GO!Mobility Magazine #5 2019 by Koninklijke RAI Vereniging

JAARGANG 9 – DECEMBER 2019 – NR 5

! O G 5 # Y T I L I B O M ereniging V I A R e in z Maga

THEMA: INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN

ZF TANDWIELCHIRURG • MOTORKRACHT OP MAAT • WIELNAAFMOTOREN • ECALL TESTDAG • EMISSIELOZE VUILNISWAGENS

GO! 2

RAI SOCIETY ‘Techniek is de ruggengraat van de samenleving, betoogde Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, tijdens de ledendag van RAI CarrosserieNL.

PAGINA 18

-------------------THEMA INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN ------------------

ECO-TRENDS Vanaf 2030 moeten alle vuilniswagens volledig uitstootvrij zijn.

PAGINA 20

UITGESPROKEN Geraldine Brouwers, Managing

Director van Mazda Motor Neder-

DIESELTECHNOLOGIE IS EFFICIËNTER DAN BENZINE Diesel staat al lange tijd in een kwaad daglicht. Milieuzones nemen een hoge vlucht en sinds ‘dieselgate’ lijkt de dieseltechnologie een soort palliatief

land, geeft haar mobiliteitsvisie.

bestaan te leiden. Bart Somers van het Zero Emission Lab van de TU Eind-

PAGINA 23

hoven vindt het onterecht dat dieselmotoren naar het verdomhoekje zijn verbannen. ‘Als je de nieuwste generatie dieselmotoren vergelijkt met de

MARKTANALYSE Het aantal elektrische bussen in

laatste benzinemotoren, dan zijn zelfontbranders beter. Er zijn zelfs studies

Nederland is in drie jaar tijd vervier-

die aantonen dat de modernste diesels de lucht schoner maken.’

voudigd. Het aandeel van e-bussen komt daarmee uit op 4,4 procent.

PAGINA 25

GO!FACTOR

Ellen Lastdrager, managing director van TNO Traffic & Transport, is de trotse eigenaar van een Alfa Sud 1,5 TI Quadrifoglio Verde.

PAGINA 27

THE MOTION 2.0 WIELMOTOREN GAME-CHANGER Een jaar geleden stal e-Traction, de Nederlandse specialist op het gebied van elektrische wielaandrijvingen, op de IAA de show met The Motion 2.0. Deze nieuwe generatie wielmotoren maakt een zware aandrijflijn met versnellingsbak, aandrijfas en differentieel overbodig en biedt dus een interessante oplossing voor emissieloos rijden van bussen en vrachtwagens.

COLOFON GO!Mobility is een uitgave van RAI Vereniging, postbus 74800, 1070 DM Amsterdam, telefoon (020) 504 49 49, www.raivereniging.nl.

Productie Markant Media

GO!Mobility verschijnt 5 keer per jaar en is o.a. bestemd voor politici, overheidsinstanties, de media en leden van RAI Vereniging. Verspreiding vindt plaats op basis van controlled circulation.

Redactieraad Cees Boutens, Jeroen van de Braak, Mark van Dansik, Floris Liebrand, Tom van Steijn

Redactie Menno Timmer, hoofdredacteur

Redactieadres GO!Mobility Markant Media César Francklaan 12 1272 EC Huizen E-mail: markantmedia@kpnmail.nl www.markant-media.com Tel. 06-551 35 559 of 035-69 19 061

Dit magazine is gedrukt op duurzaam papier.

GO!Mobility is ook als digitaal magazine te lezen op www.raivereniging.nl

© 2019 RAI Vereniging - alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, in elke vorm, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Medewerkers Sjoerd van der Linden Ontwerp: PWAD Amsterdam Vormgeving: MB voorheen VMTB Fotografie: Ton van Til, Johan Peter van der Stouwe Illustraties: Onno Kortland Druk: W.C. den Ouden ISSN: 2212-8182

DR. STEVEN VAN EIJCK

Mobiliteit als oplossing Begin december keerde ik terug uit India, waar dit keer een interessante vergadering plaats vond van de OICA, de wereldorganisatie van de auto-industrie. Bij aankomst in India kregen we overigens direct een drietal veiligheidstips mee om ongeschonden door het verkeer te bewegen: 1) good brakes, 2) a good horn en 3) good luck!! Het is bijzonder dat ons land binnen de OICA al enkele jaren een speciale positie inneemt. Nederland beschikt immers, anders dan de meeste andere landen, niet over een aanzienlijke auto-industrie, maar is wel voorloper als het gaat om allerlei voertuiginnovaties. Expertise waar andere landen graag hun voordeel mee doen. Tal van zaken passeerden tijdens deze internationale meeting de revue. Zo werd duidelijk dat met name sinds de tweede helft van 2019 sprake is van een krimp in de mondiale autoproductie. Mede veroorzaakt door de handelsoorlog tussen de V.S. en China. Alleen al in China, de grootse autoproducent ter wereld, daalde het productievolume dit jaar met bijna 10 procent van 28 tot zo’n 25 miljoen auto’s. Een vergelijkbaar beeld was in veel andere landen, waaronder de V.S, zichtbaar.

om te zien dat zo’n internationale OICA-meeting in een notendop inzicht verschaft over al die relevante thema’s. Terugblikkend op het voorbije jaar stel ik vast dat de veranderende fiscale weten regelgeving in 2019 een enorme impact heeft gehad op de branche als geheel. Een jaar dat bovendien een extra dimensie kreeg dankzij de lancering van het Deltaplan Mobiliteit door de Mobiliteitsalliantie. Een coalitie waarin RAI Vereniging in mijn persoon het vice-voorzittersschap bekleedt. Het aangaan van dit soort samenwerkingsverbanden zal ook in 2020 en de jaren daarna een factor van belang blijven om een passend antwoord te kunnen blijven geven op de uiteenlopende mobiliteitsuitdagingen. Een goed voorbeeld daarvan is de beoogde intensivering van de samenwerking met BOVAG. Daarnaast is 2020, als opmaat naar nieuwe verkiezingen, hét moment bij uitstek om er voor te zorgen dat het Deltaplan Mobiliteit in het kabinetsbeleid wordt verankerd. Het wordt hoog tijd dat de politiek mobiliteit niet langer gaat zien als veroorzaker van problemen, maar als oplossing. Mobiliteit maakt het tenslotte mogelijk dat mensen veilig, comfortabel en duurzaam van A naar B kunnen reizen. Dat gebeurt binnen afzienbare tijd allemaal elektrisch, dus schoon, stil en zuinig. De branche werkt voortdurend aan passende mobiliteit voor iedereen, opdat een inclusieve samenleving ontstaat. Dat is nadrukkelijk de missie van The New Mobility Foundation, een initiatief waarvan RAI Vereniging een van de ‘founding fathers’ is. De OICA bijeenkomst bood een uitstekend platform om zowel de doelstellingen van de Mobiliteitsalliantie als die van The New Mobility Foundation te presenteren. Het was hoopgevend om te zien dat dit Nederlandse initiatief om mobiliteitsarmoede te bestrijden, breed werd omarmd.

‘Mobiliteit is geen veroorzaker maar oplosser van problemen’

Een onderwerp dat in alle landen de agenda domineert is de klimaatproblematiek, of het nu gaat om de uitstoot van stikstof/NOx, CO2 of andere emissies. Het delen van data, inclusief de daarmee verbonden privacyaspecten, is eveneens een gemeenschappelijk item dat de gemoederen volop bezig houdt. Het is evident dat de vrije beschikbaarheid van voertuigdata een substantiële bijdrage kan leveren aan de verkeersveiligheid. Wat dat betreft is het verheugend om te kunnen melden dat er voor het eerst in de geschiedenis een speciale afgevaardigde van OICA over de wereld gaat reizen om ‘road safety’ centraal te stellen, met name in de Aziatische landen. Wat verder opviel is dat in alle landen discussies gaande zijn over nieuwe vervoersmiddelen en aandrijﬂijnen (het thema van deze editie). Vrijwel overal rijden inmiddels e-bikes, speed pedelecs en elektrische steps. Iets dat nieuwe vraagstukken oproept over de plek op de weg van al die vervoersmiddelen. Is de infra toereikend om al dat (elektrische) vervoer te accommoderen? Het is goed

Ik wens u alvast fijne feestdagen toe en nodig u graag uit voor onze traditionele nieuwjaarsreceptie op 16 januari in Café Amsterdam in het RAI-complex voor een bruisende start van 2020.

Dr. Steven van Eijck Algemeen voorzitter RAI Vereniging

GO! 4

BRANCHE NIEUWS

The Mobility Shift: bron van inspiratie Hoe kunnen auto’s zo geprogrammeerd worden dat ze voetgangers perfect herkennen? Wat kunnen zelflerende systemen betekenen voor de mobiliteitsindustrie en wat zijn de toepassingsgebieden van 5G? Zomaar een greep uit de onderwerpen die centraal stonden tijdens de tweede ‘The Mobility Shift’, die RAI Vereniging op 20 november organiseerde in Theater Gooiland in Hilversum.

Ruim 150 leden en relaties kwamen luisteren naar de ontwikkelingen die de mobiliteitsbranche de komende jaren ingrijpend zullen veranderen. vertelde hij. Vanaf dat moment presteerde

100 procent is, zullen groter zijn dan we nu

naar de ontwikkelingen die de mobiliteits-

machine learning-technologie beter dan de

kunnen overzien, zei hij. ‘In 2024 gebruikt 65

branche de komende jaren ingrijpend zullen

mens. Concrete toepassingen zijn bijvoor-

procent van alle gebruikers in de wereld 5G.

veranderen.

beeld terug te vinden in Siri, de intelligente

Het zorgt voor meer veiligheid op de weg,

Sanne Maasakkers, cybersecurity-expert bij

assistent van Apple en de routeplanning van

autonome treinen, bevordert de doorstroming

Fox-iT, demonstreerde hoe eenvoudig het is

Uber. De technologie draagt bij aan een groei-

en connected ambulances gaan dankzij high

om een slecht beveiligde auto te hacken.

end aantal ongevallendetecties per dag, waar-

definition streaming data meer levens redden.’

Volgens haar zijn, net als gewone crashtests,

door de r esponstijd van bergers korter kan zijn

Sabine Rau-Oberhuber, mede-oprichter van

permanente tests nodig om te voorkomen dat

en files minder aangroeien.

Turntoo, maakte duidelijk dat de huidige

cybercriminelen de besturing van een auto-

De grootste uitdaging voor Leslie Noote-

lineaire manier van consumeren niet meer is

noom rijdend voertuig overnemen.

boom, co-founder en chief product officer van

vol te houden. ‘Businessmodellen zijn nu

Quinten Selhorst, CEO en mede-oprichter

Humanising Autonomy, is om voertuigdetec-

gebaseerd op ‘designed to be outdated’.

van het deelscooterconcept Felyx, legde uit

tiesystemen te ontwikkelen die het gedrag van

Turntoo pleit voor een systeem waarbij de

waarom hun formule in Amsterdam, Rotter-

voetgangers en andere weggebruikers beter

fabrikant eigenaar blijft van de producten.

dam, Den Haag en Brussel zo’n succes is. Felyx

begrijpen en voorspellen. Daarvoor zijn

‘Designed for circularity’ is daarvoor volgens

onderscheidt zich onder andere door nauw

cultuurspecifieke modellen nodig, anders

haar een voorwaarde. ‘Dan wordt CO2-uit-

met gemeenten samen te werken, zei hij.

lukt dat niet, liet hij weten. Het model van

stoot CO2-reductie en wordt afval waardevol.’

‘Omdat wij met geofencing werken, h ebben

Humanising Autonomy kan volgens hem

De boodschap van Armand Paardekooper

die geen overlast door verkeerd g eparkeerde

twee seconden sneller voorspellen dan een

Overman van Mecanoo Architecten, luidde,

scooters.’

bestuurder waar mensen zich heen gaan

kort samengevat: reizen wordt verblijven en

Erik van Breusegem, oprichter en directeur

bewegen en bijvoorbeeld ook hoe alert zij zijn.

alles wat beweegt wordt ook een bestemming.

Technology van PTTRNS.ai, belichtte de

Jelmer Letterie, senior Propositiemanager IoT

Het bedrijf ontwierp onder meer het interieur

voordelen van artificial intelligence. Zelf

bij Vodafone-Ziggo, ging dieper in op de

voor de trein van de toekomst én het station

spreekt hij liever over machine learning en

mogelijkheden die 5G gaat bieden. De effecten

van de toekomst.

deep learning. De omslag vond plaats in 2015,

van 5G, waarvan de betrouwbaarheid bijna

Ruim 150 leden en relaties kwamen luisteren

Mobiliteitsbranche ondertekent Klimaatakkoord ANWB, BOVAG, RAI Vereniging en VNA hebben in bijzijn van de staatssecretarissen Van Veldhoven (IenW) en Snel (Financiën) en voorzitter van het Klimaatberaad Ed Nijpels, het Klimaatakkoord ondertekend. Hiermee onderschrijven de mobiliteitsorgani-

diebudget niet toereikend blijkt te

saties de urgentie van het klimaatprobleem en

zijn. Daarom moet de overheid met

het belang van gezamenlijke inspanningen bij

budgetten kunnen schuiven en

het realiseren van de CO2-reductiedoelstellin-

bedragen uit latere jaren naar voren

gen van het kabinet.

halen. Mocht de subsidiepot eerder

De vier organisaties spreken hun vertrouwen

leeg zijn dan einde looptijd (2024),

uit in het Klimaatakkoord en committeren zich

dan vragen de organisaties om

daarmee aan de uitvoering van de afspraken en

eventuele verruiming van het

maatregelen. Zij merken daarbij wel op dat

beschikbare budget. Verder pleiten

komende periode correcte invulling moet

de organisaties ervoor om het totale

worden gegeven aan een aantal punten van

De ondertekenaars stellen als voorwaarde dat het fiscaal autobeleid wel stabiel

wagenpark sneller te verduurzamen

zorg, met name voorspelbaarheid en stabiliteit

en voorspelbaar moet zijn.

en, naast elektrische auto’s, ook

van overheidsbeleid.

andere schone en zuinige technie-

Zo dient het fiscaal autobeleid stabiel en voor-

hebben om op fiscale aanpassingen te kunnen

ken en het gebruik van biofuels aantrekkelijker

spelbaar te zijn, waarbij de bijtelling op auto’s

anticiperen. Daarnaast moet het op gang

te maken. Verlaging van de BPM is daarbij

alleen tussentijds kan worden aangepast als

komen van de particuliere markt niet worden

essentieel, zeker met de opstap naar een sys-

consument en bedrijfsleven voldoende tijd

gefrustreerd als het jaarlijks beschikbare subsi-

teem van betalen naar gebruik in het verschiet.

Pon start MOVE Mobility Experience Hoe bewegen wij ons in de toekomst door de stad? Wat is een slim fietspad? Hoe gaan we om met deelvervoer? En kunnen auto’s in de toekomst vliegen? Met het onlangs in Amsterdam geopende MOVE Mobility Experience wil Pon bezoekers uitdagen over dit soort vragen na te denken. De eerste mobiliteitsexperience

De taxi reist virtueel door het

personen racen tegen de klok,

MOVE ook de nieuwste en toe-

van Nederland biedt een inter

Amsterdam van 2040. Eerst

niet alleen bergop maar ook door

komstige modellen fietsen en

actieve reis door de geschiedenis

zwevend, vlak boven de weg, dan

bijvoorbeeld slim de kortste route

auto’s te bewonderen, van onder

en de toekomst van mobiliteit.

hoog in de lucht en vervolgens

naar de binnenstad te kiezen.

meer Gazelle, Cervélo, Audi,

MOVE is gevestigd pal naast het

door de karakteristieke grachten

Behalve inkijkjes in de toekomst

Porsche en Bentley. Binnen

Olympisch stadion, vlakbij één

in het centrum van de stad. Op de

van mobiliteit en de verschil-

MOVE bevindt zich ook de

van de drukste verkeersaders van

fietssimulator kunnen twee

lende mobiliteitsdiensten, zijn bij

‘Ride Out’, een plek waar fiets-

Amsterdam. Speciaal ontwik-

liefhebbers van binnen en buiten

kelde interactieve spellen leiden

Amsterdam de innovaties van

jong en oud langs verleden, heden

morgen kunnen zien, tochten

en toekomst. Zo is bij MOVE niet

kunnen ondernemen met

alleen de allereerste elektrische

profwielrenners en workshops

auto ooit (de WitKar), te zien en

kunnen volgen. Vanuit een hub

te besturen, maar ook die van

worden verschillende vormen

vandaag en morgen. Zo kan met

van deelvervoer aangeboden,

vier personen gereden worden in een zelfrijdende, elektrische taxi.

Move Mobiliteit Experience is gevestigd aan het Stadionplein in Amsterdam.

waaronder elektrische fietsen en auto’s.

GO! 6

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN

Peter van der Wal: ‘Het energierendement van The Motion 2.0 direct-drive-systeem loopt op tot 94 procent’

The Motion 2.0 wielmotoren game-changer

e-Traction zet nieuwe maatstaf in elektrische aandrijftechnologie Een jaar geleden stal e-Traction, de Nederlandse specialist op het gebied van elektrische wielaandrijvingen, op de IAA de show met The Motion 2.0. Deze nieuwe generatie wielmotoren maakt een zware aandrijflijn met versnellingsbak, aandrijfas en differentieel overbodig en biedt dus een interessante oplossing voor emissieloos rijden van bussen en vrachtwagens. Peter van der Wal, Chief Technology Officer van e-Traction spreekt

sche bussen boven de 8 ton, overeenkomend met meer dan 90 procent

zelfs van een game-changer. ‘The Motion 2.0 levert verhoogde presta-

van de wereldwijde vraag. Dat is een factor twintig meer dan het

ties als het gaat om aandrijfkoppel, levensduur, kosten en efficiency.

volume in Europa. Bovendien zetten miljoenensteden als Shenzhen,

Het energierendement loopt op tot 94 procent.’

Beijing en Shanghai volop in op elektrisch vervoer. Alleen al in Shengzhen rijden momenteel al zo’n 16.000 elektrische bussen rond.

TheWheel

Het is evident dat dit voor onze nieuwe generatie motoren TheMotion

e-Traction, gevestigd in Apeldoorn, werd in 1981 opgericht en ging de

2.0 een enorme groeipotentie biedt.’

meest energie-efficiënte elektrische aandrijflijn ontwikkelen en in de markt zetten. Dit resulteerde in de introductie van de eerste wielnaaf-

Vergroten slagkracht

motor ‘TheWheel’ genaamd. De integratie van een in het wiel

Omdat de e-mobility markt in China substantieel groter is dan in

geïntegreerde elektromotor biedt enorme voordelen, legt Van der Wal

Europa of de VS en het Apeldoornse bedrijf mogelijkheden zocht om

uit. ‘Dankzij de directe aandrijving gaat namelijk nauwelijks energie

de productie op te schalen en uit te breiden voor andere toepassingen,

verloren. TheWheel is 15 procent efficiënter dan andere elektrische

kwam e-Traction in 2016 onder de vleugels van de Chinese Tanhas

aandrijfsystemen en zelfs ruim 60

Groep. Binnen die groep ressor-

procent efficiënter dan een

teerde e-Traction onder de nieuwe

dieselaandrijving. Bovendien heeft een bus voorzien van deze technologie geen milieubelastende uitstoot en is er meer comfort door de afwezigheid van motorgeluid of trillingen.’

‘Inwheel motoren zijn de aandrijvingen voor de toekomst’

divisie TeT Drive Technology Co Ltd, gevestigd in de provincie Hubei. Sinds dit jaar maakt TeT Drive Technology deel uit van de Evergrande Group, een multinational die voorkomt in de ranglijst van de Fortune Global 500 en de

Chinees potentieel

slagkracht van e-Traction aanzienlijk kan versterken.

Er rijdt volgens hem wereldwijd een groeiende aantal bussen rond met

Ondanks deze ontwikkelingen blijft de R&D, de technische onder-

wielnaafmotoren, waaronder een waterstofbus in Apeldoorn. ‘Stads-

steuning en de productie van de in-wheel elektronica onveranderd

bussen en vrachtwagens zijn op dit moment de meest interessante toe-

onder de volledige verantwoordelijkheid van het e-Traction hoofd-

passing. De Nederlandse overheid wil immers emissieloze stadsdistri-

kantoor in Apeldoorn vallen.

butie. Dit speelt uiteraard niet alleen in Nederland, maar ook in Europa, Noord-Amerika en Azië. Vooralsnog beschouwt e-Traction China als

Plug and play

de afzetmarkt met de meeste potentie. Althans op de kortere termijn.

In 2018 ontwikkelde e-Traction The Motion2.0, een ‘plug and play’

Van der Wal: ‘China vervaardigt op jaarbasis meer dan 100.000 elektri-

elektrische aandrijflijn die de achteras met cardan compleet vervangt,

GO! 8

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN

The Motion2.0 elektrische aandrijﬂijn is ‘plug and play’ en vervangt de achteras met cardan volledig’ volledig kan worden ingebouwd in bestaande vloten (retrofit) en zowel

Afhankelijk van de rijcyclus komt dat in de praktijk neer op een rende-

geschikt is voor 100 procent EV als parallel-hybride voertuigen.

mentsverbetering van ongeveer 20 procent. De berijder heeft dus een

De geavanceerde software werkt o.a naadloos samen met bestaande

grotere actieradius met een acculading. The Motion 2.0 is geschikt voor

ABS- en EBS-systemen, laat Van der Wal weten. ‘Dit resulteert in een

zowel 12- als 18-meterbussen en vrachtwagens.

optimale terugwinning van remenergie. De oplossing onderscheidt zich verder door een elektrisch differentieel en de eenvoudige integratie

Truck pilot

in verschillende voertuigen. Niet onbelangrijk om te vermelden is dat

Naar het oordeel van Van der Wal is efficiency dé sleutel naar de laagste

The Motion 2.0 is voorzien van interne diagnosesystemen die voldoen

Total Cost of Ownership (TCO). En aangezien elektrische inwheel

aan de standaarden en regelgeving van de auto-industrie.’

motoren het hoogste rendement opleveren zijn dit volgens hem de aandrijvingen voor de toekomst. ‘De focus ligt tot nu toe op het elektri-

Hoog energierendement

ficeren van busvloten. De volgende stap is om ook trucks met ons sys-

Hij noemt het direct-drive-systeem een aanzienlijke verbetering

teem uit te rusten. In Zweden rijden al vrachtwagens met The Motion

vergeleken met de bestaande aandrijftechnologie. ‘Met 80 procent

2.0 in het ELways Truck-project. Het gaat daar met name om het testen

minder bewegende delen en een vereenvoudigde aandrijflijn kan het

van infra die rijdend laden mogelijk moet maken via een sleuf in de

energierendement oplopen tot 94 procent.’

weg. De verwachtingen zijn hooggespannen.’

Inzet diesel is nodig om de klimaatdoelen te kunnen halen

Dr. Bart Somers: ‘Dieseltechnologie is efﬁciënter dan benzine’ Diesel staat al lange tijd in een kwaad daglicht. Milieuzones nemen een hoge vlucht en sinds ‘dieselgate’ lijkt de dieseltechnologie een soort palliatief bestaan te leiden. Bart Somers van het Zero Emission Lab van de TU Eindhoven vindt het onterecht dat dieselmotoren naar het verdomhoekje zijn verbannen. ‘Als je de nieuwste generatie dieselmotoren vergelijkt met de laatste benzinemotoren, dan zijn zelfontbranders beter. Er zijn zelfs studies die aantonen dat de modernste diesels de lucht schoner maken.’ Somers is als dieselexpert verbonden aan het Zero Emission Lab van de TUe. Dit lab is een soort meta-instituut waarin de Provincie Noord-Brabant, DAF, TNO, Shell en de TU/e samen optrekken om duurzaam transport te ontwikkelen. Met name gericht op Heavy-Duty, maar ook scheepvaart past daar in. ‘Ons doel is om de ervaring op het gebied van ultra-schone en zeer efficënte verbrandingsconcepten, die vaak samen met de verschillende partners is opgebouwd, naar een

‘Moderne diesels maken de lucht schoner’ hoger niveau te tillen en te komen tot duurzame oplossingen. De mogelijke brandstoffen die hiervoor nodig zijn, zoals advanced bio-fuels en op iets langere termijn zogenaamde solar-fuels (of e-fuels), vormen een integraal onderdeel van deze visie.’

Lucht zuiveren De overheid speelt in die beeldvorming rondom diesels ongetwijfeld een belangrijke rol door deze technologie stelselmatig als vervuilend te bestempelen en ‘vervuilende diesels’ zwaarder te willen belasten. Met als resultaat dat consumenten en zakelijke rijders diesels massaal links laten liggen. Maar hoe vervuilend zijn diesels volgens Somers in werkelijkheid? Wat zijn de feiten? ‘Als je de moderne Euro 6-diesels bekijkt, dan voldoen die allemaal aan

Bart Somers: ‘Vanwege de hoge brandstofefficiency is diesel een betere keuze om de

de strengste eisen en liggen ze aantoonbaar onder de zogeheten nieuwe

CO2-uitstoot te verminderen’

wetgeving die uitgaat van Real Driving Emission (RDE) condities.’ Hij verwijst naar een Brits onderzoek door Emission Analytics waaruit

‘Zeker wanneer je die auto’s laat rijden op dagen met veel fijnstof-

blijkt dat diesel vaak meer fijnstof uit de lucht haalt dan toevoegt.

deeltjes, dan zuigt de motor die op en filtert de lucht schoon.’

GO! 10

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN Minder NOx-uitstoot Ook de NOx-problematiek, onderdeel van de stikstofdiscussie die op dit moment in ons land in volle hevigheid is losgebarsten, is naar het oordeel van Somers ‘onder alle omstandigheden’ onder controle. ‘Laatst las ik een artikel van Cambustion waarin ze een moderne diesel vergeleken met een hybride benzinemotor gedurende een rit door Londen. De diesel had minder NOx-uitstoot dan de benzinevariant (beide Euro 6). Of dit geldt voor alle fabrikanten in vergelijking met alle (hybride) benzinemotoren is moeilijk te zeggen. Ik verwacht niet dat ze qua prestaties veel van elkaar zullen verschillen. Feit is in ieder geval wel dat als de uitlaatgasemissies geen issue meer zijn, dan is diesel. of beter gezegd de zelfontbrandingsmotor vanwege de hogere brandstofefficiëntie, een betere keuze om de CO2-uitstoot te verminderen. Overigens stoten elektrische auto’s lokaal natuurlijk geen NOx-en uit. Dat gebeurt immers allemaal daar waar de elektriciteit wordt gegenereerd. Dus dragen ze ook gewoon bij aan de stikstofdiscussie.’

Carbon-budget Een van de uitspraken van Somers luidt dat ‘diesel echt nodig is om de klimaatdoelen te halen.’ Een stelling die ongeveer diametraal staat op het beleid van de Nederlandse overheid (en dat van de ons omringende landen). De vraag die dan rijst is: is die beeldvorming nog te keren? Daar ligt naar zijn zeggen nog een flinke uitdaging. De meeste klimaatdoelen gaan immers over de CO2-uitstoot. ‘Het beleid is er op gericht om personenauto’s zo snel mogelijk te elektrificeren. Gezien de huidige ontwikkelingen gaat dat nog behoorlijk lang duren (2 miljoen e-cars in 2030). Tot het zo ver is moeten we voorkomen dat ons zogenaamde ‘Carbon-budget’ is opgebruikt.’ Dieselmotoren zijn efficiënter dan

‘Diesel heeft minder NOx-uitstoot dan de benzinevariant’

benzinemotoren en hebben dus een lagere CO2-uitstoot, vervolgt de TU/e onderzoeker. ‘En dus is diesel een betere optie. Sterker nog, Nederland zou sterk moeten inzetten op het ontwikkelen van advanced bio-fuels en e-fuels, waardoor de CO2-uitstoot drastisch en tot bijna nul kan worden verminderd. Vooral omdat met de huidige elektriciteitsmix de CO2-winst - elektrisch versus fossiel - nu al beslist geen 100 procent is. Met andere woorden:

als de lokale emissies onder controle zijn (dat lijkt nu het geval te zijn),

elektrisch rijden geeft ook emissies (CO2 en lokaal deeltjes). Daarbij

de brandstofefficiency verder verbetert (daar doet het lab onderzoek

komt dat de productie van batterijen veel energie kost en met name

naar) en er brandstoffen op de markt komen met een lage CO2-foot-

plaats vindt in landen met een ongunstige elektriciteitsmix, zoals

print (niet fossiel maar bio- of e-fuels), er eigenlijk geen reden is om

China. Daar is namelijk sprake van een hoge CO2-uitstoot per kilo-

deze techniek niet te gebruiken. ‘Integendeel, die techniek is robuust en

Wattuur elektriciteit door de vele kolencentrales. ’

bekend en er ligt een heel goede infrastructuur, waardoor er geen grote investeringen nodig zijn. Wat interessant zou zijn is om de moderne

Diesel-hybridetechniek

diesels in een hybride concept te integreren. Om de een of andere reden

Somers ziet vooralsnog geen enkele reden fossiele brandstoftechniek

zijn hybride modellen nu vaak in combinatie met benzinemotoren.

uit te faseren of die niet langer door te ontwikkelen. Hij laat weten dat

Daar is naar mijn mening zeker nog winst te behalen.’

‘Met de integratie van een moderne diesel in een hybrideconcept valt nog extra winst te behalen.’

CO2-neutrale brandstof

Hij vindt de eenzijdige nadruk op elektrische aandrijvingen

De vraag of er überhaupt nog toekomst is voor de brandstofmotoren in

onverstandig. Verschillende vervoersmodaliteiten laten zich namelijk

het algemeen en die van de dieselmotor in het bijzonder, beantwoordt

per definitie moeilijk elektrificeren. ‘Denk aan zwaar transport en

Somers met grote stelligheid positief. ‘Al is het natuurlijk evident dat

scheepvaart. In mijn optiek is het überhaupt niet nodig om die te

we op de zeer lange termijn moeten stoppen met het gebruik van

elektrificeren. Als brandstoffen op de lange termijn CO2-neutraal

fossiele bronnen. De enige reden dat de CO2 toeneemt, is door de ver-

worden en de verbrandingsconcepten ultra-schoon en efficiënt zijn,

branding van die berg koolstofatomen die sinds miljoenen jaren uit de

iets waar het Zero-Emission lab hard aan werkt, dan vervalt die

atmosfeer zijn onttrokken en in de aarde zijn opgeslagen in de vorm

noodzaak en ligt er zeker nog een gezonde toekomst voor fossiele

van olie, steenkool, bruinkool en gas en die nu in een ongekend snel

aandrijftechniek.’

tempo weer in de atmosfeer komen.’

GO! 12

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN Rendement versnellingssystemen 98 procent

Shimano Benelux biedt e-bike aandrijving op maat Als het om aandrijvingen gaat is spierkracht waarschijnlijk de meest natuurlijke, efficiënte en CO2arme manier om energie om te zetten in beweging. Vandaar dat fietsfabrikanten en hun toeleveranciers er alles aan gelegen is om systemen te ontwikkelen die per trapbeweging het meeste rendement opleveren. Op dit moment ligt het rendement van een versnellingsysteem volgens Shimano Benelux inmiddels op 98 procent. De focus van de onderneming ligt op e-bikes, waarvoor een viertal motoren is ontwikkeld die de consument op afstand via de mobiele telefoon kan personaliseren en configureren. Shimano Benelux in Nunspeet is een volle

Groei fysieke fietsenzaken

E-bike versnellingsnaaf

dochter van het Japanse hoofdkantoor en richt

Hazenberg constateert dat de rek in de online

Vanuit die filosofie heeft Shimano vorig jaar

zich als verkooporganisatie op de sales, service

fietsverkopen er een beetje uit is en dat het

een 5-versnellingsnaaf geïntroduceerd die als

en marketing. Het concern ressorteert binnen

aantal fysieke fietsenwinkels weer toeneemt.

allereerste product speciaal voor de e-bike met

Nederland op haar beurt weer onder Shimano

‘Nederland telt momenteel ruim 3.100 fiet-

middenmotor is ontwikkeld. Hazenberg legt

Europe dat in Eindhoven is gevestigd, vertelt

senzaken die gezamenlijk goed zijn voor een

uit dat Shimano tot die tijd gebruik maakte

Erik Hazenberg, Teamleider van de Service

omzet van ongeveer 1,6 miljard euro. Als

van een ‘standaard’ 7- of 8-versnellingsnaaf

Afdeling en Technisch Trainer van Shimano

vooraanstaande onderdelenfabrikant – op

die in combinatie met een middenmotor werd

Benelux. De vestiging in Nunspeet biedt

iedere fiets bevindt zich wel een component

toegepast. ‘Dat schakelde naar onze maatsta-

ondersteuning aan zowel dealers als fiets-

van Shimano – willen we onze positie uiter-

ven niet optimaal, mede vanwege de grote

fabrikanten (OEM’s). Shimano beschikt hier-

aard verstevigen. Nederland geldt daarbij als

overbrengingskracht die de motor op het hele

voor over een eigen opleidingscentrum voor

het topje van de ijsberg. Het zwaartepunt in

systeem uitoefende. Met de Shimano Inter 5 E

het geven van technische- en commerciële

de bedrijfsvoering van Shimano ligt de

die wel goed onder druk presteert werd dat

trainingen.

komende jaren mondiaal op de e-bike, waar-

opgelost met als resultaat een verfijnder,

van het potentieel enorm is.’

soepeler en vloeiender overbrenging.’

Motorkracht op maat Omdat gebruikers van e-bikes qua leeftijd uiteenlopen van schoolgaande kinderen tot ouderen boven de 75 jaar, heeft Shimano besloten bij de motorisering en de configuratie van de trapondersteuning een doelgroepbenadering toe te passen. Sinds 2015 levert het concern onder de naam Shimano STEPS vier verschillende aandrijvingen met een eigen op de gebruikersgroep toegespitste karakteristiek. Binnen het segment City Trekking kan de consument kiezen uit de E5000 of de E6100. Hazenberg: ‘De E5000 is vooral bedoeld voor gebruik in de stad, denk aan scholieren, en

De E6100 e-bike-aandrijfunit die motorkracht op maat levert

beschikt over een grotere actieradius dankzij

Erik Hazenberg: â&#x20AC;&#x2DC;Het motormanagementsysteem van de vier e-bikemotoren is op afstand per app te personaliserenâ&#x20AC;&#x2122;

GO! 14

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN van het schakelen. Om de schakeldynamiek te vergroten levert Shimano de HYPERGLIDE of de HYPERGLIDE+, waarbij de geometrie van de tandwielen en de ketting zodanig is ontworpen dat het schakelproces

‘Motorvermogen en maximale snelheid zijn naar wens aan te passen’ stiller en een factor twee sneller geschiedt dan bij een conventioneel systeem. Veel professionele raceteams gebruiken dit en wij laten profrenners dit soort innovaties, voordat ze officieel op de markt komen, eerst uitgebreid testen.’

Digital Integrated Intelligence Een trend die hier op aansluit is de opmars van elektrisch schakelen, met name in de segmenten racefiets en mountainbike. Shimano biedt dergelijke systemen aan onder de noemer Digital Integrated Intelligence (Di2). Het bestaat uit een klein motortje dat is verwerkt in zowel de voor- als achterderailleur dat er met een druk op de knop aan het stuur voor zorgt dat het schakelen in enkele honderdsten van seconden feilloos gebeurt. De vraag waar voor Shimano bij het elektrificeren van de mobiliteitsmarkt de uitdagingen

‘Het schakelproces geschiedt met de HYPERGLIDE+ een factor 2 sneller’

liggen is voor Hazenberg eenduidig te beantwoorden. ‘Alle pijlen zijn er op gericht om

een lagere trapondersteuning. Bij de E6100

vier krachtbronnen is met behulp van een app

wereldwijd een van de belangrijkste leveran-

kan de berijder zelf het vermogen naar wens

op de mobiele telefoon op afstand via blue-

ciers voor e-bikesystemen te worden. Daar

aanpassen, evenals de maximaal ingestelde

tooth te personaliseren.

liggen de kansen. De e-bike heeft de fiets-

snelheid (25 km/u). Motorkracht op maat dus.

branche nieuw leven in geblazen en wellicht

Deze motoren zijn geschikt voor alle schakel-

Supersnel schakelen

wel gered. Nederland is in marktaandeel

systemen.’

De vraag is natuurlijk op welk gebied er in de

Europees koploper. Als het om verkoo-

Binnen het E-MTB-segment bestaat het aan-

wedloop om maximale efficiëntie en rende-

volumes gaat ligt er echter een gigantisch

bod uit de E7000 en de E8000. In beide geval-

ment nog vooruitgang valt te boeken. Vol-

potentieel in Frankrijk, Duitsland en

len gaat het hierbij om behoorlijk krachtige

gens Hazenberg zijn derailleur en versnel-

Scandinavië. Nederland verkoopt weliswaar

motoren met een eigen ondersteuningskarak-

lingsnaaf met een rendement van circa 98

1 miljoen fietsen per jaar, maar een land als

teristiek die bedoeld zijn voor derailleursyste-

procent wel zo’n beetje uitontwikkeld. ‘Er

Duitsland in een jaar tijd 1 miljoen e-bikes.’

men. Het motormanagementsysteem van de

valt nog wel winst te behalen in de snelheid

ZF: Van tandwielen naar hightech sensoriek

Tandwielchirurg ambieert koppositie in e-mobility en autonoom rijden ZF is vooral bekend als fabrikant van allerlei soorten transmissies. Het Duitse concern, waarvan het hoofdkantoor in Friedrichshafen zetelt, is inmiddels op een breed front in de mobiliteitswereld actief en is wereldwijd de op één na grootste toeleverancier aan de automotive industrie. Er is geen enkele autofabrikant die niet ergens een onderdeel van ZF gebruikt, zegt Sander Peeters, directeur van ZF Services Nederland en België. De onderneming zet zwaar in op

soort tandwielchirurg in een digi-

ZF met haar technologieën naar

Breed speelveld

e-mobility en autonoom rijden en

tale witte jas’, verduidelijkt Pee-

Vision Zero: een wereld van

Illustratief voor de omvang van

investeert hierin momenteel 12

ters. ‘Alleen is het productiepro-

mobiliteit zonder ongevallen en

het speelveld waarop ZF acteert is

miljard euro in een periode van 5

gramma sterk verbreed en streeft

emissies.’

het aantal verschillende divisies.

jaar. ‘Wij elektrificeren inmiddels alles: van personen- en bedrijfswagens, bussen, tractoren, heftrucks, caravans, fietsen, e-steps tot en met schepen en overige industriële aandrijvingen.’

Vision Zero ZF staat voor Zahnradfabrik Friedrichshafen. Saillant detail is dat Ferdinand Graf von Zeppelin in 1915 de grondlegger was van de onderneming. De luchtvaartpionier had namelijk geavanceerde en betrouwbare aandrijvingen nodig voor zijn legendarische vliegende hotels. Inmiddels is ZF geëvolueerd tot een mondiaal toonaangevend technologieconcern dat als een complete systeemleverancier producten levert ten behoeve van de auto-industrie, logistiek en andere industriële vervoermiddelen of toepassingen. ‘Eigenlijk

Sander Peeters: ‘ZF start in 2022 onder de naam Next Generation Mobility met de serieproductie van compacte elektrische aandrijvingen voor alle

kun je ons beschouwen als een

voertuigsegmenten’

GO! 16

INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN Die lopen uiteen van Aandrijftechnologie voor Personenwagen, voor Bedrijfswagens, Voertuigchassis, Industriële Technologie, After-

‘ZF Vision Zero’: mobiliteit zonder ongevallen en emissies. market, Elektronics en ADAS, Passieve- en Actieve Veiligheidssystemen en e-Mobility. Het concern telt op dit moment 124 productielocaties verdeeld over 40 landen en behaalde met 149.000 medewerkers in 2018 een omzet van ruim 40 miljard euro. De tijd dat het productenprogramma zich beperkte tot uitsluitend de ‘hardware’ om een voertuig voort te kunnen bewegen heeft ZF volgens Peeters al lang achter zich gelaten. ‘Alle systemen die wij leveren, of het nu gaat om stuur/remsystemen, chassis, elektrische aandrijflijnen, assen(asdelen), ophangingen, schokbrekers of actieve/passieve veiligheidssystemen, zijn nu al of worden binnenkort verbonden met de CAN bus van het voertuig. De auto van de toekomst maakt immers onderdeel uit van het Internet Of Things. Die gaat straks communiceren met de verwarming en de koelkast thuis en kan op weg naar huis bij wijze van spreken al een signaal afgeven om de woning op te warmen en het bier alvast koud te zetten.’

See - Think - Act Centraal in de filosofie van ZF om autonoom, elektrisch en emissieloos rijden mogelijk te maken en op te treden als een partij die maximaal bijdraagt aan het ontzorgen van de mobiliteitsbehoefte, staan de begrippen See,

‘Onbemande taxi’s, dat is de toekomst’

Think en Act. See heeft, legt Peeters uit, betrekking om het

diverse afstanden onder allerlei omstandig-

supercomputer ontwikkeld. Die is bovendien

waarnemingsvermogen van voertuigen. ZF

heden objecten te kunnen signaleren. ‘Met

dubbel of zelfs drievoudig ‘redundant’ en

ontwikkelt sensoren, radarsystemen, sonar en

Think wordt het systeem bedoeld om al die

voorzien van een uiterst betrouwbaar back-up

lidar, dat laatste staat voor Light Detection

binnenkomende data supersnel in nanosecon-

systeem. Bij Act gaat het om de daadwerke-

And Range, die een auto ogen en oren geven

den te kunnen verwerken en te analyseren.

lijke hardware die nodig is om een voertuig

om in een omtrek van 360 graden en op

Hiervoor is samen met Intel de ZF Pro-AI

intelligent aan te drijven, te sturen, actief te

17 veren, te remmen én tegelijkertijd te beschermen.’

Zelfdenkende airbag Het is de strategie van ZF die volledig aansluit op Vision Zero om te komen tot nul emissie en nul ongevallen. De directeur van ZF Services Nederland wijst er op dat het concern zelfs al een zelfdenkende airbag heeft ontwikkeld die al opblaast voordat het niet meer te vermijden ongeval zich heeft voorgedaan. Het is volgens hem evident dat de elektrificering van de mobiliteit onvermijdelijk is. ‘Dat laat onverlet dat, tot het zover is, met de nieuwe generatie automatische

De radarsystemen, lidar-technologie en sensoren van ZF geven de auto van de toekomst ogen en oren

transmissies van ZF op dit moment ook nog veel brandstofbesparing

sche auto worden gehangen aangezien die

onderneming 2getthere B.V., waarin ZF een

valt te behalen oplopend van 4 tot

vaak qua trekkracht en actieradius tekortkomt.

belang heeft van 60 procent. Dit zelfrijdende

8 procent. De efficiency en snel-

De aandrijving geschiedt door 2 compacte

vervoerssysteem is actief op onder andere het

heid van schakelen is met handma-

elektromotoren die worden aangestuurd via

Rivium Businesspark in Capelle aan den IJssel,

tig schakelen niet te evenaren.

een elektrische module die de trekkracht, de

de luchthavens in Brussel, de VS en Dubai. In

Maar ook onze elektrische stuurbe-

balans en de stabiliteit regelt en de rijeigen-

totaal rijden er in de wereld al enkele honder-

krachtiging bespaart circa 4 procent

schappen van de caravan voortdurend contro-

den van deze voertuigen rond. Met een bewe-

brandstof en reduceert dus schade-

leert en bijstelt. De accu’s zijn in de bodem

zen operationele betrouwbaarheid van 99,7

lijke emissies waaronder stikstof’.

weggewerkt en dragen op die manier een

procent, zegt Peeters. ‘2getthere levert niet

Elektrische aandrijflijnen gaan ech-

steentje bij aan de stabiliteit van de caravan.

alleen het voertuig maar het complete systeem:

ter de norm worden. ZF heeft hier-

Om de accu’s zoveel mogelijk autonoom op te

de laadinfra, de volledige projectbegeleiding,

voor Divisie e-Mobility opgetuigd

kunnen laden zijn bovenop de caravan zonne-

het onderhoud, de nodige opleidingen, de

die beschikt over 24 productie- en

panelen geplaatst. Een ander voordeel is dat de

service, de updates en de bewaking. Voor ons is

ontwikkelingscentra in de wereld.

caravan geen aparte mover meer nodig heeft.

het de opmaat om al die complexe technolo-

Preluderend op een emissieloze

Peeters: ‘Een vergelijkbare technologie is

gieën in deze voertuigen te testen.’

mobiliteitswereld gaat ZF onder de

eveneens beschikbaar voor landbouwtracto-

De volgende stap is om hiermee taxi’s in ste-

noemer ‘Next Generation

ren, grote trailers en getrokken werktuigen

den te gaan vervangen, voorspelt hij. Op die

Mobility’ vanaf 2022 compacte

onder de naam ZF eTrac.’

manier ontstaan autoloze wijken. ‘Onbemande taxi’s, dat is de toekomst. Ik reken op een

elektrische aandrijflijnen in serieproductie starten. Die aandrijflij-

2getthere

verdubbeling van het aantal autonome people

nen komen beschikbaar voor alle

De strategie See, Think, Act is in de dagelijkse

movers binnen enkele jaren.’ De ambitie van

voertuigsegmenten tot en met de

praktijk goed zichtbaar in e.GO MOOVE

ZF voor de komende jaren vat hij als volgt

allerzwaarste toepassingen, eventueel in

GmbH, een joint-venture tussen ZF en e.GO

samen: ‘Onze focus ligt op elektrische aan-

hybride vorm.

Mobile AG. Dit concept, dat bestaat uit auto-

drijfsystemen, connectiviteit en autonoom rij-

noom rijdende e.GO people movers, staat

den en wij willen koploper zijn op al die gebie-

Elektrisch aangedreven caravan

symbool voor intelligent transport in binnen-

den. Om dat de realiseren beschikt ZF als geen

Een geheel ander opmerkelijk novum betreft

steden of specifieke terreinen.

ander over de juiste filosofie, de juiste produc-

de elektrische aandrijving voor caravans die ZF

Het is min of meer vergelijkbaar met het auto-

ten, de juiste middelen en al meer dan 104 jaar

heeft ontwikkeld. Deze kan achter een elektri-

nome vervoersproject van de Nederlandse

de juiste ervaring.’

GO! 18

RAI SOCIETY

Public Affairs Commissie laadt zich op Medio september was de Public Affairs Commis-

tarieven voor EV’s jaarlijks kan bijstellen afhanke-

ken, waardoor de autobranche in onzekerheid

sie van RAI Vereniging te gast bij Elaad.NL. De

lijk van de verkochte aantallen. ‘Importeurs kun-

wordt gestort. Tijdens een recente vergadering

belangrijkste onderwerpen op de agenda waren

nen immers niet zomaar even auto’s annuleren of

van het Algemeen Bestuur wees Ed Nijpels,

Prinsjesdag en het al dan niet onderteken van het

bijbestellen. Ze hebben minimaal een jaar de tijd

voorzitter van de Borgingscommissie Energieak-

Klimaatakkoord. Uiteraard stond ook een

koord, op de mogelijkheid om kant-

presentatie door de specialisten van

tekeningen te plaatsen bij onderde-

ElaadNL op het programma.

len van het Klimaatakkoord. Het for-

Ondertekening van het Klimaatakkoord

mele gedeelte werd afgerond met

bleek

een

een bezoek aan het laboratorium

betrekkelijke ‘no-brainer’, zegt Miranda

voor

PA-commissie

van ElaadN. Compatibiliteit van au-

Maasman, Public Affairs adviseur bij RAI

to’s en laadpalen in combinatie met

Vereniging. ‘Niet tekenen betekent im-

het gebruik van verschillende betaal-

mers feitelijk de mobiliteitstafel verlaten.

passen zou volgen de specialisten

Dat zou ons van verdere gesprekken uit-

van ElaadNL geen problemen ople-

sluiten en dat is onwenselijk.’

veren. Een laadtegoed ter beschik-

RAI Vereniging is vooral terughoudend bij onder-

nodig om zich aan te passen aan de eventuele

king stellen om particulieren over te halen elek-

tekening vanwege het zogeheten ‘hand-aan-de-

nieuwe regels. Hetzelfde geldt trouwens voor

trisch te gaan rijden zou dan ook in de dagelijkse

kraan’-principe, waarbij de overheid de belasting-

consumenten. Verder is Autobrief II opengebro-

praktijk prima uitvoerbaar zijn.

‘Techniek ruggengraat van de samenleving’ Inspireren, prikkelen en bijpraten. Dat waren de belangrijkste uitgangspunten

leidingen.’ Die ontwikkeling is hem een doorn in het oog. ‘Wees zuinig op de

tijdens de ledendag van RAI CarrosserieNL afgelopen oktober. Ruim 80 le-

enige nog bestaande carrosseriebouw opleiding in Zwolle’, was zijn devies.

den kwamen naar De Landgoederij in Bunnik om te luiste-

‘Pas goed op je zaak’ door in gesprek te blijven met Deltion Zwolle

ren naar Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Ne-

en samen met regionale bedrijven en vmbo’s te zorgen voor vol-

derland en aanjager van het Nationaal Techniekpact 2020,

doende nieuwe instroom.’ In de installatietechniek die Terpstra verte-

Scheidsrechter Bas Nijhuis en Henriëtte West-

genwoordigt, is er nu op een huidig medewerkersbestand van

land, mede-eigenaar van Westland Kaas.

150.000 een tekort van 20.000 dat de komende jaren gaat oplopen

Terpstra gaf zijn visie op wat er

naar 40.000. Dit heeft aan-

moet gebeuren om het tekort

zienlijke

aan technisch personeel terug

waarschuwde hij. ‘Techniek

te dringen, het techniekonder-

is namelijk essentieel voor

wijs te verbeteren en meer

alle grote maatschappelijke

jongeren voor techniek te inte-

thema’s!’

resseren.

Terpstra zei te verwachten

De tragiek waarmee de tech

dat er in 2025 een soort

nische vmbo’s kampen gaat vol-

hybride docenten zullen

gens hem de komende jaren

ontstaan die een aantal da-

ook

gen voor de klas staan en

mbo’s. ‘Er zijn nagenoeg geen

een aantal dagen in een

doorlopende leerlijnen vanuit

bedrijf werken. Op de

doorwerken

naar

het vmbo naar het mbo waar-

consequenties,

vraag ‘hoe krijgen we wel

door de aansluiting tussen vmbo en mbo niet goed is geborgd. Daarnaast

een grotere instroom in de techniek?’, zei ook hij geen sluitend antwoord te

kunnen ROC besturen van ene op andere moment stoppen met mbo-op-

hebben. ‘Als dat wel zo zou zijn, zat ik nu op een subtropisch eiland.’

Branche werkt aan optimalisatie eCall Eind oktober is in de landelijke 112-centrale in Driebergen voor de derde

fabrikant zelf terecht komt en vervolgens wordt doorgezet naar de regiona-

maal de werking van eCall nagegaan. Een tiental auto-importeurs en leve-

le meldkamer in het gebied waar het voertuig zich bevindt. ‘Deze dag had

ranciers van eCall-systemen werkten hieraan mee om dit systeem te opti-

uitsluitend betrekking op het pan-Europese systeem.’

maliseren. Namens RAI Vereniging was Leo Bingen, verantwoordelijk

De focus lag volgens hem primair op het terugbellen door de 112-centrale

voor connectiviteit, slimme mobiliteit en data aanwezig. Hij stelt vast dat

naar het desbetreffende voertuig. ‘Terugbellen was mogelijk naar alle deel-

eCall-oproepen naar 112 goed bij de cen-

nemende productievoertuigen en naar het

trale binnenkomen. Wel lijkt de terugbe-

merendeel van de eCall-systemen’, oordeelt

loptie door de 112-centrale naar het

Wim Vroegindeweij, Tactisch Proces

voertuig voor verbetering vatbaar.

Manager bij 112. ‘De test heeft nog een aantal

eCall staat voor Emergency Call. Dit vei-

verbeterpunten opgeleverd voor het nieuwe

ligheidssysteem in auto’s neemt na een

eCall-systeem, met name om terugbellen naar

ongeval automatisch contact op met de

alle Europese en niet-Europese internationale

112-centrale in het land waar het voer-

nummers in eCall-systemen mogelijk te ma-

tuig is en geeft daarbij onder meer de

ken. Het is de bedoeling dat er volgend jaar

exacte locatie op basis van GPS van het

een geheel nieuw eCall-platform komt waar-

voertuig door. De EU-wetgeving ver-

bij deze beperking in het eCall platform is

plichtte autofabrikanten om de appara-

opgelost.’ Verder is gebleken dat de consu-

tuur vanaf 1 april 2018 standaard in te

ment bij aankoop en aflevering van een auto

bouwen in nieuwe voertuigen, ook als ze zelf al een eigen noodoproep-

nog onvoldoende wordt geïnformeerd over de aanwezigheid en mogelijk-

dienst bieden. Indien dit het geval is kan de consument bij de aflevering van

heden van eCall in de auto. Bingen: ‘Dit zorgt onder andere vaak nog voor

de auto kiezen tussen twee systemen, dat van het merk zelf of het pan-

relatief veel handmatige activatie van het eCall systeem meldingen doordat

Europese 112-systeem. Het verschil is, vertelt Bingen, dat een noodoproep

bestuurders per ongeluk de eCall functie in het voertuig activeren’. Daar ligt

via het merkgebonden systeem eerst bij een callcenter gelieerd aan de

nog een taak voor de merkorganisaties.’

Tien jaar Automotive Campus Op 5 oktober vierde de Automotive Campus

den genomen wat deze opleidingen allemaal te

nier haalbaar zijn, zonder de maatschappij stil te

het 10-jarig jubileum. Een dag die precies samen-

bieden hebben. Uiteraard ontbraken presenta-

zetten. Als gastspreker bracht oud-coureur Jan

viel met de 250ste verjaardag van de auto. Tege-

ties over de toekomst van mobiliteit, waterstof,

Lammers verleden, heden en toekomst op

lijkertijd werd in Helmond een mijlpaal bereikt,

elektrisch rijden, de (door)ontwikkeling van ver-

een inspirerende wijze bij elkaar, terwijl onder-

namelijk 100 jaar autoproductie. Voor de Auto-

brandingsmotoren en autonoom

motive Campus reden om deze gebeurtenissen

rijden niet. Dit allemaal met een

feestelijk te markeren tijdens het Dutch Auto-

vette knipoog naar het verleden,

motive Festival (4 t/m 6 oktober). Ook RAI Au-

want zonder verleden geen toe-

tomotiveNL, de clusterorganisatie van de Ne-

komst.

derlandse automotive industry en een van de

Ter afsluiting van de jubileumactivi-

secties binnen RAI Vereniging, speelde een facili-

teiten organiseerde de Automotive

terende rol bij dit event. Tijdens het festival was

Campus samen met TNO op 3

er een groot paviljoen met bijzondere klassiekers

december bovendien het mobili

ingericht en waren er presentaties van onder an-

teitsdebat debat ‘Realistische routes

dere DAF Club Nederland. Het geheel werd

naar Parijs’. Prominente gasten uit

omlijst met optredens en entertainment. Tevens

de politiek, wetenschap en de mobiliteitssector

zoeker, schrijver en presentator Jan Wouters

stonden de deuren bij Fontys Automotive en het

discussieerden met elkaar over de wijze waarop

al vast vooruit blikte over de uitdagingen rondom

Summa College open, zodat een kijkje kon wor-

de akkoorden van Parijs op een realistische ma-

het personenvervoer.

GO! 20

eco-trends

Forse CO2-besparing met Volvo LNG-trucks In het kader van het ‘Steekproefcontroleprogramma voor vrachtwagens en bussen’ heeft TNO onlangs voor het Ministerie van IenW praktijkemissietesten uitgevoerd waaraan verschillende langeafstandstrucks met Euro 6-dieselmotor en alternatieven, zoals de nieuwste Volvo FH LNG, deelnamen.

klanten vertellen, zegt Jan Schouten, Manager Product bij Volvo Trucks Nederland. ‘De Volvo LNG-trucks voldoen niet alleen aan de hoge eisen op het gebied van prestaties, brandstofverbruik en actieradius, maar bie-

Doel van de testen was om het niveau van de

den tevens een alterna-

uitstoot van schadelijke stoffen en de uitstoot

tief met een lagere uit-

van broeikasgassen vast te stellen. Met als

stoot aan

belangrijkste uitkomst dat de Volvo LNG-

broeikasgassen, zoals

truck een CO2-reductie van 23 procent bij de

het TNO-onderzoek

inzet op de snelweg opleverde vergeleken met

aantoont. Deze combi-

dieselaangedreven trucks die hetzelfde traject

natie hebben onze klanten nodig voor regio-

zijn beschikbaar met 420 of 460 pk voor

aflegden.

naal en internationaal transport.’

zwaar regionaal en internationaal transport:

Dat onze LNG-oplossing goed presteert op

Volvo introduceerde de Volvo FH LNG en de

een segment waarvoor elektrisch rijden voor-

langeafstandsroutes bevestigt wat wij onze

Volvo FM LNG trucks eind 2017. De trucks

lopig nog geen haalbare optie lijkt.

Uit de TNO-praktijktest bleken Volvo LNG-trucks tot 23 procent minder CO2 uit te stoten.

Alle vuilniswagens emissievrij vanaf 2030 Vanaf 2030 mogen er geen nieuwe vervuilende vuilniswagens meer worden ingezet en in de jaren erna moeten alle vuilniswagens vol ledig uitstootvrij zijn. Dit hebben het ministerie van IenW, diverse gemeenten en een aantal partijen uit de reinigingsbranche met elkaar afgesproken.

gen door onze straten rijden moet het dat wel

het verduurzamen van reinigingsvoertuigen

worden. Straks stoten ze in elk geval geen uit-

en vuilniswagens. Zij zijn verantwoordelijk

laatgassen meer uit en dat is goed nieuws voor

voor de inzameling van huisvuil, en kunnen daarom eisen stellen aan de voertuigen die vuilverwerkers en –ophalers gebruiken. Op dit moment rijden in een aantal gemeenten al emissieloze reinigingsvoertuigen, zowel batterij-elektrische als waterstof-elektrische voertuigen. De gemaakte afspraken liggen vast in

Tot de deelnemende gemeenten behoren

het convenant ‘Duurzame brandstoffen

onder andere Leiden, Groningen, Den

en voertuigen in de reinigingsbranche’.

Haag en Breda. Amsterdam, Rotterdam

Partijen die actief zijn in de reinigings-

en Tilburg tekenden al eerder.

branche verplichten zich hiermee om

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven

emissieloze voertuigen te vervaardigen

van IenW noemt het een mooie stap in de uitvoering van het eerder gesloten kli-

en te gebruiken. Gemeenten verplich-

Schone reinigingsvoertuigen gaan stapsgewijs het straatbeeld bepalen.

maatakkoord. ‘De woorden schoon en

ten zich om stapsgewijs naar een emissieloos wagenpark te gaan. En het

vuilniswagen klinken misschien niet meteen

het klimaat en de schone lucht in onze dorpen

ministerie van IenW verplicht zich de over-

als een logische combinatie. Maar als je

en steden.’

gang naar het gebruik van schone reinigings-

bedenkt dat er zo’n 6.000 reinigingsvoertui-

De gemeenten hebben een belangrijke rol bij

voertuigen te faciliteren.

Meer brandstofbesparing met nieuwe DAF busmotoren en stille achteras DAF Components heeft tijdens de afgelopen Busworld 2019 in oktober een nieuwe, aangedreven achteras voor touringcars en bussen gepresenteerd, samen met nieuwe Euro 4 en Euro 5 PACCAR-busmotoren die tot wel 12 procent zuiniger zijn dan de vorige generatie. Beide vernieuwingen sluiten aan bij de ‘down

De nieuwe busmotoren en aangedreven achteras zorgen voor brandstofbesparingen van respectievelijk 12 en 2 procent.

speeding’ filosofie van DAF Components. Oftewel, het leveren van maximale prestaties bij zeer lage toerentallen

volgens DAF een brandstofbesparing tot 12 procent bereikt. De onder-

teneinde een zo laag mogelijk brandstofverbruik en een optimaal

neming omschrijft de krachtbronnen als ongekend stil en zuinig, ter-

geluidscomfort te realiseren. Zo is de nieuwe aangedreven achteras tot

wijl ze bij zeer lage toerentallen optimaal renderen. Daardoor leveren

wel 70 kilo lichter en is dankzij minimale wrijvingsverliezen een

ze hun maximale koppel al vanaf 900 toeren per minuut. Dit betekent

brandstofbesparing van ongeveer 2 procent mogelijk.

dat rijden op kruissnelheid al mogelijk is bij iets meer dan 1.000 toeren

Met de nieuw ontwikkelde Euro 3 en Euro 5 PACCAR-motoren wordt

per minuut.

Duurzaamheid Awards voor Albert Heijn en GoodYear Albert Heijn heeft uit handen van oud-minister van VROM, Jacqueline Cramer, een GTL-Award (Geluid, Trillingen en Luchtkwaliteit) ontvangen voor de aanpak van geluidsoverlast en emissies bij supermarkt-bevoorrading.

oplossing. Albert Heijn laat zien dat alle benodigde oplossingen worden opgepakt, getest en bij succes geïmplementeerd, en dat er niet één enkele oplossing bestaat voor stedelijke distributie. De award voor productinnovatie ging dit jaar naar GoodYear voor de ‘DriveOverReader’. Dit systeem maakt het mogelijk om de

Dergelijke awards worden uit

banden van een voertuig in nog

gereikt aan bedrijven en instel

geen 20 seconden te controleren.

lingen die een integrale

v.l.n.r.: Dennis Arlar (links), Peter Leegstraten (2e van links) en Anique Merckel (uiterst rechts)

Als de auto over de DriveOver-

milieu-aanpak centraal stellen.

van Albert Heijn, ontvangen uit handen van Jacqueline Cramer de GTL-Award.

Reader rijdt worden zaken als

Behalve Albert Heijn ontvingen

bandenspanning, banden profiel-

Goodyear, de Provincie Utrecht

2010 werd aandrijfgeluid aange-

val. Het afgelopen jaar volgde een

diepte en uitlijning van de wielen

en adviesbureau Arcadis een

pakt door over te schakelen op

project in Amsterdam met de

gecontroleerd. De automobilist

Award voor de Leefomgeving.

geluidsarme LNG-voertuigen.

eerste volelektrische vrachtwa-

kan dan aan de hand van een uit-

Om de geluidsoverlast terug te

Met LNG-voertuigen bereidt

gens waarmee Albert Heijn laat

draai meteen zien of de banden

dringen startte Albert Heijn in

Albert Heijn de volgende stap

zien hoe naast de complexe logi

opgepompt moeten worden en of

2007 met de aanschaf van

voor, namelijk rijden op Bio-

stieke uitdaging ook duurzaam-

het tijd wordt om ze te laten

geluidsarme PIEK-opleggers. In

LNG, gemaakt van eigen restaf-

heid onderdeel moet zijn van de

v ervangen.

GO! 22

RAI vintage

Waarde creëren RAI Amsterdam is een belangrijke drijvende kracht voor het bedrijfsleven in de Metropool Regio Amsterdam (MRA). In 2014 berekende research- en adviesbureau Ecorys het economisch belang van RAI Amsterdam voor de stad en de regio. Het onderzoek toonde een meerwaarde van de activiteiten in de RAI aan van één op zeven. Dit betekent dat elke euro omzet in de RAI 7 euro oplevert voor de Amsterdamse metropool. Dit komt neer op een toegevoegde waarde van 502 miljoen euro per jaar. Dit maakt de RAI tot een economische factor van belang voor het zakelijk toerisme in Amsterdam.

uitgesproken

In deze rubriek laten we personen aan het woord die betrokken zijn bij of werkzaam zijn in de mobiliteitswereld. Dit keer Geraldine Brouwers, Managing Director van Mazda Motor Nederland. Wat is uw favoriete vervoermiddel? Voor mij is de auto comfortabel en efficiënt, maar als de reistijd vergelijkbaar is kies ik vaak voor de fiets. Fietsen geeft mij de gelegenheid om mijn hoofd leeg te maken in de wind, in beweging te zijn ter compensatie van een kantoordag en mij meer bewust te zijn van de omgeving. Wat vindt u van het mobiliteitsbeleid in Nederland? Het mobiliteitsbeleid in Nederland is te veel gericht op alleen CO2-reductie. Terwijl er veel meer aspecten van mobiliteit belangrijk zijn voor onze samenleving. Denk aan veiligheid, luchtkwaliteit en betaalbaarheid. Door de focus op CO2-reductie zijn deze aspecten onderbelicht. Wat zou u als eerste veranderen als u het voor het zeggen had? Net als in veel andere landen neemt de verstedelijking toe in Nederland. Luchtkwaliteit en verkeersveiligheid zijn belangrijk in onze samenleving. Schone lucht is cruciaal voor onze gezondheid. Nederland heeft binnen Europa een van de oudste wagenparken als gevolg van het fiscale beleid van onze overheid. Nieuwe auto’s zijn per definitie schoner en veiliger dan oude auto’s. Ik zou het fiscale beleid daarom aanpassen en nieuwe auto’s betaalbaarder maken voor een veel grotere groep mensen. Door ons wagenpark te verjongen verbeteren wij de luchtkwaliteit, zeker in de stedelijke gebieden. Met welke politicus zou u wel eens van gedachten willen wisselen? Vindt u dat het kabinet voldoende aandacht schenkt aan vervoersal-

Ik wil wel graag een stevig debat met Donald Trump voeren over

ternatieven, zoals de bus, de fiets of gemotoriseerde tweewielers?

diversiteit en inclusiviteit. Zijn uitspraken staan ver bij mij vandaan. Ik

In onze snel veranderende samenleving lopen de technologische ont-

geloof er in dat het bedrijfsleven een betere afspiegeling kan en moet

wikkelingen en de behoeften van de consument ver vooruit op onze

zijn van onze samenleving. Daarnaast presteren bedrijven beter wan-

wetgeving. Dit geldt niet alleen voor (micro)mobiliteit, zoals de elek-

neer teams verschillende meningen en denkbeelden met elkaar delen.

trische step, maar denk bijvoorbeeld ook aan DNA en genetica. Als

Dit bevordert innovativiteit en verbetert besluitvorming. Als je open

samenleving moeten we hierover in gesprek en we moeten er snel iets van gaan vinden. Ons kabinet moet er voor zorgen dat wetgeving sneller anticipeert op deze ontwikkelingen. Zou u zelf bereid zijn tenminste 1

en nieuwsgierig naar de ander luistert, kan een

Geraldine Brouwers ‘Het mobiliteitsbeleid in Nederland is te veel gericht op CO2-reductie’

keer per week de auto voor het werk te laten staan?

stevig debat verhelderende inzichten geven. Hoe ziet het Nederlandse verkeersbeeld er over tien jaar uit? Op de grote wegen worden wij straks veel meer ontzorgd door autonoom rijden. Kijkend naar de grote steden maken wij veel meer gebruik van micromobiliteit om de luchtkwaliteit en de

Ik ben daar zeker toe bereid en ik pas het ook zoveel mogelijk toe door

bereikbaarheid te vergroten. Over 10 jaar reis ik nog steeds met de auto.

thuiswerken te stimuleren. Er zijn voldoende mogelijkheden waardoor

Parkeer ik aan de rand van de stad en voor het laatste kilometers maak

we met elkaar op afstand kunnen communiceren. Thuiswerken is niet

ik gebruik van mijn elektrische step. Terwijl ik geniet van de wind op

alleen goed voor de luchtkwaliteit en de files, het beperkt ook mijn reis-

mijn gezicht, maak ik mijn hoofd leeg en kom ik vol energie aan bij

tijd en reiskosten.

mijn volgende afspraak.

GO! 24

MARKTANALYsE

Opmars snelle e-bike zet zich voort Het aantal speed-pedelecs in ons land is de afgelopen 2 jaar explosief

Speed-pedelecs per 1.000 inwoners (juli 2019) Utrecht 142,2

gegroeid. Reden er op 1 juli 2017 nog

Groningen 119,4

10.600 van deze snelle e-bikes rond,

Gelderland 117,2

op 1 juli van dit jaar waren dat er

Zeeland 112,0

17.200 (+62%). 55-plussers schaffen

Overijssel 111,7

volgens het CBS relatief het vaakst een

Drenthe 109,3

speed-pedelec aan. Op 1 juli

Noord-Holland 104,3

2017 stonden iets meer dan 3.500

Noord-Brabant 89,2

snelle e-bikes op naam van

Friesland

een 55-plusser Twee jaar later waren

Zuid-Holland 86,9

dat er bijna 6.500, een toename van 82

Flevoland 5,1

procent. Jongeren (tot 36 jaar) bezaten

Limburg 55,3

88,9

alle speed-pedelecs. Dat komt neer op

gistreerd in de provincie Utrecht,

zo’n 1.000 exemplaren.

namelijk 142 per 100.000 inwoners.

Ook het aantal elektrische bromfietsen

De provincies Groningen en Gelder-

liet een forse toename zien. Op 1 juli

land volgen met respectievelijk 119

2019 telde Nederland 6.000 e-brom-

en 117 snelle e-bikes per 100.000

fietsen, 74 procent meer dan twee jaar

inwoners. Limburg staat te boek als

eerder.

hekkensluiter met slechts 55 exem-

De meeste speed-pedelecs staan gere-

plaren per 100.000 inwoners.

Vier bestelautostops per dag Nederlandse bedrijfsbestelauto’s

culier. Bestelauto’s actief in de bouw

auto’s en bestelauto’s in de bouw

maakten vorig jaar 813 miljoen stops.

maakten de minste stops; 3 per dag.

vervoerden tezamen 89 procent van

Per auto is dat gemiddeld 4 keer op

Serviceauto’s en auto’s voor het ver-

het totale gewicht. In 2018 vervoer-

een dag, zo blijkt uit cijfers van het

voer van goederen deden gemid-

den Nederlandse bestelauto’s 61 mil-

CBS die zijn samengesteld in

deld 4 adressen per dag aan. Bestel-

joen ton goederen.

opdracht van het Kennisinstituut

auto’s voor post- en pakketvervoer

Van de 172 miljoen stops die bestel-

voor Mobiliteitsbeleid (KiM). In 63

maakten met 25 stops per dag de

auto’s in het post- en pakketvervoer

procent van de gevallen was dat bij

meeste stops. Binnen het post- en

maakten, was bijna twee derde bij

een bedrijf, bouwplaats of afhaalpunt,

pakketvervoer stopten beroepsver-

particuliere adressen. Bij zakelijke

de overige stops waren bij een parti-

voerders van pakketten nog vaker bij

adressen was dit aandeel 30 pro-

een klant, gemiddeld leverden

cent en bij afhaalpunten 5 procent. Bij

zij 38 keer per dag ergens iets

een particulier adres wordt meestal

af. Dat gebeurde het vaakst bij

maar 1 pakketje per stop afgeleverd,

(per dag)

een particulier adres, in twee

bij een zakelijk adres of afhaalpunt

Post 25,1

derde van de gevallen. Service-

meerdere pakketten in één keer.

Gemiddeld aantal stops bestelauto’s

Bron: CBS/KiM)

Goederen

4,4

Service

3,9

Bouw 2,8

Bron: CBS/RDW

per 1 juli 2019 ongeveer 7 procent van

Steeds meer bussen aan de stekker Bussen in Nederland schakelen in toenemende mate over op elektrische tractie. Reden er in 2016 nog 120 e-bussen rond, drie jaar later is dit aantal bijna verviervoudigd tot 424. Daarmee komt het aandeel van elektrische bussen uit op 4,4 procent. Volgens de Jaarmonitor Wegvoertuigen 2019 van het CBS daalde het aantal CNG-bussen (aardgas) in 2016 en 2017 met respectievelijk 1,8 en 2,1 procent om dit jaar weer te groeien met bijna 5,5 procent. Sinds begin dit jaar telt In de Jaarmonitor valt verder te lezen dat op 1 januari dit jaar 96,5 procent van de zware vrachtvoertuigen en bussen was voorzien van een dieselmotor. Van de grootste groep dieselvoertuigen trekkers voor oplegger - reed ruim 99 procent op diesel. De

Elektrische bussen in Nederland (per 1 januari 2019) 2019

Bron: CBS,RDW

ons land 677 CNG-bussen.

424

2018 321 2017 180 2016 120

overige trekkers voor oplegger reden voornamelijk op Liquefied Natural Gas (LNG) of Liquefied Petroleum Gas (LPG). Ook vrachtauto’s hadden bijna allemaal een dieselmotor (97,7 procent). Het aandeel dieselvoertuigen onder bussen daalde de afgelopen twee jaar daarentegen. Op 1 januari 2017 was dit 91 procent, een jaar later 90 procent en gedurende 2018 zakte dit nog verder tot 88 procent op 1 januari 2019.

Auto- en motorbranche in lagere versnelling De omzet van de auto- en motorbranche was in

ter dan in hetzelfde kwartaal van 2018, namelijk

tweede kwartaal van 2019 ten opzichte van het-

het tweede kwartaal van dit jaar nauwelijks gro-

+0,1 procent. De voorgaande kwartalen lagen

zelfde kwartaal een jaar eerder met 6,4 procent

de omzetten bij een dergelijke vergelijking nog

krimpen. Ook de omzet van de handel in

duidelijk hoger. Van alle sectoren in de auto- en

auto-onderdelen was kleiner (-1,7 procent). Het

motorbranche boekten de gespecialiseerde

grootste negatieve verschil deed zich voor in de

reparatiebedrijven, vergeleken met het tweede

motorbranche, waar de omzet met 12,1 procent

kwartaal van 2018, de grootste omzetplus (4,8

terug liep.

procent). De handel en reparatie van personenauto’s, de grootste deelbranche binnen de

Omzetontwikkeling auto- en motorbranche

2019

autobranche, zette vergele-

2e kwartaal 1e kwartaal

ken met het tweede kwar-

Auto- en motorbranche

taal vorig jaar 3,5 procent

w.v.

meer om en de zwaardere bedrijfsautobranche 2,1

+1,19%

Gespecialiseerde reparatiebedrijven

+4,79%

+ 3,71%

Handel in reparatie personenauto’s

+3,51%

-0,60%

procent.

Zwaardere bedrijfsautobranche

+2,14%

+1,52%

Importeurs van nieuwe per-

Handel in auto-onderdelen

-1,26%

-1,76%

sonenauto’s zagen hun

Importeurs

gezamenlijke omzet in het

Handel en reparatie motorfietsen

-6,91%

+ 5,70%

-12,12%

+14,46%

Bron: CBS

+0,05%

GO! 26

DE Stelling Peter van der Knaap, directeur SWOV

Achter die ranglijst zit veel leed

Het is een treurig feit dat Nederland in acht jaar tijd is gezakt van de vierde naar de elfde plaats op de Europese ranglijst van meest verkeersveilige landen. Als we er in waren geslaagd om die hoge plek op de ranglijst vast te houden, had dat heel veel mensenlevens gescheeld.

Dianne Westerink, woordvoerder gemeente Utrecht Het afgelopen jaar is het aantal fietsers met 5 procent gestegen

Bron: RTL Nieuws

en we gaan ervan uit dat het aantal blijft groeien. Daarom investeren we nu al fors in de verbetering van fietsroutes in de stad en naar de regio, en in het bouwen van extra fietsen

Ministerie van Financiën

stallingen. Daar blijven we ook mee doorgaan.’

De bpm-opbrengst is sinds 2017 gestegen doordat de CO2-uitstoot van nieuwe fossiele

Bron: AD

auto’s stijgt, omdat ze groter en daardoor vervuilender zijn. Dit staat los van de nieuwe test waarmee de CO2-uitstoot van auto’s wordt gemeten.

Bas van Putten, autojournalist Voor de particuliere markt wordt het (EV) pas interessant

Bron: De Volkskrant

onder de 20 mille-grens. In de blijmoedige bekeringsdrang van een Tesla-rijdende EV-lobby proef ik een wat beperkt begrip voor de financiële speelruimte van modaal Nederland. Bron: Autoweek

Floris Liebrand, woordvoerder RAI Vereniging Wij hebben wél appels met appels vergeleken en tonen aan dat de hogere bpm-opbrengst wel degelijk het gevolg is van de nieuwe meetmethode.

Tijmen van de Poll, adviseur milieuzones voor Royal HaskoningDHV

Bron: De Volkskrant

Er was voor milieuzones geen landelijke wetgeving. Gemeenten zaten met luchtkwaliteitsknelpunten en ze moesten wat. Als daar geen landelijke sturing op zit, gaan ze er zelf iets aan doen en daar zaten verschillen in. Met die

Loek Kramer, partner bij KPMG

landelijke harmonisatie komt er een landelijk systeem. Maar

De auto-industrie staat voor belangrijke uit-

nog steeds zijn er keuzes met verschillende jaren en verschil-

dagingen en grote investeringen bij de ont-

lende categorieën. Wel gaan de milieuzones meer op elkaar

wikkeling van emissievrije auto’s. Chinese

lijken, met dezelfde borden. Dus dat is een goede zaak.

automakers lopen voor bij de ontwikkeling van elektrische auto’s. Ze richten zich nu

Bron: Binnenlands Bestuur

vooral op de binnenlandse vraag. Maar ze zullen op termijn de sprong naar de EU maken. Bron: NOS

GO!factor

ELLEN LASTDRAGER Als klassieker is de Alfa Sud inmiddels een redelijk bijzondere verschijning. Eenvoudigweg omdat veel exemplaren de tand des tijds niet hebben overleefd. Deze Alfa Sud 1,5 TI Quadrifoglio Verde (klavertje vier) uit 1983 gelukkig wel. Eigenaar van de kekke Italiaan is Ellen Lastdrager, managing director van TNO Traffic & Transport, een organisatie die zich vooral focust op zero emissie en zero accidents, teneinde Nederland bereikbaar en leefbaar te houden. Hoewel Alfa Suds de twijfelachtige reputatie hebben ‘al in de folder te roesten’, is dit exemplaar daar volgens Lastdrager minder gevoelig voor. ‘Dit is er namelijk een uit de laatste serie en die waren beter bestand tegen corrosie. Ik kocht hem, samen met mijn man, in 1984. Wij zijn de tweede eigenaren. Als hartstochtelijke Alfa-adepten was dit de eerste auto die wij ons gezamenlijk konden permitteren. Het klavertje vier brengt dus kennelijk echt geluk, want mijn man en ik zijn nog altijd getrouwd en hebben nooit afscheid willen of hoeven doen van de wagen. Hij is puur als gebruiksauto gekocht en heeft tot midden jaren negentig dagelijks trouw dienst gedaan. We zijn er tot 1996 nog mee op vakantie geweest. Er staat inmiddels meer dan 250.000 kilometer op de teller. Nu mag de Flamboyante Italiaan het wat rustiger aan doen. We zijn er wel zuinig op. In 1990 is hij volledig gerestaureerd en alle slechte delen zijn vervangen. Twee jaar geleden zijn alle dragende delen geconserveerd. Om de houdbaarheidsdatum maximaal op te rekken staat de Alfa Sud in een keurig geventileerde en verwarmde garage met speciaal aangelegde vloerverwarming. Tegenwoordig komt deze ‘pensionado’ vooral naar buiten voor ritten in de goede en droge zomermaanden met bijvoorbeeld de Alfa Romeo Club en toertochten. Gewoon voor de leuk!’

GASTCOLUMN Patrick Vettenburg

Eenvoudige mobiliteitskaarten complex voor de btw Mobiliteitskaarten zijn hip-and-happening en voor gebruikers een uitkomst. Voor fiscalisten leidt dit populaire fenomeen soms tot hoofdbrekens. Eén daarvan wil ik met u delen.

btw-druk. In 2003 leidde dit tot enige ophef bij partijen die met tankpassen te maken hebben. Eerder dit jaar heeft de Europese rechter in een nieuwe zaak het oordeel uit 2003 bevestigd. De kaartuitgever is volgens de rechter niet diegene aan en door wie wordt

Het terugkrijgen van btw op gemaakte kosten is voor

geleverd. De kaartuitgever is ‘slechts’ kredietverlener.

ondernemers van groot belang. Zonder de teruggaaf van

Door de Nederlandse praktijk wordt de opvatting van de

btw vallen kosten significant hoger uit. En juist bij

Europese rechter uit 2003 in veel gevallen al jaren

mobiliteitskaarten loert het gevaar dat de btw hierdoor

genegeerd. Zelfs een besluit van de Staatssecretaris van

een onnodige kostenpost vormt.

Financiën lijkt dit goed te keuren. In andere landen daarentegen is dit niet zonder meer het geval. Zo heeft Oostenrijk

Niet zelden werd en wordt gedacht dat leveranciers, zoals

recent geopperd het oordeel van de Europese rechter strikt

brandstofmaatschappijen, taxibedrijven en parkeergara-

te gaan naleven. Dit leidt ertoe dat binnen Europa er ver-

ges, hun producten leveren aan kaartuitgevers, die het op

schillende gehandeld moet worden. Bij mobiliteitskaarten

hun beurt doorleveren aan de klanten. De leveranciers

die in meerdere landen gebruikt kunnen worden kan dat

berekenen btw aan de kaartuitgevers, welke btw de kaart-

tot onduidelijke en ongewenste situaties leiden. Dat kan

uitgevers terugkrijgen van de belastingdienst. De kaartuit-

natuurlijk niet de bedoeling zijn.

gevers berekenen vervolgens btw aan de klanten die, als dat ondernemers zijn, de btw op hun beurt terugvragen

Om onnodige btw-druk te voorkomen moeten leveran-

van de belastingdienst. In 2003 besliste de hoogste Euro-

ciers in de uitleg van de Europese rechter dus rechtsreeks

pese rechter in een zaak over aankoop van brandstof echter

btw factureren aan de klanten. Uiteraard is dat nu net wat

dat een tankstation de benzine niet leverde aan de kaart-

bij mobiliteitskaarten niet gewenst is. Immers: één van de

uitgever, maar rechtstreeks aan de tankende klant. Dat

kerneigenschappen van mobiliteitskaarten is dat de klant

betekende dat de kaartuitgever de btw, die door het tank-

één factuur van de kaartuitgever ontvangt voor alle pro-

station was berekend, niet terugkreeg en dat de kaart-

ducten van diverse leveranciers. De oplossing moet er naar

uitgever ten onrechte btw berekende aan de klant. Op zich

mijn mening in worden gezocht dat de kaartuitgever de

zou dat geen probleem moeten zijn als de klant die btw

factuur uitreikt ‘namens’ de leveranciers. Dat vereist wel

zou kunnen terugkrijgen. Alleen om btw terug te krijgen

dat veel gegevens van diverse partijen op de ‘verzamel-

moet een ondernemer wel beschikken over een juiste fac-

factuur’ moeten verschijnen. Een wellicht complexe

tuur die door en uit naam van de leverancier is uitgereikt

kunstgreep voor een eenvoudig product.

aan de klant. In het voornoemde geval had het tankstation geen factuur aan de klant uitgereikt, maar aan de kaartuit-

Patrick Vettenburg – belastingadviseur indirecte

gever. Gevolg: geen btw-teruggaaf en dus ongewenste

wbelastingen Loyens & Loeff N.V.

specialist in beeld

Sterke score PA-beleid Sinds het aantreden van Miranda Maasman als Public Affairs Adviseur bij RAI Vereniging, is hard gewerkt aan het verbeteren van de relaties met de (politieke) achterban. Met als resultaat dat ‘het relatiebeheer uitstekend op orde is’, stelt bureau Ergo dat onlangs diepte-interviews afnam met ambtenaren, landelijke politici en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Het eindcijfer kwam uit op een 7,8, vergeleken met een 6,8 in 2015. Volgens Maasman laat het rapport zien dat het Public Affairs-beleid van RAI Vereniging met

Maasman: ‘RAI Vereniging wordt daardoor gezien als een samenwerkingsgerichte en waardevolle gesprekspartner.’ Zij onderbouwt dit met een aantal citaten van geïnterviewden uit het rapport, zoals: ‘Ze zijn scherp op hun zaak. De eerste vraag die ze stellen is: gaat dit helpen voor onze business of niet?’; ‘Ze zijn het smeermiddel in de sector’; Ze verstaan als lobbyorganisatie hun vak’; ‘De Kamervragen die RAI Vereniging gesteld wil hebben, komen goed door’ en ‘Ze hebben invloed in Den Haag.’

‘Het relatiebeheer is uitstekend op orde’

grote sprongen vooruit is gegaan in vergelij-

Uiteraard plaatst het onderzoek ook een kritische kanttekening. Zo wordt RAI Vereniging nog vaak primair geassocieerd met de brandstofmotor en met een toch nogal conservatieve auto-industrie die weinig op heeft met

king met het vorige onderzoek. Het bureau dankt dit voor een deel aan

duurzame vormen van mobiliteit. ‘Dat is natuurlijk niet zo. Al was het

de verbeterde contacten in politieke kring en door de constructieve

maar omdat we van oudsher een club zijn van fietsproducenten. Afgelo-

samenwerking met ministeries, waarbij altijd met open vizier wordt

pen jaar heeft RAI Vereniging bijvoorbeeld eveneens hard hebben

gewerkt. ‘Tijdens de vorige meting werd vastgesteld dat politici en hun

gewerkt aan het Klimaatakkoord, aan een gunstige regeling voor lease-

beleidsmedewerkers in de spreekwoordelijke dodehoek zaten van

fietsen en het elektrificeren van snorfietsen.’ Er ligt voor ons dus nog een

RAI Vereniging. Dit minpunt in het relatiebeheer is inmiddels weg-

mooie taak en een interessante uitdaging om die beeldvorming bij te

gewerkt en zelfs omgebogen tot een sterk punt van het PA-beleid.’

schaven, besluit Maasman. ‘We zullen, zoals de onderzoekers aanbeve-

De gunstige beoordeling is naar het oordeel van bureau Ergo verder

len, de concrete initiatieven en successen van onze leden op het gebied

terug te voeren op de constructieve houding van medewerkers van RAI

van hernieuwbare mobiliteit (elektrificering, waterstof) de komende tijd

Vereniging en de zinvolle inhoudelijke bijdragen aan de beleidsvorming.

nog nadrukkelijker onder de aandacht gaan brengen.’

GO! 30

EYE CATCHER lageweg

Soesterberg opnieuw thuisbasis voor ReinigingsDemodagen 2021 De sectie RAI CarrosserieNL heeft het startschot gegeven voor het organiseren van de ReinigingsDemodagen 2021 (RDD) in Soest. Dat gebeurde tijdens de evaluatiebijeenkomst van de als zeer succesvol beoordeelde afgelopen RDD-editie die op 5 en 6 juni plaats vond. Alle 17 leden van de afdeling Reinigings voertuigen van sectie RAI CarrosserieNL, tevens de initiatiefnemers van deze toonaangevende vakbeurs, gaven aan terug te kijken op een uiterst geslaagde editie 2019. Zij kwamen daarvoor geheel in stijl met de locatie – het Nationaal Militair Museum in Soest - bijeen voor een rondvlucht met een Dakota. Zowel de 17 initiatiefnemers, het voltallige beursteam (Remco Tekstra, Ilse Bartels, Jacqueline de Boer en Jacques van Hest), als het bestuur van de Stichting ReinigingsDemoDagen

Met een toepasselijke rondvlucht in een Dakota gaf de organisatie van de ReinigingsDemoDagen het startschot voor editie 2021.

met voorzitter Lejo Bekker, kwalificeerden de 9e editie in Soesterberg in termen als ‘verrassend, verfrissend, centraal

Een bijzonder moment tijdens de evaluatiebijeenkomst was het

gelegen en uitstekend.’

afscheid van Jacques van Hest die als projectcoördinator van begin af

De goed bereikbare locatie met allure, die bovendien beschikt over een

aan gold als een van de trekkers van de RDD en de beursformule mede

uitgestrekt verhard buitenterrein, droeg er in belangrijke mate toe bij

tot een succes wist te maken.

dat het aantal bezoekers dit jaar vergeleken met RDD 2017 ruim 10

De ReinigingsDemoDagen richt zich met name op vertegenwoordigers

procent groeide tot 2.750. De bezoekers gaven de beurs een 8,0 als

van gemeentelijke reinigingsdiensten, provincies, waterschappen,

rapportcijfer. Het evenement kenmerkte zich door hoogwaardige

afvalverwerkers of andere aanverwante bedrijven. Op 5 en 6 juni dit

bezoekers, een breed aanbod van exposanten en goed bezochte kennis-

jaar toonden de 88 deelnemende exposanten op de nieuwe locatie in

sessies. Volgens de organisatie meer dan voldoende redenen om het

Soest welke slimme oplossingen zij te bieden hebben en wat de laatste

startsein te geven voor de RDD 2021 in Soest.

trends op reinigingsgebied richting de toekomst zijn.

Mobiliteitskalender 2020 Nieuwjaarsreceptie RAI Vereniging

Geneva International Motor Show

16 januari

Bike Motion / BikeMotion Benelux / EbikeXperience en Uitreiking Fietsawards 2019

Voor leden en relaties

16 januari

Internationale tentoonstelling perso-

RAI Vereniging

Fietsbeurs

nenauto’s

Café Amsterdam, RAI Amsterdam

Jaarbeurs Utrecht

Geneve, Zwitserland

5 t/m 15 maart

@raivereniging

Tweets RAI Vereniging 21 november

De Mobiliteitsalliantie en IenW starten nog dit jaar en begin 2020 met de eerste twee van in totaal vijf pilots om ervaring op te doen met alternatieve vormen van vervoer en betaling. 12 november

De verkiezing voor de Fiets Innovatie Awards gaat weer van start! Uitreiking vindt plaats op vrijdag 28 februari 2020 tijdens de opening van de fietsbeurzen BikeMotion Benelux en EbikeXperience. 8 november

De scooter is al lang niet meer alleen een lifestyle product voor de jeugd. 4 november

Kleine auto’s extra hard geraakt door forse bpm- verhoging – overheid geeft niet thuis. Volstrekt onacceptabel.

Commercial Vehicle Show

4 november

Op 30 oktober vond de derde eCall-testdag plaats in de 112-centrale in Driebergen. In totaal deed een 10-tal auto-importeurs en leveranciers van eCall-systemen aan de auto-industrie mee. 5 november

Merkel wil elektrische revolutie op Duitse wegen: miljoen laadpalen in 2030. 30 september

Verplicht aan de fietshelm? Liever niet. 26 september

Triest maar waar. Ranglijst verkeersveiligheid Europa: Nederland zakt ver weg. Noodzaak stevige aanpak groeit. 26 september

Voorzitter Van Eijck: minderen files echte oplossing stikstofprobleem.

IAA Commercial Vehicles

IZB

28 t/m 30 april

Collectieve RAI stand IAA Hannover

24 t/m 30 september

6 t/m 8 oktober

Tentoonstelling bedrijfswagens, trai-

24 t/m 30 september

Internationale tentoonstelling trucks,

Toonaangevende internationale

lers en bussen

Voor leden RAI CarrosserieNL

carrosserieën, bussen en logistiek

beurs voor de automotive toelever-

Hannover, Duitsland

Hannover

industrie Wolfsburg, Duitsland

GO!ROUND

e ging de 2e editi seerde RAI Vereni ni ga or te r be ws m eu ve ni rden de Op 20 no ens dit event we jd Ti . ift Sh d tij y lit de bi komen van The Mo obiliteitssector de m de e di ht en lic ontwikkelen be gastsprekers legd eren. Verschillende nd ra ve ze an ga al radica nt en hoe wij on mobiliteit beteke de or vo en rd 5G wo t uit wa hacks; hoe beveiligen tegen en we straks voertuigen kunnen ogrammeerd? Rijd pr ge ’s to au e nd s heilig? autonoom rijde het bezit voor on is of en ig tu er vo allemaal in deel et onze schaarse r ‘circulair’ om m ee m we an ga e En ho grondstoffen?