Sztuka
a k s ą l Ś .. . . a . z . . . c . li . . b . . o . . . . a . . w . . . D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... wacka
Katarzyna Gło
kającymi ludźmi miesz iększej i m y n d ie b . Śląsk z w palniami. Z rnikami i ko awią się na podwórkach mające wernisaż ó g , cą ra p ą o b żk najnowsze, b dne twarze i ony jest z cię awła Śląsk kojarz Dziećmi, które mają bru i huczne barbórki. Dwie at Śląska. Malarstwo P . m y te ch m a le ją k w familo przybliża zkie prob omowo. Katowicach to bieda, lud ie, wielopozi perspektywy wy Muzeum Śląskiego w wa ukazują go odmienn a o 15 maja, wyst grafie Ryszarda Czern to fo i Wróbla
Paweł Wróbel należy do najbardziej znanych śląskich malarzy nieprofesjonalnych. Urodzony w Katowicach-Szopienicach, swoją małą ojczyznę uczynił obiektem obserwacji i malarskich inspiracji. Zbiór jego obrazów pozwolił na stworzenie Śląskiego ABC według Pawła Wróbla, słownika gwary śląskiej wraz z ilustracją. Pod każdym obrazem znajduje się podpis będący śląskim słowem. Na obrazach widać pasącą się cigę, przystojnego absztyfikanta, spacerujących karlusa i frejkę czy przyjezdny rómel. Jednak to obrazy, swoją oryginalnością i nietypowym ukazaniem tego regionu przyciągają wzrok i każą na dłużej zatrzymać się przy każdym z osobna. Artysta bowiem, tworząc swoje dzieło maczał pędzel we wszystkich kolorach tęczy. Efektem tego są obrazy przedstawiające kolorowe domy i ulice, wielobarwne niebo i kwiaty kwitnące w ogrodach. Obrazy rejestrują ludzi przy pracy: mężczyzn na kopalni i kobiety u magla. Daleko im jednak do smutku i melancholii. Wydźwięk ich jest radosny i optymistyczny. Widać cyrk i wesołe miasteczko, potańcówkę i poruszenie w mieście. Spośród tylu barw i kolorów, zawsze wyłania się komin i fragment kopalni, hałda i część huty, przypominające o tradycjach tego regionu. We wnętrzach domów również odnaleźć można ślady śląskości w postaci obrazu górnika czy galowej czapki. Codzienne życie ludzi, ich praca, małe radości, święta i zabawy, takie ukazanie Śląska przekonuje do jego prostego piękna. Tylko ludzie bez twarzy w scenach zbiorowych każą się zastanowić, pomyśleć. Wystawa obok poświęcona jest śląskim mistrzom fotografii, a konkretnie zdjęciom Ryszarda Czernowa pod wspólną nazwą Dygresje. Sfotografowany Śląsk w niczym nie przypomina tego z obrazów Wróbla. Na zdjęciach bowiem, pełno jest smutku, milczenia i pustki. Brak czegoś lub kogoś jest ewidentny, bardzo wyraźny. Puste plaże, rząd krzeseł i droga donikąd, puste połacie terenu, labirynt
34
pustych korytarzy. Fotografie pełne są miejsc, w których nikogo już nie ma, ludzi, którzy odeszli, a jedynym śladem jaki po sobie zostawili są ślady opon na śniegu. Zdjęcia przedstawiają miejsca opuszczone, w których zniszczona lalka informuje o rozgrywających się małych dramatach i pusta kartka symbolizująca nienapisany list. Wielkie osiedla i blokowiska pozbawione są ludzi, a jeżeli widać słońce to tylko zachodzące. Fotografia pociągu symbolizuje uciekanie od świata, a może uciekający świat? Podobnie jak huśtawki i karuzele, które nie służą zabawie, a chęci latania, uwolnienia się od wszechogarniającej szarości i smutku. Zdjęcie Ryśka Riedla w otaczającej go poświacie każe widzieć w nim Chrystusa, który jednak stracił wiarę w ludzi i w świat, nie widzi już sensu pomocy i czynienia dobra. Jest Bogiem, który zapomniał o tym miejscu. Wszędzie tylko węgiel i śnieg, czerń i biel, no i szarość domów, ulic i życia. Wystawy nie wartościują, nie próbują oceniać Śląska. Kontrastowe ich zestawienie każe raczej spojrzeć na ten region jak na miejsce ciekawe, nietypowe, jedyne w swoim rodzaju. Dwa tak różne spojrzenia na Śląsk są świadectwem smutku i radości, zabawy i samotności, kontrastów, z których składa się życie, których pełno na śląskiej ziemi. Wystawy potrwają do 4 i 18 lipca. Zainteresowani polskim folklorem powinni odwiedzić wystawę Ach, co to był za ślub..., na którą składają się obrzędy i zwyczaje związane ze ślubem miejskim i wiejskim przełomu XIX i XX wieku. Warto pamiętać także o stałej ekspozycji Muzeum Śląskiego, a więc o bogatych zbiorach malarstwa polskiego z lat 1800–1945 i po 1945 roku.