Oahppoofelaš

Oahppoofelaš 14 15

MASTER- JA PROFEŠUVDNAOAHPUT ČAKČAT 2014

Oahppočuoggát

Master in Sámi Journalism from an Indigenous Perspective Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 1.–7. dássái Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 5.–10. dássái

90/120 eŋgelasgiella /English 240 oč sámegiella 240 oč sámegiella

JAHKEOVTTADAGAT Sámegiela ja girjjálašvuođa jahkeovttadat

Manne boahtit Sámi allaskuvlii?. . . . . . . . 4

Studeantan Sámi allaskuvllas . . . . . . . . . 25

Rektora ovdasátni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Buorre diehtit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Lær samisk! / Learn Sámi!. . . . . . . . . . . . . . 8 Sámi journalistihka mastergráda álgoálbmot perspektiivvas . . . . . . . . . . . 10 Hás álggát oahpaheaddjin sámi skuvlii!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 1.–7. dássái ja 5.-10. dássái . . . . 14 Jahkeovttadagat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Oahppoovttadagat 2014 čavčča. . . . . . . 17 Oahppoovttadagat 2015 giđa. . . . . . . . . 20

14 15 Sisdoallu

Sámi allaskuvlla geasseoahput . . . . . . . 29 Verdde – University Center of Mobility in Indigenous Education. . . . . . . . . . . . . . 30 Sámi allaskuvla – riikkaidgaskasaš biras! . . . . . . . . . . . . . 31 Indigenous Education Networks: WINHEC and WINU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Doarjjaortnegat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Guovdu Sámi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Diehtosiida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Álgoálbmotdiehtu Árbediehtu Bistevaš design Boazodoallooahppu vuođđokursa –metoda Dieđalaš čállin ja guorahallan Duodji 1 Eamiálbmotfilosofiija Featurejournalistihkka ja mediašlájaid čiekŋudeapmi Formidling av samisk kultur og samfunn 1 Gielladieđa ja fonetihkka Mediadiehtu Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 1 Sámegiella praktihkalaš dilis – álgooahppu 1. oassi Sámegiella praktihkalaš dilis – álgooahppu 2. oassi Sámi historjá 1

Mo ohcat Sámi allaskuvlla oahpuide. . . 22

Ovttas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

OAHPPOOVTTADAGAT GIĐĐALOHKANBAJIS 2015

Dehálaš áigemearit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Sámi lohkanguovddáš. . . . . . . . . . . . . . . . 37

Davvisámegiela lohkanbadjeoahppu Formidling av samisk kultur og samfunn 2 Knowledge of Indigenous Crafts and Art Lullisámegiela álgokursa 1 Lullisámegiela álgokursa 2 Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 2 Sámi duodjediehtu Sámi historjá 2 Doaresfágalaš lohkanbadjebargu Kommentára -ja kulturjournalistihkka Samisk kulturkunnskap

Sámi allaskuvlla Oahppoofelaš 2014/2015 Doaimmaheapmi: Oahppohálddahus. Hábmen ja bordin: Gunnlaug Ballovarre.

Govat: Iris Egilsdatter, Sergey Gavrilov, Kenneth Hætta, Ánte Siri, Johan Mathis Gaup, Gunnlaug Ballovarre, Sámi ofelaččat, Sámi allaskuvlla studeanttaid govat ja Sámi allaskuvlla vuorkágovat. Deaddileapmi: Fagtrykk Idé A.S. Ođđajagemánnu 2014.

2

OAHPPOOVTTADAGAT ČAKČALOHKANBAJIS 2014

60 oč Oahppočuoggát

10 oč 30 oč 15 oč 10 oč 10 oč 15 oč 10 oč 15 oč 15 oč 10 oč 10 oč 30 oč 15 oč 15 oč 15 oč Oahppočuoggát

30 oč 15 oč 20 oč 15 oč 15 oč 30 oč 10 oč 15 oč 10 oč 10 oč 15 oč

Oahpahusgiella

sámegiella Oahpahusgiella

sámegiella sámi/dáro-samisk/norsk sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella dárogiella/norsk sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella Oahpahusgiella

sámegiella dárogiella/norsk eŋgelasgiella/English sámi/dáro-samisk/norsk sámi/dáro-samisk/norsk sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella sámegiella dárogiella/norsk

Oahput álggahuvvet jus leat doarvái ohccit, ruhtadeapmi ja fágalaš resurssat.

Sámi allaskuvlla ruovttusiiddus, www.samiskhs.no, gávnnat álo ođđaseamos dieđuid oahppofálaldagaid birra.

Ohcan

15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014

15.04.2014 Ohcan

15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 15.04.2014 Ohcan

01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014 01.12.2014

3

“

MANne BOAHTIT?

Sámi

ja álgoálbmot

perspektiiva buot oahpahusain

”

Jus dus lea miella lohkat ealli sámi birrasis, gos maiddái oahpásmuvat eará sámi guovllu olbmuiguin, boađe máilmmi áidna sámegielat alit oahppoásahussii – Sámi allaskuvlii!

Dáppe leat oahppofálaldagat mat leat dutnje heivehuvvon ja dáppe lea movttiidahtti ja hástaleaddji oahppobiras gos duođai beasat ovddidit iežat dáiddu ja gelbbolašvuođa.

Sámi allaskuvllas don beasat 99 oahppat sámegillii ealli sámi birrasis, 99 oažžut sámi ja álgoálbmot perspektiivva buot oahpahusain, 99 vásihit buori oahpahusa ja lagasvuođa oahpaheddjiiguin, 99 geavahit Diehtosiidda ođđaáigásaš teknihkalaš rusttegiid, 99 ávkkástallat ođastuvvon studeantaviesu, 99 oahpásmuvvat eará álgoálbmogiiguin, 99 vuolgit lonohallamii olgoriikii.

Sámi allaskuvla Buot min oahpuin lea sámi ja eamiálbmot perspektiiva mii mearkkaša ahte don oaččut

earenoamáš gelbbolašvuođa bargat sámi servvodagas ja oaččut máŋggakultuvrralaš ipmárdusa. Sámi allaskuvlla studeanttaid kvalitehtamearka lea ahte sis lea nana sámegiella, miehtásámi ipmárdus ja buorre áddejupmi árbevirolaš máhtus.

Stuora oahppoásahusain lea dávjá stuora gaska fágabargiid ja studeanttaid gaskkas ja eatnasat eai leat goasse humadan iežaset logaldalliin. Min luhtte šaddá baicca váttis gávdnat studeanttaid geat eai leat hupman fágabargiin. Dáppe leage nu ahte min oahpaheddjiin lea uksa álo rabas boahtit digaštallat vaikko makkár áššiid.

Sámi allaskuvlii?

Golbma váldo oahpposuorggi Sámi allaskuvllas leat golbma váldooahpposuorggi, mat leat juhkkon golmma fágagoahtái: gielladieđagoahti, servodatdieđagoahti ja duodje-, ealáhus- ja luonddudieđagoahti.

Mis lea sámegiella váldogiellan ja eanas oahput lágiduvvojit davvisámegillii. Mis leat oktiibuot sullii 70 oahppofálaldaga ja jahkásaččat fállojuvvojit sullii 20 oahpu. Sámi allaskuvllas lea miehtásámi profiila ja mis leat studeanttat ja bargit geat bohtet miehtá Sámii. Dáppe leat sullii 200 studeantta ja 100 bargi.

4

5 Foto/Govven: Sámi allaskuvlla

Sámi allaskuvla deavdá 25 jagi Boađe Sámi allaskuvlii!

Sámi allaskuvla deavdá 25 jagi 2014. Dát guhkesáigge oahppoárbevierru addá dutnje oadjebasvuođa leat allaskuvlla studeantan. Studeantan leat don ge fárus dan árbevieru huksemis.

Sámi allaskuvllas oaččut alitoahpu sámegillii. Sámegielat fágaolbmuide lea dárbu juohke suorggis servodagas miehtá Sámi. Oahppu Sámi allaskuvllas rahpá dutnje bálgá gelddolaš bargguide ja geasuheaddji bargosajiide.

Mii sávvat ahte don gávnnašit min luhtte oahpu mii heive juste dutnje: 99 Jus don háliidat leat fágačeahppi sámegielas, girjjálašvuođas dahje duojis, de gávnnat Sámi allaskuvllas oahpu gitta masterdási rádjái.

99 Jus háliidat bargat mánáiguin sámi mánáidgárddis dahje- skuvllas, de fidnet Sámi allaskuvllas fágaoahpu, mii dán bargui dárbbašuvvo. Sámi oahpaheaddjeoahppu sámegillii gávdno dušše fal Sámi allaskuvllas. Dát lea geabbilis oahppu: oahpahus lea eanaš neahta bokte, ja moddii jagis finat don campus:as, gos deaivvat eará mielstudeanttaid ja oahpaheddjiid.

99 Jus háliidat bargat journalistan sámi- ja eamitálbmot mediain, de gávnnat min luhtte master dási oahpu. Oahppu lea ráhkaduvvon sáme- ja eamiálbmotstudeanttaid várás.

99 Mis leat máŋga smávit oahppofálaldaga: jahkeovttadagat dahje oanehit oahput, maid don sáhtát váldit sierra dahje ovttastahttit eará oahpuiguin.

99 Ovdamearkka dihtii gávnnat min luhtte oanehit oahpuid árbevirolaš máhtus, duojis ja hábmemis (design) ja sámegielas.

6

bures boahtin!

Oahput leat huksejuvvon sámegiela nana máhttui, árbevirolaš dieđuide ja máhtuide, eamiálbmot vásáhusaide ja ođđaseamos dutkangávdnosiidda. Sámi allaskuvlla doaimmat rasttildit riikkaid rájáid, giellarájáid ja akademalaš fágasurggiid rájáid.

Sámi allaskuvlla čielga dovdomearka.

Diehtosiida lea min ruoktu. Dán ođđa dálus leat ođđaseamos oahpahanreaiddut ja teknologiijat studeanttaid ja bargiid várás. Sámi allaskuvla atná ođđa teknologiijaid neahttavuđot oahpahusas.

Mii sávvat ahte Sámi allaskuvla leat geasuheaddji ja hástaleaddji báiki, gos don ovdánat fágalaččat ja loavttát áiggi. Sámi allaskuvla doarju studeantabirrasa huksema. Studeanttain leat buorit vejolašvuođat váikkuhit allaskuvlla doaimmaide.

Sámi allaskuvlla studeantan don oaččut vásáhusaid riikkaidgaskasaš ovttasbarggus. Don beasat hukset ja viiddidit iežat fierpmádaga miehtá Sámi, eamiálbmotmáilmmis ja muđui riikkaidgaskasaččat. Mátkkošteapmi ja gulahallan eará guovlluid olbmuiguin nannejit du fágamáhtu.

Sámi allaskuvlla váldogiellan lea davvisámegiella, muhto bargit ja studeanttat atnet beaivválaččat maiddái eará sámegielaid ja máŋga eanetlogu giela. Min áigumuš lea nannet sámegiela dieđa-, oahpahus- ja hálddahusgiellan. Dat lea

Sámi allaskuvla lea Guovdageainnu gilis. Duottarluondu, máŋggalágan festiválat ja kulturdáhpáhusat addet dutnje erenoamáš vejolašvuođaid gelddolaš doaimmaide birra jagi.

Mii sávvat ahte gávnnat dáppe juoida mii geasuha juste du ja dahká du áiggi Guovdageainnus gelddolažžan.

Bures boahtin Sámi allaskuvlii!

Dearvvuođaiguin,

Jelena Porsanger, rektor

7

Lær deg samisk på 1-2-3

Learn North Sámi in 3 steps

Følg denne 3 stegs prosessen og du vil i løpet av et år ha grunnleggende samiskkunnskaper og du vil være i stand til å følge undervisning på høgskolenivå.

Follow this three-step process for one year and get basic North Sámi language skills and be able to follow tuitions on University College level.

99 NORDSAMISK I PRAKTISK LÆRINGSSITUASJON - INNFØRINGSSTUDIUM 1. DEL Begynnerkurs hvor du lærer å snakke samisk.

99

NORDSAMISK I PRAKTISK LÆRINGSSITUASJON - INNFØRINGSSTUDIUM 2. DEL Andre del av begynnerkurset. Her lærer du språket enda mer, og kurset fokuserer også mer på skriving.

99 NORDSAMISK SEMESTEREMNE Lær deg å skrive på samisk. Dette kurset bygger på begynnerkursene 1 og 2.

Studiene «Nordsamisk i praktisk læringssituasjon 1 og 2» er beregnet for de som ikke behersker samisk, men vil lære språket fra grunnen av. Studiet er lagt opp til at du gjennom praktisk arbeid skal lære språket. Studiene gir deg et godt grunnlag for å snakke samisk og for videre læring.

Semesteremnet tilbyr vi på vårsemesteret. Det gir deg økte kunnskaper og ferdigheter innen språk, litteratur og kultur, og fokuserer spesielt på skriving. Etter å ha gjennomført innføringskursene og samisk semesteremne skal du kunne snakke og skrive samisk og du er kvalifisert til videre studier ved Samisk høgskole.

8

99 North Sámi Language in a Practical Learning Situation – Introductory study part 1 Beginning course where you learn to speak North Sámi.

99 North Sámi Language in a Practical Learning Situation – Introductory study part 2 Second part of the beginning course. Improves your skills and focuses more on writing.

99 Semester Course in North Sámi Learn to write Sámi. Continuing of the beginning courses.

The studies “North Sámi in a Practical Learning Situation 1 and 2” are intended for those who do not speak any Sámi, but want to learn the language as beginners. The studies aim to teach the language through practical work. The studies provide a good basis to speak Sámi, and for further learning. The Semester Course that we offer in the spring semester gives you greater knowledge and skills in language, literature and culture, focusing particularly on writing. After completing the introductory studies and Sámi Semester Course, you should be able to speak and write Sámi and you are eligible for further studies at Sámi University College.

“

for those

1 2 3

who do

not speak any Sámi, AND want to study at Sámi

University College

”

Foto/Govven: Kenneth Hætta

9

Mastergrádaoahppu:

Eamiálbmotjournalistihka Leatgo journalista eamiálbmotmedias?

Dahje beroštatgo bargat eamiálbmotáššiiguin?

Dá lea erenoamáš vejolašvuohta dutnje!

99 Logaldallamat njunuš áššedovdiid bokte.

99 Alladási oahppu eamiálbmot perspektiivvas.

99 Hukset alccet riikkaidgaskasaš fierpmádaga.

Sisaváldingáibádusat: Bachelorgráda journalistihkas, servvodatoahpuin, humanioraoahpuin dahje eará sullasaš oahppu.

Eará oahppo- dahje bargoduođaštusat sáhttet maid dohkkehuvvot.

JA Guokte jagi relevántta bargovásáhusat.

Gulahallanolmmoš Nils Johan Päiviö nils-Johan.paivio@samiskhs.no

“ 10

Sámi allaskuvla lágida máilmmi vuosttaš mastergrádaoahpu eamiálbmotjournalistihkas.

Oahpahusgiella lea eaŋgelasgiella.

A unique opportunity!

master

A programme bringing together students from all over the world to the magic world of Sápmi, above the Arctic circle – an experience of a lifetime!

As the first of its kind, the Sámi University College in Kautokeino, Norwegian Sápmi, offers a Master´s degree in Indigenous Journalism: 99 High quality education from an indigenous perspective.

99 Lectures by world leading experts.

99 Offering new international networks.

Are you already a journalist working within indigenous media? Or are you interested in working with indigenous issues?

Then this Programme might be for YOU! 99 Starts in September 2014.

99 90/120 credits (1 ½–2 years).

99 A Master’s Programme approved by the Norwegian Agency for Quality Assurance in Education.

99 The programme is FREE, students do not have to pay tuition fees.

Entrance requirements: Bachelor’s Degree in Journalism, Social Sciences or Humanities or other equivalent training - HOWEVER; the Sámi University College may consider other documented qualifications as partially or fully equal to the above mentioned; AND Two years of relevant practical experience.

11

Foto/Govven: Sergey Gavrilov

master

Hás álggát oahpaheaddjin sámi skuvlii!

“

99 Háliidat go máŋggabealat ámmáha, girjás bargobeivviid ja sihkkaris barggu?

Šatta sámi

mánáid ja nuoraid láidesteaddjin!

”

99 Liikot go bargat olbmuiguin, nuoraiguin ja mánáiguin?

99 Liikot go jođihit?

99 Leago sámegiella ja sámi kultuvra dutnje dehálaš?

99 Háliidat go fágalaš oahpu ja barggu gos ovddidat sámi árbevirolaš máhtu ja dieđalaš máhtu boahttevaš buolvvaide ja servodahkii?

Jus vástidit juo, de heivet oahpaheaddjin juogo mánáidgárdái, mánáidskuvlii, nuoraidskuvlii dahje joatkkaskuvlii!

Pedagogihkka, sámegiella, riikkagiellafágat, matematihkka, servodatfága, duodji, luonddufága, lášmmohallan ja nu ain leat skuvlafágaovdamearkkat mat leat guovddáš fágat oahpus.

Guovddáš fágalaš fáttát lea ovdamearkka dihte jođiheapmi, ovdánanpsykologiija, didaktihkka, stoahkan, oahppan, dieđalaš metodat, sámi bajásgeassin, árbevirolaš máhttu, kommunikašuvdna, etihkka, profešuvdnamáhttu ja nu ain.

12

Sámi allaskuvla álggaha 2014 čavčča: 99 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dásiide 99 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dásiide

1.–7. dássái

Go ozat, de vállje goappá ohppui háliidat álgit.

Oahput neahta bokte: Oahput lágiduvvojit geabbilis oahppun, sihke neahta ja deaivvademiid bokte Goappeš oahpuide gusto:

99 Profešuvdnaoahppu ja njeallje jagi ollesáiggis 99 240 oahppočuoggá 99 Hárjehallanáigodat sihke Norggas, Ruoŧas ja Suomas 99 Oahput addet oahpaheaddjigelbbolašvuođa sihke Norggas, Ruoŧas ja Suomas Sisaváldingáibádusat: Oppalaš lohkangelbbolašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta. Norgga bealde ohcciin gáibiduvvo unnimusat árvosátni 3 matematihkas, ja dárogielas ja sámegielas oktii.

Suoma, Ruoŧa, ja Ruošša bealde ohcciin galgá vástideaddji árvosátni matematihkas ja iežaset riikka majoritehtagielas ja sámegielas.

“

5.–10. dássái

Oahput neahta bokte: Oahput lágiduvvojit geabbilis oahppun, sihke neahta ja deaivvademiid bokte 13

1.–7. dássái 14

Čuovvovaš fágajuohkin lea oahpus mii álgá 2014 čavčča: 99 99 99 99 99 99 99

Pedagogihkka ja oahppimáhttu, 60 oč Matematihkka 1, 30 oč Dárogiella 1/ Ruoŧagiella 1/ Suomagiella 1, 30 oč Sámegiella 1, 30 oč Sámegiella 2, 30 oč Oahpahusfága, 30 oč Oahpahusfága/skuvlarelevánta fága, 30 oč

Sisdoallu Sámi vuođđoskuvllaoahpaheaddjeoahppu 1.–7. dási oahppu ráhkkanahttá oahpaheaddjin vuođđoskuvlla 1.–7. luohkkácehkiide.

Oahpaheaddjeoahpuin leat fágačiekŋudeapmi, fágadidaktihkka ja oahpaheaddjeámmátmáhttu guovddážis. Don čiekŋudat dihto oahpahusfágaide (skuvlafágaide). Didaktihkkafága guovddážis lea mo oahpaha fága ohppiide.

Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 1.–7. dásis deattuhuvvo álgooahpahus geatnegahtton fágat leat pedagogihkka ja oahppimáhttu, sámegiella, matematihkka, dárogiella/ ruoŧagiella/suomagiella. Geatnegahtton fágaide lassin studeanta vállje vel eará oahpahusfágaid. Oahpahusfágan sáhttá ovdamearkka dihte lohkat sámegiela čiekŋudeami, luonddufága dahje lášmmohallama. Oahpahusfágaid, maid Sámi allaskuvla fállá, mearrida Sámi allaskuvlla stivra jahkásaččat. Njealját (maŋemus) oahppojagi lea vejolaš vuolgit lonohallamii eará allaskuvllaide dahje olgoriikii. Bargohárjehallamat leat čadnon buot fágaide.

5.–10. dássái

Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu

Čuovvovaš fágat leat oahpus mii álgá 2014 čavčča: 99 Pedagogihkka ja oahppi máhttu, 60 oč 99 Sámegiella, 60 oč 99 Oahpahusfága, 60 oč 99 Oahpahusfága, 60 oč dahje oahpahusfága, 30 oč ja skuvla relevánta fága, 30 oč

Sisdoallu Sámi vuođđoskuvllaoahpaheaddjeoahppu 5.–10. dási oahppu ráhkkanahttá bargat oahpaheaddjin mánáidskuvladási 5. luohkkáceahkis gitta nuoraidskuvlla luohkkácehkiide.

Oahpaheaddjeoahpuin leat guovddážis fágačiekŋudeapmi, fágadidaktihkka ja oahpaheaddjeámmátmáhttu. Don čiekŋudat dihto oahpahusfágaide (skuvlafágaide). Didaktihkafága guovddážis lea mo oahpaha fága ohppiide.

Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 5.–10. deattuha fágačiekŋudeami. Oahpus leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá. Lassin galgá lohkat golbma iešguđetlágan oahpahusfága mat guhtege leat 60 oahppočuoggá viidát. Oahpahusfágan sáhttá ovdamearkka dihte lohkat sámegiela, dárogiela dahje servodatfága. Oahpahusfágaid, maid Sámi allaskuvla fállá, mearrida Sámi allaskuvlla stivra jahkásaččat. Njealját (maŋemus) oahppojagi lea vejolaš vuolgit lonohallamii eará skuvllaide dahje olgoriikii. Bargohárjehallamat leat čadnon buot fágaide.

Goappeš oahpuide gusto viidáseappot: Čiekŋudanvejolašvuođat Goappašat oahput addet vuođu joatkit masteroahpuin, mii lea guovtti jagi alit dási oahppu ja 120 oč viiddis. Don sáhtát joatkit masteroahpuin juogo maŋŋel go leat čađahan olles njeallje jagi oahpaheaddjeoahpu, dahje juo goalmmát oahppojagi maŋŋel. Jus válljet álgit masterii goalmmát oahppojagi maŋŋel, dalle buhttet vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu njealját oahppojagi mastera vuosttaš oahppojagiin.

Bargovejolašvuođat Oahpaheaddjeoahpu gazzama maŋŋá dus lea sihkkaris boahtteáigi, gos ihkinassii orošit. Olahat máŋggabealat gelbbolašvuođa. Vuosttamužžan oahppu gealbuda bargat vuođđoskuvllas, muhto maid eará skuvllain nugo álbmotallaskuvllas ja lassioahpuin joatkkaskuvllas. Sámegielat oahpaheaddjit leat earenoamáš bivnnuhat! Juohke sajes ja buot Davviriikkain lea stuora dárbu sámegielat oahpaheddjiide, geat sáhttet oahpahit sihke sámegielas ja sámegillii.

Oahpaheaddjeoahpuin oaččut etihkalaš ja didakttalaš gelbbolašvuođa, mii addá vuođu bargat ámmáhiin mas lea dahkamuš olbmuiguin. Oahppu gealbuda bargat áššiiguin mat gullet oahppobajásšaddansuorgái dahje jođihandoaimmaide.

Stipeandavejolašvuođat Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin leat earenoamáš buorit vejolašvuođat oažžut liigestipeanddaid. Norgga loatnakássas lea ovdamearkka dihte vejolaš oažžut sihkkojuvvot gitta 50 000 ruvnno loanas, go lohká 60 oč sámegiela oahpaheaddjeoahpuide oassin. Oahpaheaddjeoahppu addá maid vejolašvuođa oažžut Sámedikkis gitta 60 000 ruvnno stipeandda ja studeanttain lea vejolašvuođa ohcat stipeandda Seminarii Laponici foanddas.

15

Jahkeovttadat Sámegielas ja sámi girjjálašvuođas

Oahppoovttadagat 2014 čavčča Mis leat olu oahppoovttadagat (10–60 oč.) maid sáhtát čatnat eará oahpuide dahje hukset bachelorgráda. Loga ovdamearkka dihte osiid sámegielas ja girjjálašvuođas, nanne iežat máhtu duojis ja designas, oahpa boazodoalu hálddašeami dahje oahpa gieđahallat árbevirolašmáhtu.

Árbediehtu/Tradisjonell kunnskap

Sámegiela ja girjjálašvuođa jahkeovttadat Álgoálbmotdiehtu 60 oahppočuoggá Loga sámegiela jagi. Oahppu sáhttá leat oassin eará grádain dahje joatkkaoahppun. Jahkeovttadagas leat guokte oasi.

Sámegiela ja sámi girjjálašvuođa jahkeovttadat, SÁM 1 & SÁM 2, čilgejuvvojit dárkileappot oahppoovttadagaid oktavuođas. Čiekŋudanvejolašvuođat Jahkeovttadaga maŋŋel sáhtát joatkit Sámegiela ja sámi girjjálašvuođa bacheloroahpuin, prográmmaoahpuiguin ja sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 3:žiin. Maŋŋel sáhtat joatkit sámegiela ja sámi girjjálašvuođa mastergrádaohppui. Jahkeovttadaga sáhtát maiddái oažžut dohkkehuvvot oassin eará oahpuide. Oahpu sáhtát maid čađahit joatkkaoahppun.

Bargovejolašvuođat Sámi servvodagas dárbbašuvvojit olbmot geat máhttet sámegiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat. Dát oahppu sáhttá addit buoret bálkáeavttuid jus barggat sámi ásahusain ja hálddahusain.

16

Foto/Govven: Iris Egilsdatter

pu lágiduvvo oasseáiggis čoagganemiid bokte ja oahpahusgiella lea sáme- ja dárogiella, ja sáhttá maid eaŋgalasgiella.

Oahppu sáhttá leat oassin Sámi allaskuvlla bachelorgrádain.

10 oahppočuoggá Oahpus biddjo deaddu guorahallat Ovttastuvvon Našuvnnaid vuogádaga, soahpamušaid, cealkámušaid, ILO vuogádaga ja soahpamušaid mat earenoamážit gusket álgoálbmogiidda.

Don oahpat maid riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođaid ja álbmotrievtti ovdáneami birra álgoálbmotvuoigatvuođaid ektui. Ohppui gullá maid oahpásmuvvat dasa movt iešguđetge stáhtat leat responderen ja čuovvolahttán álgoálbmotvuoigatvuođaid iežaset siskkáldas rievttis.

Árbediehtu 30 oahppočuoggá (15 oč 2014 čavčča ja 15 oč 2015 giđa) Áiggutgo árbedieđu váldit mielde boahtteáigái? Dán oahpus oaččut vuođđoáddejumi sámi árbedieđuin ja sin mávssolašvuođas sihke otná ja boahtte áiggi servodagas.

Danin deattuhuvvo mo fágalaččat bargat árbedieđuiguin, mo dokumenteret daid ja mo árbevirolaš máhttu sáhttá leat mielde nannemin báikegottiid ja sámi ealáhusaid.

Oahppu lea guovtti oasis. Vuosttáš oasis oahpat movt teorehtalaččat lahkonat árbedihtui ja movt árbedieđu dokumenteret ja gaskkustat. Nuppi oasis oahpat movt árbediehtu lea vuođđun davviguovlluid resurssaid hálddašeamis. Oahp-

30 studiepoeng Vil du ta med tradisjonell kunnskap til fremtiden? I dette studiet får du grunnforståelse i samisk tradisjonell kunnskap og dens samfunnsdyrebarhet i dag og i fremtiden. I dette studiet vektlegges hvordan man jobber faglig med tradisjonelle kunnskaper, hvordan man dokumenterer disse og hvordan tradisjonell kunnskap styrker grender og samiske næringer.

Studiet er to-delt. Første del av studiet baseres på hvordan tradisjonell kunnskap tilnærmes teoretisk, og hvordan tradisjonell kunnskap dokumenteres og formidles. Andre del baseres på hvordan tradisjonell kunnskap er grunnlag for nordområdenes ressursforvaltning. Studiet er ett deltids studium med samlinger. Undervisningsspråket er samisk og norsk, og engelsk. Studiet kan inngå som del av bachelorstudier ved Samisk høgskole.

Bistevaš design 15 oahppočuoggá Oahpahus lágiduvvo oassesáiggis Sámi allaskuvllas.

Oahppu fállá duddjomis ja designemis (hábmemis) praktihkalaš ja teorehtalaš vuođđodieđuid, maiguin viiddidit studeantta máhtu. Oahpahusas vuodjut dávviriid sierralágan duddjoma ja designa vugiid, teknihkaid, reaidduid ja

17

Oahppoovttadagat 2014 čavčča ávdnasiid geahččaleapmái. Duddjoma ja designa lahkoneamis lea vuolggasadjin bistevaš ovdáneapmi. Oahpahusas deattuhuvvojit sámiid ja eará eamiálbmogiid duddjonvuogit, mat lea hutkás bargama vuođđun. Oahppu heive duoji bachelorii čiekŋudanfágan. Dat sáhttá leat maiddái doarjjafágan dahje válljenfágan eará bachelorprográmmain dahje eará oahpuin.

Boazodoallooahppu vuođđokursa – metoda 10 oahppočuoggá Dán oahpus oahpat guorahallat dutkama. Dieđalašvuođa ságastallamis geavahuvvojit sierra doahpagat, mat leat oassin dieđateoriijas. Dán oahpus beasat oahpásmuvvat dieđateoriija doahpagiidda. Oahpus oahpat maid mii lea metoda, metodologiija, kvalitatiiva metoda ja kvantitatiiva metoda, ja mat leat váldoearut dáin. Oahpásmuvvat boazodoalodutkamii lea maid oassin oahpus. Don oahpásmuvat dieđalaš jurddašeapmái ja dutkanmetodaid geavaheapmái.

Oahppu lea bákkolaš oassi Sámi allaskuvlla boazodoalooahpuid bacheloras, muhto heive maid buohkaide geat háliidit oahppat čađahit dutkanbargguid. Heive earenoamáš bures jus áiggut gráda čađahit alit oahpus.

Dieđalaš čállin ja guorahallan 10 oahppočuoggá Háliidat go buoridit dutkan- ja akademalaš čállindáidduid?

De álgge dán ohppui! Dieđalaš čállimii gullá hábmet čállosiid vissis formála gáibádusaid mielde. Earret eará hábmet sisdoalu, sihkkarastit čállosa siskkáldas konsisteanssa, dárkkistit čujuhusaid ja gálduid gaskavuođa, ja lágidit čállosa nu ahte lea vejolaš earáide iskat čállosa luohtehahttivuođa

18

ja doallevašvuođa. Oahppu lea geatnegahtton oassi eanas Sámi allaskuvlla bacheloroahpuin, muhto heive maid buohkaide geat háliidit oahppat čađahit dutkanbargguid. Heive earenoamáš bures jus áiggut gráda čađahit alit oahpus.

Duodji 1 15 oahppočuoggá Oahpahus lágiduvvo oasseáiggis Sámi allaskuvllas.

Duodji 1 -oahppu fállá duddjomis praktihkalaš ja teorehtalaš vuođđodieđuid, maiguin viiddidit studeantta čehppodaga.

Oahpahusas vuodjut sierralágan duddjoma vugiide, teknihkaide, reaidduide ja ávdnasiide geahččaleapmái. Lagas luondu ja kultuvrralaš biras leat vuolggasadjin duddjoma lahkoneamis. Oahpahusas deattuhuvvo historjjálaš, árbevirolaš ja dálá áigge dujiid duddjon. Dasa lassin guorahallat duoji eami- dahje árbevirolaš dieđu olis.

Oahppu heive duoji bachelorii čiekŋudanfágan. Dat sáhttá leat maiddái doarjjafágan dahje válljenfágan eará bachelorprográmmain dahje eará oahpuin.

Eamiálbmotfilosofiija 15 oahppočuoggá Oahpus oahpásmuvat eamiálbmogiid ja sámi filosofiijaide, dieđuide, máilmmigovaide ja jurddašeapmái. Oahppu guorahallá kritihkalaččat dieđu ja diehtaga iešguđet beliid eamiálbmotperspektiivvain. Oahpus guorahallojuvvo maiddái mo eamiálbmogiid filosofiijat, máilmmigovat ja diehtoortnegat leat jaskkodahtton váldoservodaga oahppoásahusain. Oahpus galgá studeanta oažžut nana vuođđoipmárdusa sámiid ja eará álgoálbmogiid filosofalaš idéain ja áigeguovdilis áššiin.

Featurejournalistihkka ja mediašlájaid čiekŋudeapmi 15 oahppočuoggá Journalistihkas leat máŋga šlája ja dán oahpus lea featurejournalistihkka guovddážis. Don oahpat featurejournalistihka metodaid, giela, stiilla ja vugiid. Eanemus deaddu biddjo featurereportášaide ja portreahtaide. Sisdoalu guovddáš oassi lea sámi árbevirolaš máinnastan- ja muitalanárbevieru stilistihkas. Oahpus válljet ovtta mediašlája masa čiekŋudat, juogo TV-, rádio- dahje áviisa/interneahttaalmmuhemiide.

Oahppu lea oassin Sámi journalistihka bacheloroahpus.

Sámi kultuvrra ja servvodaga gaskkusteapmi 1&2 Formidling av samisk kultur og samfunn 1&2 15 + 15 oahppočuogga, (15 oč 2014 čavčča ja 15 oč 2015 giđa) Kursa lea čoagganemiid bokte. Oahpahus lea dárogillii.

Beroštatgo sámi kultuvrras, servvodagas, historjjás ja daid gaskkusteamis? De lea dát oahppu dutnje. Oahpus oaččut sisafievrrideami iešguđetlágan sámi kultuvrralaš ja servvodatlaš oktavuođaide ja sámi muitalandáidui? Sámi kultuvrra ja servvodaga gaskkusteapmi 1 lea 5 vahkkosaš intensiivakursa. Sámi kultuvrra ja servvodaga gaskkusteapmi 2 lea joatkkaoahppu vuosttaš kursii.

• Sámi kultuvrra ja servvodaga gaskkusteapmi 1 álgá čakčat 2014.

• Sámi kultuvrra ja servvodaga gaskkusteapmi 2 álgá giđđat 2015.

Mediadiehtu 10 oahppočuoggá Mediadiehtaga bokte oahpásmuvat áššiide mat váikkuhit journalistihkkii fágan, servvodatásahussan ja vuovdingál-

vun. Don beasat oahpahallat kritihkalaš jurddašeami bokte máhttit mediaid rolla ja birrasa historjjálaš, ekonomalaš ja politihkalaš oktavuođas. Journalisttalaš teoriijat leat guovddážis. Don oahpásmuvat maid Davviriikkaid, Sámi ja álgoálbmot mássa- dahjege šáhkkemediaid rollii ja váldái servvodagas. Mediahistorjá lea maid guovddážis. Oahppu lea oassin Sámi journalistihka bacheloroahpus.

Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 1 30 oahppočuoggá Muhtun dáin kurssain lágidit maid geabbilis oahpahussan (kombinerejuvvon neahtta ja báikki alde kursan).

Oahpu addá vuođđodieđuid ja -dáidduid sámegielas ja sámi girjjálašvuođas. Don oahpat sámegiela teoriijavuođu ja fágaperspektiivva, mii viiddida áddejumi gielas ja iešguđetlágan teavsttain. Oahpus deattuhuvvo erenoamážit čálalaš ja njálmmálaš giellageavaheapmi. Oahppu juhkkojuvvo golmma fáddájovkui maid guđege sáhttá lohkat sierra: 1.

2.

3.

SÁM 102 Davvisámegiela morfologiija ja cealkkaoahppa, 10 oahppočuoggá.

SÁM 106 Sámi girjjálašvuohta, 10 oahppočuoggá.

SÁM 108 Davvisámegiela fonetihkka, fonologiija ja čállingiella, 10 oahppočuoggá

Sámi historjá 1 15 oahppočuoggá Beroštat go sámi historjjás? Háliidat go oahppat eambbo sámi historjjá birra? Dát oahppu addá oahpu sámi historjjás, sámi ovddeš ja dálá ássanguovlluin, dan rájes go vuosttaš ássan bođii Sámi guvlui 11 000 jagi dás ovdal gitta otnážii. Sámi ássama, kultuvrra ja ealáhusaid rievdamat leat guovddážis oahpus. Stádaid politihkka sápmelaččaid ektui 1700-loguin gitta otnážii deattuhuvvo.

19

Oahppoovttadagat 2015 giđa Davvisámegiela lohkanbadjeoahppu 30 oahppočuoggá Háliidat go bargagoahtit bargosajis mii lea sámeguovllus?

Háliidat go háhkat nu buori davvisámegielat máhtu ahte sáhtát álgit alit oahpu gazzat davvisámegillii? De dát oahppu heive dutnje! Davvisámegiela lohkanbadjeoahpus don oahpásmuvat sámegiela giellaoahpa vuođđoáššiide. Teakstalohkama bokte don oahpásmuvat sámi čáppagirjjálašvuhtii ja áššeteavsttaide, ja nannet iežat praktihkalaš ja teorehtalaš giellamáhtu.

Geavatlaš giellageavaheapmi lea maid oassin oahpus. Go leat geargan oahpuin, de galggat máhttit atnit sámegiela máŋggalágan diliin sihke njálmmálaččat ja čálalaččat, ja ipmirdit máŋggalágan njálmmálaš ja čálalaš teavsttaid. Go leat gazzan oahpu, de máhtát giellaoahpa vuođđoáššiid ja dovddat sámi girjjálašvuođa váldoáššiid. Oahpahusgiella lea davvisámegiella.

Knowledge of Indigenous Crafts and Art 20 oahppočuoggá Oahpahus lágiduvvo luohkkálanjas, duodjelanjain, museain, dáiddagalleriijain, almmolaš lanjain.

Oahpahusgiella: Eaŋgalasgiella Oahppu fállá geahčastaga eamiálbmogiid historjjálaš ja dálá áigge duodjái ja dáidagii. Oahpus suokkardit eamiálbmotduoji jurddašeami ja mearkkašumi ovttaskas duojárii/dáiddárii ja sierra joavkkuide. Oahpus guorahallat eamiálbmotduoji- ja - dáidaga sajádaga sierra áiggiin ja servodagain. Dasa lassin guorahallat mo eamiálbmotduodji ja –dáidda leat čatnasan kolonialisttalaš ja maŋŋekolonialisttalaš ságastallamiidda.

Fáttáid lahkonit sihke teoriija ja duddjoma bokte.

Oahppofálaldat juhkkojuvvo golmma fáddájovkui: 1) Eamiálbmotduodje- ja dáiddadieđu doabačilgen (2 oč).

20

3. SÁM 105 Sámi girjjálaš muitalanárbi ja dan oktavuohta

teáhterii ja filbmii, 10 oahppočuoggá.

Sámi historjá 2 2) Eará eamiálbmogiid duodji ja dáidda duddjoma ja dáiddalaš bargguid bokte (8 oč).

3) Dálá sámi dáidda ja duodji (10 oč).

Sámi duodjediehtu 10 oahppočuoggá Oahpahus lágiduvvo Sámi allaskuvllas ja neahta bokte Sámi duodjedieđus guorahallat sámi historjjálaš ja dálá duodjedieđuid. Oahppu fállá teorehtalaš vugiid, mainna láhkai árvvoštallat historjjálaš, árbevirolaš ja dálá dujiid. Oahpus suokkardit duoji mearkkašumiid iešbirgejeaddji servodagas ja dálá áigge, maiddái gulahallangaskaoapmin. Dasa lassin guorahallat duoji sajádaga eamiálbmotságastallamis.

Oahppu heive duoji bachelora vuođđofágan. Dat sáhttá leat maiddái doarjjafágan dahje válljenfágan eará bachelorprográmmain dahje eará oahpuin.

Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 2 30 oahppočuoggá Muhtun dáin kurssain lágidit maid geabbilis oahpahussan (neahttaoahpahus ja deaivvadeamit).

Sámegiella 2 viiddida sámegillii guoskki teoriijavuođu ja fágaperspektiivva, nu ahte čiekŋuda dieđuidis sihke gielas ja teavsttain. Oahpásmuva sierralágan gielladutkan- ja girjjálašvuođateoriijaide.

1.

2.

SÁM 110 Sámegiella njálmmálaš ja čálalaš giellan, 10 oahppočuoggá.

SÁM 104 Davvisámegiela cealkkaoahppa, 10 oahppočuoggá.

15 oahppočuoggá Háliidat go eambbo čiekŋudeami sámi historjjás? Dát oahppu lea joatkkan Sámi historjá 1 ohppui ja dan váldofáttát leat riekte- ja álgoálbmothistorjá. Oahpus guorahallat stádaid politihka sámiid ektui. Oahpat maiddái mo stádaid riekteáššiid dulkomat leat váikkuhan sihke sámiid ávnnaslaš ja vuoiŋŋalaš vuoigatvuođaide ja mo riikkaid váldoálbmogiid hárjehan našunalisma lea leamaš oassin dán váikkuheamis.

Åarjelsaemien aalkoekuvsje 1 jïh 2 (Begynnerkurs 1 og 2 i sørsamisk) Lullisámegiela álgokursa 1 ja 2 15 Studiepoeng/oahppočuoggá + 15 Studiepoeng/ oahppočuoggá Kurssted/Kursabáiki: Røros/Plassje Kursene arrangeres av / Kurssa lágida: Aajege – Saemien gielejih maahtoejarnge Samisk språk og kompetansesenter .

Kursene er planlagt gjennomført i vårsemesteret 2015. Kurs 1 er et beregnet på studenter uten forkunnskaper i sørsamisk. Kurs 2 bygger på kurs 1. Opptak forutsetter at kurs 1 er bestått eller tilsvarende kunnskaper kan dokumenteres.

Kurssat lágiduvvot 2015 giđđalohkanbajis. Vuosttaš kursa lea sidjiide geain ii leat lullisámegiela máhttu ovdalaččas. Nubbi kursa leat joatkka vuosttaš kursii. Eaktun beassat nuppi kursii lea vuosttaš kurssa ceavzin dahje duođaštus sullasaš oahpus.

Doaresfágalaš lohkanbadjebargu 10 oahppočuoggá Doaresfágalaš lohkanbadjebarggus don dutkkat ja čiekŋudat muhtin journalistafágalaš fáddái. Lohkanbadjebarggu vuođđun sáhttá leat mediadiehtu, journalistagiella dahje journalistihkka. Don válljet ieš lohkanbadjebarggu dutkanfáttá. Oahppu lea oassin Sámi journalistihka bacheloroahpus.

Kommentára -ja kulturjournalistihkka 10 oahppočuoggá Dán oahpus don oahpat kommentárajournalistihka iešguđet šáŋŋeriid ja kultuvra- ja dáiddakritihka. Dasa lassin oahpat kulturjournalistihka guovddáš ovdanbuktinvugiid, kulturođđasiid ja kulturreportášaid. Don oahpásmuvat sámi kulturorganisašuvnnaide ja hágat máhtu sámi ja álgoálbmogiid dáiddafilosofiija birra. Oahppu lea oassin Sámi journalistihka bacheloroahpus.

Samisk kulturkunnskap 15 studiepoeng Emnet gir en innføring i samisk språk, historie og kultur. Det vil bli gitt innføring i de store variasjonene i det samiske språkområdet og det språkpress samisk møter som minoritetsspråk. Det samiske samfunnet har vært gjennom en stor politisk utvikling de siste tiårene: Fra assimilering til større selvbestemmelse over egen utvikling som folk. Det vil bli gitt innsikt i sentrale historiske prosesser hvor assimileringspolitikken og fornorskingspolitikken var retningsgivende.

21

Mo ohcat Sámi allaskuvlla oahpuide Oktasaš sisaváldin / Samordna opptak Oahppojagi 2014–2015 leat buot Sámi allaskuvlla guhkit áigge prográmmat almmuhuvvon Oktasaš sisaváldima bokte. Dáidda almmuhuvvon oahpuide sáddejuvvo ohcan Oktasaš sisaváldimii.

Ohcan lea dušše vejolaš interneahta bokte ja sihke Norgga ja olgoriikka ohccit ohcet www.samordnaopptak.no bokte.

Ohccit geain lea Norgga persovdnanummar fertejit registreret iežaset elektrovnnalaš ID:in. Dan dihte lea dehálaš háhkat alccesis elektrovnnalaš ID buori áiggis ovdal ohcanáigemeari. Ohccit geain ii leat Norgga persovdnanummar čuvvot sierra láidehusa.

Dát gávdno Oktasaš sisaváldima ruovttusiidduin. Ohcanrávvagiid ja ohcciidgiehtagirjji (Søkerhandboka) oažžu dáro- ja sámegillii seamma ruovttusiiddus, www.samordnaopptak.no.

Oahppoduođaštusaid, bargoduođaštusaid dahje sullasaččaid it galgga sáddet ohcanskovi mielde.

Báikkálaš sisaváldin Eará oahpuide, mat eai leat almmuhuvvon Oktasaš sisaváldima bokte, nu go ovttaskas oahpuide ja masteroahpuide, galgá ohcat báikkálaš sisaváldima bokte. Báikkálaš sisaváldimii ozat elektrovnnalaččat Sámi allaskuvlla SøknadsWeba bokte. Geahča min ruovttusiiddu www.samiskhs.no. Ohcanrávvagiid sáhtát maid oažžut jus válddát oktavuođa Sámi allaskuvlla oahppohálddahusain, oahppohalddahus@samiskhs.no čujuhusa bokte.

SøknadsWebii galggat elektrovnnalaččat bidjat mielddusin duođaštuvvon máŋgosiid oahppoduođaštusain, bargoduođaštusain jna. Vaikko dus lea alit oahppu, de mii bivdit maiddái joatkkaskuvlla bidjat duođaštusaid mielddusin ohcamii.

22

Sisaváldingáibádusat Oppalaš lohkangelbbolašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta lea gáibádussan beassat studeantan Sámi allaskuvlii. Lassin gáibiduvvo dihto sámegiel máhttu vuođđooahpuide ja eanaš eará oahppofálaldagaide.

Muhtin oahppofálaldagain sáhttet leat erenoamáš gáibádusat, mat čilgejuvvojit sierra iešguđet oahppofálaldagas.

Oppalaš lohkangelbbolašvuohta Oppalaš lohkangelbbolašvuođa oažžu go ceavzá joatkkaskuvlla/logahaga/gymnásaidskuvlla dahje go lea fágareive dahje svennereive ja vuolimus gáibádusfágat, dahje deavdá 23 jagi sisaváldinjagi ja unnimus 5-jagáš bargo-/ oahppoduogáš ja vuolimus gáibádusfágat.

“

diimmu ja matematihkka 5 vahkkodiimmu/ 224 diimmu.

Dárogiellagáibádusa sáhttá gokčat ruoŧagielain/suomagielain/dánskkagielain/ ruonáeatnangielain/islánddagielain/ færsullogielain jus ohcci lea eará Davviriikkas eret. * Ohppiin geain leat 309 diimmu dárogielas + 309 diimmu sámegielas/ suomagielas gáibiduvvo dušše 113 diimmu historjjás.

Oahppojagi 2014–2015

leat buot Sámi

allaskuvlla guhkitáigge prográmmat almmuhuvvon Oktasaš sisaváldima bokte.

”

Vuolimus gáibádusfágat Allaskuvlaoahpuin gáibiduvvojit vihtta nu gohčoduvvon geatnegahtton fága, mat duddjojit vuolimus fágagáibádusa. Bákkolaš fágat leat: dárogiella 14 vahkkodiimmu/ 393 diimmu dahje 11 vahkkodiimmu / 309 diimmu ohppiide geat leat maid lohkan sámegiella 11 vahkkodiimmu/ 309 diimmu (sámegiella 1. giellan dahje 2. giellan), dahje suomagiella 11 vahkkodiimmu/ 309 diimmu. Eŋgelasgiella 5 vahkkodiimmu/ 84 diimmu, servodatfága 6 vahkkodiimmu/ 84 diimmu + 140 diimmu historjá*, luonddufága 5 vahkkodiimmu/ 140

Sámegiella Sámi allaskuvlla vuođđooahpuin ja eanaš eará oahppofálaldagain gáibiduvvo dihto dási sámegiel máhttu. Sámegiela máhtolašvuhtii guoskevaš vuolimus gáibádusat leat; (1) Norgga bealde ohcciin gáibiduvvo sámegiella vuosttaš

dahje nubbingiellan, Suoma ja Ruoŧa bealde ohcciin

gáibiduvvo vástideaddji oahppu, (2) sámegiella lohkanbadjeoahppu dahje vástideaddji

oahppu, maid Sámi allaskuvla dohkkeha, (3) giellageahččaleapmi maid Sámi allaskuvla lágida.

Reálagelbbolašvuohta Lea vejolaš ohcat oahpuide reálagelbbolašvuođa vuođul. Sisaváldinlávdegoddi árvvoštallá ohcci bargo- ja oahppoduogáža individuálalaččat oahppofálaldaga gáibádusaid ektui. Gáibádussan lea ahte ohcci galgá deavdit 25 jagi dan oahppojagi go álgá ohppui ja ahte sus galgá leat unnimusat vihtta jagi bargo- ja oahppovásáhus ja persovnnalaš heivvolašvuohta ohppui.

Eambbo dieđuid Váldde oktavuođa Sámi allaskuvlla oahppohálddahusain, jus dárbbašat veahki.

Oahppohálddahus (sisaváldin, ohcan) Telefuvdna: +47 78 44 84 00 Fáksa: +47 78 44 84 02 E-boasta: studieadm@samiskhs.no oahppohalddahus@samiskhs.no Ruovttusiidu: www.samiskhs.no

23

Dehálaš áigemearit 1.3 Árrasisaváldima ohcanáigi Oktasaš sisaváldimii (Samordna opptak) jus dus lea; 99 dárbu ovdagihtii lohpádussii. Ovdagihtii lohpá dusa oahpposaji oažžumis fidne duođaštuvvon dárbbu vuođul, 99 joatkkaskuvlaoahppu olggobealde Davviriikkaid, reálagelbbolašvuohta.

15.4 99 Ohcanáigemearri buot eará ohcciide.

99 Ohcanáigemearri báikkálaš sisaváldimis oahpuide mat álget geasse- dahje čakčalohkanbajis.

1.12 Ohcanáigemearri Sámi allaskuvlla oahpuide mat álget giđđalohkanbajis.

Oktasaš sisaváldimii (Samordna opptak) dehálaš áigemeriid gávnnat ohccigiehtagirjjis 2014 dahje čujuhusas www.samordnaopptak.no.

24

Ohcanáigemearri Ohcanskovvi galgá sáddejuvvon interneahta bokte Oktasaš sisaváldimii maŋimusat ohcanáiggi áigemearis, dahje báikkálaš sisaváldimis interneahta bokte SøknadsWebii almmuhuvvon ohcanáigemeari siskkobealde.

Studeantan Sámi allaskuvllas Studeantan Sámi allaskuvllas láhččojuvvo dutnje dilli nu ahte du oahppodilli galgá leat nu buorre go vejolaš. Mis leat Diehtosiiddas studeanttaide lohkanlanjat ja joavkolanjat mat leat maiddái eahkediid rabas. Min girjerájus ovttasbargá viidát, nu ahte dutnje galgá leat álki gávdnat fágagirjjálašvuođa. Mii luoikat studeanttaide mátkedihtoriid ja lea maiddai vejolašvuohta luoikkahit filbmakámeraid, govvenrusttegiid, sabetvuoidanbeavddi, tuvrarusttegiid, nu movt kanohtaid (kanuid), lávuid jnv. Dasa lassin lea mis maid sierra studeanttaviessu, maid studeanttat sáhttet nuvttá geavahit suohtastallamiidda, biljárda speallamii jna. Studeanttat lágidit maid gelddolaš gilvvuid nugo beavdetennis gilvvuid.

“

BURES BOAHTIN

”

SÁMI ALLASKUVLII!

Studeantaváikkuheapmi Studeanttain lea stuora váikkuhanvejolašvuohta Sámi allaskuvllas ja sii leat mielde eanaš stivrrain ja lávdegottiin.

Studeantastivra ovddasta studeanttaid beroštumiid Sámi allaskuvllas ja studeanttain lea váikkuhanvejolašvuohta oahppodillái studeantastivrra bokte. Studeantastivra ovddida áššiid mat gusket studeanttaid čálgofálaldagaide ja studeantadillái. Studeantastivra árvala studeantaáirasiid iešguđege allaskuvllas lávdegottiide.

Studeantačálgu Sis-Finnmárkku studeantaovttastus (SSO) fállá Sámi allaskuvlla studeanttaide čálgofálaldagaid sin beroštumiid ja dárbbuid mielde. SSO lea studeanttaid miellahttoorganisašuvdna Sis-Finnmárkkus. Dat fállá orrunsajiid, mánáidgárdesajiid ja doaimmaha kantiinna ja faláštallanfálaldagaid. Ásodagat Sis-Finnmárkku studeantaovttastusas (SSO) leat 24 bearašásodaga ja 18 orrunlanja (hybela). Dáid sii láigohit studeanttaide hálbbiduvvon hattiide.

Mánáidgárdi Studeantaovttastusas lea mánáidgárdi. Studeanttaid mánáide lea vuoruhuvvon mánáidgárdesadji olles studerenáigodahkii. Mánáidgárddis leat 31 saji ja guokte ossodaga mánáide geat leat ovcci mánus gitta 5-jahkásažžan.

Sámi doaimmat leat mielde mánáidgárddi árgabeaivvis. SSO vástida gažaldagaide mánáidgárdesaji ohcama, sajádaga ja mávssu birra.

Kantiidna Studeantaovttastus doaimmaha ođđaáigásaš kantiinna Diehtosiiddas, mas leat 150 čohkkánsaji. Dáppe beasat oastit hálbbes biepmu, earret eará sámi biepmu ja biepmu masa geavahuvvojit sámi biebmoávdnasat. Kantiidna lea rabas mánnodagas bearjadahkii dii. 09.00–15.00.

25

Buorre diehtit

“

Davvisámegiella lea Sámi allaskuvlla váldogiella!

”

Grádavuogádat Bachelorgráda lea vuolit dási oahppu allaskuvlla/universitehta vuogádagas. Bachelorgráda lohkanáigi lea golbma jagi ja addá juogo ámmátgelbbolašvuođa dahje teorehtalaš vuođu mastergrádii. Bachelorgráda sáhttá máŋgga ládje olahit.

Sáhttá čađahit friddja bachelor oahpu maid studeanta ieš hukse dahje čuovvut dihto suorggi 3-jagáš bachelorprográmma.

ECTS – oahppočuoggát (oč) Oahppofálaldagaid viidodat meroštallojuvvo oahppočuoggáid mielde. Oahppojagi viidodat lea 60 oahppočuoggá jus studeanta lohká ollesáiggis.

Sámi allaskuvllas lea vejolaš váldit bacheloroahpu ja profešuvdnaoahpu dáin surggiin:

Oahpuid sisaheiveheapmi Sámi allaskuvla sáhttá dohkkehit oahpuid maid studeanta lea čađahan eará alit oahppoásahusain bachelorgráda oassin dahje oahpaheaddjeoahpuid oassin. Sámi allaskuvlla dutkanja oahppostivra meannuda dákkár sisaheivehanohcamiid.

99 99 99 99 99 99

Duojis Sámegielas ja sámi girjjálašvuođas Boazodoalooahpuin Sámi journalistihkas Sámi mánáidgárdeoahpaheaddjeoahpus Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus

Mastergráda lea alit dási oahppu allaskuvlla/universitehta vuogádagas. Normerejuvvon lohkanáigi masteroahpus lea guokte jagi, bachelorgrádii lassin.

Sámi allaskuvllas lea vejolaš čađahit masteroahpu dáin surggiin: 99 Eamiálbmotjournalistihkas 99 Duojis 99 Sámegielas ja sámi girjjálašvuođas

26

Progrešuvdnašiehtadus Studeanttat geat áigot lohkat Sámi allaskuvllas guhkit go ovtta jagi ráhkadit progrešuvdnašiehtadusa allaskuvllain.

Oahppo- ja fágaplána Dárkilit dieđut oahpuid ja fágaid birra gávdnojit fága- ja oahppoplánain. Fága- ja oahppoplánat ođasmahttojuvvojit dárbbu mielde. Sámi allaskuvlla oahpuid ráhkadus, lágideapmi ja sisdoallu sáhttá rievdat.

Oahpahusgiella Davvisámegiella lea Sámi allaskuvlla oahpahusgiella. Muhtin oahpuin lea oahpahusgiella eará sámegiella, skandinávalaš giella dahje eŋgelasgiella.

Oahppodivadat Studeanttat mákset lohkanbadjedivada ja oahppodivada.

Lea dehálaš máksit divadiid ovdal áigemeari vuoi it masse studeantarivttiid. Muhtin oahpuin šaddet máksit divada ávdnasiid ja neavvuid ovddas. Sami allaskuvla fállá maiddai oahpuid mat ruhtaduvvojit sierra oahppodivadiin.

27

Šatta sámi ofelažžan Bli samisk veiviser

hástalit nuorra sámiid miehtá Norgga ohcat. Mii deattuhit beroštumi, ovttasbargo- ja gaskkustandáiddu ja hutkáivuođa.

Giella lea riggodat ja persovnnalaš heivvolašvuohta deattuhuvvo maid. Don berret geargat joatkkaskuvllain dán giđa ja leat nuoratgo 25 jagi. Njeallje ofelačča válljejuvvojit jahkásaččat.

Ofelažžan fertet leat gearggus olu mátkkošteapmái.

Ollugiin lea ain unnán máhttu sápmelaččaid ja sámi kultuvrra birra. Dál lea dus vejolašvuohta leat mielde rievdadeamen dan ja oahpahit ja movttáskahttit nuoraid miehtá riika oahpásnuvvat sámi servodahkii. Beroštatgo dás? Šatta Sámi ofelažžan!

Ohcanáigemearri lea geassemánu 1. beaivvi 2014. Eambbo dieđuid gávnnat: www.samiskeveivisere.no

Ofelažžan guossástat don skuvllain organisašuvnnain ja joavkkuid luhtte miehtá Norgga ja gaskkustat sámi kultuvrra ja servodaga. Ofelašdoaimma ulbmilin lea eastadit ovdagáttuid mat bohtet diehtemeahttunvuođas.

Fremdeles er det mange som har liten kunnskap om samer og samisk kultur. Du kan nå være med å informere og motivere ungdommer i hele landet til å øke kunnskapen om det samiske samfunnet. Er dette noe for deg? Bli samisk veiviser!

Jus don válljejuvvot ofelažžan, de oaččut gitta 183000 ruvnno rádjai stipeandda ja de šaddá diehtojuohkin váldoovddasvástádussan ovtta jahkái.

Jagis čađahat oahpu sámi kultuvrra ja servodaga gaskkusteamis (30 oahppočuoggá), mas hágat máhtu gaskkustit sámi servvodaga ja kultuvrra birra. Don galggat maid plánet guossástemiid ja eará gaskkustanbargguid.

Som veiviser skal du reise til skoler, organisasjoner og grupper over hele Norge og informere om samisk kultur og samfunn.

Tiltakets mål er å forebygge fordommer basert på uvitenhet.

Don oaččut maid vejolašvuođa oassálastit Ovttastuvvon našuvnnaid eamiálbmotáššiid bistevaš forumis New Yorkas.

Mii háliidit ohcciid davvi-, julev- ja máttasámi guovlluin ja

Hvis du blir valgt ut som veiviser, får du inntil 183000 kroner i stipend . Veiviserstipendet gis til samiske ungdommer som forplikter seg til et år med informasjonsformidling som sitt hoved virke.

Det året skal du gjennomføre kurset Formidling av samisk kultur og samfunn (30 studiepoeng). Kurset gir deg kunnskaper til formidling av det samiske samfunn og kultur. Du skal også planlegge reiser og andre informasjons besøk.

I tillegg får du muligheten til å delta på FNs permanente forum for urfolk i New York.

Sámi allaskuvlla geasseoahput Geavat geasi gazzat oahpu.

Sámi allaskuvla lágida maiddái geassekurssaid iešguđet fáttain.

Kurssat almmuhuvvojit min ruovttusiiddu ja eará sosiála mediaid bokte. Čuovo mielde: www.samiskhs.no www.fb.com/samiallaskuvla www.twitter.com/samiallaskuvla

Vi vil ha søkere fra nord-, lule- og sørsamiske områder og utfordrer unge samer i hele Norge til å søke. Vi vektlegger engasjement, samarbeids- og formidlings evner. Språk og personlig egnethet vektlegges også. Du bør bli ferdig med videregående skole denne våren og du bør være yngre enn 25 år. Fire veivisere velges hvert år. De nye samiske veiviserne må være forberedt på høy reisevirksomhet.

28

Søknadsfrist er 1. juni 2014. Mer info finner du på www.samiskeveivisere.no

29

Verdde- University Center of Mobility in Indigenous Education Sámi allaskuvllas lea eamiálbmot- ja árktalaš guovlluid lonohallanprográmma, Verdde. Verdde- ja Verddevuohta lea dehálaš oassi sámi kultuvrras. Verddet ledje sii geat dievasmahtte, veahkehedje ja muđui dahke eallima eanet máŋggageardánin. Verddestallama nana iešvuođa háliidit alit oahpahussii fievrridit. Sámi allaskuvllas don oahpat sámegillii, sámi perspektiivvain ja kultuvrralaš vuođđooainnuin sámiide guoskevaš oahppoáššiid.

Go vuolggat Verddestallat de viiddidat perspektiivvaid, kultuvrralaččat ja gielalaččat – oaččut vásáhusáid, mat bohtet ávkin du studeanta- ja bargoeallimii.

cated in Sami, with a Sami perspective and cultural mentality about educational issues concerning Sami people.

Experiencing an exchange, Verddestallan, expands your perspective- both at cultural and language level- this expandment will be a benefit for future study and employments.

Contact the education staff at your study program, they know about Sami University College’s cooperation agreements.

These can also be found at samiskhs.no under the folder International. The study administration helps you with scholarships.

Váldde oktavuođa du oahpaheddjiiguin, sii dihtet makkár guovlluide Sámi allaskuvllas leat ovttasbargošiehtadusat.

Dáid dieđuid gávnnat maid Internašunaliserema vuolde www.samiskhs.no. Oahppohálddahusas veahkehit stipeandaohcamiiguin/juolludemiin.

Samisk høgskole har et urfolksutvekslingsprogram i arktiske strøk, Verdde. Verdde er et samisk ord som betyr gjensidig erfaringsutveksling. Verdde-og verddevuohta er viktige kulturbærere i Sápmi.

De Verdder man hadde var de som komplementerte, hjalp og gjorde ditt liv mer mangfoldig. På Samisk høgskole får du undervisning på samisk, med et samisk perspektiv og kulturelt grunnsyn om emner som berører oss samer.

I forbindelse med utvekslinger, Verddestallan, får du utvidet ditt perspektiv kulturelt og språklig- komplementering som kommer studie- og arbeidslivet til gode.

Sámi University College has an Indigenous exchange program in circumpolar regions, Verdde.

Verdde is a Sámi word meaning “a mutually beneficial exchange”. Verdde- and verddevuohta are important aspects in Sámi culture.

The Verdde:s had complemented ways of livelihood, and helped each others. At Sami University College you get edu-

Kontakt de som har det faglige ansvaret for ditt studie, de vet hvilke områder Samisk høgskole har samarbeidsavtaler. Disse finner du også under Internasjonalisering på www.samiskhs.no. Studieadministrasjonen hjelper deg med stipendsøknader/overføringer.

Sámi allaskuvla – riikkaidgaskasaš biras!

Sámi allaskuvllas lea riikkaidgaskasaš biras. Dáppe mii skuvlet sámi ambassadevrraid, fállat eamiálbmotoahpuid, oahppomátkkiid ja studeantalonohallama ee. Kanadai, Ruššii, Ruonáeatnamii ja USA:ii.

Sámi allaskuvllas fitnet eamiálbmotlogaldallit, studeantat ja guossit ee. Aotearoas/ Ođđa Selánddas, Kalaallit Nunaatas/ Ruonáeatnamis, Austrálias, Kanadas, Ruoššas ja máŋga eará riikkas.

Sámi allaskuvlla studeantan lea dus vejolašvuohta váldit oahpu dahje oahpahallama eará riikkas. Sámi allaskuvllas leat North2North-, Erasmus-, High North-, Davviguovllu- ja Barentsplus stipeandaprográmmat, maid bokte sáhtát oažžut lonohallanstipeandda. Norgga stáhta loatnakássa fállá maiddái ruhtadeami lonohallamii. Sáhtát leat lonohallamis 6 vahkkus - 12 mánnui. Loga eanet: www.uarctic.org/bcs/.

Sami allaskuvla lea akkrediterejuvvon eamiálbmotásahus WINHEC fierpmádagas (World Indigenous Nations Higher Education Consortium) 2008 rájes. WINHEC miellahttoásahusat leat Austrálias, Aotearoas/Ođđa Selánddas, Kanadas, USAs, Taiwanas. nanne ja ovddida alitoahppoásahusaid main deattuhuvvo eamiálbmotperspektiiva oahpahusas ja dutkamis.

WINHEC bokte lea vejolaš ordnet lonohallama ja hospiterema. http://win-hec.org/

e-boasta/e-post/e-mail: Verdde@samiskhs.no

30

31

Indigenous Education Networks:

WINHEC and WINU Staff and students at Sámi University College are involved in international indigenous networks.

World Indigenous Nations Higher Education Consortium (WINHEC) is a network of institutions, which work with indigenous issues in education. WINHEC network covers different parts of the world: Canada, USA, Aotearoa/NeZealand, Australia, Taiwan, Sápmi: “We share the vision of Indigenous Peoples of the world united in the collective synergy of self determination through control of higher education” WINHEC member institutions are committed to building partnerships that restore and retain indigenous spirituality, cultures and languages, homelands, social systems, economic systems and self-determination.

WINHEC provides an international forum and support for Indigenous Peoples to pursue common goals through higher education.

WINU seeks to build knowledge, understanding and skill for indigenous peoples across the world from their own indigenous sovereignty and knowledge positions.

WINU aims to address the challenges faced by indigenous peoples across the globe by providing access to a system of higher education that is culturally and professionally suitable and aligned to a commitment to advance indigenous development through education.

For more information: www.win-hec.org www.winu.org

WINHEC - ANNOUNCES WORLD INDIGENOUS UNIVERSITY - (WINU)

WINU is The World Indigenous Nations University. It is a network for Indigenous higher education institutions and alliances. WINU is the indigenous international degree granting global virtual institution. It is an entity in its own right, founded upon and operating within the sovereignty of Indigenous peoples.

WINU is a part of WINHEC, founded by its members and operating under the protection of the WINHEC constitution.

32

Doarjjaortnegat Norgga Stáhta oahppoloatnakássa Go Norgga beale studeanttat lohket ollesáiggis dahje oasseáiggis Sámi allaskuvllas, de sis lea vuoigatvuohta oažžut oahppodoarjaga Stáhta oahppoloatnakássas (Loatnakássas).

Oahppodoarjaga sáhttá ohcat njuolga interneahta bokte. Stáhta loatnakássa ohcanáigemearit leat 15.11 čakčalohkanbadjái ja 15.3 giđđalohkanbadjái.

Norgga stáhta oahppoloatnakássa sáhttá addit stipeandda ja loana Ruošša ja eará gaska- ja nuorta-Eurohpá ja ovddidanriikkaid studeanttaide. Oahppoprográmma galgá dábálaččat leat dohkkehuvvon oahppu, man vuođul lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga Stáhta oahppoloatnakássas. Doarjaga sáhttá oažžut njealji jahkái. Ruošša studeanttat sáhttet maid oažžut iešguđege stipeanddaid jus bohtet lonohallamii Sámi allaskuvlii ovtta dahje guovtti lohkanbadjái, Davviguovllo-, Barentsplus-, ja north2north-stipeandda ortnegiid bokte.

Doarjjaortnet Ruoŧa ja Suoma studeanttaide Ruoŧa ja Suoma studeanttat galget ohcat oahppodoarjaga ruovtturiikkas. Jus lea registrerejuvvon ja orron Norggas guhkit go 2 jagi, de lea vejolaš ohcat loana ja stipeandda Norgga Stáhta oahppoloatnakássas.

Ruoŧas: Centrala studiestödsnämnden, CSN: www.csn.se Suomas: KELA: www.kela.fi

ja eambbo dieđuid gávnnat Sámedikki ruovttusiidduin: www.samediggi.no Seminarium Lapponici Foanda Jahkasaččat lea vejolaš ohcat stipeandda Seminarium Lapponici foanddas. Foandda ulbmilin lea addit ruhtadoarjaga studeanttaide geat lohket sámegiela oassin oahpaheaddjeoahpus. Boahtte háve go dát juolluduvvo lea oahppojagi 2014/2015. Eambbo dieđuid gávnnat Sámi allaskuvlla ruovttusiiddus.

Tove Kingren sámi duodjevuođđudus Juohke jagi sáhttet studeanttat gaskal 18–30 jagi geat leat sámegielagat, studerejit sámi duoji ja leat Finnmárkkus eret, ohcat Tove Kingren duodjestipeandda. Dát stipeanda lea stuorit stipeanda mii juhkkojuvvo ovtta duodjestudentii jahkásaččat. Eambbo dieđuid gávnnat Sámi allaskuvlla ruovttusiiddus ja www. tovekingren.no Eará stipeandavejolašvuođat Sihke suohkaniin fylkasuohkaniin leat sierra stipeandaortnegat maid lea veara geahčastit. Legathåndboken almmuhuvvojit vejolaš legáhtat ja foanddat gos sáhtát doarjaga ohcat go gaccat oahpu. Eambbo dieđuid gávnnat www.legathandboken.no.

Norgga Sámedikki stipeanda Norgga Sámediggi lea ásahan stipeandaortnega dihto alit oahpu fágasurggiide, ja dain leat iešguđege vuoruheamit juohke jagi. Sámediggi almmuha stipeanddaid jahkásaččat,

At - Navajo Technical University (NTU) – Crown Point NM USA August 9 2013

33

Guovdu Sámi

“

Gos

Guovdageaidnu mearkkaša earret eará “guovdu geainnu” ja lea doloža rájes leamašan guovdu Sámi. Otne čohkke Guovdageaidnu nuoraid, studeanttaid ja olbmuid miehtá Sámi ja eará eamiálbmot guovlluin.

oahpahus, dutkan ja luohtu

Guovdageainnus lea ealli sámi biras. Sámi kultuvra oidno ja sámegiella gullo árgabeaivvis. Guovdageainnus lea valljugas ja girjás kultureallin. Earret eará lágiduvvojit Sámi beassášfestivála, Sámi Grand Prix, konsearttat, máilmmimeašttirgilvvut heargevuodjimis, oaggungilvvut, skuhtercrossa, teáhterčájálmasat, Nilut Cup, Sámi Ski Race ja olu eará. Beassážiid áiggi leat maid konfirmašuvnnat ja árbevirolaččat máŋggas heajastallet ja risttášit mánáid.

deaivvadit

”

Guovdageainnus lea maid hui doaimmalaš biras ja girjás kultureallin. Guovdageainnus lea lávlunjoavku, teáhter ja máŋga iešguđetlágan searvvi dego dánsunsearvi, musihkkariid searvi, riidensearvi, risttalaš searvvit ja dihtorspeallansearvi.

Duodji lea maid guovddážis Guovdageainnus ja dáppe leat buorit duddjonvejolašvuođat, jus dan háliidat. Lágiduvvojit dávjá duodjekurssat ja lea maid vejolašvuohta duddjot Duodjeinstituhtas.

Guovdageainnus leat stuora vejolašvuođat meahcástit, ja luonddus vánddardit, go olles Finnmárkku duottar lea juste viessouvssa olggobealde. Suohkan lea Norgga stuorámus ja dus lea oktiibuot 9704 km² mii heive erenomáš luondduvásáhusaide. Guovdageainnus (maiddái) ii leat guhkki eará guovlluide, nu movt Romsii, Supmii, Ruŧŧii ja muđui Finnmárkui vásihit vel eambbo.

Guovdageainnus lea nana valáštallanbiras, ee. lea sisbandy, spábbačiekčan, giehtaspábbun, čuoigan ja aerobic.

Sámi allaskuvllas leat sierra hárjehallanáiggit Báktehárjji valáštallanhállas. Mis lea sierra vuojadandiibmu Guovdageainnu skuvlla basseaŋŋas, nuvttá. Diehtosiiddas lea maiddái gievrudan hárjehallanlatnja gos studeanttat besset hárjehallat.

Dáppe gávnnat eambbo dieđuid Guovdageainnu birra: www.kautokeino.kommune.no

34

Diehtosiida lea riikkaidgaskasaš diehtoguovddáš sápmelaččaide ja álgoálbmogiidda, gos árbevirolaš máhttu ja dieđalašvuohta deaivvadit.

Diehtosiida čohkke Sámi allaskuvlla, Sis-Finnmárkku studeanttaid ovttastusa, Gáldu – eamiálbmotvuoigatvuođaguovddáža, Sámi arkiivva ja Sámedikki ovtta fágalaš ja dieđalaš birrasii. Dáppe lágiduvvojit dávjá internašunála konferánssat, čoahkkimat ja eará lágideamit, maidda studeanttat sáhttet oassálastit. Diehtosiida lea ođđaáigásaš gulahallan guovddáš ja dáppe leat buot ođđaáigásaš rusttegat maid dárbbašat.

Loga eanet: www.diehtosiida.no.

35

Sámi oahpponeavvoportála lea njealji gillii ja golmma oasis.

99 Ovttas.no oahpponeavvoportálas gávnnat buot sámi oahpponeavvuid ja maiddái sámiid ja sámi áššiid birra oahpponeavvuid eará gielaide. Mii leat čohkken govaid, girjjiid, filmmaid, jienaid, oahpporeaidduid ja digitála resurssaid. Dasa lassin gávnnat artihkkaliid ja pedagogalaš rávvagiid. Oahpponeavvuid sáhttá luoikkahit portála bokte.

99 Juogadanarenas sáhtát ee. ráhkadit quiz:a ja juohkit iežat govaid, dokumeanttaid ja liŋkkaid. Sáhtát maid oaidnit ja ávkkástallat das maid earát leat juogadan.

99 Digitála oahpponeavvuid almmuhanreaidu lea ođđa reaidu mii lea ráhkaduvvon álkidan dihte sámi oahppo- neavvuid buvttadeami.

Muđui sáhttet mánáidgárddit, skuvllat, giellaguovddážat ja eará berošteaddjit diŋgot ovttas.no doaimmahusmielbargiid čájehan dihte movt ávkkástallat ja geavahit uskkádaga. Fálaldat lea nuvttá.

Sámi lohkanguovddáš Sámi lohkanguovddáš fállá kurssaid, ráđđeaddima ja bagadallama mii heivehuvvo mánáidgárde- ja vuođđoskuvladássái ja maiddái joatkkaoahpahussii.

Fáttát sáhttet leat áššit mat gusket oppalaččat sámegiela lohkan- ja čállinoahpahussii dahje čiekŋudit dihto áššiide mat gullet dása.

Eará guovddáš fáttát leat guovttegielalašvuohta ja giellaoahpahus.

Váldde oktavuođa jus lea beroštupmi muhtin dáidda namuhuvvon kurssaide dahje jus leat eará kursasávaldagat.

Movt oahpahit sámegiela lohkat ja čállit smávvaskuvllas Lohkanstrategiijat ja oahppanstrategiijat 99 Movt ávkin atnit lohkan- ja čállinmáhtu oahpadettiin fágaid Movt sáhttá bargat lohkamiin ja čállimiin bajit dásiin 99 Viidáseappot ovdánahttit lohkama ja čállima 99 Strategiijaid oahppat eambbo lohkat ja čállit Movt oažžut movtta čállit sámegillii 99 Smávvaskuvlla dásis gitta bajit dásiide AGOR/MAGE (TRAS) kursa mánáidgárddiide

Sámi lohkanguovddáža kurssat 2014 Mánáid njálmmálaš giellaovdáneapmi Ráhkkanit oahppat ja čállit

Digitála oahpponeavvut ja resurssat 99 Vejolaš vuogit ja čovdosat 99 Du prošeakta: movt bargat?

99 Movt bargat mánáidgárddis ja skuvllas gielalaš diđolašvuođa ovddidit

Webdoaimmaheaddji: Lasse Wigelius telefuvdna • telefon +47 78 44 86 30 lasse.wigelius@ovttas.no

aktan.no | aktesne.no | ovttas.no facebook.com/ovttas

36

37

ฤ รกllosat:

38

39

Oahppoofelaš