dECEMBER 2012 | FEBRuaRi 2013 |
12
WOONMaGaZiNE di kÒRSOu
UNIEK
Het enige ronde huis in Curaçao
SAFE AND SOUND
Zes tips voor een veilig huis
BONAIRE
Het bewogen leven van Rooi Lamoenchi
GALLERY
De fijne kunst van Evelien Sipkes
aRCHiTECTuuR
Wat maakt Julianadorp zo bijzonder?
LANDHUIS SIBERIE:
AUTHENTIEK WONEN IN DE MONDI WiNkELPRiJS NaF 7,95 BONaiRE uSd 4,95
WIJZE LESSEN
Tien jaar bouwkwesties bij de rechter
MESSEN, LEPELS EN VORKEN 0
4 0 0 0 0 0
1
121308 Resida 12.indb 1
2 9 0 1 3
De geschiedenis van ons bestek
Resida woonmagazine
11/28/12 3:43 PM
‘The installation of solar panels will increase the value of your home significantly’
‘Solar panels can reduce your energy bill to zero, but the investment will also increase the value of your property. Call Dynaf today for more information’.
SBN van Staverenweg 2 | Curaçao T + 5999 736 32 99
F + 5999 736 32 94
E info@dynaf.com
I www.dynaf.com
At Nieuwe Post N.V. Service Center Punda we will guide you through your online shopping experience. We provide free internet, to shop on bbuyzzz.com. When you are done choosing your products; you can pay at the counter with Debit Card or Cash!
With Bbuyzzz.com you will enjoy: • Over 100.000 products and counting, endless possibilities to choose from • Local support though Live Chat, Email, Phone and Customer Service • Merchandise Listing also in Local Currency • In-house Customs Service • Free insurance up to a purchase value of $200 • NEW! Pay at Nieuwe Post Counter with Debit Card or Cash. The Cash Option is ONLY available at Nieuwe Post Service Center Punda! Soon it will be available at the other branches.
FOR MORE INFORMATION Call 433 1372 | 433 1109 | 433 1130 Email bbuyzzz@npostna.com
121308 Resida 12.indb 1
Bbuy zzz www.bbuyzzz.com
11/28/12 3:43 PM
AF TELLEN N
A AR DE
N E G A D T FEES
Dit wordt de leukste Kerst ooit! Gaat u uw huis verbouwen? Gebruik dan de overwaarde van uw huis en vraag naar : • Onze verlaagde rentetarieven voor hypotheekverhogingen • Flexibele looptijd op uw hypotheek • Een voordelige inboedel- en brandverzekering • Voordelige product pakketten Scan deze code voor meer informatie
Maak ook kans om een iPad te winnen!
Voor meer informatie bel 763 8438 (Curaçao) of 717 4500 (Bonaire), www.rbc.com/caribbean De aanvrager moet voldoen aan alle leningsvoorwaarden van RBC Royal Bank NV. Vraag ook naar onze productvoorwaarden (Bonaire). ® Registered trademark of Royal Bank of Canada. Used under licence
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:43 PM
Toe aan een goede nachtrust?
www.swiss-sense-caribbean.com
Curaรงao Seru Loraweg, Tel. 767 0017 | Bonaire Homestyle, Kaya Amsterdam 25, Tel. 717 3060 Aruba Schotlandstraat 46 (Voorheen Step by Step dans school), Tel. +297 582 0025
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:43 PM
Inhoud COLOFON Jaargang 3, nummer 12 december 2012 | februari 2013 Verschijnt 4 tot 6x per jaar Resida Woonmagazine is een uitgave van: Resida BV | Jan Sofat 67 | Curaçao Telefoon 747 9848 www.resida-magazine.com Uitgever/hoofdredacteur: Hugo de klerk Telefoon 696 9848 hugo@resida-magazine.com Eindredacteur/traffic manager: Jacomine Lagas Telefoon 668 2795 jacomine@resida-magazine.com Aan dit nummer werkten mee: andrew Berry, Elly Biesters, Ghislaine Cals, Simone de Brabander, Marek debicki, Elizabeth Francisco, Hans van der Gulik, Maya Mathias, anne-Marie klerken, Elsbeth kooyman, Theo Meijer, Josée Thissen-Rojer, Raggedy Tjon Sien kie-Vis, Bea Moedt, Louisa Verkleij, Ruud Zegwaart Advertenties/Sales annemarie Post Telefoon 522 1720 annemariepost@yahoo.com Vormgeving: PRGV 100% Creatie www.prgvcreatie.com Drukwerk: www.onemediagroup.com Copyright: © Resida 2013. Niets uit dit magazine mag worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, film, internet of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Resida is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave. Coverfoto: Hugo de klerk
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
december 2012 | februari 2013
12 Binnenkijken op Coral Estate als kind zag Marry dijksman hem altijd staan: de windmolen langs de vaart in Nederland. Toen ze later haar huis op Coral Estate ontwierp, was deze windmolen haar inspiratiebron. aldus ontstond ‘Villa Milon di Seru’, vermoedelijk het enige geheel ronde huis op ons eiland.
38
de vergeten schoonheden van Julianadorp
Wie door Julianadorp rijdt, ziet huizen achter dichte begroeiing, hoge muren en hekken. Maar ooit was de wijk helemaal open en had je vrij zicht op de unieke tropische villa’s. architect Ronald Gill noemt Julianadorp ‘een hoogtepunt van de lokale architectuur.’ Elly Biesters wandelde met hem door de wijk.
18 authentiek wonen in Landhuis Siberie Niet iedereen wil een modern, nieuw huis. Sommigen houden juist van een doorleefde woning met historie. Petra en René van Landhuis Siberie bijvoorbeeld. Hun huis is even ruw als authentiek, wat makelaars omschrijven als ‘een huis met karakter’. Hoe is het om zo te wonen?
24
Van plakkerige handen naar glanzend bestek
al vanaf de oertijd eten we met onze handen. Maar als de italianen in de 16e eeuw de ‘eetvork’ uitvinden, verandert alles. Hoewel het ding eerst als ‘belachelijk en verwijfd’ wordt gezien, groeit hij uit tot bestek in alle soorten, vormen en materialen. de geschiedenis van ons eetgerei.
50 ZES tips voor een veilig huis Ook in Curaçao hebben we inbraken en overvallen. Preventie is daarom verstandig. Met gezond verstand, een goede alarminstallatie en solide sloten bereik je al heel wat. Resida sprak met twee specialisten op dit gebied. Zes tips om inbrekers de moed te ontnemen.
in dit nummer verder… WONEN & INTERIEUR Terug van weggeweest: de lokale teduki > 11 Living Green ontwerpt een kantoor > 17 Leonie en Norbert: onthaasten op Cocolora > 23 Tips voor je verlichting: maak sfeer met het juiste licht > 26 Tegels: een historische badkamer met azule > 31 Meekijken: de restauratie van een vieze lampenkap > 32 Gallery: het fijne werk van Evelien Sipkes > 35 House & Leisure: stroom, groene vingers en Catnip > 36 Bonaire: de geschiedenis van plantage Rooi Lamoenchi > 42 HUIZEN & ZAKEN Winkels & bedrijven: palmen, Plantation en Wooddworkss > 08 Het geheim van de Aloë Vera Plantage > 29 Shopping: leuke producten uit lokale winkels > 33 Huis & Recht: de lessen van tien jaar rechtszaken > 44 Het Werk van Walter – Nee, het werk van Milly > 47 Koopjestijd op de huizenmarkt? de kijk van Stef Nas > 49
5
11/28/12 3:44 PM
WoonVaria Creepy Crawlers:
Maribomba's
Een rubriek over de creepy crawlers die nu eenmaal horen bij het leven in de tropen. Wat zijn het, waarom zijn ze fèrfelu en wat kun je er tegen doen? In dit nummer: de maribomba ofwel Polistes versicolor .
Foto: Bea Moedt
WaT ZiJN HET? Relatief kleine wespen uit de familie van de papierwespen. Ze vliegen langzaam en zien er in vlucht een beetje onhandig uit. Het menu bestaat voornamelijk uit insecten, rupsen en dat soort werk - dead or alive. Ze zijn best nuttig. kaRakTER Maribomba’s zijn niet agressief. Ze gaan hun gang, doen hun ding en hebben geen belangstelling voor ons eten. in dat opzicht worden ze wel eens vergeleken met hommels. Ze kunnen steken, best pijnlijk zelfs, maar dat is vrij zeldzaam. Meestal is dat het gevolg van een ongelukje of verstoring van het nest. Er zijn mensen die al tientallen jaren maribomba’s in en om hun huis hebben en nog nooit zijn gestoken.
FaVORiETE PLEkkEN Maribomba’s behoren tot de papierwespen. Ze maken nesten van houtvezels die worden gekauwd met zoet water. daarmee hebben we meteen een harde voorwaarde te pakken voor hun aanwezigheid. Waar weinig zoet water of dood hout is, zijn weinig maribomba’s.
HET NEST Het nest is een simpele open raat die hangt aan een steeltje. Het ziet er kwetsbaar uit en blijft klein; heel wat anders dan de bolvormige forten van de Europese wespen. Er is nog een verschil. de meeste wespensoorten hebben een nest dat draait om één koningin die alle eitjes legt. de maribomba-koninginnen lukt dat niet zo goed: 90% van hun nesten mislukken. daarom bouwen meerdere koninginnen soms samen een nest. Meestal met succes.
GEVaREN Hoe poko poko ze ook zijn: ze steken als ze zich bedreigd voelen. dat kan erg gevaarlijk zijn voor wie daar allergisch voor is. Een steek kan worden behandeld met azijn dat de pijn in een paar minuten doet afnemen. de angel heeft geen weerhaakjes en blijft na een steek niet achter in de huid.
PREVENTiE Wil je geen nesten, zorg dan voor een opgeruimde tuin met zo min mogelijk dood hout en geen bakjes of schaaltjes met water. Let bijvoorbeeld op het lekwater van airco’s die overdag veel aan staan. Woon je nabij de mondi, dan is preventie bijna niet te doen, zeker in de regentijd.
BESTRiJdiNG Heb je toch nesten waar je vanaf wilt of moet, dan is de stofzuiger een beproefde manier om er mee af te rekenen. Met een spuitbus moet je dichtbij komen, waardoor je mogelijk gestoken wordt. is een nest te groot voor de stofzuiger, dan is het tijd voor een professionele pest control.
6
121308 Resida 12.indb 1
Reacties, nieuws of andere ideeën voor deze rubriek?
Yin & Yang van Dedon Sommige meubelstukken zijn zó goed dat ze een legendarische status bereiken. Ruud Zegwaart van designwinkel Lot1038 bespreekt ieder nummer een van deze ‘famous designs’. Dit keer een buitenmeubel: de Yin Yang van Dedon. Bijna alle ‘famous designs’ zijn ontworpen voor binnen. Het wordt moeilijker als je gaat zoeken naar ontwerpen voor buiten. dat komt voor het grootste deel omdat de markt, de makers en de buitenproducten zich pas de laatste decennia echt goed ontwikkeld hebben. Pionier op dit gebied is het merk dedon, dat in 1990 werd opgericht door voormalig profvoetballer Bobby dekeyser. dedon heeft een ware revolutie op de markt voor buitenmeubels ontketend. Het bedrijf ontwikkelde een kunststof vezel van polyethyleen met een zeer hoge weersbestendigheid. de vezel heeft enkele uitermate prettige eigenschappen: is eenvoudig te onderhouden, kan tegen zout water, heeft een hoge kleurechtheid, is bestand tegen hoge temperaturen en… ecologisch afbreekbaar. deze vezel is in diverse vormen en kleuren te produceren. We kennen het inmiddels als ‘kunstriet’. al eeuwenlang bestaat het ambacht van het rietvlechten. dat werd door dedon gecombineerd met hun kunstriet: Old school meets new materials. Samen zorgde dit voor een nieuw en uniek product, waarbij een vlechtwerk van kunstriet werd aangebracht om een aluminium frame. Hun eerste product was de lounge bank, die inmiddels tot vervelens toe is geïmiteerd. Een van de bijzonderste producten van dedon is de Yin Yang: een duobank in de vorm van de klassieke Chinese voorstelling van de kosmische dualiteit. Binnen dit symbool is Yin de vrouwelijkheid en Yang de mannelijkheid, elk met hun eigen kenmerken. de Yin Yang van dedon is ontworpen door de Zwitser Nicolas Thomkins. En nu al famous: naast de Red dot award uit duitsland heeft dit ontwerp al diverse andere internationale designprijzen in de wacht gesleept.
Resida woonmagazine
11/28/12 3:44 PM
WoonVaria Mail ze naar redactie@resida-magazine.com
Villa Kakelbont Aan de brede Kraayenhofstraat in Otrobanda valt dit hemelsblauwe pand (uit ± 1850) direct op. Het is de nieuwe behuizing van Jeugdtheaterschool Drazans. De vergelijking met Villa Kakelbont van Pippi Langkous is snel gemaakt. Resida nam een kijkje in het inspirerende gebouw waar de creativiteit vanaf spat. Jeugdtheaterschool drazans bestaat sinds 2004 en heeft op wisselende locaties toneel-, zang- en dansles gegeven aan kinderen van 6 tot 18 jaar. Valentine van doorn, zakelijk leidster van drazans vertelt: “Onze laatste locatie op Habaai kreeg een andere bestemming dus moesten we op zoek naar een nieuw onderkomen. Niet makkelijk, want we zochten een pand met drie á vier lesruimtes, een kantoortje en een veilige buitenplek. En dat voor een lage huur want drazans is een stichting en grotendeels afhankelijk van giften van sponsors. Het lesgeld houden we laag om elk kind de kans te geven om onze lessen te volgen.” Gelukkig meldde zich een ouder van een van de leerlingen met de tip dat zij dit pand beschikbaar had. Het team van drazans werkte keihard om het ‘theaterwaardig’ te maken. En dat lukte. de grote lesruimtes zijn in vrolijke kleuren geverfd, er is een speciale dansvloer aangebracht en de eerste buitenvoorstellingen zijn gegeven. Pippi zou zich er thuis voelen … www.drazans.com Zoover Award voor PM78 - kent u david en Cindy nog uit Resida 10? Van dat mooie blauwe huis in Pietermaai aan zee? Hun vakantieappartementen PM78 zijn door de bezoekers van vakantiewebsite Zoover onderscheiden met een award voor de beste accommodatie. Met een beoordeling van 9,5 staan ze op de vijfde plaats van de beste appartementen op Curaçao. Leuk voor david en Cindy. Gefeliciteerd! Resida woongids nu online - Normaal vindt u achter in Resida altijd de Woongids, een handig overzicht met adressen van woonwinkels en leveranciers. deze adressenlijst is verplaatst naar onze website: www.resida-magazine.com. Even handig maar wel actueler. Staat uw bedrijf er nog niet in? Stuur een mail aan: info@resida-magazine.com.
What’s in a name… diverse lezers was het opgevallen dat het woonpark in aanbouw bij Hanenberg wel een heel bijzondere naam heeft: ‘Jalousie’. Een groot verschil met een ander woonpark in aanbouw: ‘Harmonie’ in Banda’Bou.
DE GEUR VAN GELUK Vers gebakken brood. Stoba van oma. Net gemalen koffie. Oude bruine rum. Zomaar wat producten waarvan alleen de geur ons al gelukkig kan maken. Mensen onthouden geuren vrijwel altijd in combinatie met een emotie. Psychologen noemen dat het ‘Proust-fenomeen’, naar de Franse schrijver Marcel Proust. in zijn boek ‘À la recherche du temps perdu’ beleeft de hoofdpersoon een intens maar onverklaarbaar gevoel van vreugde als hij een madeleine-cake in zijn thee sopt en opeet. Later blijkt dat deze geuren hem doen denken aan zijn gelukkige jeugd. Nog zo’n geur waar velen een associatie mee hebben, is die van dettol. u kent het wel: het meest gebruikte desinfectiemiddel ter wereld. Het wordt intensief gebruikt in medische gebouwen en op scholen. de lichte chloorlucht met een zweempje zoetigheid is herkenbaar uit duizenden. als je ergens bent waar het naar dettol ruikt, dat weet je meteen: hier is het schoon. dat is ook een nadeel. door het Proust-fenomeen associëren veel mensen de geur van dettol met dokters, klinieken of scholen. En niet iedereen vindt het prettig als het thuis naar tandarts of ziekenhuis ruikt, hoewel er ook mensen zijn die dat juist fijn vinden. Geurbeleving is erg persoonlijk. Sinds kort is er een nieuwe variant van dettol. die desinfecteert even grondig, maar dan met de geur van lavendel en sinaasappel. Volgens onderzoek worden deze geuren beleefd als ‘neutraal-aangenaam’. Om dat te testen gebruikten we de nieuwe dettol kwistig om daarna de reacties van onze huisgenoten te bestuderen. kort samen te vatten als “Hmm, wat ruikt hier zo fris?” Toen we het experiment een week later herhaalden met klassieke dettol waren de reacties unaniem: “Hey, het ruikt hier naar de dokter.” dettol Lavendel heeft ons verleid om wekelijks keuken, badkamers en toiletten te desinfecteren. Omdat het belangrijk is, maar ook omdat de lavendelgeur bij ons mooie herinneringen oproept aan fijne vakanties in Zuid-Frankrijk. Precies, het land van Marcel Proust. www.dettol.co.uk
Waar zullen straks de meeste happy homes staan? december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
7
11/28/12 3:44 PM
WINKELS&BEDRIJVEN
To Bee or not to Bee Na een jaar heeft plantenwinkel BEE in Bloempot de deuren weer gesloten. Volgens initiatiefnemer Raoul Strous betekent dat echter niet hij en zijn partner Ramiro er nu mee stoppen. “Nee hoor, we blijven gewoon bezig. Onze missie is om de natuur bij de mensen brengen. Dat hebben we een jaar met een winkel geprobeerd. We gaan het concept nu veranderen in iets dat beter bij de tijdgeest past.” Het was altijd druk in de winkel, en daar ligt het ook niet aan, zegt Raoul. “Nee, iedereen heeft kunnen zien dat er hier behoefte is aan mooie, bijzondere planten.
Heeft u ook nieuws voor deze rubriek? Dat publiceren wij graag.
Maar een plantenwinkel is toch wel een beetje moeilijk. We moesten alles uit Nederland laten invliegen en een winkelunit is ook niet goedkoop. We denken dat we ons doel beter kunnen bereiken als we het concept op een andere manier vormgeven. Je hebt niet persé een winkel nodig om planten te verkopen…”
Raoul Strous, hier nog in zijn winkel. “We gaan het concept veranderen in iets dat beter bij de tijdgeest past.”
Kort nieuws Nieuwe naam voor Mom & Co wonen
HiP Lifestyle, zo heet de woonafdeling van Mom & Co tegenwoordig. Twee jaar geleden werd de babywinkel in het Promenade Shopping Center uitgebreid met een grote woonwinkel. Ondanks dat er hard is gewerkt aan de naambekendheid, hebben Lycia en kirsten gemerkt dat veel mensen bij de naam Mom & Co toch vooral aan babyspullen denken. "Met de nieuwe naam willen we dat doorbreken en de mensen nieuwsgierig maken. dat ze zeggen: ‘HiP Lifestyle? Waar zit dat dan?’”. Het babygedeelte blijft overigens gewoon Mom & Co heten.
HET VERHaaL aCHTER…
Het team van Plantation. Vlnr: Martin, Lucie, Joep en Cisca.
Plantation Door de tropen, voor de tropen
Tegenover Kooyman op Zeelandia vinden we een van onze grootste meubelwinkels: Plantation Furniture & Gifts. Het is een echt familiebedrijf dat wordt gerund door Cisca en Martin Rusch, Cisca’s dochter Lucie en haar vriend Joep. Plantation werd geopend op 12 december 1998, Cisca herinnert zich dat nog goed. Het leek er een tijdje op dat de winkel half leeg zou openen. Cisca: “ik had twee containers met meubels besteld, waarvan er één uiteindelijk pas op 9 december werd gebracht.”
8
121308 Resida 12.indb 1
Internationaler in aanvang was de collectie van Plantation neutraal en tijdloos. daarna is het steeds beter afgestemd op de vraag van de klanten. “Curaçao is veel moderner geworden”, blikt Cisca terug. “de mensen denken internationaler en weten beter wat er op de wereld te koop is.” Wat nooit zal veranderen, zo verzekert Ciska, is dat Plantation alles alleen uit indonesië betrekt. Hangar de loods van Plantation is groot genoeg om een vliegtuig in te parkeren. Toch is het er behoorlijk vol. Overal is wat bijzonders te zien. dit is geen winkel, maar een ontdekkingstocht. Hier ga je op avontuur. Hier zie je de langste tafel van het eiland gezellig naast het kleinste bijzettafeltje. Of strakke, eigentijdse meubels naast traditioneel koloniaal meubilair. En hier hebben ze misschien wel de grootse hoeveelheid exotisch kleingoed van het eiland: placemats en dienbladen, wind chimes, vazen, spiegels, schalen, doosjes, gordijnen, klamboes, beelden en een opvallend grote collectie boeddha’s. Er staat zelfs een exotische douchewand. Het aanbod accessoires is de afgelopen jaren zo sterk gegroeid dat de naam onlangs is gewijzigd in ‘Plantation Furniture & Gifts’.
Teak “alles hier is indonesisch teakhout.”zegt Cisca. “dat is zo degelijk… daar kun je de rest van je leven mee doen.” Het bewijs daarvoor kwam twee jaar geleden, toen er na orkaan Tomàs een halve meter water in de winkel stond. Gevreesd werd dat de meubels allemaal verloren waren, maar tot ieders verbazing waren ze alleen maar vies. Ciska: “We verwachtten kromme planken of klemmende deurtjes, maar niets van dat alles. Het is echt vakwerk.” Lucie vult aan: “de meubels worden gemaakt door kleine bedrijfjes, veelal families. Ze worden daarna door onze leverancier verzameld en per container naar hier verscheept. Nee, we zoeken ze niet ter plekke uit, dat doen we online.” Licht de laatste trend in teakhouten meubels is dat je ze ‘unfinished’ koopt om ze daarna te laten beitsen in een kleur naar smaak. Bij Plantation zit dat zelfs bij de prijs inbegrepen. de houtnerf blijft altijd zichtbaar. Lucie: “Het helemaal ‘dichtverven’ van teak met een egale kleur is lastig. Bovendien is het zonde. Je koopt geen teak om dat te verbergen achter verf, toch?” www.plantation-furniture.com
Resida woonmagazine
11/28/12 3:44 PM
Stuur uw berichten naar redactie@resida-magazine.com.
Maya & Ellis kopen een palmboom
Wat is er te beleven in de winkels op ons eiland? Hoe is het daarbinnen en wat is er te koop? Op zoek naar antwoorden gaat journalist Maya Mathias ieder nummer woonwinkelen met een van onze lezers. Dit keer met Ellis Litecia. Op zoek naar de ultieme zilverkleurige palm. Het vakantieappartement van Ellis Litecia heeft het mooiste uitzicht van Pannekoek. Nog twee zilverkleurige palmbomen en het appartement is gastklaar!
WINKELS&BEDRIJVEN
Onze shoppingroute start bij de El Paraiso Garden, op Banda’Riba en eindigt via de Exotische Tuinen naast Parke Tropical en Jardim Fatima in Suffisant, bij nicht Shanella op Banda’Bou, die net als Ellis, groene vingers heeft. El Paraiso Garden is een kleinschalige familiekwekerij op de Weg naar Santa Catharina. Ellis geniet hier van de relaxte sfeer en landelijkheid. Señora Lucia, de Portugese eigenaresse, leidt ons door haar palmenverzameling. “Die komen met barkjes uit Venezuela”, vertelt ze geanimeerd. De manilla en kerstpalm zijn, vanwege hun prijs, het meest in trek. Onze ‘palma shinishi’ (grijze palm), met zilverkleurige puntige bladeren die alle kanten opstaan, kost hier 350 gulden per stuk. Exotische Tuinen Via een haag metershoge dadelpalmen, rijden we de Exotische Tuinen in. Op de vier hectare grond staan hier meer dan 10.000 palmen. De kwekerij levert al twintig jaar aan particulieren, bedrijven en grote resorts. Ze verzorgen ook het transport. Terwijl de bewoners van Parke Tropical op de achtergrond loeien, meldt verkoper Maurice ons enthousiast dat onze palm officieel ‘Bismarkia Nobiles’ heet. En al wandelend door de plantage wijst hij nog veel meer exotische palmen aan. Ellis is diep onder de indruk van de professionaliteit, vakkennis en schaalgrootte van deze kwekerij. Ellis: “Echt kicken dat je hier een indruk krijgt hoe je palm er straks uit komt te zien”. Jardim Fatima Deze kleine kwekerij - midden in de stad – is, volgens Ellis,
erg handig om aan te wippen voor of na het werk. Via hoog opgestapelde zakken potaarde en geurige kruidenplantjes van basilicum, rozemarijn en gras van lamoen, wandelen we naar achteren, waar de palmen staan. Die variëren van kleine dwergpalmpjes in emmers tot metershoge kokospalmen in de grond. Onder een wapperende Portugese en Curaçaose vlag rekenen we uiteindelijk een klein rozemarijnplantje en manilla palmpje af. We worden hartelijk uitgezwaaid door eigenaresse ‘Señora Theresa’ en een grote collectie aardewerken ezels, kikkers, honden, koeien en mollige varkentjes. De Achtertuin Op weg naar Soto stoppen we bij Shanella Isenia op Groot Santa Martha kavel 71, wiens weelderige achtertuin vol fruitbomen en groenteplanten staat. “Een uit de hand gelopen hobby”, grinnikt ze, “waar de hele buurt van meegeniet”. Shanella: “Wie mijn bakbananen, warmoes en cherry moya probeert, komt altijd terug.” En wie naast bijzondere lokale groenten en sappig vers fruit op zoek is naar originele handgemaakte souvenirs, kan ook nog eens in Shanella’s ‘winkeltje aan huis’ terecht. Geslaagd Met de kleine manilla palm van Jardim Fatima en een dadelpalm van nicht Shanella in de bak van Ellis’ pick up rijden we moe maar voldaan naar Pannekoek. Voor de prachtige metershoge Bismarkia Nobiles van 1500 gulden uit de Exotische Tuinen kwekerij, komt Ellis volgende week terug…met vriendin Monique.
Wooddworkss voortaan ook in de winkel Sinds begin 2012 maakt WooddWorkss betaalbare meubels en woonaccessoires van sloophout, drijfhout en nieuw hout. De diverse houtsoorten worden ook in combinatie gebruikt om spiegels, dressoirs, bankjes, tafels en kasten te maken. Tot dusver werden de producten alleen op aanvraag gemaakt en geleverd. Vanwege de grote vraag zijn ze sinds kort ook te zien in de nieuwe winkel van Bisjoe4joe aan de Schottegatweg oost (Plaza Cameleon). De winkel met sieraden is deels ingericht met woonaccessoires en meubels van WooddWorkss. Initiatiefemer Peter Fredriks: “Op deze manier kunnen we als startende onderneming onze zichtbaarheid vergroten en klanten bereiken.” Verkochte producten worden er vervangen door nieuwe modellen zodat het aanbod blijft verrassen. Een kleine greep uit de reeds gemaakte meubels is te vinden op de facebook-pagina: WooddWorkss
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
9
11/28/12 3:44 PM
Benefisionan na ora di kompra òf renobá bo propio kas • Ketu bai e interes di mas abou riba merkado • Posibilidat pa 100% finansiamentu te ku máksimo di 500 mil florin • Tèrmino di 35 aña pa paga bek • Tur seguro via nos broker na un tarifa mas atraktivo • Tur gastu di notario inkorporá den e hipotek • Konseho profeshonal ku ta kumbiní abo • Kontesta rápido riba bo petishon • 4 pa 6 luna di grasia durante konstrukshon • Un bale di 600 florin pa gasta na ‘Antiliaanse Verf Fabriek’
BO PROPIO KAS KU HIPOTEK DI PSB BANK
Traha un afsprak awe ku un di nos speshalistanan di Hipotek na 432-2000 òf pasa na nos ofisina na Goisco Building pa mas informashon.
BO BANKO NASHONAL
Waaigatplein 1 l Goisco Building Schottegatweg Noord 24 - Units M-N-O l Willemstad l Curaçao Tel: + (599 9) 432 2000 l Fax: + (599 9) 465 1981 Half page ad Resida.eps
Dé
5/4/11
8:31:52 AM
expert in
tuinaanleg en -onderhoud Vivian's Nursery (Vivian's Kwekerij) erij) bestaat ntenkwesinds 1991 en heeft naast de plantenkwekerij een afdeling tuinaanleg en een ke geleid afdeling tuinonderhoud, welke worden door 3 hoveniers. Naast bekende commerciële projecten als Hyatt,, Marriott, nk etc. Hilton, Hato airport, Centrale Bank nen aan. leggen wij vooral particuliere tuinen Met onze jarenlange ervaring bij het houden ontwerpen, aanleggen en onderhouden nst. van uw tuin staan wij tot uw dienst.
Bel voor meer informatie of een afspraak (5999)
121308 Resida 12.indb 1
869 1442 of stuur een e-mail naar vivians@mio.an.
11/28/12 3:44 PM
Wooncultuur di Kòrsou
Op bezoek bij de moeders van Mami Sa
Teduki a bini bèk pa keda de levendige kleuren van de teduki staan voor de natuur, huizen en bewoners van Curaçao.
Herinnert u zich de expositie ‘Teduki na Kaminda’ nog? In het kader van de geboorte van ons nieuwe land op 10-10-10, was deze reizende tentoonstelling op verschillende locaties te bewonderen. Een groep van 45 vrouwen, aangespoord door Verele Engels van het Curaçaosch Museum, nam ons mee op een historische reis door Curaçao in het tijdsbestek van de afgelopen 500 jaar...op tien prachtige, tropische teduki's.
Door Elizabeth Francisco en Jacomine Lagas | Beeld Elsbeth Kooyman de teduki is te vergelijken met een patchwork quilt, maar dan met een aantal verschillen. Zo bestaat een quilt meestal uit drie lagen terwijl de teduki slechts één laag heeft. Een welkome aanpassing aan ons klimaat. Nog maar weinig Curaçaoënaars weten waar het teduki vroeger voor gebruikt werd. En dat het ook prima past in deze moderne tijd. Fundashon Mami Sa heeft deze prachtige traditie nieuw leven ingeblazen met behulp van een groep alleenstaande moeders. deze dames werken onder begeleiding van mentor en instructeur Elsbeth kooyman in atelier 'kas di Teduki'.
TRadiTiONEEL GEBRuik informatie over de teduki is schaars in Curaçao. Elsbeth kooyman kent alleen de 'mond-tot-mond' informatie en vond een verwijzing in het boek 'Marina e yu teduki' van Guillermo Rosario. Elsbeth: "in die context betekent het dat je uit een familie met verschillende vaders komt." de naam teduki komt vermoedelijk van het Nederlandse 'theedoek', hoewel de teduki groter is en een andere functie had. Elsbeth: "Vroeger werd de teduki gebruikt om potten en pannen in te knopen als men op pad ging of een maaltijd bij de buren bracht. dit werd een tapá of pimpi genoemd. Of om net gewassen kleding tegen stof te beschermen of tijdens het strijken als bonder di paña. Het vochtige strijkgoed werd dan in de teduki gewikkeld.
GEBRuik aNNO Nu Tegenwoordig kan de teduki ook als tafellaken of picknickkleed dienen. Of nog steeds om een pan worden gewikkeld. de teduki’s worden overigens niet meer met de hand gemaakt, dat zou te lang duren. Ze worden
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
Elsbeth en Resida redacteur Elizabeth met een antieke teduki uit circa 1890.
nog steeds wel stuk voor stuk vervaardigd. Op een overlockmachine waarmee de stukjes stof tegelijkertijd aan elkaar gezet én netjes afgewerkt worden. de levendige kleuren van de teduki vertegenwoordigen de natuur, huizen en bewoners van Curaçao. En er zit altijd zonnig geel in het ontwerp van onze duki’s. de teduki is direct herkenbaar aan de creatieve (mis) match van stoffen, die overigens allemaal aan de organisatie geschonken zijn. Wat deze items uniek maakt zijn de kleuren, de samenstelling en het feit dat er geen twee hetzelfde zijn.
ORiGiNEEL CadEau de teduki is een deel van ons culturele erfgoed. Het is uniek lokaal vakmanschap en een prachtig cadeau. de maten die momenteel worden verkocht zijn de ‘Picknick’ (50x60 cm) voor 25 gulden en de ‘Mini’s’ (14x14 cm, ingelijst met gerecycled karton) voor 7,50 per stuk.
Meer informatie over de teduki’s is te verkrijgen bij Elsbeth Kooyman; tedukikorsou@gmail.com
FUNDASHON MAMI SA Fundashon Mami Sa is een centrum voor alleenstaande moeders van 18 tot 24 jaar. de stichting is opgericht door Marion van der Burgh en heeft als doelstelling de moeders meer zelfvertrouwen en structuur te geven. daarnaast wordt geadviseerd over opvoeding en ouderschap. de moeders krijgen les in computervaardigheden, sociale vaardigheden en gezonde voeding. Het doel is dat de moeders daarna naar school gaan of werk vinden. Een deel van de verkoop van de teduki’s gaat naar Fundashon Mami Sa. de rest is voor de maakster, de groep en voor materiaalkosten. 11
11/28/12 3:44 PM
BinnenKijken bij…
Het droomhuis van Marry Dijksman
De cirkel is rond op Coral Estate Toen schipperskind Marry Dijksman nog op het schip van haar ouders woonde, zag ze hem altijd staan: de windmolen langs de vaart. De prachtige, ronde molen fascineerde haar enorm, vooral omdat ze er oneindig lang omheen kon huppelen. Toen ze later haar eigen huis op Coral Estate ontwierp, was deze windmolen haar inspiratiebron. Aldus ontstond ‘Villa Milon di Seru’, vermoedelijk het enige ronde huis op ons eiland. Tekst Raggedy Tjon Sien Kie-Vis | Fotografie Theo Meijer
Het uitzicht brengt Marry creatieve inspiratie. In het huis is ze gaan schilderen. In de woonkamer hangt haar eerste werk: een serene Indiaan op canvas.
Elke cirkel heeft een middelpunt. Hoewel Villa Milon di Seru meetkundig gezien rond is, bezit dit huis er meerdere. Middelpunt nummer 1: bewoonster Marry Dijksman. Een schipperskind in hart en nieren. Tot haar zesde jaar heeft zij met haar ouders op het water in Nederland gewoond. Helaas kwam daar een einde aan toen zij leerplichtig werd. Tot haar efde woonde ze bij haar grootouders in Badhoevedorp. Om de twee weken kwamen haar ouders een paar dagen ‘aan wal’ en dan kon ze weer slapen in haar ouderlijk ‘huis’. Water!
‘‘Ik moet altijd water zien!”, zegt Marry met een bijna verliefde blik. Met haar armen zwaait ze weids om zich heen. Haar ruime terras wordt
omringd door het intense blauw van de Caribische zee. Dat is een van de redenen waarom ze gekozen heeft voor Coral Estate: alle terreinen hier hebben zeezicht. Op aanraden van haar jongste dochter die ook op het eiland woont, kwam ze zeven jaar geleden naar hier. In eerste instantie in één van de bekende ‘blauwe Jan des Bouvrie huizen’. Het beviel haar zo goed, dat ze besloot zich, eenmaal met pensioen, op het eiland te vestigen. Ze kocht een huis, ook op Coral Estate. Al gauw merkte ze dat het huis niet op de wind was gebouwd en besloot zelf te gaan bouwen. En dan wel op de wind. En het huis moest rond zijn als een molen, zonder hoeken. Nautilus
Meetkundig gezien is het ‘echte’ middelpunt van deze villa de woonkamer. Maar ook esthetisch gezien vormt deze ruimte het middelpunt van de belangstelling, dankzij de koepelachtige dakconstructie en de gezellige inrichting. Vanwege de ronde vorm was het niet makkelijk om het huis in te richten. Een lokale timmerman heeft van heerlijk geurend cederhout een bed gemaakt. Dat staat nu midden in de slaapkamer omdat het niet tegen een rechte muur geplaatst kon worden. In de andere slaapkamers, badkamers en de studeerkamer is nog meer werk van deze vakman te bewonderen. De badkamer die aansluit op de slaapkamer van Marry oogt sfeervol vanwege de warme kleur tegels. Tegelijkertijd heeft het iets minimalistisch, misschien wel vanwege de smalle inbouwkast. Eyecatcher hier is de ‘nautiluswasbak’ in de vorm van nautilusschelp. “Deze heb ik niet ontworpen hoor”, zegt Marry met een knipoog. “Op het internet heb je zoveel keus!”. Easy does it
De moderne keuken is lokaal op maat gemaakt en ook hier zijn de ronde vormen doorgetrokken in bijvoorbeeld het aanrecht. De keuken is van alle gemakken voorzien. Er is zelfs een kleine goederenlift waarmee Marry met een druk op de knop
12
121308 Resida 12.indb 1
Resida woonmagazine
11/28/12 3:45 PM
BinnenKijken bij‌
Het huis moest rond zijn als een molen, zonder hoeken
Villa Milon di Seru heeft haar naam te danken aan de ronde bolcactusjes die overal op het terrein groeien.
De porch is geheel open en grenst aan de keuken. Met doorzichtige rolluiken (rechts) kan de hele gevel worden afgesloten. Zo kan de wind in huis nauwkeurig worden geregeld.
13
121308 Resida 12.indb 2
11/28/12 3:45 PM
BinnenKijken bij‌
Alles is rond in dit huis, zelfs het afdak voor het buitenterras. Blik vanuit de woonkamer naar de achterzijde. De deuren geven toegang tot een buitenterras en de loopbrug.
Marry Dijksman geniet vanuit haar keuken van het uitzicht op de azuurblauwe zee. Alles is open, er waait altijd een heerlijke bries.
14
121308 Resida 12.indb 3
11/28/12 3:45 PM
BinnenKijken bij…
Zelfs het zwembad en de jacuzzi zijn rond. Ze bieden een prachtig vrij uitzicht over de Caribische zee.
haar boodschappen vanuit de garage naar boven goochelt. Met een kleine frons denkt ze terug aan de bouw, die in 2008 na een snelle start een beetje moeizaam verder is gegaan: “Eigenlijk was de bouw, vanwege de ronde vorm, een hele uitdaging. Maar een leuke uitdaging”. Ook voor het bouwteam was het anders dan anders, een unicum. Dat bewijst zich vooral uit het feit dat Marry van de onderaannemer een maquette van de villa cadeau heeft gekregen. Helemaal op schaal gemaakt uit natuurlijk materiaal. Zelfs de dakbedekking heeft hij één voor één gemaakt van klei.
Een kleine goederenlift brengt boodschappen vanuit de garage naar de keuken Serene indiaan
De villa is zodanig gebouwd dat er de hele dag een heerlijke bries waait. Helemaal naar Marry’s wens. Tot het tijdens de bouw een keer zo hard regende dat de hele porch nat werd. Al gauw werd daar een oplossing voor gevonden: elektrische rolluiken. Deze zijn hurricane-proof en transparant zodat het uitzicht altijd behouden blijft. Het was een flinke investering, maar voor Marry zeer cruciaal. Vooral omdat zij het meest gebruikmaakt van de porch. Waarschijnlijk brengt het uitzicht haar veel creatieve inspiratie. Sinds anderhalf jaar brengt ze dit al schilderend tot uiting. In de woning hangt haar eerste werk: een serene Indiaan op canvas. Het lijkt alsof hij waakt over het woongedeelte. De aardetinten die ze hierin heeft verwerkt sluiten aan op het interieur waardoor er een relaxte sfeer heerst. En door de ronde muren heeft ze het gevoel ‘dat je een stola om je heen slaat’. Loopbrug
Net als bij de windmolen, kan Marry volledig om haar huis heenlopen omdat het omringd wordt door een smal terras annex balkon. Elke uit- of ingang komt hier op uit. Via de studeerkamer lopen we achter naar buiten. Daar zien we een lange houten loopbrug over een grillige klip met cactussen en andere wilde planten. Met stevige pas loopt ze door tot het eind. Daar staat een picknicktafel, romantisch op een natuurstenen plateau, met een werkelijk adembenemend uitzicht op de zoutpannen van Jan Kok. Bijna verlegen zegt Marry: “Soms moet ik mezelf in de arm knijpen om er zeker van te zijn dat ik echt in mijn droomhuis woon. En dat dan ook nog eens in deze onbeschrijfelijk mooie omgeving.” Voor haar is de cirkel 100% rond.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 4
Eyecatcher van de badkamer is de unieke nautiluswasbak. Het water kringelt zich hier een weg naar het afvoerputje.
Het lokaal vervaardigde bed van cederhout vervult de kamer met een heerlijke geur. Ook vanuit hier heb je zicht op zee.
15
11/28/12 3:46 PM
Wees niet bang dat we midden in de bank luidkeels in gezang uitbarsten. Het is meer zo dat we zachtjes in onszelf neuriën bij het kopieerapparaat. Maar we menen wel wat we zingen. Onze klanten zijn de reden dat we bestaan, en daarom krijgt u onze volledige persoonlijke aandacht, deskundig advies en vriendelijke service. En misschien zo nu en dan een serenade. SFT Bank… more than just a bank. www.sftbank.com
“I’ll be there for you.” WAT WE ZINGEN MET ONZE KLANTEN IN GEDACHTEN #22
More than just a bank.
0970_SFT_Campagne2012_Ad_Resida198x138_NL.indd 3
Wonen met het mooiste uitzicht van Curaçao.
5/21/12 16:12
Wonen in Grand View te Piscadera Bay is een Caribische droom. Vanuit uw luxe appartement geniet u elke avond van de adembenemende zonsondergang die een kleurrijke gloed werpt over de zee en de palmrijke heuvels. Grand View te Piscadera Bay is een oase van rust en ruimte, maar ligt aangenaam dichtbij strand, recreatiemogelijkheden en winkels.
• Keuze uit verschillende ruime sleutelklare appartementen • Hoge ligging voor een uitzicht en verkoeling door de wind • Voor uw auto is een eigen parkeerplaats gereserveerd Maak kennis met Grand View te Piscadera Bay. Bel ons vandaag nog voor informatie of een afspraak.
(+5999) 433 8500 | (+5999) 510 9431 | www.grandviewpiscaderabay.com 0340_JaJo_AdPescadero_Resida_198x138mm.indd 1
121308 Resida 12.indb 1
3/2/12 17:13
11/28/12 3:46 PM
Monumento di Kòrsou
Het kantoor volgens Living Green
ZakELiJkHEid MET HiSTORiE kantoren zijn vaak saaie werkruimtes waar je niet graag wilt zijn. dat het ook anders kan, bewijst dit kantoor van Contentu Property Management in het avila. Hier werd de inrichting verzorgd door Living Green, dat voor de gelegenheid ook ‘Working Green’ had kunnen heten. Contentu Property Management beheert woningen op Curaçao voor huiseigenaren die hier zelf niet (permanent) wonen. Het kantoor is gevestigd in een zijvleugel van het avila Hotel, aan het pleintje met het Pentagon.
kamla de Haas is de general manager van Contentu. Zij is ook degene die de stijl en het concept van dit kantoor heeft bedacht. Met Eugene Maduro van Living Green heeft ze in zijn containers met sloophout de meubels bij elkaar gezocht. Het resultaat is een kantoor dat modern, strak en opgeruimd is, zonder kil te worden. de warme houten vloer en de meubels van Living Green brengen sfeer en historie. Er is in het kantoor inmiddels ook een dressoir bijgekomen in dezelfde stijl.
TAFEL Dit grote bureau annex werktafel (2,4 x 1 meter) heeft vier werkplekken. De poten zijn gemaakt van dakspanten uit landhuis Groot Kwartier, het blad bestaat uit vloerdelen uit een woonkamer van een pand op Pietermaai (nr. 156).
ZITHOEK De strakke stoelen met chroom en zwart leer geven een modern accent aan deze ruwhouten tafel, die overigens niet van sloophout is gemaakt. Het shutterraam aan de muur trekt het hoekje bij de rest van het kantoor.
WANDKAST Ordners en papieren worden opgeborgen in deze wandkast van 1,80 meter hoog. Ook deze deuren zijn gemaakt van vloerdelen uit Pietermaai 156. Het geheel past daardoor goed bij de werktafel.
dE ECHTE SLOOPHOuTMEuBEL ExPERT Seru Loraweg 104 (naast Makro), T 562-9347 (open zaterdag en op afspraak)
Bonaire: kaya Nikiboko Noord 9, T 796-4710 (open dinsdag 14.00-18.00 uur en op afspraak)
>> www.livinggreenfurniture.org
121308 Resida 12.indb 1
MENSEN Hoe mooi een kantoor ook is ingericht, het zijn altijd de mensen die het afmaken. Zoals Kamla, die met deze stijlvolle gele schoenen zorgt voor een mondain accent.
17
11/28/12 3:46 PM
WoonVisie
Het landleven van Petra en René
Authentiek wonen in Landhuis Siberie Niet iedereen woont in een modern, nieuw huis. Sommigen geven de voorkeur aan een doorleefde woning met historie. Zoals Petra en René van Landhuis Siberie. Hun huis is even ruw als authentiek. Makelaars zouden dit bestempelen als ‘een huis met karakter’. Binnenkort begint een noodzakelijke verbouwing. Wij gingen kijken in deze volstrek authentieke woonomgeving. Tekst Marek Debicki | Fotografie Hugo de Klerk Petra Bronk en René Vörgers kochten drie jaar geleden Landhuis Siberie, in Banda’Bou. Ze woonden er toen al zes jaar. Het is een prachtig historisch pand met daaromheen een groot landgoed waarop zelfs twee stokoude, anonieme graven zijn te vinden, vermoedelijk van een van de vroegere eigenaren. Jachtterein Vanaf de Weg naar Westpunt rijden we ergens halverwege een lange, rijk begroeide oprijlaan in. Aan het begin worden
we opgeschrikt door dreigende borden. In het Papiaments (en even verderop in het Nederlands) worden we erop attent gemaakt dat we een jachtterrein betreden. Gelukkig is van daadwerkelijk rondvliegende kogels geen sprake als wij het pad helemaal afrijden. Want we moeten aan het eind zijn. Karakter Het helpt ook wanneer je hier niet terugschrikt voor honden. Petra komt ons namelijk tegemoet met twee enorme viervoeters die samen dik over de 150 kilo wegen. Na wat sussende woorden worden we aangemerkt als goedbedoelende vreemdelingen. Dan richten we onze blik op het landhuis. Makelaars zouden dit in advertenties omschrijven als ‘een huis met karakter’. Op het eerste gezicht vallen vooral de oude muren op, de vergane dakpannen en het houtwerk die redelijk urgent behoefte hebben aan reparatiewerk en verf. Waar je ook kijkt, duidelijk is dat zo’n beetje alles hier opknapwerk nodig heeft. Aan de andere kant heeft de huidige conditie van het huis ook z’n charme, zeker in combinatie met de prachtig verscholen ligging, de rustige omgeving en de bijzondere natuur. Door de centrale ligging is er in de woonkamer nooit direct zonlicht.
121308 Resida 12.indb 24
11/28/12 3:46 PM
Makelaars bestempelen dit als een ‘huis met karakter’ Vier eeuwen historie in 1690 werd het statige Landhuis Siberie gebouwd. destijds droeg het de (geografisch vreemde) naam ‘Landhuis Groot Sint Joris’ en was het omgeven door magasinas, een faktoorswoning en slavenhutten. Ruim een eeuw later werd het omgedoopt tot Landhuis Siberie (nadrukkelijk zonder puntjes op de e), naar de toenmalige eigenaar Siberio Cafiero. de hutten zijn inmiddels verdwenen, in plaats daarvan vind je op het één hectare grote landgoed vooral veel mondi, een wei, een grote vijver (met eenden!) en een kleiner huisje dat ‘de stal’ wordt genoemd. de stal is recent omgebouwd tot een comfortabele doch knusse studio met moderne gemakken en een heerlijke porch. Het is de bedoeling dat Petra en René hier straks tijdelijk gaan wonen tijdens de renovatie van het landhuis. als dat is afgerond zal de stal worden verhuurd aan
De slaapkamer heeft een oude cementvloer. Tegenwoordig heet dat 'gevlinderd'.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 25
toeristen. de moderne, strakke afwerking van de stal vormt een bijzonder contrast met het authentieke landhuis. Soete invlieg Het wonen in Landhuis Siberie is moeilijk te bevatten voor de gemiddelde bewoner van een modern en luxe huis. Zeker met de huidige staat van het landhuis. We zien bladderende muren, roestplekken, losgeraakt stucwerk, slecht sluitende deuren en zelfs een gat in de vloer. de ramen zijn voorzien van traliewerk, maar door het (inmiddels) grotendeels ontbreken van werkende shutters (‘een punt dat in de renovatie meegenomen wordt’) is alles verder volledig open. Het is binnen een komen en gaan van dieren. Van maribomba tot suikerdiefje: ze delen het huis met Petra en René. Positief punt: de vleermuizen die vanaf de schemering door het pand vliegen eten veel muggen.
Ingang aan de achterzijde. De deur is afgewerkt met authentieke details.
Waar ter wereld vind je nog een originele mandibak zoals hier? De bak werd vroeger gebruikt als watervoorraad in de badkamer.
19
11/28/12 3:47 PM
WoonVisie
Little gem: deurbeslag uit een ver verleden.
Twee zijvleugels flankeren de woonkamer die daardoor relatief koel blijft.
De oude (vermoedelijk) regenbak achter het huis is omgebouwd tot authentiek zwembad.
De muizen en ratten moeten hier wel actief bestreden worden, maar gelukkig zijn Petra en René op dat vlak aan de winnende hand. En het moet gezegd worden: het open karakter en de staat van onderhoud zorgen voor een heel bijzondere, informele en vrije sfeer. Sporen van eeuwenlang voetenwerk In dit huis waan je je soms een paar eeuwen terug. In de oude keuken bijvoorbeeld, met zijn vele historische details. Zoals de vloer van IJsselsteentjes, die ooit naar hier zijn gekomen als ballast voor de schepen. Met hier en daar ingesleten sporen van eeuwenlang voetenwerk. Of het gemetselde aanrechtblok zonder deurtjes. In een uitsparing onder de hoge schoorsteen vinden we de oude oven -Forn‘i pan- waarin eeuwenlang brood werd gebakken. Je ruikt bijna de verse granen en het rijzende deeg. Helaas is de oven ergens in het verleden dichtgemetseld. Na de renovatie zal hij echter weer in ere hersteld worden.“Je kunt er straks heerlijke pizza’s in bakken,” vertelt Petra trots.
26
121308 Resida 12.indb 26
Het landhuis aan de achterzijde. De schoorsteen markeert de keuken die traditioneel op het zuidwesten is gebouwd.
Mandibak Minstens zo’n mooi detail vinden we in de badkamer. Waar ter wereld vind je nog een originele mandibak zoals deze hier? Een mandibak werd voor de uitvinding van de waterleiding gebruikt als watervoorraad in de badkamer. Het lijkt een badkuip, maar het was nadrukkelijk niet de bedoeling om er in te baden. Het water werd met een halve kalebas over het lichaam gegoten. De mandibak hier doet slechts dienst als ‘decoratie’ - al kun je daar door de prominente aanwezigheid in de ruimte nauwelijks van spreken. Ombouwen tot iets anders of verplaatsen is er helaas niet bij; de massieve constructie moet óf in zijn geheel weg, óf blijven staan. Begrijpelijkerwijs kiezen Petra en René voor dat laatste. De mandibak zorgt voor een unieke sfeer in het vertrek. Achter de historische mandibak is ooit een douchewand gemaakt met langwerpige tegels met een goedkoop ogende marmerlook. Dat misstaat hier enorm. Petra raadt onze gedachten: deze tegels gaan er straks allemaal uit.
Resida woonmagazine
11/28/12 3:47 PM
WoonVisie
Sfeer prevaleert boven gebruiksgemak
Er komen überhaupt geen tegels in de douche: de wanden worden voorzien van glad stucwerk met een waterdichte verflaag. Een voorbeeld daarvan zien we in de stal, waar de badkamer mooi tegelloos is afgewerkt. Vloeren Wat nog meer zal verdwijnen, is een groot deel van de vloer. De originele vloer is zoals die in de keuken: IJsselsteentjes op hun kant tegen elkaar. In de oude keuken en de badkamer blijft de authentieke vloer liggen; sfeer prevaleert boven gebruiksgemak. In de galerijen aan de voor- en achterkant van het huis, is ooit een laag beton over de oude stenen gestort. Petra en René willen de oude stenen onder de betonlaag vandaan toveren, maar het is niet duidelijk of de vloer onder het beton nog compleet is. Een nieuwe, strakke betonvloer erop storten - zoals in de stal - behoort echter ook tot de mogelijkheden. In de slaapkamer komt wel een betonnen vloer. Maar dan wel mooi gevlinderd en met een ouderwetse uitstraling. In de woonkamer wordt een nieuwe houten vloer gelegd. Creature comforts De informele manier van leven in dit landhuis betekent echter niet dat de bewoners hedendaagse technologie en creature comforts moeten missen. De hoogwaardige apparatuur in de keuken zou niet misstaan in een professionele keuken. Er is overal hi-speed draadloos internet. En de oude (vermoedelijk) regenbak achter het huis is omgebouwd tot authentiek zwembad. De oude details worden zo gecomplementeerd door moderne technologie, zonder dat deze ten koste gaan van de authenticiteit.
Een tuin met een paar eeuwen geschiedenis vraagt permanent onderhoud. René doet heel veel zelf.
Vijver Petra en René maken ook veel gebruik van het landgoed rondom het huis. Ze zijn vaak te vinden bij de grote vijver die verscholen ligt achter de struiken. Terwijl hun honden zwemmen en spelen, kunnen ze daar uren over het water kijken en gezellig zitten met een fles wijn en een bakje olijven. Daarnaast zitten ze graag in de achtertuin, al dan niet met gezelschap. Door de indeling in verschillende kleinere zithoeken kun je er op tal van manieren heerlijk borrelen en eten tijdens de vele mooie avonden die Curaçao kent. Als de renovatie rond is, moet ook de voortuin als plek van ontspanning gaan dienen. Aan een grote eettafel zal menig uur doorgebracht worden door Petra en René en hun vrienden. Want uiteindelijk is dat de essentie van het wonen in Landhuis Siberie: volop genieten in een onvervalste Curaçaose omgeving met verleden én toekomst.
De badkamer in de stal. Het contrast met de oude badkamer is groot, terwijl de sfeer behouden is...
De nieuwe keuken in de stal. De stijl is eenvoudig, strak en modern.
'De stal' is net verbouwd. Tijdens de verbouwing van het landhuis nemen Petra en René hier straks hun tijdelijke intrek.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 27
21
11/28/12 3:48 PM
k c to
S n i
KITCHENS
5
*
Our kitchen experts are ready to advice you in designing your dream kitchen, just the way you want it!
y e ar
s
Delft Creme
an rr t
y
wa
From basic kitchens to luxurious high gloss kitchens, with various options in countertops, appliances and other accessoires.
Kooyman MegaStore Curaçao Kaya W.F.G. Mensing 44, Zeelandia maandag-zaterdag: 7am - 6pm • zondag: 9am - 2pm • www.kooymanbv.com *On cabinets
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:48 PM
Wonen op een resort
Cocolora Apartments: woonhuis als vakantiehuis
Onthaasten & opwarmen Iedere Resida praat redacteur Jacomine Lagas met bewoners van appartementenresort Cocolora in Brakkeput Abou. Hoe is het daar? Deze keer met parttime bewoners Norbert en Leonie Sijpkens uit Nederland. Een paar keer per jaar pakken zij het vliegtuig om te genieten van hun appartement op Cocolora. “We zouden hier wel altijd willen wonen!” Tekst Jacomine Lagas | fotografie Hugo de Klerk Bovenaan het trapje naar hun hooggelegen appartement staan Norbert en Leonie me stralend op te wachten. Hun ‘tweede huis’ ligt aan de rand van het resort en heeft een prachtig uitzicht. Eenmaal op de porch horen we een vreemd geluid. “de ezel uit het parkje hier tegenover", zegt Norbert lachend. "Heerlijk landelijk.”
Waarom Curaçao? Norbert (eigenaar van een grote rijschool) en Leonie (werkt in de catering) wonen normaal gesproken in Vinkeveen, een dorp nabij amsterdam. aanvankelijk hadden ze daarnaast een vakantiehuis in Spanje. Helaas was de Spaanse zon niet altijd even betrouwbaar. En het huis gaf veel zorgen en onderhoud. Zo groeide het verlangen naar een huis zonder zorgen op een bestemming met altijd mooi weer. Vrienden suggereerden Curaçao en aldus werden er tickets geboekt.
Nette bouwplaats Norbert: “We waren direct verliefd op dit prachtige eiland én op Brakkeput abou. Hier wilden we wel een huis! de ontvangst bij Cocolora apartments was erg plezierig. We waren de allereerste kopers. Er werd nog volop gebouwd, maar ik had zelden zo’n schone bouwplaats gezien. Wat ook opviel was de keurige afwerking. Tel daarbij de tropische tuin, het grote zwembad en het vriendelijke management… de keuze was makkelijk.
Weldadig vakantiegevoel alle wensen van Leonie en Norbert waren ingewilligd: een porch met uitzicht, een woonkamer met moderne keuken, twee slaapkamers, twee badHet vakantiehuis is sfeervol en opvallend compleet ingericht. december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
Eén van de favoriete plekken van Norbert en Leonie: het riante zwembad van 16x10 meter.
kamers en een ruime garage. Zonder zorgen. "in ons huis in Spanje moesten we na aankomst opruimen, gras maaien, dat soort dingen. Hier is dat allemaal geregeld. als we aankomen hebben we direct een relaxed vakantiegevoel.” Een enthousiaste Norbert: “in het vliegtuig begint het onthaasten al." de in rustige kleuren uitgevoerde inrichting is opvallend compleet. Leonie: “We willen ons hier ook thuis voelen, ook al komen we maar drie of vier keer per jaar."
Toekomstdroom Een voordeel van dit kleinschalige resort vinden ze het goede contact met hun buren en het management van Cocolora. “Onze lieve buurvrouw zorgt voor de post en het management houdt tijdens onze afwezigheid een oogje in het zeil.”. Eén favoriete plek hebben ze niet echt. als ze moeten kiezen worden het er twee: hun porch en het riante zwembad (16x10 meter). Maar eigenlijk voelt alles favoriet. Norbert: “Het is heerlijk hier. We werken thuis allebei hard, dankzij het fijne vooruitzicht dat we straks weer in Curaçao zijn. Gewoon in ons eigen huis op Cocolora.” Leonie voegt toe: "Onze droom is om hier ooit vaker en langer te wonen."
COCOLORa aPaRTMENTS Cocolora is een autovrij en veilig resort op Brakkeput abou. Er komen 60 appartementen in vier fases. de verkoopprijzen beginnen al bij Naf. 387.500. appartementen zoals dat van het echtpaar Sijpkens zijn 118 m2 en bestaan uit een woonporch, woonkamer, keuken, twee slaapkamers en twee badkamers. Elk appartement heeft een eigen garage/berging. Centraal ligt het gemeenschappelijke zwembad en zonneterras. Voor meer informatie: www.cocolora.com | Telefoon 747-5945, 510-6503 23
11/28/12 3:48 PM
Uitgelicht
De geschiedenis van ons eetgerei
VAN PLAKKERIGE HANDEN NAAR GLANZEND BESTEK Het was een terloopse vraag van Oprah Winfrey, afgelopen zomer tijdens een diner in India: ‘Ik hoor dat u hier nog steeds met uw handen eet?’ Uit de hele wereld kwamen woedende reacties. ‘Eten Amerikanen hun hamburgers en hotdogs dan wel met mes en vork?’ twitterde iemand. Toch is de vraag niet zo raar, want nog niet zo lang geleden aten we allemaal met onze handen. Tot de Italianen de vork uitvonden… Door Elly Biesters Vanaf de oertijd eten wij allemaal met onze handen en tanden: we scheuren vlees van botten, schrapen met onze vingers de restjes uit een nap. Met zelfgemaakte messen en lepels maken we het eten makkelijker, maar echt verfijnd is het nog niet. aan het begin van onze jaartelling is de gezamenlijke avondmaaltijd belangrijk geworden. de Romeinen liggen lui aan tafel en eten met hun vingers die ze na iedere hap in kommetjes water dopen. Van een vork hebben ze nog nooit gehoord. En messen worden alleen gebruikt in de keuken en op het slagveld.
Italianen Pas in de zestiende eeuw komt daar verandering in door de italianen. Een Engelse schrijver die door italië reist bericht over de ‘eetvork’ die hij daar ziet. Enthousiast is hij daar overigens niet over: hij noemt het een verwijfd ding. Maar de vork bleef. Na italianen volgden de hogere klassen en welgestelden waarna de rest van de wereld niet kon achterblijven. Ondanks hun angst voor de scherpe tanden durven al snel meer mensen met een vork te eten.
Eetkamer Het is in die tijd heel normaal om te eten aan kleine tafels, overal in huis waar dat maar gelegen komt. Omdat dit veel vetvlekken geeft op de meubels, duurt het niet lang voordat er speciale eetkamers komen. door de komst van de eetkamer verandert niet alleen de plaats waar wordt gegeten, maar ook hoe er wordt gegeten.
Het moet allemaal wat netter, dus een mes en vork worden snel gemeengoed. Fabrikanten gaan aan de slag om goede vorken te maken en experimenteren met meerdere tanden, soms wel zes. aan het eind van de negentiende eeuw wordt gekozen voor vier tanden, dat blijkt het prettigst. de rijken hebben uiteraard bestek van zilver, de middenklasse heeft eetgerei van tin en de armen van hout.
Prikken en peuteren Toen de vork eenmaal volledig geaccepteerd was, ging men helemaal los op het bestek. dat kwam omdat in de negentiende eeuw de manier waarop het eten werd opgediend veranderde. als een welgestelde familie eters kreeg, stonden alle gangen al bij binnenkomst op tafel. de eettafel was dan tjokvol en een assortiment aan bestek lag in slagorde klaar om de aanval te openen op de vele schotels. Voor elke gerecht is er wel een bestekje bedacht: om mee te prikken, te snijden, te scheppen en te peuteren. Naast een verzameling aan messen, vorken en lepels moet de gast ook olijflepeltjes, schildpadvorken, oestermessen, verschillende tangen en roerstaafjes herkennen en kunnen hanteren.
ruiken wanneer het op je vork zit. En er wordt uitgelegd dat het ‘bij welopgevoede mensen gebruikelijk is om soep met een lepel te eten’.
Keep it clean Toch blijft de gewone man tot in de achttiende eeuw nog lekker met zijn handen eten. dat betekent overigens niet dat het een kliederboel is. Ook voor het eten met je handen zijn er strikte regels. Ook al weet men dan nog niet veel over bacteriën; hygiëne is wel al belangrijk. de handen moeten daarom voor het eten, na het eten én tussen de gangen door worden gewassen. Bij het eten met de hand wordt er altijd maar één hand gebruikt. Van je eet-hand gebruik je de duim, wijsvinger en middelvinger, en daarvan weer alleen de bovenste kootjes. Zo kun je heel netjes met de hand eten. Ook nu wordt er nog volop traditioneel met de handen gegeten: in india, in afrika, de arabische landen, in Zuid-amerika, bij Mcdonald’s, kFC en denny’s. En natuurlijk overal ter wereld door alle kinderen. Gewoon, omdat het heel lekker is om met je handen te eten.
Niet ruiken! Sommige mensen vinden het allemaal erg ingewikkeld met dat bestek. Voor hen komen er handboeken met regels die je in acht moet nemen tijdens een formeel diner. daar staat onder meer in dat het onbeleefd is om aan een stuk vlees te
De overtreffende trap is bestek van goud. Maar voor het lemmet van een mes is dat te zacht. Massief gouden bestek heeft daarom vaak een lemmet van staal.
24
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:49 PM
Uitgelicht
Schilderij van een rijke Hollandsche familie uit 1610. De welvaart spettert er af, maar er ligt geen bestek op tafel. Alles werd met de hand gegeten.
Bestek is oorspronkelijk uitgevonden om eten te bewerken en te serveren, waarna het met de handen werd gegeten. Hier bijvoorbeeld serveerbestek uit de 18e eeuw. Designbestek van Alessi uit ItaliĂŤ. De eetvork is een Italiaanse uitvinding die aanvankelijk vooral als belachelijk en verwijfd werd gezien.
Middeleeuwse voorsnijmessen uit het hof van Karel de Stoute. Ze werden gebruikt door speciale 'voorsnijders' die er brood en vlees mee in handzame stukken sneden.
Overal ter wereld wordt nog steeds volop met de handen gegeten. Door arm en rijk, door volwassenen en kinderen. Gewoon, omdat het lekker is.
Een bestekset met reiskoffer uit de 19e eeuw. Vermoedelijk is dit professioneel vleesbestek. Nog steeds hebben veel koks een koffer met hun eigen messen.
Bestek was aanvankelijk een statussymbool en werd daarom uitbundig versierd. Hier 18-eeuws zilveren visbestek met hoornen heft uit Noord-ItaliĂŤ. december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
25
11/28/12 3:49 PM
Advertorial
GOED BEKEKEN MET DE JUISTE VERLICHTING u heeft het vast wel eens meegemaakt: Na het winkelen komt u tevreden thuis met uw nieuwe aankoop en dan blijkt de kleur toch net even anders te zijn dan in de winkel. dit gebeurt bijvoorbeeld vaak bij rode kleuren, die in de winkel paarsachtig ogen. Ook witte tinten kunnen grote verschillen hebben. in de winkel lijkt die toiletpot spierwit, maar thuis aangekomen is het grijswit. Lichtexpert Ronald Nijdam van Techniek & design weet alles over verlichting. Hij legt uit wat de oorzaak is van deze kleurverschillen en welke rol verlichting hierbij speelt.
kleuren zien er in kunstlicht anders uit dan in daglicht. Hoe iemand de kleur van een product waarneemt heeft te maken met de kleurweergave-eigenschappen (Ra) van de verlichting die wordt gebruikt. Ra is de afkorting die de kleurweergave aangeeft oftewel de eigenschap van een lamp om de kleuren in de omgeving juist weer te geven. de zon (daglicht) heeft een kleurweergave van 100 Ra.
De juiste lamp op de juiste plek. Lampen met een Ra tussen de 90 en 100 geven een zeer goede kleurweergave en zijn voornamelijk van toepassing daar waar correcte kleurbeoordeling een kritische zaak is. Bijvoorbeeld bij grafische vormgeving of het opnieuw spuiten van auto’s.
dat doe je met behulp van de kleurtemperatuur van de lichtbron. dat is de kleur van het licht dat wordt afgegeven door een lamp. Men spreekt ook wel van warme kleuren (geelachtig licht) of koude kleuren (wit licht/daylight ). de kleur van de lichtbron wordt weergegeven in graden kelvin. Hoe hoger het getal, hoe kouder (witter) de lichtbron oogt.
Sfeer creĂŤren met de kleur van de lamp Hoe witter de kleur van het licht, hoe kouder de uitstraling van de omgeving. Stel je voor dat je een lichte ruimte hebt met witte meubelstukken en ook nog wit licht. Zo'n ruimte zal een kille uitstraling hebben. Wil je een warmere sfeer,
Lampen met een Ra tussen 80 en 90 geven een goede kleurweergave en worden gebruikt op plaatsen waar kleurwaardering niet de hoofdoverweging vormt, maar een goede weergave van de kleur wel belangrijk is. Bijvoorbeeld in een kledingzaak of een make-up studio. Lampen met een Ra minder dan 80 kunnen gebruikt worden op plaatsen waar de kleurweergave minder belangrijk is.
Kleurtemperatuur Verlichting is niet alleen belangrijk voor het zicht en de kleurweergave van producten. Met verlichting kan je de sfeer in een omgeving manipuleren.
26
121308 Resida 12.indb 1
Resida woonmagazine
11/28/12 3:49 PM
Advertorial
te komen hoeveel licht nodig is per vierkante meter is het verstandig om de ruimte op te meten voordat je lampen koopt.
Thuis, op kantoor en in de winkel Goede verlichting is niet alleen van belang voor winkels en kantoren, maar ook voor je woonhuis. Met verlichting kun je spelen. in goed verlichte winkels wordt de verlichting gebruikt om bepaalde details uit te lichten. Bij een egale verlichting zouden die details niet opvallen.
Tip: hanteer bij het kopen van een lamp deze informatie: Warm wit Wit
Daylight (blauwwit)
-> 3000 °Kelvin
-> 4000 °Kelvin -> 6500 °Kelvin
Voor de dames met een walk in closet is het bijvoorbeeld jammer om daarin een gewone daylight-lamp te plaatsen. in de walk in closet is een verlichting met een goede kleurweergave essentieel, dus een lamp met 80 Ra of meer. Ook op kantoor is goede verlichting van belang, zodat de ogen minimaal belast worden. kortom, goede verlichting hangt af van verschillende aspecten. Techniek & design geeft u graag een advies op maat! Schouwburgweg z/n, Groot davelaar
dan moet je een gelere lamp gebruiken. Mensen denken vaak dat je met gele verlichting minder goed kan zien, maar dat is niet waar. Sfeer creëer je met de kleur van de lamp, en om de kleur van de items goed weer te geven gebruik je een lamp met voldoende Ra (80 of hoger). Natuurlijk zijn de lichtsterkte en de hoeveelheid licht ook van belang. Weinig licht zal worden ervaren als schemerig, waardoor alles donkerder waargenomen wordt. Veel licht daarentegen wordt als fel ervaren. Stel dat je in een middelgrote ruimte maar één lamp -met de juiste kleur en kleurweergave- plaatst, dan zal de hoeveelheid licht niet voldoende zijn. Om erachter
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
telefoon 737-8181, www.techniekdesign.com Openingstijden: ma – za: 8.00 - 18.00 uur 1e zondag van de maand: 9.00 - 13.00 uur
Tevreden klant aan het woord: Eigenaresse van kledingzaak Esprit heeft zich voor de verlichting van haar nieuwe zaak door Techniek & Design laten adviseren. Zij is zeer tevreden met het resultaat. Naast de algemene verlichting, is er ook gebruik gemaakt van spots om bepaalde punten en details uit te lichten. En uiteraard werd rekening gehouden met de energiekosten die gepaard gaan met de verlichting.
2
11/28/12 3:50 PM
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:50 PM
Actueel
Aloë Vera Plantage werkt aan upgrading
Het best bewaarde lokale geheim Verscholen op de weg naar Sint Joris ligt de Aloë Vera Plantage. Dagelijks bezoeken vele toeristen de mooie plantage om huiswaarts te keren met de producten die daar zijn gemaakt. Maar voor locals lijkt het een van Curaçaos best bewaarde geheimen. Ooit had ieder huis hier zijn eigen aloë-veraplant, tegenwoordig lijken nog maar weinig mensen de plant en zijn voordelen te kennen. Remco Ernandes van de plantage wil daar verandering in brengen. Marek Debicki sprak met hem. Tekst Marek Debicki Al ruim 3.500 jaar is bekend dat de aloëveraplant een natuurlijk geneesmiddel is. In de bladeren zit een doorzichtige gel met daarin de heilzame stoffen waar het allemaal om gaat. De plantage op St. Joris heeft een fabriekje dat er producten van maakt onder de merknaam CurAloe.
Opkikker De therapeutische eigenschappen van de aloë vera komen door ‘polysacchariden’ (natuurlijke suikers), die niet alleen geneeskrachtig zijn, maar ook een positieve uitwerking hebben op het immuunsysteem. Smeer het op een wondje of muggenbult en de pijn en irritatie zal afnemen. Maar je kunt het ook drinken en daarmee je gezondheid bevorderen. Over de smaak lopen de meningen uiteen. Sommigen proeven er drop in, anderen honing. De meesten blijft echter de zurige, yoghurtachtige smaak bij. Voor wie de pure smaak te heftig vindt, is het ook te mengen met andere dranken. Remco Ernandes is de drijvende kracht achter het merk CurAloe. Het is een succesvol exportproduct en populair bij toeristen…“Nu de thuismarkt nog veroveren”.
Aloë en aloïne Over tien hectare verspreid staat de Aloë Vera Plantage vol met deze planten. Om ze niet uit te putten, wordt er slechts drie tot vier keer per jaar geoogst. De onderste bladeren worden afgesneden en schoongemaakt. Direct stroomt er al een gele vloeistof uit de schil, dit is aloïne. Dat kan ook worden gebruikt, maar heeft wel een ander effect dan de geneeskrachtige aloë-gel: het is een sterk laxeermiddel.
Productie De afgesneden bladeren worden in speciaal opgestelde kratten gelegd, zodat de aloïne er in zijn geheel uitsijpelt. Een speciale machine perst de aloë-gel vervolgens uit de plant. Daarna worden er natuurlijke conserveermiddelen toegevoegd die zorgen dat de aloë lang goed blijft. Voor de thuismarkt wordt de aloë in zijn vloeibare vorm gebruikt. Op St. Joris worden er tal van verzorgende producten van gemaakt. Daarnaast wordt een deel van de oogst geëxporteerd in poedervorm, als grondstof voor allerlei middeltjes en cosmetische producten wereldwijd.
Professionalisering De oprichter van de Aloë Vera Plantage is een paar jaar terug overleden, waarna de plantage een tijdje zonder veel ontwikkeling werd voortgezet. In 2012 werd gekozen voor een professionalisering. Remco Ernandes werd aangetrokken als sales & marketing manager. Hij werkt aan het upgraden van het merk CurAloe, onder meer door een compleet nieuwe look voor de gehele productlijn. Bevlogen vertelt hij hoe vroeger ieder huis een aloë-veraplant in de tuin had, en dat de gel uit de bladeren voor veel toepassingen thuis werd gebruikt. Voor wie deze traditie in ere wil houden: de plantage verkoopt de planten ook los.
Dit is waar het uiteindelijk om gaat: de gel aan de binnenkant van de bladeren.
Praktijktest Tijd om de werking van Curaçaose aloë vera aan den lijve te ondervinden. We krijgen van Remco een tasje met vier producten: lippenbalsem, muggenspray, het aloëdrankje en een aloë-gel voor allerlei soorten huidbeschadigingen. Vooral de muggenspray en de gel zijn fijn. Bij DEET voelt je huid wat ruw en branderig, met de muggenspray van CurAloe is dat helemaal niet zo. Bovendien is het ook effectief om de jeuk te verminderen als je al gebeten bent. Dan de test van de aloë-gel. Alsof het zo had moeten zijn, kregen we in de dagen na ons bezoek aan de Aloë Vera Plantage een schaafwondje van hondennagels en een brandwondje van het koken. Op beide verwondingen had de aloë een verzachtende en helende werking. Om het een echt wondermiddel te noemen, gaat wat ver, maar de gel smeert fijn en voelt goed op de kleine wondjes. Wie interesse heeft in de producten van CurAloe, kan bij de Aloë Vera Plantage, verschillende supermarkten en de botica’s terecht. Ook voor dagcrème, scrub, gezichtsmaskers en haarverzorgingsproducten heeft CurAloe een eigen lijn. Meer informatie over de Aloë Vera Plantage: telefoon 767-5577 – www.aloecuracao.com 29
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:50 PM
Voor elk budget een oplossing Toegewijd aan jou!
Voor meer informatie: 433 91 30
Fax: 461 78 61
E-mail adres: info@gironet.com
Website: www.girobank.an
Invite the Outdoors Inside Our folding doors are the solution for seamless integration of craftsmanship and lifestyle
Opening hours: monday - saturday 9 am - 1 pm & 2 pm - 6 pm Beatrixplein 7 | telefoon 736-1234 e-mail: islandsbest@hotmail.com facebook: Island’s Best
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:50 PM
Vloer di Kòrsou
MONuMENT VOOR dE TOEkOMST Deze ingetogen badkamer met Azule tegels vinden we in een pas gerestaureerd monument aan de Hoogstraat in Otrobanda. Vooral de vloer bevindt zich hier in goed gezelschap: veel oude panden in de omgeving zijn voorzien van kleurrijke cementtegels. Sommige zelfs eeuwenoud. de badkamers in het monument moesten een klassieke en traditionele uitstraling hebben. Tegelijkertijd moesten ze strak en modern zijn. Het resultaat is een vrolijke en tegelijk rustige vloer die mooi tegenspel geeft aan de strakke wandtegels – ook van azule.
Een badkamer/douche is een extreme omgeving voor tegels. Ze worden er blootgesteld aan water, zeep, vuil, zand en schoonmaakmiddelen. de tegels zijn daarom uitgebreid behandeld voor protectie. desondanks blijven ze ook stroef als ze nat zijn. Het monument in de Hoogstraat bestaat uit twee stijlvolle, net verbouwde appartementen die nog maar pas in de verhuur staan. Er is voor azule tegels gekozen vanwege hun grote duurzaamheid. Zeker na de behandeling met de hoogste beschermfactor blijven ze minimaal twee eeuwen goed. Zodat ze ook in 2212 met bewondering zullen spreken over deze prachtig monumentale vloer.
Wat voorbeelden van Azule designs die goed combineren met deze tegel.
Design tegelvloer Ben Kotmans Fotografie Hugo de Klerk
aZuLE ETHNiC ViNTaGE by in&Out Lifestyle kaya Wilson Godett 91 Pietermaai Tel. 540-2504 www.azule.nl
inandOut azule 31
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:50 PM
Shopping
Nieuwe, bijzondere en/of verrassende producten uit winkels op Curaçao
First-class comfort uit Zeelandia de ‘deck chair’ is een even klassiek als populair meubelstuk. Wist u dat deze stoel al meer dan een eeuw geleden (!) is ontworpen voor het gebruik op grote passagiersschepen? de first-class passagiers brachten tijdens de overtocht hele dagen door op deze stoelen. Om die reden zijn ze zeer comfortabel, verstelbaar en veelzijdig. Je kunt er op liggen en wegsoezen of ze rechtop zetten voor een goed gesprek. Ontworpen voor een schip, zijn de stoelen stevig én opklapbaar… Bij een eventuele storm moesten ze immers snel en compact opgeruimd kunnen worden. Plantation Furniture & Gifts heeft een grote collectie deck chairs met de romantiek van vroeger. inclusief speciale kussentjes voor first-class comfort. Gemaakt in indonesië uit massief teakhout. Ze zijn nog niet afgewerkt: Plantation doet dat graag (en gratis) in een kleur naar uw keuze.
Vrolijk krukje met een trick dit is de ‘Fàsil’ uit het assortiment van de arend. Het is een kruk en een stoel in één. Het bovenste deel kan worden losgenomen van het onderstel, en is dan een 45 cm hoog stoeltje met drie poten. Samen met het onderstel wordt het een kruk van 75 cm hoog. deze kunststof krukjes zijn er in oranje, groen, grijs, rood, wit en paars. kies een kleur die past bij je huis of maak vrolijke combi’s van verschillende kleuren. de Fàsil is gemaakt van weer- en waterbestendig polypropylene. Ze zijn duurzaam, lichtgewicht en stapelbaar, veelzijdig én makkelijk op te bergen. Of mee te nemen voor dat etentje in de natuur. uit dezelfde serie vind je bij de arend ook andere krukjes en tafels. De Arend Home & Horeca, Lindberghweg 1, Saliña, tel: 465-8640 >> www.de-arend.com | www.de-arend-curacao.com
Plantation Furniture & Gifts, Zeelandia t/o Kooyman. Tel: 461-0501, www.plantation-furniture.com
de klapstoel opnieuw uitgevonden de ‘Flux Chair’ is een totaal nieuwe kijk op de klapstoel. Zonder frame, zonder scharnieren en zelfs zonder poten. Gemaakt uit één plaat kunststof die zich met een paar handelingen laat omvouwen tot een comfortabele hoge stoel. Woonwinkel Okes heeft ze op voorraad. Opgevouwen is de Flux een plat pakket dat lijkt op een grote enveloppe. Het weegt maar vijf kilo. door een handgreep zijn ze makkelijk mee te nemen of op te hangen. En de Flux ziet er misschien wat fragiel uit: dit bijzondere stoeltje kan 160 kilo dragen! Er zijn ook kussentjes verkrijgbaar èn er is zelfs een model voor kinderen. de opklapvouwstoel is een ontwerp van twee jonge Nederlandse designers die daarmee al vele internationale awards hebben gewonnen. Op Curaçao is hun Flux Chair in acht kleuren verkrijgbaar bij woonwinkel Okes, waar meer opmerkelijke producten te vinden zijn. Okes, Kaya Amsterdam 30 (Sta. Rosa) , tel: 698-9059 >> www.okes-curacao.com www.fluxfurniture.com
32
121308 Resida 12.indb 2
GRAIN FREE * BIOLOGICALLY APPROPRIATE DOG & CAT FOOD
-A-Pet t e G AVAILABLE AT Boutique ROOI CATOOTJEWEG 8-A 7369009 - INFO@GETAPETSTORE.NET WWW.GETAPETSTORE.NET Resida woonmagazine
11/28/12 3:51 PM
Licht
Van oud naar nieuw
Het tweede leven van een lampenkap Het maken en herstellen van lampenkappen is een vak. Binnenhuisarchitect Karin Henken is erin gespecialiseerd. In haar atelier op Saliña verricht ze wonderen met oude kappen. Resida ging er met de camera langs. Kijk mee hoe een smoezelig kapje verandert in een vrolijke roze lichtobject. Lampenkappen met gaten, scheuren of meters plakband. Vervormde kappen, vieze vage vlekken en zelfs een kap met een nestje kakkerlakken: karin Henken van de inrichterij heeft het de afgelopen jaren allemaal voorbij zien komen. in haar atelier op Saliña – boven bij de arend – repareert en restaureert ze lampenkappen in alle soorten en maten. En hoe groter het drama, hoe leuker ze het vindt. “als een kap totaal vies is of helemaal in elkaar gestort… dat is het mooiste. dat je daar dan weer een fantastische nieuwe kap van maakt.” Wij keken mee hoe ze dat voor elkaar krijgt.
3. COPY-PASTE
de oude kap wordt platgelegd en nagetekend op stevige kunststof kappenfolie. deze is aan één kant voorzien van een zelfklevende lijmlaag. de kappenfolie vormt de basis. Het zorgt voor de vorm en de stevigheid.
6. AFWERKING
daarna volgt de finishing touch. de randen aan de boven- en onderzijde krijgen een subtiel zelfklevend textielrandje. dat is er overigens ook in verschillende kleuren. Een klein labeltje aan de binnenkant met de signatuur van karin maakt het af.
4. DE BEKLEDING
dan is het de beurt aan de stof. Met een roller wordt deze stevig vastgedrukt op de zelfklevende kappenfolie en daarna strak aan de randen afgeknipt. alle textiel is geschikt voor een kap. Zelfs behang of drukwerk kan worden gebruikt.
1. HET ORIGINEEL
deze kap kende betere tijden. Boven is hij losgekomen van het frame en er zitten vlekken op. Het is een beetje saai, smoezelig ding geworden. krijgt een hele nieuwe, roze jas.
2. DEMONTEREN
Eerst wordt de oude kap zorgvuldig uit elkaar gehaald. dat is belangrijk omdat deze als mal wordt gebruikt voor de nieuwe. als het even kan behoudt karin het ijzeren frame van de oude kap. anders is er in het atelier een ruime voorraad nieuwe frames.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
7. EINDRESULTAAT
5. MONTAGE
de randen van de kap worden daarna voorzien van dubbelzijdig tape waarmee de kap aan zichzelf en aan het frame wordt vastgeplakt. Met wasknijpers worden de onderdelen eerst gepositioneerd. Er wordt net zolang geschoven tot het perfect zit.
Het vieze ding uit het begin is veranderd in een vrolijk frisse kap die nieuw elan geeft aan de lampvoet. Een ‘herkapping’ als deze kost – afhankelijk van vorm, grootte en stof – tussen 80 en 125 gulden. dat is vergelijkbaar met een nieuwe, een stuk exclusiever en… made in Curaçao.
De Inrichterij Lindberghweg 1 (boven bij De Arend) Tel. 525-4238
33
11/28/12 3:51 PM
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:51 PM
Gallery Het werk van Evelien Sipkes
Perfectie tot in de details Kunsthistorica Josée Thissen bekijkt voor Resida hoe het werk van lokale kunstenaars bij de mensen thuis staat of hangt. Dit keer de kunstwerken van Evelien Sipkes. Door Josée Thissen-Rojer | Fotografie Hugo de Klerk
“Het is zo fijntjes en met zoveel liefde en geduld gemaakt… bijna magisch.” Het beeldje ‘Preoccupied’ in het huis van Ellen Elings (2008, ijzerdraad en porselein, hoogte 13 cm, doorsnede 9 cm)
kunstenares Evelien Sipkes (amsterdam, 1955) is vooral bekend om haar prachtige sieraden van materialen als zijde, keramiek en ijzer. Maar haar sierobjecten voor in huis zijn net zo bijzonder. Haar werk oogt op het eerste gezicht sereen en eenvoudig, maar bij een tweede inspectie wordt duidelijk hoe complex het is. En hoe volmaakt de onderdelen in en bij elkaar passen. alles is, tot in detail, perfect uitgewerkt.
Preoccupied
We gaan een beeldje van Evelien bekijken bij Ellen Elings thuis. Het min of meer eivormige beeldje is uit de serie 'under waterthoughts' uit 2008. Het is samengesteld uit ijzerdraad en fragiele porseleinen ringen, kralen en schijfjes. door het kleine formaat heeft het een lieflijke uitstraling, alsof het een kwetsbaar zee-beestje is. Evelien over dit werk: “Gewoonlijk denk ik alles van tevoren uit en werk ik volgens een plan. Maar dit werk kwam gaandeweg tot stand. Toen ik ermee bezig was, ging al mijn aandacht ernaartoe. daarom heb ik het de titel 'Preoccupied' gegeven.”
Jan kocht het indertijd op een solo-tentoonstelling in Mon art Gallery. "ik werd erdoor getroffen", zegt hij. Hij heeft veel waardering voor al het werk van Evelien, maar dit sprong er voor hem echt uit: "Het hout is in zijn natuurlijke staat gelaten. de bewerking door Evelien is heel subtiel, maar wél wat het voor mij boeiend maakt." Evelien zegt er zelf over: "Voor de opbouw van mijn werk hanteer ik mathematische structuren die je ook in de natuur terug vindt. alles, leven en groei, voltrekt zich volgens bepaalde patronen. Maar er komt altijd een moment dat een patroon wordt doorbroken. Er volgt dan een periode van aanpassing. dat vind ik het moment waarin interessante dingen gebeuren. dát is wat mij boeit en inspireert." Meer informatie over het werk van Evelien Sipkes op www.eveliensipkes.com
dit beeldje is een van de lievelingskunstwerken die Ellen bezit. Ze legt uit waarom de kunst van Evelien haar zo boeit: “Evelien gebruikt hele mooie kleuren en vormen en maakt kleine, organische objecten. Ondanks dat ze totaal verschillende materialen combineert, maakt ze er een mooi, kunstzinnig geheel van. Haar werk is zo fijntjes en ze werkt met zoveel liefde en geduld. Ze is een goede kunstenares en ik vind het bijna magisch wat ze maakt.”
Male
in het huis van Jan Gilbert vinden we in de woonkamer een wandobject van Evelien in hout. Het werk draagt de titel 'Male' en is 41 cm hoog. in de lijnen van het hout is, door een speling van de natuur, de contouren van een gezicht te zien. Evelien vond het stuk hout op het terrein rond haar huis en vermoedt dat het bij de bouw als 'onbruikbaar' is weggegooid. Ze neemt de vondst mee naar haar atelier. daar laat ze het hout onbewerkt maar combineert het op geraffineerde wijze met ijzeren vormen die de natuurlijke lijnen benadrukken.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
Het werk ‘Male’ aan de wand bij Jan Gilbert thuis (2010, hout en ijzer, 41 x 9 x 4 cm)
35
11/28/12 3:51 PM
House & Leisure
ENERGY CORNER
Nieuw licht op leds Elektriciteit, we gebruiken het allemaal. En we willen er allemaal op besparen. Hans van der Gulik van Dynaf Energetic Solutions adviseert bedrijven en particulieren over het terugdringen van hun stroomverbruik. In Resida bespreekt hij ieder nummer een slimme oplossing daarvoor. Werkt het eigenlijk wel? Dit keer: led-lampen.
Volgens recente berichten gaat de huidige generatie minimaal 35.000 uur mee. Bij normaal gebruik is dat al snel tien jaar. Vanwege de hoge aanschafprijs is dat een belangrijk aspect. Andere voordelen zijn dat led-lampen in een normaal armatuur passen en zelfs met een dimmer gebruikt kunnen worden.
KEERZIJDE
Door Hans van der Gulik
Led is een afkorting van Light Emiting Diode. Leds staan bekend om hun duurzaamheid. Ze hebben geen kwetsbare gloeidraden en wekken maar weinig warmte op.
Since 1962 De eerste led-lichtbronnen dateren uit 1962. Toen werd al voorspeld dat het dé verlichting van de toekomst zou worden. Toch duurde het nog vijftig jaar voor de vele nadelen waren opgelost. Zo was het lange tijd lastig om de ‘warme’ kleur van een gezellige gloeilamp te maken. Tegenwoordig kan dat wel, dankzij speciale coatings. Een ander veel geroemd punt is dat led-lampen een veel hogere levensduur hebben.
Toch zijn er niet alleen maar voordelen. Om een led te laten branden op 127 of 220V, moet deze spanning eerst omlaag worden gebracht naar 1,5V. Om dat te bereiken wordt een omvormer toegepast. Deze zit meestal in de lampfitting. Een nadeel is dat de omvormer warmte produceert. Het vroegtijdig defect raken van led-lampen komt meestal door problemen met deze schakeling. Om die reden is het belangrijk dat led-lampen zichzelf voldoende ventileren. Een ander minpunt van de led-lamp is dat hij in de loop der branduren minder licht gaat produceren: de lichtopbrengst is dus niet constant over die 35.000 uur. Hans van der Gulik is energie-specialist bij Dynaf, S.B.N. van Staverenweg 2, tel. 736-3299, www.dynaf.com
FOR A GREAT DEAL ON FENCE PANELS!
Now starting at
Nafl 190,Includes
1 Free post and
mounting accesories with every panel
We Serve The Entire Caribbean www.Caribbeanfence.com Sales@Caribbeanfence.com Heintje Kool Z/N Phone: 8681419 Open Mon-Fri 8:00 - 12:00 And 1:00 - 5:00 36
121308 Resida 12.indb 1
Resida woonmagazine
11/28/12 3:51 PM
House & Leisure
Pets & Care
Catnip brengt katten in extase Catnip is een mintachtige plant uit de familie der Labiatae. Je kunt het kweken als plantje, maar het zit ook gedroogd in kattenspeeltjes en kussentjes. Poezen zijn er dol op en een enkeling gaat er helemaal van uit zijn dak. Is het kattendrugs? De meest gestelde vragen over Catnip ofwel Kattenkruid: Door Andrew Berry
Hoe werkt Catnip? Het werkzame bestanddeel in Catnip is de olie Nepetalactone. Katten hebben daar in hun hersens een speciale receptor voor. De stof bootst de effecten na van een feromoon. Wanneer katten Catnip ruiken, verandert hun gedrag. Ze gaan snuiven, likken en kauwen van de plant, met hun kop schudden of simpelweg lekker op hun rug liggen met hun pootjes in de lucht. Deze psychoseksuele reactie duurt vijf tot vijftien minuten. Daarna kan de reactie gedurende ten minste een uur niet opnieuw worden opgeroepen.
Mijn kitten heeft geen belangstelling voor Catnip-speelgoed. Is dat normaal? Ja, vooral als een kitten minder dan drie maanden oud is. Zeer jonge en senior katten reageren niet of nauwelijks op Catnip. Tien tot dertig procent reageert er sowieso niet op: de gevoeligheid voor Catnip is namelijk erfelijk. Sommige katten zijn genetisch ‘geprogrammeerd’ om te reageren op Catnip, sommige niet. Eigenlijk net zoals bij mensen en alcohol.
Mijn kat is er helemaal gek op, is dat gevaarlijk? Katten zijn uniek in hun reactie op Catnip. Sommige reageren er heel dramatisch op. Ze gaan rollen, likken, wrijven, kwijlen, springen, rennen, grommen, worden opgewonden of hyperactief, speels, gaan meer dan normaal miauwen. Andere katten worden zeer passief na blootstelling. Ondanks het soms vreemde en vaak amusante gedrag, is Catnip volledig onschadelijk voor katten. Alleen als ze een grote hoeveelheden verse Catnip eten, kan de kat wat braken of diarree krijgen. Als uw kat dit ervaart, beperk het gebruik van Catnip een beetje. Geniet, maar Catnip met mate.
Wist u dat… Ook grotere katten zoals de rode lynx, lynx, de tijger en de leeuw dol zijn op Catnip? Andrew Berry is van dierenwinkel Get-A-Pet, Rooi Catootjeweg 8-A, tel. 736-9009, www.getapetstore.net
GROENE VINGERS
Het cadeautje van de orchidee Sommige mensen maken magic met hun planten. Met tender love and care veranderen ze hun tuin in een groen paradijs. Zoals Renola Castillo Casimiri uit Sunset Heights. “Mijn hobby is planten verzorgen”, zegt Renola. Ze loopt door de groene oase rondom haar huis. Als ze niet werkt in haar baan als nurse, spendeert ze een groot deel van haar tijd bij haar planten. “Ik ben geboren in de maand van de bloemen. Als kind was ik al dol op planten." Twaalf jaar geleden verhuisde
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
ze met haar gezin naar een nieuw huis op Sunset Heights. Daar wilde ze haar droomtuin realiseren, maar met het beschikbare budget duurde dat te lang. Daarom nam ze een tweede baantje bij Domino’s Pizza; het extra inkomen daaruit werd in de tuin geïnvesteerd. Het resultaat na twaalf jaar werken is een groen paradijs waar je niet uitgekeken raakt. Ze zit vaak met een bakje koffie of een beetje juice te genieten van haar planten. “Dan krijg ik een trankilidat enorme.” De grootste passie heeft Renola voor orchideeën, in haar tuin staan er zeker 350. Ze is al twintig jaar een trouw lid van de orchideeënclub. “Ik hou van allemaal. Als je zegt: orchidee, dan ben ik er dol op. Ik zet ze meestal in houtskool en geef ze om de dag water. Het mooiste? Als je ze goed verzorgt krijg je een cadeautje… de bloem. Met die van de Phalaenopsis als mooisten.” Renola schat dat ze per dag als snel 2,5 uur in haar tuin doorbrengt. “Als ik met mijn planten werk, krijg ik een vorm van rust met mezelf. Alle stress gaat dan weg. Ik ben ook altijd dezelfde persoon, altijd. Dat komt door mijn tuin.”
37
11/28/12 3:51 PM
Architectuur
Hoogtepunt van lokale architectuur: het ‘oliedorp’
DE VERGETEN SCHOONHEDEN VAN JULIANADORP In het eerste jaar van bewoning (1948) was Julianadorp nog kaal. Er werden geen hekken geplaatst, wel zijn er heggetjes te zien tussen de kavels.
Wie tegenwoordig door Julianadorp rijdt, ziet de meeste huizen achter dichte begroeiing, hoge muren en hekken. in de jaren vijftig was de wijk helemaal open en had je vrij zicht op de unieke tropische villa’s. architect Ronald Gill noemt Julianadorp zelfs een hoogtepunt van de lokale architectuur. Elly Biesters wandelde met hem door de wijk. Tekst Elly Biesters Het zag er hier ooit heel anders uit. Heel Julianadorp was een resort met een slagboom. Tuinmuren en hoge hekken waren er niet of nauwelijks: alles was ruim en open opgezet. koel, stijlvol en luchtig. architect dr. ir. Ronald Gill maakte een studie van de architectuur op Curaçao, met bijzondere aandacht voor Julianadorp. Op de koffie aan de Bosweg in het ‘oliedorp’ concludeert hij dat “Julianadorp een voorlopig hoogtepunt is in de ontwikkeling van de tropische woningarchitectuur op Curaçao”. Op deze luchtfoto is goed te zien dat de huizen allemaal perfect op de wind zijn gelegd. Toen de wijk werd ontworpen was er nog geen airco. (foto: Bea Moedt)
NEdERLaNd iN dE TROPEN “ik wil het graag vanaf het begin vertellen”, zegt Gill, terwijl hij zijn laptop met een powerpoint-presentatie op tafel zet. Ook klapt hij een oude bouwtekening van Julianadorp open. “Vijftien jaar geleden heb ik voor het Curaçaosch Museum een lezing gehouden
over de ontwikkeling van de lokale architectuur. daar was zoveel belangstelling voor dat ik besloot om een boek te schrijven over een eeuw architectuur op Curaçao.”
HET RaadSEL VaN CuRaÇaO Gill dook in de archieven en is veel te weten gekomen. Hij vertelt over het begin van de vorige eeuw, toen het economisch niet al te best ging met Curaçao. Er werd wat geld verdiend met de export van strohoeden, de verkoop van geitenvellen en wat zout. Een Nederlands kamerlid dat begin vorige eeuw het eiland bezocht zei het “een raadsel te vinden hoe het merendeel van de bevolking het leven kan rekken.” Gill: “Er gloorde hoop toen de olie-industrie zich op Curaçao vestigde. in 1915 werd op de isla, het schiereiland van plantage asiento in het Schottegat, begonnen met de aanleg van een olieraffinaderij. in 1916 was de oprichting van de Curaçaosche Petroleum Maatschappij (CPM) een feit, later ging dat op in Shell. Om het personeel te huisvesten werden er bungalows en etagewoningen gebouwd op het dichtbij gelegen eiland Negropont. Voor een deel waren dat portieketagewoningen die precies leken op de portiekflats in Nederland. Een stukje Nederland in de tropen.”
GROOT PiSCadERa de Great depression uit de jaren dertig was ook voelbaar op Curaçao. Er werden massaal arbeiders ontslagen. Maar na enige tijd kroop de raffinaderij weer uit het dal en was er nieuw personeel nodig. Voor hen werden er twee nieuwe wijken gebouwd: Groot Piscadera en Emmastad. Gill: “deze woonenclaves waren een feilloze afspiegeling van de hiërarchie binnen de Shell. Je ziet dat heel duidelijk in Emmastad: aan het Beatrixplein staat de
38
121308 Resida 12.indb 24
Resida woonmagazine
11/28/12 3:52 PM
Architectuur
directeurswoning. daarachter vind je de huizen van het hoger management en weer verder het midden management.” Shell nam voor Emmastad een indische architect in de arm, Richard Schoemaker. in 1933 kwam hij naar Curaçao en ging aan de slag. de huizen in Emmastad hebben duidelijk indische invloeden en in de buitenwijken van djokjakarta staan exact dezelfde huizen als in Emmastad.
Detail van een oude directiewoning. De huizen waren een afspiegeling van de hiërarchie binnen Shell. Alleen de directiewoningen hadden dakpannen.
De huizen voor het lagere kader blinken uit door sympathieke eenvoud.
De huizen waren een afspiegeling van de hiërarchie binnen Shell GROTE PLaNNEN Omdat het aantal werknemers bleef groeien, werd Groot Piscadera uitgebouwd tot Julianadorp, naar een ontwerp van kees Bakker. Bakker was de schoonzoon van de directeur van de dienst van Openbare Werken (d.O.W). die had zijn schoonzoon in 1939 naar Curaçao laten komen om mee te werken aan een stedenbouwkundig plan voor Curaçao. Bakker werkte zo’n vijf jaar voor d.O.W., waarna hij overstapte naar het bouwbureau van de Shell. daar kreeg hij de opdracht om Julianadorp te ontwerpen. Bakker trof drie heuveltjes aan en besloot Julianadorp op die heuvels te bouwen. Compacte hoogbouw zoals aan de Ficusweg op Groot Piscadera wilde hij niet. Het moest een meer open, tropisch karakter krijgen. En dat is hem, volgens Gill, meer dan gelukt. de huizen hebben allemaal een perfecte windligging. Ventilatie is hier erg belangrijk, en Bakker hield daar goed rekening mee. de huizen in Julianadorp zijn daardoor ruim en koel. “Maar”, zegt Gill, “deze huizen waren bedoeld voor de personeelsleden die het gemaakt hadden binnen Shell. Je begon in Negropont of Groot kwartier en als je opklom verhuisde je via Emmastad naar Julianadorp. Je verhuisde mee met de functie die je had.”
PaSSaaTWiNd Gill wijst op een opengevouwen plattegrond. “de huizen liggen als puzzelstukjes verstrooid over de drie heuveltjes. Ze zijn allemaal perfect georiënteerd Het buitenleven staat centraal. De royale porch slingert zich om het hele huis.
Julianadorp is ruim opgezet. Links is nog een restant te zien van de oorspronkelijke trottoirs.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 25
39
11/28/12 3:52 PM
Architectuur
Ruime overstekken en juist geplaatste luifels, glas en shutters zorgen voor koelte in ieder huis.
op de wind. Dat was zeker toen erg belangrijk omdat er nog geen airco’s waren. De bewoners zetten ‘s nachts hun ramen open en genoten van de koele tropenbries. Om maximale wind te vangen, werden er geen of slechts lage muren om de huizen gebouwd, zoals op de oude luchtfoto is te zien. De wijk had daardoor een heel open en toegankelijk karakter. Door nieuwbouw, het uitbundige groen en de inmiddels rijkelijk aanwezige tuinmuren, is er van dat open karakter nu weinig meer over.
De huizen in Julianadorp hebben allemaal een perfecte windligging Bakker heeft ook heel goed gekeken naar de afwatering. Gill: “Julianadorp heeft een perfect afwateringssysteem. Ook daarom werd er veel ruimte gelaten tussen de woningen. Helaas is er eind jaren vijftig veel bijgebouwd tussen de Rondweg en de Veldweg,
waardoor de oorspronkelijke waterloop is verstoord.” Wijzend op de Rondweg en de Veldweg zegt Gill dat mensen het dorp soms ervaren als een doolhof. “Je moet het even door hebben.”
Passantensamenleving De bewoners van Julianadorp mengden niet al te zeer met de lokale bevolking. Het dorp was afgesloten met een slagboom en een wildrooster tegen geiten. Of de bewoners onderling een warme relatie hadden vertelt de geschiedenis niet. Er zal, net zoals in veel woonwijken, vast wel geroddel en gedoe zijn geweest, zegt Gill: “Maar Julianadorp was een typische ‘passantensamenleving’. Na een paar jaar ging je weer terug
Deze bungalows zijn eind jaren vijftig in Julianadorp bijgebouwd en passen eigenlijk niet in de opzet van het dorp zoals Kees Bakker het beoogde. 40
121308 Resida 12.indb 26
Resida woonmagazine
11/28/12 3:52 PM
Architectuur
naar Europa. in Emmastad werd daar zelfs rekening meegehouden, op de plattegronden van de huizen werden speciale ‘kofferkamers’ getekend.” Na de oplevering van de huizen begin jaren vijftig kregen alle bewoners ieder een paar bomen waaronder een lamoenchi, een barba di yònkuman, een wilde amandel en een australische den. “die den is heel karakteristiek voor Julianadorp”, vindt Gill. “Hij steekt nog op veel plekken schuin omhoog boven de rode pannendaken uit. Je ziet Julianadorp daardoor al van ver al liggen.”
BEdREiGiNG Helaas wordt de unieke identiteit van Julianadorp bedreigd door goedbedoelde maar niet altijd even goed gelukte aan- en bijbouw. de open tuinen rondom de huizen hebben plaatsgemaakt voor hoge hekken en muren met prikkeldraad. Het aanzicht en de samenhang van het dorp is daarmee verloren gegaan. “Omdat het dorp zo ruim is opgezet, wordt er erg makkelijk iets nieuws neergekwakt”, zegt Gill, doelend op woonparkjes als Juliana Residence en Oleander Residence. “Juist de ruime opzet maakt Julianadorp kwetsbaar. Het veel compactere Emmastad heeft daar minder last van. ik hou mijn hart altijd vast als ik zie dat weer een stukje veld wordt schoongeveegd in het dorp: wat gaat daar komen?” Gill vindt dat de twee oliedorpen stedenbouwkundige monumenten moeten worden. “Het zou mooi zijn om het allemaal zoveel mogelijk te behouden, maar dan moeten er stedenbouwkundige richtlijnen
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 27
komen”. Ook pleit Gill voor een soort van architectenwinkel, waar bewoners die iets willen aan- of bijbouwen, advies kunnen krijgen.
ETaLaGE Bakker heeft een mooi staaltje tropische woningbouw achtergelaten, constateert Ronald Gill, als hij zijn kaart in de wind probeert in te klappen. “En Shell heeft, met de bouw van personeelswoningen in de oliedorpen onbewust een etalage achtergelaten waarin de ontwikkeling van de woningarchitectuur op dit eiland mooi zichtbaar is geworden.” de ontwikkelingsgeschiedenis van Julianadorp en de overige Shell-wijken is na te slaan in het boek ´Een Eeuw architectuur op Curaçao´ van Ronald Gill, verkrijgbaar bij Mensing´s Caminada en Bruna.
Door de strategische ligging van elk huis kan de wind er ongehinderd doorheen blazen.
De woningen liggen als puzzelstukjes uitgestrooid over drie heuveltjes. Op deze vroege foto is dat goed te zien.
41
11/28/12 3:52 PM
Tekst en beeld Ghislaine Cals
Plantage op Bonaire al vier generaties in de familie
Ellen Herrera Cochrane. In 1984 besloot ze zich over het (toen vervallen) kunuku Rooi Lamoenchi te ontfermen.
In een afgelegen gebied op Bonaire ligt kunuku Rooi Lamoenchi uit 1890. Door de jaren maakte het plantagehuis periodes mee van bloei maar ook van verval. Nu staat het er mooi bij, dankzij de inspanningen van Ellen Herrera Cochrane, de achterkleindochter van de eerste eigenaar. Met haar spraken we over het bewogen leven van haar familiebezit. De rit naar de kunuku Rooi Lamoenchi begint al bijzonder. We moeten eigenaresse Ellen Herrera Cochrane thuis ophalen omdat haar auto bij de garage is. Zo rijden we samen naar de voormalige plantage, wat nu natuurpark Rooi Lamoenchi is. Ellen vertelt over een droom die ze lang geleden had waarin ze een opdracht van God kreeg. Pas later, door een boek wat ze las, begreep ze deze droom: het was haar taak om het stukje geschiedenis van de kunuku’s op Bonaire levend te houden en over te dragen. Familiebezit De voormalige aloë-veraplantage Rooi Lamoenchi ligt ten oosten van
Het bewogen leven van Rooi Lamoenchi Kralendijk, helemaal voorbij Nikiboko. Het terrein werd in 1890 gekocht door de overgrootvader van Ellen, en is sindsdien in de familie gebleven. Dat klinkt overigens mooier dan het is, want het landhuis heeft een bewogen geschiedenis. Over de jaren hebben verval en wederopbouw elkaar hier afgewisseld. Sinds Ellen zich er in 1984 over ontfermde, gaat het weer goed met het huis. Renovatie in etappes Ellens overgrootvader overleed in 1905. Zijn twee zonen – waaronder de opa van Ellen - namen de plantage over, maar zonder veel succes. Opa vertrok daarop met zijn gezin naar Nederland. Na de tweede wereldoorlog keerde de vader van Ellen terug naar Bonaire. Hij kocht de plantage van zijn broers en zussen en legde zijn ziel en zaligheid in het opknappen ervan. Toen hij daar vanwege zijn leeftijd en gezondheid mee moest stoppen, raakte de plantage verwilderd. Tot Ellen in 1984 besloot om zich vanuit Nederland op Bonaire te vestigen en de kunuku over te nemen. Zo kon ze haar droom realiseren: het plantagehuis in de oude staat herstellen. Dat heeft haar uiteindelijk 26 jaar gekost.
Hadrei dilanti Het plantagehuis is volledig in oude stijl gerestaureerd. Een bescheiden concessie is dat van de oude voorkamer, de ‘hadrei dilanti’, een porch is gemaakt, waardoor het huis lichter en luchtiger is geworden. Een andere concessie is dat een kleine kamer tot badkamer is omgebouwd. De kapstok die hier ooit hing voor hoeden en hoofddoeken is verdwenen, maar van losse takken heeft Ellen zelf een nieuwe gemaakt. Lessenaarsdak We krijgen een uitgebreide rondleiding door het huis, met de zitkamer als het centrale deel. Het is de grootste en hoogste kamer, met een zadeldak. De andere kamers hebben een schuin aflopend lessenaarsdak. Dat de mensen vroeger slim bouwden, zie je aan het feit dat alle deuren en ramen tegenover elkaar zijn geplaatst: de wind waait er lekker doorheen. De slaapkamers waren altijd aan de oostzijde die door de noordoostpassaat ’s nachts het beste wordt gekoeld. De keuken is juist aan de westzijde, zodat de rook en kookluchten van het huis weg kunnen waaien. Familieportretten Op een tafeltje binnen staat een verzameling fotolijstjes met portretten van de familieleden die een rol speelden in de geschiedenis van dit huis. De overgrootvader die het huis heeft laten bouwen, de grootvader die het overnam, zijn vrouw, Ellens vader… Ze vertelt met verve over de familiegeschiedenis, vol bijzondere anekdotes. Als we de slaapkamers en het kleine keukentje met ontbijtkamertje hebben bekeken, lopen we weer naar buiten. Op de plek waar eerst de kookketels voor de aloë vera stonden, zijn nu twee terrasjes gebouwd. Ook de mooie, statige oude poort is een oude luister hersteld. Zeer fraai en sierlijk…
42
121308 Resida 12.indb 1
Resida woonmagazine
11/28/12 3:52 PM
Bonaire
De aanbouw, Heaven’s Foretaste. Het is te huur voor groepen of als retraite voor de kerk.
Retraiteplek Buiten vertelt Ellen over een tweede visioen dat ze kreeg: hier een retraiteplek maken voor de kerken van Bonaire, geïnspireerd door het boek ‘The Treasure Principle’. Ze kreeg een duidelijke ingeving hoe de plek eruit moest zien en vond een christelijke architect, Andre Martina van OTA (Outstanding Team Achievements) die het ontwerp maakte en het bouwtraject met haar heeft doorlopen. Het nieuwe gebouw – Heaven’s Foretaste - is compleet in stijl met het plantagehuis: het is een mooie, half open ruimte die door kerken, bedrijven of andere organisaties gebruikt kan worden voor retraites, vergaderingen, trainingen, seminars, teambuilding en workshops. Ellen staat open voor iedereen die hier iets wil organiseren. Ze gaat er ook zelf activiteiten als seminars en workshops organiseren. De officiële opening vindt binnenkort plaats. Zonnestroom Als we vragen waar de pijpjes voor dienen die uitsteken bij de religieuze muurschilderingen zegt ze: “Die zijn
voor de elektriciteitsvoorziening in dit gebouw”. Dat moet dan, net als bij het plantagehuis, via zonnepanelen, want door de afgelegen ligging is het gebouw niet op het elektriciteitsnet aangesloten. De twee zonnepanelen die er nu zijn heeft Ellen vijftien jaar geleden via een kortingsactie uit Nederland kunnen aanschaffen; ze werden toen voor 75% gesubsidieerd. Ze vond elektriciteit eerst helemaal niet passen bij het huis. Ze deed alles met olielampjes. Op aandringen van haar zus schreef ze toch in voor de zonnepanelen. Tot op de dag van vandaag is ze dankbaar dat ze de panelen met zo’n grote korting heeft kunnen aanschaffen.
en sereen. Om dit te onderstrepen citeert Ellen uit haar hoofd het sonnet ‘Avond’ van Willem Kloos. Dat past niet alleen perfect bij de avondschemering die inzet, maar ook bij het dilemma van veel mensen tegenwoordig om rust in hun hart te vinden. Tijd doorbrengen op Rooi Lamoenchi helpt daar zeker bij.
Het landhuis heeft een bewogen geschiedenis Rondleidingen op verzoek Net als haar overgrootvader woont ze zelf niet echt op Rooi Lamoenchi. Ze komt er vooral in de weekenden, soms met gasten en slaapt er alleen als er bezoek is. Ze is er wel zeer regelmatig te vinden, ook voor de rondleidingen die ze op verzoek organiseert. Als we Ellen vragen waar ze het allemaal van doet, het onderhoud van de plantage en alles wat er steeds aan opgeknapt of vervangen moet worden, zegt ze: “Van mijn pensioentje en de inkomsten van de rondleidingen. Ik weet ook niet hoe ik het doe, maar God geeft me steeds weer de kracht en middelen om verder te gaan”. Wat een inspirerende vrouw, wat een inspirerende plek, zo weids en rustig De authentieke kapstok voor hoeden en hoofddoeken is verdwenen. Met takken is een alternatief gemaakt.
De portretten van de familieleden die een rol speelden in de geschiedenis van Rooi Lamoenchi. Het huis anno nu, na 26 jaar opknappen door de achterkleindochter van de eerste eigenaar.
Rondleidingen Rondleidingen op Rooi Lamoenchi kunnen op afspraak worden gegeven. Prijs $21,- p.p. ; kinderen tot 6 gratis; kinderen 6-12 halve prijs. Voor meer informatie: 717-8489 of 540-9800
43
121308 Resida 12.indb 2
11/28/12 3:52 PM
Rubriek...
H uis & R echt André Small en Johanneke Schelling kijken terug op tien jaar SMS Advocaten
De lessen van tien jaar rechtszaken In september 2012 vierde SMS Advocaten haar 10-jarig jubileum. Het kantoor in Mahaai heeft zich onder meer gespecialiseerd op het gebied van bouwrecht. Met de advocaten André Small en Johanneke Schelling kijken we terug op tien jaar bouwrecht. “De meeste rechtszaken gaan over geld, de afwerkingen en meer- of minderwerk”.
Door Hugo de Klerk André Small is een van de advocaten die tien jaar geleden SMS oprichtte. Binnen het kantoor zijn hij en mr Johanneke Schelling de advocaten die zich toeleggen op het gebied van bouwrecht. Met André en Johanneke blikken we terug naar de afgelopen tien jaar. Al tien jaar lang zijn jullie betrokken bij rechtszaken over bouwkwesties. Waar gingen de zaken zoal over? André Small: “Ze gaan eigenlijk steeds over dezelfde dingen: betalingen, de afwerkingen en meer- of minderwerk. Vaak zijn dat problemen die ontstaan tijdens de afronding en oplevering”. Wat waren de meest voorkomende problemen? Johanneke Schelling: “Er zijn vooral veel problemen geweest met voorschotten en aanbetalingen. Het meest schrijnende geval was een dame die een huis liet bouwen van drie ton. Een groot deel daarvan had ze zelf bij elkaar gespaard. Haar aannemer wilde pas beginnen als ze een ton vooruit zou betalen; daar gebruikte ze haar spaargeld voor. Toen het halverwege de bouw ging regenen, begon het huis te verzakken en stortte daarna helemaal in. De aannemer en haar spaargeld bleken vervolgens verdwenen. Regel 1 is daarom: betaal nooit, nooit, nooit zomaar vooruit. Als de aannemer wil dat jij de bouwmaterialen betaalt, ga dan mee om deze zelf te voldoen. Of schrijf een cheque op naam van de leverancier. Betaal nooit iets zonder bonnen en zorg dat je altijd geld vrijhoudt om deskundigen in te huren als er toch problemen ontstaan.”
Soms zijn mensen te goed van vertrouwen, weet mr Johanneke Schelling: “Als een ‘aannemer’ geen personeel heeft, geen eigen machines, geen pand en geen auto’s... als hij eist dat jij alles vooruit betaalt... dan voel je al dat het niet goed zit.”
44
121308 Resida 12.indb 1
Waar gaat het nog meer mis? André: Er wordt bijvoorbeeld vaak te gemakkelijk omgegaan met de keuze voor een aannemer, ontwerper of projectbegeleider. Soms laat een opdrachtgever zich leiden door een mooi verhaal of een onwaarschijnlijke prijs. De les hier is dat je veel zorg moet besteden aan de keuze van de mensen die je bij de uitvoering betrekt. Kijk of de aannemer aangesloten is bij de aannemersvereniging. Vraag referenties bij hem op en trek deze ook echt na. Vraag de aannemer naar zijn plan van aanpak, vraag wat hij zelf gaat doen en wat hij door onderaannemers laat uitvoeren en door wie. Daarmee krijg je al een idee of het een professioneel bedrijf is.” Waaraan kun je dan zien dat het niet goed zit? Johanneke: “Het zit vaak in kleine dingen. Als een aannemer geen personeel heeft, geen eigen machines, geen bedrijfspand en geen auto’s... als hij alleen wil beginnen wanneer jij een voorschot betaalt... dan voel je al dat het niet helemaal goed zit.” André: “Er zijn charlatans in de bouw die met een mooi verhaal geld lospraten. En denk niet dat het jou niet kan gebeuren. De afgelopen tien jaar hebben we hier gezien dat het iedereen kan overkomen. Van hoog tot laag, van arm tot rijk.” Zijn de opdrachtgevers wel altijd lieverdjes? Johanneke: “O nee, aannemers en andere partijen die bij de bouw betrokken zijn worden evengoed bedonderd en zijn soms ook te goedgelovig. We hebben een aannemer als cliënt gehad met een opdrachtgever die maar niet betaalde. Die had daar steeds een prachtig verhaal bij... dat hij aandelen moest verkopen maar moest wachten tot de koers gunstig was en dergelijke. En dat hij de aannemer extra zou betalen als deze zou doorbouwen. Of de opdrachtgever die in zijn huis een wijnrek liet timmeren. Toen het klaar was heeft hij geteld dat het aantal gebruikte spijkers niet klopte met de tekening. Daarop vroeg hij op hoge toon korting.”
Resida woonmagazine
11/28/12 3:53 PM
Huis en Recht
Ontstaan veel rechtszaken vanuit principes en trots? Johanneke: “Ja. dan vindt een van de partijen dat hij gelijk heeft en wil dat door de rechtbank bevestigd zien. We hebben hier wel eens mensen die een huis laten bouwen van drie ton en naar de rechter willen met een geschil over 8.000 gulden… Gewoon om hun gelijk te halen.” andré: “Terwijl het in die gevallen echt verstandiger is om een regeling te treffen en de strijdbijl te begraven. Maar dat is lastig als het een principekwestie wordt. Principes kosten altijd geld.” In de VS en Europa worden geschillen vaak opgelost met mediation. Hoe zit dat hier? andré: “Bij mediation gaan de partijen om tafel zitten met een onafhankelijke bemiddelaar, een soort referee (meestal een advocaat, red). Het doel is om samen een oplossing te bereiken. Maar op Curaçao werkt dat nog niet echt. Mediation is voor veel mensen een onbekend gebied en het liefst willen ze ‘hun gelijk halen’ bij de rechter.” Johanneke: “Soms is een cliënt ten onrechte overtuigd van ‘zijn gelijk’ en moeten wij hem vertellen dat hij het bij het verkeerde eind heeft. dat is weleens lastig. Soms denken ze het beter te weten en willen ze persé naar de rechter." Zeggen jullie wel eens ‘nee’ tegen een zaak? andré: “Natuurlijk. Bijvoorbeeld als we geen geloof hebben in het verhaal van de cliënt. Of als een zaak echt kansloos is.” Johanneke: “Het ergste vind ik als een cliënt zaken voor ons achterhoudt die tijdens de zitting ineens naar voren komen. ik heb wel eens in de rechtbank gestaan met het gevoel van: waar is dat gat hier, dan kan ik er even in wegzakken…” Is er veel veranderd in tien jaar? Johanneke: “Sinds begin dit jaar is er nieuw bouwrecht van toepassing dat een aantal problemen oplost. Zo is nu wettelijk geregeld dat een aannemer in bepaalde gevallen geen voorschot meer mag vragen. Ook is de overheid via de ROP (voorheen dROV, red) veel meer gaan controleren en handhaven. de wildgroei is een stuk teruggedrongen.” andré: “Je ziet ook dat het aantal rechtszaken in tien jaar tijd niet schrikbarend is toegenomen, ondanks dat de economie is gegroeid.“
Mr André Small is één van de oprichters van SMS. “Het is vooral leuk als het lukt om partijen dichter bij elkaar te brengen. Dat ze een goede oplossing vinden en daarna weer gaan samenwerken.“
Hoe wonen jullie zelf? Johanneke: “ik heb net een huis gebouwd waar al mijn spaargeld in zit. de inrichting is daardoor nog vrij basic. ik heb een bank, een tv en wat schilderijen. Sommige meubels heb ik zelf gemaakt. in de badkamer heb ik met hulp twee kastjes gemaakt met een hardstenen blad waar ik zelf poten onder heb getimmerd. Technisch zul je er wel om moeten lachen, maar ik ben er wel trots op. Mijn plan is om volgend jaar meer werk te gaan maken van de inrichting.” andré: “ als ik eerlijk ben... dat houd ik graag privé.” Is het leuk werk, advocaat in de bouw? andré: “ik vind het vooral leuk als het me lukt om het spanningsveld weg te nemen tussen partijen die het gevecht willen aangaan. dat ze tot het inzicht komen dat ze het beiden anders bedoelen, dat ze een goede oplossing vinden en daarna weer gaan samenwerken.“ Johanneke: “ik vind het nog steeds leuk als er gechoqueerde reacties komen van mannen die het vreemd vinden dat een vrouw zich met bouwrecht bezig houdt. de bouwwereld is nog altijd een mannenwereld.” Ook een kwestie met bouwrecht? Bespreek het met SMS Advocaten, tel. 738-0280 | www.sms-advocaten.com
Kijkje in een huis waar problemen ontstonden met de aannemer. Waar een house-warming party was gepland, woekert nu het onkruid.
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
45
11/28/12 3:53 PM
Â
In & Outdoor Originals International Style
interior
design
f u r n i t u r e l i g h t i n g ac c e s s o r i e s f t
www.LOT1038.com 121308 Resida 12.indb 1
Caracasbaaiweg 2C Curacao
a
b i
+59994612634
r l
i
c e
s s
LOT@LOT1038.com 11/28/12 3:53 PM
Het Werk van Walter
Milly (4)
Op zoek naar de klant Zo zitten we tegenover Milly klijn, een echte Yu di kòrsou. al zeven jaar werkt ze als sales- en marketingmanager in het team van Walter. Haar takenpakket is even veelzijdig als afwisselend. Het ene moment voert ze een verkoopgesprek met potentiële kopers, dan weer zit ze om tafel met een reclamebureau over advertenties. “ik hou van variatie.”
MARKETING Janssen de Jong Project development bedenkt en ontwikkelt grote woningbouwprojecten. deze variëren van het Eigen Woning Plan (EWP) voor starters tot villa's en appartementen voor hogere inkomens. Milly moet deze projecten bekendheid geven en kopers zoeken die bij de woningen passen. Om dat te bereiken zorgt ze voor brochures, advertenties, persberichten, artist impressions, een up-to-date website, open dagen, borden langs de weg, et cetera.“Grote projecten zijn professioneel het meest uitdagend”, zegt ze daarover, “Maar een project als het EWP geeft me persoonlijk de meeste voldoening. Het is iedere keer weer een kick als mensen een gat in de lucht springen omdat ze eindelijk hun eerste eigen huis hebben gekocht.”
foto: Hugo de Klerk
Ieder nummer praten we met Walter Hofstede van Janssen de Jong Project Development over zijn werk. Dit keer gaat het over sales en marketing. “Hmmm,” zegt hij door de telefoon. “Dat laat ik altijd helemaal aan Milly over. Als je nou eens met haar praat?“
PROCES Hoe pak je dat aan, de sales en marketing van grote bouwprojecten? “Het begint altijd met een budget. Op basis daarvan maak ik een plan. dat bespreken we daarna met het team en als het is goedgekeurd gaan we het uitvoeren. Walter geeft ons daarbij veel vrijheid voor de persoonlijke invulling. als directeur kijkt hij vooral naar de resultaten, de klanttevredenheid en kwaliteit. dat werkt heel fijn. Zo’n project als het EWP Brakkeput, dat was helemaal mijn kindje. ik heb daar alles ‘from scratch’ gedaan. Van de eerste tot de laatste woning.”
GRAND VIEW AT PISCADERA BAY We spreken Milly in het verkoopkantoor bij het Grand View resort in aanbouw; linksboven bij restaurant Tempo doeloe. Hier worden luxe appartementen en penthouses gerealiseerd. de verkoop is dit voorjaar begonnen en Milly doet alle gesprekken. Wat voor mensen komen er af? “Heel gevarieerd. Van jong tot oud. Veel mensen waarvan de kinderen het huis uit zijn en die kleiner willen wonen. Met meer comfort maar met minder zorgen. dan zit je hier perfect. als je weggaat hoef je hier alleen je deur dicht te trekken, voor de rest
Milly Klijn voor The Garden in Blue Bay. Ook voor dat project doet ze alle sales en marketing.
wordt gezorgd. Ook is er veel belangstelling van jonge professionals met een drukke baan. Zij zoeken een comfortabel appartement waar ze weinig omkijken naar hebben.”
UTRECHT Potentiële kopers zitten ook in het buitenland. Twee keer per jaar staan Milly en Walter met hun projecten op de ‘Second Home’ beurs in utrecht. Hoe zien de beursbezoekers daar ons eiland? “Oh, heel positief. de meesten kennen Curaçao en zijn daar allemaal enthousiast over. af en toe zit er iemand tussen met wat vooroordelen... ik praat dan altijd open over de gedachten en twijfels die ze hebben. Het is leuk als ze dan een positieve stemming krijgen en toch beslissen om naar Curaçao te komen. Het mooiste is uiteraard als ze dan ook wat kopen… bij ons natuurlijk!” Meer info op www.projectcaribbean.com
100 95 75
25 5 0
CHB OPENT2012 DE WEG RESIZE RESIDA december | februari 2013
47
Friday, May 11, 2012 12:59:16 PM
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:53 PM
DE DINGEN DIE JE DIERBAAR ZIJN, DIE JOU WOONCOMFORT GEVEN, DE DINGEN WAAROP JE ZO GESTELD BENT EN DIE VAN JOUW HUIS JOUW THUIS MAKEN. EN STEL JE DAN EENS VOOR…
OPEENS IS ALLES WEG!
GELUKKIG BEN JE DAN GOED VERZEKERD MET DE NIEUWE INBOEDELVERZEKERING VAN ENNIA.
NU BETER DAN OOIT, MET MEER ZEKERHEID ZONDER DAT HET JE EEN CENT EXTRA KOST. PLEZIERIG WONEN DOE JE MET ENNIA. DAN PAS VOEL JE JE ZEKER! ENNIA Plezierig Wonen biedt nu drie inboedelverzekeringen: Basis, Flexibel en Ideaal zodat je altijd precies op maat verzekerd bent en nooit te veel betaalt.
NEEM CONTACT OP MET UW VERZEKERINGSADVISEUR OF ENNIA ARUBA 582 2000 • BONAIRE 717 8546 • CURAÇAO 434 3800 • ST.MAARTEN 543 2233 121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:53 PM
De kijk van Stef Nas
VERSTaNd VERSuS EMOTiE
GOUDEN KANSEN VOOR AlERTE KOPERS Al een tijdje gewacht op hét moment om een mooi huis te kopen in Curaçao? This is your moment. “Ook hier is de vastgoedhype een beetje over”, zegt Stef Nas van Century 21 en voorzitter van makelaarsvereniging CVV. “Het is een kopersmarkt geworden.” als het aanbod stijgt, dan dalen de prijzen. dat is misschien wel de oudste economische wet. Het aanbod aan huizen dat te koop staat is het afgelopen jaar gestegen, dus de prijzen staan onder druk. Maar niet heel dramatisch. En het is ook niet bij alle huizen het geval. Bij de huizen met een vraagprijs tot circa 3,5 ton is er weinig aan de hand. Het is in het segment daarboven dat er voor alerte kopers talloze buitenkansen te vinden zijn. GEKKENHUIS Een paar jaar geleden was het nog een gekkenhuis op de woningmarkt hier. Vooral in het hogere segment. Stef Nas heeft het van nabij meegemaakt. “Er waren kopers die vanuit het buitenland huizen kochten die ze nog nooit hadden gezien. Of nieuwbouwprojecten waarvan driekwart al was verkocht voor de bouw was begonnen. die hype is voorbij. de markt is zich aan het stabiliseren.” CORRECTIE Stef Nas kan het weten. als voorzitter van de makelaarsvereniging zit hij bovenop de markt en ziet hij meer dan zijn eigen kantoor. Ja, bevestigt hij, er staan meer huizen te koop dan een tijdje terug. En ja, dat heeft uiteraard effect op de vraagprijs. En nee, dat komt niet door de lokale situatie. “Traditioneel loopt de huizenmarkt in Curaçao een beetje achter op internationale ontwikkelingen”, zegt hij. “Toen de huizenprijzen overal naar beneden gingen, bleven ze hier gewoon stijgen. Het was te verwachten dat we
hier uiteindelijk ook een correctie zouden krijgen. dat is wat er nu speelt. Mensen zijn onzeker en houden hun geld langer vast. dat is geen specifiek Curaçaos probleem.” VERTROUWEN Er zijn altijd mensen die door de omstandigheden – lokaal of internationaal - even geen huis durven kopen. Stef: “Een deel van de huizenkopers laat zich leiden door emoties en zorgen. dat is wel te begrijpen, hoewel ik vind dat het kopen van een huis toch vooral een kwestie is van je verstand. kijk naar het aanbod, dit is de tijd van de grote kansen. de alerte koper kan met geduld en goed onderhandelen een hele mooie prijs voor een huis bedingen. En dat niet alleen: bij de banken krijg je betere deals dan ooit en als je wilt verbouwen krijg je ook van aannemers heel gunstige prijzen.“
RENDEMENT Een huis koop je niet alleen om te bewonen, maar ook als investering. “als je rendement wilt maken, dan is er op de langere termijn nog steeds niets dat zoveel oplevert tegen zulke lage risico’s als een huis. Waar je het ook maar mee vergelijkt. aandelen, groeifondsen, spaarplannen, goud… noem maar op. Wie slim met zijn geld wil omgaan en over de jaren een rendement van betekenis wil maken… die koopt een huis. Een bank kan omvallen, aandelen kunnen instorten, maar een huis blijft bestaan en zal altijd waarde behouden.”
Stef Nas: “Als je rendement wilt maken, dan is er nog steeds niets dat zoveel oplevert als een huis.”
KOOPJES Overigens is het niet zo dat de Curaçaose huizenmarkt is veranderd in één grote koopjesmarkt en dat je alles met korting kunt kopen. Er staat weliswaar veel te koop, dat kun je onderweg ook zien, maar daar zitten ook huizen tussen van mensen die geen haast hebben. Stef: “die hebben een minimum verkoopprijs en doen het niet voor minder weg. de mooie deals vind je vooral bij verkopers die om wat voor redenen ook snel van het huis af willen. als koper heb je daar de regie. dat is een andere situatie dan een paar jaar terug. Tot vier, vijf jaar geleden had je hier als koper weinig te willen. Toen was het motto: ‘graag of niet’. Nu is er meer evenwicht en balans.”
Century 21 Curaçao | Cas Coraweg 69 | Tel. 737-0201 | www.century21numberone.com december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 1
49
11/28/12 3:53 PM
Wonen & Veiligheid
Rustig wonen zonder zorgen
ZES tips voor een veilig huis Zoals overal in de Caribbean, hebben we ook in Curaçao te maken met inbraken en overvallen. Preventie is daarom verstandig. Met gezond verstand, een goede alarminstallatie en solide sloten bereik je al heel wat. Resida sprak met twee specialisten op dit gebied. Zes tips om inbrekers de moed te ontnemen.
Tekst Jacomine Lagas
First line of defence
We praten over veiligheid in huis met Geert Huisman van innotech Security & automation en Gerard van der Heide van design Bouwbeslag. Geert is tevens (mede)initiatiefnemer van ‘VeiligCuraçao’, een samenwerkingsverband tussen ondernemers uit de veiligheidsbranche. Geert: “We hopen door samenwerking de criminaliteit terug te dringen.” VeiligCuraçao heeft nu de volgende deelnemers: innotech, Carin Cares, Condoor Caribbean, LM&Partners, Securitas antias en 24-7 Wegenwacht. “de deelnemers hebben elk hun expertise op het gebied van alarmsystemen, meldkamerdiensten, hulp bij pech onderweg en speciale alarmeringssystemen voor senioren”, aldus Geert Huisman.
1
‘de gelegenheid maakt de dief’ zegt het spreekwoord. de meeste inbraken gebeuren overdag, als er ramen, deuren en hekken openstaan. Wist je dat een inbreker gemiddeld maar vijf(!) minuten nodig heeft om zijn slag te slaan? dertig seconden om binnen te komen, vier minuten om de buit te zoeken en dertig seconden om het huis te verlaten. Zorg daarom voor een goede first line of defence en begin met je terrein: zorg dat inbrekers niet zomaar binnen kunnen. Een hek, een lagere muur, een heg of een cactushaag vormen goede natuurlijke barrières. Zorg voor overzicht in de tuin en snoei grote struiken zodat inbrekers zich niet kunnen verschuilen. Ook waakzame honden zijn hier zeer nuttig. Zorg dat er niet naar binnen kan worden geklommen via ladders, vuilcontainers en dergelijke. doe deuren en ramen ook op slot als je ‘eventjes’ weg bent en zorg voor goede buitenverlichting. Bij twijfel kun je een gespecialiseerd beveiligingsbedrijf inschakelen voor een security scan.
Preventie Gerard weet alles over hang- en sluitwerk. Hij vertelt dat inbraken nooit helemaal te voorkomen zijn, maar dat stevige sloten zeker bescherming bieden. “inbreken is een riskant vak. Snelheid en stilte zijn geboden om de kans op ontdekking zo klein mogelijk te houden. Preventie doet precies het tegenovergestelde. dat maakt inbreken tot een tijdrovende klus waarbij veel lawaai wordt gemaakt. de essentie van preventie is om het inbrekers zo lastig mogelijk te maken.” Kijk eens kritisch naar de zwakke plekken in en rondom je huis. Hier alvast zes tips voor veilig wonen:
Solide sloten
2
Je huis afsluiten met sloten van een paar tientjes is vragen om problemen. inbrekers hebben die in no time open, het is immers hun vak. Wees grondig, laat je door vakmensen adviseren en gebruik voor al je buitendeuren zware sloten met minimaal een SkG** keurmerk. Ramen zijn meestal simpel open te breken met een zware schroevendraaier. dat kan worden voorkomen door stevige raambomen in combinatie met scharnieren en dievenklauwen. Of een hekwerk voor je ramen. Laat je voor sloten adviseren door een specialist. Niet overtuigd? Zoek op YouTube maar eens op het onderwerp ‘Lock Picking’.
50
121308 Resida 12.indb 1
Resida woonmagazine
11/28/12 3:53 PM
Wonen & Veiligheid
Compartimenten
3
is een inbreker eenmaal binnen, dan heeft hij in de meeste huizen geheel vrij spel. dat kun je tegengaan door je huis op te delen in compartimenten of kamers die je afzonderlijk afsluit. Het gevolg is dat een inbreker dan allemaal aparte deuren moet forceren. dat kost tijd en vergroot de kans op ontdekking. afsluitbare kamers zijn goede plekken voor waardevolle bezittingen en apparatuur. Van een van deze kamers kun je eventueel een safe room maken. kies daarvoor een kamer die vanaf de buitenkant moeilijk te bereiken is. Zorg voor een massieve deur met deugdelijke sloten en kijk of het plafond stevig is. Zorg dat er in deze kamer een (liefst mobiele) telefoon aanwezig is en dat je daar de alarmnummers bij de hand hebt (zie kader). Bij een overval kunnen de bewoners zichzelf in de safe room opsluiten en daar de hulpdiensten alarmeren.
Het alarmsysteem
4
Veel mensen zijn wat huiverig voor een alarmsysteem, hoewel ze tegenwoordig best gebruiksvriendelijk zijn. Een alarmsysteem bestaat uit een hoofdunit (het ‘brein’) die is verbonden met sensoren en detectoren. Traditioneel klinkt er na activering een sirene en gaat er een alarm naar een meldkamer. Tegenwoordig heb je ook alarmsystemen met webcams en een internetverbinding. Bij een alarm kun je dan via je smartphone, (werk)computer of iPad live beelden bekijken van de camera’s in je huis. alarminstallaties zijn er in veel soorten, maten en prijsklassen. de specialist kan een custom made systeem installeren waar je als bewoner weinig omkijken naar hebt.
Geert Huisman van Innotech via een van zijn security cams. Bij moderne alarmsystemen kun je via internet altijd live in je eigen huis kijken.
Window dressing
5
Laat je huis zoveel mogelijk bewoond lijken als je er een tijdje niet bent. Laat de buitenverlichting aan en zet de verlichting binnen op tijdschakelaars. Vraag de buren om je brievenbus te legen en laat af en toe iemand in het huis verblijven. Ook belangrijk: wees voorzichtig met op facebook publiceren dat je op vakantie bent en zet geen gedetailleerde afwezigheidmelding op je voicemail of je e-mail. inbrekers zijn meesters zijn in het observeren en hun ideaal is een huis waar dagenlang niemand is.
Seniorenalarm
6
Voor de ouderen onder ons bestaat er op Curaçao sinds begin dit jaar een speciaal alarmeringssysteem. Het systeem is aangesloten op de bestaande vaste telefoonlijn en is simpel te bedienen. Bij het indrukken van de noodknop -die als ketting wordt gedragen of aan de broekriem bevestigd - wordt direct verbinding gemaakt met de zorgcentrale. Een gediplomeerd verpleegkundige reageert op de oproep en onderneemt meteen de nodige actie. dat geeft een veilig gevoel en zorgt dat senioren langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Meer informatie op www.carincares.com
december 2012 | februari 2013
121308 Resida 12.indb 2
Nog meer tips? kijk op www.veiligcuracao.com Belangrijke telefoonnummers: Alarmnummer: 911 Ambulance: 912 Politie: 866-6150 Overvalteam: 866-6192 / 866-6140 Bureau Slachtofferhulp: 866-6109 / 866-6111 Meld misdaad anoniem: 108
51
11/28/12 3:54 PM
121308 Resida 12.indb 1
11/28/12 3:54 PM