Boekenkrant april 2021

BOEKENKRANT – APRIL 2021 No. 4, JAARGANG 15

Kazuo Ishiguro combineert kinderliteratuur met sciencefiction in Klara en de zon

JEFF COTTENDEN

Pagina 7

APRIL 2021, NO. 6 – DE BESTE BRON VOOR FILOSOFISCHE BOEKEN

DE NATUUR WAS HIER

Met Eva Meijer, Stine Jensen en Zo niet, dan toch

Filosofiebijlage

In de boekhandel € 24,90

www.deharmonie.nl

Pagina 3

COLUM MCCANN APEIROGON R OMAN

Pagina 9

Pagina 13

Pagina 18

2 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

Contact Uphill Battle uitgevers, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland. + 31 30 2231718

E-mail redactie@boekenkrant.com

Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com

Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005

Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Redactie Hoofdredacteur: Mirjam Mulder Redactie: Iza de Bruin, Mireille Bregman, Renske Immink en Rinke van der Plaat.

Vormgeving: Titus Vegter Uitgever: Jan Louwers Oplage: 19.000

ERWIN SUVAAL

Mirjam Mulder, hoofdredacteur Boekenkrant mirjam@boekenkrant.com

+++ België krijgt er weer een grote literatuurprijs bij: de Boon, vernoemd naar de Vlaamse schrijver Louis Paul Boon, ter waarde van 50.000 euro. Auteurs uit zowel Nederland als België maken kans. Elk jaar zullen er twee Bonen worden uitgereikt: een voor kinder- en jeugdliteratuur, en een voor literaire fictie en non-fictie voor volwassenen.

Op 17 maart 2022 worden de eerste winnaars van de nieuwe prijs bekendgemaakt. +++ Filosoof Paul van Tongeren is de nieuwe Denker des Vaderlands. Hij vervult deze eervolle ambassadeursfunctie van april 2021 tot april 2023. Naast zijn academische werk als hoogleraar wijsgerige ethiek houdt Van Tongeren zich al ruim twintig jaar intensief bezig met publieksfilosofie. Hij publiceerde meer dan tien populaire boeken op basis van zijn grootste interesses: de deugdethiek van Aristoteles en het nihilisme van Friedrich Nietzsche. +++ De schrijfster van Ik ga leven, Lale Gül, is haar ouderlijk huis ontvlucht. In haar boek schrijft ze kritisch over haar islamitische opvoeding in AmsterdamWest. Dat ze uit huis is gegaan, betekent dat ze door haar familie wordt verstoten. Na de publicatie van haar debuut Ik ga leven ontving ze intimidaties en doodsbedreigingen, maar ook veel steunbetuiging. Er is een petitie gestart, Laat Lale vrij, die al veelvuldig is ondertekend. +++ Astrid Roemer heeft de Prijs der Nederlandse Letteren gewonnen.

De prijs wordt eens per drie jaar toegekend aan een auteur van wie het oeuvre een belangrijke plaats inneemt in de Nederlandstalige literatuur. Het is de eerste keer dat de literatuurprijs aan een Surinaamse auteur is toegekend. In oktober zal de prijs door Koning Filip van België aan haar worden uitgereikt, als de coronamaatregelen dat toestaan. +++ Het bekendste boek van Tommy Wieringa, Joe Speedboot, wordt verfilmd. Van het boek zijn in Nederland 400.000 exemplaren verkocht en het is ook in verschillende talen vertaald. Inmiddels is het een klassieker in de Nederlandse literatuur. Regisseur Sam de Jong noemt het boek ‘een monumentale roman en een ode aan de verbeelding, de film zal net zo iconisch moeten worden’. +++

Literatuur Matthijs de Ridder, Besmette Stad 3 Yoko Ogawa, De geheugenpolitie 4 Nienke van Opstal, Dames in zwaar weer 4 Gerda Blees, Wij zijn licht 5 Kazuo Ishiguro, Klara en de zon 7

Spanning Corine Hartman, De nieuwe dood Matt Wesolowski, Six stories Jo Spain, Zes duistere redenen

9 11 11

Jeugd Anna van Praag, Noorderlicht 12 Scott Reintgen, De held van Fabel 12 Raoul Deleo, Terra Ultima 13

Non-fictie Marijn Houwert, Zorg voor je mensen 15 Charlie Gilmour, Vlieglessen 17 Wim Voermans, Het land moet bestuurd worden 17 Michael Allred en Steve Horton, Bowie 18

Boekhandel Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant Op bezoek bij Boekhandel Lovink De bestverkochte boeken in Nederland en Vlaanderen

26 27

27

Voor de lezer GARY DOAK

De volgende Boekenkrant verschijnt op 3 mei 2021.

‘Wij zijn de nacht.’ Zo begint Wij zijn licht van Gerda Blees. Een mooi poëtisch begin, dacht ik, maar nee – de nacht is daadwerkelijk de verteller.

In deze roman nemen allerhande objecten en entiteiten het woord, steeds in de wij-vorm. En zo gebeurt het dat je je ineens met een simpele, fabrieksgebakken boterham gaat identificeren. Ik sprak de auteur naar aanleiding van het winnen van de Boekhandelsprijs 2021, en vroeg haar hoe ze op deze hoogst originele manier van schrijven was gekomen (p.5).

In deze editie van de Boekenkrant blijken meerdere boeken bijzondere vertelvormen te hebben. Zo is het hoofdpersonage in de nieuwe roman van Kazuo Ishiguro, Klara en de zon, een robot die nadenkt over de wereld om haar heen (p.7). Matt Wesolowski schreef een thriller in de vorm van een podcast, waardoor het aan de lezer zelf is om de moord op te lossen (p.11). En dan is er Raoul Deleo, die een prentenboek van zijn ontdekkingstocht naar het nog onbekende continent Terra Ultima maakte (p.13). Zijn illustraties zijn zo levensecht, dat je je haast gaat afvragen: zou het echt kunnen bestaan…?

Als het om bijzondere perspectieven gaat, ben je bij filosofen altijd aan het juiste adres. De bijlage van deze maand is de BKFilosofie, met als centrale vraag: wat heeft de natuur ons te vertellen?

INHOUD

ANNALEEN LOUWES

Medewerkers: Sietske Bierma, Sandra Broertjes, Martijn van Bruggen, Wendy Claes, Oglaya Doua, Antal Giesbers, Aefke ten Hagen, Katy Hurkmans, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Merel Kuitert, Istvan Kops, Laura Molenaar, Rianne Nieuwdorp, Selma Oueddan, Raymond Noë, Nora van Ouwerkerk, Hans Pols, Famke Prins, Emma Ringelding, Ellen Rooms, Yannick Schueler, Michelle Schulte, Fien de Smet, Erwin Suvaal, Jyoti Tojo, Carien Touwen, Tristan Vanheuckelom, Gerda Visser, Maaike de Vries, Saraï van Well, Tanja Wilming, Sabrina de Wit, Marcella de Wolf.

Perspectief

KORT NIEUWS

MERLIJN DOOMERNIK

REDACTIONEEL

RAÚL NEIJHORST

COLOFON

LOSSE DELEN

Boekenkrantleesclub Win een boek

29 29

LITERATUUR

3 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

RECENSIE

BEZETTE STAD

COLUMN

Marsjeren door de Bezette stad

Primroses, Cowslips and Oxlips

In 1920 bundelde Paul van Ostaijen zijn ervaringen uit de Eerste Wereldoorlog samen in Bezette stad.

Precies honderd jaar later, in 2020, is de wereld ontwricht door het coronavirus en hebben wij te maken met de grootste crisis in vredestijd. Het werk van Paul van Ostaijen roept herkenning op. In Besmette Stad formuleren Vlaamse en Nederlandse kunstenaars een eigentijds antwoord op dit poëtische meesterwerk.

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers.

Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijfbegeleiding.

LEX JANSEN

NORA VAN OUWERKERK Voor het multimediale project Besmette Stad hebben Matthijs de Ridder en Willem Bongers-Dek maar liefst vijfenzestig kunstenaars gevraagd om een reactie te geven op een gedicht uit Bezette stad. Honderd jaar na verschijning wordt de modernistische poëzie van Paul van Ostaijen op deze manier in het volle licht gezet.

Daarnaast is het werk uiterst actueel. De lockdown, als gevolg van de geldende coronamaatregelen, zorgt ervoor dat de straten, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, leeg zijn.

Bovendien ervaren wij hoe fragiel ons bestaan eigenlijk is.

De kunstenaars die een bijdrage leveren aan deze bloemlezing bestaan uit bekende en minder bekende dichters. Onder anderen Ilja Leonard Pfeijffer, Ellen Deckwitz, Hannah van Binsbergen en Lieke Marsman zijn vertegenwoordigd.

Sommige kunstenaars geven een reactie op een bepaald gedicht uit Bezette stad, anderen ‘marsjeren’ door de gehele Bezette stad. Uiteindelijk komt ieder gedicht van het werk van Paul van Ostaijen aan bod.

In Besmette Stad zijn de originele werken ook opgenomen, dit geeft de lezer een duidelijk overzicht.

(On)bekend gevaar In veel gedichten is het een feest der herkenning. Het begin van de lockdown kenmerkte zich door hamsterende supermarktbezoekers.

Jeroen Olyslaegers geeft dit treffend weer in Woe-Han: ‘De Colruyt, den Delhaize, den Albert Heyn, en de Carrefour Maar dat blijft maar duren, gij, hoer! Hoeveel schijten kan een mens!

Een heel kar vol papier…

De hamsteraars, daar kijkt ge toch op neer?

Onverantwoord en immoreel!’

Uit: Paul van Ostaijen, Bezette stad, illustraties: Oskar Jespers, Boom Uitgevers, 160 pagina’s (€ 24,50)

Het herkennen van situaties zorgt ervoor dat de gedichten in Besmette Stad erg toegankelijk zijn voor lezers die nog niet zo vaak met poëzie in aanraking zijn gekomen. De herkenning geeft de lezer houvast tijdens het lezen van het gedicht.

In Besmette stad / Bedreigde stad geeft Lucky Fonz III antwoordt op Van Ostaijens gedicht Bedreigde stad.

Hij laat zien dat gedurende de Eerste Wereldoorlog grote granaten het gevaar weergaven. Tijdens de coronapandemie is het gevaar niet zo duidelijk te herkennen: ‘Maar nu is het precies andersom Je kan ze niet zien met het blote oog Zelfs niet als ze landen Op het blote oog Met de woorden “het zal mijn tijd wel duren” Zijn ze per duizenden af te vuren En dan die landmijnen Die nieuwe kleine Op het hengsel van een mandje Een deurklink, een randje’

Matthijs de Ridder en Willem BongersDek, Besmette Stad, Uitgeverij Pelckmans, 256 pagina’s (€ 18,00)

Tegenstrijdig De kunstenaars deinzen er tevens niet voor terug om belangrijke thema’s aan te snijden.

Willie Darktrousers en Younes van den Broeck doen dit bijvoorbeeld in Spookstad, wanneer zij schrijven over het klappen voor de zorgmedewerkers: ‘Stop met klappen, fix flappen als de zuster uw idool is / Zij redden uw leven maar we steunen ze symbolisch’.

Met Ilja Leonard Pfeijffer, Ellen Deckwitz, Hannah van Binsbergen en Lieke Marsman In het stripgedicht Morgen gaan we in lockdown kaart Aya Sabi de tegenstrijdigheid van het menselijk handelen tijdens de coronapandemie aan: ‘Dan zoeken we naar betekenis in deze verlengde dagen, in de mieren tussen het geboren gras tussen de keien tussen de gebouwen van de grootstad. We zeggen: de natuur herstelt zich weer, we bakken zuurdesembrood en delen artikelen over hoe de lucht schoner wordt en openen daarna een nieuw tabblad om onze postcorona vliegvakantie te plannen.’

Hierdoor vraag ik mij, net als Spinvis en Saartje van Camp in Goed nieuws, af of wij daadwerkelijk iets van deze pandemie hebben geleerd of dat wij in de toekomst gewoon verder zullen leven zoals wij dat voor de uitbraak van het coronavirus deden: ‘En toen alles voorbij was, gingen de mensen voorzichtig hun huisjes weer uit. De straten leken weer gewoon als vroeger… De vrouw van de molenaar knipperde tegen het zonlicht en zei: “Ach man, kijk nou eens. De mensen dansen in de straten. Zouden we er nu wat van geleerd hebben? Echt? Zouden we er echt iets van geleerd hebben? Zou alles gaan veranderen? Gaan we nu alles anders doen, gewoon met elkaar en voor elkaar?”’

Heel veel jaren lang associeerde ik het Boekenbal en de Boekenweek met de komst van de lente. Dit jaar was ook dát anders dan normaal.

Geen bal, geen auteursoptredens in boekwinkel of bibliotheek. Ik reed geen schrijvers rond om op tijd vanuit Arnhem in Zwolle te zijn, of van Den Haag in Haarlem. In plaats daarvan liep ik door het bos bij ons huis, samen met mijn hond Basso en méér dan anders vielen in wei en bos de eerste bloemen me op. Ik zag al madeliefjes, primula’s, pinksterbloemen, gele brem en allerlei bloemetjes waarvan ik de naam beslist niet weet. Wat ik wél herkende waren de narcissen en de verschillende soorten sleutelbloemen. Hun gele kleur brengt vrolijkheid onder de nog kale bomen. Voordat je het weet, willen die bloeiers een verhaal vertellen. Heel makkelijk laat ik me door hen in een andere wereld uitnodigen. Bij de thee bladerde ik door het boek Shakespeare’s Gardens van Jackie Bennet. Wat ik daar zag, sloot naadloos aan bij de wereld waarin ik net was binnengegaan. Shakespeare heeft het onder andere over Primroses, Cowslips (Primula veris) en Oxlips. Juist die Cowslips zijn deze week overal opgekomen. Dat hun sierlijk gebogen klokjes een slaapplaats bieden aan een bosgeest als Ariel uit The Tempest zal niemand verbazen.

Ze lijken er echt voor gemaakt! Maar pas al je het verhaal van de rondtrekkende koningin Elisabeth leest, begrijp je hoe goed Shakespeare naar deze bloemetjes heeft gekeken. Van paleis naar burcht, van de ene verblijfplaats naar de andere liet Elisabeth zich vergezellen door een groep oudere heren – pensioners – die aan hun kledij te herkennen waren. Op hun kostuums droegen ze robijnen. In A Midsummer Night’s Dream vergelijkt Shakespeare de rode stippen in de kelk van een Cowslip met de edelstenen die de pensioners droegen. Ik keek in de kelk van de Cowslip die ik aan de rand van het bos geplukt had en inderdaad: binnenin, netjes geordend, zag ik vijf rode stipjes. Zonder Shakespeare zouden ze me nooit zijn opgevallen.

Dat die adellijke lieden ook een parel in hun oor droegen lees ik nu in het zinnetje ‘I must go seek some dew drops here / And hang a pearl in every Cowslips ear’. Dit nodigt me uit om zowel beter te lezen, als beter te kijken. Als ik lees – ook weer in A Midsummer Night’s Dream – over een plek waar wilde tijm bloeit en de sleutelbloem en het ja-knikkende viooltje groeit, wil ik direct naar buiten om zelf te zien waar de bard zich door heeft laten inspireren. Natuurlijk, volgend jaar zal de Boekenweek me aan de lente doen denken, maar de lente zal nu voor altijd verbonden zijn aan het genie van Shakespeare.

‘Ik wil direct naar buiten om zelf te zien waar de bard zich door heeft laten inspireren’

www.magonia.nl

4 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

LITERATUUR

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

Willem die Madoc maakte

Niet-alledaagse vrouwen

Toen Willem Van den vos Reynaerde schreef, was hij al bekend vanwege het verhaal dat hij schreef over Madoc.

Dat verhaal is echter niet bewaard gebleven. In een roman die tegelijk bloedstollend en intellectueel uitdagend is en waarin de middeleeuwen in alle kleur oprijzen, speelt Nico Dros een vernuftig spel met de vermeende geschiedenis van deze raadselachtigste middeleeuwer.

Nico Dros, Willem die Madoc maakte, Uitgeverij Van Oorschot, 592 pagina’s (€ 27,50)

RIANNE NIEUWDORP

Vlucht Vlucht van Charlotte McConaghy is een roman van mythische proporties over trauma en verwerking, maar bovenal een schitterende ode aan de ongetemde wildernis die we dreigen te verliezen. De noordse sternen, nagenoeg de laatste dieren op aarde, vliegen het langst en het verst van alle trekvogels en ornitholoog Franny Stone is vastbesloten deze te volgen tijdens de laatste migratie van hun soort.

Charlotte McConaghy, Vlucht, vertaling: Erik de Vries, Uitgeverij Atlas Contact, 352 pagina’s (€ 24,99)

Een reiziger Dit verhaal begint met een familie: een vader, moeder en twee zoons.

Eén zoon met de bloeddorst van zijn vader in zijn bloed, de ander met de creativiteit van zijn moeder. De een vertrekt, de ander blijft. Hun verhalen, verteld in twaalf delen, zullen in de loop van tweeduizend jaar met elkaar vervloeien. Ze zullen elkaar steeds opnieuw ontmoeten op verschillende tijdstippen en plaatsen.

Alle verhalen in deze bundel draaien om gebeurtenissen in de levens van verschillende vrouwen, over vriendschap, liefde, schuldgevoel, kinderen, ouders en hoop. De scènes spelen zich af op allerlei plekken: de begraafplaats, het vliegveld, een ouderlijk huis, kantoor of in het buitenland. In alledaagse situaties en soms in iets minder alledaagse situaties. Van de vrouw die samen met haar dochters een paar stormachtige dagen weggaat in ‘Iets in een theekop’, tot aan de vrouw die in ‘Rood’ in een cabrio stapt met een veel te gladde autodealer zonder medeweten van haar man: ‘Tijd om na te denken is er niet. Ik zet mijn fiets weg en schuif in de lage kuipzit naast Lionel. Nieuw leer vermengd

met aftershave, ik adem diep door mijn neus. Hij drukt op een knop en het dak zoeft open “Waar wil je heen?” Waar ben ik aan begonnen?

Als Ger me zou zien!’

Van Opstal schrijft met oog voor het bijzondere in het alledaagse: ‘Aan het begin van iedere dodenlaan vind je tuinattributen, ter aanmoediging. Ik vul een gieter bij de gemeenschappelijke kraan en pak een hark van het verroeste rek. Mijn kraan staat naast “Tot Hij wederkomt”; een oude, donkere steen, scheefgezakt vage uitgehouwen sierletters.

De naam is bijna onleesbaar door het groen dat overneemt; mos kruipt dat het lastig is om een goed beeld in kieren en gaten van het poreuze te krijgen van de hoofdpersoon. Er zwart. Hard wordt zacht.’ worden namen genoemd van persoSoms zijn de vrouwen nog maar nen die we niet kunnen plaatsen in meisjes: ‘Haar moeder wachtte al het kleine aantal pagimet thee, daar had na’s dat voor elk verNina even geen tijd haal gereserveerd is. voor. Ze moest nu eerst Elke vrouw in de bunhaar koffer in orde del is anders en heeft maken, een nieuwe een andere achterrode, van Sinterklaas grond, waardoor iets gekregen. Haar wanmeer introductie soms ten! Door beppe zelfgefijn zou zijn. Door het breid, de wol prikt als snelle schakelen van ze nat worden en ze zitde situatie en hoofdten te strak maar ze persoon blijven deze moesten toch mee. Stel daardoor soms wazig. je voor dat ze ernaar Als de verhalen achter zou vragen.’ elkaar gelezen worden, De verhalen zijn kort gaan ze wat in elkaar – meestal tussen de overlopen. Maar zo nu vier en tien pagina’s en Nienke van Opstal, en dan een dame die lezen daardoor makDames in zwaar weer, niet omver te blazen is, kelijk weg. Soms is een Uitgeverij Magonia, werkt prima. verhaal echter zo kort 208 pagina’s (€ 21,95)

De vloek van ons geheugen

John Boyne, Een reiziger, vertaling: Jan Pieter van der Sterre en Reintje Ghoos, Uitgeverij Meulenhoff, 496 pagina’s (€ 22,99)

Een mooie vreemde ontdekking Het vervolg op Een zeer opmerkelijk verschijnsel, waarin de studente April May de Carls ontdekt, geheimzinnige robots die plotseling in steden over de hele wereld verschenen.

Maar even plotseling als ze verschenen verdwenen ze ook weer.

Net als April: alles wees erop dat ze bij een aanslag was omgekomen. Als alles weer normaal lijkt, gebeuren er vreemde, mysterieuze dingen…

De dames in Dames in zwaar weer blaas je niet zomaar omver. In deze verhalenbundel van Nienke van Opstal worden de levens van ruim twintig verschillende vrouwen opgetekend in korte fragmenten. Alle tweeëntwintig totaal andere verhalen en vrouwen, maar één ding hebben ze gemeen: deze dames blijven overeind staan, wat er ook gebeurt.

NIENKE VAN OPSTAL

Hank Green, Een mooie vreemde ontdekking, Uitgeverij Harper Collins, 544 pagina’s (€ 21,99)

Wat als de dingen één voor één verdwijnen en gaten in het geheugen van de mensen slaan? Wat als de kracht om je ergens tegen te verzetten niet op lijkt te kunnen botsen tegen ontmenselijking? Op deze vragen reflecteert de Japanse Yoko Ogawa in haar nieuwe roman De geheugenpolitie.

KATY HURKMANS Op een eiland schrijft een vrouw aan een roman. Haar sociale leven is beperkt en de meest hechte vriendschap die ze onderhoudt, is met een oude man. In haar omgeving verdwijnen op mysterieuze wijze steeds meer dingen, ook uit de herinnering.

Zo verdwijnen op een dag de rozen en de vogels. De mensen op het eiland leven onder het schrikbewind van de geheugenpolitie die ervoor moet zorgen dat wat verdwenen is,

Ogawa weet moeiteloos een unheimische sfeer op te roepen

zit de roman waaraan het hoofdpervergeten blijft. Ze voeren zoekacties sonage werkt verweven. Opnieuw uit naar de enkelingen die zich nog een intrigerend verhaal over verlies wel alles kunnen herinneren. Haar uitgever is één van die mensen en ze en verdwijnen.

Hoewel Ogawa momenten van dreihelpt hem onder te duiken.

Yoko Ogawa is één van Japans meest ging in de plot weet te verwerken, is het vooral een stil drama dat zich bekende schrijfsters. Ze won talloze ontvouwt binnen een maatschappij literaire prijzen en haar werk werd die zich grotendeels lijkt te hebben onder andere in het Engels, Spaans, neergelegd bij de verdwijningen als Frans, Duits en Italiaans vertaald. iets onvermijdelijks. ‘In deze wereld Eerder verschenen haar romans De lijken de meeste van onze zorgen huishoudster en de professor, waarin achteraf onnodig.’ Het is de warme het geheugen ook een prominente en rustige interactie tussen de jonge rol speelt, en Het zwembad al in vrouw en de oude man die het meest het Nederlands. Met De geheugenbijblijft, net zoals de pogingen van politie laat ze opnieuw zien dat ze de vrouw en haar uitgever om zich een scherpe pen heeft waarmee ze in elkaar in te leven. schijnbaar moeiteloos een unheimiDe geheugenpolische sfeer weet op te tie leest haast als een roepen. sprookje, terwijl er De auteur beschikt niet overal waarschuwingsalleen over een scherpe, signalen lijken te weermaar vooral ook over klinken. Ogawa schreef een poëtische en beelhet verhaal reeds in dende pen. De taal die 1994, maar aan kracht ze hanteert is zacht en heeft het niets moepuur. ‘Toen ik voor deze ten inboeten. Het bevat kast stond, werd mijn diepmenselijke krigeest als een zijderups. tiek op een totalitaire Een dommelende zijsamenleving, doet de derups in zijn cocon.’ roep om verzet weerEr gaat bovendien een klinken en stelt in moeiteloosheid vanvraag wat we zijn zonuit die de interesse in der onze herinnerinde vreemde, surrealisYoko Ogawa, De gen. De indruk die tische situatie die ze geheugenpolitie, verOgawa’s eiland nalaat heeft gecreëerd alleen taling: Luk van Haute, is in ieder geval moeimaar opwekt. Tussen Uitgeverij Cossee, lijk uit te wissen. de hoofdstukken door 224 pagina’s (€ 22,99)

5 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

LITERATUUR

INTERVIEW

GERDA BLEES

‘Hoe kun je weten wat waar is?’

Gerda Blees won onlangs de Boekhandelsprijs 2021 voor haar debuutroman Wij zijn licht. Een roman die opvalt door zijn onconventionele vertelvorm: Blees laat verschillende objecten en entiteiten aan het woord om het verhaal van de woongroep Klank & Liefde te vertellen.

MIRJAM MULDER Als hun oudste huisgenoot Elisabeth overlijdt, worden Melodie, Muriël en Petrus aangehouden. Het streven van de woongroep om van licht te kunnen leven, lijkt Elisabeth fataal te zijn geworden. Hadden de drie huisgenoten moeten ingrijpen?

Tijdens het politieverhoor worstelen ze alle drie met hun eigen perceptie van de waarheid.

Wat betekent het winnen van de Boekhandelsprijs voor jou?

‘Om te beginnen is het natuurlijk een grote eer dat boekhandelaren, mensen die graag en veel lezen, mijn boek uitkozen als beste boek van 2021. De advertentiecampagne en speciale uitgave van mijn boek die eraan vastzaten, hebben ook zeker geholpen om het boek bij meer mensen onder de aandacht te brengen.

Ik ben er heel blij mee dat het boek op deze manier een groter publiek bereikt.’

De roman is gebaseerd op een nieuwsbericht over een woongroep in Utrecht. Wat greep jou aan aan dit verhaal? En haal je vaker inspiratie uit het nieuws?

‘Ja, als een verhaal in de krant me fascineert, dan knip ik dat wel vaker uit om ooit nog iets mee te doen. Zo heb ik ook eens een verhaal geschreven over een vrouw die haar gestorven moeder wilde laten verdwijnen,

Gerda Blees, Wij zijn licht, Uitgeverij Podium, 224 pagina’s (€ 21,00)

zodat ze de AOW van haar moeder kon blijven ontvangen, en over een boer van wie de koeien plotseling collectief in paniek raakten. Het verhaal van Wij zijn licht gaat over mensen die als groep besloten niet meer, of heel weinig, te eten. Mensen die zichzelf uithongeren hebben me altijd al gefascineerd, en in dit verhaal vond ik het extra interessant dat het om een groep ging. Ik was benieuwd naar de dynamiek binnen die groep, en tussen de groep en de buitenwereld.’

blijven voor een groot deel afhanke-

voor haar huisgenoten misschien zo

De personages in Wij zijn licht hebben allemaal een bijzondere verhouding met de werkelijkheid. Hoe lukte het je om je te verplaatsen in deze personages?

‘Ik heb de vraag wat waar is en hoe je dat kunt weten altijd interessant gevonden. Zelf ben ik niet zo snel zeker van iets, ik ga makkelijk mee in wat anderen beweren. En omdat mensen vaak verschillende dingen beweren, verander ik ook makkelijk van gedachten, of ga ik heen en weer tussen verschillende standpunten. Me verplaatsen in iemand die iets extreems beweert of gelooft gaat me daardoor denk ik ook redelijk gemakkelijk af. Mijn drijfveer daarbij is nieuwsgierigheid: waar komt iemands overtuiging vandaan, wat ziet die persoon wat ik niet zie, zodat hij of zij dit gelooft?’

Wat meteen opvalt aan het boek zijn de verschillende vertellers die in een wij-perspectief aan het woord komen. Hoe ben je op dat idee gekomen?

‘Ik wilde eerst vanuit verschillende menselijke personen schrijven, maar ik vond de perspectieven van die mensen niet zo interessant.

In het boek komt een liedje voor dat de hoofdpersonen zingen, “Wij zijn licht”. Op een dag schoot me ineens te binnen: wat als het licht nu zélf zou spreken? Zo kwam ik op het perspectief van “Wij zijn licht”.

Vervolgens kwamen er andere perspectieven bij. Door op deze manier te werken had ik meer vrijheid om het verhaal van verschillende kanten te bekijken en zo een completer beeld te krijgen van de situatie, nu eens van dichtbij, dan weer van veraf, en nu eens vanuit een perspectief dat positief tegenover de personages stond en dan weer vanuit een kritisch perspectief.’

De leden van de woongroep Klank & Liefde laten zich door Melodie, de leider, zeggen hoe ze moeten leven. Waarom lijken mensen vaak zo’n behoefte te hebben aan een autoriteit die hen zegt wat goed en fout is?

‘Ik denk dat die behoefte in ons allemaal zit. Mensen zijn sociale wezens, en vanaf onze geboorte leren we van anderen wat waar is en hoe we ons moeten gedragen. Op een gegeven moment leren we natuurlijk ook “voor onszelf” te denken, maar zelfs dat leren we van anderen. En we

BUFFEL

‘Mijn drijfveer daarbij is nieuwsgierigheid: waar komt iemands overtuiging vandaan, wat ziet die persoon wat ik niet zie, zodat hij of zij dit gelooft?’ lijk van anderen voor de informatie waar we ons denken op baseren. De coronacrisis is daar een goed voorbeeld van: niemand kan in zijn eentje uitvogelen hoe die epidemie is ontstaan en wat we moeten doen om ermee om te gaan. Dus hebben we “autoriteiten” nodig: experts die ons vertellen hoe het zit en besluitvormers die besluiten wat we met die kennis gaan doen. Melodie is

iemand, maar zij kijkt zelf ook weer naar anderen, bijvoorbeeld naar mensen die beweren zonder voedsel te kunnen leven en dat via internet propageren.’

Melodie beweert tijdens het politieverhoor dat ze de anderen nooit heeft verboden om te eten. Heeft ze volgens jou door hoe manipulatief ze is tegenover haar huisgenoten?

‘Nee, ik denk niet dat ze dat doorheeft. Ze denkt oprecht dat ze de anderen nooit heeft verboden om te eten, want zo heeft ze dat ook nooit tegen de anderen gezegd. Haar invloed werkt veel subtieler dan door te zeggen: jullie mogen niet eten. Als buitenstaander of lezer kun je zien dat ze zich heel dwingend gedraagt, maar ik denk niet dat ze dat expres doet. Iedereen mag zelf kiezen, maar Melodie is er wel heel erg van overtuigd wat de betere keuze is. En vanuit die overtuiging “helpt” ze de anderen om die keuze te maken, want ze heeft het beste met hen voor.’

Gedurfd, intiem, rauw en indringend Voor liefhebbers van Sally Rooney en Sheila Heti

‘Seks, werk en moederschap worden onder de loep genomen in dit levendige portret van pijn en “de andere vrouw” zijn.’

– Daily Mail

uitgeverijsignatuur.nl

7 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

LITERATUUR

INTERVIEW

KAZUO ISHIGURO

Verwant aan teddybeer en robot In Klara en de zon gebeurt het onverwachte. Je raakt betrokken bij het lot van een robot. Alsof het een personage van vlees en bloed is.

Minutieus beschrijft Kazuo Ishiguro haar denkwereld, waardoor een vergelijking met een apparaat eigenlijk geen recht meer doet aan haar gevoelens.

HUGO JAGER ‘Het voelt alsof het iemand anders in een ander universum overkwam,’ zegt Kazuo Ishiguro over het winnen van de Nobelprijs voor Literatuur in 2017. ‘Ik schaam me nogal dat ik het moest zijn, terwijl er zoveel grote schrijvers zijn die nooit wonnen.’ Het neemt niet weg dat de schrijver blij was, al blijft hij bescheiden. ‘Natuurlijk was ik vereerd. Maar ik lijk er niet intelligenter of fantasierijker door te worden, eerder het omgekeerde. Ik moet mezelf beschermen tegen overmoed. Hopelijk blijf ik beseffen dat ik de Nobelprijs heb gekregen voor een handvol boeken, en niet meer dan dat.’

De auteur was op het moment dat hij hoorde dat hij de prestigieuze prijs in de wacht had gesleept ongeveer op een derde van Klara en de zon. Pas zes maanden later kon hij verder met schrijven. ‘Omdat ik al zo’n eind op weg was, had de prijs geen effect op deze roman.’ De schrijver benadrukt dat dat ook gold voor de corona-epidemie. ‘In december 2019 was ik net klaar met het boek en moest er nog wel wat werk worden gedaan, maar dat veranderde de kern van het verhaal niet.’ De roman is geschreven vanuit het perspectief van Klara, een robot of eigenlijk kunstmatige vriendin. Ze is te koop in een winkel en strijdt in de etalage

Kazuo Ishiguro, Klara en de Zon, vertaling: Peter Bergsma, Uitgeverij Atlas Contact, 352 pagina’s (€ 22,99)

om aandacht van de kinderen die langslopen. Dat is nog niet zo makkelijk. Als er eindelijk een klant interesse heeft, voel je enige opluchting.

‘Inspiratie voor dit verhaal haalde ik uit het genre waarin ik altijd geïnteresseerd ben geweest: de jeugdliteratuur. Daarin is altijd sprake van een eenvoudig verhaal en een vreemde logica, die evengoed heel natuurlijk lijkt.’ Volgens Ishiguro zie je dat goed terug in het hoofdpersonage. ‘Klara denkt na over de dingen die ze om zich heen ziet en komt zo tot vreemde conclusies. Ze blijft erg kinderlijk in haar overtuigingen. En toch wordt ze over sommige dingen steeds verfijnder. Zo is ze verwant aan teddyberen uit kinderboeken, maar ook aan robots in sciencefiction.’

Vooruitgang Sciencefiction is ook een belangrijk uitgangspunt in zijn eerdere roman Laat me nooit alleen, waarin klonen verplicht worden organen af te staan om mensen het eeuwige leven te bezorgen. Om overtuigend over Klara te kunnen schrijven moest Ishiguro zich verdiepen in robottechnologie. ‘Door mijn eerdere boek werd ik uitgenodigd voor een aantal bijeenkomsten waar de wetenschappers spraken over de sociale implicaties van verschillende baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen.

Verder sprak ik af met grote denkers op het gebied van kunstmatige intelligentie in een plaatselijk café.

Soms was dat gênant, want de mensen die ons hoorden praten moeten gedacht hebben dat we volslagen idioten waren.’ Door alle kennis weet Ishiguro dat er op dit moment een grens is aan wat robots kunnen. ‘Een kop thee zetten in je eigen keuken gaat nog wel. Maar als je een robot vraagt dit in een andere keuken te doen, dan weet hij niet hoe het moet.

Hij raakt in de war omdat de koelkast en waterkoker op een andere plek staan.’ Dat neemt volgens de schrijver niet weg dat er ook voordelen zijn. ‘Er is geen twijfel dat kunstmatige intelligentie ons op veel gebieden vooruit zal helpen, niet in de laatste plaats in de geneeskunde en de gezondheidszorg.’

De hoop in het licht Klara komt terecht bij het meisje Josie, die lijdt aan een dodelijke onbekende ziekte. Omdat Klara gevoed wordt door zonne-energie, denkt zij dat het de zon is die Josie beter kan maken. Ze doet er vervolgens alles aan om de zon daartoe te bewegen. Ishiguro benadrukt dat haar smeekbedes een religieuze inslag hebben. ‘Ze gelooft dat de zon een almachtige, welwillende, beschermende figuur is die over haar waakt. Soms wordt het donker, maar ze verliest nooit de hoop in het licht. Daarin weerspiegelt ze de mens in zijn relatie met God.’ Bij het schrijven hield Ishiguro Amerikaanse schilderijen voor ogen waarin zonlicht een cruciale rol

JEFF COTTENDEN

‘Ze gelooft dat de zon een almachtige, welwillende, beschermende figuur is die over haar waakt’ speelt. ‘Ik bedoel dan vooral de werken van Edward Hopper, waarbij ik denk aan het zonlicht dat tussen hoge gebouwen doorkomt of nachtelijke diners met een speciaal soort kunstlicht.’ Dat is gelijk ook één van de redenen waarom het boek zich in de Verenigde Staten afspeelt.

‘Er komt bij dat Amerika een jonge

samenleving is. Tradities spelen er een minder grote rol. Ik wilde graag een samenleving in beweging laten zien, waarin waarden makkelijker te veranderen zijn.’ Een voorbeeld van zo’n waarde in Klara en de zon is dat sommige kinderen, waaronder Josie, ‘opgetild’ worden, waardoor ze slimmer zijn dan andere kinderen. Ishiguro legt dat systeem, dat leidt tot een enorme ongelijkheid, bewust niet uit. ‘Ik kijk uit naar de volgende generatie schrijvers, die een helderder beeld heeft van de wereld die aan het ontstaan is. Klara en de zon is slechts het product van een oudere schrijver die erg zijn best doet om naar de wereld van na de Koude Oorlog te kijken. Alles wat ik zie, is een dichte mist waarin ik vage figuren onderscheid, die ik probeer vast te leggen in taal.’

De grensverleggende sciencefiction klassieker van Frank Herbert!

DUNE, het epische sciencefictionmeesterwerk van Frank Herbert, speelt zich af in een verre toekomst, te midden van een gigantische interstellaire feodale maatschappij en vertelt het verhaal van Paul Atreides die, samen met zijn familie, de heerschappij over de woestijnplaneet Arrakis overneemt.

DUNE is een verbluffende mix van avontuur en mysticisme, politiek en natuur. Een machtig en fantastisch verhaal dat een unieke kijk op ons universum biedt en nu getransformeerd wordt naar iets nieuws in graphic novel formaat.

Hardcover + stofomslag | 176 pag. | ISBN : 9789463066747 | Verkoopprijs : 5 29,95

De adaptatie van Brian Herbert en Kevin J. Anderson behoudt de integriteit van het originele boek, de magnifieke illustraties van Raul Allén en Patricia Martín en de covers van Bill Sienkiewicz brengen het boek tot leven voor een nieuwe generatie lezers.

DAVID BOWIE: Stardust, Rayguns, & Moonage Daydreams zijn de grafische memoires van de enige echte superheld, alien en Rock & Roll God: ZIGGY STARDUST! David Bowie was één van de meest charismatische iconen uit de popcultuur en verleidde generaties fans met zijn muziek en zijn vertolkingen van counterculture personages. Na zijn dood groeide de fancultus rond Bowie zelfs nog meer. Met zijn muziek alleen al liet Bowie een imposante erfenis na, maar hij dankt zijn plaats in onze verbeelding aan zoveel meer dan dat. Als performer verlegde hij de grenzen dankzij zijn psychedelische esthetiek, zijn larger-thanlife imago en zijn geflirt met surrealisme. Deze DUNE + BOWIE getekende biografie vertelt over de steile opmars APRIL 2021 van Bowie’s carrière, van totale onbekendheid VERKRIJGBAAR naar eeuwige roem, parallel aan de opkomst en ondergang van zijn alter ego: Ziggy Stardust.

Terwijl The Spiders From Mars langzaam ten onder gaan worstelt Bowie met zijn Ziggy persoonlijkheid.

De uitkomst van deze interne strubbelingen zullen niet enkel Bowie zelf, maar ook de hele wereld veranderen.

Hardcover + stofomslag | 160 pag. | ISBN : 9789463066273 | Verkoopprijs : 5 29,95

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM

30 Jaar

vOor sTripS

SPANNING

9 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

INTERVIEW

CORINE HARTMAN

Het taboe op de dood doorbreken In haar meest recente thriller De nieuwe dood stelt Corine Hartman een zeer actueel thema aan de orde.

Professor Max Harris heeft met Het nieuwe leven een plan bedacht dat ervoor moet gaan zorgen dat de overbevolking stopt en dat er nog toekomst is voor de mens. Niet iedereen is even blij met dit plan, maar Faye van der Laar gelooft heilig in de professor en doet er alles aan om zijn tegenstanders op een zijspoor te zetten.

ISTVAN KOPS Corine Hartman kun je gerust een gevestigde naam in het Nederlandse thrillerlandschap noemen.

Ze heeft met haar psychologische thrillers meerdere Hebban Awards gewonnen en is verschillende malen genomineerd geweest voor de Gouden Strop. Corine Hartman heeft veel lezers aan zich gebonden met haar succesvolle reeks rondom de onorthodoxe rechercheur Jessica Haider en inmiddels is ze met De nieuwe dood aan haar derde boek toe in de reeks over Faye van der Laar.

Kun je een korte introductie geven van Faye voor degenen die nog niets over haar hebben gelezen?

‘Faye is een vrouw van begin dertig die aan een borderline stoornis leidt.

Ze is behulpzaam en wil altijd het goede doen, maar haar goede bedoelingen pakken regelmatig anders uit.

Ze doet dingen vanuit haar gevoel zonder er vooraf goed over na te denken. Ze woont haar hele leven al in psychiatrische inrichting Groot Loenen op de Veluwe waar haar vader de directeur is. Ze is een groot bewonderaar van professor Max Harris en samen met haar medepatiente Lisa probeert ze hem te helpen met zijn plan Het nieuwe leven.’

STAN BOUWMAN

de taboesfeer worden gehaald. Ter compensatie van een rijk en gezond leven moeten mensen die dood sneller en gemakkelijker accepteren als ze ongeneeslijk ziek zijn. Het interessante aan Het nieuwe leven is dat het geen science fiction is, het plan is nu in alle opzichten al technisch gezien mogelijk en praktisch uitvoerbaar.’

wat wel en wat niet ethisch is, zit sterk in het verhaal verweven. Ik wilde die vraag graag in de vorm van een thriller uitwerken. De pandemie heeft me ook extra gemotiveerd om dit verhaal te schrijven.

Ik was me er zeer van bewust dat ik met het thema zeer in de actualiteit zat.’

Waarom juist dit verhaal?

‘Vaak zijn het bepaalde thema’s die bij elkaar komen waardoor ik op een nieuw verhaal kom. Ik lees bijvoorbeeld krantenartikelen of ik kijk naar documentaires en dan kom ik soms op een onderwerp dat beklijft.

Voor het tweede deel in de reeks weet ik nog dat ik een documentaire zag over een Amerikaanse hersenonderzoeker die het lukte om het geheugen van een zeeslak over te zetten naar een soortgenoot. Dat vond ik zo intrigerend dat het door mijn hoofd bleef spoken.’

Heb je zelf hierover nog een statement willen maken?

‘Nee hoor, geen statement, al geeft de ontknoping van het boek mijn visie aardig weer. Ik vind het juist mooi als ik de lezer aan het denken kan zetten, bijvoorbeeld over de waarde van het leven en over de macht van de farmaceutische industrie. Volgens mij leent het boek zich ook uitstekend voor een leesclub omdat je uitgebreide discussie over het thema kunt voeren. Ik heb echter vooral gewoon een spannende en boeiende reeks boeken met Faye van der Laar neer willen zetten en als het mensen tot nadenken zet over actuele thema’s dan is dat een mooie bonus.’

Wat is Het nieuwe leven?

‘Het nieuwe leven is een plan van professor Max Harris om de overbevolking tegen te gaan. De bedoeling is dat er wordt geïnvesteerd in jongeren door ze een basisinkomen te geven waardoor ze minder stress hebben en gezonder kunnen leven. Het idee is dat als mensen meer geld hebben ze beter voor zichzelf zorgen, bijvoorbeeld door betere voeding en meer beweging. Verder is Het nieuwe leven Corine Hartman, De een manier om anders nieuwe dood, Uitgeveaan te kijken tegen de rij Cargo, 350 pagina’s dood. De dood moet uit (€ 20,99)

Ik moest bij Het nieuwe leven denken aan de term ‘dor hout’ waaromheen zoveel commotie is ontstaan.

‘De vraag hoe dun de scheidslijn is tussen

Wetenschap speelt een belangrijke rol in De nieuwe dood. Ga je door op deze ingeslagen weg, of heb je andere plannen?

‘Dit derde deel met borderliner Faye was de laatste, ik heb drie jaar met haar opgetrokken, en haar verhaal

‘Ter compensatie van een rijk en gezond leven zouden mensen de dood sneller moeten accepteren als ze ongeneeslijk ziek zijn’ is verteld. Het waren nogal ingewikkelde plots, er kwam veel bij kijken, qua medische kennis bijvoorbeeld, en daarmee heb ik mezelf uitgedaagd. Daar hou ik van, ik wil niet elke keer opnieuw hetzelfde spannende verhaal in een ander jasje vertellen. Dus ik sla graag weer een andere weg in. Dat heb ik al gedaan, trouwens, de afgelopen maanden heb ik een luisterverhaal geschreven voor Storytel, getiteld Hij volgt je, over twee vrouwen die het slachtoffer worden van smart stalking.

Die verschijnt begin mei. En nu… geen seriepersonage meer voorlopig. Veel kan ik er nog niet over zeggen, maar ik ga het in elk geval dichter bij mezelf houden, qua setting en personages.’

!"#$%"&'"("#)"$&*+,#$*'"&$ )"$-&*#)("-./"&$',#$*#.$ 0")"#),,-."$1*#2#-.032.

EeEeNn SsUuPpEeRrIiEeUuRrEe TtHhRrIiLlLlEeRr DdIiEe DdEe AaCcTtUuAaLlIiTtEeIiTt RrAaAaKkTt

‘Een meesterlijk boek.’ Geschiedenis.nl over Het spel van licht en donker

‘Een buitengewoon onderhoudende en goedgeschreven thriller.’

Het Parool over De Parijse connectie

Nu te koop in de (online) boekhandel

#steunjeboekhandel

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse.

Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 275,– en een week 375,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

elling Cartoons op best ar: door striptekena l a E r w i nvaSn uspvortashirts, ǩ bedrukken hoodies, t-shirts ǩ

ZZZ VXYDDOVKLUWV QO ǩ ǩ LQIR#VXYDDOVKLUWV QO

Vanaf 26 april te koop in de (online) boekhandel

#kooplokaal

SPANNING

11 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

RECENSIES

MATT WESOLOWSKI

Een geschreven podcast Een unieke thriller en een misdaadverhaal in podcastvorm. Dat zijn de beste woorden om Six stories van Matt Wesolowski te omschrijven.

Mede door de unieke vertelvorm blijft je aandacht bij het ingenieuze verhaal van het boek. De duistere sfeer zindert nog lang na.

RINKE VAN DER PLAAT Direct vanaf het begin wordt de lezer gegrepen door de bijzondere vertelvorm en verhaallijn, die zowel intrigerend als verwarrend zijn. Zeker aan het begin wordt er veel van het geheugen van de lezer gevraagd, omdat het boek midden in het verhaal begint en er al snel meerdere personages aan het woord komen.

Toch houdt dit juist het tempo in het boek en haakte ik niet bij de eerste hoofdstukken al af. Je wilt echt weten hoe het verder gaat.

In het boek probeert de hoofdpersoon, Scott King, het raadsel rond de dood van Tom Jeffries te ontrafelen. Tom Jeffries werd in 1997 gevonden in een moeras bij Scarclaw Fell, na een jaar vermist te zijn geweest.

Hoewel de media er als een roedel wolven op af doken, deed de politie na lang onderzoek de dood af als

Voor het donker thuis

ongeval. Om die reden besluit Scott King twintig jaar later deze dood te behandelen in zijn podcast Six stories. Elke aflevering komt er een nieuwe betrokkene aan het woord, wat ervoor zorgt dat de oplossing steeds dichterbij komt. Op het laatst lijkt de oplossing echt binnen handbereik te zijn, als een antwoord dat op het puntje van je tong ligt. Op de een of andere manier blijft het toch lastig om er een vinger op te leggen.

Zelfs na het lezen blijven er nog vraDONNA LISA HEALY gen liggen, die je zelf in moet vullen.

De geïnterviewden hebben allemaal Mede daardoor blijft Six stories in je een eigen karakter en de een ‘praat’ hoofd zitten, lang nadat je het hebt moeilijker dan de ander. Zo is Eva uitgelezen. (lid van de vriendengroep van Tom Door de unieke vertelvorm die Jeffries) soms heel Wesolowski gebruikt, gesloten en is Charlie schetst hij niet alleen (ander lid van deze een beeld van de groep) vaak dronken betrokkenen en hoofdtijdens de interviews, personen, maar ook waardoor zijn verhaal van de omgeving en onsamenhangend setting. Op deze manier is. Hierdoor krijgen word je echt het verde personages een haal ingetrokken en gezicht en karakter, pas losgelaten als je op een manier die de laatste bladzijde ik nog nooit ben omslaat. Zo goed is dit tegengekomen. boek! Omdat er interSix stories is een ijzerviews gebruikt worsterke thriller, die tot den om het verhaal te de laatste bladzijde vertellen, waarin dus boeiend is. Lekker het perspectief vanMatt Wesolowski, Six spannend, soms zelfs uit één mens belicht stories, vertaling: Ineke eng, maar vooral wordt, blijven sommige de Groot, Uitgeverij zaken liggen zonder A.W. Bruna, 288 pagina’s enorm ingenieus en vernieuwend. opgehelderd te worden. (€ 20,99)

Zes kinderen, één moord, een hoop geheimen Jo Spain is geen onbekende in de thrillerwereld. Naast dat ze tv-scenario’s schrijft, heeft ze boeken als Iets te verbergen en Ik beken op haar naam staan. In haar nieuwe boek waagt ze zich aan een heuse whodunit.

MEREL KUITERT Zes duistere redenen gaat over de kinderen Lattimer en de moord op hun vader Frazer, waarbij perspectieven en tijdlijnen je op een verkeerd spoor proberen te brengen, en je dichter bij de waarheid laten komen, zoals bij een echte whodunit.

Een aantal hoofdstukken van deze thriller spelen zich af in het verleden, waarbij de kinderen allemaal in hun tienerjaren zitten en de spanningen tussen hun ouders, maar ook tussen elkaar, en hun eigen tegenslagen duidelijk worden. Andere hoofdstukken spelen zich af tien jaar na deze gebeurtenissen, net voor de moord op vader Frazer en tijdens het verhoor van alle kinderen nadat Frazer is overleden. Hierdoor krijg je langzaam maar zeker een beeld van wat er echt gebeurd zou kunnen zijn.

Sommige karakters zoals Clio krijgen iets meer kleur dan andere, maar

BOEKENKRANT TIPT

‘Ik ben doodmoe, brigadiér. Ik kan je echt niet vertellen wie vanavond wat heeft gedaan en waarom’

alsnog laat Spain ze goed uit de verf komen. Zo kom je gaandeweg meer te weten over Frazer en waarom hij zo’n verschrikkelijke man was, over wat er gebeurd is met Ryan in het verleden en waarom Kate haar man niet aan haar familie wil introduceren. Zelfs kleine personages als de schoondochter van één van de broers krijgen een kleine verhaallijn die tot in de puntjes wordt uitgewerkt.

Het begin van het boek kan wat verwarrend zijn door de wisselende per- door de verschillende levens die de kinderen leiden. Heftige thema’s spectieven en verschillende tijdals gedwongen prostitutie, geldprolijnen, maar gaandeweg kun je de blemen, drugsverslaving, maar ook eindjes goed aan elkaar knopen. Het luchtigere thema’s als studeren in kleine nadeel daarbij is wel dat, als het buitenland, afscheid nemen van je een fervente thrillerlezer bent, je een familielid en pesterijen komen waarschijnlijk ergens wel ziet aanaan bod. Spain laat zien komen wat er staat te dat ze nergens voor gebeuren en dat er iets terugdeinst en van alle niet in de haak is bij markten thuis is. sommige statements Al met al is Zes duistegenover de politie. tere redenen een boek ‘Ik ben doodmoe, bridat heerlijk wegleest, gadiér. Ik kan je echt ondanks, of misschien niet vertellen wie vanjuist door zijn korte avond wat heeft gedaan hoofdstukken, wisseen waarom.’ Dat neemt lende perspectieven niet weg dat je alsnog en verspringende tijdademloos doorleest, lijnen. Een echte whoen dat Spain haar best dunit waar de schrijfheeft gedaan om de plot ster een hoop verschilzo verrassend mogelijk lende thema’s in weet te maken.

Jo Spain, Zes duistere te verwerken en waarOok de thema’s die in redenen, Uitgeverij de bij het einde een echt het verhaal voorkomen Fontein, 368 pagina’s mysterie blijft. zijn zeer uiteenlopend, (€ 18,99)

Wanneer Maggie na haar vaders dood Baneberry Hall erft, het landhuis waar ze als kind kort heeft gewoond, wil ze het opknappen en verkopen. Haar terugkeer in het kleine stadje wordt met argusogen bekeken door de inwoners, want zij zijn er niet goed vanaf gekomen in de bestseller die haar vader over deze plek had geschreven.

Zij gelooft niets van het boek, maar als ze het huis binnenstapt begint ze te twijfelen.

Riley Sager, Voor het donker thuis, vertaling: Roelof Posthuma, Uitgeverij Ambo|Anthos, 416 pagina’s (€ 21,99)

Evi Een jonge vrouw pleegt zelfmoord. Haar vader blijft radeloos achter met een afscheidsbrief die meer vragen oproept dan dat het antwoorden geeft.

Een psychologisch spel volgt als hij probeert uit te vinden wat er precies is gebeurd en waar het lichaam van zijn dochter is gebleven. Het voert hem door heel Europa, op zoek naar antwoorden.

Tjeerd Langstraat, Evi, Jalapeno Books, 248 pagina’s (€ 20,00)

De engel van Venetië Paolo is de laatste die de weverstraditie van zijn ouders voort kan zetten. Hij heeft een opdracht die hij onmogelijk voor de deadline af kan krijgen, tenzij hij hulp krijgt. Ondertussen wordt hem gevraagd of hij twee voortvluchtige Joden wil laten onderduiken. Het is spelen met vuur, maar Paolo realiseert zich ook dat dit de hulp is waar hij op hoopte. Al snel blijkt de Venetiaanse politie op zoek naar de voortvluchtigen.

David Hewson, De engel van Venetië, vertaling: Ans van der Graaff en David Orthel, Uitgeverij Boekerij, 384 pagina’s (€ 20,99)

De trouwe lezer De vrouw van bestsellerauteur Roger Koponen wordt dood aangetroffen in een prachtige zwarte avondjurk, zittend aan het hoofd van een lege eettafel. Jessica Niemi onderzoekt de zaak en algauw blijkt dat er meerdere slachtoffers zijn. Het lijkt erop dat de dader de moorden exact kopieert uit de thrillertrilogie van Roger Koponen. Jessica blijkt zelf ook niet veilig te zijn.

Max Seeck, De trouwe lezer, vertaling: Annemarie Raas, Uitgeverij A.W. Bruna, 352 pagina’s (€ 21,99)

JEUGD

12 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

De draak die niet van vuur hield

Een held in de maak

Alle draken zijn gek op vliegen en vuurspuwen. Ze houden níét van water. Wat moet een draakje doen dat niet kan vliegen en geen vuur kan spuwen? Ze ontdekt dat ze kan zwemmen als een vis, en dat ze dat gewéldig vindt. Wat zal haar vader daarvan zeggen? De draak die niet van vuur hield is een betoverend en grappig prentenboek over familieliefde en jezelf durven zijn.

Gemma Merino, De draak die niet van vuur hield, Uitgeverij Lemniscaat, 32 pagina’s (€ 14,99)

Hoge beren vangen veel wind Hoge beren vangen veel wind is een bundel met achtentwintig verrassende, licht filosofische dierenverhalen voor kinderen vanaf acht jaar. Over de liefdesbrief van de kikker, de beer die dacht dat hij een boom was en de ezel die de knop niet kon weerstaan. Over de bril van de krokodil en de dag waarop de mammoet het bos voorgoed verliet. En over het grote mysterie van de vallende ster…

Korneel de Rynck, Hoge beren vangen veel wind, illustraties: Naomi Chrisiaens, Uitgeverij Pelckmans, 96 pagina’s (€ 17,50)

De krokodillenfabriek In dit spannende, geïllustreerde boek lees je over het verdwijnen van een pizzeria, krokodillen, een monster, zombieachtige mannen, een oude ketchupfabriek en de vreemde inhoud van de vroegere ketchupketels.

Zodra de mist tevoorschijn komt, maken Mila en haar vrienden bizarre dingen mee. Ze gaan op onderzoek uit en laten zich nergens door afschrikken.

Het proces van een boek bedenken en de wereld in brengen heeft bijna iets magisch. In het verhaal De held van Fabel van Scott Reintgen wordt de magie van dit maakproces helemaal tot leven gebracht.

betrokken raakt.

Het verhaal wordt grotendeels vanuit Indira’s perspectief verteld. Reintgen heeft daarnaast echter nogal eens de neiging om de beruchte vierde wand te doorbreken en de lezer direct aan te spreken, zoals wanneer Indira net geteleporteerd wordt naar Fabel: ‘En nu, beste lezer, is het tijd voor een korte pauze.

Ik moet je namelijk iets vragen wat niet eenvoudig is.’ Deze stukjes leiSELMA OUEDDAN den ertoe dat je je het verhaal nog beter kunt inbeelden en het voelt In de fictieve wereld alsof je samen met Indira alles meeVerbeelding wonen maakt. Soms heeft het echter ook geen ‘echte’ menals effect dat je juist uit het verhaal sen, maar personages wordt getrokken door de abrupte uit bestaande én nog overgang van Indira naar de lezer. te creëren boeken. Een van hen is De verwijzingen in het boek Indira Novelle, wier grootste droom naar klassiekers zoals Alice in is hoofdfiguur te worden. Hiervoor Wonderland, Pride & vertrekt ze naar de Prejudice en Dracula stad Fabel, om daar zijn een leuke toevoenaar de beroemde ging, wat door menig Praktijkschool voor boekenliefhebber Protagonisten te gaan. gewaardeerd zal worHaar auditie voor de den. Ook de hartverschool gaat echter warmende relatie die faliekant mis, waarIndira met haar adopdoor ze in plaats van in tiefamilie opbouwt, is de hoofdfiguurrichting verfrissend. ingedeeld te worden, Al met al is De held van ze naar de bijfiguurFabel een mooi verhaal kant moet. Dit vindt ze over vriendschap en verschrikkelijk, maar familie, over het gevoel ze is vastbesloten te hebben er niet bij te bewijzen dat ze een horen en dus je eigen held is. Ondertussen Scott Reintgen, De held plekje uit te houwen. gebeuren er alleen van Fabel, vertaling: Een boek waar iedereen vreemde, onverklaarMerel Leene, Uitgeveeen stukje van zichzelf bare dingen in Fabel, rij Moon, 352 pagina’s zal kunnen herkennen, waar Indira al snel bij (€ 16,99)

Reintgen heeft de neiging om de vierde wand te doorbreken en de lezer direct aan te spreken want zoals Indira’s mentor Deus haar vertelt: ‘Overal, zowel in de Echte Wereld als in Verbeelding, hebben mensen het gevoel dat ze er niet thuishoren. (…) Dat is een van de vele eigenschappen die mensen en personages met elkaar gemeen hebben.’

Een sterk begin van wat een boekenserie gaat zijn, maar ook prima leesbaar op zichzelf.

Gevangen tussen klein en groot

Dries Deschepper, De krokodillenfabriek, illustraties: Isabel Bouttens, Uitgeverij Clavis, 160 pagina’s (€ 14,95)

Zonder titel Joshua mist zijn soulmate Zivan, die met haar ouders is terugverhuisd naar haar geboorteland Irak.

Hij maakt zich zorgen: ze reageert niet meer op zijn berichtjes. Noodgedwongen probeert Joshua zichzelf opnieuw uit te vinden zonder Zivan. Zijn passie voor tekenen en kunst, en een onverwachte vriendschap met Sergio redden hem. Deze YA-roman is extra bijzonder, omdat het is vormgegeven als een schetsboek.

SCOTT REINTGEN

Een vrouw met een slangentong, dagdromen over haar moeder die op een paard de zee inrijdt en de mysterieuze, stoere Evi. Het zijn maar enkele rare dingen die het leven van Ive zijn binnengeslopen na het auto-ongeluk.

Toch zal de lezer ontdekken dat Noorderlicht vooral gaat over het echte leven.

MARCELLA DE WOLF

Erna Sassen, Zonder titel, illustraties: Martijn van der Linden, Uitgeverij Leopold, 256 pagina’s (€ 17,99)

Een kort fragment start Noorderlicht en vertelt over een spiegel die in ‘honderden miljoenen, biljoenen en nog meer stukken’ uit elkaar barstte en kleine glasscherfjes over de wereld verspreidde. Het is een scène uit De sneeuwkoningin van Hans Christian Andersen. De betekenis van deze proloog blijft mysterieus tot het einde van het verhaal, maar precies in die sprookjesachtige sfeer blijft de lezer nog even hangen als het verhaal echt begint. Want hoewel de veertienjarige Ive een echte tiener lijkt te zijn die moppert dat ze haar voetbaltoernooi moet missen voor een saaie vakantie met haar ouders, brengt een auto-ongeluk een einde aan dit normale bestaan. Ive

alles gewoon durft en vliegt door de autodoet en Ive uitdaagt ruit en zodra ze haar om afstand te nemen ogen opent, lijkt haar van haar ouders. Het is wereld veranderd. En een tweestrijd die ook niet alleen door haar in Ive zelf speelt. Want hersenschudding; heftussen de bizarre dagtige dagdromen teistedromen door gebeurt ren haar bestaan. Het er veel in haar famiis even afwachten voor lie, en vooral tussen de lezer waar dit verhaar ouders. Het autohaal naartoe gaat, de ongeluk lijkt zodoende veranderingen in het spanningen aan het leven van Ive zijn snel licht te brengen die er en hebben een desorialtijd al zaten, en Ive enterend effect. Vooral zit hier middenin: bang de verschijning van Anna van Praag, Noorvoor wat er komen Evi, die enorm op Ive derlicht, Uitgeverij Lemgaat. ‘Ik word een lijkt maar veel stoerniscaat, 216 pagina’s beetje duizelig van alle der is, lijkt uit het niets (€ 15,99) dingen die in kleine te komen. Maar het is gedachtenwolkjes om ons heen hande tegenstelling tussen deze twee gen en niemand hardop durft te zegpersonages waardoor het ballegen.’ Vanwege de combinatie van de tje begint te rollen: Ive die het liefst bizarre dagdromen en het realistiklein wil blijven en in de armen van sche scenario in het gezin, zet Anna haar ouders wil kruipen zoals vroevan Praag een bijzonder boek neer ger. En daarnaast de stoere Evi, die dat de lezer doet nadenken. In 188 pagina’s leren we Ive kennen, als een realistische tiener die gevangen zit tussen klein en groot, vasthouden en loslaten. Alle elementen voor een goed verhaal zijn aanwezig, maar het is aan de jonge lezer om deze ook daadwerkelijk samen te brengen.

Noorderlicht is de zoektocht van Ive naar de gouden middenweg, en als lezer hoop je net zo hard mee op een goed (sprookjesachtig) einde.

Ive vliegt door de autoruit, en zodra ze haar ogen opent, lijkt haar wereld veranderd

JEUGD

13 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

INTERVIEW

RAOUL DELEO

BLONDE OCTOPOSSUM

Op ontdekkingstocht naar een nieuw continent Illustrator en ontdekkingsreiziger Raoul Deleo heeft een prentenboek uitgebracht met een unieke kijk op het door hem ontdekte continent Terra Ultima.

Daar leven dieren die ons bekend voorkomen, maar die we hier nooit eerder hebben gezien, zoals krabben met scharen in de vorm van een toekan en slangvormige zwanen. Naast Deleo’s kleurrijke illustraties zijn er ook stukjes uit het logboek te vinden, en commentaar van mede-ontdekkingsreiziger Noah J. Stern.

IZA DE BRUIN Deleo neemt de jonge lezer mee naar Terra Ultima aan de hand van de meest verbazingwekkende illustraties. Toch doen de dieren ook enigszins bekend aan, waardoor je haast gaat twijfelen of ze echt bestaan.

Het door Lannoo uitgegeven boek daagt je uit om je perceptie van de wereld te heroverwegen. ‘Niks is helemaal bewezen,’ zegt Deleo.

‘Geloof je bijvoorbeeld dat Moskou bestaat, ondanks dat je er nooit bent geweest? Wij kiezen zelf wat we beschouwen als waarheid, en dat vind ik boeiend.’

De illustrator heeft ervoor gekozen om het boek te richten op kinderen, omdat ze wat minder gevuld zijn met kennis dan volwassenen en hun referentiekader dus nog niet helemaal is vastgelegd. ‘Kinderen betreden en accepteren die wereld veel eerder. Ik denk dat het alleen maar heel goed is als je zo lang mogelijk de rekbaarheid van je voorstellingsvermogen flexibel houdt.’ Hij heeft het hier niet per se alleen over kinderen. ‘Ook voor volwassenen is het een mooie eigenschap om alles te

Raoul Deleo, Terra Ultima. De ontdekking van een onbekend continent, Uitgeverij Lannoo, 80 pagina’s (€ 25,99)

durven omarmen en te kunnen filteren wat je waardevol vindt. Dat je dat voor jezelf beslist, durft te twijfelen en open kan staan voor meerdere waarheden.’

De illustraties zijn ontstaan tijdens de expedities naar het continent. Het schrijven is voornamelijk gedaan door de samensteller Noah J. Stern.

De twee hebben elkaar ontmoet in The Field Museum in Chicago. Deleo gaf daar een lezing, en Stern stelde hem daar een vraag die hij nooit meer zal vergeten: ‘Als je nu op dit moment zou moeten kiezen, zou je dan voor altijd hier blijven, of op Terra Ultima?’ Deleo vertelt dat die vraag echt insloeg als een mind grenade. De reden waarom Deleo niet zelf het boek heeft geschreven, is volgens hem heel simpel: ‘Ik besteed veel liever tijd aan mijn expedities!’

Een favoriet deel van Terra Ultima heeft hij niet echt. ‘Als het zomer is dan verlang ik naar de winter, en als

‘Ik ontdek veel, en maak dus ook heel veel schetsen.

Het is een enorm karwei om alles te ordenen voor een chaoot zoals ik’ ‘Kinderen betreden en accepteren die wereld veel eerder’ het winter is verlang ik weer enorm naar de zomer. Zo denk ik er ook een beetje over wat mijn favoriete deel is.’ Een favoriet dier heeft hij overigens ook niet. Dat is een beetje als kiezen tussen je kinderen.

Al eerder was zijn werk te bewonderen buiten zijn atelier. Zo stond Deleo bijvoorbeeld met de dieren van Terra Ultima te schitteren op een tentoonstelling in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Naast de tekeningen waren er ook voorwerpen te vinden die van het continent vandaan komen, en gaf Deleo lezingen. Het logboek had hij toen nog even voor zichzelf gehouden, maar is nu dus wel te lezen in het nieuwe boek.

‘Ik ben enorm blij met Terra Ultima,’ zegt Deleo. ‘Ik ontdek veel, en maak dus ook heel veel schetsen. Het is een enorm karwei om alles te ordenen voor een chaoot zoals ik. Het boek is voor mij een eerste, echte, grondige en goede ordening en ik ben Noah J. Stern er heel erg dankbaar voor dat hij dat op zich heeft genomen. Voor mij is het eindelijk een wat helderder overzicht van wat ik zelf ben tegengekomen tijdens mijn expedities.’

zondag 25 april internationale DNA-dag

marijn sillis

greet van thienen

stefan boonen

Ik dacht dat ik wist wat burn-out was… tot ik er een kreeg

De stuntelende mens

Billie en zijn genen

Een filosofische trektocht langs onze angsten, hoop, fabricagefouten en illusies. Een stuntelende mens op zoek naar het wankele evenwicht tussen onze kwetsbaarheid en onze weerbaarheid.

Wat zijn genen? Waar verstoppen ze zich?

Van wie krijg je je genen? Of je een wipneus hebt? Van chocolade houdt? Noem maar op. Het komt allemaal door je genen.

Wat leert DNA ons over verbondenheid?

Kan ik ook DNA-onderzoeker worden? En wat heeft de politie er mee te maken?

Het oprechte dagboek van journalist en ervaringsdeskundige Marijn Sillis. Een tegendraadse schets van het veelkoppige monster dat burn-out is. Voorbij de dooddoeners en gouden tips, in een poging inzicht, herkenning, begrip en nuance te creëren.

A_2021_03_Boekenkrant.indd 1

MAAND VAN DE FILOSOFIE

Voor kinderen vanaf 6 jaar.

18/03/2021 12:43

15 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

NON-FICTIE

INTERVIEW

MARIJN HOUWERT

‘Ik wil traumapatiënten een gezicht geven’ Marijn Houwert wil in zijn boek Zorg voor je mensen niet alleen een lans breken voor een goed begrip van de rol van de traumachirurg, maar ook van de patiënten waar hij mee te maken krijgt. ‘Want die vallen vaak tussen wal en schip.’

ANTAL GIESBERS Misschien zat het er al vroeg in: de ouders van traumachirurg Marijn Houwert waren beiden arts. ‘We zijn wel in die wereld opgegroeid,’ zegt hij zelf.

‘Mijn moeder had vaak dienst, soms gingen we mee naar het ziekenhuis, we hebben dat nooit vervelend gevonden. Mijn zus is uroloog. Ikzelf heb ooit een coschap gynaecologie in Suriname gedaan. Dat beviel enorm goed: de zorg in Suriname is heel basaal, en die rauwheid en puurheid van het vak spraken me wel aan. Ik heb mijn promotie in gynaecologie gedaan, maar ik vond die acute, basale dingen eigenlijk het leukste.

Dus ben ik chirurgie gaan doen en uiteindelijk werd ik traumachirurg.

Een heel traject, maar ik heb erg genoten van de weg!’

Als medicus besloot hij dus een boek te schrijven voor de gewone mens.

Waarom? ‘Het kwam een beetje op mijn pad. Ik publiceer regelmatig in vaktijdschriften, maar ik schreef anderhalf jaar geleden een verwondering van mij af in een kort verhaal. Ik stuurde dat verhaal op aandringen van een collega naar het artsenvakblad Medisch Contact, en die vroegen me uiteindelijk om voor hen te bloggen. Die blogs schrijf ik meestal ’s nachts, op momenten dat het niet druk is in het UMC Utrecht.

Ik heb daar lol in, het schrijven kost me niet veel moeite. De blogs worden goed gelezen, en dat werd weer opgemerkt door Uitgeverij de Arbeiderspers. Die vroegen me vorig jaar of ik een boek wilde schrijven.

Ik dacht: waarom niet? Zorg voor je mensen is een bundeling geworden van iets meer dan vijftig verhalen; sommige heb ik als blog gepubliceerd, andere heb ik speciaal voor het boek geschreven.’

Geen heroïek Houwert beschrijft allereerst zijn verwondering over de zorg, en over patiënten. ‘Traumapatiënten komen in ons zorgsysteem qua lotgenotencontact tussen wal en schip terecht,’ vertelt de medicus. ‘Als een moeder haar kind verliest in het kinderziekenhuis, dan heeft ze lotgenoten om zich heen, je vormt een groep en

kunt erover praten. Maar de verscheidenheid aan letsels die bij ons binnenkomen is enorm, er zijn vaak geen raakvlakken. Dus een vrouw die bij een auto-ongeluk haar kind verliest, kan bij ons niet met lotgenoten praten. Ik hoor heel vaak terug dat dat de acceptatie en het herstel belemmert. Traumapatiënten moeten binnen ons systeem een plek, een gezicht krijgen.’

Daarnaast merkt hij dat een traumachirurg een beetje een uitzondering begint te worden. ‘Bedenk: de ene keer gaat het om gebroken ribben, dan weer een gebroken enkel of bloeding in de buik, dan de linkerpink.

Terwijl ik steeds meer superspecialisten om me heen zie, die zich allemaal keizer op hun eigen postzegel wanen.

Ik vraag me af of die superspecialisatie nou echt wel zo wenseMarijn Houwert, Zorg lijk is.’ voor je mensen. De wonMet zijn boek wil de dere wereld van een auteur mensen een traumachirurg, Uitgejuist beeld geven van verij de Arbeiderspers, zijn vak. Houwert: ‘Bij 224 pagina’s (€ 20,00)

UMC UTRECHT

een traumachirurg denken mensen meteen aan de heroïek uit Amerikaanse tv-series. Daar wil ik van wegblijven: er heerst bij ons rust en organisatie, we weten meestal van tevoren wat er aankomt, we bereiden ons daar als team artsen en verpleegkundigen goed op voor.

De kracht van het team is essentieel en bepaalt het resultaat van de behandeling.’

Om het beeld compleet te maken, schrijft hij in het boek ook over studeren, promoveren en de opleiding tot chirurg, maar ook over zijn rolmodellen in de medische wereld. ‘De gangbare opinie is dat je gepromoveerd moet zijn om in opleiding te komen tot medisch specialist. Maar het is toch ook waardevol als toekomstig collega’s bestuurlijke vaardigheden hebben, of onderwijs willen geven, of innoveren, of ondernemen? Ook daarover wil ik de zorgwereld graag stof tot nadenken geven.’

Meer dan een boek Dat is niet het enige wat de medicus met zijn boek wil bereiken.

De opbrengst van Zorg voor je mensen gaat namelijk naar de Stichting Leading Doctors, dat zich inzet voor het bevorderen

‘Bij een traumachirurg denken mensen meteen aan de heroïek uit Amerikaanse tv-series. Bij ons heerst er juist rust en organisatie’ van het welzijn van zorgverleners. Houwert: ‘Jaarlijks belanden 80.000 mensen in het ziekenhuis door een ongeval. Dat heeft een enorme impact op mensen en maatschappij. Ik vind het goed dat mensen een beeld hebben van wat dat betekent, wat mensen doormaken. En ook dat alle mensen anders zijn, en dus met andere problemen te maken krijgen, ook psychische. Ik hoop dat het boek daar een rol in speelt. Dit is de eerste keer dat ik een boek geschreven heb. Ik ben benieuwd of mensen het willen lezen, en hoe het bevalt.’

Uitgeverij Geromy – voor het behoud van het luchtvaarthistorisch erfgoed

Vanaf 10 mei 1940 vochten de geallieerden soms hevig met de Luftwaffe in ons luchtruim. Historicus Peter Grimm geeft een totaaloverzicht van deze operaties.

Verschijnt in mei 2021 Kijk voor meer informatie op: www.geromybv.nl

Van de auteur van het Mindfulness doeboek

Een praktische gids om meer geluk te ervaren in je leven Nu verkrijgbaar in de (online) boekhandel Eva Brobbel | Geluksdoeboek | €19,99

HAALBARE TIPS OM TE MINDEREN IN GEBRUIK VAN PLASTIC

€ 20,-

We kunnen plastic niet meer wegdenken uit ons leven.

Echter: we zijn plastic ook steeds meer voor eenmalig }iLÀÕ }>> âiÌÌi \ « >ÃÌ V Ì>ÃÃi ] Ü>ÌiÀyià iÃ] À iÌ iÃ] vwiLi iÀð Ƃ `>Ì Üi}}i} `i ii > } }iLÀÕ Ìi plastic vormt een steeds groter wordend probleem, waar we met elkaar echt iets aan kunnen doen.

Moeder en dochter Louise Williams en Clara WilliamsRoldan geven in Minder plastic informatie over het plasticprobleem en komen tegelijk met een heleboel handige en haalbare tips om je te helpen minderen in bijvoorbeeld de keuken, de badkamer en met je kleding.

“Minderen met plastic is in de praktijk best lastig maar niet onmogelijk. Dit boek helpt je een handje op weg met makkelijke tips voor in en om het huis. Doen!”

– SANDER HOOGENDOORN, DJ 3FM

7KVIGXGTĎ <KNV IGGHV \KP CCP LG NGXGP

www.uitgeverijzilt.nl

#kooplokaalonline

Uitgeverij Zilt is een jonge uitgeverij die zich richt op iedereen met een brede interesse voor zingeving. De uitgaven van Zilt zijn inhoudelijk gebaseerd op de drie kernwoorden Mens, Verbinding, Maatschappij en worden op drie niveaus uitgewerkt, volgens Hoofd (theoretisch), Hart (inspirerend) en Handen (praktisch).

17 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

RECENSIE

NON-FICTIE

EMMA RINGELDING

BOEKENKRANT TIPT De fundamenten Hoe komen we uit deze crisis? Dat is de vraag die Ramsey Nasr, een van Nederlands meest veelzijdige kunstenaars, zichzelf stelt.

Aan de hand van kunstenaars als Boccaccio, Rilke en Van Gogh houdt hij een pleidooi om onze plek op aarde en ons idee van geluk radicaal te herzien.

Tegenover de chaos van deze tijd plaatst Nasr een urgent maar hoopvol geluid voor een land en wereld in crisis.

Ramsey Nasr, De fundamenten, Uitgeverij De Bezige Bij, 64 pagina’s (€ 16,99)

De kroongetuige De kroongetuige is een moedig ooggetuigenverslag uit de grootste goelag in Xianjiang.

De etnisch Kazachse arts Sayragul Sauytbay groeide op in Xinjiang.

Jarenlang stond ze aan het hoofd van verschillende kleuterscholen, totdat ze op een dag aan de beurt was en in een strafkamp verdween. Daar moest Sauytbay haar medegevangenen de Chinese taal, cultuur en politiek bijbrengen.

Sayragul Sauytbay, De kroongetuige, Uitgeverij Balans, 360 pagina’s (€ 24,95)

Het leven van de geest

Niet-politieke besluiten bestaan niet De Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen maand tonen de versplintering van ons politieke landschap aan.

Toch zijn er de laatste jaren allerlei hervormingen doorgevoerd, van het pensioen tot aan de woningmarkt.

Wim Voermans onderzoekt in Het land moet bestuurd worden hoe dit gelukt is.

MARTIJN VAN BRUGGEN Dat we in Nederland in een parlementaire democratie leven, is iets wat ons allen geleerd wordt. De vertegenwoordigers van het volk in het parlement controleren de werkzaamheden van het kabinet, ofwel het landsbestuur.

Maar klopt dit beeld nog wel? Amper, schrijft hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. Steeds vaker wordt het parlement, en daarmee het volk, op een zijspoor gezet door kabinetten die zichzelf om het landsbelang te dienen verre van het politieke debat willen houden.

Het is logisch dat ons landsbestuur het liefst depolitiseert, schrijft Voer-

goedkeuring van belangenorganisamans. Wie in een versplinterd polities gevormd zijn. tiek landschap besluiten wil nemen, Bestuur en parlement raken op deze moet tot overeenstemming komen manier steeds verder van elkaar vermet andersdenkenden en kan dus wijderd. Dat is zorgelijk, vindt Voermaar beter wegblijven van politieke mans, want uiteindelijk ‘kunnen tegenstellingen. Daarom vraagt het overheidsbesluiten nooit niet-polikabinet het laatste decennium zo’n tiek zijn’. Burgers hebben het recht te beetje bij ieder vraagstuk een advies weten hoe deze besluiten genomen van een commissie, roept het exworden en hun zegje erover te doen, perts in (zie het OMT) en maakt het al dan niet via vertegenwoordiging bijvoorbeeld bij het pensioenoverin het parlement. ‘Het is zaak dat we leg afspraken met de direct betrokken partijen. Hierdoor zijn de afgelo- in Nederland niet op een gevaarlijke glijdende schaal raken, waarbij (…) pen tien jaar de grootste stelselherhet vertrouwen van de burgers langvormingen sinds de Tweede Wereldzaam wegebt.’ oorlog doorgevoerd, onOp deze momenten is danks de versplinteVoermans op z’n best: ring. Een knap staalserieus, inhoudelijk, getje bestuurskunde, zou engageerd. Op andere je zeggen. Maar Voermomenten dwaalt hij mans laakt deze ontaf van zijn betoog, stelt wikkeling juist, want hij antwoorden tienalle bovengenoemde tallen pagina’s uit of akkoorden en overlegvervalt hij in hindergen spelen zich achter lijke spreektaal (‘Tja, gesloten deuren af en euh, nou ja, wat zal ik buiten het parlement ervan zeggen?’). Maar om. Hierdoor heeft het toch, wie hier doorheen parlement te weinig inleest, ontwaart een formatie om kritisch te zeer belangrijk pleidooi kunnen zijn en kan het Wim Voermans, Het voor debat en transmoeilijk anders doen land moet bestuurd worparantie. Een aanradan de besluiten goedden. Machiavelli in de der voor iedere burger keuren, omdat ze mede polder, Uitgeverij Provan Nederland, en een op basis van adviemetheus, 280 pagina’s must-read voor politici. zen van experts en met (€ 22,50)

Het leven van de geest is het laatste hoofdwerk van Hannah Arendt. In dit boek ontvouwt ze haar ideeën over de mogelijkheden van de menselijke geest. Ze onderscheidt drie capaciteiten die iedereen bezit: denken, willen en oordelen.

Van het laatste deel, dat onvoltooid is gebleven, is hier het concept opgenomen. Dit is de eerste editie die al het materiaal in één band samenbrengt.

Hannah Arendt, Het leven van de geest, vertaling: Remi Peeters en Dirk De Schutter, Uitgeverij Ten Have, 800 pagina’s (€ 49,99)

Een jaar in lockdown Terwijl iedereen zich op de ziekenhuizen focuste, reden de lijkwagens af en aan bij de rusthuizen. Bijna twee op de drie COVID19-doden vielen daar, maar wie sprak er met de mensen achter de cijfers? Bart Schoovaerts en Lies Kortleven namen de tijd om te luisteren. Zij willen deze mensen een stem geven zodat we ervan kunnen leren en na gaan denken over hoe we omgaan met ouderen.

Bart Schoovaerts, Een jaar in lockdown. Coronaverhalen uit een woonzorgcentrum, Uitgeverij Mammoet, 180 pagina’s (€ 26,50)

18 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

NON-FICTIE

RECENSIE

Een kleurrijke trip door de jaren zeventig David Bowie was een van de meest tot de verbeelding sprekende rocksterren van de twintigste eeuw. Alleen al door zijn muziek werd hij legendarisch, maar ook de door hem bedachte personages blijven tot de verbeelding spreken: Ziggy Stardust, Aladdin Sane, The Thin White Duke... In Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams brengt Michael Allred de muziek van David Bowie tot leven.

HANS POLS In New Killer Star op het album Reality (2003) zingt David Bowie: ‘See my life in a comic...’ Hij verwijst hiermee naar Red Rocket 7, een stripverhaal van Michael Allred uit 199798. Hierin vertelt Allred het verhaal van de rock ’n roll gezien door de ogen van een roodharige buitenaardse, een personage gebaseerd op Ziggy Stardust. Eigenlijk wilde hij al heel lang een stripverhaal maken over Bowie zelf, maar hij zag tegen de research op en het bleef lange tijd bij een plan, totdat hij de schrijver Steve Horton ontmoette. Samen legden ze de basis voor Bowie. Het werd geen complete biografie, maar eerder een verhaal over de jaren waarin Bowie uitgroeide tot een ster, de eerste helft van de jaren ’70. Hij was toen al een tijdje zonder veel succes bezig als muzikant, maar nadat

Je komt in dezelfde rollercoaster terecht als Bowie zelf in die tijd.

Michael Allred, Laura Allred en Steve Horton, Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams, Uitgeverij Silvester, 160 pagina’s (€ 29,95)

hij de juiste personen om zich heen had verzameld om zijn ideeën te verwezenlijken begon zijn opmars.

Met hen maakte hij van Davey Jones David Bowie. Hij wilde meer zijn dan een muzikant, verzon personages en bedacht daar verhalen omheen, waarbij hij zich niet alleen omringde met de juiste muzikanten, maar ook kunstenaars van naam, modeontwerpers en zelfs kappers die hij inzette om de door hem bedachte werelden vorm te geven. Er volgde een periode waarin hij razend creatief en productief was en de ene na de andere creatie bedacht: de Starman, Ziggy Stardust, Aladdin Sane en hij bewerkte 1984 van George Orwell tot een muziekspektakel (later werd dat Diamond Dogs). Met zijn extravagante kleding en ambivalente gedrag stelde hij gender en seksuele geaardheid ter discussie.

Hij droeg make-up en zei dat hij biseksueel was. Op een hele generatie maakte de eerste kennismaking met een van Bowie’s incarnaties in die jaren een verpletterende indruk, zoals schrijver Neil Gaiman die in het voorwoord bij dit boek beschrijft hoe verbaasd en overweldigd hij was toen Aladdin Sane uitkwam. Voor veel mensen was hij meer dan een rockmuzikant, ze groeiden met hem op, hij werd deel van een identiteit en veranderde levens.

Maar terug naar het boek. Allred weet de opkomst van David Bowie prachtig weer te geven en op elke pagina gebeurt zo veel dat er af en toe een paginagrote tekening nodig is als rustpunt. Je komt in dezelfde rollercoaster terecht als Bowie zelf in die tijd. De pagina’s zijn mooi ingekleurd door Michaels vrouw Laura, ze zitten vol details en er komen talloze anekdotes voorbij. Dit boek geeft een beeld van een deel van Bowie’s carrière, maar ook van de Britse rockscene in de jaren dat de sixties nog maar net voorbij waren.

Bowie kende ze allemaal en allemaal kenden ze Bowie. Zelf woonde hij in die periode in het huis Haddon Hall samen met zijn muzikale en artistieke vrienden zoals Tony Visconti en Marc Bolan, die al eerder dan Bowie de top van de Engelse hitparades bereikte met zijn band T-Rex. Het is knap van Michael Allred dat de personages in dit boek heel herkenbaar zijn zonder dat je het idee hebt naar nagetekende foto’s te kijken.

Soms combineert hij beelden, zoals op de grote tekening van Bowies verjaardagsfeest waarop er een heleboel zijn afgebeeld, een soort zoekplaatje zoals de hoes van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Het is een van de sterkste kanten van dit boek, enerzijds komen er allerlei herinneringen boven en anderzijds valt er enorm veel te ontdekken. Dat maakt het leuk om deze kleurrijke trip door de rockmuziek van de jaren zeventig na één keer lezen nog eens over te doen.

19 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

DAVID BOWIE

NON-FICTIE

COLUMN ONZE TAAL

Liefde voor het Nederlands De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal van Mira Feticu.

RAYMOND NOË De Roemeense schrijfster Mira Feticu kwam zo’n vijftien jaar geleden naar Nederland. Ze had toen al twee boeken geschreven in het Roemeens, maar begon hier opnieuw, in een nieuwe, vreemde taal. Inmiddels heeft ze vijf boeken in het Nederlands gepubliceerd. Haar zesde boek, Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal, heeft een titel die de lading dekt. In drieënveertig korte hoofdstukjes vertelt ze hoe ze van het Nederlands is gaan houden, niet omdat het zo’n mooie of fijne taal is, maar vooral omdat die nieuwe taal haar de kans geeft haar leven te veranderen, een verandering waar ze bewust voor koos toen ze Roemenië verliet. Ze doet haar best, werkt hard, heeft haar plek hier wel gevonden, maar noemt zichzelf desondanks nog steeds een ‘struiskameel’, iets tussen Roemeense struisvogel en Nederlandse kameel in – met het Nederlands als de taal waarin ze woont, en het Roemeens als de taal waarin ze droomt.

Ze doet haar best, werkt hard, maar noemt zichzelf nog steeds een ‘struiskameel’

In haar boek vertelt Feticu over haar moeilijkheden met het Nederlands – bijvoorbeeld de uitspraak van de sch in school en de uitspraak van het woordje eend (de lange e is blijkbaar lastig voor Roemenen). Lange tijd heeft ze het gevoel dat ze een soort tussentaal spreekt, en heeft ze moeite met het gebruik van simpele woordjes als zich, er en toe, en met het bepalen van het lidwoord (de of het?) – en alsof al die regels en regelmatigheden nog niet lastig genoeg zijn, zijn er ook altijd weer uitzonderingen. Dat is in het Roemeens natuurlijk niet anders, maar díé uitzonderingen heeft ze met de paplepel ingegoten gekregen.

Behalve haar moeilijkheden met de taal komen ook haar problemen met het acclimatiseren in de Nederlandse cultuur aan de orde – want die is ook anders dan ze gewend was. Ze snapt ook wel dat haar metamorfose nooit volledig zal zijn, en dat ze altijd een soort heimwee naar het Roemeens en het Roemenië van haar jeugd zal hebben. In haar eigen woorden: ‘Je kunt het meisje wel uit de moedertaal halen, maar de moedertaal niet uit het meisje.’

Mira Feticu, Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal, Uitgeverij De Geus, 224 pagina’s (€ 20,00) Het Genootschap Onze Taal is een vereniging voor taalliefhebbers, dat elke maand het blad Onze Taal uitbrengt en daarnaast fungeert als Taaladviesdienst. Kijk voor meer informatie op:

www.onzetaal.nl.

WAARSCHUWING: DIT BOEK KAN STERKE REISLUST VEROORZAKEN! Mia Kankimäki deed wat we allemaal wel zouden willen: reizen naar alle plekken waarover je ooit hebt gelezen. Ze pakte haar koffer en volgde de voetsporen van tien schrijfsters, ontdekkingsreizigsters en kunstenaressen, vrouwen die deden waar hun hart vol van was.

Karen Blixen, Artemisia Gentileschi of Alexandra David-Néel, allen toonden haar waardevolle levenslessen, zoals ‘Put kracht uit je verwondingen’ (Gentileschi), of ‘De vraag is niet welke kaarten je krijgt, maar hoe je ze speelt’ (Blixen), of ‘Volg het pad dat voor je ligt. Gebruik je retourticket niet’ (David-Néel). Zo is De vrouwen aan wie ik ‘s nachts denk ook het verhaal geworden van hoe Mia Kankimäki haar eigen angsten overwon.

De vrouwen aan wie ik ‘s nachts denk is een inspirerend boek, deels perȺȌȌȁǶǞǯDzƵ ǿƵǿȌǞȲƵȺ‫ ة‬ƮƵƵǶȺ ȲƵǞȺɨƵȲǘƊƊǶ‫ ة‬ƮƵƵǶȺ ƦǞȌǐȲƊ˛ Ƶ‫ ة‬ƮƊɈ ǯƵ ǿƵƵɨȌƵȲɈ ȌɨƵȲ de wereld in de voetsporen van negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigsters als Nellie Bly, Ida Pfeiffer, Mary Kingsley en Isabella Bird; van Karen ǶǞɮƵȁȺ DzȌǏ˛ ƵȯǶƊȁɈƊǐƵ Ǟȁ jƵȁǞƊ ȁƊƊȲ ǘƵɈ IǶȌȲƵȁƧƵ ɈƵȁ ɈǞǯƮƵ ɨƊȁ ƮƵ ȲƵȁƊǞȺȺƊȁƧƵ van Sofonisba Anguissola en Lavinia Fontana; en naar het hedendaagse Japan van Yayoi Kusama.

‘Deze nachtvrouwen zullen altijd in mijn gedachten blijven. De volgende keer dat ik aan mezelf twijfel, zal ik mijn ogen sluiten en aan ze denken – en aan alle dingen die ze hebben gedaan.’ – Kotivinkki magazine

Mia Kankimäki - De vrouwen aan wie ik ‘s nachts denk ISBN 978 94 93081 82 6 | 416 pag. | € 24,99 euro

www.uitgeverijorlando.nl

21 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Werktitel: Mens Werktitel: Mens is het debuut van illustrator Isa Grütter (1993) waarin ze de weinig bescheiden taak op zich neemt de eerste schetsen voor de mens op te tekenen.

Isa Grütter, Werktitel: Mens, Uitgeverij de Harmonie, 96 pagina’s (€ 22,50) www.deharmonie.nl

22 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Tussen ons Ana en Connor hadden al drie jaar lang een affaire. In gestolen uren creëerden ze een wereld waarin alleen zij bestonden. Maar als Connor plotseling overlijdt is Ana opeens op zichzelf teruggeworpen, alleen met hun geheim, vast in haar eigen huwelijk.

Het was tien uur ’s morgens.

De thee in mijn beker was koud geworden.

Ik wilde nog een koekje.

Ik wilde je een bericht sturen.

Ik had spijt van de ruzie.

Veel spijt.

Maar Helen klonk door de intercom.

‘Ik heb hier ene mevrouw Taylor aan de lijn.

Ze zegt dat haar man bij ons zijn testament had en hij is overleden. Ze klinkt oké.’

Sarah Crossan, Tussen ons, vertaling: Sabine Mutsaers, Uitgeverij Signatuur, 228 pagina’s (€ 20,99) www.awbruna.nl

Ik scrolde door mijn mail: cliënten, vragen, uitverkoop bij L.K. Bennett.

‘Verbind maar door,’ zei ik.

Ik leunde achterover, klaar om haar te steunen.

‘Mevrouw Taylor, met Ana Kelly.

Allereerst gecondoleerd met uw verlies.’

‘Wat aardig van u,’ zei ze.

Op mijn tweede scherm zocht ik Taylor op in het bestand.

Tweeëntwintig cliënten.

‘Mag ik u de voornaam van uw man vragen?’

‘Ja, natuurlijk, sorry. Eh...’

Ze twijfelde, alsof een naam onbereikbaar kan zijn, nu al weggeborgen op een hoge plank.

het wist en ik moest snel een verklaring bedenken.

En toen.

‘Hij is dinsdag overleden,’ zei ze.

‘Mijn zwager zei dat ik u moest bellen.’

‘Connor Mooney.

Ik ben zijn vrouw, Rebecca Taylor.

We hebben verschillende achternamen.’

De echtgenote.

Zijn echtgenote.

Jouw echtgenote.

De echtgenote.

Ze had het ontdekt, van ons.

Dit was haar manier om mij te bereiken, of om me te straffen, want je was niet dood, we hadden elkaar pas nog gesproken.

Ik was van plan je na de lunch een berichtje te sturen.

Om mijn excuses aan te bieden. Het goed te maken.

Rebecca belde natuurlijk omdat ze

Vlug. Vlug.

Denk na.

Je liegt, misselijk kutwijf, zei ik niet.

Je liegt dat je barst, vuile bitch, zei ik niet.

Ik zei: ‘Jeetje, wat akelig.

Dat is vreselijk nieuws.

Ik heb de gegevens hier voor me liggen.

Het testament is van enkele jaren geleden.’

Mijn handen lagen doodstil.

Ik bekeek de lijst met Taylors.

Keith, Leonard, Meaghan-Leah.

Mijn keel brandde zwaar en pijnlijk.

Mijn rechterhand trilde, ook al klampte ik me vast aan het bureau.

Ik geloofde haar niet.

‘De uitvaart is vrijdag over twee weken.’

BOEKFRAGMENT

Vrijgevochten Vrijgevochten is het eerste deel in Femke Roobols aangrijpende historische tweeluik over vriendschap en politieke verschillen tijdens de revolutie van 1783.

Femke Roobol, De kleine revolutie 1.

Vrijgevochten, Uitgeverij Zomer & Keuning, 352 pagina’s (€ 17,50) www.zomerenkeuning.nl

Een schrapend geluid van ijzers die een laagje ijs afschaafden, trok haar aandacht. Iemand omhelsde haar en drukte zich tegen haar rug aan. Nog voordat ze de pommade in zijn haar rook, wist Cornelia dat het Severijn was. Hij droeg niet eens handschoenen en toch waren de vingers tegen haar wangen warm. ‘Je bent er,’ zei hij. Ze glimlachte om de opluchting die doorklonk in zijn stem. ‘Had ik het je niet beloofd?’ antwoordde ze. ‘Ik was bang dat je toch te veel te doen had.’ Wolf sprong tegen Severijn op. Hij knielde neer en sloeg zijn armen om de hals van het dier zodat het zijn gezicht kon likken.

Toen hij weer opstond trok hij een wenkbrauw op en stak zijn hand uit naar Cornelia. Ze greep hem beet en al snel vonden hun voeten een gelijk ritme. Ze maakten steeds meer vaart, alsof ze dansten over het ijs.

Rond en rond gingen ze, langs de Timmermanswerf en de hoge huizen met de trapgevels tot aan de Lange-Houte-Brug. Wolf draafde met hen mee, zijn tong uit zijn bek. Het was alsof ze samen opgesloten zaten in een naar de lucht opstijgende

zeepbel. Afgezonderd van de rest van de wereld, alles mogelijk, hun dromen voor het grijpen. Cornelia wenste dat het moment zou voortduren tot in de eeuwigheid. Gewoon zij tweeën en de ijle, tintelende winterlucht die prachtig turkoois kleurde nu de zon onderging. Ze had niemand anders nodig dan Severijn. Maar het vacuüm, de zeepbel, waarin alleen zij zich bevonden, werd steeds vaker door anderen kapot gestoten. Wat was het gemakkelijk geweest toen ze nog kinderen waren, toen ze vrijwel iedereen die tussen hen wilde komen, konden buitensluiten. Na drie rondjes Galgewater remde Severijn abrupt af en leunde tegen de balustrade van de brug. Gefascineerd keek Cornelia hoe zijn adem in wolkjes door zijn mond naar buiten kwam. Ze wreef haar handen tegen elkaar. Nu ze stilstonden kreeg ze het plotseling koud, zelfs met de wollen wanten.

‘Kom,’ zei Severijn. ‘Stop je handen maar in mijn broekzakken.’ Ze keek hem aan. ‘Ik denk dat ik gewoon in beweging moet blijven.’

Zijn glimlach verdween en hij fronste. ‘Ik zal een beker wijn voor je halen.’

Ze bleef achter bij de brug terwijl hij behendig naar een tentje met versnaperingen reed. Iemand had een lantaarn aan de stokken gehangen en banken en tafels onder de luifel gezet. Ze voelde zich dom omdat ze

zijn aanbod had afgewezen. Al tien winters lang had hij haar handen of schouders gewreven, zijn armen om haar heen geslagen of zijn jas opengeknoopt en zijn lichaamswarmte met haar gedeeld. Wrevelig haalde ze haar schouders op en keek naar de rondzwierende schaatsers tot Severijn terugkwam met de warme wijn. Terwijl ze dronken staarde Cornelia naar de berijpte takken van de bomen in de verte. Het werd steeds donkerder, achter de ramen van de huizen gloeide kaarslicht.

Studenten vormden een lange rij op het ijs. Cornelia herkende een paar van Severijns studiegenoten. Hij keek naar hen met een verlangend glimlachje om zijn mond. Ze wist dat hij wilde meedoen.

23 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

De lucht is van ons allemaal Kouplan verblijft illegaal in Zweden. Binnenkort mag hij opnieuw asiel aanvragen, hij moet nog een paar dagen uit handen van de politie zien te blijven. Als hij zijn kamer is kwijtgeraakt, zoekt hij een slaapplek in de open lucht.

Sara Lövestam, Kouplan 3. De lucht is van ons allemaal, Uitgeverij Stortebeeker, 350 pagina’s (€ 18,95) www.stortebeeker.nl

‘Het is een zigeuner.’

De woorden bereiken Kouplan door een dik filter van droom, wat betekent dat hij op een gegeven moment toch in slaap is gevallen.

‘Nee joh. Hij is alleen, een Marokkaan.’

‘Dat is toch geen Marokkaan’! Hé!’

Een zachte schop tegen zijn bovenbeen zorgt ervoor dat Kouplan eindelijk wakker wordt.

‘Hé!’ herhaalt de stem.

Misschien is het een vrouwenstem, maar dat is niet zeker. Kouplan rolt op zijn zij en probeert zijn stijve nek zo te draaien dat hij haar kan zien.

‘Je moet een eigen plek zoeken. Find other place, you understand?’

Hij knikt, al is dat waarschijnlijk niet te zien in het donker.

‘Sorry,’ zegt hij. ‘Ik dacht dat hier niemand was.’

‘Hij praat Zweeds.’

‘Zeg tegen hem dat dit onze plek is.’

‘Ik hoor het,’ zegt Kouplan.

Hij gaat zitten. Het harde karton heeft zijn lichaam pijnlijk en stijf

gemaakt, of het komt door de kou.

Zijn ogen kunnen hen algauw onderscheiden in het donker, een dik propje en een superdunne.

‘En als jullie je spullen terugkrijgen?’ zegt hij. ‘Dan slaap ik wel op de grond.’

‘Mankeer je iets aan je oren?’ vraagt de dunne. ‘Hoepel op.’

Het propje gaat moeizaam op haar hurken zitten, zo dichtbij dat hij haar adem kan ruiken.

Al is dat niet zo’n grote prestatie.

‘Ik ken jou niet,’ zegt ze. ‘Hoe heet je en hoe oud ben je?’

‘Kouplan,’ antwoordt Kouplan.

‘Vijfentwintig.’

Hij ziet geen reden om tegen haar te liegen. Ze zijn drie mensen die onder een brug moeten slapen.

‘Wat doe je hier?’ gaat haar verhoor verder.

‘Ik probeer te slapen.’

‘Waar heb je afgelopen nacht geslapen en waarom was dat niet goed?’

‘In mijn bed. Ik had een… Tot gisteren huurde ik een kamer. Morgen vind ik een nieuwe plek, maar mag ik hier vannacht slapen?’

‘Dertig kronen,’ zegt ze. ‘Goedkoper dan de opvang en met veel leukere slapies.’

Ze laat een hese lach horen, die overgaat in een milde hoestbui. De dunne man naast haar hikt mee.

‘Dat krijg je morgen,’ zegt Kouplan.

‘Dat krijg ik nu.’

Kouplan zoekt in zijn zakken en vist

een briefje van twintig, een vijfje en een munt van één kroon op. Dat wordt door zijn nieuwe hospita geaccepteerd. Ze pakt het geld en stopt het ergens onder haar trui.

‘Ze noemen me Oma,’ zegt ze. ‘En dit is Will, die is niet goed wijs.’

Voor Oreana was het alsof er een zware, veilige deken steeds verder van haar werd afgewikkeld, tot ze bloot en kwetsbaar overbleef.

Alleen. Nee. Dat was ze natuurlijk niet.

Het komt goed. We zijn er bijna. Het gaat gebeuren. Eneas’ stem in haar hoofd was precies de geruststelling die ze nodig had. Hij wilde niets liever dan met haar de transformatie ondergaan. En zij met hem. En daarna…

Haar hart bonsde in haar keel terwijl haar kieuwen juist langzamer begonnen te bewegen. Kalm blijven, het ondergaan, niet in paniek raken.

Voor Oreana’s gezichtsveld dansten sterretjes heen en weer. Haar hand kneep die van Eneas bijna fijn, al leek hij het amper te merken.

Een rilling ging over haar rug en ze stopte halverwege een slag met haar staart. Eneas schoot haar bijna voorbij en zijn hand gleed uit de hare.

Wat was dat?

Er klapte iets groots en donkers tegen hem aan.

gaat. Als je nu nog goud of waardevolle spullen vond die we konden verkopen.’

Laura wees Eseld er niet op dat ze wel meerdere dingen had verkocht aan de handelaar in antiek en curiosa in Padstow. Ze had geen fortuin verdiend, maar wel bijgedragen aan haar levensonderhoud en ze was aan het sparen voor een reis waarvan ze droomde.

Voordat Laura iets verkocht, wachtte ze de voorgeschreven ‘jaar en een dag’ af, voor het geval de eigenaren zich kwamen melden om hun eigendom op te eisen. Eseld schudde altijd haar hoofd om die voorzorg

en praatte de plaatselijke inwoners na die zeiden: ‘Wat de douane en de commiezen niet weten, deert hen niet.’

Zelfs oom Matthew, een zachtmoedige dominee, zag er niets verkeerds in om zich toe te eigenen wat in de buurt van Fern Haven aanspoelde.

‘Het is Gods gulle gift, meisje. Het is niet zo dat we stelen,’ zei hij altijd.

‘De kisten en tonnen komen naar ons toe. Geschenken van de Schenker van alle goede gaven.’

Hij krijgt twee stukken karton, zij pakken de deken. Een stuk karton om je heen slaan is onmogelijk, je ligt als een hamburger in een broodje, zo ongeveer, en je lichaam spant zich in de kou, terwijl je brein om slaap schreeuwt. Morgen moet hij een nieuwe plek zoeken. En een tweedehands slaapzak kopen bij Myrorna, als die hier een winkel hebben.

De treinen rijden de hele nacht. Na enen om het halfuur, zodat je net de slaap bent binnengegleden als het gedender je wakker maakt en je gaat rillen. Oma en Will lijken er geen last van te hebben. Ze ademen zacht snurkend en draaien zich niet eens om als de treinen komen. In een betonnen nis, in een stad waar je het in juni koud hebt. Hoe ben ik hier terechtgekomen?

‘Je deed wat je moest doen,’ zegt Nima in zijn hoofd. ‘Zo ben je hier terechtgekomen. Dat maakt je een overlever.’

BOEKFRAGMENT

Er was eens. Het hart van een schurk

Diverse auteurs, Er was eens. Het hart van een schurk, Dutch Venture Publishing, 300 pagina’s (€ 16,95) www.dutchventurepublishing.nl

Laat je meevoeren naar werelden waar de doden herrijzen, Doornroosje duisterder is dan je denkt, internettrollen de mensen het leven zuur maken, het peperkoekhuisje een andere betekenis krijgt en de zeeheks ook een hart heeft.

Of de transformatie nu begon door de zuurstofrijke lucht of het zonlicht, had niemand van de meermensen Oreana kunnen vertellen. Het gebeurde op het moment dat een

jongeling door het wateroppervlak brak, naar de wereld bovenwater.

Naar de wereld van zon, land, wind en wonderen die ze maar een paar keer in hun leven zouden zien, voordat ze terugkeerden naar de duistere, veilige wereld van de diepste zeeën.

Oreana voelde dat ze dichterbij kwamen. Het water om haar heen was al zoveel warmer dan ze ooit ervaren had en ze moest haar ogen dichtknijpen omdat het felle blauw haar nu al verblindde. Zo anders dan de duisternis van haar thuis. Ook de druk van het water was onbekend, lichter.

Bij elke slag met haar staart leek ze steeds sneller door de zee te schieten.

Het strand van de verloren schatten Laat je meevoeren naar de ruige, stormachtige kust van Cornwall.

Julie Klassen, Het strand van de verloren schatten, vertaling: Lia van Aken, Uitgeverij KokBoekencentrum, 464 pagina’s (€ 23,99) kokboekencentrum.nl

Afgelopen maandag heeft de brigantijn Star of Dundee schipbreuk geleden voor Padstow. Haar bemanning van vijf koppen ging in de sloepen, die algauw omsloegen, en met droefheid moet worden gezegd dat allen verdronken.

– West Briton, november 1811 ‘Laura!’ De eenentwintigjarige Eseld riep vanaf de kustweg boven het strand. ‘Mamm is boos en je moet

komen. Je hebt weer iets smerigs achtergelaten in Wenna’s mooiste pan.’

Laura’s hart zonk. Hoe kon ze dat hebben vergeten? Ze riep terug: ‘Dat is een leren portemonnee die ligt te weken. Hij kan gered worden met de juiste zorg.’

‘Voor Mamm is de enige goede portemonnee een volle portemonnee. Dat weet je. Kom nou! Ik wil niet dat ze op mij ook boos wordt.’

Laura zuchtte en pakte haar mand op. ‘Ik kom eraan.’

Toen ze over het steile voetpad naar Fern Haven liepen, zei Eseld: ‘Ik weet niet waarom je elke dag hierheen

24 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Amalia Amalia is de wervelende nieuwe historische roman van Matthias Rozemond, over de grondlegster van ons hedendaagse koningshuis.

Matthias Rozemond, Amalia, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 400 pagina’s (€ 24,99) www.lsamsterdam.nl

Ze haastte zich de marmeren trap op. Haar verhitte konen kwamen fraai uit bij het zachtroze van de jurk, die ze links en rechts bij de slippen omhooghield. Zoals altijd ging ze voorop in het spel. Vanuit de hal klonk een galmende stem dat hier niet gerend mocht worden, maar daar had ze nu geen boodschap aan.

Op dit machtige kasteel kon je je nog eens uitleven. Thuis op slot Braunfels had je kamers en verstopplekken genoeg, maar toch niet zoveel neven en nichten om mee te spelen.

Op goed geluk rende ze een gang in. Een lakei met dienblad deed een verschrikte sprong opzij toen ze de bocht om kwam. Ze ging de achterste kamer binnen en sloot de zware deur achter zich. Haar hart klopte wild.

Een slimmerik die haar hier zou weten te vinden. Door de gebrandschilderde ramen zag ze de zon ondergaan achter de heuvels van de stad. Het late licht legde een gloed over het koperwerk in de vensterbank. Een respectabele voorvader boven de schouw nam haar vermanend op. Het zag er allemaal uit naar vroeger. En muf rook het ook, ondanks het gesprenkelde

rozenwater. Was dit de gevreesde kamer waar haar oudoom zichzelf van kant had gemaakt door uit het raam te springen? Of hadden de anderen dat verhaal uit hun duim gezogen om haar angst aan te jagen, omdat zij met haar dertien jaar de jongste van het stel was? Hoe konden zij trouwens precies weten hoe die man tijdens zijn val zou hebben gegild?

Ze was heus niet zomaar bang te krijgen. Dat had ze met zichzelf afgesproken. Maar eerst een verstopplek. De parketvloer kraakte onheilspellend. Onder het bed wegkruipen ging niet. Daar was het vast heel stoffig en ze zag nu al de pruilmond van haar kleedster voor zich omdat ze haar jurkvies had gemaakt, en vervolgens – nadat er was geklikt – de afgemeten blik van vader. ‘Op deze manier word je nooit een hofdame!’ Voor hem als belangrijkste politieke adviseur van de keurvorst was dat nu eenmaal het enige wat telde.

Ze kon zich achter de kast verschuilen. ‘Amalia moet hier zijn,’ hoorde ze vanaf de gang roepen. Ze waren al op deze verdieping, er was geen tijd te verliezen.

Vlug schoot ze weg achter het gordijn. Daarbuiten werd gefluisterd en gegiecheld. Een deur sloeg dicht.

Ze kon op haar vingers nagaan wie intussen waren geraden. Zij nog niet, want ze hield niet van

verliezen. Voetstappen vlakbij. De deur ging piepend open. En vreemd genoeg ook weer dicht. Ze ving een gesmoord lachen op. Kreeg iemand een hand voor de mond? Er waren minstens twee de kamer binnengekomen. Door de stof heen zag ze dat er een kaars werd ontstoken, en nog één. Dit waren helemaal geen kinderen. Wat moest ze nu?

Zo probeerde zo licht mogelijk door haar mond te ademen. Ook de minste beweging kon haar aanwezigheid verraden. Ze moest plassen van spanning. Een mannenstem en een vrouwenstem. Ze wist het zeker, ze waren met zijn tweeën.

steeds werk in uitvoering zal blijven.

Maar het komt ook doordat we plastic soms gewoon nog nodig hebben.

In dit boek vertel ik je hoe je de vele, vele soorten plastic kunt vermijden waar we eigenlijk best wel zonder kunnen.

Iedereen heeft zijn of haar eigen reden om minder plastic te gebruiken. Misschien wil je de hoeveelheid afval verminderen. Misschien wil je gewoon minder rommel in je huis, je prullenbak en je leven. Voor mij was gezondheid de belangrijkste reden: die van mijzelf, en die van het milieu.

de kofferbak van je auto. (Zelf heb ik geen auto, dus ik gebruik een boodschappentrolley.)

4. Neem een herbruikbare koffiebeker mee. Als je die vergeet, gebruik dan niet ‘voor deze ene keer’ een wegwerpbeker. Ga dan gewoon rustig aan een tafeltje zitten en geniet van je koffie uit een porseleinen mok.

5. Zeg ‘nee’ tegen plastic rietjes en ballonnen. Die zijn even handig en leuk, maar vervolgens tientallen jaren gevaarlijk voor dieren in het wild en schadelijk voor het milieu.

6. Gebruik geen vloeibare zeep en shampoo meer. Blokken zeep en shampoo werken net zo goed en zijn in papier verpakt.

7. Gebruik in de keuken ongebleekt bakpapier of bijenwasdoekjes, in plaats van plastic vershoudfolie.

8. Bak zelf koekjes. Bloem, suiker, boter en eieren zijn allemaal verkrijgbaar in een papieren of kartonnen verpakking. (Bovendien is het een heerlijke manier om jezelf te belonen voor al je inspanningen om plasticvrij te leven).

9. Eet een ijsje in een hoorntje. De ultieme afvalvrije traktatie voor onderweg!

10. Raap elke dag een paar stukken zwerfplastic op. Helaas is dat niet moeilijk te vinden. Elk stukje plastic dat we van de straat oprapen, komt immers niet meer in het water terecht!

BOEKFRAGMENT

Minder plastic We kunnen plastic niet meer wegdenken uit ons leven.

Maar al dat weggegooide eenmalig gebruikte plastic vormt een steeds groter wordend probleem, waar we met elkaar echt iets aan moeten gaan doen. Moeder en dochter Louise Williams en Clara Williams-Roldan geven een heleboel handige en haalbare tips om je te helpen minderen in de keuken, de badkamer en met je kleding.

Louise Williams en Clare WilliamsRoldan, Minder plastic. Aan de slag met alternatieven en haalbare tips 224 pagina’s (€ 20,00) www.royaljongbloed.com

Het verminderen van de hoeveelheid plastic lijkt soms wel een strijd.

Een strijd tegen de overweldigende hoeveelheid plastic die vrijwel elk aspect van ons dagelijks leven is binnengedrongen. Je worstelt je door een groot aantal blogs, instructievideo’s en #hashtags om goede, praktische informatie te vinden over hoe je minder plastic kunt gebruiken en waarom dat zo belangrijk is. En soms lijkt het gevecht al verloren voordat je goed en wel begonnen bent.

Ik heb plastic zelf ook echt niet van het ene op het andere moment uit mijn leven verbannen. Om eerlijk te zijn, ben ik er nog steeds niet helemaal van af. Dat komt voor een deel doordat plastic zo onlosmakelijk met ons leven verbonden is, dat het wel

Tien tips voor een vliegende start 1. Neem je voor de hoeveelheid plastic die je weggooit te verminderen, en bazuin dit rond via social media.

Je trots zal ervoor zorgen dat je in actie komt. Bovendien kun je zo in contact komen met anderen die hetzelfde doen, of het overwegen.

2. Koop een metalen waterfles en drink kraanwater. Als je toegang hebt tot veilig en schoon drinkwater is er geen enkele reden waarom je het in plastic flessen zou kopen. Dat is echt niet gezonder. Integendeel: uit onderzoek blijkt dat bijna al het in flessen verkochte water microplastic bevat, dat we vervolgens binnenkrijgen.

3. Bewaar herbruikbare tassen op strategische plekken, bijvoorbeeld opgevouwen in je tas of in

25 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Gevangen in dilemma’s Norman Jansen, zelf werkzaam bij de Koninklijke Marechaussee, schrijft waargebeurde verhalen in fictievorm. Mensenhandel is een van de terugkerende thema’s. In Gevangen in dilemma’s worden Venezolaanse vluchtelingen en een Nederlandse militair betrokken in criminele zaken.

Norman Jansen, Gevangen in dilemma’s, Uitgeverij Futuro, 232 pagina’s (€ 20,00) www.futurouitgevers.nl

Chris speurt direct de omgeving af.

Zijn ogen blijven vanzelf gefocust op een afgebroken en grijskleurig stuk beton met daarnaast een gehavende witte wc-pot. Half ondersteboven ziet hij de overblijfselen van een grote bruinkleurige hond die hij eerder nog niet had opgemerkt. Het voorste deel van de hond lijkt nog aardig intact, en hangt met kop en open bek naar beneden gericht. Zijn tong hangt half uit zijn bek. Het achterste deel van het dier is verdwenen en het lijkt alsof dat ruw is afgescheurd of afgebeten door een groot wild dier. Inmiddels rottende ingewanden hangen vanuit het kadaver zichtbaar op de grond. Zelfs op deze afstand ziet hij de vliegen die er massaal omheen zwermen. Chris huivert ervan. Nog nooit eerder heeft hij zo direct de gevolgen gezien van wat de verwoestende kracht van een orkaan kan doen met mens en dier.

Een spiertrilling doet zijn rug sidderen. Snel slaat hij zijn armen over elkaar, alsof hij zichzelf wil beschermen. Onwillekeurig dwalen zijn gedachten weer af en denkt hij aan de opdracht die hij straks moet gaan uitvoeren zodra ze hier weg zijn. Hij slaakt een diepe zucht. Al sinds het moment dat ‘zij’ contact met hem hebben opgenomen, is hij met niets anders dan dat bezig – hij heeft er inmiddels zelfs slapeloze nachten van. Het baart hem vooral zorgen hoe hij daar straks ongeschonden of zelfs levend uit zal komen. Het liefst had hij alles aan Hans en aan zijn ouders verteld, maar hij durft het nog steeds niet. Hij is te bang dat ze erachter komen en wraak zullen nemen. Onder de druk van de bedreigingen die ze tegen hem hebben geuit, is hij uiteindelijk gezwicht; hij is bereid alles te riskeren om haar veilig terug te krijgen. Hij heeft ook geen keus en wil vol overgave zijn toekomst, zijn baan en zelfs zijn leven riskeren om haar veilig en wel terug te krijgen. Hij kan niet anders, voor haar doet hij alles. Lang duren deze wanhopige en angstige opwellingen gelukkig niet. De trieste omstandigheden dwingen hem direct weer om met beide benen op de grond te staan, juist hier op Abaco. Schichtig kijkt Chris vlug achterom en is met zijn gedachten snel weer terug in deze huidige en schokkende werkelijkheid. Niemand van

zijn collega’s mag dit geheim weten, alleen hij draagt deze grote last op zijn schouders. Het voelt voor hem bijna als verraad, omdat hij weet dat zijn collega’s hem dit nooit zullen vergeven. Vertrouwen en respect, dat is er bij de opleiding immers al snel ingestampt. Deze jongens zullen hem hoe dan ook altijd helpen en beschermen als het eropaan komt. Ze vertrouwen hem voor de volle honderd procent, tot het tegendeel blijkt.

En dat gebeurt misschien wel eerder dan hij zelf zou willen, denkt Chris zuchtend en hij draait zijn hoofd weer even kort terug in de richting van de gehavende hond. ‘Maar dat is altijd nog beter dan te moeten eindigen zoals jij,’ zegt hij zachtjes zonder dat de anderen het kunnen horen.

Voor de laatste keer kijkt hij nog een keer de omgeving rond en loopt langzaam terug naar de auto. Kort daarna rijden de drie Nederlandse militairen langzaam door de onwerkelijke puinhopen weer terug in de richting van het hospitaal aan de andere kant van de stad.

BOEKFRAGMENT

Wie niet horen wil De driejarige Poppy betekent alles voor haar moeder Tess. Na een bezoek aan haar vader maakt Poppy een duistere tekening en doet ze vreemde uitspraken. Tess raakt ervan overtuigd dat haar dochtertje getuige is geweest van iets vreselijks.

Nicci French, Wie niet horen wil, Uitgeverij Ambo|Anthos, 432 pagina’s (€ 22.99) www.amboanthos.nl

‘Er is iets aan de hand,’ zei ik tegen Nadine, terwijl we samen onze boterhammen opaten. Nadine was hoofd inclusiviteit op de school in Oost-Londen waar ik lesgaf aan groep vier. Ze was lang en sterk en had donker, heel kort haar. Ze droeg grote oorringen, leren jacks en stoere laarzen. […] De kinderen op school waren een beetje bang voor haar. Ik was dol op haar, en wilde wat meer op haar lijken – stevig, vol zelfvertrouwen, veilig, getrouwd.

Ik haalde de tekening uit mijn rugtas. ‘Ze heeft nog nooit zoiets gedaan.’

Ik vertelde Nadine wat Poppy had gezegd, dat ze in bed had geplast, hoe aanhankelijk ze was. Nadine luisterde aandachtig en glimlachte toen.

‘Het is een tekening, een ongelukje in bed. Ben je op het moment niet gewoon overdreven alert door alles wat je met de echtscheiding hebt doorgemaakt?’

‘Het was geen echtscheiding.’

‘Daar kwam het wel op neer. Het was een crisis in jouw leven en het hare. Dan word je van elk klein dingetje bang.’

‘En dat “hij had doodgemaakt” dan?’

Ze moest lachen. ‘Je moest eens weten wat mijn jongens allemaal uitkramen. Ze zuigen alles op, ook dingen waarvan je niet eens doorhad dat ze het gehoord of gezien hadden. Iets wat iemand in het voorbij gaan zei op straat, iets op tv, wat dan ook.’

Ik stond op. ‘Je hebt vast gelijk.’

‘Als je er nog steeds niet gerust op bent, kun je ook met Alex gaan praten.’

Alex was Nadines partner en psychotherapeut van beroep.

‘Zou hij dat willen doen?’

‘Je kunt het altijd vragen.’

‘Hoeft niet. Ik hou haar wel in de gaten.’

Toen ik Poppy bij Gina en Laurie ophaalde liep ze opgetogen te stralen, met een wang besmeurd met gele verf en gras in haar haar. Ze wierp zich in mijn armen en hing toen naar achteren om me de stickers te laten zien die ze op haar buik had geplakt.

‘Zo te zien heeft ze het hartstikke leuk gehad.’

Laurie keek afwezig. ‘Volgens mij wel, ja.’

‘Is het allemaal goed gegaan?’

‘Ze hadden een beetje bonje. Is nu

vast weer helemaal goed.’

Ik zette Poppy neer en dempte mijn stem. Als juf probeerde ik pesten altijd meteen als ik het zag aan te pakken. Ik had mezelf beloofd nooit zo’n ouder te worden die weigerde in te zien dat haar eigen kind daartoe in staat was. ‘Wat is er gebeurd?’

‘Jake was een beetje over zijn toeren.’

‘Heeft Poppy hem pijn gedaan?’

‘Weet ik niet. Jake zat te huilen.

Volgens mij had Poppy iets gezegd.’

‘Wat dan?’

Weet ik niet precies.’ Laurie haalde zijn schouders lichtjes op en lachte naar me, met een kuiltje in zijn wangen. ‘ Jake zei alleen dat het iets ergs was. Hij moest ervan huilen.’

26 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKHANDEL

EREGALERIJ

NEDERLAND

Stuur uw foto in

De Boekenkrant bij u in de buurt

In deze fotogalerij geven wij de boekhandels een gezicht. Heeft u ook een leuke foto met uw team en/of favoriete klant in uw winkel? Stuur hem naar ons op via redactie@boekenkrant.com, en wie weet staat u de volgende keer in deze eregalerij.

Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant. Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www. boekenkrant.com/ boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boekenkrant.com.

NEDERLAND AALSMEER

Boekhuis Aalsmeer Anouk en Hilda, Boekhandel Veenendaal, Amersfoort

ALKMAAR

Boekhandel Feijn Van der Meulen’s Boekhandel ALMELO

Boekhandel Broekhuis ALPHEN A/D RIJN

Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof AMERSFOORT

Eigenares José van Berge en haar dochter Sarah, Blz. Boekhandel, Hedel.

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal AMSTELVEEN

Boekhandel Venstra AMSTERDAM

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel De Dolfijn Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Boekhandel van Noord ARNHEM

Marianne van den Berg (r.) en haar dochter Maaike Henselijn, Boekhandel Scheveningen.

Boekhandel Hijman Ongerijmd ASSEN

Boekhandel Van der Velde Rapunsel Kinderboeken & meer BAARLE-NASSAU

Bruna Baarle-Nassau BAARN

Boekhandel Den Boer

Boekhandel Laan The Read Shop Cuijk Boekhandel Adr. Heinen

Boekhandel De Ganzenveer

CUIJK

DEN BOSCH

DEN HAAG

Boekhandel De Vries Van Stockum Boekhandel Scheveningen DEVENTER

Boekhandel Praamstra

BERGEN OP ZOOM

Quist Boeken BILTHOVEN

Bilthovense Boekhandel BLEISWIJK

Boekhandel Muilenburg BODEGRAVEN

The Read Shop Karssen BOXMEER

Van Dinter Media BREDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar BREUKELEN

Boekhandel Van Kralingen BUNSCHOTENSPAKENBURG

Bruna Van de Geest

HENGELO

Boekhandel Broekhuis HIPPOLYTUSHOEF

De Wieringer Boekhandel HOOGEVEEN

DIEREN DOORN

Boekhandel De Kler

The Read Shop Dieren The Read Shop Doorn DOORWERTH

The Read Shop Doorwerth DORDRECHT

Boekhandel Vos & Van der Leer Kinderboekwinkel De Giraf DRACHTEN

Boekhandel Van der Velde DRIEBERGEN

Boekhandel Jacques Baas DRONTEN

Voster Boekverkopers EDE

Boek en Buro EELDE

The Read Shop Eelde EINDHOVEN

De Boekenberg Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis

HOUTEN HUIZEN

Boekhandel Flevo IJMUIDEN

The Read Shop Express IJmuiden KAPELLE

Boekhandel Lectori KERKRADE

Boekhandel Leeskunst Boekhandel Deurenberg KRIMPEN A/D IJSSEL

Boekhandel Kamerbeek LEEUWARDEN

Boekhandel Van der Velde De Toverlantaarn LEIDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel Kooyker Boekhandel Silvester LEIDERDORP

Boekhandel De Kler LISSE

Grimbergen Boeken LOCHEM

Boekhandel Lovink MAARN

Geerts Warenhuis

Boekhandel Boek & Koek

Boekhandel Van Grinsven

Boekhandel Het Keizerrijk

EXLOO

GELDROP

GOES

Boekhandel De Koperen Tuin GOIRLE

Boekhandel De Boekenkist

Boekhandel Novita

HELMOND

The Read Shop XL Hoogeveen

Boekhandel Het Logboek BENNEKOM

HEEZE

Boek- en Kantoorboekhandel Lektura

Blz. Boekhandel Buitelaar

BEILEN

Tessa Achterberg en Annette Martens van The Read Shop Doorn.

CASTRICUM

Boekhandel Romijn

BARNEVELD

Henk Schulte, Boekhandel Het Leesteken, Purmerend.

VLAANDEREN

GORINCHEM

GOUDA

Boekhandel Verkaaik The Read Shop Goverwelle GRONINGEN

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer

MAASSLUIS

MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen MEPPEL

Riemer Barth MIDDELBURG

De Drvkkery MIJDRECHT

Boekhandel Mondria MONNICKENDAM

Nimo Boek

NAALDWIJK

Boekhandel Vingerling The Read Shop Naaldwijk NIEUWEGEIN

HAAKSBERGEN

The Read Shop Nieuwegein

HAARLEM

Boekhandel Roodbeen

Boek en Buro

Boekhandel De Vries Van Stockum Bruna Cronjéstraat Kennemer Boekhandel Kinderboekwinkel Kiekeboek

NIJKERK

NIJMEGEN

Boomker Boeken

Boekhandel Augustinus Boekhandel Roelants Dekker v.d. Vegt Boekverkopers Kinderboekwinkel Nijmegen

Boekhandel Van der Velde

Boekhandel Van der Meer

HAREN (GR)

HARLINGEN

HEDEL

Blz. Boekhandel Hedel HEEMSTEDE

Boekhandel Blokker

NOORDWIJK

NOORDWIJKERHOUT

Boekhandel Wagenaar & Van Halem

NOOTDORP

VALKENSWAARD

NUNSPEET

VEENENDAAL

Bruna Lange Baan Boekhandel Osinga OEGSTGEEST

Boekhandel De Kler Rijnlandse Boekhandel

Boekhandel Priem Boekhandel Van Kooten VEGHEL

Boekhandel Schellen VELP (GD)

Boekhandel Oisterwijk

Boekhandel Jansen & De Feijter

Boekhandel Broekhuis

Boekhandel Koops

OISTERWIJK

OLDENZAAL

OOSTERBEEK

Boekhandel Meijer & Siegers OSS

Boekhandel Derijks

OUDERKERK A/D AMSTEL

Boekhandel Sprey OUDEWATER

The Read Shop Oudewater PIJNACKER

Boekhandel van Atten Bruna Ackershof PURMEREND

Boekhandel Het Leesteken PUTTERSHOEK

Marjan Houtman Lezen & Schrijven RAALTE

Bruna Ellenbroek RHOON

Het Witte Huys RODEN

Boekhandel Daan Nijman ROERMOND

Plantage Boekhandel Boekhuis de kleine Tovenaar ROOSENDAAL

Boekhandel De Boekenwurm ROSMALEN

Boekhandel De Omslag ROTTERDAM

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Boekhandel Van Rietschoten RIJSWIJK

VENLO

VENRAY

Roojboek VLEUTEN

Boekhandel Kees VLISSINGEN

Boekhandel ’t Spui VOORBURG

Kinderboekhandel In de Wolken VOORSCHOTEN

Boekhandel De Kler WAALWIJK

Plantage Bookstore WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst WASSENAAR

Boekhandel De Kler WEESP

Boekhandel PeZZi PaZZi WILLEMSTAD

Boekhandel Het Rozemarijntje WOERDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel KEES WORMERVEER

Pasman Boek & Hobby ZEIST

Boekhandel Kramer & Van Doorn ZEVENAAR

Rebers Boek en Buro ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Bruna Dorpsstraat Silvester Boek & Spel ZWOLLE

Waanders In de Broeren

Bruna Monnichmann

VLAANDEREN

Bredero Boeken

BRASSCHAAT

Boekhandel Plukker

BRUGGE

SANTPOORT-NOORD SCHAGEN

Standaard Boekhandel

Schiedams Boekhuis

De Reyghere boekhandel

Boekhandel Krings

Malpertuis

SCHIEDAM SITTARD SNEEK

Boekhandel Van der Velde SON EN BREUGEL

Boekhandel de Traverse STEENWIJK

Steenwijks Boekhuys TIEL

Boekhandel Arentsen

GENK

HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord MECHELEN

Salvator

Bestel en koop…

TILBURG

Gianotten Mutsaers TWELLO

Boekhandel Oonk UITHOORN

The Read Shop Express Uithoorn UTRECHT

Boekhandel Kees Broese boekverkopers Savannah Bay De Utrechtse Kinderboekwinkel

…bij uw lokale boekhandel!

27 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

BOEKHANDEL

BOEKHANDEL LOVINK

TOP 60 NEDERLAND Week 13 , 2021.

Bron: CPNB

Medewerkers Martine en Erna

Medewerkers Marleen en Jeanet

Etalage-shoppen Elke maand bezoeken we een van de vele mooie Boekenkrant-boekhandels die ons taalgebied rijk is.

Deze maand spraken we met het team van Boekhandel Lovink in Lochem.

V

an buiten karakteristiek, van binnen smal, gezellig en een beetje rommelig, maar met een zeer uitgebreide collectie titels.

Dat is boekhandel Lovink, te vinden in de historische binnenstad van Lochem. De klanten kunnen de laatste tijd vanwege de coronamaatregelen helaas niet meer in groten getale binnenkomen, maar Erna, Jeanet, Marleen of Martine helpen je nog steeds graag dat ene boek te vinden, ook als je nog niet weet welk

‘We verkopen menig boek en puzzel via de telefoon, terwijl de klant voor de etalage staat’

boek dat is. Het contact met de klant is voor hen belangrijk, en in deze tijden betekent dat veel telefonisch contact. Ook via de webshop kunnen uiteraard alle boeken besteld worden.

Gelukkig wordt Lovink door de bewoners van Lochem en omstreken een zeer wam hart toegedragen. En dat is nu heel goed te merken. ‘Waar wij ontzettend blij mee zijn, is dat onze klanten massaal boeken bij ons blijven bestellen, die we vervolgens met een grote groep vrijwillige koeriers bij hen bezorgen, vaak al dezelfde dag. En dat in een ruim gebied ook ver buiten Lochem.’

Er is voor gekozen om de winkel slechts beperkt weer open te stellen, omdat het systeem met de koeriers uitstekend werkt. De etalage is nu het meest functionele deel van de winkel. ‘We verkopen menig boek en puzzel via de telefoon, terwijl de klant voor de etalage staat.

Ook grijpen wij alle activiteiten aan die landelijk georganiseerd worden om onszelf over het voetlicht te brengen, zoals eerder dit jaar met de tuinvogeltelling. Alle vogels die in Nederland te zien zijn, waren bij ons te spotten, alleen al door simpelweg voor de winkel te gaan staan.’ Deze boekhandel is dus niet alleen voor boekenliefhebbers!

1 (1) 7e week Lale Gül, Ik ga leven 2 (2) 56e week Charlie Mackesy, De jongen, de mol, de vos en het paard 3 (NIEUW) Santa Montefiore, De verre Horizon 4 (3) 5e week Pieter Omtzigt, Een nieuw sociaal contract 5 (NIEUW) Thomas Olde Heuvelt, Orakel 6 (5) 8e week Jan Brokken, De tuinen van Buitenzorg 7 (4) 6e week Adriaan van Dis, KliFi 8 (9) 3e week Bert Visscher, Dat wordt nooit wat 9 (6) 41e week Raynor Winn, Het zoutpad 10 (10) 4e week Stephen King, Later 11 (11) 7e week Corina Bomann, Solveigs belofte 12 (14) 189e week Haemin Sumin, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt 13 (12) 7e week Andy Griffiths en Terry Denton, De waanzinnige boomhut van 130 verdiepingen 14 (13) 82e week Rutger Bregman, De meeste mensen deugen 15 (15) 48e week Michael Pilarczyk, Master Your Mindset 16 NIEUW Alwin Ritsier, Gek van mezelf 17 (16) 12e week Loes Riphagen, Coco kan het! (hardcover-editie) 18 (20) 34e week Corina Bomann, Agneta’s erfenis 19 (55) 3e week Kazuo Ishiguro, Klara en de zon 20 (26) 76e week Natalia & Walter, Project Gezond.

Afvallen met gezond en vooral lekker eten 21 (17) 9e week Douglas Stuart, Shuggie Bain 22 (49) 2e week Martijn Houwert, Zorg voor je mensen 23 (27) 24e week Edith Eger, Het geschenk 24 (22) 18e week David Van Reybrouck, Revolusi 25 (18) 4e week Daphne Deckers, Uitwaaien 26 (NIEUW) Irene Vallejo, Papyrus 27 2e week Marc-Uwe Kling & Astrid Henn, De NEEhoorn 28 (39) 34e week Hannie van Genderen, Gitta Jacob & Laura Steebauer, Patronen doorbreken 29 NIEUW Ramsey Nasr, De fundamenten 30 (34) 13e week Corina Bomann, Mathilda’s geheim 31 (23) 112e week Roxane van Iperen, ’t Hooge nest 32 (31) 7e week Thorsten Saleina, Van wie zijn deze billen?

33 (25) 12e week Chez Picthall, Baby ziet…

34 (29) 21e week Maike Meijer, Wen er maar aan 35 (19) 6e week Ilja Gort, Bed en breakfast 36 2e week Monica Maas, Bobbi viert Pasen

37 (41) 2e week Flip van Doorn, De Friezen 38 (7) 2e week Robert Bryndza, Schaduwland 39 (33) 25e week Raynor Winn, De wilde stilte 40 (NIEUW) Lionel D. en Annemie Bulté, Terrorstenjager 41 (NIEUW) Marc van Dijk, Het wonder van betekenis 42 (35) 123e week Yotam Ottolenghi, Simpel 43 (51) 36e week Edith Eger, De keuze 44 (45) 5e week Deon Meyer, Donkerdrif 45 (37) 20e week Wim Hof, De Wim Hof methode 46 (47) 24e week Napoleon Hill, Think and grow rich 47 (32) 14e week Jan Dijkgraaf, Martien 48 (NIEUW) Rob Kemps, Randverschijnselen 49 (36) 47e week Marieke Lucas Rijneveld, De avond is ongemak 50 (8) 2e week Anne Jacobs, De terugkeer van het weesmeisje 51 (NIEUW) Danielle Steel, In het voetspoor van zijn vader 52 (21) 4e week Haruki Murakami, Eerste persoon enkelvoud 53 (48) 30e week Elke Wiss, Socrates op sneakers 54 (30) 4e week John Flanagan, De grijze jager 15. De vermiste prins 55 (38) 4e week Gerda Blees, Wij zijn licht 56 (50) 10e week Han van Bree, Het aanzien van 2020 57 (56) 56e week Lucinda Riley, De zeven zussen. Zon 58 (54) 16e week Els van Steijn, De fontein. Vind je plek 59 10e week Jonny Lambert, Gewoon zoals je bent 60 (40) 18e week Marieke Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling

In 1 999 schudde Naomi Klein de wereld wakker met haar boek No Logo. Nu, ruim twintig jaar later, roept ze jongeren op om in verzet te komen tegen de gevestigde orde en een betere, rechtvaardige toekomst af te dwingen.

‘ O N S H U IS S T A A T IN B – Greta Thunbe rg

RAND’

Een ongekend inspirerend boek voor iedereen die zich verantwoordelijk voelt voor onze mooie planeet!

DE ONMI SBARE GIDS V JONGE OOR DE KLIM A C T I V A ATIST

H o e je A L L E S k u n t ve r a n d e r e n ‘ We zullen vrijwel alles moeten

veranderen aan de manier waarop we energie opwekken, gebruikmaken van hulpbronnen en ons leven hebben ingericht. Lijkt zo’n grote verandering je onmogelijk? Dat is het niet. We hebben het eerder gedaan, meerdere keren. En we deden dat in tijden dat de wereld een crisis doormaakte, net zoals de wereld van nu in een klimaat- en economische crisis verkeert. […]

Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) moesten westerse landen van het ene op het andere moment hun industrieën aanpassen om tegen Hitlers Duitsland te vechten. Fabrieken waar consumptiegoederen zoals wasmachines en auto’s werden gemaakt, schakelden pijlsnel over op de productie van schepen, vliegtuigen en wapens. […]

Het westen en zuiden van Europa lagen na de oorlog in puin en ook de economieën waren geruïneerd. George C. Marshall, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, overtuigde het Congres ervan dat de Verenigde Staten er goed aan zouden doen te helpen bij de wederopbouw van de Europese landen – met inbegrip van Duitsland, de grootste vijand tijdens de oorlog. Hij betoogde dat er langlopende voordelen voor de Verenigde Staten en het kapitalisme te behalen vielen. Een herstel-

Vertaald door Pieter Streutker | 25 6 pagina’s | paperback met flappen |

lend Europa zou een groeimarkt voor Amerikaanse producten zijn.

In april 1948 stemde het Congres in met wat later het Marshallplan zou gaan heten.

De totale kosten voor het plan liepen op tot ruim twaalf miljard dollar, het omvangrijkste hulpprogramma in de geschiedenis van de Verenigde Staten tot dan toe. De eerste hulp bestond uit transporten van voedsel, brandstof en geneesmiddelen. In de volgende fase werden investeringen gedaan in de herbouw van krachtcentrales, fabrieken, scholen en spoorlijnen.

Het Marshallplan leverde een grote bijdrage aan het herstel van Europese fabrieken, bedrijven, scholen en sociale voorzieningen. En, zoals Marshall had voorspeld, door de getroffen landen van Europa de helpende hand toe te steken hielpen de Verenigde Staten ook zichzelf. Het plan smeedde hechtere banden op het gebied van handel en politiek, waardoor de getroffen landen zich veel sneller weer konden richten op de internationale handel dan zonder het Marshallplan mogelijk was geweest.

Een Marshallplan voor de aarde zou een middel kunnen zijn voor de rijkere, langer geïndustrialiseerde landen om hun klimaatschuld aan de rest van de wereld te voldoen. […] Behalve dat ze hun eigen economie omtur-

nen door over te stappen van fossiele brandstoffen naar duurzame energie zouden deze rijkere landen de rest van de wereld de middelen kunnen verschaffen om hetzelfde te doen.

Hiermee zouden ook grote delen van de wereldbevolking uit de armoede kunnen worden gehaald en voorzieningen kunnen krijgen die ze nu niet hebben, zoals elektriciteit en schoon water.

’

Journalist, publicist en activist Naomi Klein werd bekend met het boek No Logo (1999) over de grote macht van multinationals en geldt als een van de boegbeelden van de beweging die zich verzet tegen de dominantie van het neoliberalisme. Zij is medeoprichter van The Leap (TheLeap.org), een organisatie die zich inzet voor klimaatrechtvaardigheid. Ze schreef Hoe je alles kunt veranderen samen met Rebecca Stefoff.

Haar visie en nauwkeurigheid hebben dit boek helpen realiseren en veel van de inspirerende profielen van jonge klimaatactivisten zijn van haar hand.

€ 24,99 | N U R : 740 | I S B N : 97 8 9 0 477 1 33 8 8 UITGEVERIJ

LEMNISCAAT

© Kourosh Keshiri

29 | BOEKENKRANT | APRIL 2021

LEESCLUB

WIN EEN BOEK

PHILIP DRÖGE

WIN EEN BOEK

VORIGE MAAND

Terugblik op de tweede Boekenkrant-leesclub Na het succes van de eerste editie, was het afgelopen maand tijd voor de tweede editie van de Boekenkrantleesclub. Met een aantal bekende gezichten en een aantal nieuwe deelnemers bespraken we dit keer de roman Het leven speelt met mij van David Grossman, onder leiding van hoofdredacteur Mirjam Mulder.

H

et werd al meteen duidelijk dat het boek voor verschillende leeservaringen zorgt.

Waar de één helemaal weg was van de schrijfstijl, vond de ander het soms wat te barok worden, zeker naar het einde toe. ‘Ik kom uit de toneelwereld, dus voor mij kan het niet theatraal genoeg!’ zei een deelneemster.

Grossman staat vooral bekend om hoe goed hij zijn personages neerzet, en ook in deze roman komen ze meteen voor je ogen tot leven. We volgen Gili, die in Israël is opgegroeid, en met haar grootmoeder Vera, haar moeder Nina en

‘Ik kom uit de toneelwereld, dus voor mij kan het niet theatraal genoeg!’

haar vader Rafaël naar het Kroatische eiland Goli Otok afreist om daar af te rekenen met een groot geheim uit het verleden van Vera.

Dit geheim houdt de familie al drie generaties lang in zijn greep.

Iedereen was het erover eens dat de sterke kant van dit boek is hoe Grossman deze familierelaties neerzet. De één kon zich het meest in Gili verplaatsen, de ander werd meer geraakt door de tragische Nina. Een interessante discussie ontsprong over de vraag of Rafael wel een goede vader was geweest voor Gili, ondanks dat ze ogenschijnlijk erg hecht met elkaar waren.

Eén ding is zeker, we waren allemaal maar wat blij dat wij nooit voor zo’n moeilijke keuze zullen hoeven te staan als Vera.

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen?

Stuur de namen voor 26 april 2021 naar redactie@boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Vermeld ook je naam en adres. Onder de goede inzendingen wordt een exemplaar van Bowie verloot.

David Bowie was één van de meest charismatische iconen uit de popcultuur. Deze getekende biografie vertelt over de steile opmars van Bowie’s carrière, parallel aan de opkomst en ondergang van zijn alter ego: Ziggy Stardust.

Michael Allred, Laura Allred en Steve Horton, Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams, vertaling: P. Moretti, Uitgeverij Silvester, 160 pagina’s (€ 29,95)

Dinsdag 18 mei: derde online leesclub 2021 is het vijftiende jubileumjaar van de Boekenkrant, en dat vieren we dit jaar met een aantal online leesclubs! De derde editie vindt plaats in mei, over het boek Moederstad van Philip Dröge.

In hoeverre is de Indische geschiedenis in Philip Dröges familie aanwezig?

Winchester McFly, De Detta Dossiers 1. Nachtmerrie, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 192 pagina’s (€ 15,99)

Neem nú een abonnement!

Aanmelden kan via boekenkrant.com/abo (of vul

de bon in)

Ja, ik neem een abonnement:

Twaalf nummers van de Boekenkrant voor € 42,–

naam

I

n Moederstad onderzoekt journalist en schrijver Philip Dröge in hoeverre de Indische geschiedenis in zijn familie aanwezig is. Kan een stad zoals Jakarta in je DNA zitten zonder dat je er bent geboren?

In de moderne stad gaat hij op zoek naar de geschiedenis van het voormalige Batavia. Lees waarom een bezoek aan een oude politiepost een bijzondere ervaring werd en welke VOC-overblijfselen je terugvindt op het eilandje Ontij. Zo leer

Wie waren de drie schrijvers verborgen in het beeld in het maartnummer? Het goede antwoord is: Adriaan van Dis, Annemarie Haverkamp en Thomas van der Ree. Uit de goede inzendingen trokken we de volgende winnaar: Cees Onderwater uit Dordrecht. Hij wint een exemplaar van Nachtmerrie van Winchester McFly. Gefeliciteerd!

m/v

straat postcode

plaats

land ANNE VAN GELDER

je in de voetsporen van de auteur de geschiedenis én de moderne kant van Jakarta kennen!

Deze derde Boekenkrant-leesclub wordt geleid door redacteur Mireille Bregman en vindt plaats op dinsdag 18 mei, van 20-21 uur, via de Teamsapp. Je krijgt van tevoren een aantal vragen over het boek opgestuurd om je in te verdiepen.

Lijkt het jou leuk om mee te doen aan deze Boekenkrant-leesclub?

Meld je dan vóór 10 mei aan via redactie@boekenkrant.com.

e-mail telefoon IBAN nummer betaling

geboortedatum

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

BK0421

#&(*/ "13*- 7&3,3*+(#""3 #*+ +068 -0,"-& #0&,)"/%&-

888 %&)"3.0/*& /-