Գինը՝ 100 դրամ
| № 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ., www.civilnet.am
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
Մանդելան ու Նավալնին խմբագրական
էջ 2 ›››
Հաւատարիմ հայը զզուելի է Հարութ Էքմանյան, տեսակետ էջ 2 ›››
օ ր ա թ ե ր թ
Սեփականատիրոջ փոփոխություն՝ Հրազդանի ցեմենտի գործարանում
Եկեղեցին ռեֆորմ ն երի կարիք ունի Հարցազրույց Ստեփան Դանիելյանի հետ էջ 3 ›››
Հարկայինը գնում է «Հայփոստ»
Հայաստանում կստեղծվի ուռուցքաբա նական ժամանակակից կենտրոն
էջ 5 ›››
Ֆինանսական ճգնաժամ և պատերազմ 1914-ից մինչև 2014 էջ 6 ›››
Պատժամիջոց ները շրջանցել Վրաստանում Վաշինգտոնը մտահոգ վել է Իվանիշվիլիի իրա նական կապերով էջ 7 ›››
Ֆոտոլուր
ՊԵԿ-ը հարկ վճարողնե րի սպասարկման կետեր է ստեղծում փոստային բաժանմունքներում էջ 4 ›››
«ՎՏԲ-Հայաստան բանկի» հաղորդագրությունից և «Միկա լիմիտեդի» մեկնաբանությունից երևում է, որ տեղի է ունեցել Հրազդանի ցեմե նտի գոր ծարանի սեփականատիրոջ փոփոխություն։
«Միկա ցեմե նտ» (Հրազդանի ցեմե նտի գործարան) ընկերությունում տեղի է ու նեցել սեփականատիրոջ փոփոխություն։ Գործարար Միխայիլ Բաղդասարովին պատկանող «Միկա լիմիտեդ» ընկերությունում այդ տեղեկատվությունը չեն մեկ նաբանում։ Միաժամանակ «ՎՏԲ-Հայաստան բանկը» «Միկա ցեմե նտի» ֆինան սական ծախսերը հոգալու համար ընդամե նը երկու ամիս առաջ ստեղծված «Ցե մենտ սերվիս» անունով ընկերության համար վարկային գիծ է բացել։ Ապրիլի 1-ից, երբ Բաղդասարովին պատկանող «Արմավիա» ընկերությունը հայտարարեց սնանկացման գործընթաց սկսելու մասին, լուրեր էին շրջանառվում, որ գործարա րը ավիաընկերության պարտքերը մարելու համար պատրաստվում է վաճառել իր ակտիվ ն երը: «ՎՏԲ-Հայաստան բան կը» հուլիսի 18-ին հաղոր դագրություն էր տարածել, ըստ որի՝ բանկը «Ցեմե նտ սերվիս» ընկերության հա մար բացել է չվերականգն վող վարկային գիծ: «Բան կի կող մից տրված գու
մարի մի մասը «Ցեմե նտ սերվիսն» ուղղելու է «Մի կա ցեմե նտ» ընկերությա նը նպատակային փոխա ռություն տրամադրելուն՝ վերջինիս կրեդիտորական պարտքերի, այդ թվում՝ կո մունալ ծառայություննե
րի գծով (աշխատավարձե րի մա սով և բ նա կան գա զի համար պարտավորու թյունների մարում), ինչպես նաև որպես դրամական միջոցների գրավ՝ ի ապա հովումն «ՎՏԲ-Հայաս տան բանկի» կողմից «Մի
կա ցեմե նտի» պարտա վորությունների կատար ման ապահովման համար տրամադրվող բանկային երաշխիքների»,– նշված է հաղորդագրությունում: Ըստ բանկի՝ վարկային գծի մի մասն էլ ուղղ վել է «Միկա ցեմե նտի»՝ ցեմե ն տի գործարանի գործարկ ման համար սարքավորում ների կարգաբերման և այլ ծախսերի իրականացմանը։ «ՎՏԲ-Հայաստան բան կի» գլխավոր տնօրեն Յու րի Գուսևը նշել է, որ բան կը «Միկա ցեմե նտի» հետ
էջ 4 ›››
Հայաստանի օդով կզբաղվի McKinsey-ն Հինգշ աբթ ի Հայ աստ ա նի կառ ավար ութ յու նում, վարչ ապ ետ ի Տիգ րան Սարգսյ ան ի ներկ ա յութ յամբ, ստոր ագրվել է համ աձ այն ագ իր Հայ աս տան ի ազգայ ին մրցու նակ ութ յան հիմ ն ադր ա մի (ՀԱՄՀ) և McKinsey & Company ընկ եր ութ յան միջև՝ Հայ աստ ան ի Հան րապ ետ ութ յուն ում մրցու նակ և շար ուն ակ ակ ան օդայ ին փոխ ադր ում ն եր ի ապ ահ ովմ ան նպատ ակ ով ծրագր ի մշակմ ան շուրջ: Կառ ավար ութ յան տա րած ած հաղորդագր ու թյան համ աձ այն՝ հա մաձ այն ագ իրն ստոր ագ րել են ՀԱՄՀ գոր ծ ա դ իր տնօր են Արմ ան Խաչ ա տուր յ ա ն ը և McKinsey & Company-ի առ աջ ատ ար արդյ ուն աբ եր ակ ան ճյու ղի համ աշխ արհ այ ին ղե կավար Անդր ե Անդ ոն յան ը: Համ աձ այն ագ րի շրջան ակ ում կողմ ե րը կհամ ագ ործ ակց են՝ հաշվ ի առն ելով օդա յին փոխ ադր ում ն եր ի կարևոր նշան ակ ութ յու նը տնտես ութ յան զար գացմ ան, մասն ավոր ա պես՝ զբոս աշրջ ութ յան, ներդր ում ն եր ի ներգր ավ ման և առևտ ր ի խթան ման գործ ում, ընկ եր ու թյունն առ աջ արկ ութ յուն ներ կներկ այ ացն ի համ ա կարգն առ ավել մրցուն ակ դարձն ելու վեր աբ երյ ալ: Հայ աստ ան ի ազգայ ին ավ իափ ոխ ադր ող «Ար մավ իա» ընկ եր ութ յուն ը ապր իլ ի 1-ից դադար եց րել է չվերթ ն ե ր ը և հայ տար ար ել սնանկ ացմ ան գործ ընթ աց սկսելու մա սին: n
Կիզակետում
Արդեն ժողովրդի օգտին Հուլիսի 20-ից տրանսպորտի սակագինը կդառնա 150 Երևանում հասարակական տրանսպորտի սակագինը հուլիսի 20-ից կբարձրանա 50%-ով՝ կազմելով 150: Քաղաքապետարանում, սակայն, չեն երաշխավորում ուղևորափոխադրում ն երի որակի բարձրացում։ Հուլիսի 18-ին Երևանի քա ղաքապետարանի տրանս պորտի վարչության պետ Հենրիկ Նավասարդյանը քաղաքապետի խորհրդա կան Ալբերտ Գևորգյանի հետ համատեղ ասուլիսում նշեց, որ հուլիսի 7-ից վերջ նական սպառողների հա մար գազի սակագնի բարձ րացումից հետո տնտեսա
վարող սուբյեկտները իրենց դիմում ն երում առա ջարկել են ուղևորափո խադրում ն երի սակագինը բարձրացել 140-200 սահ մաններում։ Տրանսպորտի մրցութային հանձնաժողո վը, ուսում ն ասիրելով այդ դիմում ն երը, եզրակաց րել է, որ ե թե «տնտեսա վարողները նորմալ կազ
մակերպեն իրենց աշխա տանքը, ապա տրանսպոր տի սակագինը հնարավոր է սահմանել 150-ի չափով»։ Բացի ավտոբուսների և միկրոավտոբուսների սա կագների բարձրացումից՝ 50%-ով կվերանայվի նաև տրոլեյբուսների ուղեվար ձը (կկազմի 100), Երևանի մետրոպոլիտենի ուղեվար ձը կմնա անփոփոխ՝ 100։ Նավասարդյանի խոս քով՝ սակագնի բարձրաց ման հիմ ն ա կան պատ ճառը վերջին տասը տարի
ների ընթացքում տրանս պորտային միջոցների, վառելանյութի և պահես տամասերի թանկացումն է: Ըստ Նավասարդյանի՝ տնտեսավարողների հայ տերը քաղաքապետարա նը ստացել է 2013թ. հուլի սի 4-ից, և վերոնշյալ երեք պատճառներին գումար վել է ամառային շրջանում ուղևորների թվի նվազու մը, ինչպես նաև գազի գնի բարձրացումը։ «Սակագնի բարձրա ցումն անհրաժեշտություն
էր վաղվա օրվա համար, որպեսզի տրանսպորտա յին սուբյեկտների կողմից սպասարկումը լինի առա վել բարձրորակ»,– ասաց Ալբերտ Գևորգյանը՝ հա վելելով, որ «ապագան ավ տո բու սինն է, և ա մե ն ինչ արվելու է միկրոավտո բուսներից ազատվելու հա մար, ինչի համար էլ հրա մայական է դառնում սա կագնի բարձրացումը»։ Հենրիկ Նավասարդյանը նշեց, որ սա կագ նի բարձ րացմանը զուգահեռ՝ ավելի
մեծ ուշադրություն կդարձ վի մեքենաների տեխնի կական վիճակին, ժամա նակացույցներին, ինչպես նաև տրանսպորտային նոր միջոցների ձեռքբերման խնդրին։ Բա ցի այդ՝ ա մեն ինչ արվելու է տրանսպոր տի գերբեռնվածությու նը թեթևացնելու համար։ «Մինչև տա րե վերջ ևս 100 ավտոբուս կավելանա քա ղաքային տրանսպորտի պարկում»,– ասաց Նավա
էջ 5 ›››
| № 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ.
2 | Տեսանկյուն
Հաւատարիմ հայը զզուելի է
Խմբագրական
Մանդելան ու Նավալնին Հինգշաբթի Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը շնորհավորական ուղերձ է հղել Նելսոն Մանդելային՝ նրա 95-ամյակի կապակցությամբ: «Ձեր անվան հետ անքակտելիորեն կապված է ժամանա կակից Աֆրիկայի պատմության մի ամբողջ դարաշր ջան, որը նշանավորվում է նոր, ժողովրդավարական Հարավաֆրիկյան Հանրապետության ստեղծմամբ»,– ասված է Պուտինի՝ 20-րդ դարի ամե նահայտնի քաղբանտարկյալին ուղղված ուղերձում: Հինգշաբթի Ռուսաստանի դատարանն ընդդի մադիր հայտնի գործիչ, բլոգեր Ալեքսեյ Նավալնիին դատապարտեց հինգ տարվա ազատազրկման և 500. հազ. ռուբլի տուգանքի: Մեկ օր առաջ՝ չորեք շաբթի, ընդդիմադիր գործիչը գրանցվել էր, որպես զի մասնակցի սեպտեմբերի 8-ին կայանալիք Մոսկ վայի քաղաքապետի ընտրություններին: Նավալնին հայտնի է որպես կոռուպցիայի դեմ պայքարի առա ջամարտիկ, և դատապարտվեց ֆինանսական յու րացում ն երի և չարաշահում ն երի մեղադրանքով՝ համալրելով ռուսաստանցի քաղբանտարկյալների շարքը: Նավալնիի հետապնդումը և ազատազրկումը հստակ ցույց է տալիս մի բան՝ Ռուսաստանի իշխա նությունը պատրաստ չէ գնալու վերևից թելադրվող փոփոխությունների, որոնք այդքան անհրաժեշտ են տնտեսական և ժողովրդագրական հետընթաց ապ րող պետությանը: Ընդհակառակը, իշխանությու նը պատրաստ է ամե նաբիրտ ձևով ու միջոցնե րով չեզոքացնել ցանկացած մեկի՝ բլոգերի, թե գոր ծարարի, որը կարող է ձեռնոց նետել իրեն, անգամ եթե դա սպառնում է իր լեգիտիմությանը կամ երկ րի ներդրումային միջավայրին: (Ի դեպ՝ Նավալնիի դատավճռի հրապարակումից հետո Մոսկվայի ՄՄՎԲ և ՌՏՍ բորսաների ինդեքսներն ընկել են համապա տասխանաբար 1,2% և 1,3%-ով, էժանացել են ռու սական խոշորագույն շատ ընկերությունների, այդ թվում՝ ՎՏԲ-ի, «Գազպրոմի», «Գազպրոմ նեֆտի» և «Սբերբանկի» բաժնետոմսերը): Ռուսաստանի իշխանությունների վարքագիծը կարծես ավանդույթի նման հայելային արտացոլում է ունենում Հայաստանի իշխանությունների վար քագծի վրա: Վերջին գրեթե քսան տարվա ընթաց քում Հայաստանի իշխանությունները ևս այս կամ այն չափով նմանակել են Ռուսաստանին՝ կրեմլյան կենսակերպն ու կառավարման ձևը համարելով յու րատեսակ ալիբի երկրում՝ ծուլանալով երկրում ժո ղովրդավարական բարեփոխում ն երի հարցում: Գուցե ցինիկ է հնչում, բայց Նավալնիի բանտար կությունը, ինչպես Մանդելայի դեպքում, կարող է փոփոխությունների նոր սկիզբ դառնալ Ռուսաստա նի ժողովրդավարացման ճանապարհին: Հա յաստանը դրա կարիքը շատ ունի: n Կ.Հ.
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
օ ր ա թ ե ր թ
Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21-ից: Հիմնադիր և հրատարակիչ՝ «Սիվիլիթաս» հիմնադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ. Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1 Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am, www.civilnet.am Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249 Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351 Մեջբերումներ անելիս հղումը «Օրակարգ»-ին պարտադիր է: Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց «Օրակարգ»-ին հղման արգելվում է: Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում: Գովազդների և R տառով հրապարակվող նյութերի բովանդակության համար խմբագրությունը պատասխանատվություն չի կրում: Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի Հրատարակության 3-րդ տարի Ստորագրված է տպագրության՝ 18.07.2013թ. Տպաքանակը՝ 1100
Հարութ Էքմանյան
Հ
այութիւնը առաջին անգամ այս անունով մկրտողները օսման ցիներն էին: Ճակատագրի հեգ նանքն է թերեւս, որ նոյն այդ օսմանցի ներու իշխանութեան վերջին տարինե րուն հաւատարիմ հայերը սուրէ անցան՝ անհաւատարմութեան մեղադրանքով: Շատ չանցած սուրէն փրկուած այդ փոքրաթիւ հայերը հաւատարմութիւն ցոյց տուին ֆրանսացիներուն եւ դար ձան ֆրանսական բանակի Արեւ ելքի Լեկիոնին մէկ մասը, որ պիտի գար Կի լիկիան ազատագրելու: Անոնք կրցան Ֆրանսայի համար կռուելով հասնիլ Կիլիկիա, սակայն ֆրանսացիները շուտով համաձայնեցան նորաստեղծ թուրք կառավարութեան հետ եւ սու սուփուս Կիլիկիան անոնց յանձնեցին: Հաւատարիմ հայերը կրկին բռնե ցին գաղթի ճամբան: Իսկ Թուրքիա մնացողները դար ձեալ կոչուեցան «հաւատարիմ քաղա քացիներ», թէկուզ վերջին աստիճա նի քաղաքացիներ, սակայն արդէն որ պէս Թուրքական Հանրապետութեան փոքրամասնութիւն: Արդէն անոնց դի մաց հաւատարմութենէ բացի այլընտ րանք ալ չէր մնացած այլեւս… Միւս կողմէն 20-րդ դարասկիզբին հայերը տակաւին հաւատարմութիւն փաստելու վազքի մէջ էին ցարական իշխանութիւններուն առջեւ: Այսպէս՝ 1910-ին Յովհաննէս Թումանեանը ար դարացնելու համար Ռուսական Պե տական Դումային մէջ հայերուն ուղ ղուած «յեղափոխականի» մեղադրան քը, ան կը գրէր, թէ «եթէ կայ մի ժողո
վուրդ, որ յեղափոխական չի եւ լինելու էլ իսկ տրամադրութիւն ու հնար չու նի, այդ հենց ինքը հայ ժողովուրդն է»: Քանի մը տարի յետոյ կիսամեր վի ճակի մէջ գտնուող հաւատարիմ հայ ժողովուրդին ռուսական բանակը կը թո ղէ ինքն իր դժբախտ ճա կա տագ րին՝ դէպի վերջին հայկական գաւառ ները սողացող Թուրք բանակին առջեւ: Հակառակ անոր, Հայաստանը կ‘անկախանայ, յետոյ կը խորհրդայ նանայ ու հայ ժողովուրդը կրկին հա ւատարիմ կ‘ապրի՝ այս անգամ Սովետ Միութեան մէջ: Այդ հաւատարմու թեան որպէս նշան Երկրորդ Աշխար համարտին ան կու տայ համէմատա կանորեն ամէնէն մեծ թիւով զոհերը: Դեռ չհաշուած անթիւ, անհամար Սի պիր աքսորուած մտաւորականները, քանդուած արժէքները եւ այլն… Սա կայն հայ ժողովուրդը՝ հաւատարիմ… Ան դի նը սփիւռք դար ձած հայ ժո ղովուրդի միւս հատուածը ամէն մէկը իր երկրին մէջ կը դառնայ այդ երկ րին հաւատարիմ քաղաքացին: Գաղ թականի որդին վիզը ծուռ ու երկրի տիրոջ հաւատարիմ կը հետապնդէր իր օրուայ հացն ու եղեռնի լացը: Ու այսպէս հայութեան հատուած ները ամէն մէկը իր տիրոջ հաւա տարմութիւն կատարած ժամանակ ունեցաւ երկու կաթողիկոսութիւն, ի րար միս կրծող քա նի մը կու սակ ցութիւններ եւ դեռ շարքը երկար է… Մինչեւ որ կերտեց անկախութիւն: Բո լո րին կը թո ւէր, թէ այ լեւս հա ւատարմութիւն տալու մարդ չմնաց, բայց այդ խաբ կան քը շուտ բա ցա յայտուեցաւ, եւ Ռուսաստանը կրկին
յայտնուեցաւ մեծ եղբօր դերակա տարութեամբ, եւ հայը երեկուընէ աւելի սկսաւ մէջք ծռել անոր առջեւ՝ ի նշան այդ հաւատարմութեան: Ի վերջոյ նորաստեղծ պետութիւնը դարձաւ այնքան հաւատարիմ, որ այ լեւս անոր քաղաքացիներուն ուղղո ւած ամէնէն ստոր անարգանքներուն անգամ պատասխանելու կամ հարց տալու ունակ չէ, յանուն այդ սնանկ հաւատարմութեան պահպանման: Արդեօք ժամանակը չէ՞ այս զզուելի հաւատարմութեան սինտրոմէն ձեր բազատելու եւ մեր այդքան առատ գովասանքի ու բաժակաճառերու արժանացած «հայու հանճառը» գոր ծի դնելու: Գէթ իմանալու համար, թէ այդ միայն բաժակաճառի՞ առարկայ է, թէ իրաւ գոյութիւն ունի: Մեր նախնիները մեզ դաստիարա կած են հաւատարմութեան սկզբուն քով՝ «Հայը միշտ հաւատարիմ է, շի նարար է, բարի է:» Երանի անոնք թողէին, որ սերունդները հասակ առ նէին բնատուր մարդկային խելա ցութեամբ եւ ինքնասիրութեամբ, որ իմանային, թէ այդպիսի հաւատար մութիւնը ե՛րբ անհրաժեշտ է, ե՛րբ պի տանի կը դառնայ եւ երբ՝ վնասակար: Թերեւս արդէն ժամանակն է յայ տարարելու, որ հաւատարիմ հայը զզո ւե լի է, ու ինչ քան որ ան տուրք տայ իր հաւատարմութեան համար, այնքան աւելի զզուելի պիտի դառ նայ բոլորին աչքին: Անիմաստ է ըսելը, թէ ժամանակը ոչ թէ կոյր հաւատարմութեան, այլ սթափ մտածելու եւ խելքի ժամանակն է, քա նի որ այդ ի սկզբանէ այդպէս է: n
Զուգահեռ իրականություններ Մհեր Արշակյան
Մ
ի քանի օր առաջ Գյումրիի նախ կին քաղաքապետ Վարդան Ղու կասյանը, ըստ լրատվամիջոցների, դատարանում մարդ էր ծեծել, որի պատճառով ծեծվածը հիվանդանոց էր ընկել։ Ոստիկանությունը պարզա բանել է՝ քրեական գործ հարուցված չէ։ Իսկ պետք է հարուցվե՞ր։ Այդ ո՞վ է ոստիկանությանը խնդրել պարզա բանել բռնության փաստով քրեական գործ հարուցելու իսկությունը։ Դա ի՞նչ միամտություն է։ Ինչո՞ւ պետք է հարու ցեր։ Հետո՞ ինչ՝ մարդը հայտնվել է հի վանդանոցում։ Դուք ինչի՞ տեղ եք դրել Հայաստանը։ Ձեզ պարզ չէ՞, որ կանա ցի մի խա լա թով կա րե լի է այս երկ րի արժանապատվության հետ բոլոր հաշիվն երը փակել։ Ինչո՞ւ հատկապես Ռուսաստանի արածով դա պետք է գլխի ընկնենք։ Աստվածավախ մարդը մարդ է ծեծել։ Մարդ չի, է, նախկին ոս տիկանապետ է (բերանով ես ասում)։ Եվ ի՞նչ։ Աստծուց արձագանքներ կա՞ն։ Ոչ։ Ինչո՞ւ պետք է ոստիկանությունից լինեն այդ արձագանքները։ Այլ հարց է, որ հակառակը տեղի ունենար։ Արդեն հայտնի է, որ ծեծվածը՝ Անիի նախկին ոստիկանապետ Սամվել Սարգսյանը, հրաժարվել է հաղորդում ներկայացնել ոստիկանությանն իր հանդեպ բռնություն կիրառելու փաս տով։ Նախկին ոստիկանապետ, հաս կանո՞ւմ եք։ Մարդը հրաժարվում է գրիչ վերցնել ու դիմում ներկայացնել իրավապահ մարմիններին և դրանով մի քանի հատոր գրելու փոխարեն պատմում է «Հայաստանի Հանրա
պետություն» կոչվող բարդակի մա սին։ Հիմա բնավ կարևոր չէ և երբեք կարևոր չի լի նե լու, թե ին չու է Վար դան Ղուկասյանը ծեծել այդ մարդուն։ Մարդը միացրել է հեռուստացույցը, տեսել է, թե ՀՀ ՊԵԿ նախագահ Գա գիկ Խաչատրյանի կողքին նստած Սերժ Սարգսյանն ինչքան է ոգևորված հարկայինների լավ աշխատանքով ու հասկացել՝ դիմումն իմաստ չունի։ Մարդը ոստիկանապետ է աշխատել։ Երկու օր առաջ Երևանի քաղա քապետարանի վարչության պետը Երևանի Հանրապետության հրա պարակում ծեծել է փուչիկ վաճառող տղայի։ Կրկին քրեական գործ չի հա րուցվել։ Սահմանադրությունը կա, քրեական օրենսգիրքը կա, համապա տասխան հոդվածները կան, ոստի կանությունը կա, դատախազությունը կա, բռնությունը կա, քրեական գործը չկա։ Հարց է ծագում՝ էս արտոնյալնե րը ինչո՞ւ չեն ծեծում այնպիսի մեկին, որ թվարկված ամբողջ ինստիտուտն աշ խա տի։ Խն դիրն էլ հենց դա է՝ նրանք կարող են ծեծել ցանկացածի։ Ի տարբերություն սահմանադրական ինստիտուտների` նրանք դերասանու թյուն անելու ժամանակ չունեն։ Բռնու թյան առջև ոստիկանությունը թատ րոն է, դատախազությունը թատրոն է, ՍԴ-ն թատրոն է, վիճակագրության ազգային ծառայությունը թատրոն է։ Ոստիկանությունը ոստիկանություն է դառնում, երբ տեղի է ունենում հակա ռակը, ասենք, թերթը «զրպարտում» է հանրապետական պատգամավորին։ Կամ թալանում են, ասենք, ՊԵԿ-ի նա խագահին։ Պետական ամբողջ համա
կարգը կաշխատի հանցագործության բացահայտման ուղղությամբ։ Սերժ Սարգսյանը բռնություննե րից հարաբերական դադարների ժա մանակ սովորաբար հավաքում է ամ բողջ իրավապահ համակարգն ու ասում՝ անպատժելիներ չպետք է լի նեն։ Է, հետո՞։ Անպատժելիներն այս պես թե այն պես կան, ա վե լի ճիշտ չի լինի՞ շարքայինների անվտանգու թյան համար ներկայացնեք անպատ ժելիների ցուցակը, որպեսզի մարդիկ իմանան, թե ում մեղադրեն բռնու թյուն գոր ծադ րե լու մեջ և ում հան գիստ թողնեն։ Հարկ կլինի նաև, որ պեսզի վերաձևակերպեք բռնությու նը, քաղաքացուն, մարդուն, ի վերջո։ Եվ՝ պետությունը։ Կարողացել եք, չէ՞, վերաձևակերպել ընտրությունները։ «Մեր մենթալիտետն ուրիշ է»,– հեր թական կասկածելի ընտրություննե րից հետո 2003թ. եվրոպացի դիտորդ ների երեսին ԳԱԱ-ում շփացրել էր ան ձամբ պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանը։ Ի՞նչ կապ ունի ան պատժելիությունը, եթե խոսքը զուգա հեռ՝ իշխանության և ժողովրդի իրա կանությունների մասին է։ Անպատժե լիությունը կարող է դատապարտվել պետական միակ իրականությունում։ Եթե պետության մեջ կան զուգահեռ իրականություններ, պարզապես աշ խատում է «քիթն ուրիշի գործերի մեջ խոթելու» ինստիտուտը՝ ձեզ մեր հան դեպ կարելի է ամեն ինչ, ձեր հանդեպ մեզ ոչինչ չի կարելի։ Ահա՝ ինչու ժո ղովուրդը միտինգներ չի անում, մինչ դեռ դուք նախաձեռնել եք դրանք ցրե լու զորավարժություններ։ n
Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատարակչության տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:
Խմբագրականը չի պայմանավորում թերթի այլ հատվածներում նորությունների ընտրությունն ու լուսաբանումը: Այս էջում հրապարակվող մյուս կարծիքները կարող են չհամընկնել խմբագրության դիրքորոշմանը:
№ 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ. |
Օրակարգ | 3
Եկեղեցին ռեֆորմ ն երի կարիք ունի — Պարոն Դանիելյան, ին չո՞ւ են եկեղեցում նման բաներ կատարվում, միգու ցե բնականո՞ն երևույթ է, միշտ էլ եղել է: — Իմ կարծիքով՝ բնականոն երևույթ է, դա միշտ էլ եղել է: Ե թե մենք կար դում ենք պատ մությունը, այնտեղ ավելի սար սա փե լի փաս տեր կան, դա մի կողմից: Մյուս կողմից՝ Հայաս տանում այդ ո՞ր ինստիտուտ ներն են ձևավորված, որո՞նք են կարողանում բնականոն ձևով գործել և ունենալ հասարա կության վստահությունը: Այ սինքն՝ այն, ինչ կա տար վում է եկեղեցու հետ, և այն վերաբեր մունքը, որ կա եկեղեցու հան դեպ, շատ բնորոշիչ է այսօրվա Հայաստանին: — Եթե մյուս ինստիտուտ ների համար կարող ենք ասել, որ մենք նոր պե տականություն ենք ու չենք հասցրել կայանալ և այլն, ապա եկեղեցու առումով չենք կարող դա ասել, որովհետև այն հա զարամյակների պատմու թյուն ունի, միակ հայկա կան ինստիտուտն է, որը չի ընդհատել իր գոյու թյունը պատմական որևէ ժամանակահատվածում: — Իմ կարծիքով՝ մենք մի քիչ սխալ պատկերացում ունենք եկեղեցու մասին, երբ կար ծում ենք, որ Գրիգոր Լուսավո րչից սկսած՝ գործել է մեկ եկե ղեցի՝ առաքելական եկեղեցին: Իրականում դա այդպես չէ, հայ ժողովուրդը տարբեր կառույց ների, տարբեր եկեղեցիների գերակայության տակ է եղել, որոնք ունեցել են տարբեր աստվածաբանություն, տարբեր քաղաքականություն են վարել, տարբեր կողմ ն որոշում ն եր են ունեցել, տարբեր դավանանք ներ են ու նե ցել, և դ րանք բո լորը եղել են հայ եկեղեցիներ: Դա նույն քաղկեդոնական հա յերն են, որոնց պատմությու նը փոր ձում են ջնջել, սա կայն որոշակի ժամանակաշրջանում նրանք ավելի մեծաքանակ են եղել: Երկրորդ՝ հայ եկեղեցին, մինչև Հովհան Օձնեցին, լրիվ այլ կառույց է եղել: Հայ եկեղե ցին Էջմիածին տեղափոխելուց հետո լրիվ այլ եկեղեցի է դար ձել, Սսի կաթողիկոսությունը այլ քաղաքականություն է վա րել, պատրիարքությունները տարբեր կառույցներ են եղել: Այդ ամե նը միավորել մի բանի տակ և ա սել՝ սա Հայ ա ռա քե լական եկեղեցին է և այն այս պի սին է, սխալ է: Երևի մենք կփորձենք վերջին ժամանակ ներից, երբ Սսից կաթողիկո սությունը տեղափոխվեց Էջ միածին 15-րդ դարում, այդտեղ նոր քաղաքականություն սկսեց մշակվել:
— Եվ ո՞րն է այդ քաղաքականությունը: — Երբ հայերը սկզբնական փուլում ամբողջովին հայտն վեցին թուրքմե ն նվաճողների տիրապետության տակ, հայ կական եկեղեցու որոշ հայրեր՝ Ստեփանոս Օրբելյանը, հետա գայում՝ Գրիգոր Տաթևացին և այլք, փորձեցին հարմարվել այդ իրավիճակին և աստվածա բանական որոշակի դրույթներ առաջ քաշեցին, որտեղ իմաս տը հետևյալն էր՝ մենք պետք է ենթարկվենք, Աստված մեզ փորձում է սրանով, մենք պետք է մուսուլման նվաճողներին հնազանդ լինենք և հետագա կյանքում գուցե պարգևատր վենք դրա համար: — Այսինքն՝ պետություն ունենալու, վերանվաճելու գաղափարախոսությունը դրվեց արխիվո՞ւմ: — Այո՛, դրվեց արխիվում, և գուցե կային օբյեկտիվ պատ ճառներ, որովհետև Կիլիկիա յի պետության անկումից հետո, որը մեծագույն հարված էր հայ կական մտածողությանը, Էջմիա ծին տեղափոխելով, փորձեցին այդ իրավիճակին հարմարվել, և հիմքում դրվեց այդ գոյատևելու գաղափարը: — Մինչև ե՞րբ հասավ դա: — Ըստ էության՝ մինչև այսօր այդ մտածողությունը կա: — Նույնիսկ պետա կանություն ունենալու պայմաններո՞ւմ: — Թերևս այո, բայց դա երևի մի քիչ առանձին քննարկան թե մա է, որովհետև խորհրդային շրջանն էր և ներկայիս շրջանն էր: Սա կայն ես ա սում եմ հիմ քը: Երկրորդ՝ ես համաձայն չեմ, երբ ա սում ենք՝ ե կե ղե ցին հին և կայացած եկեղեցի է: Նայեք՝ այդ հին եկեղեցիները կամ նույնիսկ նոր եկեղեցինե րն ինչպիսի՞ աստվածաբանա կան միտք ունեն, ինչպիսի՞ փի լիսոփայական միտք ունեն, այդ մտքի վրա ինչպիսի՞ գրականու թյուն է ձևավորվել, որովհետև լուրջ գրականությունը դնում է կյանքի աշխարհայացքի հար ցեր, ո րոնց հիմ քը այդ կրոն ներն են տալիս՝ հենց այդ ար ժեհամակարգով: Եվ որտե՞ղ է այդ աստվածաբանությունը, որտե՞ղ են դավանաբանական այդ քննարկում ն երը, որտե՞ղ են այդ նույն սոցիալական հայե ցակարգերը: Այսինքն՝ խոսել, որ հին և փորձառու եկեղեցի է, այդ քան էլ այդ պես չէ: Բա ցե՛ք համաշխարհային աստվա ծաբանական կամ փիլիսոփա յական ցանկացած բառարան և փոր ձեք այն տեղ գտնել հայ առաքելական եկեղեցու ներկա յացուցիչ, այսինքն՝ 1700 տար վա ընթացքում այնտեղ որևէ մեկ միտք…
Ֆոտոլուր
Վերջին շրջանում Հայ առաքելական եկեղեցու մի շարք բարձաս տիճան հոգևորականների անուններ շրջանառվում են աղմ կ ոտ գործերում: Ի՞նչ է տեղի ունենում եկեղեցում, արդյո՞ք այն բարե փոխում ն երի կարիք ունի. թեմայի շուրջ ՍիվիլՆեթը զրուցել է «Համագործակցություն հանուն ժողովրդավարության» կենտրո նի նախագահ, քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանի հետ:
Ստեփան Դանիելյան. «Ես այն կարծիքին եմ, որ հայ եկեղեցին դեռևս չի կայացել»:
— Օրինակ՝ Դավիթ Անհաղթ: — Դավիթ Անհաղթը վիճելի հարց է, բայց, համե նայնդեպս, խորհրդային շրջանում էին նշում նրա անունը, երբ հանրա գիտարանում քվոտայով ամե ն մի ժողովրդից ինչ-որ մի անուն պետք է դրվեր: Ինձ չի թվում, որ Դավիթ Անհաղթը այնպիսի խոր միտք է տվել: Նա պարզա պես հունական մտքի ինտերպ րետացիայով է զբաղվել: Սա կայն այստեղ խոսքը աստվա ծաբանական մտքի մասին է, և այս առումով ես այն կարծիքին եմ, որ հայ եկեղեցին դեռևս չի կայացել: — Ներկայիս իրողություն ները եկեղեցու կայացմա նը նպաստող գործոննե՞ր են: Տպավորություն կա, որ որոշ հոգևորականներ ավելի շատ դեգրադաց նում են եկեղեցին, քան կայացնում: — Միանշանակ դեգրադաց նում են, բայց այդ դեգ րա դա ցումն ունի իր պատճառնե րը: Եթե եկեղեցում կան նման դեմքեր, որոնք իրենց այդպես են պա հում, սա ար դեն ան ձի խնդիր չէ: Եկեղեցում կան շատ լուսավոր դեպքեր, և կան մար դիկ, որոնց նկատմամբ բացա սական վերաբերմունք կա հա սարակության մեջ: Սա ին չի՞ հարց է, սա կա ռուց ված քա յին, ինստիտուցիոնալ հարց է: Պատկերացրեք՝ ինչո՞ւ է Հա յաստանի իշխանությունը վար կաբեկված. որովհետև ինքն է ի րեն ձևա վո րում և ոչ երկ րի ժողովուրդը, և ինքը հաշվետու չէ ժողովրդի առջև: Գոնե ֆոր մալ առումով, ըստ Սահմանադ րության՝ պետությունը ինչ-որ ձև հաշ վե տու է, ֆոր մալ քայ լեր է անում: Եկեղեցին, լինե լով համաշխարհային ազգային կառույց, մի խումբ մարդիկ այն տեղ հայտնվել են, որոշում ն եր են կա յաց նում և ոչ ո քի առջև հաշ վե տու չեն՝ ո՛չ ի րենց քա ղաքականության առաջ, ո՛չ ֆի նանսների առաջ, որը ազգային հարստություն է: Կառույցի մեջ չկա որևէ հաշվետվողականու թյուն, որևէ պարտավորություն հասարակության առաջ: Այն ին քը իր մեջ է, բավական կենտրո նացած կառույց է, կաթողիկոսը ում ուզի, ըստ էության, կարող
է կարգալույծ անել, պատժել: Այնտեղ ձևական մի ֆորմա կա, որ չորս ե պիս կո պոս պետք է իրենց համաձայնությունը տան, բայց մենք հասկանում ենք, որ դա ձևական բնույթ ունի: Նման տոտալիտար կառույցները չեն կա րող լի նել ա ռողջ, դա բնա կան երևույթ է: — Եկեղեցու հետ կապված մյուս խնդիրը նրա՝ պե տության հետ փաստացի միաձուլումն է: — Շատ դեպքերում արդեն՝ դե յուրե: — Դա վտանգավո՞ր է, մեզ պե՞տք է կրոնապետու թյուն, կղերապետություն: — Եթե մենք դիտարկենք մարդկության պատմությու նը, ապա ամբողջ պատմու թյանը բնորոշիչ է եղել եկեղե ցու և իշխանության սերտաճու մը: Սակայն 18-19-րդ դարերից սկսած՝ եղավ այդ գաղափա րը, որ եկեղեցին պետությունից պետք է ան ջատ լի նի, և ա ռա ջին անգամ ու առաջին երկիրը, որտեղ եկեղեցին օրենքով տա րանջատվեց՝ Ֆրանսիան էր՝ 1905թ.: Այսինքն՝ ֆրանսիական հեղափոխությունից 100 տարի անց միայն եկեղեցին կարողա ցան պետությունից անջատել, և ազատամիտ Ֆրանսիայում դրա պատճառով այնպիսի բողոքնե րի ա լիք ե ղավ, որ այդ կա ռա վարությունը մեկ տարուց ավել չդիմացավ: Սակայն այդ օրեն քը մնաց և դարձավ պետաիրա վական նորմ եվրոպական պե տաիրավական համակարգի համար և հետո միայն տարած վեց մյուս երկրներում: — Հայաստանում հակա ռակ պրոցեսն է: — Հա կա ռակ պրո ցեսն է ոչ միայն Հայաստանում, այլև Ռուսաստանում: Վրաստանը չքննարկենք, այնտեղ ավելի ծանր է վիճակը: Դա տենդենց է, սակայն ինչո՞ւ եկեղեցին տարանջատվեց պետությու նից, ո՞րն էր պատճառը: Պատ ճառը հենց սա էր, երբ եկեղե ցին և պետությունը, փաստո րեն՝ ուժը և որոշակի գաղա փարախոսությունը, սկսում են ճնշել մարդկանց, ըստ հավատ քի իրավունքների՝ զրկել խոս քի ազատությունից:
— Այսինքն՝ խրախուսվում է կառավարման տոտալի տա՞ր ձևը: — Պատմության ինչ-որ շրջա նում դա գուցե բնական էր ինչոր ա ռու մով, սա կայն երբ իշ խանությունը սկսեց ձևավորվել քաղաքացիների կողմից, այլ ոչ թե եկեղեցին էր ճանաչում իշ խանությունը, այդ ժամանակ օբյեկտիվորեն տրամաբանու թյունը բերեց այդ տարանջատ մանը: Հիմա մենք բոլորս հաս կանում ենք, թե ինչի համար է իշխանության հետ սերտաճելու այդ ձգտումը՝ անուղղակի հնա րավորություններ՝ և՛ կոռուպ ցիոն, և՛ բիզնեսով զբաղվե լու, և՛ հարկեր չմուծելու, օրեն քի առաջ անհավասար լինելու և պատասխանատու չլինելու և այլն: Բնական է, այդ ամե նը շատ հաճելի է, բայց հոգևորա կանները պետք է հասկանան, որ իրենք կկորցնեն և կքայքա յեն այդ ինստիտուտը, որով հետև մյուս երկր նե րում դրա հետևանքով այդ եկեղեցինե րն ուղղակի կորցրել են ազդե ցությունը։ Այդ դեպքում պետք չէ բողոքել, որ կրոնական մյուս ուղղություններն են արդեն հե ղինակություն ունենում Հայաս տանում: Չնայած, եթե օբյեկ տիվ լի նենք, այն աղ մու կը, որ անընդհատ բարձրացվում է՝ աղանդավորներ և այլն, աղան դավորները չակերտներով իհարկե. դա շատ հիմար բառ է: — Կարո՞ղ ենք արդյոք պնդել, որ Հայ առաքելա կան եկեղեցում առաջացել է հիմն արար ռեֆորմն երի անհրաժեշտություն: — Իհարկե առաջացել է, և կար ծում եմ, որ եկեղեցում շատ-շա տերը դա հասկանում են, որ սա ոչ միայն եկեղեցու խնդիր է, այլ նաև պետականության խնդիր է: Ինչի՞ համար, որովհետև որքան էլ եկեղեցին պետությունից ան ջատ լինի, դոմի նանտ եկեղեցին մեծ ազդեցություն ունի, և եթե եկեղեցին գնում է տոտալիտար և պետության հետ սերտաճելու ճանապարհով, վարկաբեկվում է գլխավոր ինստիտուտը, իսկ եթե գնում է այլ ուղ ղու թյամբ, շատ կարևոր դերակատարություն կարող է ստանալ հասարակա կան կյանքը կարգավորելու, քա ղաքացիական հասարակարգը ձևավորելու գործում: — Վրաստանը մոտավորա պես դա է անում: — Վրաստանում եկեղեցու ազ դեցությունը շատ դեպքերում դրական է, շատ դեպքերում՝ բա ցասական, շատ դեպքերում էլ՝ խիստ բացասական: Սակայն այս առումով՝ ես կարևորում եմ եկե ղեցու դերը, ես չեմ ասում՝ եկե ղեցին պետք չէ, անելիք չունի, սակայն այսօրվա անելիքը բա ցասական է, այդ ռեֆորմ ն երը շատ կարևոր են, շատ անհ րա ժեշտ են, և դա ոչ միայն եկեղե ցու խնդիրն է: n Զրուցել է Դերենիկ Մալխասյանը Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք CivilNet.am կայքում:
| № 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ.
4 | Փողեր
Հարկայինը գնում է «Հայփոստ» ՊԵԿ-ը հարկ վճարողների սպասարկման կետեր է ստեղծում փոստային բաժանմունքներում
«Հայփոստ թրասթ մենեջմե նթ» ընկերության գլխավոր տնօրեն Խուան Պաբլո Գեչիջյանը (ձախից) և Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ Գագիկ Խաչատրյանը ստորագրում են համագործակցության պայմանագիրը, հուլիսի 18, Երևան։
յին և մաքսային բնագավառնե րում մատուցվող ծառայություն ները ստանալ իրենց բնակավայ րում՝ միաժամանակ օգտվելով ինչպես «Հայփոստի», այնպես էլ ՊԵԿ-ի ծառայություններից»,– ասել է Գագիկ Խաչատրյանը: Նրա խոսքով՝ այս նախաձեռնու թյունը կարող է ազդակ դառնալ նաև մյուս գերատեսչություն նե րի հա մար։ Ընդ ո րում՝ կե տերը սպասարկելու են ՊԵԿ-ի ներկայացուցիչները։ Ըստ ՊԵԿ-ի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վարչության պետ Միքայել Փաշայանի՝ «Հայ փոստի» բաժանմունքներում հարկ վճարողներին մատուցվող
ծառայությունների որակը որևէ կերպ չի տարբերվի մայրաքա ղաքում սպասարկման որակից։ «Այս համագործակցությունը համահունչ է «Հայփոստ թրասթ մենեջմե նթի» ռազմավարական ծրագրերին: Կարևոր է ոչ միայն բարձրացնել հաճախորդներին մատուցվող ծառայությունների որակը, այլև ընդլայնել դրանք. ՊԵԿ-ի հետ այս հա մա տեղ նա խագիծը կօգնի իրագործել նաև մեր նպա տա կը: Մինչև 2013թ. ավարտը «Հայփոստի» նորոգ ված բաժանմունքների թիվը ողջ հանրապետությունում կանց նի 200-ից»,– նշել է «Հայ փոստ թրասթ մենեջմե նթ» ընկերու
թյան գլխավոր տնօրեն Խուան Պաբլո Գեչիջյանը։ Սպասարկման կետերում ՊԵԿ-ի ներկայացուցիչների հիմ նական գործառույթները լինե լու են էլեկտրոնային եղանա կով հաշվետվությունների ներ կայացման, հարկերի, տուրքերի և այլ վճա րում նե րի հետ կապ
«
ված հարցերի օժանդակումը, հարկային և մաքսային վարչա րարության, օրենսդրության հետ կապված հարցերի պարզաբա նումը, ինչպես նաև ՀԴՄ կտրոն ների հատուկ համարներով վի ճակահանության արդյունքնե րով շահող կտրոնների ընդու նումը և այլն։ Տեղեկատվական տերմի նալ ների միջոցով ՊԵԿ-ի ներկա յացուցիչների աջակցությամբ հարկ վճարողները կկարողա նան նաև հարկային հաշվարկ ներ ու հաշվետվություններ ներ կայացնել։ Նախատեսվում է նաև տեխնիկական հնարավո րությունների դեպքում առան ձին փոստային բաժանմունքնե րում իրականացնել փոստային առաքանիների արտահանման և ներմուծման հետ կապված մաք սային ձևակերպում ն եր և մաք սազերծում։ Փոստային-հար կային սպասարկման կետերն ապահովված են լինելու նաև իրազեկման ցուցանակներով, տեղեկատվական թերթիկնե րով և ուղեցույցներով: Բաժան մունքների սպասարկման կե տերում ծառայությունները մա տուցվելու են անվճար։ n Լիլիթ Միքայելյան
Տեղեկատվական տերմինալների միջոցով ՊԵԿ-ի ներկայացուցիչների աջակցությամբ հարկ վճարողները կկարողանան հարկային հաշվարկ ներ ու հաշվետվություններ ներկայացնել
»
Սեփականատիրոջ փոփոխություն՝ Հրազդանի ցեմե նտի գործարանում ‹‹‹ էջ 1 համագործակցում է արդեն մի քանի տարի: «Մեր նպատակն է վերագործարկել ցեմե նտի ար տադրությունը, օգնել գործարա նին անցում կատարել ցեմե նտի որակի ու ծավալների առավել բաձր մակարդակի»,– ասել է նա։ ՍիվիլՆեթի հարցին, թե արդյոք «Ցեմենտ սերվիսը» փոխկապվա՞ծ է Միխայիլ Բաղդասարովի հետ, և արդյոք նա՞ է վաճառել Հրազդա նի ցեմենտի գործարանը, Բաղ դասարովի «Միկա լիմիտեդ» ըն կերության լրատվական ծառա յությունում ասացին, որ «Ցեմենտ սերվիսը» կապ չունի Բաղդասա րովի և «Միկա խմբի» հետ։ Ընկե րությունում նշեցին, որ Բաղդա սարովը չի ցանկանում մեկնա բանել վաճառքի վերաբերյալ տե ղեկությունները։ «Գնորդն ինքն իրեն կբացահայտի, եթե այդպի սին կա»,– Բաղդասարովի խոսքը փոխանցեցին ընկերությունից: Այս պատասխանից մնում է ենթադ րել, որ ընկերությունը վաճառ վել է, բայց գործարարը դրա մա սին չի ցանկանում մանրամասներ հրապարակել: «ՎՏԲ-Հայաստան բանկի» հա ղորդագրությունից և «Միկա լի միտեդի» մեկնաբանությունից
«Գնորդն ինքն իրեն կբացահայ տի»,– ասել է Մի խայիլ Բաղդա սարովը:
Ֆոտոլուր
«Նպատակը հարկ վճարողնե րի ինքնագնահատման համա կարգի զարգացումը խթանելն է, ինչպես նաև մատուցվող ծառա յությունների հասանելիության ու որակի բարձրացումը, սպա սարկման արդյունավետ համա կարգի կայացումը ու հարկա յին և հարակից օրենսդրության վերաբերյալ հարկ վճարողների իրազեկվածության բարձրացու մը»,– աս վում է ՊԵԿ-ի հա ղոր դագրության մեջ։ Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ Գագիկ Խաչատր յանի խոսքով՝ շնորհիվ «Հայ փոստի» հետ համագործակ ցու թյան «ՊԵԿ-ն ինքն է գնում դեպի բնակչություն»՝ ընդլայ նելով կոմիտեի կողմից մա տուցվող ծառայությունների աշխարհագրությունը։ «Հաշվի առնելով, որ «Հայ փոստը» հանրապետությունում ամե նամեծ բաժանմունքների ցանց ունեցող ընկերությունն է, ՊԵԿ-ի սպասարկման կետերի տեղակայումը հնարավորություն կտա քաղաքացիներին հարկա
ՊԵԿ
Պետական եկամուտների կո միտեի (ՊԵԿ) և «Հայփոստի» միջև հու լի սի 18-ին կնքվել է համագործակցության պայ մանագիր։ Այն նախատեսում է «Հայփոստի» վերանորոգ ված և արդիականացված բա ժանմունքներում հարկ վճա րողների սպասարկման կետե րի ստեղծում, ասվում է ՊԵԿ-ի տարածած հաղորդագրության մեջ։
երևում է, որ ի րա կա նում տե ղի է ունեցել Հրազդանի ցեմենտի գոր ծարանի սեփականատիրոջ փո փո խու թյուն։ Խն դիրն այն է, որ «Ցեմենտ սերվիսը», ըստ արդա րադատության նախարարության էլեկտրոնային ռեգիստրի տվյալ նե րի, գրանց վել է այս տար վա մայիսի 2-ին, հիմ ն ադիրներն են ոմն Էդմոն Ամիրյան և Տիգրան Մարտիրոսյան։ ՍիվիլՆեթի աղբյուրների փո խանցմամբ՝ «Ցեմե նտ սերվիս» ընկերությունը ստեղծվել է ցե մենտի արտադրության ոլորտի մի խումբ մասնագետների կող մից: Իրականում այդ ընկերու թյունը զբաղվում է Հրազդանի ցեմե նտի գործարանի ֆինան սական և տեխնիկական կառա վարմամբ ու չի հանդիսանում գործարանի սեփականատերը: Պարզ ասած՝ Հրազդանի ցեմե ն
տի գործարանը կառավարման է հանձնվել «Ցեմե նտ սերվիսին»: Միխայիլ Բաղդասարովի կող մից Հրազդանի ցեմենտի գործա րանը վաճառելու մասին լուրե րը սկսել են շրջանառվել այն բա նից հետո, երբ ապրիլի 1-ին նրան պատկանող «Արմավիա» ընկե րությունը դադարեցրեց ավիափո խադրում ն երը և հայտարարեց, որ սկսում է սնանկացման գործըն թաց։ Ըստ ՍիվիլՆեթի աղբյուրնե րի՝ «Արմավիայի» վարկերի մար ման և ինքնաթիռները գրավից հանելու համար Բաղդասարո վը քննար կում էր «Մի կա ցե մեն տի» վաճառքը։ Գործարարը դեռ 2008թ. փորձում էր Հրազդանի ցե մենտի գործարանը վաճառել ռու սական «ՌԱՏՄ–Ցեմենտ հոլդին գին», սակայն գործարքն այն ժա մանակ տեղի չունեցավ։ n Արմե նակ Չատինյան
№ 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ. |
Փողեր | 5
Հայաստանում կստեղծվի ուռուցքաբանական ժամանակակից կենտրոն
դոլար/դրամ
410
Ուռուցքաբանա կան ներհիվանդա ներդրումային
18.07
18.04
եվրո/դրամ
538.14
1.28 q 0.24%
ծրագրի վերաբեր յալ համաձայնա գիրը ստորագրում
550
սոլյուշնս» նախա գահ և գործադիր տնօրեն Հայկ Բաքրջյանը (ձա խից), էկոնոմիկայի
530 18.01
18.07
18.04
նախարար Վահ րամ Ավանեսյանը (կենտրոնում),
gov.am
առողջապահու
քննարկել ենք մասնավոր ներդ րողների հետ։ Մենք ունենք ներդ րող, ո րը $12-14 մլն ներդ րում է կատարելու, այս բնագա վառի հայտնի ընկերություննե րից է, այս բիզնեսով զբաղվում է աշխարհի տարբեր երկրնե րում, այսինքն՝ փորձառու ներդ րող է մեզ հա մար,– կա ռա վա րության նիստում հայտարարել է վարչապետ Տիգրան Սարգսյա նը:– Սա այդ ծրագրերից մեկն է,
Պողոսյանը (աջից)։
Ֆոտոլուր
սարդյանը՝ հավելելով, որ ակն կալվող բարեփոխում ն երը պետք չէ սպա սել «հենց հա ջորդ օ րը, քանի որ խնդիրները շատ են»։ Արդեն իսկ պարզ է, որ ուղևո րափոխադրում ն երի որակի կտրուկ բարելավում ակնկա լել պետք չէ՝ չնա յած սա կագ նի բարձրացմանը։ Միկրոավտո բուսներ սպասարկող կազմա կերպությունները շարունակելու են խախտել տրանսպորտային միջոցի շահագործման կանոն ները և ուղևորներին տեղափո խել կանգնած վիճակում։ Երևանում հասարակական տրանսպորտի սակագինը հուլիսի 20-ից կբարձրանա 50%-ով՝ կազմելով 150:
րող հանգեցնել հասարակական տրանսպորտի սակագնի 50%-ով բարձրացման։ Շարժակազմի արդիականաց ման ծախսերի ավելացման հիմ նավորում ն երը նույնպես թույլ են. թեև վերջին երկու տարինե րին քաղաքապետարանն իրա կանացրել է երթուղիների նոր մրցույթներ, մասնակցած ընկե րությունների ավտոպարկը ամ բողջովին չի թարմացվել։ Ուղևորափոխադրում ն երի սա կագնի 50%-ով բարձրացումից շահելու են միան «գծատերե րը»։ «Հաստատագրված վճար ների մասին» օրենքով սահման վում է, որ ավտոտրանսպոր տային փոխադրում ն երի հաս տատագրված վճարի ամսական չափը հաշվարկվում է ելակե
տային տվյալի և համապատաս խան ուղղիչ գործակցի (գոր ծակիցների) արտադրյալի եր կու հազարապատիկի չափով։ Միկրոավտոբուսների և ավ տոբուսների համար ելակետա յին տվյալ է համարվում նստա տեղը. Երևանում ավտոբուսնե րի համար ուղղիչ գործակիցը 1 է, մինչև 17-ը նստա տեղ ու նե ցող միկրոավտոբուսների հա մար՝ 1,3։ Պարզ հաշվարկներից իսկ ստացվում է, որ Երևանում սպա սարկվող մեկ ավտոբուսի հա մար (22 նստատեղ) «գծատերը» պետբյուջե է վճարում ամսական 44 հազ. կամ օրական կտրված քով 1,5 հազ., միկրոավտոբուսի համար՝ 34 հազ. կամ օրական կտրվածքով՝ 1,2 հազ.։
0.01 p 0.08%
13,70
13,00
12,30 18.01 եվրո/դոլար
1.310
0.00 q 0.18%
18.04 WTI Brent
նավթ
Բացի այդ՝ տնտեսավարողները վճարում են ամսական կտրվածքով 16,5 հազ. երթուղու սպասարկման վճար: Ե թե հաշ վի առ նենք, որ միկրոավտոբուսային երթուղի ներում վարորդները (կախված երթուղուց) կատարում են օրա կան 10-15 հազ. մու ծում (այս պես կոչված՝ «պլանը»), ապա պարզ երևում է, որ գծա տի րոջ հար կա յին բեռը շուրջ 10% է։ Հասկանալի է, որ ուղեվարձի բարձրացումից հետո գծատերե րը վարորդների համար բարձ րացնելու են նաև «պլանը», իսկ պետբյուջե վճարվող գումարնե րի չափը մնալու է անփոփոխ։ Երևանում 63 մասնավոր կազ մակերպությունների կողմից պայմանագրային հիմունքով սպասարկվում է 112 միկրոավ տոբուսային երթուղի, որում շա հագործվում է տարբեր մակնի շի մոտ 2,7 հազ. մե քե նա։ Մայ րաքաղաքի ավտոբուսային հա վաքակազմում առկա է 578 ավտոբուս, փաստացի շահա գործվում է 42 երթուղի, որոն ցում օրական միջին հաշվով գիծ է դուրս գալիս 370-380 միավոր շարժակազմ։ Ի դեպ՝ քաղաքապետարանը ներկայացրել է սակագնի կա ռուցվածքը, ըստ որի՝ նույնիսկ սակագնի 50%-ով բարձրացման պարագայում երթուղի սպա սարկող կազմակերպություննե րի շահութաբերությունը ընդա մենը 5% է: n Անի Գրիգորյան
18.07
18.04
1,33
1,26 18.01
Հուլիսի 20-ից տրանսպորտի սակագինը կդառնա 150 ‹‹‹ էջ 1
12.66
տեղակալ Վահան
կան լաբորատորիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպու թյանը տրամադրված տարած քից՝ շուրջ 1 հա-ի չափով: Ուռուցքաբանական ներ հիվանդանոցային կենտրոնի ստեղծման ներդրումային ծրագ րի վերաբերյալ համաձայնագիր է ստորագրվել կառավարության և «Գլոբալ մեդիքլ սոլյուշնս» ՓԲԸ-ի միջև։ n Տաթև Հովհաննիսյան
որը գերազանցում է $10 մլն-ը, և դրա համար մենք հայտարարում ենք, որ պատրաստ ենք ներդրո ղի հետ քննարկել նաև հարկա յին արտոնությունների խնդի րը»,– նշել է վարչապետը։ Որպես ՀՀ կառավարության կողմից ներդրում և մասնակ ցություն ծրագրին՝ նոր ընկե րության կապիտալում կներդր վի հողամաս «Ա. Ի. Ալիխան յանի անվան ազգային գիտա
ռուբլի/դրամ
թյան նախարարի
Արդեն ժողովրդի օգտին
Իհարկե, վերջին տասը տա րիներին Երևանում վերգետն յա հասարակական տրանս պորտի սակագների վերա նայում տեղի չի ունեցել, սա կայն պետք է հաշ վի առ նել, թե ինչ եկամուտներ են ապահո վում երթուղիները սպասարկող կազմակերպություններին։ Թեև սակագների վերանայ ման պատճառների թվում նշվել է վերջնական սպառողների հա մար գազի թանկացումը, վա ռելիքի ծախսը իրականացնում է վա րոր դը և ոչ թե եր թու ղին սպասարկող կազմակերպու թյունը։ Հասկանալի է, որ ավտո գազալիցքավորման ճնշակա յաններում (ԱԳԼՃԿ) գազի գնի 20%-ով բարձրացումը չէր կա
400 18.01
նոցային կենտրոնի
են «Գլոբալ մեդիքլ
Բյուջեն թանկացու մից չի շահի
0.34 p 0.08%
420
Կառավարությունը հուլիսի 18-ի նիստում հավանություն է տվել «Գ լո բալ մե դիքլ սոլ յուշնս» ՓԲԸ-ի ներդրումա յին ծրագրին, որի շրջանակում Հայաստանում կհիմնվի ու ռուցքաբանական կենտրոն։ Կառավարության նիստում ներ կայացնելով որոշման նախա գիծը՝ էկոնոմիկայի նախարար Վահրամ Աթանեսյանն ասել է, որ ներդրողի՝ «Գլոբալ մե դի քալ սոլյ ուշնս» ՓԲԸ-ի կող մից ներկայացված նախնական ներդրումային ծրագիրը կազ մում է $12-14 մլն։ Նախատեսվում է ստեղծել ուռուցքաբանական ներհիվանդանոցային ժամա նակակից կենտրոն՝ 150 բժշկա կան մահճակալով, որտեղ հնա րավոր կլինի միջազգային չա փանիշներին համապատասխան իրականացնել ուռուցքային հի վանդությունների ախտորոշում և բու ժում։ Ակն կալ վում է, որ կենտրոնի շահագործման արդ յուն քում կստեղծ վի շուրջ 200 նոր աշխատատեղ։ «Սա Ազգային մրցունակու թյան հիմ ն ադրամի կարևորա գույն ծրագ րե րից է, ո րը մենք բավական երկար ժամանակ
410.64
18.07
106.76 0.28 p 0.26% 108.34 0.27 q 0.25%
US$/bbl.
110
85 18.01 ոսկի
18.04
կբ 100 հհ comex
1297.3 1282
18.07 5.8 p 0.45% 3.2 p 0.25%
US$/t oz.
1800
1700 1600 1500 1400 1300 1200 18.01
18.04
(LME)
պղինձ
6883
18.07 19.8 q 0.29%
US$/tonne
8100
7300
6500 18.01 ցորեն
(cbt)
18.04
244.80
18.07 0.46 p 0.19%
US$/tonne
300 280 260 240 18.01
18.04
18.07
Տվյալները վերցված են 18.07, Երևան, ժ. 16:00 Աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex
| № 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ.
6 | Մեծ փողեր
Ֆինանսական ճգնաժամ և պատերազմ 1914-ից մինչև 2014
1914թ. Առաջին աշխարհամարտի հարյուրերորդ տարելիցի գալուս տը հանկարծակիի է բերել քա ղաքական գործիչներին և մեկ նաբաններին, որոնք մտահոգված են ներկա գլոբալ քաղաքական և տնտեսական իրադրության փխրունությամբ: Անշուշտ, Լյուք սեմբուրգի վարչապետ Ժան Կլոդ Ջանքերը վերջերս պնդում էր, որ Եվրոպայում հյուսիսի և հարավի միջև շարունակ աճող բևեռաց ման հետևանքով աշխարհամասը մեկ դարով հետ է ընկել: 1914թ. դասերը զուտ ազգային թշնամանքի վտանգների մասին չեն: Ավելին՝ Առաջին աշխարհա մարտի արմատները ներառում են հետաքրքրաշարժ նախադեպ այն մասին, թե ինչպես կարող է ֆինանսական գլոբալիզացիան պետությունների միջև սպառա զինության մրցավազքի համար ժեքը դառնալ՝ այդպիսով մե ծացնելով միջազգային կարգու կանոնի խոցելիությունը: 1907թ. Միացյալ Նահանգնե րից եկող ֆինանսական մի մեծ ճգնաժամ իր ազդեցությունը թո ղեց մնացյալ ամբողջ աշխար հի վրա և այդպիսով ցույց տվեց, թե որքան փխրուն է միջազգային ֆինանսական ողջ համակարգը: Ներկա ֆինանսական ճգնաժա մին տրված պատասխանը նման դինամիկան կրկին խաղարկելն է: Ուոլտեր Բեջըթը իր 1873թ. գրած «Լոմ բարդ սթ րիթ» դա սական աշխատության մեջ Լոն դոնը նկարագրում է որպես «տնտեսական հզորության և տնտեսական նրբագեղության ամե նամեծ համակցությունը, որը երբևէ տեսել է աշխարհը»: Ըստ մեկ այլ ազդեցիկ մեկնաբանու թյան, որը 1910թ. տարածել է վի պասան, լեյբորիստ պատգամա վոր և Նոբելյան խաղաղության հետագա մրցանակակիր Նոր մալ Անգելը, պատերազմը հնա րավոր դարձավ շարունակ բար դացող գլոբալ տնտեսության փոխադարձ կախվածության հետևանքով: Սակայն հակառակ եզրահանգումը հավասարա պես ճշմարտանման էր. հաշվի առնելով փխրունության աստի ճանը վերահսկման լծակներում՝
խելացի որևէ շրջադարձ կարող է նպաստել տնտեսական հեգե մոնի ռազմական հաղթանակին: 1907թ. խուճապը [հայտնի է նաև որպես Բանկերի խուճապ ԱՄՆ-ում - խմբ.] այդ ժա մա նա կի հեգեմոն պետությանը՝ Մեծ Բրիտանիային, ստիպեց մտածել, թե ինչպես այն կարող է իր ֆի նանսական ազդեցությունն օգ տագործել, որպեսզի ուժեղաց նի իր ընդհանուր ռազմավարա կան կարողությունը: Այս եզրա կացությունն արվել է վերջերս լույս տե սած մի կարևոր գրքում («Պլանավորելով արմագեդոնը»), որը Նիկոլաս Լամբերտի ուսում նասիրությունն է Բրիտանիա յի տնտեսական պլանավորման և Առաջին աշխարհամարտի մա սին: Լամբերտն այս գրքում ցույց է տալիս, թե ռազմավարական մեծ խաղում Մեծ Բրիտանիան ինչպես սկսեց համակցել իր ռազ մական (հատկապես ծովային) գերակայությունը և ֆինանսա կան գլոբալ առաջնորդի դերը: 1905-ից 1908թ. ըն կած ժա մա նակահատվածում Բրիտանիա յի ռազմածովային նախարարու թյու նը (1964թ. մտել է պաշտ պա նության նախարարության կազմ) մշակեց Եվրոպայի հզորացող պե տության՝ Գերմանիայի դեմ ֆի նանսական և տնտեսական պա տերազմի ծրագրի լայն ուրվագ ծերը: Տնտեսական պատերազմը, ամբողջությամբ իրագործվելու դեպքում, պետք է կործաներ Գեր մանիայի ֆինանսական համա կարգը և ստիպեր, որպեսզի այդ երկիրը դուրս գա ցանկացած ռազմական հակամարտությունից: Երբ Բրիտանիայի ռազմածովա յին ոլորտի պլանավորման պա տասխանատուները հանդիպեցին մրցակցի՝ ի դեմս Կայզերական Գերմանայի, նրանք հասկացան, թե իշխանությունն ինչպես կարող է մեծանալ ֆինանսական փխրու նության պարագայում: 1914-ից առաջ Բրիտանիան ակնկալում էր մասնավոր-պե տական գործընկերություն, որն այսօր ԱՄՆ-ի հետախուզական գործակալություններին կապում է տեխնոլոգիաների ոլորտում այնպիսի հսկաների հետ, ինչպի
germanhistorydocs.ghi-dc.org
Փրինսթոնի համալսարանի պատմության և միջազգային հարաբե րությունների պրոֆեսոր Հարոլդ Ջեյմսը Project Syndicate կայքում հրապարակած հոդվածում զուգահեռներ է անցկացնում Առաջին աշխարհամարտի ժամանակաշրջանի գլոբալ ֆինանսական իրո ղությունների և այսօրվա միջև: Նրա «Ֆինանսական ճգնաժամ և պատերազմ» հոդվածը թարգմանաբար ներկայացված է ստորև:
Առաջին աշխարհամարտի արմատները ներառում են հետաքրքրաշարժ նախադեպ այն մասին, թե ինչպես կարող է ֆինանսական գլոբալիզացիան պետությունների միջև սպառազինության մրցավազքի համարժեքը դառնալ:
սիք են Google, Apple կամ Verizon ընկերությունները: Լոնդոն յան բանկերը երաշխավորում էին համաշխարհային առևտրի մեծ մա սը, Lloyds բան կը ա պա հովագրություն էր տրամադ րում աշխարհի՝ ծովով կատար վող ողջ բեռնափոխադրում ն երի համար: Ֆինանսական ցանցե րը տրա մադ րում էին այն տե ղեկատվությունը, որը բրիտա նական կառավարությանը հնա րավորություն էր տալիս բացա հայտել հակառակորդ դաշինքի զգայուն, ռազմավարական տե սանկյունից խոցելի տեղերը: 1907թ. ֆինանսական խուճա պը Բրիտանիայի մրցակիցներին ցույց տվեց իրենց ֆինանսական հզորությունն ինքնուրույն մոբի լիզացնելու անհրաժեշտությունը: ԱՄՆ-ը, իր հերթին, գիտակցեց, որ անհրաժեշտ է ունենալ կենտ րոնական բանկ, որը համարժեք կլիներ Անգլիայի բանկին: Ամե րիկացի ֆինանսիստները հա մոզ ված էին, որ Ն յու Յոր քին հարկավոր է զարգացնել սեփա կան առևտրային համակարգը, որպեսզի կարգավորի փոխան ցելի մուրհակների հետ կապված գործառնություններն այնպես, ինչպես լոնդոնյան շուկայում էր, և կազմակերպի դրանց մոնետի զացիան (կամ «ընդունումը»): Ամերիկայում փոխանցելի մուր հակների շուկայի զարգացման գաղափարն առաջ տանող կենտ րոնական ֆիգուրը Փոլ Ուոր բուրգն էր՝ ներ գաղ թյալ կրտսեր եղբայրը համբուրգյան հայտնի բանկիրներից մեկի, որը Գերմա նիայի Վիլհելմ II կայսեր անձնա կան խորհրդատուն էր: Ուորբուրգ եղբայրները՝ Մաքսը և Փոլը, միա սին կազմում էին անդրատլանտ
յան տանդեմ, որը ջանասիրաբար փորձում էր ստեղծել գերմանաամերիկյան հաստատություններ, որոնք այլընտրանք կառաջար կեին բրիտանական արդյունաբե րական և ֆինանսական մենաշ նորհին: Նրանք համոզված էին, որ Գեր մա նիան և ԱՄՆ-ը տա րեցտարի ավելի էին ուժեղանում, մինչդեռ Բրիտանիայի հզորու թյունը թուլանում էր:
1914թ. ֆինանսա կան վարքագիծը՝ ներկայում 1914-ից առաջ ֆինանսա կան աշխարհի վարքագծի որոշ դրսևո րում ներ այժմ կրկին ի հայտ են գալիս: 2008թ. ֆինան սական ճգնաժամից հետո ֆի նանսական հաստատություննե րը, կարծես, տնտեսական զանգ վածային ոչնչացման վտան գավոր զենքեր լինեն, սակայն միևնույն ժամանակ՝ պետական իշխանությունը կիրառելու պո տենցիալ գործիքներ: 2008թ. ֆինանսական ճգնա ժամը հաղթահարելու գոր ծում ԱՄՆ դոլարով ֆինանսա վորման նկատմամբ արտերկ րի բանկերի կախվածությունը մեծ թու լու թյուն էր և պա հան ջում էր, որ Դաշնային պահուս տային համակարգը ապահովի մեծ ծավալով սվոփ համաձայ նագրերի կնքում [ԿԲ-ների կող մից արտարժույթի կարճաժամ կետ փոխառություններ վերցնե լը՝ ինտերվենցիաների համար – խմբ.]: Այս բացը լրացնելու հա մար պահանջվում է վերազգայ նացնել բանկերը և դադարեցնել ֆինանսական մեծ հաստատու թյունների գործունեությունը:
Եվրոպական բանկիրների, ինչպես նաև որոշ երկրների կա ռավարությունների համար երկ րի տարածքում արտասահման յան բանկերի մասնաճյուղե րի գործունեությունը վերանա յելու մոտեցման ԱՄՆ-ի ներկա ջանքերը ընդգծում են այդ հրա մայականը: ԱՄՆ-ի այս քայլը նրանք համարում են ֆինանսա կան պրոտեկցիոնիզմի նոր տե սակ և սպառնում պատասխան միջոցներ ձեռք առնել: Աշխարհաքաղաքականությու նը աշխարհի այլ մասերում ևս միջամտում է բանկային պրակ տիկային: Ռուսական բանկե րը փորձում են ակտիվն եր ձեռք բերել Կենտրոնական և Արևել յան Եվրոպայում: Եվրոպական բանկերը առավել պակաս դեր են խաղում ասիական երկր ների առևտրի ֆինանսավոր ման գործում: Չինական բանկե րին դրդում են ընդլայնել իրենց դերը գլոբալ առևտրում: Շատ երկրներ սկսել են ֆինանսական պրոտեկցիոնիզմը իրենց քաղա քական լծակներն ավելացնելու ճանապարհ դիտել: Այս տրամաբանության հաջորդ քայլն է մտածել, թե դիվանագի տական կոնֆլիկտի դեպքում ֆի նանսական հզորությունն ինչպես կարող է օգտագործվել պետու թյանն առավելություններ ապա հովելու համար: Պատժամիջոց ները սովորական (և ոչ ահա վոր հա ջող) մասն են կազ մում ճնշման, որը կիրառվում է մեկու սացած և վտանգավոր երկրների նկատմամբ, ինչպիսիք են Իրանը և Հյուսիսային Կորեան: Սակայն ֆինանսական ճնշումը կարող է շատ ավելի ուժեղ կիրառվել այն երկրների նկատմամբ, որոնք խո րապես ինտերգրված են համաշ խարհային տնտեսությանը: 1907թ.՝ դարակազմիկ ֆինան սական ճգնաժամից հետո, որը հանգեցրեց գլոբալ գրեթե լիա կատար կոլապսի, բազմաթիվ երկրներ սկսեցին ֆինանսը դի տել նախևա ռաջ որ պես հում իշ խանության գործիք, որը կարող է և պետք է վերածվի պետական առավելության: Այդ մտածելակեր պը 1914թ. հանգեցրեց պատերազ մի: Դրանից մեկ դար հետո՝ 20072008 թթ., աշխարհը ֆինանսական նույնիսկ ավելի մեծ շոկ ապրեց, իսկ դրանից հետո ազգայնական կրքեր են բորբոքվել: Կործանա րար ռազմավարությունները կար ծես այնքան էլ հեռու չեն: n
Հանուն €6,8 մլրդ-ի
Օրենսդրական փաթեթի քննար
Հունաստանը կրճատում է պետական համակարգը
Օրենքին կողմ են քվեարկել միայն իշխող կոալիցիայի ան դամ «Նոր ժողովրդավարու թյուն» և Համահունական սոցիա լիստական շարժման՝ ՊԱՍՕԿ-ի անդամ ն երը։ Ընդդիմությունը
ամ բողջ կազ մով դեմ է ար տա հայտվել։ Փաթեթը ստացել է 153 պատգամավորի հավանություն՝ անհրաժեշտ 151-ի դիմաց։ Օր ենսդր ակ ան փաթ ե թով նախ ատ եսվում է մինչև
2013թ. վերջ շուրջ 4 հազ. բյուջ ետ այ ին աշխ ատ ակ ցի կրճա տ ում։ Բա ց ի այդ՝ ևս 25 հազ. բյուջ ետ այ ին աշխ ա տակ ից, հիմ ն ակ ան ում՝ ուս ու ցիչն եր և ոստ իկ անն եր, կտե ղափ ոխվեն աշխ ատ անք այ ին ռեզերվ, և եթ ե առ աջ իկ ա ութ ամ իսն եր ին չկար ողան ան այլ աշխ ատ անք գտնել պետ ա կան հատված ում, կազատվեն աշխ ատ անք ից։
format.at
Հուլիսի 17-ի ուշ երեկոյան Հունաստանի խորհրդարանը հաստա տել է պետական համակարգի աշխատակիցների կրճատման մա սին օրենսդրական փաթեթը, ինչը միջազգային դոնորների կող մից Աթենքին հերթական տրանշի տրամադրման պարտադիր պայմաններից էր, հաղորդում է AFP գործակալությունը։
կումն ուղեկցվել է
Օրենսդրական փաթեթի քննարկումն ուղեկցվել է խորհր դարանի շենքի առջև բողոքի զանգվածային ցույցերով, որոնց մասնակցել է շուրջ 5 հազ. մարդ։ Ավելի վաղ՝ օրենքի քննարկու մից առաջ, Հունաստանի խոշո րագույն արհմիությունները հայ
խորհրդարանի շենքի առջև բո ղոքի զանգվածա յին ցույցերով։
տարարել էին գործադուլների մասին։ Օրենսդրական փաթեթի հաս տատումը Հունաստանին Եվրա միության և Արժույթի միջազ գային հիմ ն ադրամի կողմից €6,8 մլրդ վարկի հատկացման պարտադիր պայման է եղել։ n
№ 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ. |
Աշխարհ | 7
Պատժամիջոցները շրջանցել Վրաստանում Վաշինգտոնը մտահոգվել է Իվանիշվիլիի իրանական կապերով
Վրաստանն ընդլայնում է գործարար շփում ն երը իրանական ըն կերությունների հետ, ինչը, իր հերթին, ԱՄՆ-ի հետ հարաբերու թյուններում լարվածության պատճառ է դառնում. Վաշինգտոնում մտավախություններ ունեն, որ Թեհրանը փորձում է օգտագործել Թբիլիսին՝ շրջանցելու համար միջազգային տնտեսական պատ ժամիջոցները, Eurasianet.org կայքում գրում է անկախ լրագրող Մոլի Կորսոն։ Հոդվածը թարգմանաբար և որոշ կրճատում ն երով ներկայացվում է ստորև։ Տեղացի փորձագետների կար ծիքով՝ իրանցիները Վրաստա նը ներդրում ն երի համար անվ տանգ երկիր են համարում։ Մյուս կողմից՝ իրանական ըն կերությունների «մեծ գաղթը» Վրաստան և մի շարք այլ երկր ներ լուրջ կասկածների տեղիք է տվել Միացյալ Նահանգներում։ Հունիսին ամերիկյան Wall Street Jornal-ը գրել է, որ բումը մտահո գել է Վաշինգտոնին, և որ Թեհ րանը պարզապես օգտագործում է Վրաստանը՝ շրջանցելու հա մար ԱՄՆ-ի պատժամիջոցները։ Կասկածները ցրելու նպա տակով Իվանիշվիլին վերջին մի քանի շաբաթներին մի շարք քայլեր է ձեռնարկել, այդ թվում՝ միակողմանիորեն չեղյալ է հայ տարարել Իրանի քաղաքացինե րի համար անայցագիր մուտքի ռեժիմը։ Սա 2012թ. հոկտեմբե րից հետո նրա կառավարության արտաքին քաղաքական ուղեգծի առաջին լուրջ քայլն է՝ Մոսկվայի հետ շփում ն երին զուգահեռ։ Այդուհանդերձ, հուլիսի 3-ի իր երկ րորդ մեծ մամ լո ա սու լիսին Իվանիշվիլին շրջանցեց «իրանական թեմայի» սուր կող մերը։ «Մենք շարունակում ենք Իրանի հետ պահպանել բարիդ րացիական հարաբերություն
Բիձինա Իվանիշ eurasianet.org
Իրանի հետ հարաբերություն ներն ամրապնդելու փորձեր Վրաստանում արվել են մինչ Բի ձինա Իվանիշվիլիի իշխանու թյան գալը։ Չնայած Իվանիշվի լիի կառավարության նկատմամբ ԱՄՆ-ի ճնշում ն երին՝ ուղղված Իրանի հետ Թբիլիսիի առևտրա յին կապերի սահմանափակմա նը՝ արևմտյան «սև ցուցակում» ընդգրկված իրանական ընկե րությունները նախկինի պես շա րունակում են բիզնեսը Թբիլի սիում։ Շահո՞ւմ է արդյոք Վրաս տանը իրանական շփում ն ե րի արդ յուն քում՝ պարզ չէ, թեև Իրանի հետ կապերի ամրապն դումը նպաստել է ներկրում ն ե րի աշխուժացմանը և ներդրում ների ներգրավմանը։ Այդուհան դերձ, Վրաստանի տնտեսության վրա Իրանի ազդեցությունը նվազագույն է։ Իրանի հետ Վրաստանի առևտրաշրջանառության ծա վալները, ինչպես նաև զբո սաշրջությունը երկրաչափական պրոգրեսիայով սկսել են աճել 2010թ. վերջից, երբ Թբիլիսին Իրանի քաղաքացիների համար չեղյալ հայտարարեց այցագրա յին ռեժիմը։ 2013թ. վիճակագրա կան տվյալները վկայում են այս միտումի պահպանման մասին։
ներ»,– նշեց վարչապետը՝ ընդգ ծելով, որ Թբիլիսին հետևում է ՄԱԿ-ի պատժամիջոցներին՝ թույլ չտալու համար երկիր «կեղ տոտ փողերի և ապրանքների» ներթափանցումը։ ԱՄՆ-ի սահմանած պատժա միջոցները չափազանց խիստ են և հիմ ն ականում առնչվում են տնտեսական ոլորտին։ Դրանց խախտումը մի շարք պատիժներ է ենթադրում։ ՄԱԿ-ի պատժամի ջոցներն ավելի մեղմ են. դրան ցում հիմ ն ական շեշտը Իրա նի միջուկային ծրագրի և զանգ վածային ոչնչացման զենքի տա րածման արգելի վրա է։ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցներին հետևելը բավականին բարդա ցել է Թբիլիսիի համար։ Հու լիսի 2-ին՝ անայցագիր մուտ քի ռեժիմի չեղյալ հայտարար ման օրը, Թբիլիսիում վրաց-ի րանական առաջին գործարար ֆորումի ն մասնակցել են ոչ միայն ԱՄՆ-ի «սև ցու ցա կում» ընդգրկված իրանական բանկե
րը, այլև Zolal Iran ընկերությու նը, ո րը կաս կած վում է զանգ վածային ոչնչացման զենքի տարածման մեջ։ Իվանիշվիլիի աշխատակազ մից տեղեկացրել են, որ կառա վարությունը չի մասնակցել ֆո րումի կազմակերպմանը, պաշ տոնատար անձինք հրավիրված չեն եղել։ Իշխող «Վրացական երազանքի» երկու պատգամա վորներ՝ Գոգի Թոփաձեն և Զու րաբ Թքմելաձեն, այնուհան դերձ մասնակցել են ֆորումի աշխատանքներին։ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցներին հետևելու հարցում Վրաստանի նկատմամբ քաղաքական ճնշու մը բա վա կան մեծ է։ ԱՄՆ-ը, որը 1992-2011 թթ. Վրաստանին $4,24 մլրդ մլրդ-ի աջակցություն է ցուցաբերել, Վրաստանի օտա րերկրյա խոշորագույն դոնորն է և արևմտյան ամե նաազդեցիկ դաշնակիցը։ Թբիլիսիում ԱՄՆ-ի դեսպա նատունը, մեկնաբանելով Wall
վիլին փորձում է երկիրը «փակ պահել» իրանա կան ընկերու թյունների համար։
Street Jornal-ի հրապարակումը, նշել է, որ Վա շինգ տո նում վեր ջին տարիներին ավելացել են վրաց-իրանական շփում ն երին առնչվող մտահոգությունները։ Վրաստանում բիզնես ունեցող իրանական ընկերությունները պետական գանձարանին էական եկամուտներ չեն բերում։ Իրա նական ընկերությունների մաս նաբաժինը 2012թ. Վրաստանում գրանցված նոր ձեռնարկություն նե րի միայն 3,3% են կազ մում։ Ավելին՝ այցագրային ռեժի մի թեթևացման պայմաններում անգամ իրանական դոլարային ներդրում ն երը նվազել են շուրջ երկու անգամ։ Պատկերը նույնն է նաև երկ կողմ առևտ րում։ 2012թ. Իրանը Վրաստան է ար տահանել $99,4 մլն-ի ապրանք։ Ցուցանիշը խամրում է «թուրքա կան» $1,34 մլրդ-ի դիմաց։ 2012թ. վրաց-թուրքական առևտրաշր ջանառությունը հենց այսքան է կազմել, ամփոփում է հոդվածա գիրը։ n
Խնդրահարույց գործընկերը լսում ն երում Վաշինգտոնը Ադրբեջանի համար խաչմերուկ է գծել
«Ադրբեջանը խաչմերուկում է. ուղիներից մեկը տանում է առաջ՝ դեպի ժողովրդավարություն և ժողովրդի տնտեսական բար գավաճում, մյուսը՝ դեպի ավտո րիտարիզմ, կոռուպցիա, տնտե սական ստագնացիա և անկում։ Աշնանը նախագահական ընտ րությունները կարևոր հնարա վորություն կդառնան Ադրբեջա նի համար՝ անելու իր ընտրու թյունը»,– «Խնդրահարույց գոր ծընկեր. ավտորիտարիզմի աճը Ադրբեջանում» խորագրով լսում ներում ասել է հանձնաժողովում Պետդեպի ավագ խորհրդական Փոլ Կարտերը։ Խոսելով հոկտեմբերին կայա նալիք նախագահական ընտրու թյունների մասին՝ Կարտերը նշել է, որ բոլոր թեկնածուները պետք է ունենան ազատ տեղաշարժվե լու և քարոզարշավ իրականաց նելու հնարավորություն՝ չվախե
նալով հետապնդում ն երից կամ ձերբակալությունից։ «Ադրբե ջանի հասարակությունը պետք է վստահի կառավարությանն ու հավատա, որ այն թափանցիկ է ու գոր ծում է ի շահ բո լո րի, այլ ոչ թե մեկ խմբի»,– ասել է Պետ դեպի ներկայացուցիչը՝ նշելով, որ սրանք այն պարտավորու թյուններն են, որոնք Ադրբեջա նը ստանձ նել է որ պես ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի և մի ջազ գա յին այլ կա ռույցների անդամ։ Ադրբեջանի կառավարությու նը լսում ն երում ներկայացված է եղել պատգամավոր Սամեդ Սեիդովի և ԱՄՆ-ում Ադրբեջա նի դեսպան Էլին Սուլեյմանո վի գլխավորած պատվիրակու թյամբ։ Ընդդիմադիր «Ազգային խորհուրդը» ներկայացրել է Էլ դար Նամազովը։ Բանավեճերի ընթացքում Էլին Սուլեյմանովն ու Սամեդ Սեիդովը հասկացրել
Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը
են, որ Ադրբեջանի ընդդիմադիր կուսակցությունները միավորող «Ազգային խորհրդի» կողմից Ադրբեջանի նախագահի միաս նական թեկնածու առաջադր ված Ռուստամ Իբրահիմբեկո վի գրանցումը ընտրություննե րում կարող է հարցականի տակ դրվել նրա երկրորդ քաղաքա ցիության (ՌԴ) պատճառով։ Պետդեպի ներկայացուցիչ Թո մաս Մելիան իր ելույթում նշել է, որ Ադրբեջանի իշխանություննե րը պետք է կատարեն խոստում ները՝ ընտրություններին հրա վիրեն ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ դիտորդնե րին, ազատ արձակեն ձերբակալ ված քաղաքական գործիչներին, մասնավորապես՝ Իլգար Մա մեդովին, հետաքննեն մարդու իրավունքների խախտում ն երը և նպաստեն քաղաքացիական հասարակության հետ իրական երկխոսությանը։ «Վաշինգտոնը որևէ մեկի կողմից չէ, և ադրբե ջանցի ժողովուրդն ինքը պետք է որոշի իր ապագան»,– ընդգծել է Մելիան։ Ըստ Էլդար Նամազովի՝ ժո ղովրդավարությունն ու մար դու իրավունքները խնդիր են ոչ միայն Ադր բե ջա նի, այլև ամ բողջ տարածաշրջանային անվ տանգության համար։ «Մենք
«Խնդրահարույց գործընկեր. ավ տորիտարիզմի աճը Ադրբեջա նում» խորագրով հատուկ լսումն ե րը ԱՄՆ-ի Կոնգ րեսում։
radioazadlyg.org
ԱՄՆ-ի Կոնգրեսում Եվրոպայի անվտանգության ու համագոր ծակցության հանձնաժողովը (Հելսինկյան հանձնաժողով) հա տուկ լսում ն եր է անցկացրել Ադրբեջանում նախընտրական իրա վիճակի շուրջ և իշխանություններին կոչ արել կատարել ստանձ նած պարտավորությունները մարդու իրավունքների և ժողովր դավարության բնագավառներում, հաղորդում է ադրբեջանական contact.az կայքը։
հույս ունենք, որ մեր գործընկեր ները հասկանում են սա»,– ասել է նա և միջազգային հանրությա նը կոչ արել անկախ դիտորդներ գործուղել ընտրությունները վե րահսկելու համար, ինչպես նաև անցկացնել էքզիթ փոլեր, քանի որ «նախորդ բոլոր ընտրություն ները կեղծված են եղել»։ Ադրբեջանական Turan գոր ծակալության «Որո՞նք են լսում ների հիմ ն ական արդյունքները» հարցին «Ժողովրդավարության ազգային հիմնադրամի» Ռուսաստանի և Եվրասիայի գծով տնօրեն Միրիամ Լանսկոյը պատասխանել է, թե Ադրբեջանի «իշխանությունները ցանկանում են փոխել խոսակցության թեման և խոսել Ղարաբաղի, Հայաստա
նի, բայց ոչ Ադր բե ջա նում մար դու իրավունքների մասին»։ Ի պատասխան հարցին, թե ինչպի սին կլինի միջազգային արձա գանքը, եթե չգրանցվի Ռուստամ Իբրահիմբեկովի թեկնածությու նը, կամ ար գել վի նրա մուտ քը երկիր, Լանսկոյը նշել է, որ շատ բան կախված կլինի իրավիճակի զարգացումից, գրանցումը մեր ժելու պատճառներից։ «Չափա զանց անհանգստացնող է նա խագահի հուլիսի 2-ի ելույթը, թե ընդդիմությունում բոլորը դա վաճաններ են, և որ ոստիկանու թյունը կարող է անպատիժ անել ամե ն ինչ։ Դրանով իսկ նա ցույց տվեց իր ոչ լուրջ վերաբերմուն քը ընտրություններին»,– նշել է Լանսկոյը։ n
| № 100 (340), ուրբաթ, հուլիսի 19, 2013 թ.
8 | Մշակույթ
Տրտմաթախիծ գույների քնարերգուն Լևոն Լաճիկյան, արվեստաբան «Հազարամյա խավարից հե տո նա լույս բե րեց նկար չու թյուն». կերպարվեստում իտա լական Վերածննդի նախա հայր համարվող Ջոտտո դի Բոնդոնեի (1266-1337) մասին ասել է Բոկաչիոն։ Լուսաբեր այս խորհուրդը կա նաև «հայ կական Ջոտտոյի»՝ գեղանկա րիչ Գևորգ Գրիգորյանի (18971976) ստեղծագործության մեջ: Ճիշտ է, ի հա կա ռակ ի տա լացի իր անվանակցի սառը, բայց և պայծառ գույների, մուգ ու թանձր է հայ նկար չի գու նապնակը։ Բայց ընդհանուր են նրանց ստեղծագործու թյունների անկեղծությունն ու պարզությունը, մարդու հան դեպ երկուսի տածած աներեր հավատը և գեղարվեստական զուսպ արտահայտչամիջոցնե րի օգտագործումը։
Ջոտտո, Ռեքվիեմ
Դիանա Ուկլեբա, Վերջին հայացքը
Տարբեր վարկածներ կան Գևորգ Գրիգորյանի՝ Ջոտտո անու նը ստանալու կապակցությամբ։ Իրողությունը, սակայն, այն է, որ առանց այս արվեստագետի անհնար է լիարժեք պատկերաց նել 20-րդ դա րի հայ կեր պար վեստի պատմությունը։ Ծնված լինելով Անդրկովկասի մշակու թային մայրաքաղաք Թիֆլիսում՝ նա զգա լի դեր խա ղաց այս պես կոչված «Թիֆլիսյան դպրոցի» կազմավորման գործում։ Անուրախ մանկություն, դժվար կյանք և ծերություն է ունեցել Գևորգ Գրիգորյանը։ Աշակերտ է եղել «խազեինների» մոտ, նկա րել դուքանների պատերին (հե տագայում այս ամե նը հիշողու թյամբ պիտի պատկերեր թիֆ լիսյան կոլորիտով շնչող «Իմ կյանքը» նկարաշարում)։ Գտն վել են բա րի մար դիկ, ո րոնք, նկատելով օժտված պատանու շնորհքը, օգնել են նրան ստանալ գեղարվեստական կրթություն։ Գեղագիտական հնչեղությամբ և կատարման ոճով միմյանցից ան չափ տար բեր են 20-30-ա կան թվականների և հետագա՝ ավելի ուշ շրջանի աշխատանք ները։ Առաջինները դասական արվեստի ոգով արված գործեր են, նկար չի տա ղան դի և հա սունության իսկական վկայագ րեր։ Հիշատակենք անգերա զանցելի վարպետությամբ ար ված «Արտավազդի դիմանկա րը», «Չարենցի դիմանկարը»՝ արված 1926թ.։ Ընդհանրապես նրա բոլոր դիմանկարները («Մի սաք Մեծարենց», «Վանո Խոջա բեկյան», «Վահան Տերյան», «Փի րոսմանի», «Բալզակ» և այլն) հատկորոշվում են ոչ միայն բնորդի հետ արտաքին նմանու թյամբ, այլև հոգեբանական ապ րում ն երի նուրբ փոխանցմամբ ու ներքին դրամատիզմով։ Ջոտտո-Գրիգորյանի նախա սիրած նկարչական ժանրը նատ յուրմորտն է եղել: Նրա այդ գոր ծերում հաղթահարված է քա րացածությունը, որ ենթադրա բար պարտադիր է այդ ժանրին պատկանող աշխատանքների համար։ Ավելին՝ նրա նատյուր մորտներում պատկերված իրերը՝
Ջոտտո, Բալզակի դիմանկարը
Ջոտտո, Անուշն ու Սարոն
բաժակներ, սկահակներ, շշեր, շնորհիվ իրենց դասավորության և եզրագծերի շեշտվածության, կարծեք շարժման մեջ լինեն։ 1962թ. 65-ամյա նկարիչն ընտա նիքով տեղափոխվել է Երևան, որի շնորհիվ հայրենասիրական ու զգացական նոր լիցք է ստացել նրա ներկապնակը: Դա երևում է հատկապես Կոմիտասի կյանքի տարբեր դրվագները պատկերող նկարներում, որոնց նայելիս սար սուռ է անցնում մարմ նովդ: Անն կարագրելի ներգործության ուժ ունեն դրանք, և մեր ժողովրդի թե՛ անց յա լի, թե՛ ներ կա տխուր ճա կատագրի թանձրացած արտա հայտություններ են։ Բարեբախտաբար, հայկական Ջոտ տո յի այս ու մյուս գոր ծերն այսօր մեկտեղված և մեծ խնամ քով ցուցադրվում են Մաշտոցի պողոտայի թիվ 54 շենքի առա ջին երկու հարկաբաժինները զբաղեցնող արվեստանոց-թան գարանում, որը բացվեց նկարչի մահից անմիջապես հետո այրու՝ Դիանա Ուկլեբայի և մի խումբ արվեստագետների նախաձեռ նու թյամբ։ Դ րա լուռ ու հան դի սավոր սրահներում կարելի է
տեսնել նրա՝ մեկը մյուսից ավե լի խոր ու խորհրդավոր գործերը և թերևս ամե նահայտնի աշխա տան քը՝ 1928թ. վրձնած «Ռեք վիեմը», ո րի և՛ թե ման, և՛ կա տարման ոճը զարգացված են հետագա շրջանի նկարներում։ Լինելով Ջոտտոյի թանգարա նում՝ ակամա մտաբերեցի քսա նամյա վաղեմության առա ջին այցս ար վես տի այդ օ ջախ, երբ մուտ քի մոտ մեզ դի մա վո րեց նկարչի 80-ամյա կինը։ Դիա նա Ուկլեբան մանրամասն պատ մեց ամուսնու վրձնած կտավն երի մասին՝ մեկ առ մեկ նկարագրելով դրանց ստեղծման պատմությունը։ Պարզվում է՝ մղձավանջային 1937թ. շատ նկարներ է ոչնչացրել հե ղի նա կը, և միայն կնոջ անձն վեր ջան քե րի շնոր հիվ են փրկել դրանցից շատերը։ Ահա, օրինակ, այս մեկը՝ որմ ն անկարի սքանչելի նախանկարը, որ բուժած իր վեր քերը՝ այսօր պահվում է ապակու տակ։ Թե չլի ներ վրա ցու հի այդ կնոջ անմ նա ցորդ սերն ու երկ յուղածության հասնող վերաբեր մունքն իր արվեստագետ ամուս նու և նրա արած գործի հանդեպ, երևի մենք այսօր չունենայինք
այս ամբողջ հարստությունը։ Հայ նկարչի անհաշիվ հիվանդ օրե րի պահապան հրեշտակն է եղել Դիանան, որին նա «փոխադարձել է»՝ ստեղծելով ազնվության և նվիրվածության ընդգծված դրոշ մը կրող դիմանկարների մի շարք։ Զավակներ չեն ունեցել նրանք. այդպիսիք նրանց համար եղել են ի րենց նկար նե րը։ Երևի դա է պատճառներից մեկն այն սակավ հանդիպող երևույթի, երբ ողջ կյանքում ոչ մի նկար չեն վաճառել։ Ապրել են դժվարությամբ, բայց չեն կամեցել բաժանվել իրենց հո գեզավակներից: Դրանցում գերիշ խողը լուսավոր թախծի տրամադ րությունն է, որ անմիջապես հա մա կում է դի տո ղին։ Ով մեկ ան գամ տեսել է Ջոտտոյի նկարները, երբեք չի մոռանա դրանք։ … Անվերջ պատմում էր Ջոտտո յի այրին, պատմում առանց հոգ նու թյան։ Ու շագ րավն այն էր, որ յուրաքանչյուր բառից հորդում էր սերն ու նվիրումն առ իր արժա նահիշատակ ամուսինը: Արվես տի (հայ, թե համաշխարհային) պատմության մեջ շատ չեն դեպ քերը, երբ մեկն սկսել է լրջորեն զբաղվել արվեստի միաժամա նակ երկու տեսակներով արդեն առաջացած տարիքում և նկատե լի հաջողությունների հասել եր կու ասպարեզներում էլ։ Նկարիչ ամուսնու մահից հետո միայն, երբ Դիանան արդեն 68 տարեկան
էր, վրձինն առավ ձեռքը և վեր հիշելով տասնամյակներ առաջ իր ստացած կրթությունը՝ սկսեց նկարել։ Նկարում էր բնությու նը, ամուսնուն: «Վերջին հայաց քը» նկարում, ստեղծված ամուս նու մահից հինգ տարի անց, նա Ջոտտոյին պատկերել է հիշողու թյամբ: Այս և Դիանա Ուկլեբայի մի քանի այլ կտավն եր ցուցադր վում են թանգարանի առանձին սրահներից մեկում։ Նայում ես այդ գործերը, կարդում «Մեր սե րը՝ անմար կանթեղ» վերնագրով նրա հեղինակած ժողովածուի բանաստեղծությունները և խո նարհ վում այդ մեծ սի րո ա ռաջ։ Դրանցում բանաստեղծ նկարչու հին պատ մում է «լռու թյուն հա գած» իր մենության, «անձայն հե ռացած» ամուսնու հանդեպ տա ծած անթաքույց սիրո վերհուշնե րի մասին։ Չգիտես ինչու, իսկական սիրո ու հավատարմության օրինակ ները մենք պեղում ենք դարերի խորքում և համաշխարհային ար վեստի տարեգրության մեջ։ Մինչ դեռ մեր օրերում և մեր կողքին էլ են հյուսվում նման պատմություն ներ։ Անձնական-ստեղծագոր ծական նման ներդաշնակության մասին կա արդեն վավերագրա կան կի նոն կար, գրվել են նաև առանձին էջեր, բայց թվում է, թե անօրինակ այս սիրո պատմագի րը դեռ պիտի գա։ n