Boekenkrant maart 2023

Boekenkrant: de Beste Bron voor Boekennieuws. www.boekenkrant.com

M BKGe et sc deni hie­ spec sial!

maart 2023 No. 3, jaargang 17

Vier de Boekenweek met Raoul de Jong en Lize Spit

P.9 P5, P15 URSZULA SOLTYS

Met Moro thuis haal je simpel de mediterrane zon je eigen keuken ­binnen. P17

Anna van den Breemer over Het perfecte zusje: ‘Het fascineerde me hoe een vermissingszaak een heel land in zijn greep kan houden.’ P9

J ud i th H e rz b e rg V li e g e n Unieke, geïllustreerde heruitgave www.deharmonie.nl

MARK UYL

Ian McEwan vertelt over Lessen: ‘Schrijvers van romans zijn mensen van andere planeten.’ P7

Een zingende eenhoorn op zoek naar roem in dit sprookjes­ achtige ­verhaal van Henry Lloyd. P11

In de boekhandel

€15

CHRIS VAN HOUTS

SHODY CAREMAN

Matthias Rozemond over Melkmeisje: ­‘Vermeer besefte niet wat hij teweeg ging brengen.’ P19

Gratis verkrijgbaar bij 180 boekhandels Kijk op pagina 28 voor een boekhandel bij u in de buurt!

2 | BOEKENKRANT | MAART 2023

COLOFON

LOSSE DELEN

REDACTIONEEL

Contact Uphill Battle uitgevers, ­Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland. + 31 30 2231718

E-mail redactie@boekenkrant.com

Abonnementen­service abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005

Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Redactie Hoofdredacteur: Mirjam Mulder Redactie: Antal Giesbers, Denise Hoek, Lara Koster en Ilse van Oosten Medewerkers: Sandra Broertjes, Martijn van Bruggen, Wendy Claes, ­Oglaya Doua, Joyce Guntlisbergen, Aefke ten Hagen, Katy Hurkmans, Renske Immink, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Peter Koelewijn, Lou Kommeren, Istvan Kops, Myrthe Kries, Rik Mets, Laura Molenaar, Rianne Nieuwdorp, Marjon Nooij, Jos Noorman, Bibianne Oelderik, Selma Oueddan, Raymond Noë, Nora van Ouwerkerk, Pauline Pater, Rinke van der Plaat, Hans Pols, Famke Prins, Ellen Rooms, Lien Simons, Erwin Suvaal, Jyoti Tojo, Carien Touwen, Tristan Vanheuckelom, Gerda Visser, Marcel Vormeer, Maaike de Vries, Tanja Wilming, Sabrina de Wit, Marcella de Wolf.

Vormgeving: Titus Vegter Uitgever: Jan Louwers Oplage: 19.000 De Boekenkrant wordt gedrukt op 100% gerecycled papier.

De volgende Boekenkrant verschijnt op 3 april 2023.

ERWIN SUVAAL

Veelzijdig Feitelijk gezien ben ik de enige Amerikaan in mijn familie. Het hebben van die dubbele nationaliteit betekende nooit erg veel voor me, totdat ik me daar om belastingtechnische redenen ineens in moest verdiepen.

Ik begon me af te vragen: zou ik een ander mens zijn geworden als ik in Nederland was geboren, in plaats van de VS? Het antwoord daarop zal ik nooit weten, maar het is interessant om erover na te denken.

Zulke identiteitsvragen worden vaak (impliciet) onderzocht in de literatuur. We worden immers voor een groot deel gevormd door de plek en tijd waarin we opgroeien, laat Ian McEwan zien in zijn nieuwe roman Lessen. Het gaat over Roland, die opgroeit onder de dreiging van een atoomoorlog. ‘De geschiedenis vormt ons. De manier waarop we die begrijpen en verkeerd ­interpreteren is onderdeel van onze identiteit,’ vertelt McEwan (p.7). Als volwassene verhuizen naar een heel ander land kan een verrijkende ervaring zijn, ondervond Fumiko Miura. In ­Polderjapanner tekent ze haar ervaringen op en houdt ze ons én zichzelf een spiegel voor (p.14). En als je niet weet waar je vandaan komt of wie je voorouders waren, kun je je ontheemd voelen. Daarom volgde Raoul de Jong in zijn essay voor de Boekenweek een spoor van dansende schrijvers, die zeeën en oceanen overstaken op zoek naar zichzelf door de geschiedenis heen (p.15).

Met het thema ‘Ik ben alles’ viert de Boekenweek (11 t/m 19 maart) dit jaar de veelzijdigheid van onze identiteit. Viert u mee?

Mirjam Mulder Hoofdredacteur Boekenkrant mirjam@boekenkrant.com

ELS ZWEERINK

verkoop@boekenkrant.com

KOEN VAN ASSEMA

Informatie over adverteren

KORT NIEUWS

INHOUD

+++ Teun Toebes behaalt de Duitse best­ sellerlijst met de vertaling van zijn boek VerpleegThuis. Hierin vertelt hij over de periode waarin hij in een verpleeghuis voor mensen met dementie ging wonen. In Nederland kwam zijn boek binnen op nummer 1 in De Bestseller 60.

De Duitse vertaling behaalde plek 44 op de bestsellerlijst en werd uitgebracht in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

Dit jaar zullen ook nog een Engelse en Arabische vertaling van VerpleegThuis verschijnen. +++ De politie en het Openbaar Ministerie hebben meerdere mensen in beeld die verdacht worden voor de bedreigingen aan het adres van Pim Lammers. De auteur, die het Kinderboe­ kenweekgedicht zou schrijven, ontving begin februari doodsbedreigingen vanwege een oud verhaal. Een aantal auteurs en uitgeverijen die steun betuigden, ontvingen ook bedreigingen.

De politie wil de mogelijke verdachten op korte termijn gaan verhoren. +++ ­Bibliotheken hebben een dashboard met anderstalig materiaal in Nederlandse bibliotheken gelanceerd op ­ www.bibliotheeknetwerk.nl. Zo kunnen lezers het volledige assortiment aan anderstalige boeken, e-books en luister­ boeken in bibliotheken inzien. Er staan ruim 1,4 miljoen te lenen items in 161 talen op het dashboard. ‘Wij stimuleren graag het lezen onder alle Nederlanders, of dat nu in het Nederlands gebeurt, of in een andere taal,’ vertelt netwerk­ manager bij de KB, Astrid Kraal. +++ De boeken van Roald Dahl worden herschreven zonder de termen ‘dik’ en ‘lelijk’. Na het inschakelen van sensitivity readers kondigde de Engelse uitgeverij Puffin en de Roald Dahl Story Company aan dat deze termen als beledigend zouden worden ervaren.

Het is nog niet zeker of de Nederlandse Uitgeverij De Fontein ook aan deze veranderingen mee gaat doen. Directeur Joris van de Leur wil eerst kijken of de wijzigingen daadwerkelijk verbetering betekenen. +++ Het boek Vaders die rouwen van Carmien Michels wint de literaire jongerenprijs De Ink­ taap 2023. Ongeveer 850 havoen vwo-leerlingen lazen drie prijswinnende Nederlandse literatuurboeken, waarna ze een juryrapport opmaakten om te onderbouwen waarom hun favoriet moest winnen. De jury vond het boek ‘rauw, emotioneel en gefragmenteerd’.

De bekendmaking vond plaats in de Doelen in Rotterdam tijdens de slotdag van De Inktaap. +++

Literatuur Mark H. Stokmans, Land van echo’s 3 Ilmar Taska, De lokroep van Elysium 4 Tia Williams, De ­perfecte vondst 4 Lize Spit, De eerlijke vinder 5 Ian McEwan, Lessen 7

Spanning Lotte Leenaerts, Gebroken stemmen 8 Catriona Ward, Het laatste huis 8 Anna van den Breemer, Het perfecte zusje 9

Jeugd Henry Lloyd, Juniper, de zingende ­eenhoorn 11 Mara Li, Sintel en as 13 Bianca Nederlof, Het raadsel rond de Incacode 13

Non-fictie Fumiko Miura, Polderjapanner Raoul de Jong, Boto Banja Sam & Sam Clark, Moro thuis

14 15 17

BKGeschiedenis Matthias Rozemond, Melkmeisje 19 Volker Ullrich, Duitsland 1923 21 Kees Nieuwenhuijsen, Holland in het jaar 1000 21 Olivier Speltens, Afrikakorps 23

Boekhandel Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant Literaire agenda Boekhandel Broekhuis in Apeldoorn De Bestseller 60

29 29

Lezersadvies Win een boek

31 31

28 28

LITERATUUR

3 | BOEKENKRANT | MAART 2023

RECENSIE

MARK H. STOKMANS

COLUMN

Prachtige onderdompeling in de Spaanse geschiedenis Met de Boekhandelsprijs geven boekhandelaren aan welke Nederlandstalige roman volgens hen meer aandacht verdient. Dit jaar viel de keus op het ijzersterke debuut van Mark H. Stok­ mans: Land van echo’s is een monumentale roman over oorlog, vriendschap, passie en onbereikbare liefde in het Spanje van de jaren dertig.

Jarenlang was Lex Jansen de uitge­ ver en het gezicht van De Arbeiders­ pers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en ­centrum voor schrijfbegeleiding.

LEX JANSEN

RINKE VAN DER PLAAT Een verwilderde zwer­ ver ligt uitgeteld onder een boom. De stortende regen en dikke lagen modder in het normaal zo zonnige Spanje zijn hem te veel geworden. Hij wacht alleen nog maar op de dood – tot hij gevonden wordt door Vicente Urias. Vicente neemt hem mee naar zijn landgoed en de zwerver wordt opgenomen in zijn familie. De zwer­ ver, Herman, is Nederlander en heeft na de Eerste Wereldoorlog, waarin hij aan Duitse zijde vocht, tien jaar door Europa gezworven. Maar nu hebben zijn benen het begeven. Er ontstaat een hechte vriendschap en RUUD POS Herman vestigt zich in Spanje. Al snel ziet hij de verschrikkingen die rijk personage in het boek bepaalde de Spaanse arbeiders moeten door­ gevoelens bij je op te wekken. Liefde, staan. Grootgrondbezitters heersen haat, medeleven of juist wraakzucht: als wrede koningen en doen waar elke persoon geeft je iets mee. Neem ze zin in hebben. De kerk kijkt weg. bijvoorbeeld de beschrijving van Het is een explosieve mix die nog decennialang voor bloedvergieten zal de wrede grootgrondbezitter Don Julian: ‘Don Julians stem was hard, zorgen… niet in volume, maar in intonatie.

Mark H. Stokmans zal voor velen Hij klonk altijd boos en zijn grote lijf nog een onbekende zijn. Land van stond steeds alsof hij iemand wilde echo’s is namelijk zijn debuutroman. aanvliegen. Een lui oog onder een Stokmans is het kind van een expat iets verzakt ooglid gaf de indruk dat en woonde van zijn zesde tot elfde hij op iemand aan het richten was.’ in Peru. Doordat zijn grootouders Doordat Stokmans de personages toen hij jong was in Spanje gingen zo levendig neerzet, begrijp je de wonen, kwam hij daar bijna elke psychologische redenen die er ach­ zomer. Zo maakte hij kennis met ter hun handelingen schuilgaan. de geschiedenis, cultuur en natuur Dat zorgt voor een zeer gelaagd van Spanje. Die ervaring is terug te verhaal. Stokmans leert je dat het zien in Land van echo’s: de auteur verschil tussen goed en kwaad niet weet het Spaanse leven zo goed te zwart-wit is, maar juist een grijs beschrijven dat je na het lezen van gebied. Een dorp vol gepassioneerde het boek dezelfde diepgewortelde Spanjaarden helpt natuurlijk mee liefde voor Spanje voelt. Het boek om dat gevoel nog is fictie, maar heel rea­ sterker op te roepen. listisch en historisch Je leert echt hoe intens accuraat geschreven. zij gevoelens beleven.

Stokmans werkte ruim Een hele gewaarwor­ elf jaar aan Land van ding voor een nuchtere echo’s en besteedde het Nederlander als ik. grootste deel van deze tijd aan research, van Het boek beslaat meer historische studies tot dan dertig jaar, waar­ ooggetuigenverslagen. door je een heel groot Die research zie je deel van het leven van terug in de opbouw Herman meemaakt. van de personages. Je Alles gaat voorbij, de kijkt niet alleen mee personages worden oud met hoofdpersoon en krijgen kinderen, Herman, maar ook met maar zijn liefde voor de een groot deel van de zigeunerin Pepa blijft andere personages die Mark H. Stokmans, Land terugkeren. Zelfs als ze in het dorp Xaraque van echo’s, Uitgeverij beiden met een ander wonen. Stokmans weet Ambo|Anthos, 536 pagigetrouwd zijn, kruisen met bijna elk belang­ na’s (€ 26,99)

Boeken trekken boeken aan

Zelfs als ze beiden met een ander getrouwd zijn, kruisen hun verlangende blikken elkaar af en toe. hun verlangende blikken elkaar af en toe. Een typisch geval van onbe­ reikbare liefde, dat je tijdens het lezen telkens het gevoel geeft dat de bom gaat barsten. De spanning en druk worden steeds hoger opgevoerd tussen de blonde, bedachtzame Hollander en de donkere, felle gitana.

In het boek vind je nog veel meer van dit soort verhaallijnen die decennia­ lang door blijven lopen. Spanjaarden vergeten namelijk niet, hoeveel jaren er ook overheen gaan.

Deze recensie is eigenlijk te kort om alle mooie kanten, wendingen en plaatsen die in het boek voorbijko­ men te bespreken. Stokmans heeft een prachtig debuut geschreven, waarin hij gevoel geeft aan een in Nederland onderbelicht stuk geschie­ denis. Het is enorm knap hoe hij ons onderdompelt in een andere tijd en cultuur. Ik kan daarom niet anders dan deze recensie afsluiten met de grootst mogelijke complimenten voor en een welgemeende felicitatie aan Stokmans voor het winnen van de Boekhandelsprijs 2023. Met Land van echo’s heeft hij een prestatie van jewelste neergezet.

Eindeloos veel heb ik ze gehad, Bic-pennen, met een blauw dopje dat altijd binnen de kortste keren onvindbaar is. Soms liggen ze in de wasmachine, ook weleens zomaar op straat. Het logo van Bic is gestanst op het doorzichtige gedeelte van de pen, waardoor je het frivole figuurtje ernaast nauwelijks ziet. Ik heb er in de loop der jaren honderden gebruikt, evenveel ben ik ook weer kwijtgeraakt. Ik geloof dat mijn pennen hun eigen levens begonnen.

Toen ik gister bij de gemeentelijke vuilstort was, zag ik een kastje staan met boeken ‘om mee te nemen’. Blijkbaar vond iemand het verkeerd om papier dat netjes gebonden is zomaar weg te gooien. Vanwege de emotionele waarde is een boek iets anders dan een ballpoint. Ook voor boeken geldt dat ze altijd om me heen zijn, maar dat ik vaak niet meer weet hoe ze bij me gekomen zijn, of juist weer uit mijn blikveld verdwenen zijn.

Sommige exemplaren roepen herinneringen op aan bepaalde fases in mijn leven. De schooiertjes van Napels, of Sadako wil leven, beide van de Australische schrijver Karl Bruckner, brengen me terug naar de lagere school, de stille woensdagmiddagen, mijn slaapkamer op zolder.

Verliefd van Jaap van Manen kochten Arthur en ik voor elkaar om onze liefde te tonen. Het omslag laat een smeltend ijsje zien. Het boek zelf ben ik kwijtgeraakt, maar het omslag zie ik nog zó voor me. En daarna is het nooit meer opgehouden.

Inmiddels hebben we kasten vol. Soms lijkt het wel alsof boeken boeken aantrekken. Als ze er eenmaal zijn, komen er steeds meer.

Verliefd van Jaap van Manen kochten Arthur en ik voor elkaar om onze liefde te tonen.

Daar heb ik nu wel een heel duidelijk voorbeeld van. Mijn huisgenoot, de Amerikaan Benjamin Moser, kwam via Instagram in contact met een hem onbekende landgenoot, een fan van zijn werk. De man had Ben benaderd vanwege hun gezamenlijke liefde voor boeken. Hij bleek een grote verzameling Duitse literatuur te hebben, voornamelijk uit de achttiende en negentiende eeuw. Zijn kinderen deelden zijn interesse niet, de man wist niet goed wat hij met zijn bibliotheek aan moest nu hij kleiner zou gaan wonen. Kon hij er Ben een plezier mee doen? Niet veel later bracht FedEx de ene na de andere doos. Hölderlin, Goethe, Schiller, Herder, maar ook een boek over etiquette met kledingvoorschriften en een serie over de reizende dame Sophie, die bijvoorbeeld van Memel naar Sachsen trok. Deze avonturen werden opgetekend door Johann Timotheus Hermes. Het was telkens een feest om alles uit te pakken! Inmiddels is onze verzameling gegroeid met een paar honderd titels. En we zijn er nu al aan gehecht. Zo hoop ik dat ook de boeken op de vuilnisstort een nieuw leven beginnen bij een lezer die ze nooit meer kwijt wil.

www.magonia.nl

4 | BOEKENKRANT | MAART 2023

LITERATUUR

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIE

Zij.

Verboden liefde en high fashion

Als Ada voor een zelfgeschreven theatervoorstelling afreist naar de stad van haar studententijd, komen de herinneringen aan de naamloze docent met wie zij als achttienjarige een korte relatie had terug. Ze bevindt zich tussen vrees en hoop, zal hij komen kijken of niet?

Op het podium, voordat het licht aan gaat, reflecteert ze op haar relatie met deze ‘hij’.

Maaike Neuville, Zij., Uitgeverij De Bezige Bij, 144 pagina’s (€ 21,99)

Dochter van de Scharlaken Rozen Shanghai 1926, een stad waar de straten worden geteisterd door de ogenschijnlijk oneindige vete tussen twee criminele bendes: de Scharlaken Rozen en de Witte Magnolia’s. Toch vindt de erfgenaam van de Scharlaken Rozen, Juliette Cai, tussen al het geweld haar eerste liefde, Roma Montagov.

Als blijkt dat hij de verraderlijke erfgenaam van de concurrerende bende is, vermengd liefde zich met haat.

Chloe Gong, Verboden duet 1. Dochter van de Scharlaken Rozen, vertaling: Annelous Stiggelbout, Uitgeverij Boekerij, 448 pagina’s (€ 24,99)

Dans, Panfilo, dans In deze korte roman danst de lezer door de wervelende vakantieliefde die Tobias en Wouter, zelfs nadat ze allebei weer naar huis zijn gegaan, niet loslaat. Onzeker maar vol enthousiasme blijven ze elkaar door de jaren heen zoeken en hervinden. Ze laten een kruimelspoor achter voor de ander dat door heel Europa loopt, met kunst en literatuur als de houvast waar ze samenkomen.

JOYCE GUNTLISBERGEN ‘Ik ben een voormalige it-girl die hoopt dat nie­ mand de vage vlek op haar rok ziet…’

Jenna bevindt zich in een lastige situatie: ze is blut, haar carrière is in het slop geraakt en op haar nieuwe werk bij een online modetijdschrift loopt ze voortdurend het risico ont­ maskerd te worden als de van soci­ ale media verstoken Gen X’er die ze is. Vine? Nog nooit van gehoord.

Instagram? Geen idee. Des te gro­ ter is de uitdaging van haar nieuwe opdracht om het aantal lezers van StyleZine te verdriedubbelen en wat het geheel nóg ingewikkelder maakt, is dat ze daarvoor moet samenwer­ ken met Eric, de zoon van haar bazin Darcy. Eric, die véél te jonge en véél te knappe gozer die ze pasgeleden in een dronken bui op een feestje heeft gezoend. ‘“Kus me dan. We zijn alle­ bei bezopen genoeg. We zullen ons dit morgen niet meer nerinneren...

wankele carrière dit overleven?

De mode-industrie en sociale media vernieuwen snel en zo veroudert dit boek uit 2016 nogal gauw. Daardoor zal het niet zo snel aanslaan als nieuwe rage op TikTok bijvoor­ beeld, terwijl het een aantal favo­ riete clichés bevat (verboden liefde, romantiek op de werkvloer, van vijanden naar minnaars, ‘mommy issues’). De schrijfstijl en het plot lezen toch heerlijk weg en geven pre­ cies wat je ervan verwacht: humor, erotiek, herkenbare personages en een liefde om bij weg te zwijmelen.

PAULINE ST DENIS Het grote leeftijdsverschil tussen de twee hoofdpersonen (18 jaar) is een Ik bedoel herinneren.” “Oh, maar ik smaakkwestie. Je kunt je afvragen zal me dit wel nerinneren.”’ of het andersom (een ervaren rot in Het is het begin van een vermakelijk het vak die het aanpapt met een nét verhaal vol humor en verwijzingen meerderjarige foto­ naar de modewereld. grafe) net zo sexy of Jenna en Eric kunnen een beetje ongemakke­ de seksuele aantrek­ lijk zou zijn. Er zit wat kingskracht tussen racistisch en vrouw­ hen niet negeren, maar onvriendelijk taal­ hun karakters botsen gebruik in het boek, voortdurend en twijfels voornamelijk gebezigd over het leeftijdsver­ door Eric. Tegelijkertijd schil houden hen uit is het boek een heel elkaar. Als Jenna en welkome aanvulling Eric dan toch samen van de diversiteit in dit in bed belanden is het genre, door een Zwarte vuurwerk, maar begint schrijfster en vertaal­ er ook een stressvolle ster en met Zwarte periode van geheime hoofd- en bijperso­ ontmoetingen, toneel­ nages. Het verhaal is spel op hun werk en Tia Williams, De per­ door Netflix opgepikt, koste wat het kost het fecte vondst, vertaling: dus lees nu nog gauw nieuws van hun relatie Meritha Paul-van Voordit humoristische, pit­ verborgen houden voor den, Uitgeverij Love tige boek voor de film Jenna’s bazin. Kan hun Books, 379 pagina’s uitkomt! relatie en Jenna’s nog (€ 18,50)

Wie kan de lokroep weerstaan?

Kyrian Esser, Dans, Panfilo, dans, Uitgeverij Koppernik, 192 pagina’s (€ 21,50)

De lokroep van Elysium doet denken aan een aflevering van Black Mirror: het ver­ haal bevat een portal waar­ door mensen in een wereld komen waar oude beroemd­ heden zoals filmsterren en politici nog rondlopen, levensecht gerecreëerd door AI. Wie wil er nu niet een kijkje in zo’n virtuele wereld nemen?

ILSE VAN OOSTEN

Luister Geen meisje meer, maar ook nog geen vrouw besluit Marie naar Parijs te vertrekken als au-pair.

We volgen haar tijd in het Parijs van de jaren tachtig, waar ze de vreemde taal leert beheersen en het complexe gezin waarin ze terechtkomt leert begrijpen. De roman vervlecht deze periode met het leven van de volwassen Marie, die weer in Nederland hoort over de aanslagen in Parijs.

Er is niets zo heerlijk als een boek over verboden liefde en er is niets zo verboden als een affaire met de zoon van je baas… Zeker als die twintig jaar jonger is. De perfecte vondst van Tia Wil­ liams heeft dit en meer: humor, mode, spice én een Netflix-verfilming in het verschiet.

TIA WILLIAMS

Sacha Bronwasser, ­Luister, Uitgeverij Ambo|Anthos, 256 pagina’s (€ 22,99)

Als filmstermanager Daniel de kans krijgt om als virtuele kopie aan Elysium deel te nemen, grijpt hij deze met beide handen aan. Maar al snel komen er vragen vanuit zijn zoon Tom en diens docent Ester: wat heeft Daniel precies te zoeken in Elysium?

Is zijn virtuele kopie wel authentiek?

En wie of wat zit er eigenlijk achter het portal?

In tegenstelling tot zijn eerdere his­ torische roman, genaamd Pobeda 1946, schrijft de Estische Ilmar Taska met De lokroep van Elysium een werk van speculatieve fictie. Toch is ook zijn tweede boek doordrenkt van zijn ervaringen tijdens het Stalinregime. In een futuristische setting waarin mensen uit het verleden en heden in een virtuele wereld met

elkaar in contact komen, werkt Taska Naast al het politieke en futuristi­ sche blijft ook het persoonlijke niet realistische scenario’s van politieke achter. In de band tussen Daniel manipulatie uit en reflecteert hij op de geschiedenis. Zo plaatsen gesprek­ en zijn zoon belicht Taska de soms verdrietige kanten van vader-zoon­ ken met bijvoorbeeld de presidenten relaties en daarnaast volgen we de Kennedy en Lenin ook hedendaagse persoonlijke strijd van de eenzame politieke kwesties in een nieuw licht docent Ester, die zich op de achter­ en zetten ze aan tot nadenken. grond afspeelt.

Niet alleen Taskas politieke erva­ ringen, maar ook zijn ervaringen Zoals deze hoeveelheid aan thema­ als filmmaker komen naar voren. tiek misschien al doet vermoeden, Dit is merkbaar in zowel de schrijf­ wordt het boek na een sterk begin stijl, die een rap tempo aanhoudt wat eclectisch. In zijn poging om en erg beeldend en scenisch is, als politieke situaties aan te kaarten, in Daniels beroep en de beschrijvin­ een futuristische wereld neer te gen van terugkomende filmsterren. zetten én problemen op persoonlijk Zulke uiteenlopende beroemde figu­ vlak van verscheidene personages ren als filmsterren en politici zijn weer te geven, raakt op interessante wijze Taska af en toe de met elkaar verbonden, draad kwijt en begint waardoor er pijnlijk het verhaal te slepen. scherp naar voren De machten achter komt dat in elk land Elysium, en hun toe­ (of op elke werkvloer) komstplan, zijn op en in elk tijdperk zich het gebied van plot te vergelijkbare proble­ zwak uitgewerkt om men voordoen. Zo zegt het gevoel van drei­ Jacky Kennedy over ging op te wekken haar man en Marilyn waar de auteur op aan Monroe: ‘Ze lijken een lijkt te sturen. Al met beetje op elkaar (…). Ze al is De lokroep van willen meerdere levens Elysium een ambitieus tegelijk leven, en naar­ boek dat belangrijke mate ze populairder en onderwerpen aankaart beroemder werden zijn Ilmar Taska, De lokroep en tegelijk prettig ze hun besef van wer­ van Elysium, vertaling: kelijkheid verloren, ze Frans van Nes, Uitgeverij wegleest, maar hier en daar wel wat strakker vinden dat zij zich alles Nobelman, 324 pagina’s had gekund. kunnen permitteren.’ (€ 24,95)

5 | BOEKENKRANT | MAART 2023

INTERVIEW

LITERATUUR

LIZE SPIT

‘Het Boekenweekgeschenk was ook voor mij als schrijver een geschenk’ ‘Ik hoopte natuurlijk dat ik die vraag ooit zou krijgen, maar ik kon niet geloven dat het nú gebeurde,’ vertelt Lize Spit over het moment dat ze hoorde dat zij het Boekenweekgeschenk van 2023 mocht gaan schrijven.

De Vlaamse auteur heeft immers pas twee romans op haar naam staan. Het resul­ terende boek, De eerlijke vinder, is een beklijvend verhaal over de negenjarige Jimmy en zijn beste vriend Tristan, die dreigt te worden uitgezet naar Kosovo.

MIRJAM MULDER Na het grote succes van haar debuutroman Het smelt, moest Spit leren omgaan met de enorme verwachtingen voor haar tweede roman Ik ben er niet.

Voor het Boekenweekgeschenk, dat een heel groot publiek zal bereiken, kwam die ervaring goed van pas.

Spit: ‘Ik sprak er met Raoul de Jong over, die dit jaar het Boekenweek­ essay schrijft, want hij voelde echt een extreme druk bij het schrijven van iets waar zoveel mensen een mening over gaan hebben. Maar ik was dat al gewend, dus ik voelde mij bij het schrijven van het geschenk juist heel vríj. Ik kon veel meer din­ gen loslaten nu.’

Tristans oorlog In De eerlijke vinder volgen we het perspectief van de negenjarige Jimmy. Hij is flippoverzamelaar en een goede leerling, maar ook eenzaam: zijn ouders zijn net uit elkaar gegaan en op school wordt hij gepest. Als Tristan, een vluchte­ ling uit Kosovo, bij hem in de klas komt en naast hem wordt neergezet, is Jimmy vastberaden diens beste

Lize Spit, De eerlijke vinder, Stichting CPNB i.s.m. Das Mag Uitgevers, 96 pagina’s. Een cadeau van de boekhandel tijdens de Boekenweek 2023.

SHODY CAREMAN

vriend te worden. Spit: ‘Dat lukt hem ook goed, want hij is heel slim en heeft in de klas genoeg vermogen om twee karretjes te trekken. Maar je voelt wel de hele tijd dat hij schrik heeft om Tristan te verliezen, want die is twee jaar ouder en zit bijna in de puberteit, terwijl Jimmy echt nog een kind is.’

Tristan vertelt in het begin maar weinig over de oorlog in Kosovo en de lange reis die hij heeft afgelegd om naar België te komen. Als hij toch wat details begint los te laten, schrijft Jimmy ze op in een boekje, getiteld Tristans oorlog. ‘In het begin benadert hij Tristan bijna als een soort leerstof waarin hij ook de beste wil zijn,’ legt de auteur uit. ‘En dus begint hij een studieboekje bij te houden waarin hij alle anekdotes en feiten over dat gezin verzamelt, zodat hij degene is die Tristan het beste kent. Net als met zijn flippo’s ziet hij Tristan bijna als een verzameling, iets waarin hij structuur kan aan­ brengen in de hoop om het helemaal goed te kunnen doen.’

Een dorp in opstand Tristans familie, de Ibrahimi’s, is gebaseerd op een gezin dat eind jaren negentig te voet uit Kosovo wegvluchtte en terechtkwam in het dorp van Spit. ‘Een van mijn beste jeugdvriendinnen was Elbi, zij kwam uit dat gezin,’ vertelt de auteur. ‘Toen

‘Het smelt gaat vooral over de nadelen van in een dorp wonen. Dat voelde toch een beetje als verraad’ ik had besloten om hierover te schrij­ ven, heb ik haar opgebeld. Ik had haar zeker vijftien jaar niet meer gezien of gesproken. Ik vertelde dat ik iets wilde gaan schrijven over haar gezin, en ik denk dat we wel zeven uur aan de telefoon hebben gehan­ gen om dingen te bespreken over vroeger.’ De schrijfster was vooral benieuwd naar Elbi’s herinnerin­ gen aan die periode. Hoe was het voor haar om in dat dorp terecht te komen? ‘Dat was heel interessant om te horen. Ik heb heel veel details uit die gesprekken met haar gebruikt, zoals dat haar zussen tot op de dag van vandaag nog altijd met het licht aan slapen, omdat ze in die vlucht van Kosovo naar België zo getrauma­ tiseerd zijn. Dat soort details wist ik natuurlijk niet als kind.’

In het boek worden de Ibrahimi’s met open armen ontvangen. In hun tuin hopen de gedoneerde spullen zich algauw op, en de buren springen

bij om alles in goede banen te lei­ den. Spit wilde graag deze positieve kant van haar geboortedorp laten zien. ‘Het smelt gaat vooral over de nadelen van in een dorp wonen; de vergelijkingen die mensen maken, de roddels, de eenzaamheid die daar heerst. Dat voelde toch een beetje als verraad tegenover het dorp waarin ik ben opgegroeid, omdat het ook erg warm kon zijn en een vangnet kon vormen. Dat is met dat vluchtelin­ gengezin ook echt gebeurd: het hele dorp sloot zich daaromheen. Ieder­ een hielp met iets: de een bracht de kinderen naar zangles, de ander deed boodschappen, weer een ander leerde ze zwemmen.’

Toen het gezin, zowel in het echt als in het boek, uitgezet dreigde te worden, kwam het hele dorp daar­ tegen in opstand, en met succes.

‘Zij hadden inmiddels veel vrien­ den in het dorp, dus er zou echt een extreem gat worden geslagen in die kleine gemeenschap. Het was mooi om te zien dat iedereen zich toen in de strijd heeft geworpen om ervoor te zorgen dat dat gezin zou mogen blijven. Daar heb ik in het boek een kleiner verhaal van gemaakt: op de achtergrond zie je wel dat het hele dorp ermee bezig is, maar ik heb iets verzonnen waarbij de kin­ deren zelf het heft in eigen handen nemen.’

Vanaf 23 maart overal verkrijgbaar

‘ONWEERSTAANBAAR.’ DE VOLKSKRANT

‘ONTZETTEND INGENIEUZE ROMAN.’ NRC ‘SLIM VERTELD EN MEESTERLIJK OPGEBOUWD.’ TROUW

‘ZORGVULDIG OPGEBOUWD EN OVERTUIGEND.’ DE TELEGRAAF

7 | BOEKENKRANT | MAART 2023

VERSLAG

LITERATUUR

IAN MCEWAN

‘Ik lees mijn zinnen elke dag hardop voor’ Een schrijver die het Amster­ damse theater Carré vol krijgt, is een hele grote. Dat geldt zeker voor de Brit Ian McEwan, die 29 januari het theater aandeed. Zijn romans hebben een aan­ tal vaste ingrediënten: een ingenieus opgebouwd ver­ haal over een hoofdpersoon die terugkijkt op zijn leven tegen de achtergrond van historische gebeurtenissen.

Dat alles opgetekend in schit­ terende ritmische zinnen.

Het nieuwe boek Lessen is in die zin een typische vintage McEwan.

HUGO JAGER

URSZULA SOLTYS

‘Schrijvers van romans zijn mensen van andere planeten,’ zegt Ian McEwan tegen zijn publiek in Carré.

Journalist Chris Kijne stelt hem er vragen over zijn nieuwe roman. ‘Het verklaart,’ zo vervolgt de auteur, ‘waarom ik het altijd spannend vind om door de ogen van een kind te schrijven. Er is dan ruimte voor het afstandelijk observeren van dingen.’

Dat geeft McEwan de mogelijkheid zaken anders te benaderen. Zo wordt in Lessen hoofdpersoon Roland

Baines misbruikt door zijn pianolera­ res en later in de steek gelaten door zijn vrouw. ‘Ik heb het rollenpatroon omgegooid: meestal is het de vrouw die misbruikt wordt en de man die het gezin verlaat.’

Hoewel het leven van Roland in vrij­ wel niets op dat van de auteur lijkt, kon hij in Lessen voor het eerst ook autobiografische elementen kwijt.

De periode bijvoorbeeld dat Roland net als de auteur op een kostschool zat. ‘Voor mij als kind was die hectiek heerlijk. Die vrijheid, geen ouders die op je letten. Tegelijk was het onbevattelijk om ineens volwassen verantwoordelijkheden te hebben.’

Dat Roland erachter komt een broer te hebben, heeft ook betrekking tot McEwans leven. ‘Mijn moeder bood een buitenechtelijk kind ter adop­ tie aan. Ze raakte zwanger tijdens een affaire met mijn vader, terwijl haar man vocht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Die stierf uiteindelijk in de strijd, waardoor de weg vrij was voor een nieuw gezin en ik werd geboren.’

een conclusie, daarom is de titel van deze roman ergens wat mysterieus.’

De auteur betwijfelt of er sowieso iets te leren valt uit een mensenle­ ven. ‘Als je een ouder persoon vraagt welke lessen hij jou kan geven, dan volgt meestal een cliché, zoals vriendelijkheid is goed en liefde is belangrijk.’

Op latere leeftijd krijgt Roland een flinke tegenslag te verwerken als zijn vrouw Alissa hem en hun baby verlaat. Ze wil zich volledig wijden aan haar literaire ambities. ‘Ik ben geïnteresseerd in welke offers kun­ stenaars moeten maken. Je kunt er op de een of andere manier begrip voor opbrengen. Ze kon geen boe­ ken schrijven in die ­gezinssituatie.’

Dat ziet Roland ook in als hij Alissa een paar jaar later in Berlijn ont­ moet. ‘Ze geeft hem haar uitge­ geven boek, de reden dat ze hem verliet. Hij neemt het mee naar zijn hotel en herkent het tot zijn onge­ noegen als een meesterwerk. En ineens begrijpt hij het.’ McEwan benadrukt dat er dan voor Roland

Offers voor het kunstenaarschap Als Roland een tiener is, legt de pia­ nolerares van in de twintig een hand op zijn bovenbeen en kust hem op zijn mond. Het begin van een jaren­ lange ongezonde seksuele verhou­ ding. Deze ervaringen moeten een enorme invloed hebben op zijn ver­ dere leven. McEwan vult dat bewust niet voor de lezer in. ‘Ik kom niet tot

‘Meestal is het de vrouw die misbruikt wordt en de man die het gezin verlaat.’

Ian McEwan, Lessen, vertaling: Harm Damsma en Niek Miedema, Uitgeverij De Harmonie, 576 pagina’s (€ 27,50)

geen enkele reden meer is om wrok te koesteren. ‘Haar meest gepassi­ oneerde lezer blijkt de man te zijn die ze achtergelaten heeft.’

Historische parallel Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van historische gebeur­ tenissen. Zo is er het misbruik door de pianolerares terwijl de Cubacrisis in volle gang is. Volgens McEwan is het logisch dat hij gebruik maakt van het verleden. ‘De geschiedenis vormt ons. De manier waarop we die begrijpen en verkeerd interpreteren is onderdeel van onze identiteit.’ De dreiging van een atoomoorlog doet Roland verzuchten: ‘Morgen kunnen we allemaal dood zijn. Vanavond al.’

Het is een interessante parallel met het nu. ‘We weten hoe de Russische bezetting van Oekraïne eruitziet. Ik ben er verbaasd over. Het is alsof we iets in kleur bekijken dat in zwartwit zou moeten zijn. Het is heel moeilijk om niet in pessimisme te vervallen. Het is een troost dat het heel veel tijd kost om een land te ruïneren.’

Een idee voor een roman dient zich bij de auteur soms toevallig aan.

‘Ik was eens bij een saaie bijeen­ komst en had een bevroren glimlach op mijn gezicht. Alsof ik een stem hoorde, kwam plots de zin “Hier ben ik dan, ondersteboven in een vrouw” in me op. Ik wist dat het een boekbe­ gin was, want er is maar één persoon die dat kan zeggen.’ Lezers zullen hierin de eerste zin van Notendop herkennen. Net als in die roman vol­ gen de zinnen elkaar in Lessen in een ongelofelijke vanzelfsprekendheid op. Hoe doet McEwan dat toch? Een interessante vraag van een lezer in Carré. ‘Ik lees elke dag luid de zinnen die ik de voorgaande dag schreef voor. Aan mezelf, of aan mijn vrouw als ik minder tevreden ben over een stuk. Wat je wilt is dat je het gat tus­ sen twee zinnen dicht. De variëteit is nog weer iets anders: het ritme, korte en lange zinnen. Het proza moet kunnen ademen.’

8 | BOEKENKRANT | MAART 2023

SPANNING

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

Tot de dood ons scheidt

Het laatste stukje verstand

Het huwelijk van Adam en Amelia heeft zijn breekpunt bereikt, maar het koppel besluit nog eenmaal een poging te doen hem te redden in een huisje in de Schotse hooglanden. Amelia schrijft Adam elk jaar op hun trouwdag een brief en laat hem deze nu voor het eerst lezen.

Maar is dit genoeg?

Relatieproblemen zorgen al voor genoeg spanning, maar wat als een van de twee liegt?

Alice Peeney, Tot de dood ons scheidt, vertaling: Mary Bresser, Uitgeverij A.W. Bruna, 320 pagina’s (€ 22,99)

Een lege plek Het klinkt als ieders grootste nachtmerrie: je ex-partner helpen om met zijn nieuwe partner zwanger te raken. Het overkomt het hoofdpersonage van Een lege plek. Tot haar eigen verbazing stemt Birgit Zilver, een arts bij haar eigen vruchtbaarheidskliniek, ermee in haar ex-partner en zijn nieuwe vrouw te helpen met het krijgen van een kind. Een goedbedoelde actie, met wellicht onvoorziene gevolgen…

OGLAYA DOUA

Sophie Wester, Een lege plek, Uitgeverij De Crime Compagnie, 332 pagina’s (€ 19,95)

De stille kamer Na een misstap ligt er veel druk op inspecteur Anjelica Hensley om haar volgende zaak een succes te maken. Op het plaats delict van een vermoorde pastoor vindt ze niet alleen zijn lichaam, maar ook dat van een onbekende man, vastgebonden aan een bed. Als een tweede vastgebonden lichaam wordt ontdekt realiseert Anjelica zich dat ze snel moet handelen voor er meer slachtoffers vallen.

Ted Bannerman woont in het laatste huis gren­ zend aan de bosrand.

Het is er wat eenzaam: zijn dochter Lauren is er niet altijd en verder heeft hij alleen zijn kat Olivia. En dan zijn er nog de vreemde geluiden op zolder en dat­ gene wat er achter het huis in het bos begraven ligt. Dan krijgt de straat een nieuwe bewoonster. Eentje die bijzonder geïnteresseerd lijkt in Ted en in een meisje dat jaren geleden in deze omgeving verdween.

Het begin van Het laatste huis voelt een beetje als de mededelingen van een piloot aan het begin van een vlucht: je hebt het gevoel dat het iets belangrijks is, maar veel begrijp je niet. Dat heeft alles te maken met de vertelstijl. Op de eerste pagina vertelt Ted: ‘Als ik de voorpagina zie, krijg

ik knopen en kramp in mijn maag.

Daar is ze. Ik was vergeten dat het vandaag was. Ik ben niet zo goed met tijd.’

Langzaamaan krijg je door dat Ted niet helemaal te vertrouwen is. Hoe kun je aannemen wat waar is, als hij zelf het tijdsverloop door elkaar haalt? Dat gevoel wordt alleen maar versterkt door het perspectief van Lauren en Olivia. Zij laten de minder charmante kanten zien van Ted: dronkenschap, verwaarlozing en zelfs mishandeling. Heeft Ted wel het juiste voor met Lauren en Olivia?

Maar een thriller zou geen thriller zijn als hij je niet aan ieders motie­ ven deed twijfelen. En dat is ook wat er gebeurt. Je realiseert je dat ook Lauren en Olivia onbetrouwbare ROBERT HOLLINGWORTH vertellers zijn (en misschien ben je ward persoon, enge geluiden die van als lezer ook niet helemaal te ver­ zolder komen, mysterieuze voorwer­ trouwen en verlies je zelf het laatste pen die zich verschui­ stukje verstand dat je len in het donkere bos nog had?). Ondanks achter het huis. En alles – je kunt het uiteraard de nieuwe niet verklaren – heb bewoonster die het niet je medelijden met vertrouwt en op onder­ Ted, want zijn her­ zoek uitgaat. Achteraf inneringen aan zijn valt alles op zijn plaats, jeugd laten zien dat hij maar terwijl je leest, getraumatiseerd is. denk je nooit: ik weet Dit alles weet Ward precies hoe het zit. moeiteloos over te Het laatste huis is zo’n brengen in een setting verhaal waar je niet die op zichzelf ook een veel over kunt zeg­ personage is. De klas­ gen zonder te veel te sieke horrorelementen vertellen. Ward levert komen allemaal terug: Catriona Ward, Het met dit boek een knap het afgelegen huis dat laatste huis, vertaling: staaltje vertelkunst dat helemaal dichtgetim­ Mariëtte van Gelder, je raakt. Deze gaat je merd is en bewoond Uitgeverij Boekerij, bijblijven. wordt door een ver­ 336 pagina’s (€ 21,99)

Roodharige vrouwen niet veilig

Nadine Matheson, De stille kamer, vertaling: Iris Bol en Marcel Rouwé, Uitgeverij Harper Collins, 432 pagina’s (€ 22,99)

Een date met de dood In deze cozy crime komen twee r­ uziënde buren samen in Yorkshire: de recent ontslagen politieagent Samson en de worstelende eigenaar van een dating agency Delilah.

Als privédetective onderzoekt Samsom een vermeende zelfmoord, een zaak die complexer blijkt dan verwacht en een link heeft met Delilahs datingservice.

Het is lang geleden dat een thriller nog zo lang bleef naspoken in mijn hoofd. Mis­ schien omdat ik de plottwist totáál niet zag aankomen, of omdat het verhaal me de stuipen op het lijf joeg. Ik had nog nét geen slapeloze nachten, maar de laatste paar honderd pagina’s las ik in één ruk uit met een men­ geling van verbazing, veront­ rusting, en vreemd genoeg, ontroering. Het laatste huis van Catriona Ward blies me omver.

CATRIONA WARD

Gerechtspsychologe Jade van Hoof raakt tegen haar wil in betrokken bij het onderzoek naar de gruwelijke moord op een roodharige jonge vrouw.

Wanneer er nog een lichaam wordt gevonden van een roodharige vrouw, kan Jade niet anders dan de politie bij­ staan, ondanks haar woelige verleden met commissaris David Speltinckx. Kunnen ze de moordenaar stoppen voordat er meer roodharige slachtoffers vallen?

SIETSKE BIERMA

Julia Chapman, Dales Detective 1. Een date met de dood, vertaling: Carla Hazewindus, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 360 pagina’s (€ 18,50)

Gebroken stemmen is het thrillerdebuut van Lotte Leenaerts. We volgen verschillende perspectieven, waar­ onder die van Jade en David, maar ook dat van de moordenaar. Meteen aan het begin van het verhaal weet de lezer al wie de dader is. Je leest over zijn gedachtes en zijn zoektocht naar een nieuw slachtoffer. Dit is een gedurfde en interessante keuze van Lotte Leenaerts. De reden achter de moorden is echter niet direct bekend.

Zo lezen we ook nog vanuit het per­ spectief van Margot, de vriendin van

Meteen aan het begin van het verhaal weet je al wie de dader is.

werk mee naar huis. Daarnaast geeft hij nog steeds om Jade, ondanks wat er tussen hen is gebeurd. ‘Hij had haar de afgelopen week niet uit zijn gedachten kunnen verjagen. Ze was niet alleen het politiebureau, maar ook zijn hoofd binnengewan­ deld en had het er zich comfortabel gemaakt.’ de moordenaar. Ze wordt door hem Door de afwisselende perspectie­ gecontroleerd in alles wat ze zegt ven en de vele gebeurtenissen is en doet; hij heeft zelfs de camera het verhaal op geen enkel moment gehackt van het bedrijf waarvoor saai. Hoewel je direct weet wie de ze werkt, zodat hij haar altijd in de moordenaar is, is het plot uitstekend gaten kan houden. Toch heeft ze niet in de gaten dat hij achter deze gruwe­ uitgewerkt. De redenen waarom lijke moorden zit. ‘Showtime. Hij luis­ hij roodharige vrouwen als slacht­ offer uitkiest, blijven tot het einde terde een laatste keer onderaan de onbekend. trap of Margot wel degelijk in diepe Als lezer kun je merken dat Leenaerts slaap gesukkeld was. Absolute stilte. de studie Taal- en Ideaal.’

Letterkunde heeft Jade en David leer je gevolgd en al sinds door het verhaal heen haar vijftiende schrijft. steeds beter kennen.

In dit debuut laat ze al Vanaf het begin is duide­ een sterke eigen stijl lijk dat er iets tussen die zien die prettig leest. twee speelt, maar wat Met Gebroken stemmen precies ontdek je pas heeft ze een uitsteken­ later. Jade werkte vroe­ de psychologische thril­ ger voor de rechercheur, ler neergezet, waarbij je maar door een nare situ­ helemaal in het hoofd atie is ze gestopt. Ze is van een moordenaar een spontane vrouw die kruipt… ‘Het kon hem graag wil helpen om de weinig schelen wat hun moordenaar te vinden.

Lotte Leenaerts, Gebro­ naam was, zolang ze David kan het onder­ ken stemmen, Uitgeverij maar bang waren en zoek niet loslaten. Hij is Pelckmans, 312 pagina’s doodgingen.’ gedreven en neemt zijn (€ 22,00)

SPANNING

9 | BOEKENKRANT | MAART 2023

INTERVIEW

ANNA VAN DEN BREEMER

Kun je je ontworstelen aan je jeugd?

Gaby, patissier van beroep, lijkt een perfect leven te heb­ ben. Ze runt een succesvol bedrijf, is een graag geziene gast op tv, doet het goed op sociale media en heeft een gelukkig gezin. Haar leven wordt echter overhoop gegooid als een tienermeisje in de bossen rondom Zeist vermist raakt. De verdwij­ ning doet haar denken aan een gruwelijke moord uit haar jeugd, waarvoor haar broer destijds is gearresteerd.

Gaby wordt geconfronteerd met een duister geheim dat ze koste wat het kost voor de buitenwereld verborgen pro­ beert te houden.

ISTVAN KOPS Anna van den Breemer is journalist voor de Volkskrant en publi­ ceerde drie non-fictie­ boeken. Het perfecte zusje is haar debuut als thrillerschrij­ ver. Een perfect moment om haar wat vragen te stellen.

Het perfecte zusje is je eerste fictieboek. Wilde je al langer een thriller schrijven?

‘Mijn moeder is een echte thriller­ lezer en las veel schrijvers als Agatha Christie en Nicci French. Ik denk dat ik haar liefde voor spannende boe­ ken heb overgenomen. Het was een lang gekoesterde droom om zelf een spannend boek te schrijven, maar het duurde wel even voordat ik het aandurfde om eraan te beginnen.

Ik moest uit het niets iets creëren, terwijl dat bij non-fictie heel anders ligt. In de boeken die ik tot dan toe had geschreven kon ik mij baseren op research en de deskundigheid van anderen, maar hier moest ik geheel

Anna van den Breemer, Het perfecte zusje, Uitgeverij Prometheus, 279 pagina’s (€ 20,99)

vertrouwen op mijn eigen fantasie.’

Op je website staat dat je als journalist schrijft over ouderschap, opvoeden, de balans tussen werk en privé, carrière, emancipatie en zelfontwikkeling. Komt dat ook terug in Het perfecte zusje?

‘Ik denk dat het zaken zijn waar iedere jonge vrouw en moeder wel­ eens tegenaan loopt. Je hebt ver­ schillende rollen die je moet spelen.

Je wilt succesvol zijn op je werk, maar daarnaast zijn er verwachtin­ gen waar een moeder mee te maken heeft. Mensen vinden het oké dat je professionele ambities hebt, maar verwachten ook van je dat je als vrouw een zorgzame kant hebt en altijd voor je kinderen klaarstaat.

Ik denk dat veel werkende moeders af en toe te maken hebben met een schuldgevoel, en dat geldt ook voor Gaby.’

Gaby is een vrouw met een duistere geschiedenis die ze aan niemand toevertrouwt. Waarom is zij dan toch het perfecte zusje?

‘Het gaat over het idee dat ze heeft van wie ze moet zijn. Ze heeft veel meegemaakt in haar jeugd en heeft dat allemaal achter zich willen laten. Een vraag die ik in het boek wilde stellen, is of je je kunt ont­ worstelen aan je jeugd en je verle­ den. Dat blijkt niet zo gemakkelijk te zijn en Gaby heeft er dan ook veel moeite mee om het perfecte imago dat ze om zichzelf heen heeft gebouwd in stand te houden. Door de vermissingszaak die het land in zijn greep houdt, ziet ze hoe dat imago steeds verder afbrokkelt en moet ze steeds meer met haar duis­ tere verleden zien te dealen.’

Gaby heeft haar perfecte imago deels te danken aan de (sociale) media, maar die zorgen er ook voor dat ze door het slijk wordt gehaald en voor een tv-show wordt gecanceld. Hoe denk jij zelf over de macht van de media en maak je je daar weleens zorgen over?

‘Het gaat tegenwoordig allemaal in een heel hoog tempo. Je kunt heel snel roem vergaren en een populair nieuw gezicht worden, maar er is ook steeds meer een afrekencultuur op de sociale media ontstaan. Als je ergens een foutje maakt, wordt dat meteen uitvergroot. Het maakt je erg kwetsbaar als bekend persoon. Ook “guilt by association” speelt vaak een kwalijke rol. Als je je niet ergens duidelijk tegen uitspreekt, dan word je meteen in een bepaald kamp geduwd.’

Wist je van tevoren al hoe het verhaal af zou lopen?

‘Ik had van tevoren het verhaal en het einde al wel in mijn hoofd, maar de meeste details ontstonden pas tij­ dens het schrijven. Het moest gaan over een vrouwelijk hoofdpersonage in een sprookjesachtig Deventer die de perfecte wereld voor zichzelf heeft gecreëerd, maar te maken

MARK UYL

‘Ik denk dat veel werkende moeders weleens een schuldgevoel hebben’ krijgt met een duistere gebeurtenis die zich in haar jeugd heeft voorge­ daan. Daarnaast was ik gefascineerd door hoe een vermissingszaak een heel land in zijn greep kan houden en hoe je je als jonge vrouw daar­ bij voelt. Vrouwen moeten sowieso altijd op hun hoede zijn als ze alleen buiten zijn; een vrouw voelt zich

nooit helemaal veilig.’

Je schrijft in Het perfecte zusje met veel liefde en detail over Deventer.

Hoe belangrijk is die plek voor jou?

‘Deventer is alles voor me. Ik ben hier in 2015 vanwege de liefde komen wonen. Mijn man heeft me kennis laten maken met alle prachtige straa tjes en pleinen in de stad. Ik kende de stad voordien amper, maar lang­ zaamaan ben ik er helemaal verliefd op geworden. Ze is heel pittoresk en heeft een sprookjesachtige uitstra­ ling. Ook cultureel is hier van alles te beleven en er is natuurlijk het jaar­ lijkse Dickens Festijn. Deventer leent zich daardoor perfect als setting voor een boek.’

voorleesboeken

Met Billy Bones Bazen word jij lezen de baas!

De Knorrige Koning gaat opnieuw Eén ding is zeker: saai is het Knorrigheid.

op avontuur!

nooit met zijne Koninklijke

Ontdek samen met jouw kind hoe leuk voorlezen is met de grappige voorleesboeken van Billy Bones Bazen. Leesplezier begint tenslotte bij voorlezen!

uimte

knort de r

in

te i n

knort de ruim

gaan veroveren en vecht Zo wil hij spontaan de maan in de grotemensen-wc! hij met bilbijtende monsters om zijn zin te krijgen of Lukt het de Knorrige Koning voor zijn fratsen? steken de lakeien een stokje

p am or hlk ne G Küv n Jotblu a

Job Kühlkamp

Ontdek in vier hilarische de verhalen de avonturen van Knorrige Koning en zijn trouwe op rijm! lakeien. Volledig geschreven

oek .

Dit is een voorleesb over meer Lees in dit boek of scan de QR-code.

Billy Bones Bazen DIT BOEK IN DRIE WOORDEN

Me

i

str

tie

s

a

uli Pa

g re

y

Rijm

Humor

Knorrigheid

www.billybones.nl

voor esboek ers menle Een sa nde lez starte stoere iten etjes bu em traat! blo Bazens Zet de uit de in de ren die endjes met de de vri en hun e hoe lijken Lees me opvro oien! n, Duif ontdo rke nijn we tuin kker Ko ren ma bevro len, verha korte r , vie k in op rijm Ontde reven traat. gesch ens ig Baz volled van de en in de nturen de avo e woord en. kleurd De ge zelf lez jij tekst kun maar!

Lezen ! boek enlees over een sam k meer boe Dit is scan in dit Bazen of Lees es -code Billy Bon de QR DIT BOEK Rijm

IN DRIE

Vriendscha Frietjes

bone www.billy

WOORDEN

Met de samenleesboeken van Billy Bones Bazen lees je samen met jouw kind een boek. Begin zelf met het voorlezen van de zin. Daarna leest het kind het gekleurde woord aan het einde van de zin zelf voor. De kleur van het woord geeft aan hoe moeilijk het woord is.

de bloemetjes zet bu ite n

zenstraat Ba

man lder er Bosch s van Ing KatMeint illukstraatiePo

p

s.nl

lekker lezen-boeken De lekker lezen-boeken van Billy Bones Bazen lezen kinderen helemaal zelf. Het zijn spannende, avontuurlijke en magische boeken die kinderen het vertrouwen geven zelf te kunnen lezen!

Met Billy Bones Bazen word jij lezen de baas!

Er is een magische struik in de bieb. Wat zit daar toch achter? Dat gaan Wilgje, Jonas en Stan onderzoeken!

De Leeuwin, de vijand van de Game Helden, heeft snode plannen: onsterfelijk worden met behulp van de Bloedsteen. Ze dwingt de vrienden terug in de tijd te gaan om de

Ze komen terecht in een bieb vol elfjes, feeën, heksen en... een grote trol. De trol denkt dat Wilgjes rolschaatsen toverschoenen zijn. Die wil ze hebben!

Dit is een lekker lezen-boek! lezen-boek Lees in dit boek meer over Billy Bones Bazen of scan de QR-code

DIT BOEK IN DRIE WOORDEN Avontuur

Met Billy Bones Bazen word jij lezen de baas!

Magie

www.billybones.nl

ondertussen samen met hun nieuwe vriendin Bobbie zowel De Leeuwin als kapitein Bloedneus in de val temlokken! Maar dan komt er een gigantisch monster uit de zee...

Zal het de Game Helden lukken om de slechteriken te stoppen?

Marcel van driel Dit is een Lekker lezen-boek!

Lees in dit boek meer over Billy Bones Bazen of scan de QR-code

Femke Dekker

Met illustraties van Mark Chambers

Vriendschap

Marcel van driel

Met Billy Bones Bazen word jij lezen de baas!

De Game Helden proberen

Trol op toverschoenen

Femke Dekker

Hoe legt Wilgje uit dat het gewoon rolschaatsen zijn?

En krijgt ze ze nog wel terug?

steen te stelen van kapitein Bloedneus.

Trol op toverschoenen

Billy Bones Bazen bestaat uit drie labels: voorlezen, samen lezen en lekker lezen. Zo kan ieder kind een boek pakken dat precies bij zijn of haar leesniveau past. Het zijn verhalen die kunnen worden voorgelezen, die je samen leest óf lekker zelf kunt lezen.

Alle boeken hebben korte hoofdstukken en zinnen om lezen makkelijker en leuker te maken.

n s Baze ! ly Bone as Met Bil lezen de ba word jij

derman Katinka Pol

Met de boeken van Billy Bones Bazen lezen kinderen toegankelijke en avontuurlijke boeken. De Billy Bones Bazen boeken zijn geschikt voor ieder kind: kinderen die leren lezen, kinderen die vertrouwen willen krijgen in lezen en kinderen die zelf allerlei leuke en avontuurlijke boeken willen lezen!

t nstraa De Baze

E lke d r ie maanden r te ve r s c h ij n w u e e n n ie k e bo

De

samenleesboeken

DIT BOEK IN DRIE WOORDEN Piraten Avontuur

www.billybones.nl

met illustraties van paco vink

Vriendschap

Billy Bones Bazen wordt dit jaar uitgebreid met een paardenserie van Iris Boter!

Stefan Boonen

Lowie ‘In Lowie laat Boonen zijn literaire kant zien, wat een goede teksten.’

StoerLeesvoer

‘Mooiste boek van 2022.’

Norma Meeuwissen, Schoolbieb Op Orde

 ‘Een avontuur zo visueel dat je

vergeet dat je leest. Je reist met Lowie, je leeft mee met Lowie en uiteindelijk ben je Lowie.’

Boeken-Cast.nl

‘Een warm avontuur, met prachtige bijna poëtische taal.’

Lotte Nagengast, Algemeen Dagblad

‘Dit zijn de echte kinderboeken. Fantastisch.’

Leestafel

va n a f

10 jaa

r

11 | BOEKENKRANT | MAART 2023

RECENSIE

JEUGD

JUNIPER, DE ZINGENDE EENHOORN

Een eenhoorn op zoek naar roem De eenhoorn Juniper houdt van zingen. Helaas vinden de andere dieren van het Doolwoud zijn zangkun­ sten bijzonder ondermaats.

Wanneer Juniper een optre­ den geeft en al het publiek wegloopt, is de maat vol. Hij gaat op zoek naar wezens die zijn gezang wel appreciëren.

Wanneer hij in onze men­ senwereld terechtkomt, lijkt alles beter. Maar is dat wel echt zo?

ELLEN ROOMS In Juniper, de zingende eenhoorn weeft Henry Lloyd (een pseudoniem van Daan Remmerts de Vries) een sprookjes­ achtig verhaal dat zich ook deels in onze eigen wereld afspeelt. Een verhaal over dromen najagen en het gevoel hebben dat je niet gesteund wordt, maar ook een verhaal over accepteren dat niet iedereen jou of dezelfde dingen leuk vindt en dat je hen daar ook niet toe kan verplich­

‘Ik moet hier weg.

Naar een land waar ze mij waarderen. En dan, later, zal ik terugkeren, bekend en ook beroemd!’

ten. Wat telt is dat jij gelukkig bent en dat geluk komt niet altijd voort uit de dingen die je zou denken.

Maar terug naar onze Juniper. Hij geeft een groots optreden in het Doolwoud voor alle wezens die hij kent. Er zijn wolven, beren en ook Mono, een kabouter met twee hoof­ den. Het optreden loopt niet zoals Juniper het had voorzien. Hij ver­ wachtte applaus en gejuich, maar krijgt enkel een leeg veld nadat al zijn vrienden ervandoor zijn gegaan.

Verdrietig duikt hij het geheimzin­ nige doolhof in, in de hoop dat het hem naar een betere wereld zal leiden. Een wereld waar zijn zang­ kunsten wel met applaus worden onthaald. ‘Ik moet hier weg. Naar een land waar ze mij waarderen. En dan, later, zal ik terugkeren, bekend en ook beroemd! En dan zal iedereen zeggen: “Lieve Juniper, we hadden het mis! We begrepen jou niet! Maar dat was onze schuld. Niet de jouwe!”

Ja, zo zal het gaan…’

Juniper komt in Duitsland terecht, in een wei vol koeien die niets snappen van zijn praatjes. Maar wanneer de mensen een echte, sprekende een­ hoorn zomaar in een wei zien staan, betekent dit het begin van een groots avontuur. Zijn ontdekking leidt eerst tot een gevangenis in de vorm van een dierentuin, maar dan wordt hij een tweede keer ontdekt, deze keer muzikaal.

Al Junipers dromen lijken nu uit te komen. De wereldberoemde zange­ res Gaia Wing wil graag een num­ mer met hem opnemen, het publiek houdt van hem en zijn gezang en draagt hem op handen. Opeens is Juniper zelf ook beroemd, maar is alles nu echt zoveel beter? Hij mag het landgoed van Gaia niet verlaten, moet steeds maar weer opletten

wanneer hij tegen andere mensen praat, want hij mag niet zomaar zeg­ gen wat hij wil. En Gaia? Die is zeker niet altijd even lief.

Was dit nu echt wat hij wilde? Of was het toch beter in het Doolwoud?

Wat mist hij zijn vrienden.

Henry Lloyd slaagt erin de sprookjes­ elementen met onze wereld te ver­ weven. We zien ook hoe Juniper evolueert als personage en zich langzaam vragen begint te stellen over zijn ‘perfecte’ leven. Ook de showbizz­wereld wordt mooi vorm­ gegeven, doordat zowel de positieve als negatieve kantjes aan bod komen.

Hoewel het verhaal wat spannender had gekund, is Juniper, de zingende eenhoorn een fijn kinderboek vol humor, over de zoektocht naar wat je nu echt gelukkig maakt.

Henry Lloyd, Juniper, de zingende een­ hoorn, illustraties: Mark Janssen, Uitgeverij Querido, 304 pagina’s (€ 18,99)

DE BESTE APP OM JE BOEKEN IN BIJ TE HOUDEN!

hebban.nl/boekenapp

Een spannend verhaal in het Delft van Vermeer € 9,99

Nu bij McDonald’s Vraag dit jaar bij je Happy Meal om een boekje en je krijgt delen uit de Little People, BIG DREAMS-serie!

Nu verkrijgbaar in de (online) boekhandel Het meisje met de blauwe steen | Maranke Rinck en Martijn van der Linden | ISBN 9789047632924

www.vierwindstreken.com

13 | BOEKENKRANT | MAART 2023

JEUGD

RECENSIES

BIANCA NEDERLOF

Een puzzelzomer in Peru Lange zomerdagen doorbren­ gen met zijn beste vriend Gregor, een half-vampier, in Duitsland. Dat waren de plannen van de twaalfjarige Bren voor de vakantie. Die veranderen echter vrijwel direct na aankomst, wanneer Bren een zorgwekkend belle­ tje krijgt van professor Lingu, een vriend van de familie die op dat moment Nazcateke­ ningen in Peru onderzoekt.

Halsoverkop vertrekken Bren en zijn oom Waldo naar Peru om hem te vinden.

SELMA OUEDDAN Dat is hoe Het raadsel rond de Incacode, geschreven door Bianca Nederlof, begint.

Aangekomen in Peru kerft Bren een magisch teken in de kledingkast van hun hotelkamer. Dit teken creëert een poort, waardoor­ heen Gregor vanuit zijn Rode Huis in Duitsland helemaal naar Bren kan reizen. Gedrieën volgen ze de reis die Lingu tot aan zijn verdwijning heeft afgelegd, in de hoop erachter te komen welke ontdekkingen hij heeft gedaan met zijn archeologisch onderzoek en daarmee Lingu zelf te vinden.

Nederlof schrijft in korte hoofdstuk­ ken die vlot lezen. Dit maakt het boek geknipt om in één keer uit­ gelezen te worden. Verder weet ze Bren tot een herkenbaar personage

voor iedere tiener te maken, waar ze vanaf de eerste zin in slaagt: ‘Zodra Bren zijn vader in de kamer naast hem hoorde snurken, kwam hij uit bed.’

Voor wie al vaker een mysterie heeft gelezen, zullen de wendingen die dit verhaal neemt echter voorspelbaar zijn. Ook is het vrijwel meteen merkbaar als je begint te lezen dat dit boek een vervolg is op Het raadsel rond het Rode Huis, wat op de kaft van het boek zelf Bren aanmoedigen. Wellicht heeft Nederlof meer aandacht hieraan nergens wordt aangegeven. Hoewel besteed in het eerste deel en is dit dit boek ook prima als standalone te waarom er nu meer gefocust wordt lezen is, komen hierdoor sommige verhoudingen tussen Bren en andere op het mysterie in plaats van de personages. personages wel vlak uit de verf. Een Desalniettemin brengt Nederlof een voorbeeld hiervan is de vriendschap gezellig avontuur tot leven met een tussen Bren en professor Lingu. Zij verfrissende twist op delen beiden een fas­ welbekende elementen cinatie voor talen en als vampiers en magi­ archeologie, maar dat sche poorten. Ook de volstaat niet als reden cartoonachtige illustra­ om naar de andere ties van Conz voegen kant van de wereld te toe aan de sfeer. Dat reizen wanneer Lingu maakt Het raadsel rond verdwijnt. Dat wordt de Incacode tot een leuk vooral in verwijzin­ mysterie dat je achter­ gen naar gebeurtenis­ laat met bedenkingen sen in het eerste deel over hoe verschillende uitgelegd. oude beschavingen Daarnaast blijft oom met elkaar verbonden Waldo als bijfiguur kunnen zijn, en hoe we ook erg oppervlakkig.

Bianca Nederlof, Het als mensen uiteindelijk Gedurende het hele raadsel rond de Inca­ meer wel dan niet met verhaal doet hij niet code, Uitgeverij Clavis, elkaar gemeen hebben. veel meer dan eten en 312 pagina’s (€ 20,95)

Een koninkrijk van vuur en as Mara Li schrijft al van jongs af aan verhalen, waarvoor ze inspiratie haalt uit legen­ den en mythen van over de hele wereld. Sintel en as is haar nieuwe fantasy-roman voor jongeren, waarin ze je meeneemt naar het konink­ rijk As, dat in de greep wordt gehouden door een immense vulkaan. Li bouwt vanaf de eerste pagina de spanning op en grijpt meteen je aandacht met haar fantasiewereld.

LIEN SIMONS Sintel va-Assai is de dochter van de Ká en is gezegend – of, volgens sommigen, vervloekt – omdat ze het teken van de Vuurmoeder draagt. Dankzij dit teken is ze in staat om de vulkaan die zich in haar vaders koninkrijk As bevindt te manipuleren. Maar het teken is voor Sintel ook vaak een last. Velen denken namelijk dat zij een heks is die het land zal vervloe­ ken. ‘Jullie hebben het echt nog niet gehoord? De Asmeester en zijn hele familie zijn omgekomen door de hek­ serij van dat vuurgebroed!’

Wanneer haar vader op een gruwe­

Velen denken dat Sintel een heks is die het land zal vervloeken.

lijke manier vermoord wordt en zijn moordenaar het koninkrijk over­ neemt, weet Sintel niet meer wie ze nog kan vertrouwen. Ze besluit te vluchten. Met enkele bondgenoten, zoals haar broer en haar dienst­ meisje, gaat ze op zoek naar een vei­ lige plek. Sintel doorstaat een zware personages als de fantasiewereld tocht, waarbij ze steeds achterom waarin Sintel en haar vrienden zich moet kijken en verschillende onver­ bevinden, maken alles al snel over­ wachte gevaren moet trotseren. Ze houdt maar één doel voor ogen: haar zichtelijk. ‘Het grote paleis staat trots tegenover de geëerde Moeder van kroon en koninkrijk terugveroveren.

Vuur, te hoog en te ver om bedreigd Vanaf de eerste pagina van Sintel te worden. Wanneer de aarde beeft en as word je helemaal meegezogen en de lava als rivieren op ons afkomt, in het verhaal. De spanning en de vindt het volk beschutting achter de verschillende gebeurtenissen die muren en poorten van elkaar vaak snel opvol­ hun Ká.’ gen, zorgen ervoor dat Voor de boekenwurmen de lezer nieuwsgierig die van fantasy-verha­ blijft en verder wil lezen. len houden, heeft dit In het begin had ik een boek alle elementen beetje moeite om alle in zich die je als lezer verschillende personages verwacht: het is span­ te plaatsen en uit elkaar nend, er zit de nodige te houden. In korte tijd portie magie in en het komen er een heleboel roept een hele nieuwe voorbij, waarvan som­ fantasiewereld op. Het mige ook nog eens ver­ verhaal wordt mooi schillende benamingen afgerond en houdt je hebben. Maar de auteur aandacht tot de laat­ weet door haar manier ste pagina vast. Ik heb van schrijven ervoor te genoten van dit boek zorgen dat je hier algauw Mara Li, Sintel en as, en ga snel de andere geen last meer van hebt. Dutch Venture Publisboeken van deze De uitgebreide omschrij­ hing, 280 pagina’s schrijfster opzoeken. vingen van zowel de (€ 18,95)

BOEKENKRANT TIPT Malvarina wil een heks worden Het moedige negenjarige meisje Malvarina wil niks liever dan heks worden. Ze besluit een bezoekje te brengen aan het verboden kasteel, waar drie gemene heksen wonen die de baas zijn over Grijsdorp.

Iedereen is bang voor deze vervloekte vallei en de griezelige toverkunsten, behalve Malvarina. En tot haar geluk hebben de heksen een opvolger nodig.

Ze krijgt heksenlessen!

Susanna Isern, Malva­ rina wil een heks worden, illustraties: Laura Proietti, Uitgeverij De Vier Windstreken, 116 pagina’s (€ 14,99)

Julia en de haai Julia’s vader moet een vuurtoren automatiseren op het afgelegen eiland Unst.

Ondertussen wil haar moeder, een zeebioloog, de Groenlandse haai vinden, omdat dit bijzondere dier misschien wat kan betekenen voor de geneeskunde. Julia probeert haar weg op het eiland te vinden, maar het fanatisme van haar moeder drijft het gezin uit elkaar. Julia ziet maar één oplossing: zelf de Groenlandse haai vinden.

Kiran Millwood Hargrave, Julia en de haai, illustraties: Tom de Freston, vertaling: Maria Postema, Uitgeverij Ploegsma, 224 pagina’s (€ 19,99)

De stad zonder wind Arka staat na een gevaarlijke tocht voor de stadspoorten van het geheimzinnige Hyperborea. Hier zou haar vader wonen, die ze nog nooit gezien heeft. Arka wordt de discipel van Lastyanax, die zijn opleiding tot magiër nog maar net had afgerond toen zijn mentor werd vermoord. Ongelijkheid en corruptie razen door Hyperborea, maar als het duo het tij probeert te keren stelt dit hun vriendschap en de stad op de proef.

ÉLéonore Devillepoix, De stad zonder wind, vertaling: Arthur Wevers en Hester Tollenaar, Uitgeverij Querido, 448 pagina’s (€ 23,50)

Het feest De dieren uit het dierenbos zijn in rep en roer. Er komt een feest!

Verkleed en op hun mooist wachten alle dieren opgewonden in een lange rij van waaruit de muziek al goed te horen is, en binnen is het feest al bruisend aan de gang. Iedereen mag naar binnen, behalve de kameleon, maar hij geeft niet zomaar op.

Janneke Ipenburg, Het Feest, Uitgeverij Leopold, 32 pagina’s (€ 15,99)

14 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKENKRANT TIPT

NON-FICTIE

RECENSIE

FUMIKO MIURA

Heks! Heks! Heks!

Jente Posthuma vindt dat het tijd is om de stereotype volksverhalen over vrouwen, zoals over lelijke heksen en jonge maagden, aan te pakken. In Heks!

Heks! Heks! laat ze de lezer daarom op een eigenzinnige en geestige manier de echte kant van de vrouwen uit deze sagen zien.

Seksuele wezens, echte mensen, met een eigen wil en tegenstrijdige eigenschappen.

Jente Posthuma, Heks!

Heks! Heks!, Uitgeverij Pluim, 160 pagina’s (€ 22,99)

Vegan Pasta In Vegan Pasta lees je de recepten van Brianna Claxton, die opgroeide in de keuken van haar Italiaanse oma en zo de fijne kneepjes van het pastavak leerde.

Claxton weet zeker dat de smaak van dierlijke producten in een gerecht ook anders te bereiken is.

Bijvoorbeeld ricotta op basis van tofu of gehakt op basis van soja. Vegan Pasta staat boordevol recepten als penne arrabbiata en rigatoni met geroosterde venkel & ‘worst’.

Smullen maar!

Brianna Claxton, Vegan Pasta, Uitgeverij Good Cook, 208 pagina’s (€ 23,50)

Weduwen Vroeger kreeg een man als zijn vrouw overleed ‘nieuwe’ vrijheid.

Maar als het andersom was, kreeg de vrouw het hard te verduren.

Ze kon te maken krijgen met statusverlies, pesterijen, verdachtmaking van moord of hekserij. Maar de tijd verandert en weduwen veranderen mee. In Weduwen zet Mineke Schipper dit zware thema in een nieuw daglicht.

Mineke Schipper, Wedu­ wen, Uitgeverij Prometheus, 224 pagina’s (€ 22,50)

Bloed en honing Irene van der Linden en Nicole Segers trekken in Bloed en honing door steden als Dubrovnik, Sarajevo en Tirana, op zoek naar de betekenis van de nieuwe grenzen op de Balkan. Thema’s als versplintering, nationalisme, hoop, teleurstelling en passie komen aan bod. ‘De gewone wereld waarin je leeft kan in één klap voorbij zijn. Niemand geloofde het, wij ook niet, maar het is toch gebeurd,’ zegt Jesenko Galijašević, historicus uit Sarajevo.

ANNALEEN LOUWES

Toen wij naar Rotterdam vertrokken In 1989 verscheen The UnDutchables, een boek waarin twee Angelsaksen hun kijk op de Nederlan­ ders gaven. Een van hun ­doelen was de lezers te laten lachen. Fumiko Miura is een Japanse Rotterdammer en haar debuut Polderjapanner gaat over de verschillen en overeenkomsten die haar zijn opgevallen tussen haar geboorteland en Nederland.

Zij houdt in plaats van een lachspiegel eerder een hand­ spiegel voor, waarin ze ook zichzelf bekijkt.

SANDRA BROERTJES

Irene van der Linden, Bloed en honing. Ont­ moetingen op de grenzen van de Balkan, foto’s: Nicole Segers, Uitgeverij Boom, 688 pagina’s (€ 45,00)

Waar The UnDutchables weinig ruimte liet voor de Nederlandse kant van het verhaal, vergelijkt Miura Nederlandse gewoonten met Japanse en kan zij dingen ook vanuit Nederlands perspectief zien. Er zijn zaken die voor haar niet wennen, zoals iedere dag een boterham met kaas mee naar kantoor en die opeten op de werkplek. Een buitenlander die haar boek leest zou kunnen denken dat de meeste Nederlanders eten zien als iets dat efficiënt moet worden afgehandeld en dat ze bijvoorbeeld allemaal dol zijn op inhaken in een

polonaise. ‘Het schijnt,’ zo schrijft Miura over vakantiegewoonten, ‘dat veel Nederlanders het prettig vinden om steeds naar dezelfde vertrouwde plekken te gaan om tot rust te komen.’

Er zijn overigens verschillende Nederlandse trekjes waarvan Miura gecharmeerd is, zoals het feit dat mannen het niet raar vinden hun eigen was te doen en te koken.

Nadat ze in Kobe haar latere echtgenoot Hans had ontmoet in een wasserij, stelde hij voor samen een hapje te eten. De rekening werd gedeeld. ‘De gewoonte dat mannen voor vrouwen betalen is de andere kant van de medaille van de Japanse paternalistische cultuur.

Het kan puur uit gastvrijheid en ruimhartigheid voortkomen, maar de keerzijde is dat de man meer controle krijgt over vrouwen. Hans deed het niet uit gierigheid, maar om de gelijkheid.’

Miura was in haar tienerjaren als uitwisselingsstudent naar de VS gegaan en daar bleek haar Engels gebrekkig te zijn, wat haar zelfvertrouwen ondermijnde.

Omdat ze dat niet nogmaals wilde

‘Nederlandse mannen vinden het niet raar hun eigen was te doen en te koken.’

meemaken, ging ze in Nederland direct naar een taalschool, maar: ‘Thuis bleven we Japans met elkaar spreken. Mijn Nederlands was nog lang niet goed genoeg om me onbelemmerd uit te kunnen drukken. Bovendien vond ik het ongemakkelijk om ineens in een andere taal te communiceren, alsof we een nieuwe relatie aangingen.

In het Japans kon ik expressief en manipulatief zijn. Ik kon het gesprek sturen zoals ik wilde. Maar in het Nederlands was ik stil en werd Hans degene die het gesprek stuurde, en dat vond ik niet altijd leuk.’

Niet alleen de taal, het klimaat en het eten zijn nieuw voor Miura, maar ook dat ze niet langer deel uitmaakt van de dominante groep in de samenleving. Andere onderwerpen die in Polderjapanner aan bod komen zijn onder meer Nederlandse klantvriendelijkheid, kimono’s, leren om te presteren versus leren voor het plezier en trakteren op het werk: ‘Dat de jarige zelf geld moet uitgeven om genoeg taartjes te kopen en ze vervolgens uit moet delen vond ik in eerste instantie de omgekeerde wereld. Je wilt gefeliciteerd worden door zelf mee te delen dat je jarig bent? Dat leek mij een vreemde vorm van aandachttrekkerij en narcisme.’

De jarige Miura deelt zelfgebakken brownies uit en erkent ‘dat het een positief effect heeft op de werkvloer en ook op mijzelf’.

Miura legt naar mijn smaak iets te veel uit. Nadat ze bijvoorbeeld heeft beschreven dat Japanse kinderen in Europa in de jaren tachtig en negentig door hun medescholieren werden gepest met hun Japanse lunch, geeft ze aan hoe het er nu aan toe gaat op een Rotterdamse school: ‘Mijn dochter kwam thuis en vertelde mij dat ze op de meeneemlijst voor het kerstdiner “sushi” had opgeschreven. Daar waren sommige kinderen al dolenthousiast over.’ Waarna ze toch nog verder uitlegt: ‘Goed, het tij is blijkbaar gekeerd. Sushi is nu een gewild gerecht, ook voor Europese kinderen.’

Niet alle observaties over Nederland in Polderjapanner zijn voor mij herkenbaar, maar het boek biedt een interessante kijk op Nederlanders door iemand van buitenaf, die gelukkig niet heeft gekozen voor een lachwekkende karikatuur.

Fumiko Miura, Polderjapanner, Uitgeverij Van Oorschot, 216 pagina’s (€ 22,50)

15 | BOEKENKRANT | MAART 2023

RECENSIE

NON-FICTIE

RAOUL DE JONG

COLUMN ONZE TAAL

Een feest van dansende schrijvers Als je goed zoekt is er een spoor van dansende schrij­ vers te vinden. Ze staken de zee over op zoek naar zichzelf door de geschiedenis heen, en voor zijn Boekenweek­ essay bij het thema ‘Ik ben alles’ gaat Raoul de Jong hen achterna op zijn eigen Boto Banja.

Raoul de Jong, Boto Banja, uitgave van Stichting CPNB i.s.m. Uitgeverij De Bezige Bij, 64 pagina’s (€ 5,00 tijdens de Boekenweek 2023)

De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer: Supergaaf van Robbert Wigt.

RAYMOND NOË Hoe je verder ook over Mark Rutte mag denken, het valt niet te ontkennen dat taal zijn ding is: hij staat bekend als een gewiekst debater, die zich niet snel in de hoek laat drijven. ‘Een verbale Houdini’, is hij wel genoemd, en ook ‘de Mohammed Ali van het politieke debat’.

Docent Nederlands Robbert Wigt heeft gekeken waar hij die bijnamen aan te danken heeft. In zijn boek Supergaaf gaat hij op zoek naar de trucs en technieken die Rutte toepast als hij in debat is – hoe hij analyseert, redeneert en argumenteert. En hoe hij verbale klappen ontwijkt en zijn tegenstanders in de hoek zet. Of te kakken zet, want als het zo uitkomt speelt hij ook op de man.

ILSE VAN OOSTEN In de introductie van Boto Banja spreekt Raoul de Jong zijn wens voor dit essay uit: laten zien waarom de ver­ halen van zwarte schrijvers die voor gelijkheid streden en van tot slaaf gemaakten voor iederéén interes­ sant zijn, en waarom zulke verhalen niet opgeborgen moeten worden op een aparte plank. Zo zet hij zijn boek Jaguarman uit 2020, over zijn zoek­ tocht naar zijn Surinaamse voorou­ ders, kracht bij.

Net als in Jaguarman wordt de lezer opnieuw meegevoerd in de verhalen van verschillende (vaak dansende) schrijvers als Anton de Kom, Zora Neale Hurston, Langston Hughes, Aimé Césaire, Claude McKay en Theo Comvalius. Al deze schrijvers zijn onzichtbaar met elkaar verbonden door hun zeereis, die ieder van hen aflegde in een poging de door het kolonialisme verstrooide verhalen van hun voorouders weer terug te vinden – en daar hun eigen verhalen aan toe te voegen.

Na een droombeeld besluit De Jong deze zeereis ook af te leggen, van Lupéron in de Dominicaanse Republiek naar Suriname. Hij doet dit in de vorm van een Boto Banja: een traditionele dans die de over­ tocht vanuit Afrika op slavenschepen vertolkt. Een dans die, zo wordt hem verteld, nu een viering is, want: ‘We

Supergaaf

‘Als ik zo uw haar zie, weet u er meer van dan ik’

SHODY CAREMAN

hebben het overleefd. Tijdens de Boto Banja is dit het begin van het feest.’

In de hieropvolgende tekst verweeft De Jong zijn eigen Boto Banja met de verhalen van de verschillende dan­ sende schrijvers. Het resultaat is een vloeiende combinatie van geschie­ denis, biografie en een persoonlijk reisverslag. Overal vindt herkenning plaats door muziek, kleur en natuur­ lijk dans, wat als een rode draad door het essay loopt en alles bijeenhoudt.

Hier is dans een vorm van verzet, maar ook een vorm van communica­ tie. Communicatie met elkaar én met de goden die levendig aanwezig zijn, zo komen bijvoorbeeld Papa Legba (de poortwachter) en Papa Agwé (meester van de zee) voorbij. Als lezer raak je al snel gefascineerd door deze rijke wereld aan religies en tradities en wil je eraan deelnemen.

Maar communicatie verloopt niet altijd zonder horten of stoten. Naast een gevoel van verbintenis komt de positie van de buitenstaander ook sterk naar voren in Boto Banja, zowel in de maatschappij als in Raoul de Jong zelf. De scheiding tussen wit en zwart wordt in een van de eerste scè­ nes pijnlijk duidelijk door een slag­ boom die de zwarte bevolking van Lupéron en de witte jachtzeilers in de haven scheidt. De Jong hangt hier tussenin – hij is een zeiler met een witte moeder, maar ook de zoon van een zwarte vader die gaat beginnen aan zijn Boto Banja – en worstelt met die kloof.

Het tekortschieten van communica­ tie komt ook naar voren bij de twee mensen waarmee De Jong aan zijn

Zijn voorstel: ‘een etentje waarbij de hele mensheid zou samenkomen’ tocht begint: zijn vakantievriend Russel en de zeilster Dana. Hoewel Russel het hele proces van de Boto Banja lijkt te blokkeren, staat Dana wel open voor communicatie. Zij hoopt dat De Jong haar toegang kan geven tot plekken waar zij, als witte vrouw, anders niet denkt te kunnen komen. Het wordt echter al snel dui­ delijk dat Dana zelf degene is die deze kloof (onbewust) slaat.

Toch is De Jong geenszins veroorde­ lend. Zoals in heel zijn essay roept hij op tot geduld, begrip en vriendelijk­ heid – en vooruit, af en toe een duw­ tje in de juiste richting. Hij realiseert zich dat verandering een lang proces is; het ontleren van eeuwenoude ideeën kost tijd. Maar, zo stelt hij, dit proces begint bij jezelf openstellen om te luisteren en leren. Zijn voorstel is helder: ‘een etentje waarbij de hele mensheid zou samenkomen, en elk volk het lekkerste zou meenemen wat het kon bereiden’.

Deze toon van optimisme en vertrou­ wen is kenmerkend voor Boto Banja en maakt de reis inderdaad tot een viering; een viering dat we deze ver­ halen nu kunnen lezen – en als lezer kun je niet anders dan hieraan deel te willen nemen.

Een belangrijk wapen is Ruttes gevoel voor humor en zijn gevatheid. Als je hem de kans geeft, kaatst hij de bal onmiddellijk terug, zoals ook Geert Wilders ondervond toen hij suggereerde dat de ­minister-president een bepaald plan verzonnen had onder invloed van hallucinerende middelen.

‘Wat kost dat nou, zo’n flink stuk spacecake?’ vroeg Wilders. Waarop Rutte onmiddellijk riposteerde: ‘Nou, meneer Wilders, als ik zo uw haar zie, weet u er meer van dan ik.’ Exit Wilders.

Een andere door Wigt benoemde debattruc die Rutte inzet, is dat hij zijn antwoorden begint met het persoonlijk toespreken van zijn opponent van dat moment. Met ‘U bent zo somber’, ‘Ik heb u weleens sterker gezien’, of ‘Toen we zo goed samenwerkten sprak u heel anders’ drukt hij de tegenstander al meteen in de hoek, terwijl hij in feite nog geen woord gezegd heeft.

Deze en andere trucs en technieken (zoals bijvoorbeeld framing, persoonlijke betrokkenheid tonen, antwoorden ontwijken, vaagtaal introduceren) worden door Wigt allemaal besproken en uitgelegd – en uiteraard illustreert hij zijn observaties met veel voorbeelden uit de politieke praktijk.

Eentje om het af te ronden: toen Rutte ooit werd onderbroken door het gehuil van een baby vanaf de publieke tribune, legde hij dat uit als instemming met zijn beleid. Toen Jesse Klaver antwoordde dat babygehuil bij hem thuis meestal Robbert Wigt, Supergaaf. geen instemming betekende, zei Rutte: De overtuigende taal van ‘Dat komt door die Mark Rutte, Uitgeverij eikeltjespyjama. Daar Mazirel Pers, 190 pagischrikken ze van.’ na’s (€ 19,99)

Het Genootschap Onze Taal is een vereniging voor taalliefhebbers, dat elke maand het blad Onze Taal uitbrengt en daarnaast fungeert als Taaladviesdienst. Kijk voor meer informatie op:

www.onzetaal.nl.

Onderneem met impact

Jaargang 3, No. 2 oktober 2022, € 4,www.gezonderlevenkan.nl

gezonder leven kan

Petra Hoogerwerf schreef het boek Échte winst op basis van ruim honderd interviews met brancheorganisaties, bedrijven en organisaties. In het sprankelende boek staan zeven stappen voor succesvol ondernemen met duurzame en sociale impact. ‘Échte winst betekent dat je niet alleen nadenkt over geld verdienen maar ook

• bewegen • voeding • welzijn • preventie • zelfzorg

hoe je de planeet wilt achterlaten en een positieve impact wilt hebben op de samenleving, klanten en medewerkers.

Juist nu, in een schaarse arbeidsmarkt, verwachten medewerkers dat een bedrijf oprecht duurzaam en sociaal is.’

MARIANNE TIMMER: ‘Als topsporter vraag je soms te veel van je lichaam’

Ruim 75 praktijkvoorbeelden

gezien als expert op het gebied van de civil society en ondernemen met maatschappelijke impact. Zij is eigenaar van bureau

Is vega(n) eten gezond?

BERGET LEWIS

Veleda en is een veel gevraagd spreker en adviseur. Eerder schreef ze onder andere Vonk!

Fondsen werven met hoofd en hart, Van Dromen naar Scoren, Juridische aspecten van Sponso-

5 gadgets om beter te focussen

Tim Knol: ‘Ik wil niet de goeroe uithangen’

‘Maak het jezelf niet te moeilijk’ ving.

‘Een moderne managementvisie op organisaties en ondernemingen.’

Erik Gerritsen, secretaris-generaal Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

‘Aan de hand van zeven overzichtelijke stappen biedt Hoogerwerf inzicht hoe maatschappelijk ondernemen in de praktijk werkt.’

Feike Sijbesma, CEO Koninklijke DSM

‘Ondernemen met maatschappelijke impact; dat zou de standaard voor alle bedrijven moeten worden.’

Simone Groenendijk, manager Rabobank Foundation

Échte winst In zeven stappen naar succesvol ondernemen met maatschappelijke impact

Pe t r a H o o g e r we r f

Bescherm je hart, eet meer seleen

ring en Handboek Fondsenwer-

Échte winst

Mr. drs. Petra Hoogerwerf wordt

ÉcHte winst is hét boek voor iedereen die met een organisatie of onderneming meer maatschappelijke impact wil bereiken.

Op sprankelende wijze en met veel voorbeelden uit de praktijk beschrijft en analyseert Hoogerwerf de zeven essentiële stappen op weg naar succes. Zij neemt je mee in de wereld van non-profitorganisaties, social enterprises, burgerinitiatieven, goededoelenorganisaties, culturele ondernemingen, fondsen, coöperaties, online communities, impact investors en maatschappelijk betrokken bedrijven. Al deze organisaties en financiers zijn elk op hun eigen manier gericht op het bereiken van échte winst voor de samenleving. Dat is goed voor de organisatie, de medewerkers, de klanten én de samenleving. Hoogerwerf belicht hoe complexe vraagstukken van de wereld door innovatie, opschaling en samenwerking worden aangepakt.

ISBN 978 90 8850 750 2 | NUR 800/801

9 789088 507502

Pe t r a H o o g e r we r f

www.swpbook.com

850750 CV Echte winst.indd 1

Beste boek over sociaal ondernemen (So/Creatie), shortlist Managementboek van het Jaar.

20-6-2017 13:59:57

GEZONDER LEVEN KAN! Met o.a. Berget Lewis, Marianne Timmer en ‘Is vega(n) gezond?’

Petra Hoogerwerf is beschikbaar voor lezingen. info@sparkle auteurs.nl

Recensies Managementenconsulting: ‘Lees dit prachtige boek, laat je inspireren en durf te leren van alle goede initiatieven die de wereld iedere dag een klein stukje mooier maken.’

Juryvoorzitter Managementboek van het Jaar, Danielle de Jonge: ‘Een heerlijk boek om te lezen (en toe te passen) over een actueel thema’.

Kijk voor meer informatie op www.gezonderlevenkan.nl Échte Winst - ISBN: 9789088507502 - € 24,95 - www.sparkleauteurs.nl

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

OREN

Ontdek culinair Tel Aviv!

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse.

Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

RECENSIE

Oren is niet alleen het persoonlijke verhaal van chef-kok Oded Oren maar ook een ode aan zijn culinair Tel Aviv. De recepten in Oren zijn zowel geschikt voor de beginnende als meer ervaren koks.

Met overheerlijke salades, bijgerechten en hoofdgerechten: Oren weerspiegelt de culinaire melting pot van Tel Aviv.

Oren Oded Oren €29,95

15 maart in de boekhandel!

elling Cartoons op best ar: na door stripteke E r w invaSn uspvoartashl irts, • bedrukken hoodies, t-shirts •

www.suvaalshirts.nl • 010-4500097 • info@suvaalshirts.nl

17 | BOEKENKRANT | MAART 2023

RECENSIE

KOKEN

SAM & SAM CLARK

SUSAN BELL

Het leven is meer dan eten en drinken Het kookboek Moro thuis is ontstaan tijdens de corona­ periode. Een tijd die ook voor de auteurs een grote om­ slag betekende: juist door de sluiting van hun Londense restaurant Moro kregen de chef-koks Sam en Sam Clarke rust. En hoewel de liefde voor koken niet verdween, beslo­ ten ze dat het ook prima was om wat eenvoudigere ge­ rechten te maken, die niet al te veel tijd in beslag nemen.

Zo is dit prachtige boek tot stand gekomen, waarmee ze tevens het 25-jarige jubileum van Moro vieren.

SABRINA DE WIT Voor een echtpaar dat altijd in de keuken van een restaurant staat, was het een grote stap terug om alleen maar voor het gezin te koken. Toch bleef de creativiteit in stand, misschien juist doordat de pandemie erom

Restaurant Moro staat bekend om de rijke smaken van Zuid-Spanje en Noord-Afrika vroeg om het koken op een andere manier te benaderen. Koken waarbij eenvoud voorop stond, maar waarbij niet ingeboet hoefde te worden op de smaakbeleving. De rijke smaken van Zuid-Spanje en Noord-Afrika waar Moro om bekend staat voeren je ook in dit kookboek mee naar de medi­ terrane zon.

Waar denk je aan bij deze smaken?

Heerlijke toasts, of salades. In Moro thuis beschrijven ze beide, en nog veel meer. Denk aan eieren en zuivel, groenten, rijst, granen en peulvruch­ ten, vis, vlees, eenpansgerechten en desserts. En de meeste van de gerech­ ten zijn gefotografeerd in Spanje, waar ze een periode in hun vakantie­ woning doorbrachten. Daarnaast vind je ook foto’s van de omgeving, die een heerlijk zomers beeld geven.

Bij het zien van die foto’s en met de

naderende lente in de lucht begint het algauw een beetje te kriebelen.

Hoe leuk is het dan om thuis wat van die verrassende hapjes te bereiden en daarbij langzaam weg te dromen, nadenkend over bestemmingen voor de vakantie…

Laat ik eens wat gerechtjes opnoe­ men, om te kijken welk gevoel er bij u naar boven komt. Eieren met cho­ rizo, tomaat en groene chilipeper.

Of gebakken halloumi, honing en sesamzaad. Of wat te denken van het hapje voor tussendoor met gebakken aubergine en tomaten met tahin?

Maar er komen ook verschillende ceviche gerechten voorbij, zoals ceviche met granaatappel, limoen en avocado. En dan eindigen we met de desserts, waarbij het water in de mond loopt. Neem nou de walnoten­ muffins met koffie en kardemom, of mijn favoriet: citroen crème brûlée.

De eenvoudige recepten in dit boek zijn perfect om eens wat nieuws uit te proberen. Of beter nog: nodig je vrienden uit en serveer verschillende soorten toast. Laten we het leven vie­ ren! De vrienden die we in coronatijd niet mochten zien, moeten we nu weer omarmen. Eten verbindt men­ sen, dat is altijd zo geweest. Maar na

een lange tijd van moeten missen, waarderen we elkaar alleen nog maar meer. En hoewel we natuur­ lijk gewoon weer uit eten kunnen, blijft thuis kokkerellen ook heerlijk.

De pandemie was een vreselijke tijd, maar het heeft genieten van de kleine dingen in het leven wel weer op de kaart gezet. En daarbij helpt Moro thuis je een eind op weg.

Sam & Sam Clark, Moro thuis, Uitgeverij Good Cook, 320 pagina’s (€ 34,95)

WANDELEN IS GEZOND, TENZIJ DE DOOD JE OP DE HIELEN ZIT…

Vanaf 30 maart te koop in je favoriete (online) boekhandel

19 | BOEKENKRANT | MAART 2023

Geschiedenis

De geschiedenisspecial van de Boekenkrant INTERVIEW

MATTHIAS ROZEMOND

Matthias Rozemond: ‘Ik houd van schurende dialogen’ Met Melkmeisje schreef ­Matthias Rozemond een historische roman waarin een groot geheim de rela­ tie bepaalt tussen de schil­ der Johannes Vermeer, zijn vrouw Catharina en de huis­ houdster Tanneke, die cen­ traal staat in het schilderij Het melkmeisje. Toch is het een ánder schilderij van Ver­ meer dat in deze roman het verloop van de gebeurtenis­ sen bepaalt.

ANTAL GIESBERS In een historische roman wordt veelal een fictieve invulling gegeven aan vaak grootse gebeurtenissen. In Melkmeisje besteed je, met uitzondering van de buskruitramp van Delft in oktober 1654, echter niet veel aandacht aan historische context.

‘In een historische roman heb je je te houden aan wat algemeen bekend is. De rest, daar mag je mee spelen. Ik kies er dan ook voor om een verhaal te vertellen dat prettig leest. Want als je zes pagina’s lang moet door­ worstelen om de historische context te begrijpen en wordt doodgegooid met voetnoten en uitweidingen, dan gaat het vloeiende verhaal verloren.

Verder kies ik voor een serieuze, literaire toon, met psychologische diepgang.

‘Neem de dialogen. Die moeten een beetje schurend zijn. Een dialoog die blijft hangen in de overdracht van informatie, is niet levensecht.

Johannes en zijn vrouw Catharina praten voor een deel langs elkaar heen, hebben hun eigen perspec­ tief: dat is de realiteit van alledag, zo gaat dat tussen man en vrouw.

Daar levert de huishoudster Tanneke ook een bijdrage aan, want die heeft ook weer haar eigen wereldbeeld en perceptie.’

Je stijl blijft heel modern. Je schrijft bijvoorbeeld over Vermeers ‘vakbroeders’, waar je een woord als ‘gildebroeders’ had kunnen gebruiken…

‘Dat is een voortdurende keuze: hoe archaïsch mag het zijn, hoe modern?

Ik krijg daar veel hulp bij van mijn vader, die puur op taal meeleest. Het woord “sorry” haalt hij er onmid­ dellijk uit. Aan de andere kant: “gildebroeders” vond ik weer net te ouderwets.’

Matthias Rozemond, Melkmeisje. Het wereldberoemde schilderij van Vermeer komt tot leven in zeventiende-eeuws Delft, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 288 pagina’s (€ 23,99)

alle aandacht aan details zoals land­ kaarten en de patronen op tapijten – maar op het gebied van gezichts­ uitdrukkingen is hij helemaal niet een van onze grote meesters.’

CHRIS VAN HOUTS

Het schilderij dat centraal staat in je boek is eigenlijk niet Het melk­ meisje, maar De koppelaarster.

Daarin zien we een bordeelklant een prostituee geld geven, terwijl achter hen de koppelaarster en een muzikant grijnzend toekijken.

Het uitgangspunt van jouw boek is de theorie van Vermeer-kenner Benjamin Binstock dat met de muzikant en de prostituee Vermeer zichzelf en zijn vrouw heeft afgebeeld.

‘Het schilderij De koppelaarster neemt een gekke, unieke plek in het oeuvre van Vermeer in. De andere schilderijen zijn altijd verstild, je komt tot rust. Hier zie je vier men­ sen die samen wat aan het verhap­ stukken zijn. Ik vroeg me af: hoe zit dat? Binstock vraagt zich af of met de hoerenloper en de koppelaarster niet de broer en de moeder van zijn vrouw zijn afgebeeld. Dat is geen vreemde gedachte, want er is veel

‘Er is veel bekend over de huiselijke ellende bij de familie Vermeer.

Er werd daar flink op los geslagen.’ bekend over de huiselijke ellende in die familie. Er werd daar flink op los geslagen. Dat leidde uiteindelijk tot een scheiding, wat destijds zeer ongebruikelijk was.

‘Johannes gaat daar op zijn manier ermee om: hij maakt er een schilde­ rij over, maar hij beseft niet wat dat teweeg gaat brengen. Ik denk dat hij een aspergerkantje had en daarom niet alles psychologisch kon verwer­ ken: op zijn schilderijen geeft hij

Je kunt het schilderij én jouw verhaal als een soort whodunnit lezen, maar ook als een allegorie op moraal en kunst. Wat probeer je te vertellen?

‘Vermeer bewoog zich weg van het clair-obscur van mensen als Rembrandt. In navolging van Fabritius (met zijn Puttertje) koos hij voor een lichte achtergrond om de kleuren en het drama vol uit te lich­ ten. Maar dat is niet alleen een visu­ ele keuze, maar ook een morele. Het blauw van de rok van het melkmeisje komt nadrukkelijk naar voren, maar rondom haar contouren is het wit wel érg wit: het is bijna een aureool.

Je beseft dan wel: die dame die hier broodpap staat te bereiden, is heel bijzonder.’

In je roman komen Vermeer, zijn vrouw en Tanneke aan het woord.

De anderen op de twee schilderijen niet. Waarom heb je daarvoor gekozen?

‘Ik wilde het overzichtelijk houden.

In eerste instantie ging het me om Vermeer en Tanneke, maar ik besefte dat Catharina dingen te vertellen had die Vermeer en Tanneke niet konden vertellen. Maar ze hebben alle drie hun eigen perspectief, ze zijn allemaal charmant en onhandig en feilbaar. Daarom houd ik van alle drie evenveel.’

21 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BKGESCHIEDENIS

RECENSIES

VOLKER ULLRICH

1923: het jaar van de afgrond In 1923 beleeft Duitsland een enorme crisis. Geld­inflatie, een instabiel politiek sys­ teem, linkse en rechtse aan­ vallen op de republiek: het is een jaar waarin het voort­ bestaan van het rijk van alle kanten ernstig wordt bedreigd. Volker Ullrich neemt de lezer mee naar deze onrustige en angstige tijd in het boek Duitsland 1923.

en breed verslag van een cruciale periode in de Duitse geschiede­ nis. Hoewel het hier en daar een opsomming van feiten is, zorgt de afwisseling met de inzichten van tijdgenoten ervoor dat het boek, naast politieke en economische ver­ handelingen, ook de sociaalmaat­ schappelijke impact van deze roerige tijd toont. Het boek is een aanra­ der voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in de tijd na de Eerste Wereldoorlog en in de opkomst van Hitler en het nazisme. ‘Niets heeft het Duitse volk – dit moeten we ons elke keer weer realiseren – zo ver­ bitterd, zo woedend, zo Hitlerrijp gemaakt als de inflatie,’ schreef Stefan Zweig in 1941.

JACOMIJN VAN KEMPEN Aan de hand van ver­ schillende belang­ rijke gebeurtenissen en ontwikkelingen beschrijft Ullrich het verloop van de ongekende crisis waarin Duitsland in 1923 in terechtkomt. De niet nage­ komen herstelbetalingsverplichtin­ gen na de Eerste Wereldoorlog en de daaruit volgende bezetting van het Ruhrgebied tekenen het begin van het crisisjaar. Ullrich beschrijft de aanloop naar de inflatie die zich doorontwikkelt tot een hyperinflatie.

Feitelijke verhandelingen vol data, getallen en namen worden door­ spekt met citaten van tijdgenoten, die voor lading en diepte zorgen.

Zoals Ullrich zelf zegt over de citaten uit brieven en dagboeken: ‘Die weer­ spiegelen, indringender dan welke andere bron ook, de alledaagse bele­ venissen en ervaringen van de men­ sen in de heksenketel van de grote inflatie van honderd jaar geleden.’

De hyperinflatie, de vorming van de Grote Coalitie en haar missie om uit de crisis te komen, de plannen die Moskou smeedt voor een revolutie

GUNTER GLÜCKLICH

in Duitsland, de plannen van poli­ tiek rechts om een nationale dicta­ tuur te vestigen en de Hitlerputsch passeren de revue. De invloed van deze extreem onrustige situatie op de gemoedstoestand van de burger komt ook scherp naar voren. Klaus Mann schreef toen hij zeventien jaar oud was: ‘De beschaving die wij in de jaren twintig leerden kennen, leek zonder evenwicht, zonder doel, zon­ der levenswil, rijp voor de ineenstor­ ting, bereid voor de ondergang. Ja, wij waren vroeg vertrouwd met apo­ calyptische stemmingen, ervaren in allerlei soorten excessen en avontu­ ren.’ De onzekerheid zorgde ook voor een bepaalde losheid, en leven bij de dag: ‘Er vond een explosie plaats van een zorgeloze, hectische, vrolijke lichtheid van het bestaan. (…) “Na ons de zondvloed,” was het devies.’

In tegenstelling tot de economie, bloeide de cultuur in het crisisjaar:

mensen zochten afleiding van de trieste dagelijkse realiteit, en cultuur werd toegankelijker gemaakt voor een breder publiek. Victor Kemperer schrijft over zijn bioscoopbezoeken: ‘Soms schaam ik me als ik alleen jonge mensen en onontwikkelde mensen in de zaal zie, maar deze schaamte is onzinnig.’

Ook in een periode van de-escalatie, als de crisis over zijn hoogtepunt heen is, zijn de enorme gevolgen van een jaar aan de afgrond zichtbaar en voelbaar. ‘De doorstane schrik­ ervaring had het effect van een schokbehandeling. Na zo’n vreselijke ingreep voelt de patiënt zich gere­ duceerd en beverig, maar ook opge­ lucht en verfrist,’ zo beschreef Klaus Mann die vreemde, tussen kater en nieuw vertrouwen schommelende gemoedstoestanden.

Duitsland 1923 vormt een inzichtelijk

Volker Ullrich, Duitsland 1923. Het jaar van de afgrond, vertaling: Edwin Krijgsman, Erik de Vries, Uitgeverij de Arbeiderspers, 400 pagina’s (€ 29,99)

Het vroege begin van Nederland Al zolang ik docent Geschie­ denis ben, merk ik dat mijn leerlingen moeite hebben met het onderwerp middel­ eeuwen. En dat is ook niet vreemd: de grote rol die het christendom toen speelde in de maatschappij is iets wat mijn leerlingen niet herken­ nen en begrippen als ‘staten en koningschap’ werden in deze periode anders ingevuld dan daarvoor en daarna.

Juist daarin kan een boek als Holland in het jaar 1000 een zeer handig hulpmiddel zijn.

RIK METS Holland in het jaar 1000 is een vernieuwde versie van het in 2016 uitgegeven Strijd om West-Frisia. Auteur Kees Nieuwenhuijsen, bioloog en amateurhistoricus, verdiept zich

al jaren in de vroege geschiedenis van ons land. Nederland als zoda­ nig bestond uiteraard nog niet in de vroege middeleeuwen. Pas in de late veertiende en vijftiende eeuw zouden de Bourgondische hertogen door hun slimme huwelijkspolitiek enige vorm geven aan wat wij nu Nederland en België noemen, de Lage Landen.

In de tijd die Nieuwenhuijsen beschrijft is er West-Frisia, niet te verwarren met het huidige Friesland.

West-Frisia strekte zich uit langs de gehele westkust van Nederland en lag op de grens van de machtige Frankische en Duitse keizerrijken, die werden bestuurd door nazaten van Karel de Grote. Het was een wild gebied, met uitgestrekte veengron­ den en natuurlijk gevormde duinen.

Overstromingen vonden regelmatig plaats, de lokale bewoners deden nog maar mondjesmaat aan water­ management. Landbouw was er zodoende in beperkte mate mogelijk.

Het verhaal begint met de moord op Godfried de Deen, een Vikingleider die het land in leen had van de

Frankische keizer Karel de Dikke.

Na de dood van Godfried grijpt zijn vazal Gerulf de macht en wordt in 889 officieel graaf. Het is het begin van een eeuwenlange dynastie in West-Frisia, wat vanaf 1101 de naam Holland krijgt. Zoals Nieuwenhuijsen zelf zegt: ‘Het is tekenend dat een moordcomplot het begin van het tijdperk der Gerulfingen inluidde.’

Het boek leest bij vlagen namelijk als een Game of Thrones-verhaal, waarin moorden, veldslagen, huwelijken en politieke en religieuze intriges elkaar in rap tempo opvolgen.

Dat de lezer hierbij af en toe de draad kwijt kan raken, is niet verwonder­ lijk. Het namenregister barst van de Arnulfs, Dirks, Lodewijks en Willems.

Om nog maar te zwijgen van de soms onoverzichtelijke kaart van

Het boek leest bij vlagen als een Game of Thrones-verhaal

Europa, een lappendeken van keizer­ rijken, graafschappen, bisdommen en andere min of meer zelfstandige gebieden die allemaal met elkaar verbonden zijn. Ik raad de lezer aan niet te snel door dit boek heen te gaan, om zodoende nog een beetje het overzicht te kunnen bewaren.

Dit moet niet gelezen worden als kritiek op de schrijver. Integendeel, van Nieuwenhuijsen haalt het beste uit het beperkte bronnenmateriaal.

Een mooie aanvulling op het verhaal zijn de aparte kaders waarin hij net even iets dieper ingaat op histori­ sche en historiografische discussies.

Het maakt ook duidelijk hoeveel we eigenlijk níét weten over deze tijd, zoals de exacte locaties of datums van gebeurtenissen.

Holland in het jaar 1000 brengt een tijd waarover we weinig weten, maar die wel de basis heeft gevormd voor het latere Nederland, tot leven. Zo helpt het mij, en mijn leerlingen, om de middeleeuwen net even iets beter te begrijpen. En daarmee is het boek een aanrader voor iedereen die zich interesseert in deze periode.

Kees Nieuwenhuijsen, Holland in het jaar 1000, Uitgeverij Omniboek, 288 pagina’s (€ 24,99)

22 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BKGESCHIEDENIS TIPT

BKGESCHIEDENIS

RECENSIE

AFRIKAKORPS

Boeken als tijdmachine De redactie tipt drie historische kin­ derboeken voor wie een kijkje wil nemen in de geschiedenis – in het hof van koning Arthur bijvoorbeeld – en niet langer kan wachten op de eerste tijdmachine.

Arthur. Koning voor altijd We beginnen bij het boek dat je het verste mee terug in de tijd neemt: naar het middeleeuwse Engeland welteverstaan.

In deze moderne hertelling van de Arthur­ legende bevind je je midden in de toverkunsten van Merlijn, de Ridders van de Ronde Tafel Kevin Crossley Holen het zwaard in de land, Arthur. Koning steen. Maar de auteur voor altijd, vertaling: Kevin Crossley-HolMargaretha van Andel, land focust niet alleen Uitgeverij Lemniscaat, op deze bekende verha- 256 pagina’s (€ 16,99) len, hij beschrijft ook de rest: Arthurs kindertijd, de kleinere queesten, het laatste gevecht. Zo weet dit boek dicht bij het origineel te blijven en het toch in een nieuw, modern jasje te gieten voor de hedendaagse (jonge) lezer.

Josephine Baker Van het middeleeuwse Engeland brengt Maria Isabel Sánchez Vegara ons niet alleen honderden jaren verder, naar de jaren dertig, maar ook honderden kilometers, naar de Verenigde Staten. In J­ osephine Baker volgen we het Maria Isabel Sánchez glamoureuze maar niet Vegara, Little People, altijd makkelijke leven BIG DREAMS 15. Josep­ van Josephine. Ze groeit hine Baker, illustraties: op in armoede maar Agathe Sorlet, Uitgeverij wordt uiteindelijk een De Vier Windstreken, wereldberoemde zange- 36 pagina’s (€ 15,99) res, danseres en actrice in Parijs. De lezer leert ook dat Josephine naast glamoureus ook dapper is, tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat ze bij het Franse verzet, waar ze haar muziek op een wel heel slimme manier inzet.

Gevaarlijk water We eindigen deze tour door de geschiedenis in ons eigen land in Limburg, maar dan wel in het Limburg van zeventig jaar geleden tijdens de Watersnoodramp. Ter herdenking van deze ramp schreef Marte Jongbloed Gevaarlijk water, waarvoor ze veel onderzoek deed en overleven- Marte Jongbloed, den van de ramp heeft Gevaarlijk water, Uitgegesproken. We volgen verij Luitingh-Sijthoff, de twaalfjarige Maar112 pagina’s (€ 15,99) ten. Op een avond, wanneer hij nietsvermoedend in bed ligt, breken de dijken plots door en komt zijn woonplaats onder water te staan. Vanaf de zolder kijkt hij toe, maar als hij doorheeft dat zijn familie gevaar loopt besluit hij zijn veilige zolder te verlaten in een poging hen te redden.

Zand in de motor en In 1941 riep Italië de hulp in van Duitsland om de verde­ diging van hun Afrikaanse koloniën te versterken.

Dat verzoek leidde tot de oprichting van het Deut­ sche Afrikakorps (DAK), een expeditieleger onder leiding van de beruchte maarschalk Erwin Rommel. Het leger zou verschillende operaties uitvoeren van maart 1941 tot aan hun overgave in mei 1943. Olivier Speltens maakt hier met Afrikakorps een indrukwekkend gedocumen­ teerd stripverhaal over in drie delen.

HANS POLS In de jaren dertig van de vorige eeuw was Italië militair aan­ wezig in Oost-Afrika (Ethiopië, Eritrea, Somalië), en kregen ze ook een deel van Noord-Afrika in handen dat ze omdoopten tot Libië. De dicta­ tor Mussolini wilde van hieruit de Italiaanse invloed verder uitbreiden met Tunesië, toen in Franse handen, Egypte, waar de Engelsen zaten, en het Suezkanaal. Dit laatste was een belangrijke strategische locatie voor de Britten, die er de controle hadden over de aanvoer van goederen en de olievoorraad. Omdat de geallieer­ den zich terugtrokken stonden de Britten er alleen voor om Egypte en

het Suezkanaal te verdedigen tegen een overweldigende Italiaanse meer­ derheid. Toch wisten de Britten eind 1940, begin 1941 de Italianen weer uit Egypte te verdrijven en Libië binnen te dringen. Met de verovering van Tripoli zouden de Britten de controle krijgen over Libië, maar de opmars werd gestaakt om manschappen naar Griekenland te kunnen stu­ ren. Bij deze operatie (Operation Compass) leden de Italianen grote verliezen. Mussolini wilde koste wat het kost de controle over Libië behou­ den en riep de hulp in van Duitsland.

Daar begint het verhaal van lui­ tenant Joachim von Richter, een beroepsmilitair die zich verdienste­ lijk heeft gemaakt in Frankrijk en wordt opgeroepen om zich aan te sluiten bij het DAK. Hij neemt deel

23 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BKGESCHIEDENIS

OLIVIER SPELTENS

bijna levend gebraden bemanning aan de operaties van het Afrikakorps in 1941 en 1942 totdat daar een wreed einde aan komt. De eerste opdracht die Rommel hem en zijn man­ nen in hun tank geeft is: ‘Verover Tobroek’. De Panzer III-tanks waar het Afrikakorps over beschikt zijn uiterst modern, maar blijken niet te zijn voorbereid op de omstan­ digheden waaronder de operaties plaatsvinden. De motor loopt vol zand en de temperatuur in de tank loopt op tot boven de zestig graden: de mannen worden bijna levend geroosterd. De oorlog in Noord-Afrika wordt grotendeels vanuit de lucht uitgevochten. Terwijl daar de strijd plaatsvindt, bewegen de tanks zich langzaam door de woestijn om bij het bereiken van hun doel aan zware beschietingen te beginnen. Zolang

ze onderweg zijn proberen de Britten zoveel mogelijk tanks vanuit de lucht te beschadigen. Het waren moei­ lijke omstandigheden waaronder de Duitse militairen moesten opereren.

Experts Speltens heeft zich grondig gedo­ cumenteerd en door experts laten informeren, zoals blijkt uit de gede­ gen inleiding van Didier Bouvy bij ieder deel en de uitgebreide biblio­ grafie. Interessant is dat Speltens het verhaal vertelt vanuit het perspectief van Von Richter en zijn mannen. We kijken als het ware met de tankbe­ manning mee naar de historische gebeurtenissen waar zij aan deelne­ men en krijgen op die manier een idee van hoe het is om aan boord van zo’n patservoertuig te leven.

Een minpunt van deze trilogie is dat Collector’s edition we deze mensen nauwelijks leren In februari zijn er collector’s editions verschenen van dit driekennen. Over Von Richter komen luik: luxe uitgaves met een hardcover, linnen rug, schetsdoswe het meeste te weten, maar zelfs sier, en een door Olivier Speltens gesigneerde A4 ex libris. De hij blijft wat vlak. Dat maakt het oplage telt slechts honderd exemplaren, één deel kost € 49,95. moeilijk om als lezer ver­ trouwd te raken met Von Richter en zijn mannen.

Daar staat tegenover dat Afrikakorps erg goed is getekend. De vliegtui­ gen en de tanks komen realistisch over, net als het woestijnlandschap waarvan je het hete zand en de stofwolken bijna kunt voelen. Als infor­ matief en redelijk objec­ tief geschiedenisboek is Afrikakorps zonder meer Olivier Speltens, Afrikakorps 1 t/m 3, vertaling: Frederik van Wonterghem, Uitgegeslaagd. verij Silvester, 48 pagina’s per deel (€ 19,95 per deel)

24 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Land van echo’s De winnaar van de Boek­ handelsprijs 2023, Land van echo’s van Mark H. Stok­ mans, is een monumentale roman over oorlog, vriend­ schap, passie en een onbe­ reikbare liefde – een epische familiegeschiedenis tegen de achtergrond van het feodale Spanje van de jaren dertig.

De Spaanse Burgeroorlog haalt menselijke uitersten naar boven, een verhaal over goed en kwaad, moed en standvastigheid.

December 1938 Alquería del Moro Mark H. Stokmans, Land van echo’s, Uitgeverij Ambo|Anthos, 536 pagina’s (€ 26,99) www.amboanthos.nl

Sinds het bombardement had het onophoudelijk geregend. Starend naar het achterterrein waar de regen de grond in klei had veranderd – het enorme gewicht ervan was bijna voelbaar – twijfelde Herman of hij vooruit- of achteruitging. Hij wist dat hij de loopgraven alleen had over­ leefd – naast de ijzeren wet van de willekeur – omdat hij zich niet in de modder had laten begraven. Als je in een loopgraaf zat, dacht je al gauw dat er alleen vooruit en achteruit was. Vooruit de vijand en de dood, achteruit een kans op leven. Maar zijn reis had van links naar rechts gelopen. Altijd liep hij zijwaarts voor­ uit. Er was niemand in de geschie­ denis van de wereld die gebogen of gehurkt harder kon lopen dan hij.

Overal waar hij was, verdween hij.

Hier was hij gebleven, op één plek.

Hij had een doel gehad. Een huis, familie, vrede. En wat had hij? Geen modder maar stenen, ja. Vicente en zijn vriendschap, ja. En hij dacht aan Pepa, en voelde de pijn. Zag de doden. Hij dreigde erin vast te lopen.

Hij moest weer bewegen, zijwaarts.

Weg van alles om er uiteindelijk naartoe terug te kunnen keren. Xavi moest hij persoonlijk ergens, zo ver mogelijk weg van alles, afzetten.

Misschien zou dat de vrede en rust dichterbij brengen, dacht Herman.

In ieder geval voor de inwoners van het huis, die zich medeplichtig voel­ den aan de voortdurende opsluiting.

Weg zijn van Pepa kon ook goed zijn.

Misschien zou zijn liefde op zee ver­ drinken, of in de koude winter wel bevriezen. Als hij geluk had.

Hij hield al die chaotische gedachten voor zichzelf, besprak ze niet met Vicente, die hem afraadde om naar Barcelona te varen.

Wat moet ik dan doen, Vicente? Als jij een oplossing weet?’

‘Niet direct…’

‘Als hij hier blijft, gaan er doden val­ len.’

‘Als hij gaat waarschijnlijk ook,’ ant­ woordde Vicente * De haven van Benimelha was geen optie, die werd streng bewaakt door de republikeinse soldaten. Daarom lag in de avondschemering, die door de regen nog donkerder was dan normaal, het kleine roeibootje op de stenen van de cala te wachten. Het zou hen, onder, dekking van de duis­ ternis, naar het vrachtschip bren­ gen dat verderop lag te wachten en

beladen met zout, vlees en groente naar Barcelona zou varen. Het was de enige manier om de stad te bereiken.

Tussen Castellón en Tarragona lagen de troepen van Franco die waren doorgestoten naar de kust en zo de Republiek hadden doorkliefd. De zee was de enige toegangsweg, maar ook die was niet zonder gevaren, want Franco’s vloot heerste over de Spaanse wateren.

Xavi was goed ingepakt. De afgelo­ pen weken had Pepa erop toegezien dat hij aansterkte voor de reis. Het was Herman daarbij niet ontgaan dat Pepa’s buik groeide. Dat over­ tuigde Herman er nog meer van dat Xavi weg moest. Er mocht geen duisternis over die geboorte liggen.

Vanaf het achterterras zagen Vicente, Andrés en Morao hoe Herman met Xavi naast zich de trap naar de cala afliep.

‘Hermano, pas goed op het huis.’

‘Natuurlijk, Germán.’

‘Pepe komt logeren met zijn honden,’ voegde Andrés toe.

‘Dat doet me goed, Andrés. Ga niet te ver van het huis weg.

Vooral jij niet, Vicente. Xaraque is nog boos en wraakzuchtig. De bom­ men hebben sommige milicianos wakker gemaakt en die willen bloed zien; Hector wil Xavi aan het spit.’

‘Als ze komen is Xavi aan zijn ver­ wondingen overleden. We hebben hem een zeemansgraf gegeven. Heeft Bardales toch zijn zin.’

‘En ik ben ziek. Te ziek om uit bed te kunnen komen, akkoord?’

‘Zullen we zeggen dat het om lief­ desverdriet gaat, patrón?’ glimlachte Morao. Herman schrok. ‘Dat u uw hart verpand had aan mevrouw Aina Such?’

‘God bewaar me, die heks.’

‘Maar serieus, Germán,’ zei Vicente.

‘Dat je niet zichtbaar bent, is mis­ schien wel even goed. Maak je geen zorgen.’

Herman dacht aan Pepa. Zou hij haar missen? Of zij hem? Met welke gevoelens zou hij terugkeren?

‘Pas goed op je vrouw, Morao, en op je ongeboren kind.’

Morao glimlachte. ‘Met mijn leven, patrón * Kort nadat de regen was opgehou­ den, waren de wolken opengebroken.

Herman keek uit het raam van de stuurhut naar de schittering van de maan op de golven. Een koude wind sloeg vanuit het oosten ongehinderd over het onrustige water tegen de stuurhut. Xavi zat op een stoel naast Herman, beiden weggedoken in dikke jassen. De jongeman keek nie­ mand aan, keek naar niets, behalve naar de horizon. De kapitein en de stuurman speurden met verrekijkers voortdurend de zee af naar tekenen van de nationalistische vloot. Ze voe­ ren dicht langs de kust, die op veel plekken inhammen bood waar ze zich hopelijk konden verstoppen als er vijandelijke schepen in zicht kwa­ men.

Herman keek naar Xavi, naar die grijze ogen, de sproeten op zijn bleke wangen. Hoe zou het voor hem zijn, ineens deze vrije ruimte in te kijken?

Toen de horizon begon te verkleuren schonk hij koffie in, gaf een beker aan Xavi die hem zonder te kijken aanpakte.

‘Vooral de zee toont je pas echt de geboorte van een nieuwe dag. Dan is een dag meer dan tijd, je kunt hem bijna aanraken. Als ik de gloed van het licht op de gekromde kim zie en het verdrijft het donker, dan voel ik bijna de aarde draaien en hoe we op het licht afstormen. We kunnen niet meer dan vasthouden.’

Xavi reageerde niet, had dat ook niet gedaan sinds Herman hem uit de kelder had laten halen. Hij keek onaf­ gebroken naar het licht van de dage­ raad, de ruimte buiten. In zijn dikke jas leek hij een gebroken wezen, een homunculus die Herman had geschapen. Onder de grond gestopt, door de stille alchemie van de duis­ ternis afgebroken, en nu gehaast en slordig terug op de wereld gezet. Zijn vroegere zelf? Verloren, kwijtgeraakt.

Herman vroeg zich af wat in hemzelf in die duisternis ook was uitgewist.

In de stuurhut haalde Herman een zwart gekaft boek uit zijn reistas. Hij pakte de pen die hij de rest van zijn leven zou hanteren, om niet nog eens zo te verdwijnen… Het grijswit van de bladzijde vloeide over in het licht van de lucht buiten het raam.

25 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Vliegen In Vliegen observeerde H ­ erzberg in dertig korte versjes het insect dat niet bij iedereen met­ een gevoelens van genegenheid oproept. Maar als je meekijkt met de dichter, kijk je voor altijd anders naar de vlieg. Pentekeningen van de hand van Judith Herzberg van vliegen en vliegjes bevolken dit bijzondere boekje.

Je cirkelt en gaat zitten op me waar het je schikt maar ik mag nauwelijks naar je wijzen dan doe je net of je ontzettend schrikt.

Hoog boven Labrador landde er een op de rand van mijn bord en zat bewegingloos Een vlieg die niet wist dat hij vloog.

De stilte in de kamer met ramen open is anders dan met ramen dicht.

Zoiets als een stilstaande levende vlieg of een stilstaande drogende dode.

Judith Herzberg, Vliegen, Uitgeverij De Harmonie, 48 pagina’s (€ 15,00) www.deharmonie.nl

Niet kwaad – geërgerd leek het paard, trekkinkjes met zijn rugvel en zwaaien met zijn staart. Voor de vliegen een spel: waar de staart net niet kwam kwamen zij wel.

Vreselijk, hinderlijk, rotbeest ga van mijn peer. Zo lang ik weet ben jij er eerst geweest.

Later, veel later dan ik ben je er weer.

BOEKFRAGMENT

Melkmeisje In Melkmeisje, de nieuwe his­ torische roman van Matthias Rozemond, komt het wereld­ beroemde schilderij van Johannes Vermeer tot leven in zeventiende-eeuws Delft.

Matthias Rozemond, Melkmeisje, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 240 pagina’s (€ 23,99) www.lsamsterdam.nl

Februari 1657 Een snijdend koude februaridag, de Markt ligt er verlaten bij. Geen won­ der, hij ziet nog wit van de vorige hagelbui terwijl de donkere hemel al een volgende lading aankondigt.

Ik sla mijn kraag omhoog en glibber naar de overkant. Ik moet niettemin moed verzamelen om die herberg binnen te gaan, voor het eerst in mijn leven.

Ik ben amper over de drempel of iemand vraagt of die ver­domde deur dicht kan.

Het staat blauw van de rook. Ik onderscheid groepjes dob­belende mannen. Twee meiden zijn met bier onderweg van de ene tafel naar de andere. Ze nemen me kort op, stel­ len vast dat ik hier niet thuishoor en gaan verder met bedienen. Een derde heeft de handen amper leeg of ze wordt bij zo’n kerel op schoot getrok­ ken. Een gilletje volgt, daarna gebul­ der bij de hele kring.

Mechelen is een herberg waar je vol­ gens de verhalen meer kunt kopen dan alleen bier en worst. Liefde of wat daarvoor moet doorgaan, loten voor de trekking, en je kunt hier je

toe­komst laten lezen, hoe je wilt, in je geopende hand of een flesje mee­ gebrachte pis. Iedere Delftenaar heeft zijn mening klaar over Mechelen.

Ik kom voor de schilderijen, die gaan hier net zo goed in de verkoop. Het duurt een paar tellen, dan heb ik door waar ze hangen. Daar, links ach­ ter die rij ruggen en schouders.

Nu zal ik dat doek van Johannes met eigen ogen zien ook.

Kijk, daar heb je IJsbeer, die komt even snuffelen. IJsbeer is een hond.

De naam zegt meer over Johannes’ familie dan over het beest, want dat is mak en ongevaarlijk. Hooguit log uitgevallen.

Bij het laatste tafeltje draait een kerel net een kwartslag opzij, steekt zijn been uit en laat zijn laars met sporen op een naastge­legen kruk rusten.

Doorgang versperd. Pas als ik inhoud neemt hij de moeite om op te kijken van zijn speelkaarten.

‘Waarheen ben jij onderweg, juf­ frouw, zo helemaal alleen?’

Ik kijk naar een bolle kop, half kaal, met roze spekwangen en een vreemde plooi bij de neuswortel.

Moet ik dat smalende toontje pik­ ken? Het middaguur heeft nog niet geslagen of deze kerels zijn al hard op weg om ladder­zat te worden.

Drinken en kaarten, in plaats van zich nuttig te maken zoals ieder ander.

Ik kan natuurlijk gewoon doorlopen en dat been opzijduwen, maar dan

heb je de poppen aan het dansen.

Ik ken het soort, daar verandert zijn vreemde tongval – ergens uit het oosten van het land? – niets aan.

Straks loopt hij brutaalweg achter me aan, en als ik pech heb met zijn kornuiten in het kielzog, want ja, dan heb ik hem uitgedaagd.

Nee, mijn halve uurtje middagpauze is me dierbaar, ik zal dit anders moe­ ten oplossen. Eerst maar netjes vra­ gen of ik erdoor mag. Lukt dat niet, dan neem ik alsnog een omweg.

Een tafelgenoot van meneer de praa tjesmaker haalt de pijp uit zijn mond, blaast kalm een wolkje en roept dat Gert – kijk aan, mijn belager heeft een naam – moet bijspelen. Dat het gelag anders voor zijn rekening is.

Die woorden vinden instemming bij de twee anderen.

Kale Gert werpt een geduldige blik op de drie ruitens op tafel en het leitje met krijt ernaast, besluiteloos, zo lijkt het.

26 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Terug op de achterbank De hoofdpersoon in deze zwartkomische vertelling gaat mee met zijn ouders op zomervakantie. Als vanzelf nemen zowel de zoon als de ouders hun oorspronkelijke positie binnen het gezin weer in, alsof er niet een half mensenleven voorbij is gegaan waarin de ik volwas­ sen en zijn ouders ouderen zijn geworden.

Olivier Willemsen, Terug op de ach­ terbank, Uitgeverij De Harmonie, 128 pagina’s (€ 20,00) www.deharmonie.nl

Morgen gaat het gebeuren: ik ga met mijn ouders op zomervakantie. Ik ben tweeënveertig jaar, mijn rela­ tie is voorbij en ik kom net uit een depressie. Toen mijn moeder vroeg of ik het gezellig zou vinden om mee te gaan naar een huisje in de Auvergne, heb ik ja gezegd.

Mijn vader belde om te vragen wat ik in de droppot voor onderweg wil.

Niet te lang bij stilstaan, je hebt hier zelf voor gekozen.

‘Doe maar iets met salmiak.’

‘Salmiak wordt een plakboel!’ hoorde ik mijn moeder roepen.

Mijn moeder heeft plakboelen al door voordat het plakboelen worden.

‘En zeg tegen hem dat-ie zo’n strakke zwemslip meeneemt.’

We gaan met de auto, net als vroeger.

Alleen ben ik nu ouder en kalend.

‘Misschien vinden we wel een leuk

Frans vriendinnetje voor je,’ zei mijn moeder.

Ik weet nu al dat ze me aan een ser­ veerster die ons de Orangina brengt zal proberen te koppelen.

‘Die met die vlechtjes, is dat niks voor jou?’

Een Française in de familie zou mijn moeders bestaan completeren.

Ik neem vanavond de trein vanuit Amsterdam naar mijn geboortedorp.

Het leek mijn vader handig als ik bij hen zou slapen, want ze willen voor dag en dauw vertrekken. Hij streeft er al veertig jaar naar om rond twaal­ ven bij Parijs te zijn omdat de Périp­ hérique dan rustig is. ‘Een Fransman slaat geen middagmaal over!’

Morgenochtend zal ik op de achter­ bank zitten als hij het aantal kilome­ ters naar onze bestemming meedeelt en daarna toekijken hoe hij zijn arm om mijn moeders hoofdsteun legt, zijn hoofd indraait alsof hij een stijl­ dans gaat leiden en achteruit de oprit afrijdt. Vanaf dan is er geen weg meer terug.

een goed begin zijn.

Ik lig op mijn oude slaapkamer en tel de balken aan het plafond. Ik weet precies hoeveel het er zijn, ik heb ze zo vaak geteld. Als kind positioneerde ik me op zo’n manier in bed dat ik ze zou kunnen ont­ wijken mochten ze vallen. Nu ga ik er recht onder liggen. Merel, mijn eeuwige steun, zei dat ik deze vakantie alles maar over me heen moet laten komen. Zo’n balk zou

Een auto heb ik niet meer. Die was van Anna, net als ons huis, de tuin, de keuken. Onderweg in de trein probeerde ik niet naar een jong stel te kijken dat tegenover me zat te smiespelen. Achter me telefoneerde een vrouw over een feest waar ze die avond naartoe ging. Zelf belde ik op fluistertoon met mijn moeder om te zeggen dat ik om negen over zes op het station zou zijn. ‘Je zal moeten lopen,’ antwoordde ze, ‘je vader is al bezig met het inladen van de auto.’

Ik trok mijn rolkoffer achter me aan door de straten van het dorp. Huis na huis rook ik de geur van varkenslap­ jes, van gehaktballen sudderend in de jus. Hier kom ik vandaan. Een bak­ stenen dorp op de grens van Limburg en Brabant waar de rolluiken om zes uur voor de ramen worden neerge­ laten maar waar de Croma altijd een weg naar buiten vindt.

Mijn vader had zich over de motor van zijn nieuwe auto gebogen. De rode Renault stond als een uitge­ klapt Zwitsers zakmes op de oprit; vier portieren open, achterklep in de lucht, motorkap omhoog. Hij kwam met de peilstok onder de kap van­ daan en bestudeerde het kladje olie.

Mijn vader ging zo op in zijn voor­ bereiding van de reis dat hij me pas zag toen ik naast hem kwam staan.

Ik snoof het mengsel van olie en ben­ zine op; die verwachtingsvolle geur van reizen en onderweg zijn.

waren afgeladen met hulptroepen, toch was er die avond een tekort aan alles.

Was dit de plaats en het uur? Was dat jouw haar? Waren dat jouw lange ledematen? Jouw laarzen? Zou ik je herkennen na zoveel jaren, in deze setting? Leefde je nog? Dat had ik me natuurlijk als eerste af moeten vragen.

‘Er is een verschil tussen kijken en zien’, leerde jij ons lang geleden, in de tijd dat we nog zo jong waren. Ik nog geen twintig, jij nog geen dertig. Het leslokaal was niet verduisterd zoals gewoonlijk. Jij, onze docent, ging ons niet meevoeren in het oeuvre van een fotograaf of in de geschie­ denis van het eerste beeld, niet mee op expeditie met een platencamera die naar een uithoek van de wereld was getorst om daar, voor het eerst sinds de oerknal, het uitzicht vast te leggen.

Nee, je ging ons leren wat aan regi­ stratie voorafgaat. En dat deden we dicht bij huis. De ruimte waar we ons nu elke week op een vast tijdstip be­ vonden hadden we in het beste geval weleens bekeken, maar waarschijn­ lijk nooit gezíén. We gingen er nu een begin mee maken. Je vroeg ons om een kwartier onze ogen te laten rei­ zen en in gedachten alles een naam te geven. Pas na dat kwartier moch­ ten we dingen noteren; het was een kinderlijk eenvoudige oefening.

We deden wat je vroeg, zoals we alles

deden wat je vroeg. Tien jaar afstand in leeftijd was toen het verschil tus­ sen kuiken en zwaan. Jij zat al die tijd zwijgend naar buiten te kijken, je scherpe profiel aangelicht door de binnenvallende najaarszon. Met je laarzen op tafel; het waren de jaren tachtig.

We kwamen al maanden in dit lokaal en nu pas viel me op hoe alles er híng, van de doorbuigende luxaflex met de smoezelige koorden tot de vermoeide plafondplaten. Tussen de tl-bakken wuifde bestoft spinrag. Het lokaal werd door ons in stilte gezien en benoemd, van de glans op de oude linoleumvloer (mosterdkleur, deu­ ken) tot de verkleurde gipsprofielran­ den tussen muur en plafond. Alles stolde, en etste zich daarna in het geheugen als het licht op zo’n dagu­ erreotypie, waarover je ons een paar lessen eerder had verteld. Ik kan die neutrale, in niets bijzondere details tot op de dag van vandaag oproe­ pen, tot aan de verbleekte tekstkaar­ ten in de metalen venstertjes op de archiefladenkast in de hoek aan toe, zestien laden hoog – en ik begreep wat je wilde bereiken. Wie ziet kan vertellen. En wie vertelt legt vast. We hebben de taal nodig om onze ogen te helpen.

Pas later begreep ik dat wat er ook gebeurd was, waarom je mij ook gekozen had, wie er ook waaraan schuld heeft, ik dat in elk geval van jou geleerd had.

BOEKFRAGMENT

Luister In Luister reist de lezer naar het Parijs van nu en die van de jaren tachtig en belandt in een zinsbegoochelende zoek­ tocht naar identiteit, vriend­ schap en schuld.

Sacha Bronwasser, Luister, Uitgeverij Ambo|Anthos, 256 pagina’s (€ 29,99) www.amboanthos.nl

Parijs, september 2021 Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.

Ik wist dat het ook over jou ging zodra het eerste bericht uit Parijs kwam. Bijna zes jaar geleden nu, op een vrijdag de dertiende. Een datum als een slechte grap.

Online meldden allerlei mensen zich ‘veilig’. Vrienden, een nichtje, een ver familielid. Oud-studiegenoten, mijn eigen oudleerlingen. Exposanten van de fotobeurs, je vakgenoten.

Anderen, vage kennissen; het ver­ baasde me hoeveel bekenden aan de rand van het wereldtoneel rondhin­ gen. Jij was daar ook, Flo, en op jouw profiel bleef het stil. Akelig stil, zegt men dan.

Ik bekeek de nieuwsfoto’s, de film­ pjes, die avond en de dagen erna.

Ik scrolde door tientallen foto’s van omgevallen stoelen op terrassen, met glas bezaaide stoepen, lichamen in isolatiefolie die afgevoerd werden op geïmproviseerde brancards van dranghekken. Beelden van kriskras gestrande brandweerauto’s en ambu­ lances, opgehoopte politiewagens.

Boulevards en avenues en pleintjes

27 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Sintel en as Sintel draagt het teken van de Vuurmoeder, de vulkaan die het hele koninkrijk As in haar greep houdt. Als dochter van de tirannieke Ká weet ze dat hun land een strenge leider nodig heeft. Maar dan gebeurt wat ze onmogelijk achtte: haar vader valt en zijn moordenaar neemt de troon over...

Mara Li, Sintel en as, Dutch Venture Publishing, 280 pagina’s (€ 18,95) www.dutchventurepublishing.nl

Baskar grijnst, waardoor zijn knappe gezicht wordt opgelicht. Zijn vingers rusten in mijn nek. Heel even voel ik de warmte van zijn adem als zijn lippen de mijne beroeren en meteen weer verdwijnen. Nooit een echte kus. Zelfs hier, verborgen tussen de kleine, platte huisjes van de stad die aan de andere kant van het grote Calderameer ligt, waar de ogen van mijn vader ons echt niet kunnen vol­ gen, houdt hij zich in.

‘Kom terug naar het paleis, mooie Vyakha,’ bromt hij. ‘Voor de Ká opmerkt dat je vermist bent. Ik vrees dat hij me anders degradeert van Rijder naar kindermeisje.’

Ik lach, maar ik weet dat hij gelijk heeft. Als dochter van de Ká kan ik het me niet veroorloven om zomaar te verdwijnen. Vooral niet vandaag, op de gedenkdag van mijn moeder.

‘Het lijkt alsof Hadatta vandaag feestviert.’ Mijn ogen dwalen weer

naar de vlaggetjes.

‘Een bruiloft, heb ik gehoord.’

‘Ik zou willen dat we konden blijven.

Jij en ik.’ Ik laat mijn hand in zijn veel grotere hand glijden en kijk hem met een lief glimlachje aan. ‘Dan hoef ik niet Sintel va-Assai te zijn en jij niet een Skarnische bastaard.’

Uit een andere mond zou dat een belediging zijn, maar ik weet dat hij het uit de mijne zal pikken. Vooral omdat ik die mond vervolgens naar zijn wang breng en langzaam omhoog laat glijden. Ik hou van die ruwe stoppels en zijn donkere wenk­ brauwen. Het meest houd ik van zijn felblauwe ogen, die altijd glinsteren alsof hij aan iets denkt dat zowel ongepast als grappig is. Ik beweeg mijn lippen langzaam naar zijn oor.

‘Het kan me niet schelen dat je een bastaard bent,’ fluister ik. ‘En ook niet dat je Skarnisch bent. Mijn moe­ der kwam uit Skarn. Uitgerekend vandaag zou appá dat moeten accepteren.’

Baskar woelt even met zijn hand door mijn haren. ‘Wie weet, Hoogheid, als de Ká me goedge­ zind is. Of misschien wanneer uw broer de Ká is. Maar vandaag hebt u andere verplichtingen.’

Bij Vuurmoeder, hij heeft gelijk. Met een zucht laat ik me door hem mee terugnemen. Weg van Hadatta, het welvarende stadje waarin ik onop­ vallend en vrij kan rondlopen, ver­ kleed als een stadsmeisje in plaats

van de dochter van de Ká.

Terug naar het paleis, dat me zowel beschermt als verstikt.

Ik word wakker omdat Tefra aan mijn schouder schudt. Mijn dienst­ meisje staat over me heen gebogen in haar dunne hemd, haar ogen groot en angstig.

‘Hadatta brandt,’ fluistert ze.

Ik schiet overeind, meteen klaar­ wakker. Heel vaag pik ik de geur van vuur op wanneer een windvlaag door het raam van mijn slaapvertrek naar binnen dringt. Ik klim uit bed, loop naar het raam en gooi de luiken wijd open. Ver weg, voorbij de duis­ tere glinstering van het Calderameer, worden de donkere tinten van de nacht verlicht door een oranjerode gloed.

‘Is het Vuurmoeder?’ vraag ik beduusd. Hoe is dat mogelijk? Ik voel de grote vulkaan sluimeren in mijn binnenste.

‘Nee, Hoogheid,’ fluistert Tefra, die trillend naast me komt staan. ‘Het is uw vader.’

BOEKFRAGMENT

Het bloed van de zwaan Hugo Luijten schetst het spannende verhaal rondom de beruchte seriemoor­ denaar Peter Kürten, ‘de vampier van Düsseldorf’.

Genomineerd voor de Her­ cule Poirotprijs en de Hebban Thrillerprijs.

Hugo Luijten, Het bloed van de zwaan, Uitgeverij Pelckmans, 408 pagina‘s (€ 22,00) www.pelckmansuitgevers.be

De lichtjes in de verte werden duide­ lijker. Nog even op de tanden bijten, Lisa. Bij een leegstaand huis waren de luiken niet gesloten. Ze maakte een schrapende tussenstap en luis­ terde zo goed mogelijk. Haar tussen­ stap weerkaatste tegen het glas van de ramen. Haar tussenstap en niets anders. Hij was er niet meer, hij was weg! Bijna was ze blijven staan om opgelucht adem te halen. Maar ze kon beter maken dat ze hier weg…

Achter zich hoorde ze iets door de lucht zoeven en voor ze om kon kij­ ken, zat ze gevangen in een touw dat rond haar nek en hals werd geslin­ gerd. Terwijl ze een snijdende pijn in haar hals voelde, werd ze met grote kracht omvergetrokken en ze kwam met een smak op de grond terecht. Een scherpe steek trok door haar heup en ribben. Ze probeerde te schreeuwen, maar het touw stropte zo strak om haar hals dat ze er geen woord uit kreeg. Uit alle macht pro­ beerde ze op te staan, maar de kerel trok haar weer omver en sleepte haar aan het touw de straat over. Ze hapte

naar adem, maar er kwam geen lucht in haar longen en haar hoofd leek op te zwellen door de druk. Een schoen bleef haken in een kuil in de weg, het touw stond strak gespannen en even leek het alsof haar hoofd eraf getrok­ ken werd. Maar de schoen schoot los en hotsend ging het door een droge greppel. Haar belager keek om, waar­ door het touw wat slapper kwam te hangen en zij even naar lucht kon snakken. Meteen sleurde hij weer verder en ze voelde de koude, natte grond van de akker onder zich. Wat was hij van plan? Zijn voeten ploeg­ den door de vochtige aardkluiten en het ging steeds langzamer. Met haar benen schoppend probeerde ze hem wat te vertragen, maar daardoor kwam het touw alleen maar strakker te staan, zodat ze dacht buiten wes­ ten te raken.

Daar! Mensen op de straat, waar zij zonet nog gelopen had. Was ze nu twee minuten later de Schwarzen Weg ingeslagen, dan waren zij er ook geweest en was dit niet gebeurd.

Haar keel zat potdicht, roepen ging onmogelijk. Daarom begon ze te spartelen, zo wild als ze kon. Ze voelde hoe haar overjas openging en zelfs haar onderrok omhoog kroop.

Het kon haar geen donder schelen, als ze maar de aandacht kon trekken.

Hij stopte, het touw hing omlaag.

‘Je krijgt mijn horloge’, kraste ze zachtjes. Het was of iemand met schuurpapier door haar keel roste.

‘En mijn trouwring, die is van goud.’

Geen reactie. Ze verzamelde wat speeksel en er staken spelden in haar keel toen ze het doorslikte. ‘In mijn jaszak zit mijn portemonnee’, siste ze. ‘Er zit zeker nog vijf mark in.’

Met een sprong was de kerel bij haar en zakte op zijn knieën. Hij greep naast zich, trok een graspol uit en wreef die in haar gezicht. Door de duisternis kwam de pol op haar neus terecht, maar het was duidelijk dat hij hem in haar mond wilde stoppen om haar te laten zwijgen. Ze rook de aarde en voelde hoe grassprieten en kleine takjes in haar neusgaten drongen. Het was nu of nooit, de pas­ santen waren dicht genoeg om iets te horen.

Weer greep hij naast zich en graaide naar een brok aarde. Ze probeerde kalm te ademen en stopte met spartelen, al zette hij evengoed een knie op haar bovenbeen. Ze haalde zo voorzichtig en zoveel mogelijk adem, spande haar buikspieren en schreeuwde zo hard ze kon. Een flets gepiep ontsnapte aan haar mond, gevolgd door een nasale rochel.

Hoorde ze daar iemand roepen?

De man liet haar los, sprong overeind en rende de akker op. Weg was hij, zo plotseling als hij gekomen was. De hele overval lang had hij geen woord gezegd. Het touw zat nog om haar nek toen ze rechtop krabbelde en ze hoorde hoe een van de passanten op haar afkwam.

28 | BOEKENKRANT | MAART 2023

NEDERLAND AALSMEER

Boekhuis Aalsmeer ALKMAAR

Van der Meulen’s Boekhandel

Deze ­boekhandels ­ver­spreiden de Boekenkrant. Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boe­kenkrant.com.

Boekhandel Scheveningen DEVENTER

Boekhandel Broekhuis Boekhandel Praamstra DIEREN

HENGELO

Boekhandel Broekhuis HIPPOLYTUSHOEF

Boekhandel Broekhuis

DOORN

The Read Shop Doorn

De Wieringer Boekhandel

ALMERE-HAVEN

DOORWERTH

Boekhandel Stevens

DORDRECHT

!pet boekverkopers

ALMELO

The Read Shop Almere-Haven ALPHEN A/D RIJN

Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof AMERSFOORT

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal AMSTELVEEN

Boekhandel Venstra AMSTERDAM

APELDOORN

Boekhandel Broekhuis ARNHEM

Boekhandel Hijman Ongerijmd ASSEN

Boekhandel Van der Velde Rapunsel Kinderboeken & meer BAARLE-NASSAU

Bruna Baarle-Nassau BAARN

Boekhandel Den Boer BARNEVELD

Boekhandel Romijn

All you can give Boekhandel De Nieuwe Bengel Boekhandel Vos & Van der Leer Kinderboekwinkel De Giraf DRACHTEN

Boekhandel Van der Velde DRIEBERGEN

Boekhandel Jacques Baas

HOOFDDORP HOOGEVEEN

Boekhandel Broekhuis

JOURE

Boekhandel Meijer & Siegers

The Read Shop Express IJmuiden The Read Shop Holtrop

KORTENHOEF

KRIMPEN A/D IJSSEL LEEUWARDEN

Boekhandel Van der Velde De Toverlantaarn LEIDEN

Boekhandel De Kler

ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis Geerts Warenhuis

BOXMEER BREDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar BREUKELEN

Boekhandel Van Kralingen BRIELLE

Boekhandel Hoofdstuk Een BUNSCHOTENSPAKENBURG

Bruna Van de Geest CASTRICUM

Boekhandel Laan

Miek-Kado Boek-Kadoshop

ROSMALEN

Boekhandel De Omslag ROTTERDAM

LISSE

Planteyn Boeken

LOCHEM

Boekhandel Lovink

Bruna Monnichmann

GOUDA

MAARN

Bredero Boeken

Blz. Boekhandel Buitelaar Boekhandel De Boekenkist GORREDIJK

Boekhandel Verkaaik GRONINGEN

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer HAAKSBERGEN

Boek en Buro HAARLEM

Bruna Cronjéstraat Kennemer Boekhandel Kinderboekwinkel Kiekeboek HAREN (GR)

Boomker Boeken HARLINGEN

Boekhandel Van der Velde HEDEL

DEN BOSCH

Boekhandel Blokker

DEN HAAG

Boek- en Kantoorboek­ handel Lektura

Boekhandel De Vries Van Stockum

LEIDERDORP

Boekhandel De Boekenwurm

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Boekhandel Van Rietschoten Bruna Hesseplaats

CUIJK

Boekhandel Adr. Heinen

RHOON

Het Witte Huys

ROOSENDAAL

Blz. Boekhandel Hedel

The Read Shop Cuijk

RAALTE

Bruna Ellenbroek

GIESSENBURG

GORINCHEM

Van Dinter Media

Boekhandel Het Leesteken

Boekhandel Van Grinsven

The Read Shop Kroonpassage

BODEGRAVEN

PURMEREND

ROERMOND

Boekhandel De Kler

The Read Shop Karssen

PIJNACKER

Boekhandel van Atten Bruna Ackershof

Plantage Boekhandel Boekhuis de kleine Tovenaar

GELDROP

GOIRLE

Bilthovense Boekhandel

OUDEWATER

The Read Shop Oudewater

Boekhandel Daan Nijman

EXLOO

BENNEKOM

BILTHOVEN

OUDERKERK A/D AMSTEL

RODEN

Boekhandel Kooyker Boekhandel Silvester

Quist Boeken

OSS

Boekhandel Sprey

GOES

BERGEN OP ZOOM

OOSTERBEEK

KERKRADE

Boekhandel De Koperen Tuin

Boekhandel Novita

OLDENZAAL

Boekhandel Derijks

Boekhandel Het Logboek

BEILEN

OISTERWIJK

KAPELLE

Boekhandel Lectori

Boekhandel Kamerbeek

EMMEN

OEGSTGEEST

IJMUIDEN

Boekhandel Flevo

EINDHOVEN

Boekhandel Vermeer

NUNSPEET

Boekhandel Osinga

Boekhandel Oisterwijk

Boekhandel CW 76

De Boekenberg Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere

Bruna Lange Baan

HUIZEN

Boekhandel De Kler

EELDE

The Read Shop Eelde

NOOTDORP

HOUTEN

EDE

Boek en Buro

NOORDWIJKERHOUT

Boekhandel Wagenaar & Van Halem

Boekhandel De Kler Rijnlandse Boekhandel

Boekhandel Leeskunst Boekhandel Deurenberg

DRONTEN

Voster Boekverkopers

NOORDWIJK

Boekhandel Van der Meer

HEEMSTEDE HEEZE

LELYSTAD

Grimbergen Boeken

Boekhandel Boek & Koek MAASSLUIS

Boekhandel Het Keizerrijk MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen MEPPEL

Riemer Barth MIDDELBURG

De Drvkkery MIJDRECHT

Boekhandel Mondria MONNICKENDAM

RIJSWIJK

SANTPOORT-NOORD SCHAGEN

Boekhandel Plukker

SITTARD

Boekhandel Krings SNEEK

Boekhandel Van der Velde SON EN BREUGEL

Boekhandel de Traverse STEENWIJK

Steenwijks Boekhuys

NAALDWIJK

TIEL

Boekhandel Arentsen TILBURG

NIJKERK

Gianotten Mutsaers

NIJMEGEN

The Read Shop Express Uithoorn

Boekhandel Roodbeen Boekhandel Roelants Dekker v.d. Vegt Boekverkopers Kinderboekwinkel Nijmegen

VEENENDAAL

Boekhandel Van Kooten VEGHEL

Boekhandel Schellen VELP (GD)

Boekhandel Jansen & De Feijter VENLO

Boekhandel Koops VENRAY

Roojboek VLEUTEN

Boekhandel Kees VLISSINGEN

Boekhandel ’t Spui

UITHOORN

Nacht van de Literatuur AMERSFOORT – 18 maart. In en rondom het Eemhuis wordt de Nacht van de Literatuur na twee corona-­edities weer als vanouds als festival georganiseerd.

Boekenweek-essayist Raoul de Jong zal optreden, Judith Koelemeijer wordt geïnterviewd over haar meest recente biografie over Etty Hillesum, de Literaire Boyband komt op bezoek en nog veel meer. De Nacht van de Literatuur zal geopend worden om 19.30 uur, voor een ticket van € 25,00 ben je erbij! www.nachtvandeliteratuur.nl

Dag van de Literatuur

VOORBURG

Kinderboekhandel In de Wolken VOORSCHOTEN

Boekhandel De Kler VORDEN

Boekhandel Bruna Vorden WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst WASSENAAR

Boekhandel De Kler WEESP

Boekhandel PeZZi PaZZi WILLEMSTAD

Boekhandel Het Rozemarijntje WINSCHOTEN

Boekhandel Bruna Nieborg WOERDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel KEES IJSSELSTEIN

Boekhandel Logica ZEIST

Boekhandel Kramer & Van Doorn ZEVENAAR

Rebers Boek en Buro ZIERIKZEE

Boekhandel de Vries ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Bruna Dorpsstraat Silvester Boek & Spel ZWOLLE

Waanders In de Broeren

VLAANDEREN

SCHIEDAM

Schiedams Boekhuis Boekhandel Post Scriptum

Nimo Boek

The Read Shop Naaldwijk

UTRECHT

Boekhandel Kees Broese boekverkopers Savannah Bay

Boeken-activiteiten in maart 2023

BRASSCHAAT

Standaard Boekhandel BRUGGE

De Reyghere boekhandel GENK

Malpertuis HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord MECHELEN

Salvator

ROTTERDAM – 23 maart. De ­Doelen stelt zich opnieuw open voor alle bovenbouw-leerlingen op de Dag van de Literatuur. De achttiende editie van dit festival belooft inspirerende schrijversgesprekken, talkshows, voorleessessies, spoken word, film, dans en muziek. Ontmoet onder anderen Abdelkader Benali, Lale Gül, Tommy Wieringa en Niña Weijers. De dag duurt van 10.00 tot 16.00 uur, een ticket kost € 19,50. www.dagvandeliteratuur.nl GARY DOAK

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel De Dolfijn Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Boekhandel van Noord

The Read Shop Dieren

HELMOND

Boekhandel De Ganzenveer

AGENDA

SHODY CAREMAN

De Boekenkrant bij u in de buurt

VLAANDEREN

Boekenweek Kroegquiz SPIJKENISSE – 18 maart.

Bibliotheek de Boekenberg organiseert de Boekenweek Kroegquiz. De quiz gaat over verschillende thema’s, waaronder literatuur, muziek en film. Welk boek van Marion Pauw is verfilmd? Welke Nederlandse auteur maakt ook muziek? In teams van drie tot vier personen zal worden gestreden voor de hoofdprijs. De strijd duurt van 15.00 tot 17.00 uur, en voor € 5,00 per speler heb je al toegang. Vlug een kaartje kopen! www.bibliotheekdeboekenberg.nl JAN WILLEM KALDENBACH

NEDERLAND

Niccolò Ammaniti in Nederland UTRECHT – 12 maart. Boekhandel Broese mag de Italiaanse Niccolò Ammaniti verwelkomen voor een interview over zijn nieuwste roman Het intieme leven. De roman gaat over de gebroken Maria Cristina Palma, een vrouw van wie veel familieleden tragisch om het leven kwamen.

Wanneer ze de beste vriend van haar overleden broertje tegenkomt, kan ze niet langer wegrennen voor haar verleden. Het interview zal duren van 12.30 tot 14.00 uur. Meld je gauw aan! www.broese.nl

Interview Lize Spit EINDHOVEN – 15 maart.

Lize Spit komt op bezoek! In Boekhandel Van Piere zullen leerlingen van het Van Maerlant­lyceum de schrijfster van het Boekenweekgeschenk interviewen. De Belgische auteur, bekend van haar romans Het smelt en Ik ben er niet, is er van 19.30 tot 22.00 uur. Reserveer nu! www.libris.nl/vanpiere SHODY CAREMAN

ADRESSEN

BOEKHANDEL

29 | BOEKENKRANT | MAART 2023

BOEKHANDEL

BOEKHANDEL BROEKHUIS APELDOORN

TOP 60 NEDERLAND

NR. 1

Week 9, 2023.

Bron: CPNB

Casper Schaaf

‘Ook jongeren weten ons goed te vinden’ Iedere maand lichten we een Boekenkrant-boekhandel uit voor onze lezers. Deze maand gingen we langs bij Boekhan­ del Broekhuis in Apeldoorn.

Bedrijfsleider Casper Schaaf vertelt over zijn boekhandel, die door de vele lampen en het lichte interieur een haast magische uitstraling heeft.

A

peldoornse boekenliefheb­ bers hoeven niet meer af te reizen naar de vijf Broekhuisboekhandels in Overijssel, want de winkel vestigde zich vorig jaar voor het eerst in Gelderland. ‘In 1868 begon Broekhuis in Hengelo en bouwde dat uit tot vier winkels in Twente. De laatste twee jaar kwamen de winkels in Deventer en Apeldoorn erbij,’ vertelt Schaaf.

‘Met meer winkels kun je meer. Het organiseren van auteursbezoeken en meet-and-greets wordt daar­ door makkelijker. Auteurs komen bij ons bijvoorbeeld op dezelfde dag langs in Apeldoorn én in Deventer.’

Broekhuis Apeldoorn zit in het oude Intersportpand aan de Hofstraat. ‘We zagen dat er behoefte was aan nog een boekhandel in het centrum. Met ongeveer 168.000 inwoners in de gemeente Apeldoorn kun je gemak­ kelijk meer dan één grotere boekhan­ del kwijt.’

De bedrijfsleider werkte hiervoor in boekhandels in Amsterdam en Haarlem en bij de Gottmer Uitgevers Groep. ‘Ons gehele team komt uit Apeldoorn. Ik ben de enige vreemde eend in de bijt, om het zo maar te zeggen,’ lacht Schaaf. ‘Ik woonde vorig jaar nog in Haarlem, had net een nieuw huis gekocht in Zwolle en kwam in gesprek met de direc­

‘Auteurs komen bij ons op dezelfde dag langs in Apeldoorn én in Deventer’

teur van Broekhuis, Kees Schafrat.

Hij bood mij een baan bij de nieuwe winkel in Apeldoorn aan. Heel tof, want dan kun je het ook zelf vanaf het begin inrichten en invullen.’

Door de overzichtelijke inrichting en lichte uitstraling probeert de Apeldoornse Broekhuis toeganke­ lijkheid uit te stralen. ‘We willen een winkel zijn voor iedereen. Wat je ook zoekt op boekengebied, zou je hier moeten kunnen vinden. Ook kijken we naar hoe we het presenteren, zodat je geprikkeld wordt en steeds weer nieuwe dingen ziet.’

Bij de boekhandel komen dan ook allerlei verschillende klanten.

‘Literatuur, non-fictie en kinderboe­ ken verkopen goed en Engelse boe­ ken ook, met name aan jongeren, die ons goed weten te vinden. Zij heb­ ben ons vanaf dag één in Apeldoorn ontdekt, waar we blij mee zijn, aan­ gezien jongeren de lezers van de toe­ komst zijn. Ook hebben we een hele hoek met merchandise. Denk aan spelletjes, puzzels, maar ook allerlei andere cadeauartikelen. Er zitten dingen tussen die je verder niet in Apeldoorn kunt vinden.’

Broekhuis werkt veel met lokale auteurs samen. ‘Dat kan een lezing zijn, of een boekpresentatie. Ook komen er regelmatig schrijvers langs om te signeren en met klan­ ten in gesprek te gaan. We vinden het belangrijk om de lokale nieuwe talenten te laten zien. Apeldoorn heeft veel lokale schrijvers, dus daar kunnen we een hoop mee doen.’

Dit jaar bestaat Boekhandel Broekhuis 155 jaar, een jubileum dat op 7 februari 2023 werd gevierd.

Maar de Apeldoornse vestiging viert dubbel feest: ‘Tegen alle klanten zeg ik: in maart worden wij als jong­ ste zusje één,’ vertelt Schaaf trots.

De ambitie is om net als in Twente een universeel begrip te worden in Apeldoorn. ‘Daarom blijven we actief met activiteiten organiseren en lokale talenten stimuleren. Zo hopen wij op boekengebied een belangrijke naam in Apeldoorn te worden.’

1 (-) 1e week Corina Bomann, Lichtpunt 2 (1) 3e week Thierry Baudet, De Gideonsbende 3 (37) 2e week Maxim Februari, Doe zelf normaal 4 (3) 89e week Delia Owens, Daar waar de rivier­ kreeften zingen 5 (2) 3e week Andy Griffiths & Terry Denton, De waanzinnige boomhut van 156 verdiepingen 6 (4) 45e week Thomas Erikson, Omringd door idioten 7 (-) 1e week Lynn Berger, Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald) 8 (9) 143e week Michael Pilarczyk, Master Your Mindset 9 (5) 6e week Sander Schimmelpenninck, Sander en de brug 10 (8) 18e week Kluun, Help, ik heb een puber!

11 (16) 3e week Koert Lindijer, Een wolkenkrabber op de savanne 12 (10) 5e week Ian McEwan, Lessen 13 (6) 156e week Charlie Mackesy, De jongen, de mol, de vos en het paard 14 (-) 1e week Michael van Leeuwen, Ken uw recht 15 (7) 10e week Dirk de Wachter, Vertroostingen 16 (-) 1e week Karen Rose, Zonder angst 17 (11) 5e week Santa Montefiore, Wacht op mij 18 (13) 35e week Charlotte Labee, Overprikkeld brein 19 (50) 5e week Stéphanie Hoogenberk, We hebben het over je gehad 20 (23) 24e week Rutger Vink & Thomas van Grinsven, De Tijdmachine 21 (20) 4e week Anna van den Breemer, Het perfecte zusje 22 (15) 4e week Soraya Lane, De verloren dochters.

De Italiaanse dochter.

23 (-) 1e week Ivo Niehe, De afterparty 24 (31) 71e week Rutger Vink & Thomas van Grinsven, De magische halsband 25 (28) 53e week Hanneke de Zoete, De Zoete Zusjes moppenboek 26 (24) 10e week Delia Owens, Daar waar de rivier­ kreeften zingen. Filmeditie.

27 (26) 20e week Israel van Dorsten, Wij waren, ik ben 28 (32) 33e week Colleen Hoover, It Ends With Us 29 (21) 85e week Els van Steijn, Vind je plek 30 (56) 77e week Alexander Münninghoff, De stamhouder 31 (22) 7e week Han van Bree, Het aanzien van 2022 32 (27) 26e week Toon Tellegen, Het komt goed 33 (38) 69e week Chez Picthall, Baby ziet…

34 (36) 15e week Jochem Myjer, De Gorgels en de laatste kans

35 (19) 6e week Peter Römer, De Cock en de ­ongehoorde moord 36 (42) 74e week James Norbury, Grote Panda & Kleine Draak 37 (41) 11e week Mohamed Mbougar Sarr, De diepst verborgen herinnering van de mens 38 (47) 34e week Anya Niewierra, De Camino 39 (-) 1e week Sacha Bronwasser, Luister 40 (39) 16e week Lars Kepler, Spin 41 (33) 18e week Erik Scherder, Oud worden, jong blijven 42 (18) 7e week Prins Harry, Reserve 43 (49) 18e week Suzanne Vermeer, Gletsjer 44 (51) 27e week Arthur Japin, Wat stilte wil 45 (44) 274e week Haemin Sunim, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt 46 (34) 37e week Lucinda Riley, De geheimen van de kostschool 47 (58) 78e week Hannie van Genderen, Gitta Jacob & Laura Seebauer, Patronen doorbreken 48 (-) 1e week Gabor Maté, Wanneer je lichaam nee zegt 49 (30) 16e week Wies Verbeek, ’n Beetje leuk ouder worden 50 (48) 20e week John Boyne, Toen de wereld brak 51 (-) 1e week Diet Groothuis, Het groene poetsboekje 52 (35) 5e week Joukje Akveld & Jan Jutte, Maximiliaan Modderman geeft een feestje 53 (-) 1e week) Jojo Moyes, In haar schoenen 54 (60) 8e week Charlotte Dematons, De gele ballon 55 (46) 4e week Berthold Gunster, Omdenken ­ quotes 1 56 (56) 8e week Gijs Wilbrink, De beesten 57 (54) 11e week Kader Abdolah, Wat je zoekt, zoekt jou 58 (58) 23e week Stephen King, Fairy Tale 59 (17) 3e week Pim Lammers, Ik denk dat ik ­ontvoerd ben 60 (29) 4e week Louise O. Fresco, Ons voedsel

Ritzo ten Cate DONKERDER 2.0 Gebaseerd op aangrijpende jeugdverhalen van daklozen.

Paperback, € 20,95 ISBN 978 94 932 4588 4

‘Een zeldzaam en heel speciaal kookboek.’- Nigel Slater Moro thuis is wellicht het meest persoonlijke kookboek van Sam & Sam Clark tot nu toe. Alle recepturen zijn nieuw en ontwikkeld aan hun eigen keukentafel, thuis, tijdens de pandemie terwijl hun restaurant gesloten was. Van groente-, vlees-, of visgerechten tot en met verrukkelijke desserts: in een mum van tijd op tafel en met de relaxte sfeer van de landen die de auteurs inspireren.

Suzanne Bos DE KLEINE DRAKENDODER Een ode aan het leven, maar bovenal een liefde van een moeder voor haar zoon.

Paperback, € 21,95 ISBN 978 94 932 4574 7

Moro thuis Sam & Sam Clark €34,95

Corine Böhmers OMKERING

Nu in de boekhandel!

Een futuristische belevingswereld tegen de achtergrond van het historische nazi-bouwproject Prora op het Noord-Duitse schiereiland Rügen.

Paperback, € 21,50 ISBN 978 94 932 4578 5

www.palmslag.nl facebook.com/palmslag instagram.com/uitgeverijpalmslag

NO. 18, DECEEMBER 2022, € 4,– WWW.MILITAIR ECOURANT.NL

MILI TAIR E COU RAN T

OR ANJE IN HET GROEN PRINSES AMALIA BEZOEKT LANDMACHT, LUCHTMACHT EN MARINE

DEFENSIE

Bewaker Vincent, VEVA-student Alan en Battlegroup Roemenië

MILITAIRE COURANT Met Jeroen Akkermans, VEVA-student Alan en Battlegroep Roemenië Kijk voor meer informatie op www.militairecourant.nl

WIN EEN BOEK

31 | BOEKENKRANT | MAART 2023

LEZERSADVIES

LIES VIEGAS

WIN EEN BOEK

WINNAAR

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de namen voor 27 maart 2023 naar redactie@boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Vermeld ook je naam en adres. Onder de goede inzendingen worden een exemplaar van Melkmeisje van Matthias Rozemond verloot.

Vorige keer Wie waren de drie schrijvers verborgen in het beeld in het febru­ arinummer? Het juiste antwoord is: Helen Fields, Amor Towles en Prins Harry.

Winnaar Uit de 80 goede inzen­ dingen trokken we de volgende winnaar: Marianne Happé uit Oosterbeek. Zij wint een exem­ plaar van Perfecte wraak van Helen Fields. Gefeliciteerd!

‘Al mijn boeken verhuizen trouw mee’ In deze rubriek maak je ­kennis met een Boekenkrant-lezer. Deze maand: Lies Viegas.

Wat doe je in het dagelijks leven?

‘Ik werk als locatiemanager bij een grote kinderopvangorganisatie.

Daarnaast ben ik echtgenote, moe­ der, oma en nog veel meer. Maar vooral ook een blije lezer. Ik kan heerlijk ontspannen met een boek, mijn wereld vergroten en verrast worden door zoveel nieuwe informa­ tie. Ook lees ik graag voor, mijn klein­ kinderen Sophie en James kunnen daar enorm van genieten en hebben allebei een lievelingsvoorleesboek.’

Waar haal je de Boekenkrant op?

‘Ik kom graag en vaak bij de boek­ handels Donner en Maximus in Rotterdam, maar haal de Boekenkrant meestal op bij Bruna Hesseplaats, bij mijn huis in de buurt. Altijd aardige en hulpvaardige mensen.’

Hoe is je liefde voor lezen ooit begonnen?

‘Als kind kon ik uren doorbrengen in de bibliotheek. Ik las hele series ach­ ter elkaar en mijn boeken zijn trouw meeverhuisd naar de huizen waar ik heb mogen wonen. Momenteel zorg ik samen met mijn buurvrouw

‘De schrijfstijl van Griet Op de Beeck raakt me, vooral Jij mag alles zijn vind ik heel mooi’

Cor voor de zwerfbibliotheek van het appartementencomplex waar ik woon. Prachtig dat boeken zo nog een keer gelezen worden. Daarnaast maak ik deel uit van een boekenclub, erg leuk om het boek samen te lezen en te bespreken. Verrassend ook, want daardoor lees ik boeken waar ik in eerste instantie niet voor zou heb­ ben gekozen.’

Welk boek zou je aan iedereen aanraden?

‘Ik denk Een keukenmeidenroman van Kathryn Stockett, maar ook De stem van je hart van Susanna Tamaro is prachtig. De schrijfstijl van Griet Op de Beeck raakt me, vooral het boek Jij mag alles zijn vind ik heel mooi, een kinderboek dat ook voor volwassenen heel waardevol kan zijn. Ik heb een aantal favoriete schrijvers, maar laat me ook graag verrassen.’

Welk boek heb je nooit uitgelezen?

‘Het boek van vreugde van Desmond Tutu en de Dalai Lama vond ik lastig om door te komen en heb ik uitein­ delijk ook niet uitgelezen.’

Wat is je favoriete leesplek?

‘Ik heb een heerlijk grote bank met een fijne leeshoek waar ik graag zit.

Lekker bij het raam in het zonnetje met een kopje koffie of een pot thee.

Ik kan echt genieten en bijkomen van een uurtje ongestoord lezen.’

Welk boek ligt er op dit moment op je nachtkastje?

‘Pachinko van Min Jin Lee, een prach­ tige familiegeschiedenis, gekregen voor mijn verjaardag van mijn vrien­ din. Niet op mijn nachtkastje, maar op de leuning van mijn bank ligt altijd een stapeltje boeken klaar.’

Matthias Rozemond, Melkmeisje, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 288 pagina’s (€ 23,99)

Win dit boek: 1657. De jonge schilder Johannes Vermeer heeft zich danig in de nes­ ten gewerkt met een scabreus doek waarvan half Delft schande spreekt.

Ook zijn eigen katholieke schoon­ familie lijkt het vertrouwen in hem op te zeggen. Hoe krijgt Johannes zijn carrière weer op de rit? Hoe herwint hij liefde en steun van zijn echtge­ note Catharina? Hij moet nu echt een doek maken dat alle critici in een keer de mond snoert.

Helen Fields, D.I. Cal­ lanach 7. Perfecte wraak, Uitgeverij Ambo|Anthos, 408 pagina’s (€ 21,99)

Neem nú een ­abonnement!

Aanmelden kan via boekenkrant.com/abo (of vul

de bon in)

Ja, ik neem een abonnement: Twaalf nummers van de Boekenkrant voor € 48,– naam

m/v

straat postcode

plaats

land e-mail telefoon IBAN nummer betaling

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

BK0323

Vier de 11 t/m 19 maart

Speciale uitgave

Gratis Boekenweekgeschenk

Nu voor maar € 5

Bij € 15 aan Nederlandse boeken

Ontdek het in de boekhandel Boekenweek.nl