Τίτλος: Χριστουγεννιάτικα έθιμα και παραδόσεις μέσα από ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής καρτών.
Περίληψη Το παρόν διδακτικό σενάριο πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Etwinning με σκοπό αφενός τα παιδιά να συνεργαστούν με μαθητές από άλλες χώρες (Τουρκία, Πολωνία, Ηνωμένο Βασίλειο) για την επίτευξη ενός κοινού ομαδοσυνεργατικού project μέσα από τη χρήση εργαλείων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών, αποκομίζοντας έτσι παιδαγωγικά, κοινωνικά και πολιτισμικά οφέλη και αφετέρου, να γνωρίσουν τα Ελληνικά έθιμα και τις παραδόσεις των Χριστουγέννων. Χρησιμοποιήθηκαν περιβάλλοντα μάθησης μέσω διερεύνησης, ανακάλυψης και οικοδόμησης της γνώσης, ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες και εργαλεία Web 2.0 που παρείχαν τη δυνατότητα άμεσης on line συνεργασίας. Τα παιδιά ενεπλάκησαν σε ποικίλες πολυτροπικές και πολυμεσικές δραστηριότητες και μέσα από την από κοινού ανακάλυψη εκπλήρωσαν τους στόχους του προγράμματος, ενώ έθεσαν τις βάσεις για μια συστηματική ευρωπαϊκή συνεργασία. Λέξεις – Κλειδιά: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα, ανταλλαγή καρτών, έθιμα, παραδόσεις, ΤΠΕ.
Εισαγωγή Το θέμα που πραγματεύεται το παρόν διδακτικό σενάριο είναι οι Ελληνικές Χριστουγεννιάτικες παραδόσεις και τα έθιμα με σκοπό όχι μόνο να τα μάθουν τα παιδιά αλλά και να τα παρουσιάσουν σε ευρωπαίους μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Η σπουδαιότητα του προγράμματος έγκειται στην ενεργή εμπλοκή των παιδιών σε δραστηριότητες με χρήση Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών τόσο στην οικοδόμηση και αξιολόγηση της νέας γνώσης, όσο και στην επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα σχολεία. Διδακτικό Σενάριο Συνοπτική περιγραφή του σεναρίου
Κύρια γνωστική περιοχή: Παιδί και Περιβάλλον. Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Παιδί και Γλώσσα, Παιδί και Μαθηματικά, Παιδί και Περιβάλλον: Φυσικό Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση, Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση, Παιδί και ΤΠΕ. Συμβατότητα με ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ
Το προτεινόμενο σενάριο είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) του Νηπιαγωγείου και με τη φιλοσοφία και τις αρχές του Διαθεματικού Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ,2003) του, καθώς διέπει όλα τα γνωστικά αντικείμενα και ενσωματώνει την Τεχνολογία στις διάφορες δραστηριότητες του. Ενιαιοποιεί επομένως τη γνώση και προάγει τη διαθεματικότητα. Προκαλεί το ενδιαφέρον για τη μάθηση , βασίζεται στις προϋπάρχουσες γνώσεις και ενδιαφέροντα των παιδιών. Ενισχύει την αυτοαντίληψη και αυτονομία, επιτρέπει στα παιδιά να μάθουν μέσα από τα λάθη τους, ενώ συμβάλλει στην αλληλεπίδραση και στη συνεργασία. Δίνει ευκαιρίες στα παιδιά να χρησιμοποιούν τις ήδη αποκτημένες γνώσεις τους και ενσωματώνει την αξιολόγηση στο πρόγραμμα. Βαθμίδα εκπαίδευσης: Νηπιαγωγείο και Ά δημοτικού. Πρότερες γνώσεις Όσον αφορά στη μαθησιακή διαδικασία, τα παιδιά έχουν ήδη αναπτύξει ικανότητες που τους επιτρέπουν να επικοινωνούν με άλλα άτομα, να αλληλοβοηθούνται με τα μέλη της ομάδας και να εργάζονται ομαλώς σε αυτήν. Από προηγούμενες δραστηριότητες είναι εξοικειωμένοι με τις βασικές δυνατότητες χρήσης του Η/Υ και με περιβάλλοντα αρκετών χρησιμοποιούμενων λογισμικών και εφαρμογών. Σκοπός Να γνωρίσουν Θρησκευτικές παραδόσεις , να συνειδητοποιούν τη μοναδικότητα τους αλλά και να εντοπίζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές με τους άλλους και να τις σέβονται μέσα από μία διαδικασία ηλεκτρονικής αδελφοποίησης σχολείων. Στόχοι Παιδί και Περιβάλλον-Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση: Να διαβάζουν χάρτες, να προσανατολίζονται μέσα σε αυτούς και να αναγνωρίσουν τις χώρες με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Να αντιληφθούν τη συμβολή των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας στην επικοινωνία των ανθρώπων και στην ανταλλαγή ιδεών. Να εξοικειώνονται με βασικές ερευνητικές διαδικασίες. Παιδί και Γλώσσα: Να περιγράφουν, να εξηγούν, να βελτιώνουν και να εμπλουτίζουν τον προφορικό τους λόγο. Να συνειδητοποιούν ότι ο γραπτός λόγος είναι αναπαράσταση της γλώσσας και η εικόνα είναι αναπαράσταση του κόσμου. Να αναγνωρίζουν και να αντιγράφουν λέξεις που σχετίζονται με το θέμα μας. Να έρθουν σε επαφή με άλλες γλώσσες και να κατανοήσουν την σημασία της διεθνούς γλώσσας για την ανταλλαγή ιδεών και μηνυμάτων ανάμεσα στα κράτη. Παιδί και Μαθηματικά: Να κατανοούν απλές χωροχρονικές σχέσεις και να τις προσεγγίζουν. Να εμπλουτίζουν τη γλώσσα και με λέξεις που συνδέονται με τα μαθηματικά, να επικοινωνούν και να αξιοποιούν την τεχνολογία. Να παρατηρούν τα κομμάτια ενός παζλ και να συνεργάζονται μεταξύ τους, προσέχοντας την γειτνίαση και τις γραμμές, προκειμένου να ανασυνθέσουν την εικόνα.
Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση: Να προσπαθούν να εκφράσουν τις αποκτημένες γνώσεις μέσα από ποικιλία υλικών και με διάφορους τρόπους, δημιουργώντας ευχετήριες κάρτες. Παιδί και ΤΠΕ: Να ταυτίζουν τον υπολογιστή με μια μηχανή που βοηθάει τον άνθρωπο στην εργασία του και που μπορεί να τον χρησιμοποιήσει για παιχνίδι και διασκέδαση. Να χρησιμοποιούν μηχανές αναζήτησης και να χειρίζονται τα ευρήματα τους. Να γράφουν με πεζά και κεφαλαία γράμματα. Να αντιληφθούν τις δυνατότητες του διαδικτύου ως τρόπου παρουσίασης και μάθησης της γνώσης και ως μέσο ανταλλαγής ιδεών και μηνυμάτων. Να αναπτύσσουν δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία: Να αναπτύξουν ικανότητες συνεργασίας και μέσα από αυτές να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν διευκρινίσεις, συσχετίσεις, υποθέσεις, επαληθεύσεις και να διατυπώνουν τη λύση των προβλημάτων (ανάπτυξη κριτικής ικανότητας). Να κατανοούν την αξία της ομαδικής εργασίας και της από κοινού ανακάλυψης, και μέσα από αυτή, να βελτιώνουν την εικόνα για τον εαυτό τους, που βοηθάει στην προώθηση της ψυχικής τους υγείας. Κατηγορία λογισμικού Για το συγκεκριμένο σενάριο χρησιμοποιήθηκαν τα παρακάτω υπολογιστικά περιβάλλοντα και λογισμικά: Φυλλομετρητής, μηχανές αναζήτησης, διαδικτυακά-διαδραστικά περιβάλλοντα Web 2.0 (Jigsaw planet), wikis, windows movie maker, λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Kidspiration, περιβάλλον οπτικοποίησης GoogleEarth, λογισμικά έκφρασης και δημιουργίας Revelation Natural Art και Tux Paint. Εκτιμώμενη διάρκεια: Το σενάριο πραγματοποιήθηκε σε 16 διδακτικές ώρες . Οργάνωση της τάξης και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή Το σενάριο πραγματοποιήθηκε σε ολοήμερο τμήμα με 20 παιδιά (12 νήπια- 8 προνήπια). Ανάλογα με τη φύση τους, οι δραστηριότητες έλαβαν χώρα α) στην ολομέλεια της τάξη (μεγάλη ομάδα) για συζήτηση, εξαγωγή συμπερασμάτων και την αξιολόγηση του προγράμματος, β) σε ομάδες 2-3 ή και 4 παιδιών (μικρή ομάδα), για εργασία στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή και για τη δημιουργία των καρτών, γ)ατομικά, για ανίχνευση πρότερης γνώσης. Ακολουθήθηκαν οι αρχές της συνεργατικής μάθησης και οι ομάδες ήταν κάθε φορά διαφορετικές και όχι προκαθορισμένες, ώστε να αλληλεπιδρούν όλοι με όλους. Όσον αφορά στην υλικοτεχνική υποδομή, απαιτείται ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής με σύνδεση στο διαδίκτυο και με εγκατεστημένα τα λογισμικά που περιγράφονται παραπάνω, περιφερειακά συστήματα, όπως ηχεία, εκτυπωτής και ψηφιακή φωτογραφική μηχανή.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Θεωρητική προσέγγιση
Το σενάριο λαμβάνει υπόψη τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών και, κάτω από αυτό το πρίσμα, είναι παιδοκεντρικό. Οι δραστηριότητες είναι κατάλληλες για το επίπεδο ανάπτυξης των παιδιών και λαμβάνει υπόψη τις προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις τους. Στηρίζεται κατά κύριο λόγο στις αρχές του εποικοδομητισμού (Piaget) και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθηση (Vygotsky). Υπάρχει άμεση και ενεργητική συμμετοχή των παιδιών στη διαδικασία μάθησης . Τα νήπια οικοδομούν τη μάθηση μέσα από διαδικασίες διερεύνησης, ανακάλυψης και επίλυσης προβλημάτων. Δοκιμάζουν, ελέγχουν, κάνουν λάθη και μαθαίνουν μέσα από αυτά, αναπτύσσοντας γνωστικές ικανότητες υψηλού επιπέδου, όπως η κριτική σκέψη. Σύμφωνα με τον Piaget (όπως αναφέρεται από τη Βαρνάβα-Σκούρα, 1994, σελ. 77) «η μάθηση πρέπει να είναι ανακαλυπτική … ενώ τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζουν κάθε νέο θέμα με βάση τις ήδη αποκτημένες γνώσεις τους με τρόπο κριτικό και δημιουργικό». Σύμφωνα με τις ανθρωπιστικές θεωρίες, η μάθηση θεωρείται ως διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Το άτομο μέσα από τη συνεργασία με άλλα άτομα αναπτύσσει ικανότητες και δεξιότητες που διαφορετικά θα βρίσκονταν σε λανθάνουσα κατάσταση εξέλιξης. Μέσα από τις δραστηριότητες σε μικρή ομάδα τα παιδιά καταφέρνουν να φτάσουν με τη «μέθοδο της σκαλωσιάς» (βοήθεια που προσφέρει ένας συνομήλικος ή μεγαλύτερος σε ηλικία μαθητής ή ακόμη και η εκπαιδευτικός) στη Ζώνη Εγγύτερης Ανάπτυξης (ΖΕΑ), σε αυτά δηλαδή τα οποία θα μπορούσαν δυνητικά να κάνουν (Βαρνάβα-Σκούρα,1994). Κάνουν ένα βήμα παραπέρα, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά, εξηγώντας και βοηθώντας, φτάνουν στη μεταγνώση, καταλαβαίνουν δηλαδή πως αποκτήθηκε η γνώση τους. Διδακτική προσέγγιση Το σενάριο οργανώθηκε στα πλαίσια μιας θεματικής προσέγγισης. Σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ (2003), ως θεματικές προσεγγίσεις αναφέρονται οι διερευνήσεις θεμάτων που επιλέγει και προτείνει η εκπαιδευτικός, η οποία έχει σχεδιάσει την πορεία τους και έχει προσδιορίσει τη χρονική διάρκεια και τους μαθησιακούς στόχους που θα επιδιώξει να κατακτήσουν τα παιδιά. Υπάρχουν όμως και κάποια στοιχεία ανάπτυξης σχεδίων εργασίας, κυρίως όσον αφορά στην έρευνα πεδίου, όπου τόσο η αναζήτηση πληροφοριών που αποτελεί τη νέα γνώση όσο και η παρουσίαση της γίνεται από τα ίδια τα παιδιά. Η οργάνωση των δραστηριοτήτων που συνδέονται με διαφορετικούς γνωστικούς και αναπτυξιακούς τομείς γύρω από το θέμα μας, δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να αντιληφθούν τη σφαιρική διάσταση της γνώσης, να συνδέσουν μεταξύ τους διαφορετικές εμπειρίες και, το πιο σημαντικό, να ασκηθούν στη σε βάθος παρατήρηση, τη διερεύνηση και την αναπαράσταση φαινομένων του περιβάλλοντος τους, να εισαχθούν δηλαδή σε πρακτικές οι οποίες χαρακτηρίζουν τον επιστημονικό τρόπο μάθησης. Οι δράσεις που αναπτύσσονται, συνδέονται με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των παιδιών, τα οποία μαθαίνουν να προσεγγίζουν τη γνώση μέσα από ατομικές και ομαδικές αναζητήσεις, να μοιράζονται τη χαρά της επιτυχίας και να νιώθουν τη χαρά της συμβολής σε μια ομαδική προσπάθεια, γεγονός που ενισχύει το αυτοσυναίσθημα τους (Χρυσαφίδης, 2000). Οι Johnson & Johnson (όπως αναφέρεται από την Καζέλα, 2009, σελ. 25) τονίζουν ότι «η γνώση που αποκτάται μέσα στην ομάδα, δίνει τη δυνατότητα στον μαθητή να
ανακαλύψει διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων και στρατηγικές αιτιολόγησης με ευκολότερο τρόπο, καθώς και τεχνικές για την πραγματοποίηση των στόχων. Ειδικότερα, αναπτύσσει σημαντικές δεξιότητες, όπως η χρήση στρατηγικών προφορικής επανάληψης που αποσκοπούν στη συγκράτηση των πληροφοριών». Προστιθέμενη αξία με την ενσωμάτωση ΤΠΕ Η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία προωθεί τη μάθηση, την κατανόηση και εμπέδωση γνώσεων, με πολυτροπικό και ευχάριστο τρόπο. Συμβαδίζει με τα παραδοσιακά μοντέλα διδασκαλίας, αλλά τα αναγάγει σε ένα άλλο επίπεδο. Μέσα από εκπαιδευτικά λογισμικά και προσεκτικά οργανωμένες δραστηριότητες, τα παιδιά, εκτός του ότι εισάγονται σε περιβάλλοντα χρησιμοποιώντας όλες τους τις αισθήσεις, μαθαίνουν να σκέφτονται, να δημιουργούν, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να συναποφασίζουν για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Οι ΤΠΕ συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στις διδακτικές πρακτικές σε διάφορα επίπεδα, όπως στην αναζήτηση και επεξεργασία του ψηφιακού υλικού, τη χρήση σελίδων wikis για την επίτευξη του συγκεκριμένου ομαδοσυνεργατικού project, σε επίπεδο επικοινωνίας και συνεργασίας με εργαλεία Web 2.0. Δίνουν τη δυνατότητα για άμεση σύνδεση με τους συνεργάτες μας, για διάχυση της πληροφορίας και για κίνητρο για μοιραστούν οι μαθητές μας on line τα αποτελέσματα της δουλείας τους. Τα περιβάλλοντα ανοιχτού τύπου που χρησιμοποιήθηκαν (GoogleEarth, Wikipedia, Revelation Natural Art, Tux Paint, Kidspiration) έδωσαν στα παιδιά τη δυνατότητα να διερευνήσουν, να ανακαλύψουν και να προβληματιστούν. Υπήρξε περισσότερος έλεγχος της μάθησης αφού μόνοι τους ανακάλυπταν, παρά έβλεπαν και απομνημόνευαν. Κάθε δραστηριότητα αποτελούσε τη βάση της επόμενης, προκειμένου τα παιδιά να αντιμετωπίζουν κάθε νέο θέμα με βάση τις ήδη αποκτημένες γνώσεις τους με τρόπο κριτικό και δημιουργικό. Με κατάλληλες εφαρμογές τα παιδιά εμπέδωσαν τη νέα γνώση και αντιλήφθηκαν τη διεπιστημονικότητα και τη σφαιρικότητα του θέματος, ενώ ταυτόχρονα, οδηγήθηκαν στη μεταγνώση, στην κατανόηση δηλαδή του πως κατακτήθηκε η γνώση, τόσο μέσα από τις συνεργατικές μεθόδους μάθησης όσο και από την αξιολόγηση του project με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού. Εφαρμογή δραστηριοτήτων του σεναρίου 1η δραστηριότητα: «Διαβάζουμε το μήνυμα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο» (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Γλώσσα , Παιδί και ΤΠΕ Στόχος: Να κατανοήσουν τα παιδιά την αξία του διαδικτύου ως μέσω ανταλλαγής μηνυμάτων. Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Στην ολομέλεια και αργότερα στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η εκπαιδευτικός αναφέρει στα παιδιά ότι το προηγούμενο βράδυ έλαβε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από μία άλλη δασκάλα που ζει σε άλλη χώρα, που
της πρότεινε να ανταλλάξουμε κάρτες με Χριστουγεννιάτικα έθιμα και τις παραδόσεις με ένα σχολείο στην Τουρκία, ένα στην Πολωνία και ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο! Ανοίγουμε το μήνυμα και η εκπαιδευτικός διαβάζει το περιεχόμενο του. Το μήνυμα είναι γραμμένο στα Αγγλικά. Γίνεται αναφορά στη σημασία αυτής της γλώσσας για την επικοινωνία ανάμεσα σε άτομα που δε μιλούν την ίδια γλώσσα και τη χαρακτηρίζουμε ως «διεθνή». Τα παιδιά δέχονται με χαρά δίνοντας στην αρχή σημασία στο να φτιάξουμε Χριστουγεννιάτικες κάρτες και υπαγορεύουν στην εκπαιδευτικό την απάντηση. Στέλνουμε το μήνυμα μας. 2η δραστηριότητα: α.«Που βρίσκονται οι άλλες χώρες;» (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Περιβάλλον-Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση, Παιδί και ΤΠΕ Λογισμικό διερεύνησης, ανακάλυψης και αστικοποίησης GoogleEarth Στόχος: Να διαβάζουν χάρτες, να προσανατολίζονται μέσα σε αυτούς και να αναγνωρίσουν τις χώρες με τις οποίες συνεργαζόμαστε . Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Μεγάλη ομάδα στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η εκπαιδευτικός ανοίγει το λογισμικό αστικοποίησης GoogleEarth και αναζητά το χάρτη της Ευρώπης. Τα παιδιά προσπαθούν να βρουν τις συνεργαζόμενες χώρες χρησιμοποιώντας τις κινητές καρτέλες με τα ονόματα τους που έχουμε ήδη φτιάξει. Τα παιδιά πειραματίζονται με διάφορους τρόπους για να τις ενώσουν. Με την καθοδήγηση και τη βοήθεια της εκπαιδευτικού η οποία χρησιμοποιεί το εργαλείο του χάρακα, ενώνουν τις χώρες βλέποντας παράλληλα τις αποστάσεις ενώ χρησιμοποιούν το δάχτυλο τους για να «περπατήσουν» τη διαδρομή.
β: « Οι κάρτες μας ταξιδεύουν στις άλλες χώρες» (φ. ε. 1) (2 διδακτικές ώρες) Γνωστική περιοχή: Παιδί και ΤΠΕ, Παιδί και Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση, Παιδί και Μαθηματικά Λογισμικό Έκφρασης και Δημιουργίας Revelation Natural Art Στόχος: Διαμορφωτική αξιολόγηση Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Τα παιδιά εργάζονται ανά δύο στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η εκπαιδευτικός έχει εισάγει στις στάμπες του λογισμικού μία εικόνα του ευρωπαϊκού χάρτη που έχει βρει με τη βοήθεια του φυλλομετρητή Google (εικόνες). Τα παιδιά καλούνται να αναπαραστήσουν τη διαδρομή της προηγηθείσας δραστηριότητας.
1ο φύλλο εργασίας 3η δραστηριότητα: «Ποια είναι τα έθιμα και οι παραδόσεις των Χριστουγέννων μας;» (2 διδακτικές ώρες) (φ.ε. 2) Γνωστική Περιοχή: Παιδί και Περιβάλλον- Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση Παιδί και ΤΠΕ, Παιδί και Γλώσσα, Παιδί και Μαθηματικά Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Kidspiration Στόχος: Ανίχνευση πρότερης γνώσης Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Τα παιδιά εργάζονται ατομικά στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η εκπαιδευτικός έχει εισάγει στην επιφάνεια του λογισμικού έναν σάκο. Έξω από αυτόν, έχει τοποθετήσει διάφορες εικόνες. Τα παιδιά ακούν την ηχογραφημένη φωνή της εκπαιδευτικού που δίνει την οδηγία η οποία γράφεται και κάτω από το σάκο «Βάλε μέσα στο σάκο τις εικόνες που δείχνουν Χριστουγεννιάτικα έθιμα και παραδόσεις». Αποθηκεύουμε την εργασία του κάθε μαθητή ενώ ο ίδιος γράφει το όνομα του.
2ο φύλλο εργασίας 4η δραστηριότητα: «Συλλογή πληροφοριών» (2 διδακτικές ώρες) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Γλώσσα, Παιδί και ΤΠΕ Στόχος: Να αντιληφθούν την αξία του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του Διαδικτύου ως μέσα που βοηθούν τον άνθρωπο στην εργασία του.
Φυλλομετρητής, μηχανές αναζήτησης, wikis Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Τα παιδιά εργάζονται σε μικτές ομάδες των 4 ατόμων. Με βάση τις απαντήσεις των παιδιών στην προηγηθείσα δραστηριότητα, οργανωνόμαστε προκειμένου να διασαφηνίσουμε ποια είναι τα έθιμα και οι παραδόσεις των Χριστουγέννων. Τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες και ο σκοπός είναι η κάθε ομάδα να ψάξει να βρει πληροφορίες για ένα αντικείμενο (ρόδι, καράβι) που θεωρεί ότι αποτελεί παράδοση. Χρησιμοποιούν τις κινητές καρτέλες όπου αναγράφονται οι λέξεις προκειμένου να τις αντιγράψουν στο πληκτρολόγιο. Με τη βοήθεια και την καθοδήγηση της εκπαιδευτικού, τα παιδιά πλοηγούνται σε διάφορες ασφαλείς σελίδες και καταλήγουμε στη Wikipedia, από όπου αντλούμε τις πληροφορίες μας (el.wikipedia.org/wiki). Όταν η ομάδα ολοκληρώσει την εργασία της στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, κάθεται σε ένα τραπέζι και συζητά για το πώς θα παρουσιάσει τη νέα γνώση στις υπόλοιπες ομάδες. 5η δραστηριότητα: «Παρουσίαση της νέας γνώσης» (φ.ε. 3) (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Γλώσσα, Παιδί και ΤΠΕ, Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση Λογισμικό Έκφρασης και Δημιουργίας Tux Paint Στόχος: Να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από τις δυνατότητες του λογισμικού και να αποτυπώσουν το έθιμο που θα παρουσιάσουν στην ολομέλεια. Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Οι ομάδες δουλεύουν στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή αναλαμβάνοντας ρόλους για την επίτευξη του έργου. Στη συνέχεια, μαζευόμαστε στην ολομέλεια και η κάθε ομάδα παρουσιάζει το έργο της και τις πληροφορίες που συνέλεξε. Γίνεται συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων. Μαζευόμαστε στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή και βλέπουμε τις αποθηκευμένες εργασίες μας από το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (ανίχνευση πρότερης γνώσης).Κάνουμε συγκρίσεις, ερχόμαστε σε γνωστικές συγκρούσεις και μέσα από διερευνητικές μεθόδους καταλήγουμε σε συμπεράσματα, αναπτύσσοντας την κριτική μας σκέψη.
3ο φύλλο εργασίας 6η δραστηριότητα: «Περιήγηση στο twinspace» (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και ΤΠΕ Στόχος: Συνεργασία με εταίρους. Να αντιληφθούν τη διαδικτυακή αλληλεπίδραση.
Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Μεγάλη ομάδα στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Μπαίνουμε στην ιστοσελίδα του Etwinnining και συγκεκριμένα στο χώρο twinspace όπου γίνεται η διάδραση με τα συνεργαζόμενα σχολεία. Περιηγούμαστε στους χώρους του και βλέπουμε τι μας έχουν στείλει οι συνεργάτες μας. Περιγράφουμε τις εικόνες και τα βίντεο που βλέπουμε και αποφασίζουμε να τραβήξουμε φωτογραφίες κατά τη διάρκεια των δικών μας δραστηριοτήτων ώστε να τις βάλουμε και εμείς σε αυτόν τον χώρο και να δουν την προσπάθεια μας οι νέοι μας φίλοι. 7η δραστηριότητα: « Διαδικτυακά puzzle» (2 διδακτικές ώρες) Γνωστική περιοχή: Παιδί και ΤΠΕ, Παιδί και Μαθηματικά Εφαρμογή Web 2.0- Jigsaw planet (on line puzzle), Διαδίκτυο: Ιστοσελίδα του Etwinning Στόχος: Να παρατηρούν τα κομμάτια του παζλ και να συνεργάζονται μεταξύ τους, προσέχοντας την γειτνίαση και τις γραμμές, προκειμένου να ανασυνθέσουν την εικόνα. Διαδικτυακή αλληλεπίδραση με τα άλλα σχολεία. Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Στην αρχή στην ολομέλεια και μετά εργασία σε δυάδες στη γωνιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η εκπαιδευτικός εισάγει τις αντίστοιχες φωτογραφίες των παραδόσεων στην εφαρμογή Jigsaw planet. Έχει επιλέξει το βαθμό δυσκολίας (6,9 κομμάτια) και τα παιδιά συνεργάζονται μεταξύ τους προκειμένου να τις ανασυνθέσουν. Αφού τελειώσουν, μπαίνουμε μέσα στο twinspace δημιουργούμε μία νέα σελίδα για τους συνεργάτες μας όπου τους καλούμε να επισκεφτούν τους συνδέσμους που τους δίνουμε προκειμένου να ανασυνθέσουν με τη μορφή puzzle τα δικά μας έθιμα! Κάνουμε χρήση της μετάφρασης της Google και τα παιδιά γράφουν τις λέξεις στα Ελληνικά και αυτόματα μεταφράζονται στα Αγγλικά. pomagranate (ρόδι),Christmas ship (Χριστουγεννιάτικο καράβι), goblins (καλικάντζαροι). 8η δραστηριότητα: «Κατασκευή Χριστουγεννιάτικων καρτών» (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση Στόχος: Να εργαστούν συνεργατικά και δημιουργικά με ποικιλία υλικών για την παραγωγή ενός έργου. Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Εργασία σε μικρή ομάδα. Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με την παράδοση που θέλουν να αναπαραστήσουν στην κάρτα. Δουλεύουν με ποικιλία υλικών, διαφορετικές υφές ενώ αναλαμβάνουν ρόλους για την επίτευξη του κοινού στόχου. Τα παιδιά που ασχολούνται με τους καλικάντζαρους, φτιάχνουν ένα αληθινό puzzle με τη φωτογραφία του διαδικτυακού. Ανασυνθέτουν την εικόνα και τη κολλούν πάνω στην κάρτα. Μία ομάδα παιδιών είναι υπεύθυνη για τη λήψη φωτογραφιών και το πέρασμα τους στον ηλεκτρονικό υπολογιστή για την ακόλουθη αποστολή τους στο twinspace. 9η δραστηριότητα: «Αποστολή καρτών στους συνεργάτες μας» (1 διδακτική ώρα) Γνωστική περιοχή: Παιδί και Γλώσσα
Στόχος: Να κατανοήσουν τη σημασία της γραφής ως μέσω μεταφοράς πληροφοριών και να εμπλακούν ενεργά στη συμβατική διαδικασία αποστολής μιας κάρτας. Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Εργασία σε μικρή ομάδα. Τα παιδιά δουλεύουν σε ομάδες και αντιγράφουν τα απαραίτητα στοιχεία πάνω στους φακέλους. Γίνεται καταμερισμός εργασίας και τα παιδιά δουλεύουν για την επίτευξη του κοινού στόχου. 10η δραστηριότητα: «Δημιουργία βίντεο» (2 διδακτικές ώρες) Γνωστική περιοχή: Παιδί και ΤΠΕ, Παιδί και Γλώσσα Λογισμικό καταγραφής, αναπαραγωγής και οργάνωση ψηφιακών εικόνων, βίντεο και ήχου Windows Movie Maker Στόχος: Αξιολόγηση του προγράμματος Οργάνωση της τάξης και περιγραφή: Στην ολομέλεια και μεγάλη ομάδα στη γωνιά του Η/Υ. Βλέπουμε τις φωτογραφίες που συλλέξαμε κατά τη διάρκεια του προγράμματος σε μορφή παρουσίασης. Τα παιδιά θυμούνται τι κάναμε, με ποιον τρόπο τα μάθαμε (μεταγνώση) και περιγράφουν αυτά που βλέπουν. Στη συνέχεια, ανοίγουμε τις αποθηκευμένες εργασίες μας και κάνουμε σύγκριση αυτών που γνωρίζαμε με αυτά που μάθαμε και καταλήγουμε σε συμπεράσματα. Αποφασίζουμε να δημιουργήσουμε ένα ψηφιακό άλμπουμ-βίντεο για να θυμόμαστε το πρόγραμμα μας. Με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού τα παιδιά περνάνε τις φωτογραφίες που έχουν συλλέξει στο πρόγραμμα windows movie maker. Η εκπαιδευτικός εισάγει το αγαπημένο τους Χριστουγεννιάτικο τραγούδι το οποίο ακούγεται ως υπόκρουση. Κάνουμε δημοσίευση του έργου μας και αξιολογούμε την προσπάθεια μας. Συμπεράσματα Αν και η ιδέα του διδακτικού σεναρίου δεν ξεκίνησε από τα ίδια τα παιδιά, η συμμετοχή τους ήταν ενεργή και το ενδιαφέρον τους παρέμεινε αμείωτο κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Καταλυτικό ρόλο στα εσωτερικά κίνητρα που δημιουργήθηκαν στα παιδιά έπαιξαν τα ανοιχτά περιβάλλοντα διερεύνησης και ανακάλυψης, η άμεση συνεργασία με συμμαθητές από την Ευρώπη και τα απτά αποτελέσματα της προσπάθειας τους (αποστολή και παραλαβή Χριστουγεννιάτικων καρτών). Η ανυπαρξία εργαστηρίου ηλεκτρονικών υπολογιστών και βιντεοπροβολέα και η μεγάλη ομάδα των παιδιών είναι τα βασικότερα εμπόδια που συναντήσαμε καθώς για τη συμμετοχή σε ένα τέτοιο πρόγραμμα όπου η διάδραση και όλη η επικοινωνία γίνεται διαμέσου του διαδικτύου απαιτείται κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή.
Βιβλιογραφία
Βαρνάβα-Σκούρα, Τζ. (1994). Θέματα γνωστικής ανάπτυξης, μάθησης και αξιολόγησης. Αθήνα: Παπαζήση, Επιμορφωτικό υλικό για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. (Μάρτιος 2013) Τεύχος 1: Γενικό Μέρος, Γ έκδοση. Πάτρα, Διεύθυνση επιμόρφωσης και πιστοποίησης. Επιμορφωτικό υλικό για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. (Ιανουάριος 2011) Τεύχος 2β: Κλάδος ΠΕ60, Ά έκδοση. Πάτρα, Διεύθυνση επιμόρφωσης και πιστοποίησης . Καζέλα, Κ. (2009). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Οδυσσέας ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Αθήνα. Χρυσαφίδης, Κ. (2000). Βιωματική-Επικοινωνιακή Διδασκαλία. Αθήνα: Gutenberg