sulqwnpur Kwn loDI ny vswieAw sI[ aus dy nwN qy ngr dw nwm sulqwnpur loDI" pRis`D hoieAw[ ies ngr ivc ijQy byby nwnkI dw irhwieSI Gr sI, aus AsQwn dw nwm 'gurU kw bwZ' hY[ keI ivdvwnwN dy kQn Anuswr gurU nwnk swihb jI dy dovyN swihbzwdy ieQy hI pYdw hoey sn[ vyeI pRvyS smyNsRI gurU nwnk swihb dI v`fI BYx byby nwnk jI qoN iSvw sB nUM ieh iKAwl bx igAw ik ayuh hVH ivc ruVH gey hn jwN fu`b gey hn[ jdoN gurU swihb sMswr dy kilAwx ih`q audwsIAw 'qy inklx l`gy qwN byby nwnkI vYrwgvwn ho ky kihx l`gI"qusIN myry pws hI rho, bwhr nw jwau["

qwN gurU nwnk jI ikhw- “byby jI, AsIN quhwfw pws hI hwN, ijq vyly qusIN Xwd krogy iqq vyly hwzr hI rhwNgy'[” (jnm swKI, pMnw 61) jnm swKI dI iek quk qoN pqw l`gdw hY ik gurU nwnk swihb BYx nwnkI nUM 'byby' kihMdy sn qy aus dw bVw siqkwr krdy sn qy BYx nwnkI vIr nwnk nUM prmysr qul smJ ky aunHwN dw siqkwr krdI sI[ iek vwrI jdoN byby nwnkI dI iK`c dy iKcy hoey gurU nwnk swihb sulqwnpur Awey qwN byby nwnkI ny ikhw- “mwqw ipqw jI dy idl bhuq qVpdy hn[ iesy qrHwN sul`KxI qy lKmI cMd vI quhwfy drSnw nUM qrsdy hn[ aunHwN nUM vI drSn idau[” A`go gurU jI ny au~qr id`qw- “byby jI Aijhw smwN CyqI hI Awauxw vwlw hY[ zrUr drSn myly hoxgy[” sMmq 1575 dy SurU ivc pihloN BweI jY rwm qy kuJ idnwN ipCoN byby nwnkI jI cVHweI kr gey[ gurU nwnk swihb ayus smyN audwsI 'qy gey sn[ aunHwN dohwN dI AMiqm-sMBwl sRI cMd jI ny hI kIqI[ mwqw sul`KxI jI ny BwvyN aus qoN ipCoN vIh swl dI hor AwXU BogI qy auh 24 m`Gr sMmq 1596 nUM Akwl purK dy crnwN ivc jw smwey, pr jo DIrj, hoNslw qy ipAwr siqkwr aunHwN nUM byby nwnkI jI pwsoN imilAw sI, aus nUM auh Awpxy AMqly suAwswN q`k nw Bulw sky[ byby nwnkI is`K ieiqhws dI auh SKSIAq hoeI hY, ijs ny Awpxy AMdwz ivc is`K Drm dy prcwr ivc Awpxw Xogdwn pwieAw jo iksy kImq 'qy BulwieAw jw skx vwlw nhIN[ auh gurU nwnk swihb qy pirvwr dy hor jIAwN ivckwr AYsI kVI sI, ijs ny pirvwrk sbMD KuSgvwr bnwx ivc sdw sUJ qy isAwxp qoN kMm ilAw[ jy auh vIr nwnk dy rwh hmvwr bxwaux ivc Awpxw Xogdwn nw pwauNdI qwN ho skdw sI ik jgqjlMdy dy kilAwx leI GroN inklx vwly bwbw nwnk jI dy rsqy ivc kuJ AOkVwN Aw KVHIAwN huMdIAwN qy auh kuJ smwN hor Awpxy imSn 'qy nw inkl skdy[ -0-

SoRmxI gurmiq cyqnw (37) ApRYl 2016


sMquilq Bojn- ishq leI vrdwn jo kuJ AsIN KWdy hW, aus qoN swfw srIr bxdw hY[ auicq Bojn rogW nUM TIk krn ivc mh`qvpUrn BUimkw inBwauNdw hY[ Bojn kI hY: Bojn auh pdwrQ hY ijs dy q`q hzwm ho ky (pc ky) nvyN q`qW ivc bdl ky srIr dw AMg bx jWdy hn, jo aUrjw dw inrmwx krdy hn[ ijs krky swfw srIr kMm krn dy smr`Q huMdw hY qy mn nUM KuSI imldI hY[ Bohn dy iqMn v`fy kMm hn: jo SkqI in`q ^rc huMdI hY aus nUM pUirAW krnw, srIr nUM vDwauxw qy ausdI murMmq krnw[ Bo j n dIAW iksmW: SwkwhwrI, mwswhwrI, sMquilq, AsMquilq, swdw, qilAw, BUikAw hoieAw ijs ivc isrkw, Awcwr qy izAwdw miTAweIAW, bwsI, ivSYlw Awid[ shI Bojn: ijhVw iemwndwrI qy imhnq krky kmwey gey Dn qoN pRwpq hovy, sMquilq hovy qy Bu`K l`gI qy KwDw jwey[ Kurwk dI mwqrw: kI AsIN TIk mwqrw ivc Kurwk lY rhy hW? ijqnI SkqI AsIN Krc kr rhy hW auqnI swnUM Awpxy Bojn qoN brwbr iml rhI hY? ies leI hr Cy mhIny bwAd Awpxw vzn qolnw cwhIdw hY[ jy Bwr Gtdw hovy qW Kurwk GtIAw hY jW G`t mwqrw ivc hY[ Kurwk Aqy Bwr dw Awps ivc sMGxw hY[ pMJI virHAW dI aumr q`k Bwr Aqy k`d vDxw hI cwhIdw hY[ jykr k`d Anuswr Bwr vD irhw hY qW TIk hY nhIN qW k`d ivc nw vDxw qy vzn ivc v`Dxw swbq krdw hY ik Kurwk qW TIk KwDI jw rhI hY pr aus ivc h`fIAW bxwaux vwly DwqUAW dw AMg Aqy ivtwimnW dI Gwt hY[ jykr k`d v`Ddw jwvy qy Bwr G`t rhy qW ies dw mqlb hY Kurwk dI mwqrw aus kMm dy mukwbly ivc G`t hY jo pRqIidn kIqw jw irhw hY[ jykr mwqrw G`t nhIN qW pRgt hY ik mws vDwaux vwlw pRotIn-pRDwn Bojn pUrw nhIN KwDw jw irhw[ Pwst PUf/jMk PUf: A`jk`lH keI mwqwvW (keI nOkrI pySw hox krky) Awpxw smW qy imhnq bcw ky Aksr hotlW qoN pIzw, nUfls, brgr, cwt it`kI, pUVIAW, ieflI, fosw, pwv BwjI Awid mMgvw ky Awp vI qy b`icAW nUM vI KuAWdIAW hn, jo ik bhuq KuS ho ky KWdy hn[ienHW pdwrQW ivc mYdw vgYrw dI vrqoN kIqI jWdI hY ijnHW ivc isr& kwrbohweIfryt hI huMdw hY jo ik is`Dw crbI ivc prvriqq ho

ky motwpw vDWdw hY[ ienHW pdwrQW dy izAwdw syvk nwl kbz ho jWdI hY[ ienHW ivc izAwdw PYt (vsw) Aqy sofIAm dI mwqwrw hox krky mnu`K nUM ipAws vI v`D lgdI hY[ ienHW KwixAW nUM cbwaux dI G`t loV pYNdI hY ijs krky mUMh ivc slwievw nhIN bxdw[ ies krky pwcx pRxwlI qy mwVw Asr pYNdw hY[ ieh swry pOSitk Awhwr nhIN[ mUMh dy svwd krky iehnW dy Kwx krky bl`f pYRSr, Skr rog, pyt dI gYs Aqy motwpw vgYrw bImwrIAW ho skdIAW hn[ Bojn dI mwqrw: hryk aumr ivc Bojn ieqnI imkdwr ivc kIqw jwvy ik hwzmy qy iksy iksm dw Bwr nw pvY Aqy Kwxw Kwx dy pMj Cy GMitAW ipCoN Bu`K lg jwvy[ moty ivAkqI kyvl do vyly bhuq hlkw Bojn qy aus dy ipCoN inrw pwxI, Sihd dw pwxI, inMbU pwxI jW hlkI cwh lY skdy hn[ Swm vyly du`D jW ies dy pdwrQ, mosmI Pl Awid lY skdy hn[ ies KwDy pIqy nUM pcwaux leI qyz cwl nwl sYr jW vrizS di loV hY[ Bojn pkwauxw: XUrp ivc sbzIAW nUM mswilAW qy iGau ivc BuMn ky Kwx dw irvwj nhIN[ auQy hlvw, pUVIAW, cUrI, itkIAW smosy, prwauNTy, pMjIrI bhuq G`t KWdy hn[ lok kdIkdI k`cw m`Kx fbl rotI qy lgw ky Kw lYNdy hn[ auh lok svwd dI jgHW lwB dyKdy hn[ kyk, pystrI, cwklyt, ibskut auQy Awm imldy hn pr auh kdI-kdI KWdy hn[ aubwlI cIz Awm KwDI jWdI hY[ ies nwl KurwkI q`q nSt nhIN huMdy[ slwd, hrIAW sbzIAW qy Pl vDyry KWdy hn[ slwd KwE ishq bxwE: slwd dw Bwv hY v`K-v`K pRkwr dIAW sbzIAW qy kUMd-mUl ijnHW nUM Bojn dy nwl jW v`Kry qOr qy k`cw KwDw jw sky[ kuJ lok ies nUM mUMh dw suAwd bdlx leI KWdy hn pr ies dI bkwiedw vrqoN nwl srIr irSt-puSt r`iKAw jw skdw hY[ Awm qOr 'qy slwd bxwaux leI tmwtr, KIrw, bMd goBI, mUlI, gwjr, ipAwj, hrI imrj, inMbU, hrw DxIAW, Slgm, hrw pudInw qy sbjIAW dy p`qy vrqy jWdy hn[ ienHW nUM lUx lgw ky AswnI nwl pcxXog Kurwk hY[ sMquilq Kurwk: sMquilq Kurwk dw ArQ hY srIrk SkqI nUM kwiem-dwiem r`Kx leI v`K-v`K qrHW dI imlI Kurwk[ koeI iek`lw pdwrQ Awpxy Awp ivc ikqnw vI guxkwrI SoRmxI gurmiq cyqnw (38) ApRYl 2016

ikauN nw hovy, sMpUrn Kurwk dI jgHW nhIN lY skdw[ sgoN ausdI vDyry vrqoN hwnIkwrk huMdI hY[ pyt Brn vwsqy jo iml igAw Kw ilAw, nwl pyt qW Br jWdw hY pr srIr dy mh`qvpUrn AMg Bu`Ky rih jWdy hn[TIk Kurwk auhI hY ijs ivc pRotIn, nSwSqw, S`kr, icknweI, lUx, Kixj pdwrQ, ivtwimn qy pwxI auicq mwqrw ivc hox ikauNik qMdrusqI kwiem r`Kx leI Aqy qwkq vDwaux leI swfw srIr ienHW s`qW cIzW qy inrBr hY[ jy Bojn ivc iksy vI iek q`q nUM v`D jW G`t imkdwr ivc ilAw jwvyN qW hwnIkwrk huMdw hY ijvyN ik kYlSIAm dI v`D imkdwr nwl gurdy ivc p`QrI ho jWdI hY[ pRoitn izAwdw mwqrw ivc lYx nwl gurdy CyqI Krwb ho jWdy hn Aqy hwzmw kmzor ho jWdw hY[ sB q`qW dw iek sMquilq imkdwr ivc Bojn vriqAw jwxw hI sMquilq Ahwr AKvwauNdw hY[ ijs nUM bdhzmI rihMdI hovy jW cMgw KwxpIx dy bwd vI ishq TIk nw rhy, aus nUM fwktr nwl mSvrw krky fweIt cwrt bxvw ky aus Anuswr Bojn krnw cwhIdw hY[ ijs nUM kI kdoN qy ikqnw Kwx leI id`qw jwvy, fwktr ieh vzn, aumr, ru`q, invws AsQwn dy AwDwr qy inScq krdy hn[ shI Bojn bwry kuJ suJwA: 1. Bojn dyKx, suMGx ivc A`Cw qy Kwx ivc suAwd hoxw cwhIdw hY[ 2. Bojn dI jgHW sw&-suQrI qy SWq hoxI cwhIdI hY[ 3. Kwxw Kwx qoN pihlW mUMh qy h`Q cMgI qrHW Doxy cwhIdy hn, bwAd ivc dMdW dI s&weI vI krnI cwhIdI hY[ 4. ijqnI Bu`K hovy auqnw Kwxw cwhIdw hY[ Bojn TUs-TUs ky nhIN krnw cwhIdw[ 5. Bojn SWqI nwl qy pRsMnicq ho ky krnw cwhIdw hY[ Kwxw Kwx smyN kRoD qy icMqw nhIN hoxI cwhIdI[ bwkI sPw 13 ’qy


pMQkÊmsilE~ÊqyÊivSySÊirport

cyqnw smwcwr

pySkSÊ: pvnpRIqÊisMGÊK`ls`Ê

(mIfIE`ÊieMc`rj) Whatsapp No. 98768-63606

BweI virAwm isMG ny kOm leI k`tI 26 swl jyl qy SoRmxI kmytI ny mu`l pwieAw 1 l`K: blvMq isMG rwmUvwlIAw bIqy idnI XU.pI. dy jyl mMqrI blvMq isMG rwmUvwlIAW dy ny ikhw ik is`K kOm leI jyl k`tx vwly BweI virAwm isMG nUM jIA qoV Xqnw sdkw jyl ivcoB 26 swl bwAd irhw hoey SoRmxI kmytI ny isrP 1 l`K dy ky bu`qw swr id`qw jdik kmytI virAwm isMG ny 'ryfIE s`c dI gUMj' is`K kOm nUM sboDn kridAW mYNbrW dI ie`k id`lI dI PyrI dw ied qoN v`D Krcw ho jWdw hY, ikhw ik blvMq isMG rwmUvwilAW qy auhnW dy pRIvwr dw mYN sdw auhnW mMg kIqI hY ik SRomxI kmytI jW qW BweI swihb dy pirvwr irxI rhwgW ijMnw dI bdolq mYnUM dubwrw is`K kOm dI syvw krn dw nUM 11 l`K rupey dw AYlwn kry nhIN qW smW Awaux qy auh Awp mOkw imilAw hY nwl hI auhNW Bry hoey mn nwl ikhw ik jyl dy lMby kmytI nUM 1 l`K vwips krngy qW jo is`K kOm leI mhwn kMm krn Arsy dOrwn iksy vI sMsQW jW is`K jQybMdI ny myrI swr nhIN virAwm isMG vwly XoiDAW dI hoNslw APjweI ho sky[ ryfIE s`c dI gUMj dy leI, pRMqU pRmwqmw dI AijhI mihr hoeI ik rwmUvwlIAw pRIvwr ny XUpI p`qrkwr ny XUpI dy jyl mMqrI blvMq isMG rwmUvwlIAW qoN mMg kIqI ik jwxw sI qy myrI irhweI hoxI sI[ auDr dUjy pwsy ryfIE s`c dI gUMj qy auhnW v`loN XUpI 'c AMnypx dw iSkwr lokW leI v`K v`K kYNpW dy jrIey blvMq isMG rwmUvwilAW jyl mMqrI XUpI srkwr ny [p`qrkwr nwl mwnvqw dI BlweI leI jo kwrj kIqy jw rhy hn aus ivc vI XUpI srkwr g`lbwq kridAW ikhw ik auhnW qurMq XUpI puils pRSwsn dy pRm`uK v`D cVH ky sihXog dyvy, ijs qW rwmUvwlIAW swihb ny pUrn Brosw idMdy AiDkwrIAW nwl bYTk krn qoN bwAd id`lI dy vkIl rwhIN swrw kys hoey ikhw ik jd vI Aijhy kYNp lgwey jwxgy qW swfI srkwr hr sMBv smJx qoN bwAd AiKlyS Xwdv nwl mulwkwq krky irhweI dI mMg kIqI, shwieqw qoN ip`Cy nhIN h`tygI[ ijs qoN bwAd BweI virAwm isMG dI irhweI sMBv hoeI[ s: rwmUvwlIAW

A`j SoRmxI kmytI Aqy q^qW dy jQydwrW qoN is`K jQybMdIAW ny XUrpIAn kONsl ƒ mMg p`qr id`qy AMqrrwStrI BweIcwry qk ApxI Awvwz Aqy pIVw nUM phuMcwaux is`K pMQ dw Brosw auT igAw hY: j`Qy: BOr A`j q^q SRI kysgHV swihb ivKy p`qrkwrW nwl g`l kridAW SoRmxI kmytI dy jnrl skq`r suKdyv isMG BOr ny ikhw ik pwrtIbwjI qoN aupr auT ky kIqy gey PYsilAW nUM hI is`K sMgq mwnqw idMdI hY qy jykr gurmiq isDwqW dy ault PYsly hox qW sMgq aunHW dw ivroD krdI hY[ aunHW ikhw ik ies qoN v`D APsos vwlI g`l hor kI ho skdI hY ik is`K kOm dIAW dohW jQybMdIAW (sRI Akwl q^q swihb Aqy SRomxI kmytI) dI BrosyXogqw qy svwlIAW icMn lg igAw hY ijs krky hr is`K dw ihrdw vlUMDirAw igAw hY qy is`K kOm mwnisk pIVw ivcoN gujr rhI hY[ aunHW ikhw hr is`K dw isr sRI Akwl q^q A`gy Jukdw hY BwvyN auh iksy sMsQW, dyS jW ivdyS ivc rih irhw hovy[ auh sdw hI SRI Akwl q^q swihb nUM smripq hY[ aunHW audwhrx idMidAW ikhw ik ipCly smyN dorwn kWgrs pwrtI nwl sMbiDq dyS dy rwStrpqI Aqy gRih mMqrI ny vI SRI Akwl q^q dy hukmW nUM mn ky sMgqW dy joVy JwVn dI syvw inBw ky s`c nUM svIkwr kIqw sI[ ies qrHW dIAW hor bhuq audwhrxW hn ijnHW ny stybwjI qoN au~pr auT ky bqOr is`K SRI Akwl q^q dy hukmW A`gy isr invwieAw hY[ aunHW ikhw ik sRI Akwl q^q swihb qoN ley gey PYsly smu`cy Kwlsw pMQ qy lwgU huMdy hn ikauNik ieh PYsly iksy pwrtI, ruqby qy ivAkqI dy fr qoN aupr auT ky kIqy gey huMdy hn, ibKVy qoN ibKVy smyN vI SRI Akwl q^q ny kOm nUM AgvweI bKSI hY qy kOm dI cVHdI klw leI PYsly ley hn[

leI vsdy is`KW Aqy kSmIrIAW dy pRqIinDW ny XUrpIAn kol phuMc kridAW aunHW is`KW Aqy kSmIrIAW smyq Bwrq ivc rihx vwly dilqW nUM dbwaux leI BwrqI rwj pRxwlI vloN vrqy jw rhy h`QkMifAW sbMDI BwrqI srkwr dI jvwb-qlbI krn[ BwrqI pRDwn mMqrI nirMdr modI dy brslz dOry dw ivroD kridAW XUrp dIAW cwr is`K jQybMdIAW ny kSmIr dy AwzwdI p`KI sMgTnW nwl iml ky XUrpIAn kONsl dy numwieMidAW nUM pMjwb Aqy kSmIr dy lokW dy mnu`KI h`kW dI siQqI bwry mYmorMfm id`qy[ dohW kOmW dy pRqIinDW ny v`K-v`K mYmorMfm id`qy[

dl Kwlsw dy bYljIAm dy pRDwn BweI jgmohn isMG mMf ny is`KW vloN XUrpIAn kONSl dy pRDwn mwritn sklz nUM mYmorMfm idMidAW aunHW nUM disAw ik Bwrq ivc is`KW Aqy muslmwnW ’qy ho irhw zulm, ivqkrw Aqy n&rq koeI nvIN g`l nhIN[ ieh ipClIAW srkwrW dy smyN qoN lgwqwr lukvyN rUp ivc kwrI hY jo hux pRq`K rUp ivc swhmxy Aw irhw hY[ aunHW d`isAw ik swfy lok Aiq ^qrnwk simAW ivcoN lMG rhy hn[

inrMkwrI drbwr is`K sMgqW ƒ sONipAw jwey: srnw id`lI- srnw BrwvW ny iek ibAwn ivc pwiksqwn gurduAwrw pRbMDk kmytI Aqy pwiksqwn AOlwP borf pwsoN mMg kIqI hY ik rwvlipMfI siQq auh ieiqhwsk inMrkwrI drbwr is`K sMgq nUM sONp id`qw jwey ijs AsQwn qy 1860 iv`c pihlI vwr sRI gurU gMRQ swihb dI hzUrI iv`c AnMd kwrj dy ivDI ivDwn Anuswr ivAwh dI SurUAwq kIqI geI sI[ srnw BrwvW ny d`isAw ik ies inrMkwrI drbwr dI iemwrq ivcly 10-12 kmirAW ivc srkwrI skUl c`l irhw hY[ aunHW ieh vI mMg kIqI ik ieh skUl ikDry hor qbdIl krky sbMDq kmry gurduAwrw swihb dy drSnW leI Awx vwly XwqrUAW dI irhwieS leI r``Ky jwx[

SoRmxI gurmiq cyqnw (39) ApRYl 2016


SoRmxI gurmiq cyqnw lihr dIAW

srgrmIAW

SoRmxI gurmiq cyqnw (40) ApRYl 2016


Gurdwaras in Nepal-2

T

hey asked Guru Ji for his grace on them and give them something so they can continue to hear Guru Ji’s Keertan even after he leaves. At this request Guru Nanak Dev Ji stood on a flat piece of rock (Patthar Di Shilla) on which he sat and did Keertan every day, then came down. After he got down from that rock his feet were engraved on that rock. All generations of Mahant Hari Daas in the past and the present generation (Mahant Nem Muni Udaasi) claims that they hear Guru Nanak Dev Ji’s Keertan on every Pooranmashi. Baba Sri Chand Ji da Dera at Thapathalli

Nem Muni Ji also mentioned that after Guru Nanak Dev Ji left from Nepal his son Baba Sri Chand Ji also came in Kathmandu, Nepal and founded his Dera at Thapathalli. Following his father’s order Baba Sri Chand Ji continue to feed the poor and needy people of Nepal with Guru Ka Langar that Guru Nanak Dev Ji started before leaving Nepal. By the time story finished Nem Muni stopped the bicycle at his house and said this is where Guru Nanak Dev Ji first came in 1515 AD and he is the 13th generation of Sidh Hari Daas. So this was the Dera of Sidh Hari Das where Guru Nanak Dev Ji visited and lived for 1year and 14days. Nem Muni Ji took Manjit Singh Saini inside his house and showed him around. There is a Pipal tree in the backyard and he pointed out a stone slab under that tree on which two feet were carved in. He said, “they are Guru Nanak’s feet, but they

are also Vishnu’s. “They are both the same.” It is this place where Guru Nanak sat Manjit Singh Khalsa while he was meditating. Manjit Singh Saini paid his respect at the stone carved feet of Guru Nanak Dev Ji and thanked Waheguru in his heart for helping him find this place. Then Nem Muni’s family prepared tea for them. Nem Muni also showed him the room where Guru Nanak Dev Ji lived for a year with Bhai Bala Ji and Bhai Mardana Ji. Nem Muni also told him that he also have three swaroops of Guru Granth Sahib Ji. Manjit Singh Saini could not believe him as he thought to himself that how can it be possible as there was no Guru Granth Sahib Ji at the time of Guru Nanak Dev Ji. Then Nem Muni told him that it was during 1709 – 1710 during the Ghallughara of Sikhs with Mughals, Banda send all these swaroops with several other smaller Granth’s and Pothi’s in a horse chariot with 5 Singhs. (By saying Banda Nem Muni Ji meant Banda Singh Bahadur). It was already getting dark and Nem Muni’s family prepared dinner for Manjit Singh Saini and asked him to stay the night there. Manjit Singh Saini gladly accepted to spend the night but said he would like to There is also a well from times of Shri Guru Nanak Dev Ji which has boundary made of small rocks with Mool Mantra inscribed on it. According to Mahant of that place it was in scripted under Guru Nanak Dev Ji’s instructions. this DSCF0639 For the last 499 years these sacred places of our Guru Ji were hidden from the world. Today It’s my humble request in front of every Gursikh to come forward and join SGNDSSI, watch out for Sikh rights, do selfless kar sewa of these sacred places to bring them on the world Map and take Guru Ji’s blessings. SoRmxI gurmiq cyqnw (41) ApRYl 2016

spend the night outside in the backyard under the Peepal tree next to the stone slab on which there are carved feet of Guru Nanak Dev Ji. Nem Muni insisted Manjit Singh Saini to sleep inside as it’s dangerous outside due to wildlife roaming around at night. But Manjit Singh Saini insisted and decided to sleep outside next to feet of Guru Nanak Dev Ji. Before going to sleep that night, Manjit Singh Saini Ji prayed and asked Waheguru to show him some of his magical powers. As the night grows deeper and darker the sounds of wolves howling started to scare Manjit Singh. But he started jaap of gurmanter “Waheguru” and fell asleep. Around midnight, he was woken up by the sound of some ‘Ruhani Keertan’, the sound was bit blurred but continued uninterrupted until four in the morning. That was one unique experience he had, which he still remembers very clearly even today. Around 6:00am in the morning Nem Muni came with tea and asked how he felt. Manjit Singh Saini felt very relaxed and calm after that ruhani experience at night. He prayed in the morning and decided to make this place known to everyone in the world. Manjit Singh Saini stayed in Kathmandu Nepal for 2 more weeks after meeting Nem Muni Udaasi and then returned back to his home in India. After coming back he was so eager to tell everyone about his discovery. He went to several Gurudwara’s including Delhi Gurudwara Committee and Harmandir Sahib in Amritsar Sahib but no one would believe him. But he continues to tell anyone he meets about his discovery. Some people would think he is doing this to collect money and some don’t believe anything he said, but Manjit Singh Saini continues to spread the word without getting discouraged. All the money he would collect, he would send it to Nem Muni in Kathmandu, Nepal and all Mahant’s at 5


Nanak Muth’s there would divide the money evenly among themselves. Then in 2005 Manjit Singh Saini met with Darshan Singh Ji and told him his story. Darshan Singh told Jatthedar Joginder Singh Vedanti Ji and then after listening to Manjit Singh’s Story Vedanti Ji issued an authority letter in Oct, 2006 to continue doing sewa. Vedanti Ji asked Manjit Singh Saini to come back to him once he have something in writing from the Mahant’s about the sewa he is doing. Manjit Singh Saini came to USA in 2008 and met with American Sikh, Simran Singh Khalsa. Simran Singh had a Khalsa construction company in New Mexico and was a very experienced General Contractor. When Manjit Singh Saini told him his story about finding Guru Nanak Dev Ji’s historic and religious places in Kathmandu, Nepal, Simran Singh was surprised and got very excited about visiting these places. In 2010 Simran Singh decided to go to Kathmandu, Nepal. After doing Ardaas at El Sobrante Sikh Center Gurudwara Sahib, Simran Singh left for doing sewa at these holy places in Kathmandu, Nepal. Simran Singh met with Nem Muni and did darshan of all religious and historic places. After seeing the delicate situation of these places Simran Singh discussed with Manjit Singh Saini on how to proceed. Then Manjit Singh Saini asked his elder brother Ranvir Singh Ji in India to go help Simran Singh Khalsa in Kathmandu, Nepal. Together Ranvir Singh and Simran Singh hired an architect and did a full survey of all these old buildings and come up with a plan on how to renovate them without losing their integrity and originality. In September/October of 2012, Nem Muni and all other Mahants from five Muth’s got together and handed Manjit Singh Saini written, signed legalized custody of all Nanak Muth’s as a new care taker. In Nov, 2012 Manjit Singh Saini founded the non-profit organization called Shri Guru Nanak Dev Sewa Society International, registered in California, USA after 20 years of untiring efforts and dedication. After forming this non-profit organization Manjit Singh Saini went on a

mission in several Gurudwara Sahib’s in Northern California, Nevada, Oregon and New Mexico to inform Sangat about these religious and historic places in Kathmandu, Nepal. Shri Guru Nanak Dev Sewa Society International (SGNDSSI) got busier with renovation work in Kathmandu, Nepal with some donations from Sangat at each Gurudwara sahib he visited. Ranvir Singh came back with his younger brother Rajinder Singh and his nephew Jaswinder Singh from India to assist Simran Singh with renovation work. They all hired some local labor and under Simran Singh’s guidance they started doing the repair work. They replaced the leaking roofs, rotten windows, doors and cracked walls but still keeping the integrity and genuineness of these places. They rebuilt the stairs of Nanak Muth, Balaju 16, and renovated dirt walkway from the stairs to the entrance with beautiful multi-color concrete bricks. SGNDSSI constructed 4 new bathrooms, installed water tanks for storage of water, taps at the entrance of Nanak Muth, Balaju 16 and outside the kitchen. All this work is just the tip of an iceberg as the majority of work is still pending. As more detailed planning is under its way, SGNDSSI need more physical bodies and funds to continue rest of the renovation work. This year on Baisakhi 2014, Singh Sahib Giani Gurbachan Singh Ji, Jatthedar Shri Akal Takhat Sahib Amritsar Sahib also visited Nanak Muth, Kathmandu, Nepal. He gave award of honour to S Manjit Singh Khalsa for caring and maintenance of Guru Nanak Dev Ji’s graced places in Kathmandu, Nepal. He also announced that Shri Guru Nanak Dev Sewa Society International has been doing sewa in the past, present and will continue to do sewa in the future as well. On the eve of Baisakhi celebrations these places have been opened for general public to visit and pay their respect and get blessings of Guru Nanak Dev Ji. As the information about these places is reaching out to the world, Sikh Sangat has already started visiting these Muth’s on SoRmxI gurmiq cyqnw (42) ApRYl 2016

their own in small numbers. Sikh Sangat from India experienced Ruhani Keertan at Nanak Muth in Kathmandu, Nepal during Baisakhi and Gurpurab which verified the presence of Guru Nanak Dev Ji at Nanak Muth even today. All these Places in Kathmandu, Nepal are within a 5 mile radius and are going to be a new Nankana Sahib for all Sangat of the world. Anyone

can visit there without any restrictions and experience the presence of Guru Nanak Dev Ji and take his blessings to make their life sweet, successful and complete. There are about 117 big earthern utensils made under Guru Nanak Dev Ji’s supervision when Langar was started for the first time. There are also big wooden spatulas, Copper and bronze utensils from Maharaja Ranjit Singh Ji’s time, Chaur Sahib made with golden handle with date inscribed on it. Baba Sri Chand Ji’s first Chimta is also found from the store where so much other valuable treasure is present in the forms of small Granths , Pothis, utensils, and several smaller nick-nacks that needs to be preserved. There is also a well from times of Shri Guru Nanak Dev Ji which has boundary made of small rocks with Mool Mantra inscribed on it. According to Mahant of that place it was in scripted under Guru Nanak Dev Ji’s instructions. this DSCF0639 For the last 499 years these sacred places of our Guru Ji were hidden from the world. Today It’s my humble request in front of every Gursikh to come forward and join SGNDSSI, watch out for Sikh rights, do selfless kar sewa of these sacred places to bring them on the world Map and take Guru Ji’s blessings. -0-


Woman in Sikhism-3

P

ar naaree kee s-ai-j Bhool(i) supn-ai hoon na j-ei-ahu.

(Even in your dreams, don't commit adultery.) Gurbani adviser: Gr kI gIhin cMgI] (695) Ghar kee geehan(i) changee. (A good wife to care for the home.) According to Rehat Maryada (Code of conduct), adultery is one of the four most heinous infringements for an Amritdhari Sikh. Kachhehra (the keen-high shorts), one of the five Kakkars, symbolizes chastity and is a firm reminder that adultery is prohibited. It will not be out of place here to mention that the interesting aspect is that implication and application of these rules is for both genders and these teachings and addicts give a very strong character and moral strength to the Sikhs. The rape and brutalities committed against women by the Mughal invaders have been vehemently condemned in Sikhism: srmu Drmu duie Cip Kloey kUVu iPrY prDwnu vy lwlo] kwjIAw bwmxw kI gl QkI Agdu pVY sYqwnu vy lwlo](722) Saram(u) dharam(u) duoe chhap(i) khalo-ai Koorh phir-ei pardhaan v-ai Lalo Kaajeeaa(n) baamanhaa(n) kee gal thakee Agad(u) parh-ei s-ei-taan(u) v-ai Lalo (Both modesty and righteousness have vanished and falsehood moves about as the leader, O Lalo! The function of Qazis and the Brahmins is over and the Satan now reads the marriage rites (rape). The Muslim women read the Qur'an and in suffering call upon God. The Hindu women of high caste and other of low caste, may also be put in the same account, O Lalo!) No social or religious tradition came to the rescue and protection of this 'cultivator of human race. Her idols are worshiped but she was forced to alive on the pyre of her

husband. The Gurus spoke against this beastly tradition. They regarded it as an abominable act and described it as inhuman and cruel practice. They wanted this brutal social practice to end. Guru Amardas proclaims: sqIAw eyih n AwKIAin jo miVAw lig jlMin] nwnk sqIAw jwxIAin ij ibrhy cot mrMin] (787) sateea(n) ai-h(i) na aakheeann(i) Jo marhiaa(n) lagg jallann(i) Nanak sateea(n) jaanheeann(i) je birah-ai chot marrann(i) (They cannot be called Satis, who burn themselves along with their husbands' corpses. They can only be called Satis, who die from the shock of separation. They may also be known as Satis, who live with character and contentment and always serve their Lord God by rising early to contemplate Him.) If a woman's husband dies, she is at liberty to remarry. In Gurbani, the very connotation of word Sati is transformed to a virtuous character: sqIAw min sMqoKu aupjY dyxY kY vIcwir] (466) Sateeaa mann(i) santokh(u) upi-ei Dainh-eiveechaar(i). (In the mind of the virtuous, contentment is produced-thinking about their giving.) For upgrading the position of women, SoRmxI gurmiq cyqnw (43) ApRYl 2016

Rajinder Singh Chandha

the practice of female infanticide is severally banned. Guru Gobind Singh issued Hukamnamas (addicts) banning the khalsa from associating with those, who killed the female embryo in the womb. There is a strict directive to this effect in Sikh Rehat Maryada: A Sikh should not kill his daughter, nor should he maintain any relationship with the killer of a daughter. In addition to this child marriage is taboo for a Sikh. A Sikh woman is also not allowed to keep her face hidden by Ghoonghat (veil). The ritual of dowry, so prevalent in Indian society, is also denounced. To get this rid of this burden from the a girl the Guru ordains: hoir mnmuK dwju ij riK idKwlih su kUVu AhMkwru kcu pwjo] hir pRB myry bwbulw hir dyvhu dwnu mY dwjo] (79) Hor(i) mankukh daah(u) je rakh(i) dikhaaleh Su koorh ahankaar(u)kach(u) paajo Har Prabh m-ai-r-ai bahulaa Har(i) d-ai-vah(u) daan(u) m-ei daajo. (Any other dowry, which the perverse for show, that is false pride and worthless gilding. O' my Father! Give me the Name of the Lord God as a gift in dowry.) Even the Scriptures consider woman as 'lowly', 'impure', 'polluted', 'unclean', 'sudra', 'devdasi', 'inferior', 'fickleminded', 'source of sorrow', 'liar', 'corrupt', 'greedy' , 'vicious', 'temptree', 'domestic animal', 'man's shoe', 'root of all evil', 'snare', 'frail', 'sex-slave', ''tilth to 'cultivate', 'Narak Ghor Ka Dwar' (doorway to hell), 'unfit to rule' and much worse. Sikhism's view about woman is contrary to the earlier nation about her. It does not consider a woman an evil. one who leads man astray. Nor is she regarded a hindrance in the realization of the spiritual ideals. Sikhism is householder's religion for man and woman alike. The Sikh Gurus


honored the institution of marriage (Grehstha Jiwan), which leads to the achievement of spiritual bliss, provided the woman adopts the Guru's preached way of life: invxu su AKhu Kvxu guxu ijhbw mxIAw mMqu] ey qYR BYxy vys kir qW vis AwvI kMqu] (1384) Nivanh(u) su akhar(u) khavan(u)gunh(u)Jihbaa manheeaa man(u) A-i tr-ei bh-ei-nh-ai-v-ai-s kar(I) Taa(n) vass(i) aavee kant(u). (What is that word, what is that virtue, and what is that magic mantra? What are those clothes, which I can wear to captivate my Husband Lord?) Hence the importance of woman as a wife- a life partner (supatni) has been stressed in Sikhism. The Guru castigated even Yogis, who abandoned their homes and lived on the generosity of the householders. The Yogis took pride in being celibate, but in fact, they were inwardly craving for sexual indulgence: hwQ kmMflu kwpVIAw min iqRsnw aupjI BwrI] iesqRI qij kir kwim ivAwipAw icqu lwieAw pr nwrI] (1013) Haath kamandal(u) kaaparheeaa Mann(i) trist(h) naa bhaaree Istree tajj(i) kar(i) kaam(i) viaapiaa Chit(u) laaiaa par naaree. (With bowl in hand, wearing his patched coat, great desires well up in his mind. Abandoning his own wife. he is engrossed in sexual desire; his thoughts are on the wives other.) Sikhism completely rejects the prevalent position of Sootak (impure), according to which, a woman giving birth to child remains in pollution for a given number of days, depending upon the caste to which she belongs. In fact, in almost all religious traditions, a woman is considered 'impure' during her menstrual cycle. In India, it is called Sootak, i.e. isolation during menstrual period, because of implied impurity. This cycle is a part of

God's creation mechanism Calling God's creation phenomenon as impure is blasphemous. Guru Nanak vehemently

states in Asa ki Var that pollution was not in child-birth: -0-

sPw 30 dw bwkI

bIbI kmljIq kr O dw invyklw auprwlw

Sbd dy Aµq ivc Sbd dy bµdw Aqy Sbdw dw igxqI vI drj hY[ ijs nwl sRI gurU gRµQ swihb jI Aµdr SbdW ivc vwDw-Gwtw krn dI sµBwvnw ƒ Kqm kr id`qw hY[ pR:- sRI gurU gRµQ swihb Aµdr drj bwxI dy sbdW dI ig`xqI ikµnI hY? au~qr:- sRI gurU gRµQ swihb Aµdr drj bwxI 'c' 1024000 A`Kr, 2026 Sbd, 305 AstptIAW, 22 vwg 471 pOVIAW, 664 slok, 145 Cµd hn[ pR:- sRI gurU gRµQ swihb Aµdr mUl mµqr ikµnI ku vwr vriqAW igAW hY ? auqr:- gurU gRµQ swihb 'c mUl- mµqr dy v`Ko-v`K cwr rUp hn[ ijvyN <> qoN gur pRSwid q`k 33 vwr, iPr <> siqguru pRSwid 525 vwr, <> siqnwm krqw purK gur pRSwid q`k 8 vwr, <> siqnwm gur pRSwid q`k 3 vwr[ pR:- sRI gurU gRµQ swihb iv`c ikµnIAW SKsIAqW jW mhW purKW dI bwxI drj hY ? auqr:- sRI gurU gRµQ swihb 'c 6 gurU swihbwn, pihly 5 sRI gurU nwnk dyv jI, gurU Aµgd dyv jI, sRI gurU Amrdws jI, sRI gurU rwmdws jI, sRI gurU Arjn dyv jI qy gurU qyg bhwdr jI dI bwxI drj hY[ ies qoN ielwvw 4 is`KW, 15 BgqW, 11 B`tw dI bwxI vI drj hY[ qkrIbn 14 pRdySk BwSwvW dI vrqoN kIqI geI hY[ pR:- pRdySk BwSwvW ikhVIAW - ikhVIAW hn ? auqr:- 14 pRdySk BwSwvW iv`c ibRj BwSW, ihµdvI, B`t, rykqw, shs ikRqI, gwQw, ApBRµs, pµjwbI, lihµdI, PwrsI, sµsikRq, isµDI, mrwTI, bµgwlI Awid dI vrqoN imldI hY ikauNik ik swrI bwxkwrI v`K-v`K pRwqW, kOmW Aqy s`iBAwcwr nwl sbµDq hn[ auhnW dw jIvn kwl qy BwSW v`K sI[ BwvyN BwSwvW Anyk vrqIAW geIAW hn pr swrI bwxI gurmu`KI il`pI iv`c ilKI geI hY[ -0sPw 31 dw bwkI

hm rwKq pwqSwhI dwAvw

id`qw, ShIdIAW pRwpq kIqIAW Aqy Awpxy Gr-Gwt brbwd krvwey[ ies qoN ielwvW dyS, AzwdI kOm, nySn-styt mulk Aqy pRBUsMpn (swvrn styt) vrgy SbdW dy ArQW Aqy ienHW ArQW ivcwly brIk AMqr ƒ sp`St krky sMgqW dI mwniskqw dw ih`sw bxwauxw vI swfy eyjMfy dw iek srgrm ih`sw hoxw cwhIdw hY[ rwjnIiqk ivigAwn Aqy ifplomysI dy mwhrW ƒ ienHW SbdW dy ArQW ivc buinAwdI &rk kI huMdw hY? ieh g`l AsIN ies leI kih rhy hW ikauNik pihlW hI swfy vyKidAW-vyKidAW AMndpur dy mqy ivc buinAwdI qbdIlI krky mqy dI rUh ƒ ^qm krn ivc koeI ksr nhIN C`fI geI[ swƒ ieho ijhy ruJwnW leI sucyq, cwlwk, swvDwn Aqy iekwgr icq hox dI loV hY[ dyS, ivdyS ivc cl rhy Kwilsqwn dy sMGrS ivc hor nhIN qW Gto-Gt AsIN AwpsI qwlmyl leI qW Xqn kr skdy hW[ iek hor svwl kIqw jw irhw hY ik AYlwnnwmy dw koeI duKdweI pihlU vI hY, ijs pihlU nU Awlock AwpxI bihs ivc Swiml krdy rihMdy hn[ hW, iek duKdweI pihlU ieh hY ik ies AYlwnnwmy ƒ jwrI krn vwlI pMQk kmytI dy ku`J mYNbr AmlW dy mYdwn ivc kmzor swbq hoey[ pr AYlwnnwmw jwrI hox smyN ieh swry mYNbr kOMmI jzibAW dI ƒwieMdgI krdy sn[ pr kuJ smyN bwAd aunHW ivcoN kuJ mYNbr iDVknw dy iSkwr ho gey[ lyikn AYlwnnwmw kOmI Bwvnw nwl Eq-poq hY Aqy Awpxy Awp ivc iek ijauNdI jwgdI hsqI qy hkIkq hY, ies leI kuJ ivAkqI dy iQVkx dy bwvjUd vI AYlwnnwmW ijauN dw iqaUN jwgdw mGdw rhygw[ AsIN ieQy ies smyN jylH ivc nzrbMd Aqy is`K ivcwrDwrw dy isDWqk qrjmwn BweI nrwiex isMG cOrW dI ies it`pxI nwl Apwxy ies lyK ƒ smwpq krdy hW, ijs ivc iek pyRrnw vI hY, A`j dy idn byS`k ^wilsqwn dw sMGrS dbwieAw igAw idKweI dy irhw hY, Aqy ku`J ^wilsqwn AwgU vI AMqrrwStI mMc 'qy AweIAW qbdIlIAW dw bhwnw bxw ky ihMdosqwnI sMivDwn dIAW qMdw ivc Ps ky ihMd dI mu`K Dwrw ivc Awaux Aqy s`qw mwnx dy supny lY rhy hn, pr ^wilsqwn dy AYlwnnwmy dI ieiqhwsk mh`qqw A`j vI audW hI kwiem hY[ ies ivc pRgtweI suihrd soc qy au`c drjy dI nIqI ieiqhwskwrW dw, ies AYlwnnwmy dI prK pVcol krn v`l sdw hI iDAwn iK`cdI rhygI[' -0SoRmxI gurmiq cyqnw (44) ApRYl 2016


Cage Type Wire Wound Screen, Bridge Slots & Screens For Ranney Wells

Super Screen

Advantages

Higher efficiency of Tubewells More opening area available Increase discharge of tubewell at lower draw down Non corrosive slots Non clogging slots Better life For more information please contact

Super Filtration System (India) Pvt. Ltd. Adm. Office: Chandigarh Road, Baldev Nagar, Ambala City-134007 (Haryana) India Ph.: 0171-2543063, 2540574, Fax: 0171-2540798 Works: 29-30, Sector-2, Industrial Area, Kurukshetra-136131 (Haryana) India Ph.: 01744-230058, 231912, Fax: 01744-230058 Plot No. 43-46, Sector-2, Industrial Growth Centre, HSIIDC, SAHA-133104 Distt. Ambala (Haryana) INDIA Tel.: 0171-6532063, C.P. 098963-23163 Email: super@superengineers.com Website: www.superengineers.com SoRmxI gurmiq cyqnw (45) ApRYl 2016


SoRmxI gurmiq cyqnw (46) ApRYl 2016


ApIl Kwlsw jI in`qro!

B

wrq ivc 80% is`K isklIgr, vxjwry qy kbIr pMQI J`ugIAW-JONpVIAW ivc vsybw krky Awpxy grIbI dy idn kt rhy hn[ ieh is`K Bwrq ivc 10 kroV qoN v`D hn, ijnHW ƒ is`K jnsMiKAw ivc nw pw ky is`K kOm nwl v`fw AinAW kIqw hY[ dUjy pwsy is`K kOm ny ienHW dI swr nw lYx kwrn ienHW is`KW ƒ muV jMglW v`l mUMh krnw ipAw[ ieh is`K auh hn, jo gurU hirgoibMd swihb dy smyN qoN is`KI nwl juVy sn[ isklIgr is`K A`jklH gurduAwrw swihb dy drSn krn qoN AsmrQ hn[ ieh is`K Awpxy kysW dI kdy byAdbI nhIN krdy[ vxjwry is`K is`KI qoN dUr ho rhy hn pr gurU nwnk pwqSwh ivc SrDw nhIN C`fI[ A`j vI Awpxy ivAwh, SwdIAW 'qy gurU nwnk dyv jI dy nwm dw iek gRMQ r`K ky hI AwpxI SrDw pUrI krdy hn[ ieh is`K kbIlw Awpxy pws nw koeI AYjUkySn dw vsIlw hI bxw sikAw hY[ grIbI kwrn rozI-rotI, swP pwxI qoN vI vWJy rih gey[ ienHW ivc gurduAwrw swihb bxwaux dI vI smr`Qw nhIN rhI[ suAwl qW ieh hY ik pUry ivSv ivc lok ih`q qy srb`q dy Bly leI ieiqhws isrjx vwlI is`K kOm A`j v`fy v`fy lMgr lgwaux qk sImq ho ky ikauN rih geI hY? Awpxy hI grIb BrwvW leI swP pwxI, isr 'qy C`q, gurU dy drSn krn vwsqy gurduAwry, AYjUkySn Aqy mYfIkl shUlqW dyx qoN AsmrQ ikauN rhI hY? A`j ieiqhws is`K kOm qoN juAwb mMg irhw hY[ AsIN jykr is`KI dw ivkws krnw hY qy Kwlsw pMQ ƒ cVHdI klw ivc r`Kxw hY qW grIb is`KW ƒ Awpxy gl nwl lgwauxw pvygw, jo ik Kwlsw pMQ dw mu`Flw AsUl hY[ ibRitS is`K kONsl ny 2002 ivc grIb is`KW qy isklIgr BweIcwry ƒ is`KI dI mu`KDwrw nwl joVn leI qy aunHW dIAW mu`FlIAW loVW pUrIAW krn leI kwr syvw SurU kIqI[ mhWrwStr Aqy m`D pRdyS ivc 12 gurduAwrw swihb, b`icAW ƒ AYjUkySn leI, swP pIxXog pwxI vwsqy 20 qoN v`D sbmrsIbl pMp, nOjvwn iv`fo mYnSn islweI sYNtr, gurDwmW dy drSn dIdwr, Gr bxwaux dI syvw kIqI jw rhI hY[ ies smyN vI m`D pRdyS ivc 3 gurduAwirAW dI kwr syvw, iek isklIgr is`KW vwsqy nvW ipMf auswirAw jw irhw hY[ ieh iek kroV qoN v`D dy pRojYkt hn, ijnHW dI kwr syvw sMgqW dy sihXog nwl c`l rhI hY[ gurduAwrw pRbMDk syvwdwrW ƒ bynqI hY ik sMgqW rwhIN ies syvw ivc ih`sw pw ky gurU swihb dIAW KuSIAW pRwpq kro[ gurduAwrw swihb ivc sMgqW koloN vwDU ipAw k`pVw (bIbIAW dy k`pVy, b`icAW Aqy jYNts k`pVy, bIbIAW dy pYrW leI j`uqIAW iek`TIAW krn dI syvw, pwxI leI sbmrsIbl pMp dI syvw Aqy b`icAW ƒ AYjUkySn dI syvw, nOjvwn ivDvw b`cIAW ƒ pYnSn dI syvw, islweI sYNtr dy tIcrW dI syvw, pRcwrkW, gRMQI isMG dI syvw, gurduAwrw swihb dI kwr syvw ivc ih`sw pwE jI[

vDyry jwxkwrI leI BweI qrsym isMG idEl nwl sMprk kro Email: deol_bsc@hotmail.com BANK DETAIL: Bank Name: Lioyd Bank A/c Name: British Sikh Council A/c No: 03674675 Sort Code: 30-99.83 Address: Head Office: 101, Wolverhampton Road West, Walsall West Midlands WS2 OBX

ibRitS is` K k O Nsl XU.ky SoRmxI gurmiq cyqnw (43) mwrc 2016

cYirtI nM. 1122686 AmndIp isMG glwsgo: 07455192588 vIr isMG mwn icigvl 07741118714 Avqwr isMG huMjn ikMgjbrI 07778107909 bljIr kOr Kwlsw swaUQwl 07828387728 sonIAw kOr Kwlsw lYstr 07734666872


Raja

100% PURE VEGETARIAN

DHABA

Kitchlu Nagar, Opp. Shri Ram Sharnam, Humbran Road, Ludhiana

Free

9 7 8 0 0 6 4 0 0 0

Home Delivery

up to 30% Discount has Already Been Given Special Thali Packing 125/- Only

Special Arrangement for Outdoor Catering for Marriages & Parties


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.