Ervaringen uit Noord-Holland
De geschiedenis van Oneindig Noord-Holland in
6
lessen
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
1
Ervaringen uit Noord-Holland De geschiedenis van Oneindig Noord-Holland in
6
lessen
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
3
Waar een kleine organisatie groot in kan zijn 4
Een strakke opmaak, treffend logo en een oneindige stroom aan verhalen met gelikte teksten en afbeeldingen. Het kunnen de eerste zaken zijn die opvallen als de website van Oneindig Noord-Holland wordt bezocht. Het is een belangrijk publieksplatform voor erfgoedverhalen in Nederland. Maar om dit meestal zo gestroomlijnde resultaat te bereiken is een hele weg afgelegd. Tijdens die reis gingen er veel dingen goed, maar lang niet alles. De organisatie achter het platform heeft een schat aan ervaringen opgedaan. Dit zijn de zes lessen die Oneindig Noord-Holland de afgelopen jaren heeft geleerd. Zo kunnen anderen meeprofiteren van het leergeld dat Oneindig Noord-Holland heeft betaald.
5
J
ournaliste Lucette ter Borg heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de geschiedenis van Oneindig Noord-Holland. Wij zijn haar
buitengewoon dankbaar voor de vele uren die zij daarin heeft gestoken. De vele interviews met betrokkenen en de diepgravende teksten die zij hierover heeft geschreven zijn van onschatbare waarde. Die teksten liggen ten grondslag aan deze brochure. Oneindig Noord-Holland is een internetplatform dat zich sinds de allereerste brainstormplannen in 2006 en de officiĂŤle oprichting in 2009 heeft ontwikkeld tot hĂŠt digitale erfgoedplatform van de provincie Noord-Holland. Via de almaar uitdijende website van Oneindig Noord-Holland worden de collecties ontsloten van NoordHollandse culturele instellingen en instellingen die belangrijk zijn voor de provinciale geschiedenis en het culturele erfgoed. Dit brengt het Noord-Hollandse erfgoed dichter bij de bewoner, bezoeker en toerist en zorgt ervoor dat bekende en onbekende culturele instellingen en hun collecties online beter zichtbaar worden. Eind 2015 werkten er 85 instellingen mee aan Oneindig Noord-Holland.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
6
Één van de partners is het Frans Hals Museum in Haarlem. Beeld: Frans Hals Museum
De partners zijn grote organisaties met een omvangrijke staf, monumentale panden, omvangrijke collecties en internationale bekendheid, zoals het Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie in Amsterdam, het Frans Hals Museum in Haarlem en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Maar Oneindig NoordHolland werkt ook samen met kleine particuliere verenigingen en piepkleine stichtingen, zoals de Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp. Deze organisatie is te vinden op de met boeken en archiefmappen volgestouwde zolder van een achttiende-eeuwse stolpboerderij in de weilanden tussen Bergen en Schoorl. Een ander voorbeeld is het Edams Museum, het oudste museum van NoordHolland boven het IJ, dat van de kelder tot de zolder drijft op vrijwilligers.
Één van de kleinere partners is de Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp. Beeld van een stopboerderij aan de Westfriesedijk 166 en 166A, Kolhorn.
De missie van Oneindig Noord-Holland is eigenlijk heel eenvoudig: ‘het cultureel erfgoed van Noord-Holland voor verschillende doelgroepen relevant en levend maken’. Achterliggend streven is het cultureel
Kaasblik uit het Edams Museum.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
burgerschap te versterken (doordat de bewoners van de provincie
7
kennis nemen van hun eigen geschiedenis en de omgeving waarin ze leven, wordt hun betrokkenheid met de samenleving groter en zijn grote maatschappelijke veranderingen beter te plaatsen en te begrijpen), maar ook het Noord-Hollandse erfgoed dichter bij de Nederlandse toerist brengen en het zichtbaar maken van relatief onbekende instellingen en hun collecties. Toen er groen licht werd gegeven voor Oneindig Noord-Holland is er in extreem korte tijd heel veel gebeurd: het platform is ontworpen en gebouwd, en moest binnen enkele maanden goed gevuld zijn met content. Een nieuw platform bouwen, zonder vergelijkingsmateriaal, is een proces van zoeken. Bij de start van Oneindig Noord-Holland was het duidelijk: hoe kun je betrokkenheid nou beter opwekken dan door het vertellen van verhalen? Verhalen waaraan iedereen kan en mag meewerken: medewerkers van Oneindig Noord-Holland, conservatoren van musea, archivarissen, bevlogen archeologen, maar ook de mensen thuis. Thuis, aan die keukentafel, kunnen persoonlijke herinneringen liggen te sluimeren die voor een groot publiek interessant zijn. Die verhalen kunnen worden geschreven, maar ook gefilmd of vastgelegd op een geluidsband. Oneindig Noord-Holland zou daarbij kunnen helpen waar nodig. De organisatie zou al die ‘verborgen schatten’ zichtbaar maken. Tegenwoordig heeft de stichting dit doel laten varen. Het belang en de effectiviteit van verhalen om mensen bij elkaar te brengen zijn alleen maar groter geworden in de loop der jaren. Het publiek van Oneindig Noord-Holland bleek echter beperkt geneigd verhalen te delen met het platform, en de bijdragen die binnenkwamen waren zelden zonder aanpassingen geschikt om door anderen gelezen te worden. Het is nog steeds mogelijk om vanaf de keukentafel verhalen toe te voegen, maar Oneindig Noord-Holland moedigt dit niet meer aan. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Verhalen die u vindt op de website van Oneindig Noord-Holland.
8
De Ovale Zaal van Teylers Museum. Beeld: Teylers Museum
Het platform bereikt zo’n 300.000 bezoekers per jaar, niet alleen via de website, maar ook via Facebook en Twitter. Op de website staan bijna 5.000 verhalen. Sommige zijn ultrakort en niet meer dan een verwijzing naar een partnerinstelling, andere zijn lang en diepgaand. Sommige verhalen zijn in publiekscampagnes gebundeld, zoals die rond de viering van 200 jaar koninkrijk of rondom het door de provincie Noord-Holland ingestoken thema ‘Noord-Holland zonder dijken’. Andere staan op zichzelf, en houden vooral verband met een plek, een nieuwe bodemvondst, een kerk of een monument. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Oneindig Noord-Holland heeft nog veel meer gedaan om het Noord-
9
Hollandse erfgoed onder de aandacht te brengen, zowel on- als offline. In 2011 en 2012 werd in samenwerking met RTV Noord-Holland en de Amsterdamse zender AT5 de 24-delige televisieserie ‘Oneindig NoordHolland’ gemaakt, met daarin pareltjes over zulke uiteenlopende onderwerpen als het ontstaan van de bloemenveiling in Aalsmeer of de achtergrond van Teylers Museum in Haarlem, het oudste museum in Nederland. Een tijdlang heeft Oneindig Noord-Holland gefunctioneerd als de gezamenlijke beeldbank voor erfgoedinstellingen in Noord-Holland. Oneindig Noord-Holland ontsloot toen een miljoen objecten van musea en archieven die hun collecties aansloten op de website. Dit leverde echter een vervuilde website op: de zoekfunctie werkte niet goed meer door alle extra content. En veel afbeeldingen waren van onvoldoende kwaliteit. Daarom is besloten deze functionaliteit af te sluiten.
De app van Street Museum NL.
Er is een app voor smartphones ontwikkeld: Street Museum NL. De app is in 2012 ontwikkeld door het internationale digitale productiebedrijf MediaMonks en biedt een gratis techniek waarmee je op een smartphone aan de hand van foto’s van vroeger ziet hoe straten van nu zijn veranderd. Hoewel de applicatie een staaltje vakwerk is, heeft het Oneindig Noord-Holland niet genoeg extra bereik opgeleverd. Dit was wel een belangrijk doel van Street Museum NL. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
In 2013 werd in samenwerking met de afdeling Bijzondere Collecties
10
van de Universiteit van Amsterdam het kookboek ‘Proef Noord-Holland’ Het kookboek ‘Proef Noord-Holland’.
uitgegeven. In dit boek bogen negen topkoks uit de provincie zich over specifiek Noord-Hollandse recepten van soms wel vierhonderd jaar oud. ‘Proef Noord-Holland’, geschreven door historica Emma Los, is een combinatie van een kookboek, geschiedenisboek en reisgids. Er zijn QR-routes opgezet en ruim negentig historische fiets- en wandelroutes door heel Noord-Holland verzameld en uitgezet. Een deel van die routes is gemaakt door Oneindig Noord-Holland zelf, zoals die rond de herdenking van de inspectietocht van Napoleon door de provincie in 1811. Maar er zijn ook routes die door gespecialiseerde partnerinstellingen zijn gemaakt. Eén van de beste voorbeelden daarvan is die van het Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie (NIOD) in Amsterdam, een partner die in 2015 toetrad tot het netwerk van Oneindig Noord-Holland. Het NIOD heeft een indrukwekkende fotoroute uitgezet langs plekken in het centrum van Amsterdam die in de Tweede Wereldoorlog belangrijk waren. De wandeling voert niet alleen langs wereldberoemde punten als het Anne Frank Huis aan de Prinsengracht, maar
Fotoroute van het NIOD, uitgezet langs plekken in het centrum van Amsterdam.
laat ook de ‘normale’ kant van Amsterdam in oorlogstijd zien of legt uit hoe de onooglijke moderne moloch midden in het historisch stadscentrum op de hoek van de Bloemenmarkt en de Vijzelstraat kon verrijzen: de complete hoek Vijzelstraat/Bloemenmarkt brandde in april 1943 af toen een Britse RAF bommenwerper neerstortte. Als laatste activiteit moet de aankoop worden benoemd van de digitale nalatenschap van het vroegere Nationaal Historisch Museum in 2014. Stichting Oneindig Noord-Holland blijft als aparte internetpagina bestaan, maar daarnaast is het de bedoeling via de website innl.nl en met medewerking van diverse andere partijen het digitale erfgoed van
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
11
Nederland toegankelijk gemaakt. Zo ontstaat een nationaal platform voor erfgoedverhalen. Het zou een understatement zijn om te zeggen dat Oneindig NoordHolland sinds de oprichting in 2009 de vleugels heeft uitgeslagen. Er is een platform met een groot bereik opgebouwd, er hebben zich tientallen partners aangesloten en ruim vijfduizend bijzondere verhalen uit Noord-Holland zijn van de vergetelheid gered. Hierdoor is de provincie beter op de kaart komen te staan. In de loop der jaren onderging het platform een ware transformatie. Niet alleen inhoudelijk, maar ook organisatorisch is er van alles veranderd. Tot drie keer toe werd de identiteit aangepast, de overheidsinstelling veranderde in een provinciale stichting en de ambitie groeide om Oneindig Noord-Holland nationaal uit te rollen. Dit leidde tot de vraag naar een overzicht waarin de leerpunten van de stichting zouden worden opgetekend. Een subsidie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap maakte dit mogelijk. Deze brochure is daarvan het resultaat. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
ď °Het digitale nalatenschap van het vroegere Nationaal Historisch Museum in 2014, innl.nl.
6 lessen 13
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Het platform - Content en vormgeving moeten in evenwicht zijn Oneindig Noord-Holland heeft er altijd naar gestreefd mooie producten te maken. De website is zo aantrekkelijk mogelijk ingericht, en wordt gevuld met heel diverse content. Deze content wordt vervolgens verspreid via Facebook. Toen Oneindig Noord-Holland net was gestart was het zaak zo snel mogelijk een goed gevulde website te hebben, zodat de bezoekers niet het gevoel kregen in een grote, lege, betonnen ruimte terecht te komen. Door deze snelheid zijn er ook verhalen op Oneindig Noord-Holland verschenen die niet aan de standaarden voor inhoud en kwaliteit voldeden: ze zijn te kort, bevatten inhoudelijke fouten of zijn niet goed geschreven. Tegenwoordig wordt de vervuilde content onder handen genomen door twee copywriters die de kwaliteit van de artikelen verbeteren, maar dit kost veel tijd. Voorkomen is beter dan genezen. Les één is dat je content je kapitaal is. Hiermee trek je je lezers, bereik je publieksgroepen en leg je het verband tussen de fysieke en virtuele wereld. Met deze content kun je het toerisme in een bepaalde streek versterken. Die content moet van hoge kwaliteit zijn. De inhoud van datgene dat wordt uitgedragen moet te waarborgen zijn. Wat ga je eigenlijk naar buiten brengen? Wat is je boodschap? Wat zijn de kwaliteitsstandaarden van je platform? Met je content kun en moet je ook geld verdienen, je kunt er commerciële partners mee werven en fondsen aanspreken. Zij zullen zich minder interesseren als de informatie op je website kwalitatief niet in orde is. Veronachtzaam je content dus niet. Blijf kritisch op de inhoud en ga vervuiling van je website te lijf. Een gouden regel: ook content die je voor een breed publiek schrijft moet feitelijk kloppen en goed geschreven zijn, anders haken je lezers of gebruikers af. Je moet betrouwbaar en geloofwaardig zijn. Dit kan niet serieus genoeg genomen worden. Het platform is alleen effectief als de kwalitatieve standaard hoog is. Zorg voor een eenduidige opmaak, controleer de feiten in je verhalen ook bij experts en neem nooit zomaar literatuur ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
1
15
16
Content die door Oneindig Noord-Holland verspreid wordt via Facebook
over. Ook kunnen verhalen na verloop van tijd niet meer up-to-date zijn. Zorg dat er een proces ontstaat dat bestaat uit creëren, controleren, corrigeren en updaten. Content heeft meerwaarde als er veel publiek op afkomt, maar ook als het een verdieping geeft aan een plek. Dan kunnen musea, toeristische bedrijven en anderen ermee aan het werk.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Het platform - Techniek is een middel, geen doel Hoewel Oneindig Noord-Holland een digitaal platform is, zijn de technieken die erachter schuilgaan een middel en geen doel op zich. Omdat er geen platform beschikbaar was moest Oneindig NoordHolland dat zelf bouwen. De wereld waarin digitale infrastructuren
2
zoals die achter het platform van de stichting worden bedacht, ontwikkeld en beheerd is een gesloten wereld. Voor een leek is het lastig te doorgronden wat wel en niet nodig is om een goed draaiend platform te ontwikkelen. Als gevolg daarvan ben je afhankelijk van wat een ICT-er tegen je zegt. De verwachting was dat de website van Oneindig Noord-Holland collecties zou ontsluiten en zou fungeren als een community die vele bezoekers tegelijk aankon. Daarvoor was een zwaar platform nodig. Dit leidde tot prognoses ten aanzien van aantallen gebruikers die niet gehaald werden, waarvoor een hele zware en kostbare website werd vervaardigd. Deze site werd twee keer overnieuw gebouwd. Tegenwoordig maakt Oneindig Noord-Holland gebruik van een relatief goedkoop open netwerk. Er is een interactieve reactiemodule voor particulieren en een vernieuwde homepage. Content is makkelijk te ď ´Content die beter tot zijn recht komt en gevonden wordt, dan het zelf te maken: bijvoorbeeld routeyou voor de wandel- en fietsroutes.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
17
18
ď ľOok hier content die beter tot zijn recht komt, IZI-travel voor de audiotours.
managen door de webredacteur en de website is aangesloten op landelijke standaarden zoals deze zijn opgesteld door Digitaal Erfgoed Nederland. De huidige website van Oneindig Noord-Holland sluit aan op open digitale systemen die er al zijn. Oneindig Noord-Holland sluit aan bij grotere platforms, waar zijn content beter tot zijn recht komt en gevonden wordt, dan het zelf te maken: routeyou voor de wandel- en fietsroutes, IZI-travel voor de audiotours. Pas als er geen logisch platform bestaat kan het lonen een nieuwe te maken. Les twee is dat techniek volgt uit je boodschap en je verhaalvorm. Bedenk wat je met de wereld wil delen, welke vorm je daaraan geeft en daarna pas welke techniek daarbij past. Overdenk daarna of je die techniek zelf in huis wilt hebben. Er zijn al heel veel apps en websites die je kunnen helpen om je boodschap uit te dragen. Onderzoek of er al een platform is om je content op te plaatsen. Als je een eigen website maakt, houd die dan simpel, licht en open. Denk er ook over na of je je content op andere plekken zichtbaar kunt maken. Heb je wel een eigen site of platform nodig? Tegenwoordig zijn er bedrijven die het grootste deel van het internetverkeer opslokken. Denk aan Google, Facebook, Nu.nl, AirBnB en Booking.com. Dit zijn partijen waar je als nieuwe website meestal weinig aan hebt toe te voegen. Maak de beste content die je kunt maken en zorg ervoor dat deze gezien wordt op de plekken op internet waar al mensen zijn.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Het publiek – Je bent niet je eigen doelgroep Oneindig Noord-Holland komt voort uit de provincie Noord-Holland en werkt intensief samen met partners uit het erfgoedveld. Deze partners zijn erfgoedspecialisten. De schrijvers van de verhalen van Oneindig Noord-Holland zijn historici en journalisten. De brede doelgroepen zijn
3
dat niet. Veel publiek bezoekt het digitale platform van Oneindig Noord-Holland vanaf sociale media of belandt via Google op de website. De meeste mensen zoeken op Google naar de zaken die hen vanwege een bijzondere periode uit hun persoonlijke leven interesseren. Dat is iets dat veel medewerkers van erfgoedinstellingen niet goed op hun netvlies hebben staan. Toch staat of valt het succes van erfgoedverhalen daarbij. Belangrijk is het bieden van een context bij de verhalen die je vertelt. Zorg ook dat je op een toegankelijk niveau te vertellen hebt wat je doelgroepen interesseert. Zij zijn niet op hun achterhoofd gevallen, maar er is wel een verschil tussen historici of journalisten en de lezers. De schrijvers zijn specialisten, de lezers niet. Je kunt er als schrijver niet vanuit gaan dat je lezer vooraf op de hoogte is van geschiedenis en erfgoed. Dit geldt des te meer voor lokale historische verhalen die gelezen worden door nationale en internationale toeristen. Dat vraagt om een aanpak die gericht is op
De meeste mensen zoeken op Google naar de zaken uit hun persoonlijke leven.
inhoud. Door die kwalitatieve inhoud kun je ook commerciële dromen waarmaken. Er kan dan makkelijker worden geadverteerd op je site, je kunt een winstgevende webshop opzetten en gaan fungeren als een succesvolle organisatie die haar kennis van het culturele ondernemen doorgeeft aan anderen. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
19
20
Voorbeeld van een lokaal verhaal dat is te vinden op de website van Oneindig Noord-Holland.
Les drie is dat de schrijvers van je platform de lezers een goede ervaring moeten bezorgen door de juiste informatie te geven in de juiste dosering. Deze moet worden aangeboden op de juiste plek. Ook zullen lezers niet zo snel zelf verhalen toevoegen aan het platform. Ze willen niet actief deelnemen en privéverhalen delen, ze willen geëntertaind worden en van verhaal naar verhaal springen. Er bestaan maar weinig voorbeelden van effectieve community building op de lange termijn rond breed erfgoed. Richt je op het publiek dat je wil bereiken en bereik ze zo effectief mogelijk. ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Het publiek - Mensen zoeken niet Oneindig Noord-Holland heeft zich vanaf het begin gericht op brede publieksgroepen. Veel van deze mensen zijn niet actief op zoek naar erfgoedinformatie. Vaak kennen ze de term erfgoed niet eens, maar ze voelen wel dat geschiedenis belangrijk is en mooi kan zijn. Ze worden
4
getriggerd als ze op een interessant verhaal stuiten over een plek die iets voor hen betekent. Als er al gezocht wordt, gebeurt dat vooral op de woonplaats van de bezoeker. Vooral via Google en Facebook bereikt Oneindig Noord-Holland zijn lezers, die vandaar rechtstreeks naar een verhaal geleid worden. Het is dus zaak dat potentieel geĂŻnteresseerde mensen via deze en andere kanalen naar Oneindig Noord-Holland geleid worden. Les vier is dat mensen niet zoeken. Je moet ze als platform iets verrassends aanbieden waarvan ze niet wisten dat ze het nodig hadden. Ze zullen zelf nooit tijd en moeite willen investeren in het zoeken van context bij een verhaal in bijvoorbeeld een archief. Zij willen op het moment dat zij een verhaal lezen direct worden voorzien van alle nodige informatie die aan het onderwerp raakt, zodat zij na het lezen een genuanceerd beeld hebben van een aspect van de geschiedenis. Ze willen worden voorzien van tekst, (bewegend) beeld en waar mogelijk informatie van ooggetuigen. ď ´Voorbeeld van een site die verwijst naar Oneindig Noord-Holland.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
21
22
ď ľFilmpje op YouTube van Oneindig Noord-Holland.
Wanneer een artikel bestaat uit zeer weinig tekst en een geringe informatieve waarde bevat, levert dat teleurgestelde lezers op. Zij zullen niet terugkeren naar het platform omdat zij het gevoel krijgen dat zij te maken hebben met vervuilde content die staat te verkommeren op het platform. Hetzelfde geldt voor filmpjes. Wanneer deze worden opgenomen op een platform, is het noodzakelijk om deze te voorzien van informatie. Waarom is het filmpje gemaakt? Door wie? Hoe is het filmpje te plaatsen in het culturele erfgoed van NoordHolland? Gebruikers zullen nooit zelf op onderzoek uitgaan om te achterhalen waar informatie vandaan komt en in welk perspectief deze te plaatsen valt. Als je hier als platform zelf niet aan bijdraagt, is dit een gemiste kans. Je kunt ook niet zomaar je collectie openstellen en dan verwachten dat anderen er zelf wel in gaan graven. Maak het ze makkelijk.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Je organisatie Bepaal je focus Oneindig Noord-Holland is van meet af aan aangevlogen als een communicatieproject, en niet als een op zichzelf staande organisatie. De inhoud die nodig was om het platform op te bouwen was niet aanwezig binnen de organisatie zelf. Het idee was dat de partners van
5
het platform de inhoud zouden gaan aanleveren. De angst voor een ‘aanbodgestuurd’, inhoudelijk podium prevaleerde, zowel bij provincie als bij uitvoerenden, bij communicatiestrategen en regiocorrespondenten. Dit zorgde ervoor dat de identiteit van het platform meerdere keren gewijzigd werd en onder druk stond. Het concept bleef vaag. Daardoor formuleerden mensen een eigen invulling, waardoor er geen klik ontstond om het project met zijn allen aan te pakken. Ook vroegen potentiële partners zich af wat Oneindig Noord-Holland voor hen kon doen. Uiteindelijk kregen de instellingen die potentiële partners waren, liever zelf geld dan dat ze samenwerkten met Oneindig Noord-Holland omdat zij niet zagen wat een samenwerking hun inhoudelijk kon opleveren. Zij zagen niet dat Oneindig Noord-Holland een belangrijke bijdrage kon leveren aan hun communicatie en dat het digitale platform iets voor hen kon doen wat
Dwaasheid van de angst, Francisco de Goya, 1864,ets, aquatint en mogelijk droge naald, h 245mm × b 352mm. Beeld: Rijksmuseum
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
23
zij niet zelf al deden: het bereiken van een breed publiek met een
24
inhoudelijke vorm van promotie. Laat de angst voor een inhoudelijk podium niet je gids zijn. Stel bij een platform dat erfgoed hoog in het vaandel heeft ook historische specialisten aan. De verhalen die je hebt moeten natuurlijk communicatieve kwaliteit hebben, maar ook op het gebied van geschiedenis en erfgoed kloppend zijn. Zorg dat je inhoudelijke expertise in huis hebt of beschikbaar kan maken. Anders loop je het risico om stuurloos te worden en mee te dobberen met iedere beweging van het publiek of verandering van windrichting. Het gevolg hiervan is vele onnodige koerswijzigingen, veel ad-hoc beleid en grote extra uitgaven. Zorg er ook voor dat je niet heel veel dingen ‘een beetje’ doet. Ren niet rond als kippen zonder kop. Les vijf is om jezelf te beperken, je taken in te kaderen, je te concentreren op prioriteiten, die dingen goed te doen en ze af te maken. Zorg dat je als redactie van een platform zelf keuzes maakt en trek grenzen. Stel zelf een lijst van leuke uitjes in de provincie samen, Beter kippetjes voeren dan rondlopen als kippen zonder kop. ‘Kippetjes voeren’, Jacob Maris, 1866. Olieverf op doek, h 33cm × b 21cm. Beeld: Rijksmuseum
net als een centraal thema naar aanleiding van een actuele gebeurtenis. Maak de thema’s op je website actueel en niet tijdloos. Haak aan bij lopende exposities in de omgeving waarover je in samenwerking prachtige inhoudelijke verhalen kunt schrijven, zodat je publiek daadwerkelijk begrijpt waarom een tentoonstelling de moeite van het bezoeken waard is. Richt je daarnaast ook op grotere actuele thema’s in de omgeving, die je vervolgens kunt opdelen in kleinere verhalen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de herbestemming van agrarisch, religieus of industrieel erfgoed, Waarom zien plekken er op een bepaalde manier uit? Wat is de rol van vluchtelingen in de geschiedenis of hoe zit het met het politieke verleden? Zo maak je je platform daadwerkelijk nodig.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Je organisatie - Je bent niet alleen: partners en samenwerking Het idee achter Oneindig Noord-Holland was een gemeenschappelijk initiatief om collecties van musea en andere culturele instellingen digitaal te ontsluiten, de mooiste voorbeelden uit deze collecties via goed geschreven verhalen en mooi beeldmateriaal naar een groot
6
publiek te brengen. Om geschiedenis tot leven en kunst en cultuur dichter bij mensen te brengen. Om de samenwerking tussen verschillende Noord-Hollandse musea tot stand te brengen, was een onafhankelijke partner nodig die boven de partijen stond en geen voorkeur had voor het ene museum boven het andere. Een onafhankelijk internetplatform dat alle kennis van instituten zou bundelen. Het voordeel hiervan was en is dat, wanneer er gezamenlijk aan de inhoud van het platform gewerkt wordt, er meer publiek bereikt wordt. Ook wordt er meer kennis verspreid over de schatten die nog steeds te veel in depots en archieven liggen opgeslagen.
Maar samenwerking is ook lastig. Musea kunnen zeer conservatief en in zichzelf gekeerd zijn. Ze zijn angstig en wantrouwig. Wat hieraan niet bijdroeg was het feit dat Oneindig Noord-Holland in eerste instantie een provinciale organisatie was. Soms opende dit deuren, maar ze sloegen ook vaak hard dicht. Musea en culturele instellingen waren zeer sceptisch ten aanzien van het provinciale beleid. De tocht van Oneindig Noord-Holland was in eerste instantie moeizaam.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
ď °Niet zo (links)maar zo (rechts).Samenwerking vraagt een open vizier
25
26
Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648. Olieverf op doek, h 232cm × b 547cm. Beeld: Rijksmuseum
Tegenwoordig heeft de stichting veel bereikt om het erfgoed van de provincie onder de aandacht te brengen, samen met haar partners. Voorbeelden zijn de indrukwekkende fotoroute die in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie is uitgezet over de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam en het kookboek Proef Noord-Holland, waar de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam een belangrijke rol in speelde. Maar als partnerinstellingen dan zo belangrijk zijn, is het wel nodig om deze ook zichtbaar te maken. Les zes is dat je je partners actief moet betrekken bij je platform. Zij moeten er ook daadwerkelijk iets aan hebben dat jouw platform bestaat, dat je hen iets kan bieden wat zij zelf echt niet kunnen. Ook moet er draagvlak zijn binnen de omgeving en de instellingen die zich daar gevestigd hebben. Het is belangrijk dat de potentiële partners jou als platform ook echt beschouwen als partner en niet als een concurrent. Dit geldt niet alleen op bestuurlijk niveau, maar binnen de gehele organisatie. Je hebt bijvoorbeeld de conservatoren van je museumpartners echt nodig om te zorgen voor een correcte inhoud, omdat het onmogelijk is om expertise te bezitten over allerlei uiteenlopende culturele onderwerpen. Bij Oneindig Noord-Holland ontbrak dit. Conservatoren van musea hebben geen geld en tijd om verhalen te schrijven die het platform vullen, als er voor hen niet direct duidelijk is wat ze er zelf mee opschieten. Het is dan ook verstandig om op projectmatige wijze te werken en voor die projecten steeds financiële middelen te verwerven. Bij die projecten kunnen inhoudelijke partners aanhaken om mee te ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
werken aan de inhoud ervan. Zorg ook dat er geen sprake is van alleen kwantitatieve ‘lege’ partnerschappen. Het is beter om met een kleinere groep een kwalitatieve en intensieve band aan te gaan. Hetzelfde geldt voor een community. Oneindig Noord-Holland is ooit opgericht met het oogmerk om een community te vormen waar Noord-Hollanders met elkaar in gesprek konden gaan. Door deze community zou actieve en passieve cultuurparticipatie worden bevorderd. Achter deze doelstelling ging een ideële, educatieve gedachte schuil: door meer kennis te nemen van de directe omgeving en de geschiedenis daarvan, kan de burger de ‘grote problemen’ van de moderne tijd beter begrijpen. Juist door voortschrijdende internationalisering neemt het belang van regionale identiteit toe. Cultuur kan een belangrijke eigenstandige bijdrage leveren om de regionale identiteit vorm te geven. Versterking van de regionale identiteit en het cultuurhistorisch besef is zeker in de huidige tijd van globalisering en individualisering van groot belang. Zo zou het in het licht van de huidige crisis ten aanzien van het vluchtelingenbeleid en migratiestromingen meer dan ooit belangrijk zijn om die doelstelling te koesteren. Het platform Oneindig Noord-Holland zou naast de toeristische functie die het heeft ook zijn ideële functie moeten terugwinnen en de problematiek van de huidige tijd moeten proberen te duiden aan de hand van historische voorbeelden. Maar een community van de grond laten komen is erg lastig. Om dit wel teweeg te brengen is het nodig om een gemeenschap van betrokken vrijwillige medewerkers op te bouwen. Een groep kleine ambassadeurs die onontbeerlijk zijn voor de goodwill van het platform. Trek erop uit met de redactie om dit tot stand te brengen.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
27
Tot besluit 28
Er is nog lang geen einde gekomen aan de reis die Oneindig NoordHolland onderneemt sinds de vleugels voor het eerst zijn uitgeslagen. De organisatie strijkt op verschillende plekken neer om daar tot nieuwe kennis te komen. Een deel van onze reis ondernamen we tijdens het schrijven van deze brochure. We streken neer op een plek, genoten van het uitzicht en kwamen tot nieuwe inzichten. We leerden veel over onszelf en keken kritisch naar onszelf. Wat deden we in al die jaren goed, en wat kon er beter, sneller, goedkoper, efficiĂŤnter? We kwamen erachter dat onze kracht zit in het produceren van content over erfgoed. Het vertellen van mooie verhalen over verborgen plekken in en buiten de provincie die de moeite van het bezoeken meer dan waard zijn. We gaan deze kracht niet alleen inzetten voor de culturele sector, maar ook voor het toerisme. Nationale en internationale bezoekers hebben nog genoeg te ontdekken buiten Amsterdam. Niet alleen in deze brochure delen we met plezier onze kennis zodat anderen hiervan kunnen leren. Onze ervaringen op het gebied van storytelling en sociaal mediagebruik rond erfgoed willen we gaan inzetten om andere instellingen te helpen meer publiek te bereiken. Zo hopen we te bereiken dat Noord-Hollands erfgoed de aandacht krijgt die het verdient en dat dit voor andere, nu nog onbekende instellingen een vliegwieleffect creĂŤert. Zo komen we na een lange reis, die ongetwijfeld nog vele tussenstops zal kennen, terug bij de kern: het opwekken van betrokkenheid door het vertellen van verhalen.
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Colofon Dit is een uitgave van stichting Oneindig Noord-Holland
29
Redactie: Geert-Jan Procee Eva Bleeker Vormgeving: Erik Kwant Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2017
Totaal beeld van omslag, pagina 12, 13 en 14. Stilleven met boeken, Jan Davidsz. de Heem, 1625 - 1630. Olieverf op paneel, h 26,5cm × b 41,5cm. Beeld: Rijksmuseum
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND
Begroeting, Noach van der Meer (II), naar Jacobus Buys, 1777. Ets, h 249mm × b 159mm. Beeld: Rijksmuseum
ERVARINGEN UIT NOORD-HOLLAND
STICHTING ONEINDIG NOORD-HOLLAND