LEMBRANDO A RITA LEVI-MONTALCINI

Page 1

DÍA DA M UL L E R 8 DE MARZO DE 2013 B IB L IO T E CA CP I DE SAN SADURNIÑO


A Premio Nobel de Medicina Rita Levi­Montalcini faleceu o 30 de decembro de 2012 aos 103 anos de idade.

Biografía Rita Levi­Montalcini naceu en Turín o 22 de abril de 1909, no seo dunha familia xudía de orixe sefardí. Á mociña Rita gustáballe moito ler, tal e como lembra na súa autobiografía, titulada Elogio de la imperfección1: “A mi me había contagiado su afición a los libros de esta escritora, y juntas soñábamos y nos estremecíamos con los largos invierons nórdicos de las sagas suecas. La de Gösta Berling se convirtió en el tema favorito de nuestras conversaciones hasta que descubrimos Cumbres borrascosas, de Emmly Brönte, y Al faro, de Virginia Woolf, que supusieron nuevos modelos que emular.” Nesta mesma obra recorda o seu paso pola escola primaria con agarimo. A súa era unha escola na que, como era a norma na Italia da época, había aulas diferentes para rapaces e rapazas. Mis padres eligieron aquella escuela porque estaba cerca de casa pero también porque deseaban que tuviéramos compañeras de todas las clases sociales, y no solamente de las privilegiadas. Decidida a estudar Medicina, Rita ten que vencer a oposición do seu pai, xa que el non estaba de acordo con que a súa filla elixise esta carreira. Así o lembraba no seu Discurso de investidura coma Doutora “Honoris Causa” pola Universidade Complutense de Madrid: Mi infancia y mi adolescencia se desarrollaron en una ambiente lleno de afecto, dominado por la fuerte personalidad de mi padre que nos quería con ternura pero que exigía una obediencia incondicional. Su voluntad era ley, y mis hermanas y yo debíamos someternos a una rígida educación victoriana que quería evitar conflictos entre el rol de futuras esposas y madres y las exigencias de una posible carrera profesional. Por este motivo mi padre había decidido que ninguna de las tres nos matriculáramos en la Universidad. Fue ese el único momento de mi vida en el que ser mujer me pareció una desagradable realidad. La decisión de matricularme en la Facultad de Medicina estuvo determinada por la muerte, a causa de un cáncer, de mi niñera a la que estaba muy unida. Mi elección fue inicialmente rechazada por mi padre que sin embargo, decidió que si esa era mi verdadero deseo no me impediría realizarlo, aunque no lo aprobara en absoluto. Durante os seus estudos universitarios foi alumna do profesor Giuseppe Levi, pai da escritora Natalia Ginzburg e avó do historiador Carlo Ginzburg, con quen comezaría a traballar como axudante ao remate dos seus estudos. O profesor Levi impartiu clases a tres alumnos que co tempo serían galardoados co Premio Nobel: Rita, Renato Dulbecco e Salvador Luria. Os tres foron compañeiros durante os seus estudos universitarios. As leis raciais promulgadas por Musolini, que introducían medidas persecutorias e discriminatorias en contra dos xudeus, impedíronlle manter o seu posto de axudante na universidade, polo que decidiu continuar as súas investigacións sobre o sistema nervioso primeiro en Bélxica e despois de novo en Turín. Nesta última cidade creou un pequeno laboratorio na súa casa, concretamente no seu cuarto, para poder seguir investigando. Os seus estudos, centrados no crecemento das fibras nerviosas nos embrións de polo, son lembrados por Rita na súa autobiografía: _______________________________________ 1. LEVY­MONTALCINI, Rita (2011): Elogio de la imperfección, Barcelona, Tusquets Editores, 1ª ed. px. 31.


Si Cajal con sus pasos de gigante y su excepcional intuición, había osado adentrarse en aquella jungla, ¿por qué no había de aventurarme yo también por el camino que él había abierto? Mi primera experiencia con Visintini había sido muy alentadora. Si no podía proseguir los mismos trabajos, dada la falta de espacio ­no disponía más que de mi pequeño dormitorio­ y mi nula competencia en electrofisiología, sí podía estudiar otros aspectos del sistema nervioso en desarrollo aprovechando mi destreza en el uso de técnicas de coloración selectiva y mi aptitud para la microcirugía2. En 1943 trasladouse coa súa familia e o seu laboratorio a Florencia, pasando a vivir na clandestinidade despois da ocupación alemá de Italia. Así o contou Rita3: La caída del fascismo y la declaración de un armisticio por parte del general Badoglio, abrieron las puertas a la invasión de las hordas nazis y dieron comienzo a la feroz persecución, deportación y exterminio en masa de la exigua población israelita presente, desde hacía siglos, en Italia. Junto a mi familia encontré refugio en Florencia bajo una falsa identidad. Liberadas Florencia e a Italia central polas tropas aliadas, Rita decidiu incorporarse ao servizo sanitario aliado e traballou coma médica nun campamento de evacuados. E por fin, chega o remate da II Guerra Mundial. Así o contou a cientifíca turinesa en Elogio de la imperfección: En primavera la epidemia se extinguió y el nazismo, ese flagelo que causo millones de muertes, fue derrotado. El 25 de abril las milicias partisanas y las tropas aliadas liberaron la llanura padana, escenario de las mayores matanzas, así como todo el norte desde el Piamonte hasta el Véneto. En 1946 recibe unha invitación do profesor Viktor Hamburger para traballar durante un semestre na Universidade Washington en Saint Louis. O que en principio ían ser só seis meses de estancia en EE.UU acabaron converténdose en 30 anos. durante os cales continuou as súas investigacións que serían premiadas en 1986 coa concesión dun Premio Nobel en Medicina, conxuntamente con Stanley Cohen (cientifico con quen colaboraba dende o ano 1953). Quen mellor que a propia Rita para lembrarnos esta época no Discurso de investidura xa tantas veces mencionado: Las investigaciones experimentales hechas sobre el sistema nervioso embrional con la colaboración de Giuseppe Levi y luego en mi laboratorio privado, iban a suponer la base para el descubrimiento, en 1951, de un factor humoral que ejerce una acción fundamental en el crecimiento y diferenciación de determinadas poblaciones de células nerviosas. La importancia del rol biológico ejercido por este factor, conocido con el término de Nerve Growth Factor (Factor de Crecimiento Nervioso) o, más sencillamente, con el acrónimo NGF, sería aceptada por la comunidad científica solo algunas décadas más tarde. En 1969 asumiu a dirección do Instituto de Bioloxía Celular do Consello Nacional de Investigacións (CNR) en Roma. En 2004 inaugurouse nesta mesma cidade o EBRI(European Brain Research Institute), un instituto dedicadoás neurociencias que ela proxectou As investigacións que se realizan neste xiran fundamentalmente arredor do descubrimento das causas das enfermidades neurodexenerativas.

_______________________________________ 2. LEVY­MONTALCINI, Rita (2011): Elogio de la imperfección, Barcelona, Tusquets Editores, 1ª ed. px. 120. 3. Discurso de investidura como Doctora “Honoris Causa de la Excma. Sra. Dª Rita Levi­Montalcini , 23 de octubre de 2008 dispoñible en: http://pendientedemigracion.ucm.es/cont/descargas/documento24816.pdf?pg=cont/descargas/documento24816.pdf (consultado o 2 de febreiro de 2013)


A investigación científica non foi o único eido ao que Rita se dedicou, posto que en 1994 creou coa súa irmá Paola, unha famosa pintora italiana, a “Fundación Rita Levi­Montalcini Onlus” cuxo obxectivo é axudar na alfabetización e na educación das mulleres africanas. Ademais, en 2001 foi nomeada senadora vitalicia da República Italiana. Rematamos xa o percorrido pola vida desta científica coas súas palabras, porque non podemos imaxinar un mellor remate: La conciencia que cada uno debería tener es que la vida es una experiencia que debe vivirse profundamente, y que hay que saber extraer de esta experiencia los elementos positivos que encierra. El compromiso, la confianza en si mismo, la serenidad y el valor son el estímulo más potente para superar dificultades de toda índole, presentes, en general, en todo recorrido humano. E son moi sabias estas palabras, que consideramos, resumen a súa traxectoria vital: compromiso, confianza en si mesma, serenidade e valor.

Se queres saber máis http://cienciaes.com/biografias/2012/05/29/rita­levi­montalchini/ http://gl.wikipedia.org/wiki/A_ciencia_ten_nome_de_muller http://it.wikipedia.org/wiki/Fondazione_EBRI

Se queres ler a Rita LEVI­MONTALCINI, Rita & TRIPODI, Giuseppina (2011): Las pioneras, Crítica. 1ª ed. LEVI­MONTALCINI, Rita (2011): Elogio de la imperfección, Tusquets Editores, 1ª ed. LEVI­MONTALCINI, Rita (1999): El as en la manga, Editorial Crítica, 1ª ed.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.