TESTAMENTY, SPADKI, DAROWIZNY musiała spłacić: mnie jako syna, swojego brata i dwójkę dzieci po moim zmarłym bracie? Gdzie udać się z testamentem – do sądu czy do notariusza? W rachubę wchodzi tu obowiązek wypłacenia pozostałym spadkobiercom zachowku, jeśli tego zażądają. Zachowek wynosi zasadniczo 1/2 tego, co przypadłoby spadkobiercy, gdyby nie było testamentu, albo 2/3, jeśli jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni. Należy się on wyłącznie: małżonkowi i dzieciom zamarłego, a gdy dziecko zmarło przed spadkodawcą, to w zastępstwie tego dziecka – jego dzieciom, czyli wnukom zmarłego. Praw do zachowku nie ma więc w tym wypadku pana syn, a brat wyznaczonej w testamencie spadkobierczyni. Aby uzyskać potwierdzenie dziedziczenia u notariusza, muszą się u niego zgodnie stawić: spadkobierca wyznaczony w testamencie oraz wszyscy potencjalni spadkobiercy, tj. w tym wypadku wnuczka spadkodawczyni, pan i dzieci zmarłego brata. Jeżeli takiej zgody nie ma, spadkobierczyni powinna sprawę o stwierdzenie nabycia przez nią spadku na podstawie testamentu wnieść do sądu. Spłata od siostrzeńca • Ojciec zmarł w 2005 r., a matka w 2009 r. W 2002 r. oboje darowali swój dom jednemu z wnuków – synowi córki. Czy drugie dziecko – ich syn i jego dzieci mogą domagać się spłat od tego wnuka? Jedyne, co w tym wypadku przysługuje synowi, to zachowek od obdarowanego domem siostrzeńca. Dzieci syna, a wnuki spadkodawców, miałyby prawo do zachowku, gdyby syn darczyńców ich nie przeżył. Zgodnie z art. 1000 k. c., jeżeli uprawniony do zachowku nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Wnuk może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Jednakże w tym wypadku w rachubę wchodzi tylko zachowek od 1/2 wartości mieszkania, czyli udziału przypadającego na babkę obdarowanego. Roszczenie bowiem o zachowek po „części” dziadka dawno się już przedawniło. Termin przedawnienia wynosi w tym wypadku trzy lata, licząc od dnia śmierci spadkodawcy. Uprawnionemu do zachowku należy się 1/2 tego, co otrzymałby, gdyby nie darowizna, stosownie do reguł dziedziczenia ustawowego. Tylko gdy jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni, może domagać się 2/3 tej wartości. Zachowek od obdarowanej • Babcia aktem darowizny przekazuje za życia mieszkanie swojej wnuczce. Czy po śmierci babci bracia wnuczki mogą żądać od obdarowanej (swojej rodzonej siostry) zachowku z tytułu tej darowizny? Tak, ale tylko gdy ich rodzic, tj. dziecko babci, nie żyje, bo tylko wtedy bracia obdarowanej będą spadkobiercami ustawowymi, którym zachowek przysługuje. Jeśli ich rodzic, będący dzieckiem babci, przeżył ją, to tylko on i ewentualnie inne dzieci babci (i wnuki, jeśli ich rodzic nie przeżył swej matki) mogą żądać zachowku od obdarowanej wnuczki. Roszczenie przedawnione • Mój ojciec zmarł w 2002 r. Babcia po jego śmierci darowała córce umową darowizny dużą działkę. Miała dwoje dzieci – córkę oraz syna, czyli mojego ojca. Babcia nie żyje od 2004 r. Nie było sprawy spadkowej po niej. Zainteresowałam się tym, gdy dowiedziałam się, ze istnieje coś takiego jak zachowek. Czy mogę zażądać go od ciotki?
– 33 –