Placemakers
Onderzoekslab 06
Placemaking: een nieuwe rol voor ontwerpers? Na vijftien intensieve weken heeft het onderzoekslab Placemakers eigenlijk wel het gevoel de rol van ontwerpers enigszins te hebben geherdefinieerd. We hebben hier in ieder geval op een totaal andere manier invulling aan gegeven. Ontwerpers zijn over het algemeen echte ‘makers’. In gebiedsontwikkeling zijn het de doeners, de scheppers van nieuwe plekken en gebouwen. Maar door het onderzoekslab hebben we gezien dat deze eigenschappen ook op een geheel andere manier kunnen worden ingezet. Doordat architecten bij gebiedsontwikkeling meewerken vanaf een idee naar de uitvoering, hebben we inzicht in de verschillende stappen in het proces en al wat daarbij komt kijken. Maar dat is niet het enige; we hebben ook gemerkt dat we onze manier van denken en onze vaardigheden kunnen overbrengen op groepen die nog weinig in aanraking zijn geweest met gebiedsontwikkeling, zoals bijvoorbeeld het geval is bij de meeste jongeren. We kunnen zo’n doelgroep hierin bij de hand nemen door een gevoel voor ruimte, kaarten en conceptuitwerking mee te geven.
Onderzoekslab Placemakers Door het langzame tempo van gebiedsontwikkeling, zeker in een periode van economische crisis, ontstaat ruimte en noodzaak voor andere, vitale en duurzame initiatieven. Nieuwe groepen (potentiële) bewoners kunnen hier bij worden betrokken. Hoewel één op de vier Amsterdammers jonger is dan 25 jaar, is er weinig aandacht voor de rol van jongeren in ruimtelijke vraagstukken. Placemakers is een strategisch ontwerponderzoek naar mogelijkheden op dit gebied en vervult een rol in de professionele ontwikkeling van jonge (deels werkeloze) ontwerpers en draagt tegelijk bij aan een ruimtelijk vraagstuk. Het onderzoekslab Placemakers heeft gewerkt vanuit pakhuis Afrika in Amsterdam. In dit kantoor van woningcorporatie Ymere hebben we strategieën verkend om in samenwerking met jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar nieuwe gebieden te ontwikkelen, of bestaande gebieden te herontwikkelen. Meer specifiek is ons gevraagd om onderzoek te doen naar ‘co-creatie met jongeren in semi-perifere gebieden’.
Gedurende vijftien weken is theoretisch en praktisch onderzoek gedaan naar bruikbare strategieën om samen met jongeren gebieden te ontwikkelen. We hebben dit in een theoretische context geplaatst met behulp van literatuur en lezingen van experts. Ons onderzoek bestond uit verschillende lagen. Allereerst was het van belang om de werkbegrippen ‘co-creatie’, ‘jongeren’, ‘strategieën’ en ‘placemaking’ helder te krijgen. Het begrip co-creatie betekent samenwerking en betrokkenheid tussen verschillende partijen. Maar waarom co-creatie? En, waarom jongeren? We zijn eens kritisch naar de achtergrond van onze opdracht gaan kijken. Volgens een populaire theorie maken creatieve mensen met creatieve bedrijfjes een gebied aantrekkelijk doordat zij een levendige straatcultuur creëren met een mix van galeries, café’s en winkeltjes. Deze dynamische plekken zijn op hun beurt weer aantrekkelijk voor investeerders. Langzamerhand ontstaat het bewustzijn dat een gebied opgewaardeerd wordt naarmate het meer door mensen wordt gebruikt. Mensen wonen graag op een levendige, dynamische plek. Dit levert uiteindelijk grote meerwaarde op; huizen en gebouwen blijven beter beheerd en de openbare ruimte blijft schoon en veilig wanneer mensen er met plezier komen en zich verantwoordelijk voelen voor een gebied. Het idee is dat jongeren met hun underground feesten en dynamische subculturen misschien wel eenzelfde uitwerking op een gebied hebben. Aan ons de vraag of deze jongeren ‘Placemakers’ kunnen zijn, die met hun specifieke culturen en jonge netwerken een laagdrempelige, spannende start kunnen geven aan gebiedsontwikkeling.
Vervolgens hebben we geëxperimenteerd met praktisch onderzoek door de te ontwikkelen gebieden te bezoeken en hier contacten te leggen. Ymere heeft drie gebieden in Amsterdam aangewezen als proeftuin voor dit onderzoek: Westpoort-Oost, het Eenhoorngebied en Zeeburgereiland. Het betreft drie semi-perifere gebieden in ontwikkeling, met volop ruimte voor experiment. De woningcorporatie heeft een groot aandeel en belang bij een duurzame ontwikkeling van deze gebieden. In deze drie gebieden is - in theorie - veel tijdelijke, laagdrempelige ruimte voor experiment en het verwezenlijken van eigen initiatieven. Ook vormen deze gebieden (een deel van) de leefomgeving. We zijn de samenwerking aangegaan met jongeren die in deze gebieden
#39
#38
Theorie en praktijk