Գինը՝ 100 դրամ
| № 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ., www.civilnet.am
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
Ատկատատեղի քաղաքային բյուջեի հաշվին
Կճոյան երևույթի մասին խմբագրական
օ ր ա թ ե ր թ
էջ 2 ›››
Միջուկային զենք ունենալու հրամայականը
Արմե ն Գրիգորյան, տեսակետ էջ 2 ›››
Վեճերը կարգավորել՝ դատարան չհասած
«Փարկինգ սիթի սերվիսի» ծախսերը հոգալու է Երևանի քաղաքապետարանը
Հակառակորդի ձեռքում կացինն էլ է վտանգավոր
Հարցազրույց Արծրուն Հովհաննիսյանի հետ էջ 3 ›››
Կենսաթոշակները կարող են ավելա նալ 20%-ով
Միջնաժամ կ ետ հեռան կարում աղքատության գիծն այդուհանդերձ չի հաղթահարվի էջ 4 ››› Գևորգ Հարոյան/«Օրակարգ»
Մեծամորի անո րոշ հեռանկարը Միջնաժամ կ ետ ծախսային ծրագրում մոռացել են ատոմակայանի մասին էջ 5 ›››
ՕՊԵԿ-ը զիջում է դիրքերը Թերթաքարային նավթը փոխարինում է կարտելի «սև ոսկուն» էջ 6 ›››
Լսում ն եր Կոնգ րեսում՝ Ադրբե ջանի հարցով
Ավտորիտարիզմի աճը մտահոգել է Հելսինկյան հանձնաժողովին էջ 7 ›››
«Փարկինգ սիթի սերվիսը» Երևանում արդեն գծանշել և համապատասխան տեղեկատվական վահանակներով ապահովել է հիմ ն ական կենտրո նական փողոցները։
Երևանի կենտրոնական փողոցներում հուլիսի 1-ից գործող վճարովի ավտոկայա նատեղերից հավաքագրվող գումարները ոչ միայն չեն մտնելու քաղաքային բյուջե, այլև քաղաքապետարանն է հոգալու «Փարկինգ սիթի սերվիս» ընկերության ծախ սերը։ Բացի այդ՝ վճարովի ավտոկայանատեղերի կազմակերպումը քաղաքապե տարանը վստահել է մի ընկերության, որը ստեղծվել է ընդամե նը անցած տարվա վերջին և ո՛չ ոլորտում աշխատանքային փորձ ունի, ո՛չ էլ բիզնես գործունեության։ Երևանի կենտրոնական փողոցներում ավտոկայա նատեղերի քաղաքակիրթ կազմակերպումը միայն առաջին հայացքից է այդ
պիսին։ Կոռուպցիոն ռիս կերն ակնհայտ են ամբողջ գործընթացում։ Այսպես՝ Երևանի քա ղաքապետարանն ան
ցած տարվա դեկտեմբերի 17-ին հայտարարել է ԵՔՄԵԾՁԲ-12/2 ծածկագրով ավտոկայանատեղերի կազ մակերպման ծառայություն
ների ձեռքբերման մրցույթ (մրցակցային երկխոսու թյան ձևով) և այս տար վա ապրիլին «Լոկատոր» և «Փարկինգ սիթի սերվիս» ընկերությունների կոնսոր ցիու մի հետ կնքել հա մա պատասխան պայմանագիր։ Ֆինանսների նախարա րության գնում ն երի հա
էջ 5 ›››
ԱՄՆ-ի Միջազգային զար գացման գործակալության Ձեռնարկությունների զար գացման և շուկայի մրցունա կության ծրագիրը («Ի-Դի-Էմ- Սի») և արդարադատության նախարարությունը հուլիսի 11-ին ստո րագ րել են մտադ րությունների հուշագիր՝ Հա յաստանում գործարար միջա վայրի խթանմանն ուղղված բարեփոխում ն երի և Վեճե րի այլընտրանքային կարգա վորման (ՎԱԿ) համակարգի բարելավման վերաբերյալ։ 2013թ. հուլիսից մինչև 2014թ. դեկտեմբերն ընկած ժամանակահատվածում կողմերը համատեղ կիրա կանացնեն մի շարք գործո ղություններ, այդ թվում՝ ներ կա ՎԱԿ համակարգի ման րազնին ուսում ն ասիրություն։ «Ի-Դի-Էմ-Սի» ծրագրի միջո ցով ԱՄՆ-ի ՄԶԳ-ն կա ջակ ցի արդարադատության նա խարարությանը նորմատիվ իրավական ակտերի և օրի նագծերի մշակման, հան րային լսում ն երի և շահա ռուների հետ կլոր սեղանքննարկում ն երի անցկացման ուղղությամբ։ Համագործակ ցությունն ուղղված է լինելու ոչ միայն համակարգի բարե լավմանը, այլև բարեփոխում ների վերաբերյալ իրազեկ վածության բարձրացմանը և ՎԱԿ համակարգի նկատմամբ բիզնես համայնքի վստահու թյան ամրապնդմանը։ 2013թ. հուլիսի 12-ին հայ և ամերիկյան դատավոր ների մասնակցությամբ նախատեսվում է համաժո ղով, որում կներկայացվի ՎԱԿ համակարգի նկատ մամբ ամերիկյան մոտեցու մը՝ որպես միջազգային լա վագույն փորձի օրինակ։ n
Կիզակետում
Հայաստանի փոխարտգործնախարարը Ռուսաստանի կողմից ճնշում չի տեսնում
Ֆոտոլուր
Հայ աստ ան ի փոխ արտգ ործն ախ ար ար, Հայ աս տան-Եվր ամ իութ յուն աս ոց ացմ ան համ աձ այն ագ րի գլխավոր բան ակց ող Զոհր աբ Մն աց ակ անյ ան ը Ադրբ եջ ան ին Ռուս աստ ան ի կողմ ից շուրջ 1 մլ րդ դո լար ի զինտ եխն իկ այ ի վաճ առք ը չի ցանկ ան ում կա պել Հայ աստ ան-Եվր ամ իութ յուն մերձ եցմ ան ծրագ րեր ի հետ։
Ռուսաստանի և ԵՄ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունների մասին Զոհրաբ Մնացականյանն ասում է. «Կարևորագույն սկզբունքը եղել է համադրումը, այլ ոչ թե հակադրումը»:
«Ազատություն» ռադիոկա յա նի հետ զրույ ցում փոխ նախարարն ասել է, թե չի կար ծում, որ այդ քայ լով, ինչ պես նաև Հա յաս տանին վաճառվող գազի թանկացմամբ պաշտոնա կան Մոսկվան անուղղակի
ճնշում է գոր ծադ րում, որ պեսզի Հայաստանը հրա ժարվի Եվրամիության հետ ասոցացման համաձայ նագրից և միանա Մաքսա յին միությանը: Զոհրաբ Մնացականյա նը հայտարարել է, որ Ասո
ցացման համաձայնագրի շուրջ բանակցություննե րի ժամանակ Հայաստա նը հստակ հաշվի է առնում և՛ Ռուսաստանի, և՛ Եվրա միության նկատմամբ իր պարտավորությունները և չի կարող մի ուղղությամբ գնալ մյու սի հետ հա րա բերությունների հաշվին. «Կարևորագույն սկզբունքը եղել է համադրումը, այլ ոչ թե հակադրումը»: «Պետք է շատ լուրջ հաշ վի առնենք Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև հա
րաբերությունների խորու թյունը։ Դրանք մեկ օրում չեն կառուցվել, և հիմքե րը բավական ամուր են։ Գործընկերները խոսում են միմ յանց հետ, գոր ծըն կերները կարող են միմ յանց բացատրել, հասկա նալ։ Ես չեմ կա պում որևէ բան որևէ բանի հետ, որով հետև մենք ու նենք մեր գործընկեր Ռուսաստա նը և մեր գոր ծըն կեր Եվ րամիությունը, մենք ու
էջ 3 ›››
| № 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ.
2 | Տեսանկյուն Խմբագրական
Միջուկային զենք ունենալու հրամայականը
Կճոյան երևույթի մասին Հասարակական մի նախաձեռնություն՝ «Մենք ենք մեր երկրի վաղվա տերը», երեկ հայտարարություն է տա րածել, որ ստորագրահավաք է նախաձեռնում՝ ուղղված Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ին՝ Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդ Նավասարդ արքե պիսկոպոս Կճոյանին կարգալույծ անելու պահանջով: Որ Հայ առաքելական եկեղեցում վաղուց օդիոզ հոգևո րականներից ազատվելու անհրաժեշտություն կա, որևէ կասկած լինել չի կարող: Բարձրաստիճան հոգևորական ներից ոմանք իրենց վարքագծով և կենսակերպով որևէ կերպ չեն տեղավորվում հոգևորական գործչի կերպա րի սահմաններում, ինչը հարվածում է առաջին հերթին Հայ առաքելական եկեղեցու հեղինակությանը հասարա կության շրջանում: Նույն Ամենայն հայոց կաթողիկոսը բազմաթիվ անգամներ է հայտնվել հանրային քննադա տության թիրախում իշխանությունների նկատմամբ ու նեցած խիստ կասկածելի լոյալության և աշխարհիկ կեն սակերպի համար: Այս ամենը հուշում է, որ բարձրագույն հոգևորականության շարքերում լրջագույն բարեփոխում ներ անցկացնելու կարիք կա, պետք է հոգևոր դասը մաք րել պատեհապաշտ ու հոգևորականի բարոյական կեր պարին հակասող մարդկանցից: Հավանաբար առաջինը պետք է սկսել հենց արքեպիսկո պոս Կճոյանից: Եթե շրջանցենք նաև նրա անվան հետ կապ վող օֆշորային սկանդալը, ապա մեծ հաշվով նրա գործու նեությունը իրավական առումով խնդիրներ չի հարուցում: «Կճոյան» երևույթի խնդիրը հոգևոր-բարոյական ոլորտում է: Կճոյանը, որը լավագույնս մարմ ն ավորում է Հայ առաքե լական եկեղեցու ներկայիս վերնախավի աշխարհիկ կեն սակերպը, լրջագույն մարտահրավեր է հայկական ներկա յիս ինքնության հենասյուներից մեկին՝ Հայ առաքելական եկեղեցուն: Նույնիսկ եթե Աստված անձամբ նվիրած լիներ նրան «Բենթլի», նա որևէ բարոյական իրավունք չունի այն ունենալու որպես սեփականություն, առավել ևս՝ աղքատու թյան 40 տոկոս ցուցանիշ ունեցող երկրում: Սա որևէ կերպ չի տեղավորվում հոգևորականի բարոյա կան կոդեքսի շրջանակում: Ավելին՝ այդպիսի երևույթներն անմիջականորեն հեղինակազրկում են ոչ միայն Կճոյան հոգևորականին, այլև Հայ առաքելական եկեղեցուն որպես կրոնական միավոր, որպես պատմական արժեք: Այս հան գամանքներն արդեն վաղուց պետք է անհանգստացրած լինեին հոգևոր վերնախավին և անձամբ կաթողիկոս Գա րեգին Բ-ին: Սակայն մինչ այժմ չի լսվել որևէ քննադա տություն, զսպվածության որևէ կոչ, իսկ այդպիսի համե րաշխություն հիշեցնող լռությամբ Գարեգին Բ-ն փաստա ցի համաձայն է կամ առնվազն դեմ չէ, որ որոշ հայ բարձ րաստիճան հոգևորականներ իրականում արատավորեն Հայ առաքելական եկեղեցու բարի համբավը: Բարձրաստիճան հոգևոր դասի նման վերաբերմունքը ոչ միայն դեգրադացնում է ամբողջ հոգևոր դասին, այլ նաև բարոյալքում է հայ հասարակությունը, որը դարեր շարունակ Հայ առաքելական եկեղեցուն վերա բերվել է խորին հարգանքով: n Դ.Մ.
տ ն տ ե ս ա կ ա ն
օ ր ա թ ե ր թ
Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21-ից: Հիմնադիր և հրատարակիչ՝ «Սիվիլիթաս» հիմնադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ. Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1 Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am, www.civilnet.am Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249 Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351 Մեջբերումներ անելիս հղումը «Օրակարգ»-ին պարտադիր է: Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց «Օրակարգ»-ին հղման արգելվում է: Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում: Գովազդների և R տառով հրապարակվող նյութերի բովանդակության համար խմբագրությունը պատասխանատվություն չի կրում: Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի Հրատարակության 3-րդ տարի Ստորագրված է տպագրության՝ 11.07.2013թ. Տպաքանակը՝ 1100
Արմե ն Գրիգորյան
Ս
առը պատերազմի ժամա նակ ԱՄՆ-ի ար տա քին քա ղաքականությունը հիմն ված էր նաև Երաշխավորված փո խադարձ ոչնչացման հայեցակար գի վրա: Հայեցակարգը ենթադրում էր, որ ԱՄՆ-ի և Խորհրդային Միու թյան միջև հնարավոր պատերազ մի դեպքում զանգվածային ոչնչաց ման զենքի օգտագործումը կողմե րին որևէ հնարավորություն չի տա հաղթել: Այդ հայեցակարգը հիմնված էր «Նեշի հավասարակշռության» տե սության վրա, որի համաձայն՝ հա կամարտող կողմերը, ունենալով փոխադարձ ոչնչացման համար բա վարար զենք, պատերազմ սկսե լու ռացիոնալ շարժառիթ չեն ունե նում, քանի որ պատերազմ սկսելը ենթադրում է նաև ինքնաոչնչացում: Այդ իսկ պատճառով պատերազ մի գնա լը ռա ցիո նալ չէ որևէ կող մի համար: Հայաստանը և Ադրբեջանը կար ծես ևս սպառազինության մրցա վազքի նման իրավիճակում են գտնվում, ինչպես ԽՍՀՄ-ը և ԱՄՆ-ը: 1994թ. հրադադարից հետո Հայաս տանը և Ադրբեջանը փորձում են կուտակել սպառազինության տար բեր տեսակներ, որպեսզի հնարա վոր պատերազմի դեպքում կարո ղանան ապահովել հաղթանակ: Եր կու երկր նե րի միջև թեժ պա տերազմ չսկսելու հիմ ն ական գոր ծոնը կողմերի միջև գոյություն ու նեցող հարաբերական հավասա րակշ ռու թյունն է: Այս պա հին կող
մերից որևէ մեկը չունի բավարար ռազմական, տնտեսական, քաղա քական այնպիսի առավելություն, որպեսզի կարողանա հնարավոր պատերազմի դեպքում ապահովել հստակ հաղթանակ: Հաճախ հնչում է կար ծիք, որ Մինս կի խմբի շրջա նակներում ընթացող բանակցու թյունները կամ միջազգային հան րությունն է հանդիսանում զսպող գործոն պատերազմ չսկսելու հա մար: Անցած տարի հունիսին ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի Երևան այցի ժամանակ Ադրբեջանի փոքրամասշտաբ ռազմական գոր ծողությունները հայ-ադրբեջանա կան սահմանին, որոնք կասեցվեցին հայկական ուժերի կողմից, ցույց են տա լիս, թե ի րա կա նում ինչն է զսպում հայ-ադրբեջանական հնա րավոր պատերազմը: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ուժերի հավասարակշռությունը պատերազմի զսպման հիմ ն ական գործոնն է: Վերջին շրջանում Ադր բեջանը 1 մլրդ դոլարի սպառազի նություն է ձեռք բերել Ռուսաստա նից, որը, չհաստատված տեղեկու թյան համաձայն, զենքի առաջին խմբա քա նակն է, և Բա քուն պատ րաստվում է նոր զինատեսակներ ձեռք բերել Ռուսաստանից: Սա կա րող է պատերազմ սկսելու գործոն դառնալ Ադրբեջանի համար, քա նի որ մեծ քա նա կով զեն քը նաև բլիցկրիգի կամ արագ պատերազմի պատրանք կարող է ստեղծել Ադր բեջանի ղեկավարության մոտ: Հայաստանի համար առաջնային խնդիր է դառնում հավասարակշ ռության պահպանումը կամ վերա
կանգնումը, որը խախտվել է Ռու սաստանի կողմից զենքի մատա կարարում ն երից հետո: Հավասա րակշռությունը վերականգնելու տարբերակ է նոր զինատեսակի ձեռքբերումը կամ այնպիսի զինա տեսակի ստեղծումը, որը Հայաս տանին առավելություն կտա Ադր բեջանի նկատմամբ: Այդ տեսանկ յունից Հայաստանի համար ռա ցիո նալ է դառ նում մտա ծել նաև միջուկային ռումբի մասին: Հասկա նալի է, որ Հայաստանը «Միջուկա յին զենքը չտարածելու մասին պայ մանագրի» անդամ է, ինչպես նաև նման ռում բի ստեղ ծու մը մեծ ռե սուրսներ է պահանջում, սակայն պատերազմից ու անվերջ սպառա զինության մրցավազքից խուսափե լու միակ տարբերակը մնում է նման զենքի ստեղծումը: Միջուկային զենքը խաղաղու թյուն է բերել բազմաթիվ անգամ ներ: Խորհրդային Միության և ԱՄՆ-ի միջև հնարավոր պատե րազ մը զսպվել է հենց նման զեն քի առկայության պատճառով: Պա կիստանի և Հնդկաստանի միջև լայ նամասշտաբ պատերազմի զսպման գործոնը հենց միջուկային զենքն է: Բաքուն պատերազմ չի սկսի, եթե համոզված լինի, որ Հայաստա նը բավարար զենք ունի Ադրբեջա նի ոչնչացման համար: Այդ պարա գայում պատերազմը ոչ ռացիոնալ է դառնում Ադրբեջանի համար: Եր բեմն խաղաղությունը պահանջում է զինվել: Մեր պարագայում զինվելու տարբերակը դառնում է միջուկային կամ դրան հա մար ժեք զենք ու նե նալը: n
Պատանեկան տուրիզմի ներուժ Արցախում Հայկ Խանումյան
Ա
մե ն տարի տեղեկանում ենք Ար ցախ ժամանող զբոսաշրջիկ ների թվի ավելացման մասին: Այս կարևոր միտումը շարունակվե լու հեռանկար ունի: Զբոսաշրջու թյան զարգացումը տեղ է գտել նաև Արցախի կառավարության տար բեր փաստաթղթերում, Արցախում լայն թափով հյուրանոցաշինություն է տեղի ունենում: Սակայն կարծես շեշտը դրվում է հարուստ զբոսաշր ջիկների վրա, որոնք կարող են գի շերել թանկարժեք հյուրանոցներում և օգտվել թանկարժեք ծառայու թյուններից: Արցախում գրեթե ամ բողջությամբ բացակայում են պա տանեկան հանգստի համար են թակառուցվածքները, խորհրդային տարիների եղած մի քանի ճամբար նե րը կա՛մ այլևս չկան, կա՛մ լքված են: Այնինչ Արցախում կարիք կա կազմակերպելու ոչ միայն տեղացի դպրոցականների հանգիստը, այլև ընդունել պատանիներ Հայաստա նից և Սփ յուռ քից, ին չը կարևոր է հայրենաճանաչման տեսանկյունից: Ֆրանսիայում, օրինակ, մեկ դպրոցականի ամառային հանգս տի համար տարեկան ծախսվում է 1200-1400 եվրո, ինչը մեծ մասամբ վճարում են շրջանների վարչա
կազմերը, խնամակալ կազմակեր պությունները, դպրոցները՝ քիչ անհանգստություն պատճառելով ծնողներին: Ֆրանսիացի դպրոցա կան նե րի մի մասն իր հան գիստն անցկացնում է հարևան երկրնե րում՝ Իտալիայում, Իսպանիայում, Գեր մա նիա յում և այլուր: Սա նաև հնարավորություն է տալիս դպրո ցական հասակում ճամփորդել, նոր մշակույթների հետ առնչվել: 1200 եվրոն բավարար գումար է, որպեսզի կարողանանք կազմակեր պել ֆրանսիահայ դպրոցականնե րի երկշաբաթյա կամ երեքշաբաթյա հանգիստն Արցախում՝ ներառյալ ինքնաթիռի և այլ տրանսպորտային ծախսեր: Այսպիսով կկարողանանք լրացուցիչ զբոսաշրջային գումար ներ բերել Արցախ, իսկ որ ամե նա կարևորն է՝ Սփ յուռ քի մեր պա տա նի հայրենակիցների համար կբա ցահայտենք Արցախը և դեռ փոքր հասակից նրանց կկապենք հայրե նիքի հետ: Այս ամե նը կարող է նախաձեռնել ինչպես Արցախի կառավարությու նը, այնպես էլ մասնավոր հատվածի ներկայացուցիչներ: Կարևորը պա տանեկան ճամբար կազմակերպե լու իրավունք ունեցող ֆրանսիա կան կազմակերպություն գտնելն է և նրանց համոզելը ճամբարները կազմակերպել Արցախում:
Ժամանակն է ներդրում ն եր կա տարել նաև դպրոցական ճամ բարների վերականգնման ուղղու թյամբ: Այս առումով ողջունելի են հայաստանյան տարբեր պետական և մասնավոր հիմ ն արկների՝ Արցա խում գերատեսչական հանգստյան տներ կառուցելու օրինակները և մտադրությունները: Արց ախ ի զբոս աշրջ ութ յունը մեծ ներ ուժ ուն ի՝ չնայ ած դեպ ի Հա յաստ ան ավ իատ ոմս եր ի թանկ ու թյան ը և Արց ախ բեր ող հոգն ե ցուց իչ ճան ապ արհ ին, ենթ ակ ա ռուցվածքն եր ի հետ կապված որ ոշ խնդիրն եր ին: Նպ ատ ակ ասլաց աշխ ատ անք ը, գրագետ կառ ավա րում ը և նոր կատ եգ որ իայ ի զբո սաշրջ իկն եր ի փնտրտուք ը կար ող է զգալ իոր են փոխ ել ոլորտ ի զար գացմ ան տեմպ եր ը: Միևն ույն ժա ման ակ, Սփյ ուռք ի մեր պատ ան ի հայր են ակ իցն եր ը հնար ավոր ու թյուն կուն են ան ամ առ այ ին իր ենց հանգ իստ ը միջ երկրծովյ ան ափ ե րից տեղափ ոխ ել Արց ախ ի լեռն եր, ծան ոթ ան ալ հայր են իք ի այս մա սի մշակ ութ այ ին ժառ անգ ութ յա նը, հոգևոր կապ ով ամր ան ալ Ար ցախ ի հետ՝ պահպ ան ելով կամ վեր ագտն ելով հայկ ակ ան ինքն ու թյան տար ր ե ր ը, ո ր ոնք դեռ չեն ձուլվել հզոր մշակ ույթն եր ի ազդե ցութ յան ներք ո: n
Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատարակչության տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:
Խմբագրականը չի պայմանավորում թերթի այլ հատվածներում նորությունների ընտրությունն ու լուսաբանումը: Այս էջում հրապարակվող մյուս կարծիքները կարող են չհամընկնել խմբագրության դիրքորոշմանը:
№ 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ. |
Օրակարգ | 3
Հակառակորդի ձեռքում կացինն էլ է վտանգավոր Ռուսաստանի կողմից Ադրբեջանին 1 մլրդ դոլարի սպառազինու թյունների, այդ թվում՝ «Սմերչ» համազարկային ռեակտիվ հա մակարգի տրամադրումը լուրջ մտահոգություններ է առաջաց րել Հայաստանում: Թեմայի շուրջ ՍիվիլՆեթը զրուցել է պաշտ պանության նախարարի խոսնակ Արծրուն Հովհաննիսյանի հետ: — Որքանո՞վ է վտանգա վոր «Սմերչը» Ադրբեջանի ձեռքում: — Հար ցը՝ որ քա նով է վտան գավոր կամ վտանգավոր չէ, մասնագիտորեն այնքան էլ տե ղին չէ: Անվ տանգ զենք գո յու թյուն չունի, հակառակորդի ձեռ քում կա ցինն էլ է վտան գա վոր: Այլ հարց է, թե ինչպես ենք մենք այդ վտանգավորության աստի ճանին մոտենում, եթե մենք հա սարակության շրջանում առանց լուրջ մասնագիտական մեկնա բանությունների ուղղակի փոր ձում ենք դրա նից ա հեղ բան սարքել, այսինքն՝ գերագնահա տում ենք: Մինչև խոսակցության հիմ ն ական թեմային անցնելը նախ հաշ վի առ նենք, որ նմա նաբնույթ զինտեխնիկա տարա ծաշրջանում առաջինը ունեցել է Հայաստանը դեռ 90-ական թթ. վերջից: Այդ կարգի ռեակտիվ համա զարկային կայանք է՝ մոտավո րապես նույն տրամաչափի, նույն հեռավորության, նույն գործա ռույթներն իրականացնող զին տեխնիկա: Երկրորդ՝ մինչև Ռու սաստանից ձեռք բերելը Ադրբե ջանը այդ զինտեխնիկան ձեռք է բերել դեռ վաղուց՝ Ուկրաինա յից, ին չը ցու ցադ րել էր 2011թ. զորահանդեսի ժամանակ: Այս տեսանկյունից անհասկանալի է, թե ինչու այսօր նոր սկսեցին այդ մասին ահազանգ հնչեցնել: Եր րորդ՝ առանց այդ դասակարգի զինտեխնիկայի՝ հայկական կող մը, ըստ էության, ունի ըստ նշա նակության և ըստ հզորության շատ ավելի ահարկու և հեռա հար միջոցներ: Այս բոլորը հան րագումարի բերելով՝ մասնա գիտորեն ասած, այնքան էլ տե ղին չէ այդ զինտեխնիկայի նման գերագնահատումը: Նաև փորձենք հասկանալ՝ ինչ ասել է ռեակտիվ համազարկա յին կա յանք՝ 300 մմ կամ ա վե լի մեծ տրամաչափի: Պետք է հաս կանանք՝ ինչի համար է ստեղծ վել նման զինտեխնիկա: Նման զինտեխնիկաները սառըպա տերազմյան դարաշրջանից են,
որոնց առաջին նշանակությունը խոշորամասշտաբ զորամիավո րում ն երի նախաբացազատված և բացազատված մարտակար գերին խոցելու համար են: Այ սինքն, երբ մարտական գործո ղու թյուն նե րի մեջ մտնում է դի վիզիա, կորպուս և այլն: — Այսինքն՝ դրանք խա ղաղ բնակչությանը ոչն չացնելու համար չե՞ն: — Դու կա րող ես կի րա ռել ամե նատարբեր դեպքերում, փոր ձը ցույց է տվել, որ ի րենց նախնական նշանակությունից զատ՝ բոլոր այլ կիրառություն ներն այնքան էլ արդյունավետ չեն: Նախ ա սենք, որ ընդ հան րապես աշխարհում 300 և ավե լի մմ տրամաչափով նման հա մազարկային կայանքներ շատ քիչ են կիրառվել: Նման մակար դակի կայան բավական լավ կի րա ռել են միայն ԱՄՆ-ը և Իս րայելը, ինչը ցույց տվեց դրանց ամե նամեծ թերությունը: Թե րությունը հետևյալն է՝ չկառա վարվող հրթիռների ցրման մա կերեսը չափազանց մեծ է: Դեռ 60-ականներից, երբ զարգանում էր հրթիռային տեխնոլոգիան, մարդիկ շատ լավ հասկանում էին, որ գերճշգրիտ սպառազի նու թյան կա րիք կա, և ինչ քան չղեկավարվող հրթիռը հեռու է գնում, այնքան շեղման աստի ճանը մեծանում է: — Ասում են, որ «Սմերչն» իր ավերման մակերեսով զիջում է միայն միջուկա յին զենքին: Որքանո՞վ է սա ճիշտ: — Այսպիսի աղյուսակ կա, որով օգտագործում են, օրինակ, «Սմերչը»: Մեկ համազարկը, ըստ այդմ, 67 հա-ի վրա ոչնչացնում է բոլոր կենդանի օրգանիզմ ն ե րը, այն դեպ քում, երբ մեկ հա կիսաամրացված շինությունում գտնվող պաշտպանվող կող մին 50%-ով վնաս տալու համար հարկավոր է մոտավորապես 2-3 համազարկ «Սմերչ»: Ինչպե՞ս դա հասկանանք, երբ իմ ասած երկ
րորդ գործակիցը հենց հրետա նավոր սպաների օգտագործած աղյու սակն է, ո րի հի ման վրա կիրառվում է «Սմերչը»: — Այդ դեպքում Ադրբեջա նի ինչի՞ն էր պետք հսկա յական գումարներ տալ այդ զենքին: — Ե թե մենք ընդ հա նուր կոն տեքստով մոտենանք, թե Ադր բեջանի ինչին է պետք այս կամ այն տեխնիկան, այստեղ բա ցատ րե լու շատ բան կա: Բայց ես չեմ ու զում նո րից մեր ե թե րում այսպիսի տեսակետ հնչեց վի, ո մանք էլ վա ղը սխալ մեկ նաբանեն, ասեն՝ Արծրուն Հով հաննիսյանն ասում է, որ զենքը վտան գա վոր չէ, ու նո րից շա հարկեն: Զենքը վտանգավոր է, շատ լուրջ զենք է: Այլ է հարցը, որ ըստ իր նշա նա կու թյան կի րառման՝ տեղ շատ քիչ է մնում: Տեսե՛ք, ինչպես ասացի, առաջին նպատակը մեծ զորախմբերն են, երկրորդը՝ մեծ հարթություն ու նեցող ռազմական օբյեկտնե րը, ինչպիսիք են օդանավակա յանները, մեծ ռազմաբազաները, զորքերի կուտակում ն երը և այլն: Հիմա մենք մեզ, իհարկե, ոչ ամ բողջ գաղտինքը բացելով, պետք է հարց տանք՝ այն կող մից այս կողմ նման զինտեխնիկան կի րառելիս կգտնվե՞ն մեծ նպատա կա կե տեր, թե՞ այս կող մից այն կողմ: Քարտեզին նայելով՝ պա տասխանը շատ հեշտ է գտնել: — Մեր աշխարհագրական դի՞րքը նկատի ունեք: — Եթե ուշադիր նայեք սահ մա նագ ծին՝ ԼՂՀ, ՀՀ և Ադր բե ջանի Հանրապետության միջև, շատ լավ կհաս կա նաք, թե մո տավորապես 50-70 կամ 50-100 կմ հեռահարության վրա ո՛ր կող մը ինչքան թիրախներ ունի դի մացի պետությունում: Դա լավ երևում է: Հետո, ինչպես ասացի, ընդհանրապես համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգե րի փորձը սկսվում է հիմ ն ական և ամե նաշատ կիրառված 122 մմանոց «Գրադից»: — Ինչը կիրառվել է Ղա րաբաղ յ ան պատերազմի ժամանակ: — Ա յո՛, սա կայն ոչ միայն Ար ցա խում: Այն մինչ այժմ ա մե
Հայաստանի փոխարտգործնախարարը Ռուսաստանի կողմից ճնշում չի տեսնում ‹‹‹ էջ 1 նենք մեր ձևաչափերը համա գործակցության, և այդ շրջանա կում տանում ենք մեր արտաքին քաղաքականության գիծը,– ասել է փոխնախարարը: – Մենք շատ զգա յուն ենք, մենք չենք կա րող մի ուղղությամբ գնալով խախ տել մյուս ուղղությունները։ Եվ րամիության մեր գործընկեր նե րի հետ բա նակ ցել ենք շատ ճշգրիտ, շատ խե լա միտ ձևով, որոնք շատ լավ հասկանում են, որ երկրորդ կողմն ունի իր հնա
րավորությունների և պարտա վորությունների շրջանակը։ Այդ առումով մեր պայմանագրե րի մեջ չէինք կա րող ի սկզբա նե ունենալ բաներ, որոնք բե րեին մեր արտաքին քաղաքա կանության ուղղությունների հա կադրմանը։ Դա բացառվել է 22 տարի, բացառվելու է նաև հե տագայում։ Սա մեզ համար անվ տանգության խստագույն հարց է: Նկատի ունեմ՝ համապարփակ անվտանգության»: Եվրամիության ընդարձակ ման հարց երով հանձնակա
տար Շտեֆան Ֆյուլեն հուլ իսի 10-ին վստա հու թյուն է հայտ նել, որ նոյեմբերին Վիլնյուսում կայանալ իք համաժողովում Հայաստան-ԵՄ ասոցացման համաձայնագիրը կնախ աստո րագրվի: Գլխ ավոր բանակցող փոխնախ արարը ևս այդ կար ծիքին է. «Իհարկե, այդ մտադ րությունը միանշ անակ կա, մենք բովանդակային հիմ նա կան մասերը վերջ ացրել ենք և այդ ամենով շարժվում ենք դե պի Վիլնյուս»: n Azatutyun.am
Արծրուն Հովհան նիսյանն ասում է, որ հայկական կողմն ըստ նշա նակության և ըստ հզորության ունի շատ ավելի ահարկու և հեռա հար միջոցներ, քան «Սմերչն» է:
նակիրառված համազարկային ռեակտիվ համակարգն է աշ խարհում: Մենք բոլորս շատ լավ գիտենք, որ Շուշիից ժամանա կին մոտավորապես 20 հազ. արկ կրակել են Ստեփանակեր տի վրա: Ուսում ն ասիրված բո լոր ապացույցներով՝ մենք այսօր ու նենք տվյալ ներ, որ զուտ այդ զինտեխնիկայից մահացածնե րի քանակը Ստեփանակերտ քա ղաքում չի գերազանցում 300-ը, և նույնիսկ այդ 300 թիվն էլ հար ցական է: Հիմա ինքներդ կարող եք հաշվել այդ համազարկային կրակի արդյունավետությունը զուտ Արցախում, բայց չսահմա նափակվենք միայն Արցախով: — Բայց «Գրադի» ոչնչաց ման շառավիղը 6 հա է, իսկ «Սմերչինը»՝ 67: — Զուտ մաթեմատիկա կան հաշվարկով նախ ստացեք «Գրադի» արդյունավետությունը և բազմապատկեք 10-ով: Նույն արդյունավետությունը, ըստ էու թյան, մենք ու նենք 2008թ., երբ առաջին մեկնաբանություն ներում ասում էին, թե Ցխինվալի քաղաքը իբր լրիվ ոչնչացված է: Այսօր կան ապացուցված փաս
տեր, որ զուտ Ց խին վա լիի մա հացած ընդհանուր բնակչության թիվը չի գերազանցում 1000-ը: — Ցխինվալիում «Գրա՞դ» էր օգտագործվել: — Այո՛, և՛ «Գրադ», և՛ «Գրադի», և՛ «Ս մեր չի» մի ջանկյալ մի զի նատեսակ՝ ԼԱ 160 կոչվածը, որի տրամաչափը 160 մմէ, ըստ էու թյան «Գ րա դից» մեծ է, «Ս մեր չից» մի քիչ փոքր: Եվ «Ս մեր չի» տրամաչափի հրթիռներ բավա կա նին շատ կի րառ վում են Իս րայելի դեմ՝ Գազայի հատվածից: Վերջին մի քանի տարիների ըն թացքում ընդհանուր կիրառվել է ավելի քան 2 հազ. նման հրթիռ,– կրկին չեմ ուզում, որ ընթերցող ները պատկերացնեն, թե ու զում եմ որոշ մարդկանց խաբել, թմրացնել զգոնությունը,– բայց ուսում ն ասիրությունները ցույց են տվել, որ 11 հրթի ռով սպան վել է մեկ մարդ: Այն դեպ քում, երբ ամեն մի հրթիռի մարտական մասի կշիռը կազմում է մոտ 300350 կգ պայթուցիկ նյութ: n Զրուցել է Արփի Մախսուդյանը Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք CivilNet.am կայքում:
| № 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ.
4 | Փողեր
Կենսաթոշակները կարող են ավելանալ 20%-ով Միջնաժամ կ ետ հեռանկարում աղքատության գիծն այդուհանդերձ չի հաղթահարվի
Միջնաժամ կ ետ ծախսային ծրագրով կենսաթոշակի հիմ նական չափը և աշխատանքա յին ստա ժի մեկ տար վա ար ժե քը 2014թ. համար նախատես վում է բարձրացնել համապա տասխանաբար 7,7%-ով՝ մինչև 14 հազ. (2013թ.՝ 13 հազ.,) և 28,9%-ով՝ մինչև 580 (2013թ.՝ 450)։ 2015թ. համար կենսաթո շակի հիմ ն ական չափն ակնկալ վում է 16,3 հազ-ի (տա րե կան աճը՝ 16,4%), իսկ աշխատանքա յին ստաժի մեկ տարվա արժեքը՝ 660-ի (տարեկան աճը՝ 13,8%) մակարդակում։ Մյուս կողմից՝ հուլիսի 7-ից գազի և էլեկտրաէներգիայի սա կագների բարձրացմամբ պայ մանավորված՝ գնաճը, ըստ ԿԲ կանխատեսում ն երի, ընթացիկ տարում կարող է կազմել մինչև 8%՝ բյու ջեի հիմ քում դրված
4±1,5%-ի դի մաց՝ 2014թ. կա յու նանալով թիրախային ցուցանի շի շրջանակում։ Ֆինանսների նախարարու թյու նը հաշ վար կել է, որ աշ խատանքային կենսաթոշակ ների բարձրացման հետևան քով 2014թ. պետբյուջեի ծախսե րը կավելանան 34,8 մլրդ-ով (2013թ. ծախսերը ծրագրված են 167,5 մլրդ-ի մակարդակում), իսկ 2015թ.՝ 2014թ. նկատ մամբ՝ արդեն 30,7 մլրդ-ով։ Նախատեսվում է նաև, որ գա լիք տարի կենսաթոշակառու ների թվաքանակը կավելանա 3,7 հազ-ով (2013-ին կենսաթո շակառուների թիվը՝ 445238)։ 2014-ից ներդրվող պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի մասով պետբյուջեի ծախսերը կկազմե ն 20,85 մլրդ, 2015թ.՝ 26,82 մլրդ, 2016թ.՝
PanARMENIAN
Կառավարությունը ծրագրում է 2014թ. աշխատանքային մի ջին կենսաթոշակի չափն ավելացնել 20%-ով՝ հասցնելով 37,6 հազ-ի։ Համաձայն հուլիսի 4-ին գործադիրի կողմից հաս տատված «ՀՀ 2014-2016 թթ. պետական միջնաժամ կ ետ ծախսե րի ծրագրի»՝ 2015թ. կենսաթոշակները կավելանան ևս 15,1%ով՝ մինչև 43,3 հազ.։ Ծրագիրը 2016թ. համար կենսաթոշակնե րի բարձրացում չի նախատեսում։ Մյուս կողմից՝ վերանայումն երի նման տեմպի պայմաններում անգամ մինչև 2017թ. գործադիրին չի հաջողվի ապահովել աշխատանքային կենսաթոշակի մակար դակը աղքատության գծի առնվազն 125%-ին հասցնելու նպատա կը, ինչն ամրագրված է կառավարության գործունեության 20132017 թթ. ծրագրում։
2014թ. աշխատանքային միջին կենսաթոշակը կարող է ավելանալ 20%-ով, 2015թ.՝ ևս 15,1%-ով՝ մինչև 43,3 հազ.։
32,61 մլրդ։ Ծախսերը պայմա նա վոր ված են նրա նով, որ աշ խատակիցների կողմից աշխա տավարձային եկամուտների 5%-ը փոխանցվելու է անձնական կենսաթոշակային (կուտակային) հաշիվն երին, իսկ պետությունը կրկնապատկելու է գումարը՝ պե տական բյուջեից համարժեք փո խանցում կատարելով։ Ի դեպ՝ միջ նա ժամ կետ ծախ սային ծրագրում արտացոլված տնտեսական և հարկաբյուջե տային չափանիշները դրվելու են 2014թ. պետական բյուջեի նա խագծի մշակման հիմքում։
Ծրագրում արտացոլված որոշ միտում ն եր, այդուհանդերձ, մտա հո գիչ են։ Բանն այն է, որ 2016թ. գործադիրը չի ծրագրում կենսաթոշակների բարձրա ցում, միջին կենսաթոշակի չա փը կմնա 2015թ. մակարդակում՝ 43,3 հազ.։ Մ յուս կող մից՝ կա ռավարության գործունեության 2013-2017 թթ. ծրագրում նշված է միջին աշխատանքային կենսա թոշակի մակարդակի բարձրա ցում մինչև աղքատության գծի առնվազն 125%-ի։ Ստացվում է, որ կենսաթոշակները կտրուկ բարձրանալու են 2017թ.։
Հիմք ընդունելով այս տար վա առաջին եռամսյակի նվազա գույն սպառողական զամբյուղի արժեքը (55,4 հազ.) և կառավա րության նախանշած ցուցանիշը, ապա 2017թ. Հայաստանում կեն սաթոշակի միջին չափը պետք է կազմի առնվազն 69,25 հազ.։ Այս ցուցանիշն ապահովելու հա մար գործադիրը 2017թ. աշխա տանքային միջին կենսաթոշակը պետք է բարձրացնի 60%-ով, ին չը պետբյուջեից լրացուցիչ մոտ 100 մլրդ կպահանջի։ Կառավարությունը միջնա ժամ կ ետ ծախսային ծրագրում նշել է նաև, որ 2014-2016 թթ. նվազագույն աշխատավարձը կկազմի համապատասխանա բար 50, 55 և 62,5 հազ.։ Սա այն դեպքում, երբ գործունեու թյան ծրագ րում մինչև 2017թ. նվազագույն աշխատավարձի մակարդակի առնվազն կրկնա պատկում է ամրագրված (հիմք է ընդունվել 2013թ. հունվա րի 1-ի՝ նվազագույն աշխատա վարձի 35 հազ. մակարդակը)։ Հաշվի առնելով միջնաժամ կ ետ ծախսային ծրագրի միտում ն ե րը և կառավարության գործու նեության ծրագրով նախանշված ցուցանիշը՝ 2017թ. նվազագույն աշխատավարձը պետք է բարձ րանա առնվազն 7,5 հազ-ով։ n Արմե նակ Չատինյան
Վերահաստատել «Տրանշ-3»-ը Թալին-Գյումրին դեռ սպասելու է ԱԶԲ տնօրենների հավանությանը Ասիական զարգացման բանկի (ԱԶԲ) վարկային միջոցներով իրականացվող «Հյուսիս-հարավ» ճա նապարհային միջանցքի «Տրանշ-3» ծրագրում փոփոխություններ են սպասվում։ Կառավարությունը ծրագրում ներգրավել է ևս մեկ վարկատուի՝ Եվրոպական ներդրումային բանկին, որը պատրաս տակամություն է հայտնել համաֆինանսավորել Թալին-Գյումրի 46 կմ ճանապարհահատվածի վե րակառուցման աշխատանքների 50%-ը։ Արդյունքում ծրագիրը ենթարկվելու է փոփոխությունների, իսկ ԱԶԲ «ազատված միջոցներն» ուղղվելու են հարավային ուղղություն։
«Հյուսիս-հարավ» ճանապարհային միջանցքի Երևան-Արտա շատ (երկարու թյունը՝ 19,6 կմ)
ԱԶԲ տնօրենների խորհուրդն այս տար վա մար տին պետք քննարկեր և հաստատեր «Հյու սիս-Հարավ» ճանապարհային միջանցքի «Տրանշ-3» ծրագրով Հայաստանին $180 մլն վարկա յին միջոցների հատկացումը, ին չին պետք է հա ջոր դեր հայ կական կողմի հետ պայմա նագրի ստորագրումը։ Սակայն մարտին հայտարարվեց, որ Եվ րոպական ներդրումային բան կը պատրաստակամություն է հայտնել 50%-ով համաֆինան սավորել «Տրանշ-3»-ով նախա տեսվող շինարարական աշ խատանքները (Թալին-Գյում րի 46 կմ ճանապարհահատ վածի վերակառուցում)։ Վերջին այս հանգամանքով պայմանա վորված էլ անհրաժեշտություն է առաջացել պատրաստել նոր ծրագրային փաթեթ և այն կրկին ներկայացնել ԱԶԲ տնօրենների խորհրդի հաստատմանը։ Պարզ չէ միայն, թե ին չու է նոր վարկատու ներգրավվում հենց «Տրանշ-3» ծրագրում։ Եթե Եվրոպական ներդրումա յին բանկն իսկապես պատրաս տակամ է $90 մլն-ի ֆինանսա կան մասնակցություն ունենալ ենթակառուցվածքային այս նա խագծում, ինչու այդ միջոցնե
րը չուղղել ճիշտ նույնքան գնա հատված Գյումրի-Բավրա մաք սային անցակետ ճանապար հահատվածի վերակառուցման աշխատանքներին, իսկ ԱԶԲ-ի կողմից այս հատվածի համար նախատեսվող «Տրանշ-4»-ը ($90 մլն) վերաուղղել հարավա յին ուղղություն։ Այս դեպքում հնարավոր կլիներ խուսափել «Տրանշ-3»-ով աշխատանքնե րի վերակազմակերպման ավե լորդ բյուրոկրատական քաշք շուկից և միջոցները օր առաջ մղել տնտեսություն։ Մյուս կողմից, հաշվի առնելով ներկայում առաջացած ընթա ցակարգային խնդիրները, ինչ պես նաև նա խորդ՝ «Տ րանշ-1» և «Տրանշ-2» ծրագրերով աշ խատանքների նախապատ րաստման փորձը, «Տրանշ-3»ով շինաշխատանքների կա պալառուի մրցույթը լավագույն դեպքում հնարավոր կլինի հայ տարարել այս տարվա չորրորդ եռամսյակում, իսկ արդյունքնե րն ամփոփել արդեն գալիք տա րի։ Սա նշա նա կում է, որ բուն շինաշխատանքները կարող են սկսվել միայն հա ջորդ տար վա երկրորդ կեսից։ «Տր անշ-3»-ով աշխ ատ անք ներ ի ձգձգում ը պայմ ան ավոր
ված է նաև կառ ավար ութ յան թեր աց ում ն եր ով։ Այսպ ես՝ ան ցած տարվա նոյ եմբ եր ի 29ին տեղ ի է ուն եց ել Աս իակ ան զարգացմ ան բանկ ի ծրագ րեր ի կառ ավար ում ը գնա հատ ող նիստ ը (Management Review Meeting), ո ր ի ժա մ ա նակ քննարկ վել է «Տ ր անշ-3» ծրագր ով միջ ոցն եր ի հատ կացմ ան հարց ը, սակ այն վերջ նակ ան որ ոշ ում չի կայ աց վել՝ հայկ ակ ան կողմ ի հետ ուն եց ած տար աձ այն ութ յուն ներ ի պատճ առ ով։ Մինչ այդ «Տր անշ-1» և «Տր անշ-2» ծրագ րեր ով նախ ատ եսված աշխ ա տանքն եր ի արժ եք ը նախ ա տեսված ծավալ ը գեր ազանց ել էր մոտ $10 մլն - ով։ Բան կ ում պնդել էին որ «պա կ ա ս ուր դը» ֆին անս ավոր ի հայկ ակ ան կողմ ը, հայկ ակ ան կողմ ում նախ ատ ես ում էին դա ան ել «Տր անշ-3»-ով հատկ ացվել իք միջ ոցն եր ի հաշվ ին։ «Հյուսիս-հարավում» շի նաշխատանքների ձգձգումը սկսում է խրո նիկ բնույթ կրել։ Ասիական զարգացման բանկը ճանապարհային այս միջանց քի ֆինանսավորման վարկային ծրագիրը հաստատել է 2009թ. սեպտեմբերին, «Տրանշ-1» ծրա
ճանապարհա հատվածի շինաշ խատանքների մեկնարկը, 13 սեպտեմբերի, 2012թ.։
գիրը ($60 մլն ծավալով) ստո րագրվել է 2009թ. հոկտեմբե րին, «Տ րանշ-2»-ը ($170 մլն)՝ 2011թ. մայիսին։ Շինաշխա տանքների մեկնարկը տրվել է միայն 2012թ. սեպտեմբերին։ «Տրանշ-1» և «Տրանշ-2» պայ մանագրերում ամրագրված է, որ Երևան-Աշտարակ (երկա րու թյու նը՝ 11,7 կմ) և ԵրևանԱրտաշատ (երկարությունը՝ 19,6 կմ) ճանապարհահատ վածներում վերականգնողա կան աշխատանքները պետք է ա վարտ վեն 2013թ., իսկ Աշ տարակ-Թալին ճանապարհա հատվածի (երկարությունը՝ 41,9 կմ) վերակառուցումը՝ 2014թ. դեկտեմբերին։ 2012թ. ապրիլին աշխատանք ների կապալառու իսպանական Corsan Corviam Construccion S.A ընկերությունը հայտարա րեց, որ Երևան-Աշ տա րակ և Երևան-Արտաշատ հատվածնե րը պատրաստ կլինեն 18 ամսից (2013թ. աշնանը), իսկ Աշտա
րակ-Թալինը՝ 36 ամսից կամ 2015թ. աշնանը։ ԱԶԲ «Հյուսիս-հարավ» ճա նապարհային միջանցքի նա խագիծը պետք է ավարտվի մինչև 2017թ. վերջ։ Ա գա րակ- Կապ ան-Երևան-Գյ ումր ի-Բ ավ րա 556 կմ երկարությամբ ճա նապարհը կապվելու է Վրաս տանի «Հարավային ճանապար հային միջանցքին»՝ մատչում ապահովելով Փոթիի և Բաթու մի նավահանգիստներ։ Ծրագրի ընդհանուր բյուջեն $962 մլն է, որից $500 մլն-ը ԱԶԲ վարկային միջոցներն են։ Դրանք հատ կաց վել են 32 տա րի ժամ կե տով, որից 8 տարին՝ արտոնյալ (արտոնյալ ժամ կ ետում տա րեկան տոկոսադրույքը կկազ մի 1%, հետագայում՝ 1,5%)։ Կա ռավարության համաֆինանսա վորումը ծրագրում կազմելու է $462 մլն, որից $177 մլն-ը՝ հար կերի տեսքով, $285 մլն-ը՝ ուղ ղակի ֆինանսավորման։ Արմե նակ Չատինյան
№ 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ. |
Փողեր | 5 Մեծամորի անորոշ հեռանկարը Միջնաժամ կ ետ ծախսային ծրագրում մոռացել են ատոմակայանի մասին Գործադիրը ոչ միայն չի պատրաստվում սկսել միջուկային նոր էներգաբլոկի շինարարական աշխատանքները, այլև չգիտի, թե ինչ միջոցներով է երկարաձգելու Մեծամորի ատոմակայանի շա հագործման ժամ կ ետը։ Կառավարության հուլիսի 4-ի նիստում հաստատված «ՀՀ 2014-2016 թթ. պետական միջնաժամ կ ետ ծախ սերի ծրագրում» ՀԱԷԿ-ի գործող էներգաբլոկի մասին խոսք չկա, չի հիշատակվում նաև միջուկային նոր էներգաբլոկի նախագիծը։ կայացնել շահագործման ժամ կ ե տի երկարաձգման ծրագիրը։ Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ Մեծամորի տիպի ԱԷԿների շահագործման ժամ կ ետը հնարավոր է երկարաձգել մինչև տասը տարի, այդ աշխատանքնե րի համար պահանջվող ֆինան սական միջոցները կազմում են $100-150 մլն։ Միջնաժամ կ ետ ծախսային ծրագրում ՀԱԷԿ-ի շահագործման ժամ կ ետի երկարաձգման մասին չհիշատակելը խոսում է այն մա սին, որ կառավարությունը պատ կերացում չունի, թե ինչ միջոց ներով է իրականացնելու այդ աշխատանքները։ Հայաստանի էներգետիկ անվ տանգության տեսակետից Մե ծամորի ատոմակայանը այլընտ րանք չունի, իշխանությունները բազմիցս նշել են՝ ատոմակայանի շահագործումը կդադարեցվի, երբ լինեն հավասարազոր հզորու
410.70
0.80 q 0.19%
420
410
400 11.01
11.07
11.04
եվրո/դրամ
535.72
8.47 p 1.61%
550
Ֆոտոլուր
Կառավարության համար ուղեն շային այս փաստաթղթում Մե ծամորի ատոմակայանի շահա գործման ժամ կ ետի երկարաձգ ման մասին չհիշատակելը ու շագրավ է, եթե հաշվի առնենք, որ ՀԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբ լոկի շահագործման ժամ կ ետը ավարտվում է 2016թ. սեպտեմ բերին (շահագործման նախագ ծային ժամ կ ետը՝ 30 տարի)։ Անցած տարի ապրիլի 19-ին գործադիրը որոշում է ընդունել սկսել Հայկական ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման նա խագծային ժամ կ ետի երկարաձգ ման գործընթացը։ Էներգետիկա յի և բնական պաշարների նախա րարությանը հանձնարարվել է մինչև 2013թ. օգոստոսի 1-ը գնա հատել այդ աշխատանքների հա մար պահանջվող ֆինանսական միջոցների ծավալը, իսկ մինչև 2013թ. սեպտեմբերի 1-ը կառա վարության հաստատմանը ներ
դոլար/դրամ
Պետական միջնաժամ կ ետ ծախսերի ծրագրում կառավարությունը մոռացել է ՀԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամ կ ետի երկարաձգման մասին։
կառավարության գործունեության 2013-2017 թթ. ծրագրում։ Միջուկային նոր էներգաբլո կի կառուցման ծրագիրը երկրորդ պլան մղելը պայմանավորված է նախևառաջ ֆինանսական խնդիր ներով։ 1060 ՄՎտ դրվածքային հզո րությամբ միջուկային նոր էներգաբ լոկի կառուցման համար կպահանջ վի $5,2-7,2 մլրդ։ Գումարի մոտ կեսը պատրաստ է ներդնել Ռուսաստա նը՝ միջուկային ռեակտորի տեսքով։ Մյուս մասը պետք է ապահովի Հա յաստանի կառավարությունը։ n Ա.Չ.
թյուններ՝ միջուկային նոր էներ գաբլոկի տեսքով։ Հաշվի առնե լով միջուկային նոր էներգաբլոկի կառուցման համար անհրաժեշտ ժամ կ ետի գործոնը (5-7 տա րի)՝ հասկանալի է, որ Մեծամո րի ատոմակայանի գործող էներ գաբլոկի շահագործման ժամ կ ե տի երկարաձգմանը այլընտրանք առայժմ չկա։ Ծախսային ծրագրում ոչ մի հի շատակում չկա նաև միջուկային նոր էներգաբլոկի նախագծի մա սին, ինչը հասկանալի է այնքա նով, որ այս մասին չի նշվում նաև
530 11.01
11.07
11.04
ռուբլի/դրամ
12.57
0.06 p 0.48%
13,70
13,00
12,30 11.01
11.07
11.04
եվրո/դոլար
1.305
0.01 p 0.56%
1,33
Ատկատատեղի քաղաքային բյուջեի հաշվին մակարգում (gnumner.am) տե ղադրված գնման հայտարարու թյունում մրցույթի մասնակիցնե րի որակավորման չափանիշների վերաբերյալ պահանջներում քա ղաքապետարանը նշել է. «Տար վա և դրան նախորդող երեք տա րիների ընթացքում պատշաճ ձևով իրականացրել է գնման առարկա հանդիսացող կամ հա մանման ծառայությունների մա տուցման գործարքները՝ նախ կինում կատարած պայմանագ րերը։ Համանման (նմանատիպ) է համարվում կայանատեղերի կազմակերպման, վերահսկողու թյան (GPS համակարգերով մոնի տորինգի) և/կամ էլեկտրոնային համակարգերի ծրագրային փա թեթների մշակման, ներդրման և դրանցով վերահսկողության մե խանիզմ ն երի կիրառմամբ սպա սարկման ծառայությունների մատուցումը»։ Թեև քաղաքապատարանը հստակ նկարագրել է ավտոկա յանատեղերի կազմակերպման ծառայությունների ձեռքբերման մրցույթին մասնակից ընկերու թյուններին առաջադրվող պա հանջները, անհասկանալի է, թե ինչու է հաղթող ճանաչվել հենց «Լոկատոր» և «Փարկինգ սի թի սերվիս» ընկերությունների կոնսորցիումը։ Պարզ չէ նաև՝ գոյություն ունի արդյոք կոնսորցիում, քանի որ հուլիսի 1-ին քաղաքապետարա նում կազմակերպված ասուլիսին (նվիրված վճարովի ավտոկայա նատեղերին) որպես ծառայու թյուն մատուցող ներկայացվեց հենց «Փարկինգ սիթի սերվիսը»։ Վճարովի ավտոկայանատեղե րում տեղադրված վահանակնե
րի վրա նույն պես նշվում է այս ընկերության անունը, «Լոկա տորի» կամ կոնսորցիում մասին ընդհանրապես խոսք չկա։ Չի բա ցառ վում, որ «Լո կատորն» ընդամե նը մրցույ թում «Փարկինգ սիթի սերվի սին» հաղթող ճանաչելու այ ցեքարտն է, քանի որ որոշա կիորեն բավարարում է առաջ քաշված պահանջներին։ «Լոկա տորի» պաշտոնական կայքի ծա ռայություններ բաժնում որպես ընկերության հիմ ն ական գոր ծունեություն նշվում է գեոտե ղեկատվական տեխնոլոգիա ների (GIS) ոլորտին վերաբերող ծրագրային ապահովման մշա կումը, առևտրի ու արդյունաբե րության տարբեր ճյուղերի հա մար նախատեսված ծրագրերի մշակումը։ Բայց եթե այս ընկերությունը գոնե մոտ է քաղաքապետարա նի առաջադրած պահանջներին, շատ ա վե լի թույլ են «Փար կինգ սիթի սերվիսի» դիրքերը։ Երևա նում քաղաքակիրթ վճարովի ավտոկայանատեղերի կազմա կերպումը քաղաքապետարանը փաստացի վստահել է մի ընկե րության, որը ոլորտում գործու նեության փորձ չունի։ «Փարկինգ սիթի սերվիս» ընկերությունը նաև բիզնես փորձ չունի։ Թե՛ ըն կերության պաշտոնական կայ քում, թե՛ արդարադատության նախարարության իրավաբա նական անձանց պետական ռե գիստրի էլեկտրոնային համա կարգում նշվում է, որ «Փարկինգ սիթի սերվիս» ՓԲԸ-ն հիմ ն ադր վել է 2012թ. սեպ տեմ բե րի 27ին։ Ընկերության պաշտոնական կայքում չկան աշխատակիցների թվի, ղեկավարության, ֆինան սական կարողությունների մա
սին տեղեկություններ, իսկ ռե գիստրում նշված է, որ ընկերու թյան հիմ ն ադիրը ոմն Տիգրան Հարությունյան է։ Չի բացառվում, որ ընկերու թյունը ստեղծվել է քաղաքապե տարանի կողմից կազմակերպ վելիք մրցույթին ընդառաջ, ինչի մասին վկայում է նաև ընտրված անունը, իսկ մրցույթի արդյունք ները պարզ են եղել ի սկզբանե։
Ինչ են թաքցնում
«Փարկինգ սիթի սերվիսը» Երևանում արդեն գծանշել և հա մապատասխան տեղեկատվա կան վահանակներով ապահովել է հիմ ն ական կենտրոնական փո ղոցները։ Կայանման վարձավ ճարները սահմանվել են քաղա քապետարանի ավագանու ան ցած տարվա որոշման համա ձայն՝ յուրաքանչյուր մեկ ժամվա համար՝ 100, յուրաքանչյուր մեկ օրվա համար՝ 500, մեկ շաբաթ վա համար՝ 1 հազ., մեկ ամսվա հա մար՝ 2 հազ., մեկ տար վա համար՝ 12 հազ.։ Սակագների չափերից երևում է, որ դրանք ուղղված են ոչ այն քան երկարաժամ կ ետ կտրված քով, որքան միանվագ կերպով գումարներ հավաքագրելուն։ Ֆինանսական հոսքերի կառա վարման տեսակետից ավագա նու որոշումն անտրամաբանա կան է։ Ան գամ այս պայ ման նե րում կայանման համար գանձ վող գումարները չեն ուղղվելու քաղաքային բյուջե, դրանք տնօ րինելու է մասնավոր ընկերու թյունը։ Փաստացի ավագանին սակագները սահմանելիս առաջ նորդվել է հենց «Փարկինգ սիթի սերվիսի» շահերից։ Գումարների միանվագ հավա քագրումը բխում է ընկերության
1,26 11.01
11.04 WTI Brent
նավթ
11.07
105.67 0.85 q 0.80% 108.3 0.21 q 0.19%
US$/bbl.
120
95
Գևորգ Հարոյան/«Օրակարգ»
‹‹‹ էջ 1
70 11.01 ոսկի
11.07
11.04
կբ 100 հհ comex
1256.0 0.5 p 0.04% 1284.6 37.2 p 2.98%
US$/t oz.
1800
1700 1600 1500
շահերից, քանի որ նվազեցնում է կայանատեղերի սպասարկ ման ծախսերը։ Ընկերությու նը վճարովի ավտոկայանատե ղերի հսկողությունը խոստացել է իրականացնել ավտոմատաց ված համակարգով՝ տեսախցիկ ների միջոցով։ Եթե վարորդնե րի մեծ մա սը կա տա րում է մեկ տարվա վճարում ն եր, ապա նվա զում են վճարում ն երի վերահս կողության համար կատարվող ծախսերը։ Բացի այդ՝ քաղաքապետարա նի կողմից կնքված պայմանագ րից երևում է, որ վճարովի ավ տոկայանատեղեր կազմակեր պող ընկերությունը ծախսերը հոգալու է ոչ միայն հավաքագր վող գումարներից, այլև վճարվե լու է քաղաքային բյուջեից (ծախ սերի մոտ 70%-ը)։ Միջոցները հատկացվելու են քաղաքապե տարանի բյուջեի «համայնքնե րի պահուստային ֆոնդից»։ Ի՞նչ գումարի մասին է խոսքը՝ պայ մանագրում չի նշվում։ n Արմե նակ Չատինյան
1400 1300 1200 11.01
11.04
(LME)
պղինձ
7036
11.07 243.6 p 3.59%
US$/tonne
8100
7300
6500 11.01 ցորեն
(cbt)
11.04
251.32
11.07 1.84 p 0.74%
US$/tonne
300 280 260 240 11.01
11.04
11.07
Տվյալները վերցված են 11.07, Երևան, ժ. 16:00 Աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex
| № 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ.
6 | Մեծ փողեր
ՕՊԵԿ-ը զիջում է դիրքերը
Թերթաքարային նավթը փոխարինում է կարտելի «սև ոսկուն»
Ըստ ՕՊԵԿ-ի՝ ան կախ ար տադ րողների (հիմ ն ականում ԱՄՆ-ի և Կանադայի) կողմից նավթի արտադրությունը 2014թ. կա ճի 1,1 մլն բա րել/օր-ով՝ մինչև 55,1 մլն բարել։ Միջազգային էներգետիկ գործակալության (ՄԷԳ) կանխատեսման համա ձայն՝ 2014թ. գլո բալ տնտե սու թյան կող մից նավ թի սպառ ման աճը 2013թ. համեմատ ավե լի զգա լի կլի նի։ Այս պես, ըստ ՄԷԳ-ի, 2014թ. նավ թի պա հան ջարկն աշխարհում կաճի 1,2 մլն բարել/օր-ով՝ 2013թ. ակնկալվող 930 հազ. բարել/օր ցուցանի շի համեմատ։ Գործակալության փորձագետների կարծիքով՝ ԱՄՆ-ում նավթի ոչ ավանդական արդյունահանման աճը կարճա ժամ կետ ժամ կե տում ՕՊԵԿ-ում արտադրության ստագնացիայի կհանգեցնի։ Մինչ այս ՕՊԵԿ-ը թեր թա քա րային էներգակիրների արդյու
նահանումը շուկայի համար որո շիչ գործոն չէր համարել՝ նշելով, որ դա չի ազ դի կար տե լի դիր քերի վրա։ Այդուհանդերձ, աս տիճանաբար ավելանում է կար տելի անդամ և թերթաքարա յին նավթը սպառնալիք համա րող երկրների թիվը։ Առայժմ չեն զգու շա նում միայն Սաուդ յան Արաբիան, Լիբիան, Ալժիրն ու Իրանը։ Նավթի ամերիկյան ինստի տուտի տվյալների համաձայն՝ 2012թ. Ալժիրի, Նիգերիայի և Անգոլայի արտահանում ն երը կրճատվել են 41%-ով։ Այս երկր ների հումքն իր որակով բավա կան նման է ամերիկյան թերթա քարային նավթին, և մեկը մյու սով փոխարինելը միայն տեխնի կական հարց է։ ԱՄՆ-ի Էներգետիկ տեղեկատ վության վարչության տվյալնե րը վկայում են, որ թերթաքարա յին ռեսուրսների արդյունահան
kleinezeitung.at
2014թ. նավթի համաշխարհային պահանջարկը կաճի 1,16%-ով՝ մինչև 90,68 մլն բա րել/օր, ո րի հիմնա կան մա սը բա ժին կընկ նի անկախ արտադրողներին։ Նավթ արտահանող երկրների կազ մակերպության՝ ՕՊԵԿ-ի նավթի արդյունահանումը կկրճատվի 300 հազ. բա րել/օր-ով՝ մինչև 29,6 մլն բա րել, աս վում է ՕՊԵԿ-ի հուլիսյան զեկույցում։
ման ծավալները գերազանցել են մինչ այս արված կանխատե սում ն երը, իսկ արդյունահանման տեմպը նախատեսվածի համե մատ շատ ավելի արագ է եղել։ Օքսֆորդի էներգետիկ ուսում նասիրությունների ինստիտուտի փորձագետները համաշխարհա յին շուկա ՕՊԵԿ-ի արտահա նում ն երի կրճատումը պայմանա
վորել են կարտելի անդամ երկր ներում 2013-2014 թթ. քաղաքա կան անկայունությամբ: Բացի այդ՝ ԱՄՆ-ում թերթաքարային արդյունահանումը նավթ ներկ րող շատ երկրների հարկադրել է վերագնահատել սեփական թեր թաքարային պաշարները, որոնք նախկինում պարզապես անտես վել են։ Թերթաքարային սեփա
ՕՊԵԿ-ում վե րագնահատել են արդյունահանման հնարավորու թյունները։
կան պաշարների շահագործման մտադրության մասին հայտա րարել են արդեն Մեծ Բրիտա նիան և Չինաստանը։ ՄԷԳ-ի կանխատեսման հա մաձայն՝ ընթացիկ տարում Brent տեսակի նավթի գինը կպահ պանվի 2012թ.՝ 109 $/բարել մա կարդակում՝ 2014թ. նվազելով մինչև 105 $/բարել։ n
Մաքսային հաշվեհարդար «Ռոշենը» հայտնվել է «Ռոսպոտրեբնադզորի» ուշադրության կենտրոնում «Սուխոյի քաղա inserbia.info
քացիական ինք նաթիռները» $2,1 մլրդ-ի պարտքեր է կու տակել։
Superjet-ը՝ սնանկաց ման ճանապարհ «Սուխոյի քաղաքացիական ինքնաթիռները» $2,1 մլրդ-ի պարտքեր է կուտակել Superjet ինքնաթիռներ արտադրող «Սուխոյի քաղաքացիական ինքնաթիռներ» ընկերությունը սնանկացման եզրին է, հաղոր դում է ռուսական «Կոմերսանտը»՝ վկայակոչելով իր անանուն աղբյուրները։ Ընկերությունը կուտակել է $2,1 մլրդ-ի պարտքեր, ինչպես նաև խախ տել մի շարք փո խա ռությունների պայմաններ։ Այս պես՝ 2012թ. ընկերությունը եր կարաձգել է Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բան կին վճարում ն երի ժամ կ ետնե րը և խախտել ռուսական «Վնե շէկոնոմբանկի» և եվրոպական WestLB բանկի հատկացրած փո խառությունների պայմանները։ Եթե մինչ ընթացիկ տարվա ավարտը Superjet-ի արտադրո ղին չհաջողվի գումարներ հայ թայթել, հարկադրված կլինի հայ տարարել փոխառությունների դեֆոլտ, գրում է պարբերականը։ Ընկ եր ութ յան պարտք ե րի $600 մլն - ը բա ժ ին է ընկ
նում «Վն եշ էկ ոն ոմբ անկ ին»: Ծր ագրվում է, որ բանկ ին պարտք ը կփոխ ակ երպվ ի «Սու խոյ ի քաղաք աց իակ ան ինքն ա թիռն եր ի» կամ նրա բաժն ետ եր «Սուխ ոյ» ԲԲԸ-ի բաժն ետ ոմ սեր ի։ Մն աց ած վարկ ատ ուն ե րին վճար ելու համ ար ընկ ե րութ յուն ը, ըստ չհաստ ատված տեղեկ ութ յունն եր ի, հնար ա վոր է՝ $0,6-1 մլրդ-ի պարտ ա տոմս եր թողարկ ի։ Ընկերությունը մտադիր է 2013թ. վաճառել 27 ինքնաթիռ։ 2012թ. նրա վնա սը կազ մել է $111 մլն: «Սուխոյի քաղաքացիա կան ինքնաթիռները» ստեղծ վել է 2000թ., 75% մասնաբաժի նը պատ կա նում է «Սու խոյ» ըն կերությանը։ n
Ռուսաստանի Սպառողների իրավունքների պաշտպանու թյան ոլորտում վերահսկողու թյան դաշնային ծառայությա նը՝ «Ռոսպոտրեբնադզորին», մտահոգել է Ուկրաինայից ներմուծվող հրուշակեղենը, հաղորդում է «ՌԻԱ նովոստի» գործակալությունը։ Ծառայության պետ Գենադի Օնիշենկոն հայտարարել է, որ Ուկրաինայից ներմուծվող հրու շակեղենի հետ կապված մտա հոգություններն ավելանում են։ Նրա խոսքով՝ ծառայությունը
դժգոհ է հատկապես «Ռոշեն» ընկերության արտադրանքից։ «Ռոսպոտրեբնադզորը» ուկրաի նական ապրանքների նկատ մամբ հնարավոր պատժամիջոց ների մասին հայտարարություն դեռ չի արել։ Ուկրաինական ընկերությունը Օնիշենկոյի հայտարարությունը չի մեկնաբանել։ Նախ օր եին «Կոմ երս անտՈւկր աին ա» թերթ ը գրել էր, որ Ռուս աստ ան ը տնտես ա կան պատժ ամ իջ ոցն եր է նա խապ ատր աստ ում Կիևի դեմ։ Պարբ եր ակ ան ի տվյալն եր ի
համ աձ այն՝ Մոսկվան դժգոհ է, որ Ուկր աին ան բարձր աց րել է ներկրվող ավտ ոմ եք են ա ներ ի մաքս ատ ուրք եր ը։ Արդ յունք ում Ռուս աստ ան ի բյուջ եի հնար ավոր վնասն եր ը փոխհ ա տուց ելու համ ար, ըստ պար բեր ակ ան ի, Մաքս այ ին միու թյուն ը մտադ իր է բարձր աց նել ուկր աին ակ ան մի շարք ապր անք ատ ես ակն եր ի նկատ մամբ գործ ող մաքս ատ ուրք ե րը։ Դ ր անց թվում նշվում են հրուշ ակ եղեն ը, շաք ար ավա զը, շոկ ոլադ ը, կակ աոն, քար ա ծուխն ու ապ ակ ին։ n
Lenovo-ն գլոբալ առաջատար HP-ն զիջել է դիրքերը Չինական Lenovo Group տեխնոլոգիական ընկերությունը դար ձել է անհատական համակարգիչների վաճառքի համաշխարհա յին առաջատար։ 2013թ. երկրորդ եռամսյակում գլոբալ այս շու կայում ընկերության մասնաբաժինը կազմել է 16,7%, ինչի շնոր հիվ նա գերազանցել է ամերիկյան Hewlett-Packard-ին։ Վերջի նիս մասնաբաժինը կազմել է 16,3%, հաղորդում է Bloomberg-ը։ Մյուս կողմից՝ անհատական հա մակարգիչների վաճառքները շարունակում են նվազել հին գերորդ եռամսյակն անընդմեջ, աս վում է ա մե րիկյան Gartner և IDC ընկերությունների համա տեղ զեկույցում։ Փորձագետ ների կարծիքով՝ չինական ըն կերության «հիմ ն ական զենքը» շա հա վետ գներն են և ար տոն յալ երաշխիքային սպասարկու մը: Չինացիների հաջողություն ներին նպաստել է նաև այն, որ կորպորատիվ սեկտորը դժգոհ
է HP-ի ռազմավարությունից և համակարգչային բիզնեսը վա ճառելու մտադրությունից: Բացի այդ՝ Lenovo-ն ձեռնամուխ է եղել հիբրիդային սարքավորում ն երի արտադրությանը, որոնք կարող են օգտագործվել թե՛ նոութբուք, թե՛ պլանեշտ։ Չնայած գլոբալ շուկայում HP-ն երկրորդն է, ԱՄՆ-ում շարունա կում է պահպանել առաջատա րի իր դիրքերը, որտեղ չինական ընկերությունը չորրորդ հորիզո նականում է և զիջում է ամերիկ
յան Dell-ին և Apple-ին։ Անհատական համակարգիչ ների շուկայում վերադասավո րում ն երը պայմանավորված են դրանց պահանջարկի նվազ մամբ և պլանշետների ու սմարթ ֆոնների լայն տարածմամբ։ Այս պես՝ ընթացիկ տարվա երկրորդ եռամսյակում անհատական հա մակարգիչների գլոբալ վաճառք ները տարեկան կտրվածքով նվա զել են շուրջ 11%-ով՝ մինչև 76 մլն սարքավորում: Վաճառք ների կրճատումից զերծ չի մնա ցել նաև Lenovo-ն։ Նշ ված ժա մանակահատվածում ընկերու թյան անհատական համակար գիչների վաճառքները նվազել են 0,6%-ով։ n Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելյանը
№ 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ. |
Աշխարհ | 7
Լսում ն եր Կոնգրեսում՝ Ադրբեջանի հարցով Ավտորիտարիզմի աճը մտահոգել է Հելսինկյան հանձնաժողովին
ԱՄՆ-ի Հելսինկյան հանձնաժողովը հուլիսի 16-ին Կոնգրեսում հատուկ լսումն եր կանցկացնի՝ «Խնդրահարույց գործընկեր. ավ տորիտարիզմի աճը Ադրբեջանում» թեմայով։ Քննարկումն երի օրակարգում նախընտրական իրավիճակն է երկրում, հաղորդում է ադրբեջանական contact.az կայքը՝ վկայակոչելով հանձնաժո ղովի հաղորդագրությունը։
Իլհամ Ալիևը ադրբեջանա-ա մերիկյան գոր
ձերբակալությունները, բռնու թյունը լրագրողների և իրավա պաշտպանների նկատմամբ, ոչ կառավարական կազմակերպու թյունների գրանցման խստա ցում ն երը, իրավական սահմա նափակում ն երը ինտերնետում, ներառյալ՝ քրեական պատաս խանատվությունը զրպարտու թյան համար, հավաքների ազա տության սահմանափակում ն երը, ուժի կիրառումն ու ցուցարարնե րի ձերբակալությունները բողոքի
ծակցության հաս տատման 21-րդ contact.az
«ԱՄՆ-ը և Ադր բե ջա նը մի շարք ընդհանուր շահեր ունեն և հա մագործակցում են տարբեր ոլորտներում, ներառյալ՝ էներ գետիկան և տարածաշրջանային անվտանգությունը։ Սակայն կա աճող մտահոգություն Ադրբեջա նում ներկա քաղաքական իրադ րության կապակցությամբ»,– ասված է Հելսինկյան հանձնա ժողովի հաղորդագրությունում։ Մտահոգիչ միտում ն երի թվում նշվում են «ահաբեկում ն երն ու
տարելիցին նվիր ված ֆորումում, Բաքու, 29-ը մա յիսի, 2013թ.։
նական կալանքը և գործադիր իշխանության միջամտությունը դատական գործընթացներին»։ Հոկտեմբերին Ադրբեջանում տեղի ունեցող նախագահա կան ընտրությունների պայման
ակցիաների ցրման ժամանակ, ոչ արդար դատարանները, ներառ յալ՝ կամայական ձերբակալու թյունները, քաղաքական դրդա պատճառներ ունեցող ձերբակա լությունները, երկարատև նախ
ներում այս լսում ն երը հնարա վորություն են տալիս քննար կել իրադրությունը երկրում՝ ազատ ու արդար ընտրություն ների անցկացման համար, աս վում է հանձնաժողովի տարա ծած հաղորդագրությունում։ Լսում ն երին մասնակցելու են ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի ժո ղովրդավարության և մարդու իրավունքների հարցերով տեղա կալի օգնականը, պաշտոնական Բաքվի ներկայացուցիչը, ընդդի մադիր «Հանրապետական այ լընտրանք» (ReAl) շարժման ներ կայացուցիչը և այլք։ Հուլիսի 14ին լսում ն երին մասնակցելու հա մար Բաքվից Վաշինգտոն կմեկնի նաև ընդդիմադիր Ազգային խորհրդի պատվիրակությունը։ n
Դեռ տասը տարի առաջ Վրաստանը տոտալ կոռուպցիայի երկրի սարսափելի և արժանի հեղինակություն ուներ։ Սակայն երկրում լուրջ բարեփոխումն եր են իրականացվել, հայտնվել են ոստիկա նական ապակեպատ բաժանմունքներ։ Լուծվե՞լ է արդյոք խնդիրն իրականում՝ փորձել է պարզել Թբիլիսիում BBC-ի թղթակից Սթիվ Ռոզենբերգը իր վերլուծականում։ Վերջին մի քանի տարինե րին Վրաստանի մայրաքաղաքի տարբեր հատվածներում սկսե ցին հայտնվել ապակե պալատ ներ՝ առաջին հայացքից նման ավտոսրահների։ Մոտիկից նա յե լիս, սա կայն, պարզ վում է, որ դրանք ոստիկանական բաժան մունքներ են՝ թափանցիկ պատե րով, որպեսզի ներսում գտնվող սպաներն իրենց հասարակու թյանը հաշվետու զգան։ Ոստիկանական բաժանմունք ների ապակե պատերը նոր թա փանցիկությունն են խորհրդան շում՝ գաղափար, որը Վրաստանն ա ռաջ է մղում 2003թ. Վար դե րի հեղափոխությունից ի վեր։ Երկրի համար (որը տասը տարի առաջ ամ են ակ ոռ ումպ ացվածն եր ից էր աշխարհում) կոռուպցիայից ազատվելը դարձավ լուրջ մար տահրավեր։ «Այստեղ հպարտա նում էին կոռուպցիայով»,– ասում է Մարկ Մա լե նը Transparency International Georgia-ից։ Առևտրային գործարքներն իրականացվում էին ծածուկ։ Եթե դուք ցանկանում էիք շինարա րության կամ նոր ընկերություն գրանցելու թույլտվություն ստա նալ, պետք է կա շառք տա յիք։ Եթե ցանկանում էիք լավ համալ սարանում սովորել և երաշխա վորված ստանալ լավ գնահա տականներ, պետք էր կաշառք տալ ճիշտ մարդու։ Կային մար դիկ, ո րոնք կա շառք էին տա լիս միայն այն բանի համար, որ տա նը էլեկտրականություն ունենան։ Պետավտոտեսչությունում աշ խատանքի ընդունվելու համար Վրաստանում մեծ կաշառքներ էին տալիս։ Ստանալով այդ աշ խատանքը՝ նորեկները սկսում էին իրենք կաշառք վերցնել՝ փոխհատուցելով կատարված ծախսերը։ Արդյունքում ստաց վում էր վերևից ներքև փտած համակարգ։
Առաքելությունն անիրագործելի է 2003թ. իրադրությունը սկսեց փոխվել։ Վրդովված անզուսպ կո ռուպցիայից ու խորհրդարանա կան ընտրությունների կեղծու մից՝ ժողովուրդը տապալեց հին գվարդիային։ Նոր նախագահ դարձավ Միխեիլ Սաակաշվիլին, որը վրացիներին խոստացավ այն, ինչ նրանք երբեք չէին ունե ցել՝ թափանցիկություն։ Այստեղից էլ՝ ոստիկանական ապակե բաժանմունքները։ Եվ նո րացված ոստիկանություն։ Սակայն միայն ոստիկանությու նը չէ, որ ավելի թափանցիկ դար ձավ։ Վրաստանի կառավարու թյունը բացեց Արդարադատու թյան տներ՝ հսկայական պալատ ներ, որոնցում մատուցվում են պետական ծառայություններ։ Ար դարադատության տներում վրա ցիները կարող են փաստաթղթեր ստանալ՝ առանց կաշառքի։ Գոր ծարք նե րը, որ մինչ այդ ծա ծուկ էին կնքվում, օրինակ՝ անձնագ րի տրա մադ րու մը, այժմ բաց են իրականացվում։ Մաքրելով կոռուպցիայից ոս տիկանությունն ու պետական ծա ռայությունների ոլորտը՝ կառա վարությունը, թվում էր, իրագոր ծեց անհնարին առաքելություն։ Նախկինում Վրաստանը թա փանցիկության համաշխարհա յին աղյուսակի ամենաներքևում էր։ Այժմ երկ րի վար կա նիշն ան գամ ավելի բարձր է, քան ԵՄ որոշ պետություններինը։ Սակայն ոմանք դժգոհում են, որ թափանցիկության նոր հիա նալի համակարգն ունի կոշտ սահմաններ։ Վրաստանի հեռահաղորդակ ցային խոշորագույն ընկերու թյուններից մեկի նախկին սեփա կանատեր Մամիա Սանադիրա ձեն ասում է՝ այն նույն կառավա
Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը
րությունը, որ վստահեցնում էր, թե պայքարում է կոռուպցիայի դեմ, ճնշում է գործադրել իր բիզ նեսի վրա։ Խնդիրները սկսվել են, երբ ներքին գործերի նախարա րու թյունն ի րեն խնդրել է ա ջակ ցել ինտերնետ օգտագործողնե րի գաղտնի վերահսկողության հարցում։ Սանադիրաձեն հրա ժարվել է։ Նա վստահեցնում է, որ կարճ ժամանակ անց անջատվել են իր ընկերությանը պատկանող մի քանի մալուխներ, ապա հար կային ծառայությունը նրան ու ղարկել է $7,45 մլն-ի հաշիվ, որը գործարարը չի կարողացել վճա րել։ Արդյունքում Սանադիրաձեն ստիպված է եղել ընկերությունը փոխանցել կառավարության հետ լավ կապեր ունեցող բիզնես խմբի վերահսկողությանը։ «Նրանք օգ տագործում էին պետական ինս տիտուտները՝ ներքին գործե րի նախարարությունը, գլխավոր դատախազությունը, հարկային ոստիկանությունը, որպեսզի ստի պեն հա րուստ մարդ կանց հրա ժարվել իրենց սեփականությու նից»,– ասում է Սանադիրաձեն։
«Էլիտար կոռուպցիա» Անցյալ տարվա հոկտեմբերին «Ազգային միասնական շարժու մը»՝ նախագահ Միխեիլ Սաակաշ վիլիի կուսակցությունը, կորցրեց մեծամասնությունը խորհրդարա նում՝ մոտ տասը տարի իշխանու թյան լինելուց հետո։ Սաակաշվի լին մնաց նախագահ, սակայն իշ խանության եկավ նոր կառավա րություն, որը գլխավորեց նրա մրցակից, միլիարդատեր Բիձինա Իվանիշվիլին։ Նա կարծում է, որ երկրի նախկին ղեկավարությու նը, որը կոռուպցիայի դեմ պայքա րը հայտարարել էր իր գլխավոր նպատակներից մեկը, ամենևին էլ չի եղել թափանցիկության էտալոն։ «Երբ խոս քը ստո րին ու մի ջին մակարդակներում կոռուպցիա յի դեմ պայքարի մասին է, մեր նա խորդների գործողությունները հա ջող են եղել,– պարզաբանում է Իվանիշվիլին։- Բայց ահա ինչ է տե ղի ունեցել. փողերը, որ նախկինում իրար մեջ կիսում էին պաշտոնյա ները ստորին մակարդակներում,
civil.ge
Կթաքցնե՞ն արդյոք ապակե պատերը կոռուպցիան Վրաստանում
Վարդերի հեղափոխությունից հետո երկրի համար կոռուպցիայից ազատվելը դար ձավ լուրջ մարտահրավեր։
սկսել են հայտն վել մարդ կանց ոչ մեծ խմբի ձեռքում ամենավերևում։ Սա էլիտար կոռուպցիա է»։ Միխեիլ Սաակաշվիլին մեղադ րանքները հերքում է։ «Կարելի է պնդել, որ դատական համակար գը ոչ ամբողջությամբ է անկախ։ Եվ ես դրան կհամաձայնեմ,– ասում է նախագահ Սաակաշ վիլին։- Կարելի է պնդել, որ դա տախազներն այսպես, թե այնպես չարաշահում են իրենց լիազո րու թյուն նե րը։ Ես դրան էլ կհա մա ձայ նեի։ Բայց ոչ ոք կա շառք չի վերց րել։ Ոչ ոք փող չի գո ղա ցել։ Եվ միակ պատճառը, որի հա մար նրանք երբեմն չարաշահել են լիազորությունները, այն է, որ նրանք փոր ձել են թույլ չտալ, որ կոռուպցիան վերադառնա երկիր»։ Սակայն վերջերս նախագահին մեղադրեցին պետական փողերը սեփական քմահաճույքի համար ծախսելու մեջ։ Վրաստանի խորհր դարանի արարողակարգային հարցերով հանձնաժողովը հրա պարակեց ձայնագրություններ, որոնք, ինչպես վստահեցնում են հանձնաժողովի անդամ ն երը, ցույց են տալիս, որ Միխեիլ Սաակաշվի լին բյուջետային միջոցներից հա զարավոր դոլարներ է ծախսել Նյու Յորքում հյուրանոցային շքեղ հա մարների, կտավն երի ու բոտոքսի ներարկման համար։ Բոտոքսի վերաբերյալ վստա հեցում ն երը նյարդայնացնում են նախագահին։ «Նայե՛ք ինձ։ Նա յե՛ք ինձ։ Դուք որևէ բան տես նո՞ւմ եք,– հարցնում է նա՝ ցույց տալով իր դեմքը։- Նայե՛ք վարչապետին ու նրա ընկեր Վլադիմիր Պուտի նին, և կտեսնեք տարբերությունը։
Սա այն ամենն է, ինչ նրանք կա րող են ասե՞լ։ Որտե՞ղ են այդ բոլոր «միլիոնները» և «միլիարդները», որ իբրև սխալ են ծախս վել կամ գո ղաց վել են։ Դ րանք ոչ մի տեղ չկան, որովհետև այս երկիրը մա քուր է»։ Ե թե դա այդ պես է, ա պա ին չո՞ւ է Սաակաշվիլիի կառավարության մի քանի նախկին նախարարնե րի ու կուսակցական առաջնորդնե րի նկատմամբ այժմ հետաքննու թյուն իրականացվում։ Իսկապե՞ս սա պայմանավորված է ամենա վերևում կոռուպցիայի դեմ պայ քարով, ինչպես հայտարարում է նոր կառավարությունը։ Թե՞ սա հաշիվն երի մաքրում է։ «Ունի՞ սա քաղաքական դրդա պատճառներ։ Այո՛, սա ունի քաղա քական դրդապատճառներ,– կար ծում է Մարկ Մա լե նը Transparency International-ից։- Արդ յոք սա օ րի նականության ողջամի՞տ կիրառում է։ Այո՛, քանի որ խախտվել են շատշատ օրենքներ։ Հարցն այն է՝ դիտ վո՞ւմ է արդ յոք այս տեղ մի տում։ Կշարունակվի՞ արդյոք սա։ Կհան գեցնի՞ արդյոք իրադրության, որ երկրում չի մնա ընդդիմություն»։ Վրաստանը արագ հասավ շատ բանի։ Երկրի պատմության մեջ եր բեք այսքան դժվար չի եղել թաքց նել կոռուպցիայի փաստերը։ Սա կայն Վրաստանի պատմությունը ցույց է տա լիս, որ շքեղ պա լատ ներն ինքնին լիակատար թափան ցիկության կամ օրենքի գերակա յության երաշխիք չեն, քանի դեռ իրենց ջերմոցներում ապրող քա ղաքական գործիչները շարունա կում են նախկինի պես քարեր նե տել դրանց պատերին։ n
| № 96 (336), ուրբաթ, հուլիսի 12, 2013 թ.
8 | Մշակույթ
Անողոք ու ամենաներող ավստրիացին «Ոսկե ծիրանը» հյուրընկալել է նաև ավստրիացի ամե նահեղի նակավոր ռեժիսորներից մեկին՝ Ուլրիխ Զայդլին։ ՍիվիլՆեթի հետ զրույցում նա պատմել է իր աշխատանքային մեթոդների ու հանդիսատեսի հետ հարաբերությունների մասին։ է կնոջ՝ Վերոնիկա Ֆրանցի հետ միասին։ Առաջին խաղարկային ֆիլմը՝ «Շոգ օրերը», Վենետիկում սեն սացիա առաջացրեց։ Հետևեցին խաղարկային ֆիլմերը, որոնք իրականում հեշտ չէր տարբե րել վավերագրական կինոյից՝ անկեղծության և «բացության» տեսանկյունից դրանք աննա խադեպ էին։ «Դա կապված է ֆիլմեր ստեղ ծելու իմ մեթոդի հետ, որը տար բերվում է նկարահանման ըն դունված գործընթացից: Ես և կինս շատ պարզ սցե նար ենք գրում, որում չկան երկխոսու թյուններ: Այն ամե նը, որ պիտի արտասանեն իմ դերասաննե րը կադրում, հանպատրաստից է: Սցենարը անհրաժեշտ է ֆի նանսավորման և կազմակերպ չական, նախապատրաստական այլ աշխատանքների համար։ Աշխատանքի ընթացքում նոր գաղափարներ են ծնվում, ֆիլմի նոր տեսլական, ինչի շնորհիվ էլ արդյունքը տարբեր է լինում։ Ես աշխատում եմ ֆիլմերս ժա մանակագրական կարգով նկա րել։ Սկսում եմ առաջին տեսա րանից և շարունակում։ Այսօր վա նկարահանման վրա հիմն վե լով՝ ծրագ րում եմ, թե ինչ է կատարվելու նկարահանման հրապարակում վաղը: Իմ յու րաքանչյուր ֆիլմ ճամփորդու թյուն է, որը որոշակի ժամա նակ է տևում և մի քա նի տա րուց ավարտվում է ֆիլմով կամ, ինչպես «Դրախտը», երեք ֆիլ մով»,– պատմում է ռեժիսորը։ Զայդլը ֆիլմի մի հատվածը երբեմն երկու տարբերակով է նկարահանում՝ երկու տարբեր դերասանների դերակատար մամբ, և ինչ-որ պահի ընտրում նրանցից մեկին։ Աշխատում է թե՛ պրո ֆե սիո նալ, թե՛ ոչ պրո ֆեսիոնալ դերասանների հետ: Ինչպե՞ս է ռեժիսորը կարողա նում համոզել անել այն ամե նը, ինչ անհրաժեշտ է հավաս տիության համար։ «Կարևոր չէ՝ պրոֆեսիոնա՞լ դերասանի հետ եմ աշ խա տում, թե՞ ոչ, ես շատ մանրակրկիտ եմ պատրաս տում նրանց։ Դա եր կար գոր ծընթաց է։ Դերասանի ընտ րությունը ևս շատ ժամանակ է պահանջում։ Բացի այդ՝ ժամա նակն անհրաժեշտ է, որպեսզի դերասանը ևս զգա, հասկանա իմ նպատակները, հասկանա, թե ինչ պի սի ֆիլմ է, և արդ յո՞ք նա է անհրաժեշտ այդ ֆիլմի ն։ Օրինակ՝ «Սեր» մասում ես պի տի դերասանուհի գտնեի, որը կհամաձայներ ցուցադրել իր գեր մարմի նը, մասնակցել ին տիմ տեսարանների նկարա հանմանը սևամորթ տղամարդ կանց հետ։ Միևնույն ժամանակ, նա պետք է կատարելապես տի րապետեր իր մասնագիտությա նը և ունակ լիներ իմպրովի զի: Պահանջները խիստ էին»,– ասում է Զայլդը։ Զայդլն ա նո ղոք է իր հե րոս ների հանդեպ։ Նա ոչինչ գաղտ նի չի թող նում, չի գե ղեց կաց
Ուլրիխ Զայդլն առաջին անգամ է Հայաստանում, ներկայացնում է իր սկանդալային և մրցանակակիր եռապատումը՝ «Դրախտը», որը «Ոսկե ծիրանն» ընդգրկել է հետահայաց ցուցադրությունների ծրագրում։
Զայդլի ֆիլմերում հերոսները մեր berlinale.de
Նոր ավստրիական կինոն Ամե րիկայում «վատ ինքնազգա ցողության կամ անհարմարու թյան կինո» են անվանում։ Չնա յած նման բնութագրին՝ ավստ րիացի ռեժիսորները բազմիցս արժանացել են կինոաշխարհի ամե նաբարձր մրցանակների։ Անելանելության և լքվածության մասին պատմող կինոյի հայրե նիքի համբավը վերջին տարի ներին պահպանում են երկու ավստրիացիներ՝ Միխայել Հա նե կեն և Ուլ րիխ Զայդ լը։ Վեր ջինս «Ոսկե ծիրան» միջազգա յին հոբելյ անական փառատոնի հյուրն է։ Զայդլն առաջին անգամ է Հա յաստանում, ներկայացնում է իր սկանդալային և մրցանակա կիր եռապատումը՝ «Դրախտը», որը փառատոնն ընդգրկել է հե տահայաց ցուցադրությունների ծրագրում։ Զայդլի առաջին ծա նոթությունը «Ոսկե ծիրանին» 2007թ. էր, երբ նրա «Ներ մու ծում-արտահանում» ֆիլմը փա ռատոնում տարվա լավագույն ֆիլմ ճանաչվեց։ «Շատ ուրախ եմ այստեղ լի նելու համար: Անցյալ անգամ, երբ «Ներմուծում-արտահա նում» ֆիլ մը մրցա նակ ստա ցավ, ես չկա րո ղա ցա գալ: Իմ հետաքրքրություններից մեկը Արևելքն է, որտեղ շատ եմ ճամ փորդում, այնպես որ՝ Հայաս տանը ևսինձ համար շատ հե տաքրքիր է»,– ասում է Զայդլը։ «Դրախտի» առաջին մասը՝ «Սերը», ներկայացվել է անցյալ տարի «Ոսկե ծիրանի» արտամր ցութային ծրագրում: Եռապատ ման մյուս երկու մասերն առա ջին անգամ են ցուցադրվելու Հայաստանում: Ռեժիսորը, որն արդեն պետք է «հարմարված» լիներ ամե ն տեսակի արձա գան քի, սպա սում է «Ոս կե ծի րանի» հանդիսատեսի կարծի քին։ «Իմ ֆիլմերը սովորաբար հակասական վերաբերմունքի են արժանանում թե՛ հանդիսա տեսի, թե՛ քննադատների կող մից: Մար դիկ կան, ո րոնք կա տարելապես հիացած են, և միշտ կան այնպիսիք, որոնք դժվարանում են ընկալել իրենց տեսածը, որոնց անհանգստաց նում են իմ ֆիլմերը»,– անկեղ ծանում է ռեժիսորը։ Նման արձագանքը զարմա նալի չէ՝ Զայդլի ֆիլմերում հե րոսները մերկանում են՝ բա ռացիորեն և փոխաբերա կան իմաստով։ Նա պատմում է մարդկանց ամե նագաղտ նի, անձնական, տարօրինակ և միևնույն ժամանակ՝ բնական զգացմունքների և տենչանքնե րի մասին։ Ուլրիխ Զայդլին հռչակ են բե րել նախ վավերագրական աշ խատանքները, որոնք արժա նացել են բազմաթիվ հեղի նակավոր մրցանակների, այդ թվում՝ Վենետիկի կինոփառա տո նում։ Ար դեն մի քա նի տա րի ռեժիսորը հանդես է գալիս իբրև սեփական ֆիլմերի պրոդ յուսեր, իսկ սցենարները գրում
նում և չի ազնվացնում։ Թվում է՝ նա ատում է իր հերոսներին։ Իրականում նրա ֆիլմերը թո ղություն են տալիս մարդկային բոլոր թուլություններին: Ուլրիխ Զայդլն ընդունում է նրանց, սիրում այնպիսին, ինչպիսին նրանք կան, և ս տի պում հան դիսատեսին էլ ընդունել սեփա կան թուլություններն ու ներել դրանք ուրիշների մեջ։ «Ես չեմ ցանկանում ուղերձ փոխանցել և չեմ ցանկանում գնահատականներ տալ։ Ես ցույց եմ տա լիս մարդ կանց՝ իրենց կարիքներով, փորձա ռությամբ, ցանկություննե րի իրականացման տենչանքով և միայնությունից ազատվե լու փորձով։ Ես ցույց չեմ տա լիս լա վը և վա տը, չեմ խրա տում։ Հանդիսատեսն ինքը պի տի հար ցեր տա և իր պա տասխանները գտնի։ Իմ ֆիլ մերն այնպես են աշխատում, որ հանդիսատեսը տեսնում է իրեն իմ հերոսներում։ Իմանալով, որ սա էլ մեր աշխարհի մի մասն է, հանդիսատեսը պիտի մտածի, թե ով է ինքը, որտեղ է և որն է իր պատասխանատվությունը։ Այդ պատճառով են մարդկանց զգացմունքները, արձագանք ներն իմ ֆիլմերի նկատմամբ այդքան տարբեր, քանի որ
դրանք ամե ն մեկի հետ անհա տա պես են խո սում։ Երբ մար դուն ներկայացնում ես իրա կանությունը, որը նրան դուր չի գա լիս, նա մեր ժում է տե սածը։ Իսկ այն մարդիկ, որոնք ընդունում են ճշմարտությու նը, թեթև և բա վա րար ված են ի րենց զգում, քա նի որ ինչ-որ նոր բան են ճանաչում։ Իմ կայ քում տե ղադ րել եմ այն բո լոր որակում ն երը, որոնք ինձ տվել են լրագրողները։ Դրանք տար բեր են, օրինակ՝ մարդատյացի կողքին կարելի է տեսնել հու մանիստ բառը։ Տասը կամ քսան տարի առաջ ինձ ավելի շատ էին քննադատում, քան այսօր։ Հիմա կարող եմ ասել, որ հա ջողակ եմ, այլևս չկա այն մեր ժողական վերաբերմունքը, որը գերակշռում էր առաջ։ Կար ծում եմ՝ հաս կա ցել են, որ ես մարդատյաց չեմ»,– պատմում է ռեժիսորը։
կանում են՝ բա ռացիորեն և փո խաբերական իմաստով։
Ուլրիխ Զայդլի ճանապար հորդությունը մարդկային գի տակցության խուլ անկյուննե րով շա րու նակ վում է: Այժմ նա աշխատում է նոր վավերագ րա կան ֆիլ մի վրա։ «Մեծ ֆիլմ նկարահանելուց հետո լավ է ավելի փոքր բան անել։ Հաջորդ ֆիլմիս թեման նկուղն է՝ ավստ րիա ցին և իր նկու ղը: Ավստ րիացի տղամարդիկ շատ ժա մանակ են անցկացնում իրենց նկուղներում, նրանք այնտեղ զբաղվում են իրենց հոբինե րով, հավաքույթներ կազմա կերպում: Բայց բոլորս գիտենք, որ նկուղը նաև կապված է վա խի, մթության, հանցագործու թյան հետ: Ես ու զում եմ, որ հանդիսատեսը ֆիլմը դիտելուց զգա այդ կապը՝ վայրը, որտեղ մար դիկ սի րում են լի նել, նաև արգելված ու սարսափազդու է»,– ասում է Զայլդը։ n Մարիա Հովսեփյան