Фото: Андреа Медєши ПОПИС 2022 #РУСНАЦИЗМЕ МАК „КВИТНЄ” УЖ 50 РОКИ Мултимедиялни часопис за младих / число 8-9 / авґуст-септембер 2022 / цена: 100 динари
03
Водова фест
А. Медєши: Означена 50-рочнїца часопису МАК
И. Лїкар: О авторох зборнїка Ґенерация З@
Еделиснки Миколка: Рецензия зборнїка Ґенерация З@
МАК-ова редакция: Ретроспектива лєта 2022 МАК-ова редакция: Попис 2022
К. Афич: Коментар
Б. Хома Цветкович: Авґустовско-септемберски поради
МАК-ова
У МАК-У
ВЛАСНИ ПЕЧАЦ
mak.magazine@gmail.com
50. родзени дзень”
фотоґрафийох: Андреа Медєши
едициї Емилиї Чизмар „Мили МАК-у: Best off” и Зборнїк поезиї и фотоґрафийох „Ґенерация 3@”, а шицки други
ЗМИСТ МАК Мултимедиялни часопис за младих www.ruskeslovo.com → рубрика МАК Facebook: MAK MAGAZINE Instagram: mak.magazine
Число 8-9 авґуст-септембер 2022 Директор: др Борис Варґа Oдвичательна редакторка: Андреа Медєши Дизайн и компютерски обробок: Аня Заґоричник Язична редакторка: Ясмина Дюранїн На насловним боку: „МАК преславел
Авторка
Видава НВУ „Руске слово” Футожска 2/ІІІ 21 000 Нови Сад Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує „Maxima graf” Петроварадин CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад 008+32(=161.2) (497.113) MAK : мултимедиялни часопис за младих / редакторка Андреа Медєши. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080 COBISS.SR-ID 15945730 ЗОЗ ПРЕДПЛАТУ НА МАК ДАРУНОК ДВА КНЇЖКИ Хто ше у 2022. року предплаци на наш часопис МАК, достанє як дарунок два кнїжки – Себастияна Нярадия „Инисур – рика княза” и „Дньовка – два декади 1998-2017: Зборнїк литературних и визуалних творох”, лєбо Сашу Сабадоша „Дармоєди” и „Гумно 2: Дзеци з дружтвених мрежох”. Рочна предплата на МАК 1 000 динари. Яв ше нам до поруки на Фейсбуку (MAK MAGAZINE), Инстаґраму (mak.magazine), лєбо на мейл (mak.magazine@gmail.com). МАК-ово предплатнїки, хтори вимирели предплату за тот рок, можу достац нови кнїжки з МАК-овей
их можу купиц по цени од 300 динари. МАК чека и нових сотруднїкох, та хто сце писац тексти за наш часопис, обявйовац свою литературу, фотоґрафиї, лєбо други твори, може ше явиц на уж спомнути способ. #читаймак #читайпоруски У ФОКУСУ МАК-ОВ КОЛАЖ ЗОЗ ШКАТУЛКИ РОЗУМА ЯЗИЧНИ АЛАРМ РУСИНИСТИКА И Я ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ МАК-ОВО 50 РОКИ АЛТ ШОУ У МАК-У ВЕЦКА НЇЧ
04 06 08 10 12 14 15 16 18 20 22 24 26 27 28
Н.
редакция: Дзе су и цо робя Д. Болдиш: Update, aбдeйтуй, ажурирай С. Планчак и М. Надь: Розгварка Я. Варґа М. Зазуляк Гарди: Розгварка В. Вуячич Л. Костелник: Розгварка А. Штефанко М. Планкош: „Licorice Pizza” Л. Сивч, Проза Зоз преслави 50 рокох МАК-у 2 \\\ МАК 8-9/2022
того вечара. За розлику
скорейших рокох кед ше Фестивал отримовало у лєтним периодзе на керестурским базену,
у кафичу „Cafe Casablanca’ у Кулпину и Бачким Петровцу, „Cima bar” у Апатину и у пабу „Dve krigle debele” у Зомборе. Промо карти ше предава по цени од 999 динари, у понукнуцу и окремни ВИП карти чия цена 2499 динари, а карти годно купиц и на уходзе, на дзень Фестивала. Орґанизаторе Фестивалу – Владимир Чизмар, Бане Боянович, Владан Боянович, Катарина Чизмар, Наташа Медєши и Оливера Алич.
После 9 рокох павзи, у Руским Керестуре ознова будзе орґанизовани музични фестивал „Водова фест” на хторим свойо наступи потвердзели домашнї рок, панк-рок и драм енд бейс виводзаче – „Atheist rap”, „Neozbiljni pesimisti”, „Crayz cousins”, „Drop sensei” i „Tina & Dare”, як и госци зоз Горватскей, панк-фолк бенд „Brkovi” хтори и главни гедлайнере
од
тогорочна Водова фест будзе у кус вименєним єшеньским виданю, односно у завартим просторе, у Спортскей гали, и будзе отримана лєм єден дзень, всоботу, 22. октобра. Уходнїци за тот музични фестивал мож купиц на сайту Gigstix.com и у шлєбодним предаваню на централенй билетарнїци Gigs tix-a у Новим Садзе, а мож их купиц и у других местох по Войводини – у салонох меблю ,,Изґлед” у Руским Керестуре, Кули, Оджаку и Србобрану, потим у туристичней аґенциї „Porto travel” у Вербаше,
У ФОКУСУ МЕНА ХТОРИ НАЯВЮЮ ДОБРУ АТМОСФЕРУ „Водова фест ” ознова у Руским Керестуре МАК 8-9/2022 /// 3
Гарди,
мандат у тим часопису.
преслава почала зоз промоцию нового зборнїка поезиї и фотоґрафийох „Ґенерация 3@”. Мая Зазуляк Гарди з тей нагоди гварела же у зборнїку заступени авторе хтори вецей роки сотрудзую зоз МАК-ом, алє хтори нє нательо плодни писателє же би мали материялу за самостойну кнїжку, та так настала идея обєдинїц їх твори до єдного зборнїку. Публики ше зоз свою поезию представели млади авторе – Дарко Афич, Михаела Еделински, Жарко Остоїч и Адрияна Фейди з Руского Керестура як и Катарина Фейди з Коцура, а рецензентка виданя Наташа Еделински Миколка блїжей представела ґенерацию зет и поєдинєчно каждого автора. Еделинскова зборнїк предствела як документ єдного часу хтори позберал талантованих младих
привитала присутних,
укоренєней дзешка
Андреа Медєши Означена 50-рочнїца часопису MАК Того лєта, точнєйше 23. юлия, часопис МАК преславел ровно пол вика свойого иснованя. 50. родзени дзень МАК преславел у приємним амбиєнту коло базену у Руским Керестуре, а главни госци того вечара були його терашнї и бувши сотруднїки, читателє, та и тоти хтори можебуц нє нательо у швеце литератури, алє пришли пре добру атмосферу и добре друженє. МАК-ов ювилей преславени зоз промоцию нового зборнїку поезиї и фотоґрафийох „Ґенерация 3@”, хтори нєдавно вишол як 23. кнїжка у едициї MAKoff, члени Здруженя младих „Пакт Рутенорум” пририхтали квиз едукативно-забавного характеру зоз хторим тестирали з яким пред’знаньом о часопису госци пришли на преславу його родзеного дня, а премиєрно емитовани и документарни филм о 50 рокох МАК-у. Орґанизаторка и модераторка того вечара була потерашня редакторка МАК-у, Мая Зазуляк
хтора зоз тоту преславу закончела свой потерашнї
Вона и
а потим
авторох зоз „постмилениялскей фази розвою свидомосци,
на интернету и хвильковей доступносци информацийох, у технїчно-технолоґийно розвитим швеце”. Ґенерацию зет нє прицагує мистика, гварела Наташа, вони маю „еґзистенциялистични приступ ґу феноменом зоз наглашену трансцеденталносцу и моцним чувством припадносци векшому социолоґийному ентитету од потерашнїх задаткох.” ЧАСОПИС МАК „КВИТНЄ” УЖ 50 РОКИ 4 \\\ МАК 8-9/2022 У ФОКУСУ
МАК-у, авторки Маї Зазуляк Гарди и знїмателя и монтажера Златка Русковския у хторим, у 30 минутох, свойо богате роботне искуство подзелєли вецейрочни редакторе и сотруднїки МАК-у. Филм приказал вецейдеценийни розвой часопису, од фази кед бул лєм часопис за младеж по фазу младежского алє и политично анґажованого часопису. – Филм барз добре приказал розвой часопису. Моя ґенерация була бунтовна, сцели зме меняц швет, та у тедишнї час и МАК мал тоту ноту бунту. Тераз МАК вецей бави на карту креативносци, збера людзох хтори вецей експериментую зоз рижнима файтами уметносци, чи зоз фотоґрафию, чи зоз видеом, филмом, та мож повесц же МАК нєшка полиґон одкаль ше млади залєцую до швета креативносци. Думам же прейґ МАК-у и його виданьох, за єдного младого уметнїка драга же би дошол по уметнїцку сцену вельо крадша як цо є у векших заєднїцох. Прето думам же МАК и после телїх рокох добре окончує
Попри поезиї, у зборнїку заступени и фотоґрафиї Андреи Новак зоз Коцура, хтора студиї закончела на Високей технїчней школи у Новим Садзе на напряму применєней фотоґрафиї, а до швета фотоґрафиї вошла, як гварела, цалком нєплановано, после освоєного 1. места на фото-конкурсу за штредньошколцох. Єй фотоґрафиї у зборнїку обогацую поезию хтору провадза, дочаровюю дожице читаня, и дзекеди приблїжую нєвиповедзене. – За дзепоєдни писнї було лєгко пренайсц ключни мотив и даяку инспирацию, док ме дзепоєдни досц натрапели. Єдну часц фотоґрафийох сом уж мала порихтано од скорей, и почуствовала сом же би добре илустровали слова дзепоєдних поетох, а єдна часц фотоґрафийох правена наменково за одредзену писню, но можем повесц же фотоґрафиї хтори мнє особнє наймилши настали цалком спонтано. – гварела Андреа. Окрем стихох авторох о любови, осаменосци, дилемох, реалносци, мрийох... вечар на базену дочарали и звуки акустичних ґитарох и обробки домашнїх руских шпиванкох и рок гитох, а у виводзеню талантованих и добре познатих музичних интерпретаторох – Дарка Афича, Александри Русковски и Себастияна Надя шицки з Руского Керестура. После промоциї зборнїка отримани квиз за младих, едукативно-забавного характеру, у хторим учашнїки мали задаток одвитовац на рижни питаня о МАК-у, Руснацох и знаню з ґраматики нашого язика, а зоз свою позитивну енерґию и гумором, добрей атмосфери допринєсол и водитель квизу Мирослав Малацко. По додзельованю наградох премиєрно приказана и проєкция документарного филма о 50 рокох
свою мисию. – заключел директор Новинско-видавательней установи „Руске слово”, др Борис Варґа и длугорочни редактор часопису МАК. После приказованя документарного филму, зоз звуками електронскей и рок музики, преславу родзеного дня госци предлужели до позних ноцних годзинох. МАК 8-9/2022 /// 5 У ФОКУСУ
фотоґрафиї ожили
Мотиви за писанє му углавним нукашнї швет, мрия го наганя. Чита
и странску поезию, а найвецей французки, русийски и сербски модернизем. Од руских писательох видвоює Силвестера Саламона и Гавриїла Костельника. По його думаню, проблем нєшкайшей поезиї шлїдуюци: „... постала барз плїтка, нє конкретна, полна зоз странскима и нєпотребнима терминами котри людзе углавним нє розумя. Праве пре тото розошате писанє, поезия постала досц нєясна и поенту чежко похопиц.“ За ньго поезия представя „диханє души“, а поетове котри мали найвекши уплїв на його писанє то Серґей Єсенїн и Владислав Петкович Дис.
младша, була поцагнута, анксиозна и без самодовирия, так же єй
представяло способ виражованя и можлївосц же би пренашла
други швет котри
МАК – шветла точка у цмоти. Зоз свою длугорочну активносц помага младим же би усовершели свйо литературни схопносци. Велїм тераз уж одроснутим особом дал можлївосц їх литературней кариєри, даєдни ю вихасновали, а даєдних у медзичаше живот одведол на други бок. Нєдавно зоз друку вишла нова 23. кнїжка у едициї MAKoff „ Ґенерация З@“. Тот зборнїк поезиї и фотоґрафийох, позберал нашо млади надїї рускей поезиї, Дарка Афича, Михаелу Еделински, Жарка Остоїча, Катарину Фейди и Адрияну Фейди, як и Андреу Новак, чийо
стихи младих поетох.
домашню
Як
писанє
єден
єй бул красши од того у котрим жила. Скорей писала лєм за себе, а з часом почала и за публику. „Кажде од нас сце буц запаметани, а на нас стої же бизме вибрали на основу чого будземе запаметани и на яки способ.“ Поезия за ню представя „часточку шлєбоди за котру кажди чловек ма жажду“. „Главни мотиви за писанє находзим у природи и швеце коло себе.“ Його спатранє проблему нєшкайшей поезиї час у хторим жиєме и модерна технолоґия. „... пре шлєбоду виражованя хтору маме нєшка, думам же и даєдни нєдостаточно квалитетни дїла доставаю титулу поезиї.“ Писанє поезиї нє доживює як лєгки задаток. Добра писня по його словох „муши на добри способ пренєсц емоцию хтору автор описує у тей хвильки и аж на даяки способ „намальовац“ слику хтору автор сцел представиц през дїло.“ Медзи иншим, на його писанє уплїв мал Джим Морисон. О ИНСПИРАЦИЇ, МОТИВОХ, ШЛЄБОДИ, ЕМОЦИЙОХ... Иван Лїкар Упознайме лєпше авторох зборнїка Ґенерация З@ @МИХАЕЛА ЕДЕЛИНСКИ @ДАРКО AФИЧ @ЖАРКО ОСТОЇЧ 6 \\\ МАК 8-9/2022 У ФОКУСУ
за красне и на даяки способ загарештовали себе у тїлесним.“ За Катарину поезия представя „єдну паралелну реалносц котру сам поета твори коло себе, дзе пренаходзи шлєбоду и можлївосц реализовац и материялизовац тото духовне“.
Максимович
За себе гутори же є барз педантна и твардоглава. Адриянов мотив за поезию же пише з любови, то ю змирює. Чита домашню литературу. Найлєгчейше єй писац о живоце и о тим цо прежила вона або дахто єй блїзки.
„За мнє поезия то чувства и думки писателя. Кед ше чита и роздумує о тим цо пише, мож вельо того похопиц.“
Найволї фотоґрафовац людзох, прето же єй їх емоциї вична инспирация. Роби як маркетинґ менаджер, малює и любела би указац як випатра швет з єй угла. Кнїжка „Ґенерация З@“, штварта за котру робела фотоґрафиї. Андреа гутори же почежкосци нє було вельо: „... з оглядом же зоз каждим автором дзелїм по дацо. Було то роздумованє, емоция або ситуация. Кед сом ше пренашла у їх словох, лєгчейше було шицко пренайсц на фотоґрафиї.“ Фотоґрафиї настали так же глєдала коло себе мотиви зоз писньох и з їх помоцу пробовала направиц приповедку.
Виривок зоз рецензиї Наташи
Писац почала кед мала 11 роки. Порив єй першенствено инспирация и факт же випитує особни можлївосци и гранїци. Чита домашню и странску литературу. Єй видзенє проблема нєшкайшей поезиї: „Нє гварела бим же проблем у поезиї, вельо вецей ми здабе же зме ґенерално страцели креативносц, смисел
Поетове котри на ню зохабели шлїд то Милош Црнянски и Десанка
од домашнїх, а од странских Владимир Маяковски.
Еделински Миколка: „Ґенерацию З@ нє прицагує мистика и трансцедентносц, вони маю еґзистенциялистични приступ феноменом зоз наглашену трансцеденталносцу и моцним чувством припадносци векшому социолошкому ентитету од потерашнїх задатих. Прето щезую у поезиї „швички“, „нєпознати и цми дражки“, „дим“, „молга“, „висша сила“ и друге подобне, а оставаю нам авторефлексиї, виход зоз себе и повязованє зоз другима прейґ чувствох, у конєчним смислу остава нам феномен любови, як найширше и наймоцнєйше средство за розуменє и пременку. Припаднїки Ґенерациї З@, през вшеприсутни приступ информацийом транссоциялизовани, розвиваю самосвидомосц и широку свидомосц, вони гражданє Швета и зоз тоту свидомосцу о вредносци себе и швета коло себе забераю свойо позициї у нїм, а зоз знаньом и моцами хтори, такповесц, ноша у кишенкох маю можлївосц и за його пременку.“ Тераз кед зме упознали наших младих поетох, лєгчейше нам будзе розумиц їх писнї. У шлєбодним чаше, вежнїце Зборнїк до рукох и войдзце до швета поезиї. Читаюци го, можебуц достанєце инспирацию, та и Ви напишеце даскельо шорики, а можебиц ше з часом найдзеце и на бокох даєдней кнїжки з МАК-овей едициї. @КАТАРИНА ФЕЙДИ @АДРИЯНА ФЕЙДИ @АНДРЕА НОВАК МАК 8-9/2022 /// 7 У ФОКУСУ
Вибор осем
, од хторих єдна по сербски, указує на його богати нукашнї живот як поєдинца – младого
свойо “пирко”. Поетова тематика нас водзи по драги од нємиру и нукашнєй борби, през нємоц и препознаванє власней вредносци у дарованю себе другому – по спознаванє самого себе, ошпиваних у найвекшей мири през стари майсторски форми. Aж и там дзе пейзаж намальовани у Дисовскей форми киклоса, поета чувствує будзенє власних потенциялох: “Предїли красни предомну зажили и тоту красоту почал сом ценїц, роздумованє одлучел пременїц. И як сом полюбел валал мой мили, предїли красни предомну зажили.” Поетеса Михаела Еделински нам през 10 писнї, спомедзи хторих и єдна по анґлийски, малює свой емотивни швет. Михаела ше виражує у шлєбодней форми, хтори характеристични за поетох нових ґенерацийох, та аж и єй сонет ”Розгварка з Мешацом”, тиж у свойофайтовей шлєбодней фоми.
Михаелова тема през єй поезию то феномен любови - єй глєданє, чуванє, шведоченє. У поетесових писньох стретаме людски вредносци хтори за ню творя праву любов, як тоту хтору треба найсцлюбов спрам других, алє и тоту хтору
- любов спрам себе.
У ФОКУСУ „Поезия то дзецко цихосци”, гваря... Заш лєм, пецеро млади поетове и поетеси хтори пред вами, а чия поезия заступена у нєдавно обявеним зборнїку „Ґенерация З@”, намагаю ше свою поезию зачувац од цихосци. Упознайце Дарка Афича, Михаелу Еделински, Жарка Остоїча, Катарину Фейду и Адрияну Фейди, як и фотоґрафку Андреу Новак, през пирко рецензентки зборнїку Наташи Еделински Миколка.
писньох Дарка Афича
чловека хтори похопює феномен еґзистенциї, так и як узретого поету, хтори то шицко провадзи и препущує през
треба знац зачувац
Поетеса у глєданю любови “твардо стої на жеми зоз обидвома ногами”, а єй самосвидомосц найбаржей приходзи до вираженя през стихи: “И прето сама виберам, до котрих чудох будзем вериц и котри чуда будзем сама твориц зоз свою нїжну руку и клайбасом док пишем сказку наволану Живот”. Жарко Остоїч шветлосц феномена любови препущує през власну “перцептивну призму” и прето кажда писня його свойофайтови мали розбавени швет. Кажда єдна, спомедзи седем вибраних писньох, облапена зоз риму и кажда нас “питко” ведзе през читанє по сам конєц. “Питкосц” и “розбавеносц” поетового виразу анї у єдней хвильки нє дїйствує на сам квалитет порученя хтору ноши його поезия, напроцив, вибор словох и схопносц їх складаня “цилює до самого центру”. Жарко припада рускей Ґен З ґенерациї, дзелї єй вредносци похопйованя себе як ширшей часци швета и потребу за превладованьом пражнїни помедзи “я –други”, алє ше од векшини авторох у Рецензия: Наташа Еделински Миколка Генерация 8 \\\ МАК 8-9/2022
або мука, бо кед
гнїц знука.”, крашнє илуструю його “хвильку”. Катарина Фейди у пейц писньох, през шлєбодну форму указує кельо розуменє себе дїйствує на розуменє швета коло себе и медзидїйство його актерох и феноменох. Способносц розобрац свойо чувства, трансформовац их и водзиц рахунку о чувстох других, а зоз тим и трансформовац реалносц у хторей жиєме, указує на емотивну узретосц поетеси. Шлєбодни стил писаня бешедує о авторковей спонтаносци у дотику зоз шветом. Зоз стихами: “Наисце красота у оку патрача можебуц най нам до навики прейдзе, та би ява милше випатрала.”, найпрецизнєйше указує на можлївосц алє и потребу похопйованя и трансформованя яви яку доживюєме у тей хвильки до чогошик иншого, чогошик милшого. Указує на потребу саморефлексиї, на потребу
зоз тим на потребу стваряня яви у хторей нам шицким будзе лєпше.
Фейди порихтала свой вибор од 10 писньох, хтори ю представяю як поетесу новей ґенерациї хтора ище рошнє и квитнє. Поетесова инспирация тиж феномен любови, алє и чувства вязани за любов хтора нє була права, як цо то смуток, жаль, банованє, розчарованє (...) пре нєдостаток тей правей любови яку глєда и яку заслужує. Одношенє поетеси спрам тих феноменох указує нам на єй нїжну природу, алє стил и форма єй виражованя гутори же вона ище як зна цо представяю спомнути чувства, зна же заслужує праву любов, алє тиж так зна и способ на хтори точно виражи свой нукашнї
и жалї нє даремни, указую стихи:
У ФОКУСУ тим зборнїку поезиї розликує по єдней важней ствари, а то препознаванє “хвильки”, або “правей хвильки” як феномена потребного за ефектне дїйствованє. Стихи: -Учи дїдо стари свойого унука: „Сину, ти кед так барз любиш яблука, пооберац их на час, най ци нє будзе страх,
презрею, плоди почню
пестованя краси у себе, а
Адрияна
швет. Же шицки тоти банованя
“Знала бим з очми длужей и далєй патриц. Любов докармиц,заляц,чувац и закриц. Так очува живот и швет котри вимера И шицким нам очи на час поотвера.”. Праве у тих стихох ше криє плод и нашенє знаня хторе способне трансформовац до лєпшого швет у хторим жиємє. Андреа Новак зоз своїма фотоґрафиями тематски провадзи, а местами и прецизно илуструє поезию наших 5 младих аворох. Єй фотоґрафиї найчастейше зазначую людзох и їх емоциї, теми за хтори и сама визначела як вичну инспирацию, алє зазначую и инспиративни хвильки як феномен за себе. Фотоґрафия як уметносц дава подполну шлєбоду фотоґрафови визначиц, вицагнуц зоз контексту, або положиц до другого одредзену композицию, при чим фотоґраф, поставяюци рамики фотоґрафиї зазначує хвильку. На основи ширини рамика и композициї облапеней зоз нїм доставаме емоцию фотоґрафиї, алє тиж дефинуємє и фотоґрафову емотивну ориєнтацию. Андреа нам за тоту кнїжку направела и вибрала 18 фотоґрафиї хтори, илуструюци поетски хвильки, нам приблїжели и швет емоцийох през єй обєктив. МАК 8-9/2022 /// 9
вокали
Тамара Балоґ хтора
ґрупи „Гадвабни шор”
Палєнкаш, Марина Роман и Александар Планкош зоз Керестура, Валентина Салаґ зоз Дюрдьова и Дзивоцка ґрупа зоз Дюрдьова у провадзеню Сенки Станкович на клавиру. По законченю програми, друженє ше предлужело коло Спортскей гали зоз наступом србобранского бенду „Банда дрвена” хтори за тот вечар пририхтал обробки вельких домашнїх гитох. У просторийох Културно-уметнїцкого дружтва „Тарас Шевченко” початком юлия отримани Караоке вечар по руски. Публика виберала побиднїка, та перше место, дружтвене бависко, достал Филип Маркович зоз Нового Саду за писню „Душа”. Того вечара було окрем вельо младих зоз Дюрдьова, як и госцох зоз Нового Саду и Жаблю. У рамикох манифестациї „Коцурска жатва” у першей часци змисту за младших нащивительох под назву „Жатва за младих”, отримана вистава под назву „Коцур през обєктив” котра була поставена у центру валала, нащивителє мали нагоду поопатрац фотоґрафиї штирох фотоґрафох з Коцура – Тимотея Раца, Владимира Ґубаша, Андреи Новак и Моники Мади. По законченю вистави друженє младих предлужене у клубу „Оаза”. У рамикох манифестациї „Коцурска жатва” и Стретнуца младих 16. юлия отримани Турнир у малим фодбалу
МАК-ова редакция Керестурец Мирослав Малацко зоз своїм гласом и шармом на тогорочней „Червеней ружи” зачарал и публику и жири, хтора му додзелєла награду за найлєпши цалосни наступ, а праве шпиванка у його интерпретациї „Од милион ти лєм єдна”, достала и награду за найлєпшу авторску композицию за хтору текст написал Славко Роман, а музику Мирон Сивч. Окрем Мирослава того вечара змагали ше и други моцни
–
наступела у провадзеню своєй
зоз Дюрдьова, Сашо
на стадиону ФК „Искра” у Коцуре, у рамикох 31. Спортских бавискох „Яша Баков”. На турниру за ветеранох участвовали три екипи – з Нового Саду, Нового Орахова и домашнї з Коцура, а найлєпше ше указала екипа з Нового Орахова, домашнї Коцурци були други, док екипа з Нового Саду завжала треце место. Преслава з нагоди 50 рокох часописа МАК успишно отримана концом юлия, на керестурским базену у орґанизациї МАК-у (НВУ „Руске слово”) и Пакт Рутенорум-у. Преслава започала зоз промоцию нового зборнїка поезиї и фотоґрафийох „Ґенерация 3@” а нащивителє мали нагоду опатриц и виставу фотоґрафийох Андреи Новак. После промоциї зборнїка отримани квиз, потим приказана и проєкция документарного филма о 50 рокох МАК-у, а по законченю програми за шицких отримана и журка. РЕТРОСПЕКТИВА ЛЄТА 2022. МАК-ОВ КОЛАЖ 10 \\\ МАК 8-9/2022
длугоки мурик з билу подлогу, а потим настали и перши малюнки рижнородних мотивох котри вибрали вони сами. У кампу на керестурским базену штредком авґуста отримане Мото-стретнуце хторе першираз орґанизовалa нєдавно оформена домашня „Екипа моторок” (Ekipa motorock), на хторим було коло 200 моторки а и вецей моторкашох. Диждж того дополадня дакус поремецел плани, та програма бул вименєна. Моторкаше ше заш лєм у дефилеу повожели по керестурских улїцох, зашли до кафе-бару „Моторок”, алє нє були отримани байкерски бависка. Рок концерт и панк рок концерт отримани на бини на базену. Вельочислену публику котра пришла нє лєм з Керестура, алє и з околних местох, забавяли бенди „Рок тирваня” и „Майкан”. У просторийох младежского здруженя Пакт Рутенорум у авґусту отримана промоция трох документарних филмох з едициї „Наша розлика – наша сила”, а у рамикох проєкту Караван шлєбодней зони – юниор, хтори потримує Фонд Б92. На проєкциї були представени три филми медзи хторима и авторки Марини Тодич з Коцура єдней зоз 10 учашнїкох Школи документарного анґажованого филму. Єй филм, як и ище седем резултат тей Школи, а Пакт приказал три филми” Маринов з меном
На першей Пасулїяди, хтора отримана концом юлия, жири за найсмачнєйше уварену пасулю преглашел екипу „Руски културни центер” зоз Нового Саду. Змаганє, у орґанизациї Здруженя Пакт Рутенорум отримане на керестурским базену, а у вареню пасулї змагали ше вкупно 24 екипи. Друге место освоєла млада екипа „СД Русинˮ з Руского Керестура у составе – Янко Хома, Сабина Ром Сабадош, Михайло Сабадош, Деян Надь и Мария Ґовля хтори достали кошарку рижних присмачкох и желєняви. 15. Младежски волонтерски камп тирвал од 25. юлия по 5. авґуст, а отримани бул по проєкту „За красши Руски Керестур 2022.”, та робене на прикрашованю з малюнками мурика у Школи „Петро Кузмяк”. Камп бул локалного и уметнїцкого характеру, за хтори ше приявели 15-ецеро волонтере, хтори перше обилєли
„На наш способ” хторому тема мишани малженства, филм „Под грушку грушка” Небойши Ресановича и „Умиц пред хаснованьом” Лени Трифунович. Млади зоз Културно-уметнїцкого дружтва ,,Тарас Шевченко” концом авґуста орґанизовали лєтню журку на хторей було коло сто пейдзешат особи преважно зоз Дюрдьова. Просториї у Дружтве були прикрашени зоз рижнима цифрованима деталями, хтори млади направели на креативних роботньох, и зоз надом. Госци на уходзе достали дарунок нєсподзиваня як памятку на тоту журку, а могли виберац чи то будзе наруквица, венчик зоз квеца лєбо ланцущок тиж зоз квеца. На журки бул и коктел-майстор, а за добру атмосферу бул задлужени ди-джей Dexx. Позберане з Рутенпресу, фото: М. Афич, А. Медєши, О. Русковски, Л. ВерешРусковски, Л. Вереш МАК-ОВ КОЛАЖ МАК 8-9/2022 /// 11
Кельо точно єст Руснацох у Сербиї дознаме по конєц новембра за кеди наявени резултати попису, а хтори будзе орґанизовани од 1. по 31. октобер. По остатнїм попису зоз 2011. року Руснацох у Сербиї було 14 246, а цо ше за тоти 11 роки пременєло кед слово о структури жительства, та и його маєтку, укаже ше пошвидко. Тото до чого зме уж тераз сиґурни то же тренд депопулациї, нажаль, з рока на рок, пре рижни причини у пороснуцу, як на уровню цалей держави так и медзи Руснацами, а зазначени и процес демоґрафского стареня жительства.
Но, як
вон наисце важни, окреме меншином, и чи просековому младому чловекови значи дацо вияшнїц ше як Руснак або Рускиня, як ше вони планую вияшнїц, одвитовали.
1. Чи знаш же будзе попис и чи знаш прецо вон важни за нашу руску заєднїцу?
– Знам же будзе попис, а важни є за нашу заєднїцу прето же нам указує кельо
нас єст и ґенерално яки стан у нашей заєднїци.
– Кристина Хромиш (22) Дюрдьов – Знам же будзе попис. З оглядом же нас з рока на рок єст вше менєй, за нашу руску заєднїцу є важни прето же можеме на длугшу драгу видзиц яка ситуация у нашей заєднїци. – Наташа Джуджар (20) Нови Сад – Знам же будзе попис, бо
медзи иншим, и я будзем пописовац. Першенствено думам же є битни прето же нам указує же за кельо ше число людзох у держави пременєло. Тиж так, увидзиме и кельо нас Руснацох єст. –Валентина Полдруги (18) Коцур – Знам же будзе попис, а важни є прето же то нагода же бизме ше вияшнєли як национална меншина, а то нам далєй обезпечує хаснованє нашого язикa у велїх аспектохобразованю, институционалне хаснованє, културне итд. – Настася Сакач (23) Коцур – Чул сом у медийох же ше будзе пописовац жительство, а знам же попис важни за руску заєднїцу прето же бизме знали кельо нас єст и у хторих местох жиєме. Ивица Няради (26) Руски Керестур
2. Як ше плануєш вияшнїц и прецо ше так вияшнїш?
– Вшелїяк же ше вияшнїм як Рускиня прето же жадам отримовац свойо, буц часц нашей заєднїци, почитовац и потримовац свойо. – Кристина Хромиш
би млади гварели „цо є ту є” ... а о тим цо ище млади гваря о попису, прецо МАК-ОВ КОЛАЖ
Фото: Фейсбук Руснаци зме12 \\\ МАК 8-9/2022 Силвия Маґоч, Лидия Вереш, Лидия Костелник, Андреа Медєши #РУСНАЦИЗМЕ 8-9/2022
– Як Руснак, прето же ми то оможлївює закон Републики Сербиї. – Петро Хромиш (22) Дюрдьов – Плануєм ше вияшнїц як Рускиня понеже ми обидвойо родичи тей националносци. Мушиме пестовац нашо, а як то будземе кед нє будземе знац кельо нас єст? ...Так достанєме вецей права. –Валентина Полдруги – Вияшнїм ше як Рускиня, прето же знам же припадам тому народу, любим же му припадам и цешим ше з тим. – Настася Сакач
3. Цо думаш, векшина твоїх пайташох и вообще младих, зна прецо попис важни за шицки меншини у Сербиї, та и за Руснацох?
– Верим же векшина зна, гоч єст и тих котри нє упуцени до того, алє понеже зме вше старши, мушиме помали почац роздумовац же цо и хто за нами остава. Нас, Руснацох, єст вше менєй и менєй, людзе одходза, а ту и мишани малженства... Шицко тото приводзи до вше меншого числа школярох по руских класох бо кед єден родитель поведзме Серб, та родичи даю дзецко до сербскей класи або и кед обидвойо родичи Руснаци даю дзецко до
класи
познєйше
лєм
то
знаш
– Прешвечена сом же мойо пайташе и пайташки, як и людзе хтори нє нательо у „руских водох” нє знаю чом точно
Руснацох и други меншини у Сербиї. – Кристина Афич – Думам же нє, понеже ше мало бешедує о тим, як у медийох, так и у обисцу и зоз приятелями. – Петро Хромиш – Думам же нє, прето же
су нєсвидоми цо то за нас значи и кельо нам то битне. – Настася Сакач – Думам же млади анї нє роздумую тельо о тим, понеже ше нє дава велька повага на тото. – Наташа Джуджар
На основу достатих одвитох, мож заключиц же векшина младих зна же будзе попис и же вон дава ясну статистичну слику жительства у держави, односно,,будземе точно знац кельо нас єст”. Векшина ше зложела и же би ше о тим могло и транспарентнєйше бешедовац, но, тото цо младим менєй познате то же од достатих податкох, односно од числа
З другима словами, кед нас будзе менєй як 10 000, отримованє манифестацийох як цо „Червена ружа”, „Дньовка”, „Коцурска Жатва”, „Най ше нє забудзе” и велї други културни збуваня, школованє на нашим мацеринским язику, потим информованє по руски и велї други здобути права, хто зна яки буду... У медзичаше, кед анкета уж була направена, члени Одбору за информованє Националного совиту Руснацох почали кампаню на дружтвених мрежох, точнєйше, направели ґрупи на Фейсбуку и Инстаґраму под назву „Руснаци зме” дзе обявюю кратки видео знїмки и фотоґрафиї з помоцу хторих информую гражданох о актуалносцох вязаних за попис. Роботне цело за младих Националного
Конкурс
2022.
важи
а текст конкурсу мож почитац на сайту Националного совиту.
МАК-ОВ КОЛАЖ
сербскей
лєм же би му було
„лєгчейше” (цо
стереотип). Думам же
гришка. Цо вецей язики
то ши богатши и прето бизме нє шмели поцисковац тото цо зме, алє треба же бизме то пестовали. –Валентина Полдруги
попис важни за
кельо з нас ше вияшнї як Руснак/Рускиня будзе завишиц финансованє роботи Националного совиту Руснацох, односно обласцох за хтори вон задлужени як цо култура, образованє, службене хаснованє язизка и писма и информованє на руским язику.
совиту Руснацох тих дньох розписало
за знїманє промотивного видеа зоз цильом промоциї важносци попису жительства
року. Конкурс
по 26. септембер,
МАК 8-9/2022 /// 13
ЗОЗ ШКАТУЛКИ РОЗУМА ЖЕНСКА ТАШНА – ПРЕДНОСЦИ И НЄДОСТАТКИ Кристина Афич Вироятнє сце ше дакеди нашли у ситуациї же сце одрезани од швета, у околїску дзе нєт струї и подобне, на кампованю, друженю, або вообще даґдзе у дружтве... и затреба вам поведзме ножнїчки, фластер, пинцета, игла тє. мендюша (нпр. виняц карточку з телефона)... Єден хлоп би сиґурно нїґда нє глєдал даяки предмет од хлопа, бо зна же го нє ма. Вше приду ґу нам, бо знаю же маме шицко, а и кед нє та дацо „виимпровизуєме”. Постоя три типи женох. Тоти хтори маю ташки и у нїх буквално шицко, тоти хтори ноша ташночки, алє у нїх лєм нєобходни ствари за предвидзени час, як и тоти хтори ташки або ташночки нїґда нє ноша. Науково виглєдоваче доказали же нє постої предмет хтори ше нє нашол у женскей ташки. Зна ше вишмеяц жени пре тото же ноша ташки полни зоз „глупосцами”. Кед повеш дакому най ци дода дацо зоз истей, нє може вериц цо ше у нєй шицко може найсц, а кед ци ше хлоп опита чи маш дацо за главу, даш му кафетин менструал, нароком! Накадзи попиє, теди наглашиш. Предносци женского нагромадзованя у тим, же гоч дзе ше найду, нє пойдзе дацо по плану, вше знаю же єден дзень годни виґурац гоч дзе. Щеточка и паста за зуби цошка цо єдна жена авантуристичней природи муши мац зоз собу. Два пари ґачох и ботошох, два маїци, єден шорц, ґрицкалицу, турпию, хусточки, як обични так и влажни, видлїчку (нїґда нє знаш кеди огладнїш), милиярду шмеца, паперики, ґумки за власи, дацо сладке, дробни динари, креми, лабела... могла бим до рана. Хиба женскей ташки лєм тота же нє можеш найсц тото цо ци треба и досц лєм нє заврец ташку до конца, може шицко повипадовац. Нє подценюй моц женскей ташки, бо нїґда нє знаш кеди ци дацо затреба, а шицко у нєй маме. Сцели – нє сцели, то моцнєйше од нас. 14 \\\ МАК 8-9/2022
Зоз кнїжки Блажени Хома Цветкович „Язични аларм – поради з язика” Велї гражданє ше приключели до тей гуманитарней акциї. Людзе, млади и др. ше приключую ґу дачому, дакому, даякей ґрупи, уключиц ше мож до секциї, кола, до бешеди и акциї. Правилнєйше: Велї гражданє ше уключели до тей гуманитарней акциї. На схадзки поведзене же конєчно треба ришиц и проблем закрица. Закрице вироятно нє ма проблем и нє треба му го ришовац, алє треба же би други ришели проблем зоз закрицом, або (проблеми) бриґи хтори настали пре закрице. Лєпше: На схадзки поведзене же конєчно треба ришиц и проблеми хтори настали пре закрице. 1. Мали прейґа 4 тисячи нащивительох. 2. Послал прейґа (по) пошти. Прейґа биваю сушедово Малацково, прейґа од нас супер-маркет, або прейґа бул мокри... У таких виреченьох мож похасновац слово прейґа. У першим написаним виреченю треба похасновац вецей як, а у другим по 1. Мали вецей як 4 тисячи нащивительох. 2. Послал по пошти. Шицки ґаздовства годни ше приключиц на струю. Слово приключиц ше, мож похасновац, алє баржей кед слово о придружованю, прилучованю, додаваню, здружованю. Кед слово о струї, водоводу, ґазу, вец лєпше повесц же ше дахто прикапча на ґазовод, водовод, струю... У нашим виреченю вец будзе: Шицки ґаздовства годни ше прикапчац на струю. И у тей сезони предлужели з побидами. Так написане значи же дахто предлужує вєдно зоз побидами. Предлужуєме дацо кед нам є кратке (панталони, шос, рукави), а скрацуєме кед є длугоке. Побиди можеме и далєй зазначовац , або лєм победзовац на змаганьох. Предкладам написац: а) И у тей сезони предлужели победзовац. б) И у тей сезони и далєй победзовали. ПРИКЛЮЧИЦ ШЕ и УКЛЮЧИЦ ШЕ ДО ПРОБЛЕМ ЗАКРИЦА и ПРОБЛЕМ ЗОЗ ЗАКРИЦОМ ПРЕЙҐА и ВЕЦЕЙ ЯК ПРИКЛЮЧИЦ ШЕ и ПРИКАПЧАЦ ШЕ ПРЕДЛУЖИЦ З ПОБИДАМИ и ПОБЕДЗОВАЦ ЯЗИЧНИ АЛАРМ АВҐУСТОВСКОСЕПТЕМБЕРСКИ ПОРАДИ МАК 8-9/2022 /// 15
Ванеса Медєши, Нови Сад: На Катедру за руски язик сом ше уписала 2009. року и того року ше барз вельо студенти уписали. Кед ше добре здогадуєм, було нас 11-ецеро. Но, уж на першим року велї одустали. Даєдни нє уписали анї други рок, даєдни ше виписали познєйше, углавним на концу Катедру закончели штири студентки. Я зоз Руского Керестура, и по єдна дзивка зоз Коцура, Вербасу и Нового Саду. Студиї паметам як єден красни период живота. И по друженю и по єдней безбрижносци нас студентох. Колеґиялносц медзи студентами була цалком намесце. Добре зме ше складали, помагали зме себе, добре зме функционовали. Тиж и зоз професорами зме мали коректне одношенє. Цо ше дотика предметох, любела сом шицки предмети вязани за педаґоґию и психолоґию, а кед слово о предметох конкретно зоз нашей Катедри, найинтересантнєйше ми було слухац о историї Руснацох.
МАК-ова редакция 16 \\\ МАК 8-9/2022
З оглядом же сом зоз язиками була досц добре подкована, понеже сом у основней школи ходзела на змаганя з язикох, а и прето же сом ходзела до рускей школи дзе ше руски язик детально виучує, ґрадиво вязане за руски язик ми уж було досц познате. З другого боку, историю Руснацох ше слабо робело по наших школох, та ми прето остала найвецей у паметаню. После дипломованя, отворело ше роботне место у Новим Садзе, и требало дакого хто приявени на Нови Сад. Понеже я после студийох остала жиц у тим городзе, конкуровала сом и од теди робим у Технїчней школи „Милева Марич - Айнштайн”, дзе як наставнїца руского язика тримам факултативну наставу на штредньошколским уровню. Будуцим студентом бим препоручела уписац руски язик кед любя язики и литературу, а вибор язикох на нашей Катедри наисце рижнородни. Русинистика як универзитетска дисциплина на Филозофским факултету у Новим Садзе постої од 1. децембра 1972. року. При Иниституту за педаґоґию 1981. року основана Студийна ґрупа за руски язик и литературу, а школского 1981/82. року уписує перших студентох. Уж 1983. року основана Катедра за руски язик и литетаратуру, нєшка Оддзелєнє за русинистику. Основни и мастер студиї на Русинистики потераз закончели вецей як 60 студенти, а велї тераз робя у просвити, медийох... Ми вам представяме даєдних з нїх. РУСИНИСТИКА И Я
Фейси. Студиї руского язика и литератури ми добре ишли та сом их закончел у року и зоз стредню оцену 9,20. Под час студийох обиходзели зме установи дзе бизме могли робиц и дакус сом волонтерски робел у Радио Новим Садзе. По законченю студийох сом на мали дзвери вошол до рускей редакциї Радия на Радио телевизиї Войводини, кед сом конкуровал зоз спортску емисию прейґ нєзависней продукциї РТВ и почал сом ушорйовац и водзиц емисию ‘’Спорт и рекреация’’ котра ше редакциї спачела та ю и превжали як свою емисию котру и дзень нєшка робим. Под час роботи у нєзависней продукциї достал сом роботу у НВУ ‘’Руске слово’’ та сом паралелно робел и у Радию и у Руским слове. У єдней хвильки сом ше нашол у ситуациї же мушим вибрац – чи остац у Руским слове чи цалком прейсц робиц до радия. Вибор нє бул лєгки понеже сом ше пренашол и у єдней и у другей роботи, алє сом ше заш лєм одлучел за роботу на радию и нєшка кед патрим, думам же сом нє погришел понеже ме тота робота цалком виполнює. У роботи на радию вше мож
МАК 8-9/2022 /// 17 Златко Колєсар, Коцур: Студиї руского язика и литератури на Филозофским факултету на новосадским Универзитету уписал сом 2008. року. На студиї Русинистики ше теди уписали шесцеро студенти, по двойо зоз Коцура, Руского Керестура и Вербасу. Под час тих штиророчних студийох можем повесц же зме були добри тим и помагали зме єдни другим, а то потвердзує и факт же зме шицки на концу и закончели студиї. Тематски ми найцикавши були преподаваня зоз фоклористики котри преподавал проф. др Янко Рамач, преподаваня зоз старославянского, а пре интересантни и интерактивни способ преподаваня у найкрасшим паметаню ми остатню годзини проф. др Михайла
научиц дацо нове, тераз, окрем ушорйованя своєй спортскей емисиї почал сом робиц и инфорамтивну програму. На концу конца, робим тото за цо сом ше и школовал и свою будучносц дефинитивно видзим у темох котри ше дотикаю Руснацох, у руских медийох, у рускей редакциї Радио телевизиї Войводини. РУСИНИСТИКА И Я Оддзелєнє за русинистику можеце провадзиц и на Фейсбуку, на їх боку – Русинистика
у диґиталним швеце. Нє знам хто од вас провадзел даяки вельки софтверски гришки и провадзаци скандали хтори направели
швеце. Пробуєм дац даскельо интересантни факти.
Самсунґов телефон зоз ултразвучним сензором за оцисок пальца надумал же прилапи гоч хтори палєц и одомкнє цали телефон. Даєдни телефони ше одмикали кед хаснователь видзе зоз камери док телефон наводно “замкнути”. Нєдавно хаковани Equifax
абсолутно нїчому. Алє!
Update, aбдeйтуй, ажурирай Далибор Болдиш ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ ЧОМ ВАЖНЕ АЖУРИРАЦ СОФТВЕР ВАШИХ АПАРАТОХ? 18 \\\ МАК 8-9/2022 Правда же ажуриранє софтвера у було хторим апарату єдноставне иґноровац зато же тото ажуриранє випатра як подполно нєбитне и же нє може допринєсц
То єдна велька гришка хтора охабя простор за крадзу приватних информацийох, а хторе надалєй охабя можлївосц крадзи вашого идентитету, пенєжу, сликох, файлох – шицкого цо сце охабели
цали циркуз у диґиталним
Наприклад, пред даскельо роками,
data breach, у хторим случаю покраднути податки од коло 140 милиони хасновательох. За тот случай, такволани patch односно виправка за тоту сиґурносну гришку була доступна два мешаци скорей як цо ше инцидент случел. Лєбо тиж так нєдавни приклад дзе хтошка наручел шицки доступни такси превозки до центру Москви, цо нормално направело векши курцшлус як пияток у Беоґрадзе... Найчастейше ше сиґурносни инциденти случую праве у апликацийох хтори шицки каждодньово хаснуєме, як цо оперативни системи (Windows, Android) лєбо интернет преглєдовачи (Chrome, Mozilla). Тоти апликациї вельки и комплексни, и єдноставно глєдаю отримованє и константне ажуриранє же би остали стабилни и сиґурни. Нєшка аж и автомобили можу пойсц на ажуриранє софтвера... Хто себе купел дакеди нови авто, сиґурно ишол голєм раз до сервису на ажуриранє його софтвера. Наприклад, и ДЗЕНЬ НЄШКА ше вожа милиони автомобили зоз софтверску гришку на Takata airbags системи, и без огляду же людзе страдаю пре тоту гришку, нїхто нє роздумує о евентуалних пошлїдкох нєщесца. Так же кед вожице Хонду, Тойоту, Форда, Теслу, Мерцедеса, меркуйце на себе! Тоти цо хасную Цалком класични дзень... Станули сце рано, наєдли ше, вивалєли на фотелю, виняли телефон кед у нотификацийох стої порука “a software update is available”. Як и по тисячити раз по тераз - елеґантно и зоз надлюдску швидкосц - вируцели сце нотификацию на бок зоз истима словами у устох – як лєм можеш буц таки допити...? Лєбо сце єдноставно прицисли “cancel” место “install” зоз идею же покончице тото познєйше, алє то нїґда нє зробице. Познате вам?
ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ МАК 8-9/2022 /// 19 Microsoft Office 2007, муша мерковац хтори нєпознати документи знїмаю и порушую на своїм компютеру, зато же можу заробиц велї вариянти компютерского вирусу! И так далєй... З оглядом на шицко поведзене – нє треба ше бац ажурирац ваш телефон, компютер, апликацию, було хтори апарат, лєбо вебсайт. Гевти приповедки же “Мойому братнякови ше погубел телефон кед ажурирал телефон”, лєбо “Мой бачи гварел же му ше компютер нє сце запалїц после ажурираня” вецей нє релевантни. Нєшка ше ажурираня нє пущаю до вашого телефона, апарата лєбо компютера без обсяжного тестираня и сиґурносци же тота виправка безпечна за ваш апарат. Гоч признавам же нє верим 100 одсто до виправкох хтори пуща Китайски маркет, алє но... Вєдно зоз сиґурносним ажурираньом часто можу присц и нови лєбо доробени функционалносци, односно лєпша компатибилносц зоз другим апаратом и апликациями. Цо у ствари важне – може ше случиц же зоз ажурираньом достанєце лєпшу автономию батериї на вашим апарату, може швидше робиц, буц софтверски стабилнєйши лєбо висцерац ствари хтори системски вецей нє потребни. Идея зоз софтверским ажурираньом же би искуство хаснователя було цо лєпше, вєдно зоз сиґурносцу, и гоч кельо тоти нотификациї допити, нє треба их иґноровац зато же нам вони оможлївюю же бизме достали максимум технолоґиї хтору ношиме у кишенки лєбо нам стої на столє. Цала процедура тирва максимум 10 минути, а може вам злєпшац хасновательне искуство. На концу, давам вам даскельо идеї и сумирани информациї як цо сиґурнєйше апдейтовац вашо апарати. На телефону лєбо компютеру, можеце намесциц автоматизоване ажуриранє ваших апликацийох. На приклад, вашо апликациї на телефону буду ажурирани през ноц, кед су конектовани на ви-фи мрежу лєбо звонка часу кед сце нє активни на апарату. За софтвери хтори часто хаснуєце, а хтори нє маю можлївосц автоматского ажурираня, най вам постанє пракса преверйовац чи тот софтвер ма нови ажурираня; Мушице розумиц же сиґурносц вашого апарата муши буц на першим месце. Кед ваш, наприклад, Андроид систем ма нове ажуриранє, патьце же бисце го поробели цо скорей. Иста ствар битна и за други оперативни системи; Скорей як цо почнєце знїмац даяку апликацию на телефон лєбо компютер, добре преверце чи апликация преверена и сиґурна за хаснованє. Наприклад, хакере часто хасную методу дистрибуциї апликацийох хтори у принципу злонамирни, алє випатраю як ґениялни –калкулатор за майстрох – FREE Netflix subscription – download me, I am harmless… Шицки тоти апликациї пробую експлоатовац даяки гришки у оперативним систему, покрадзме ше наздаваю же ви твардоглаво ваш апарат нє ажурираце и же можу и далєй препатрац поруки и слики без вашого знаня... Cheers!
назад до Керестура. После тих тренинґох сом знала же можем одпутовац на жадане место. –приповеда Яна. Питали зме ше єй и цо на таку драгу треба вжац зоз собу и яку бициґлу треба мац, кед би ше и ми одлучели на таку авантуру – Ми на бициґли положели бисаґи т.є. преднї и заднї ношачи стварох. До бисаґох зме положели шмати хтори нам були нєобходни и особну гиґиєну. На партреґери зме положели ствари за спанє як цо шатор, покровци и подобне. Бициґли зме нє мали даяки окремни, нормално, квалитетнєйша бициґла ма свойо предносци бо лєгчейше обрацац педали, вона сама по себе лєгчейша, алє попри добрей дзеки, вона наисце нєминовна. Коло стварох хтори нам нєобходни за „каждодньови живот, вжали зме и технїчни ствари – алат и ище єдну ґуму кед же ше нам пребиє. Попри алата и ґуми дахто бере и окремни
СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ 20 \\\ МАК 8-9/2022 Яна нам виприповедала як ше одлучела за таки, нєзвичайни и шмели крочай, и як випатрал сам початок єй путованя. – Задумка путованя на бициґли нє була моя. Шицко виплановал и обдумал мой тато, а я ше з його идею дзечнє зложела. Звичайно кед дахто надума даґдзе одпутовац вибере авто як превозку, бо то велїм найєдноставнєйши и найшвидши способ путованя, алє ми сцели дацо пременїц, сцели зме дожиц дацо вецей. Прето зме свою драгу до Словацкей, до Петриковцох, почали плановац ище прешлого року вжиме. Цала тота задумка нам була интересантна алє зме нє знали чи нам позарядова ситуация у швеце дошлєбодзи одход. Нє сцели зме ше барз опущиц и препущиц можлївосц у хторей можеме рушиц на таку драгу, та зме зато почали „вежбац”, односно зберац кондициї. Кондицию зме зберали так же зме каждодньово гонєли бициґли. Два озбилнєйши тренинґи хтори нам вельо помогли то були одход на озеро до Тополї, потим до Нового Саду, а познєйше Часто чуєме же млади одпутовали до другей держави або же нащивели аж и вецей держави под час лєтнього одпочивку, алє мало хто путує на таки способ як Яна Варґова. Яна школярка осмей класи, а свой лєтнї одпочивок вихасновала на цикави способ понеже до Словацкей одлучела одпутовац на бициґли. до Беркасова и вец, нормално,
шветла, вони нам нє були потребни понеже зме нє сцели обрацац бициґли по ноци. Мали зме план кажди вечар сцигнуц на одредзену дестинацию дзе будземе спац скорей як ше змеркнє. Кед же би ше нам то нє поспишело, положели бизме и транспортни лайбики хтори помагаю же би нас вожаче скорей обачели, а ґу тому зме уключели и шветла. – толкує Яна. Длугока драга зна буц напарта и допита аж и кед путуєме даґдзе на авту, а о тим як ше наша собешеднїца „виборела” зоз допитосцу на путованю гварела Сара Планчак и Марина Надь Розгварка з Яну Варґову о єй путованю на бициґли до Словацкей ДРАГА БУЛА НАПАРТА, АЛЄ ВРЕДЗЕЛО...
вец и наша ментална активносц, односно наш мозоґ, швидше роби, та швидше роздумуєме и швидше доходзиме до ришеня даякого проблему. – толкує тота шмела авантуристка. Драга до Словацкей длугока и анї кус нє лєгка. Перши дзень Яна зоз своїм оцом путовала найвецей, а потим зменшовали руту. Як потолковала, условия за путованє нє були идеални, спали у шатру, а зоз єдзеньом ше знаходзели як могли, алє ше вше трудзели єсц дацо „зоз ложку”.
– Перши дзень путованя зме прешли найвецей, 115 километри. Познєйше зме себе зменшали руту на 80 километри и обрацали зме педали од 4, 5 годзин рано до поладня. Павзи зме правели коло даяких рикох, Дунаю або Тиси, лєбо у векших городох на даяких штрандох. Нє були вше идеални условия за нашо путованє, часто зме ишли до витру, а и слунко нас „припекало” цо нам часово предлужовало драгу, понеже зме вец мушели частейше правиц павзи на бензинских станїцох. Спали зме у шатру хтори зме вжали зоз дому и єдли зме тото цо зме могли у датей хвильки, но костиранє зме нє занєдзбали и трудзели зме ше єсц кажди дзень дацо „зоз ложку”. – гвари Яна.
Окрем того як випатрало єй путованє до жаданого места, Яна з нами подзелєла и хтори городи на ню охабели наймоцнєйши упечатки и яки єй плани за далєй
– У Сербиї зме прешли през даскельо городи хтори нас водзели до Мадярскей, а же бизме вошли до Словацкей мушели зме прейсц цалу Мадярску. Городи хтори бим визначела же ше ми найбаржей пачели то Хатвань и Будимпешта хтори ше находза у Мадярскей. Будимпешта охабела на мнє окремни упечаток понеже є наисце прекрасни варош хтори ноши єдну длугу историю, ма вельо зачувани будинки, памятнїки, прекрасну природу, як и вельо желєнїдла, людзе приємни, дружелюбиви... Єдна нєзвичайна хвилька була праве у Мадярскей, кед зме ше нє могли спорозумиц з єднима людзми, та зме ше мушели спорозумйовац зоз пантомиму. Чудовали ше и вони нам и ми їм, алє зме ше на концу знашли. Наисце тото путованє нє забудзем.
СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ МАК 8-9/2022 /// 21 – На самим початку „препровадзованя часу на бициґли” нє було ми так приємно як тераз. Було ми шицко допите и монотоне. Аж кед ми бициґла постала „комфорт зона”, опущела сом ше и почала роздумовац о шицким. Гваря же кед ше окончує даяка монотона активносц,
Занавше будзем паметац прекрасни лєшики, рики, квеца, озера.. Любела бим ознова путовац на бициґли, алє тераз долу до Сербиї, на Дрину коло Тари, а наздавам ше же то и будзе пошвидко. – заключує Яна, а на концу нашим читачом поручує – Одход на таку драгу нє мали крочай и треба два раз роздумац скорей як ше принєше одлуку. Кед же ше уж дахто одлучи за таке путованє треба буц порихтани и физично и психично. Вельо раз ми ше случело же сом думала же одустанєм алє сом предлужела, и на концу сом аж и саму себе нєсподзивала кельо можем и яка сом витримовна.
У кризних часох дзеведзешатих рокох МАК нє виходзел од юлия 1993. по марец 1998. року. После скоро пейцох рокох нє виходзеня, МАК порушани ознова, алє тераз зоз новима сотруднїками, читачами, темами, випатрунком и нову редакторку –Веронику Вуячич, теди Фейса, хтора нам виприповедала як випатрало обновйованє часописа.
– У тим сом нє була сама. Ми порушали єдну редакцию у хторей були млади особи. Кед єст прерва у виходзеню даскельо роки, муши ше рушиц од початку, бо ше пременєли ґенерациї, нє активни вецей тоти сотруднїки хтори скорей сотрудзовали. Теди ше и я зочела зоз єдним фактом, а то же теми вше исти, лєм иншаки способ як о нїх треба бешедовац. Шеснарочни вше исти и вше иста енерґия на тельо роки, алє заш лєм єст пременки у обставинох и стредку коло нас у яким жиєме. Так було и теди – почина приповедку бувша редакторка МАК-у.
ПРИНЦИП ИСТИ, ТЕХНОЛОҐИЯ ИНШАКА
Мушели ше зочиц и зоз другим проблемом –хто купи МАК, кед ше за тоти пейц роки
кельо нє виходзел пременєла и ґенерация читачох. – Наисце зме вельо роздумовали и о дистрибуциї. Обсяжна робота була коло шицкого. Сотруднїки були, насампредз, студенти зоз нашей Катедри. Велї з тих людзох хтори ше теди приключели були полни з идеями и тото цо мнє мило же дзепоєдни з нїх и нєшка новинаре, а то поведзме Мирослав Задрепко, Славко Винаї, Оля Хомова итд. алє було ту ище талантованих младих хтори ше можебуц витворели у других обласцох. Було наисце лєгко з нїма сотрудзовац и мило ми же людзе хтори писали теди и хтори у МАК-у зохабели свой печац, нєшка дозрети людзе, пишу фантастични ствари. МАК теди бул наменєни насампредз седмей и осмей класи основней школи и стредньошколцом, алє и студентом. Концепт бул, най так повем, релаксуюци. Сотрудзовала сом зоз МАК-ОВО 50 РОКИ Фото: Златко Русковски 22 \\\ МАК 8-9/2022 Розгварка зоз бувшу редакторку МАК-у Веронику Вуячич Мая Зазуляк Гарди ПОВЯЗУЄ МЛАДИХ
Бесерминя, хтори нас тиж потримовал и препоручовал нам стредньошколцох хтори сцу и можу писац –визначує вона и додава же ше од теди барз пременєл способ правеня новинох. – Принцип исти, технолоґия ше пременєла. Теди були иншаки фотоапарати, робело ше ище зоз филмами, хтори требало розвиц, а то коштало. Тексти сциговали по пошти, комуникация була прейґ фиксних телефонох. Дацо уж и теди сциговало по мейлох, алє мало, и потим ше то шицко мушело предуркац на нашо фонти. Було таки роботи на хтори зме нєшка и забули же зме дакеди робели. Мали зме єден фотоапарат на цалу редакцию, єден шлєбодни компютер у пополадньових годзинох у „Руским слове”, бо теди ище анї у фирми нє
видзи будучносц МАК-у, гвари: – Коло друкованих виданьох уж давно бешеда же чи ше виплаца. Думам же док єст предплатнїкох, хто го купиц и читац, дотля го треба правиц, а же го треба презентовац на интернет гоч у якей форми, треба, бо є так доступнєйши. Нє правда же млади нєшка нє читаю, то сом ше уж нє раз прешвечела. Медзитим, кнїжку хтору я мам на полїчки, млади найду на интернету швидше як цо я дойдзем по тоту полїчку. Лєгчейше ше знаходза по рижних медийох и доступнєйши им ствари хтори на интернету. Вшелїяк же треба мац єден часопис за младих, хтори их повязує. Бо улога МАК-у праве тота –повязованє младих – наглашує на концу наша собешеднїца.
наставнїцами у школох, мали зме вельку потримовку и од професора
мал кажде свой компютер. Можем повесц же нам нєшка вельо лєгчейше и вельо зме швидши – дума Вуячичова, хтора тераз занята у НВУ „Руске слово”. ОСТАТНЄ ЧИСЛО ОСТАЛО У ДРУКАРНЇ Було заплановане же би МАК виходзел кажди мешац и єден час то так и було, медзитим, тих рокох средства за друкованє нє вше було. – Було ту и бомбардованє, пияти октобер... та дакеди виходзел на три мешаци, дакеди на два, гоч було плановане же би виходзел кажди мешац. Остатнє число хторе я пририхтала зоз тоту екипу младих и амбициозних людзох остало у друкарнї – здогадує ше бувша редакторка МАК-у, хтора на тей функциї була од априла 1998. по октобер 2000. року. А як МАК-ОВО 50 РОКИ МАК 8-9/2022 /// 23
Балетскей школи. Опатрала у Новим Садзе спомнуту школу и одлучела предлужиц школованє, праве там, а у тим єй, як гвари, барз помогнул Йоаким Рац Мими, хтори єй медзи иншим и найвекша потримовка з Дому култури. По законченю штреднєй школи уписала ше на Високу школу фаховей руководительки танцох, а од авґуста прешлого року, занята є у Доме култури у Руским Керестуре як хореоґраф. – Вше сом шицким помагала кед у питаню фолклор. Ишла сом на смотри, концерти, турнеї гоч сом нє танцовала и нє була занята, алє сом вше була на помоци. У тих часох сом ше барз уходзела до шицкого, алє нормално док сом нє почала робиц, нє знала сом цо ме чека. Знала сом же робиц з дзецми велька одвичательносц. Мала сом идею робиц дацо нове, дацо цо би дзецом дало мотивацию танцовац и уписац ше на фолклор. Такой сом обдумала роботню за крачунски концерт хтори зме орґанизовали и то ше дзецом наисце попачело. Нєдавно зме мали смотри на хторих дзеци позберали красни и високи успихи. На тих змаганьох селекторе наисце строги, барз патра на кажди крочай, на цалу хореоґрафию и вкупни наступ, та праве прето ми окреме мило же зме посцигли таки резултати – толкує Андрея.
Андрея Штефанко зоз Руского Керестура закончела штредню Балетску школу у Новим Садзе, народни напрям, а по законченю пошла до Кикинди за Високу фахову руководительку танцох. Остала у култури, фолклору и танцу, а сон ше єй и витворел кед достала роботу у Доме култури як хореоґраф. Андрея одмалючка, точнєйше, од першей класи основней школи, активна у Доме култури у Руским Керестуре як танєчнїца. Як спомина, през одрастанє кед єй товарише патрели рисовани филми на телевизиї, вона патрела свадзби и танци. З часом ше вше баржей интересовала уписац до штреднєй
РОБОТА З ДЗЕЦМИ КРАСНА, АЛЄ И ЧЕЖКА – Робота з дзецми зна буц чежка, бо дзеци єст вельо и треба их добре розумиц. З другого боку, з дзецми найкрасше робиц, понеже док вони уча од нас, и ми учиме од нїх. Кед мам даяки проблем и кед пойдзем ґу нїм, тот проблем нєстава. Нє гварим, зна буц чежко и напарто, алє таку роботу сом цали живот сцела и то ми ше витоврело. Дакус проблем же хлапци нє ходза, алє верим же з роками ше то ,,поґура”, а наздавам ше и же дзеци будзе ище вецей – заключує Андрея. Лидия Костелник Розгварка зоз Андрею Штефанко о фолклору ВЕЛЬКА ОДВИЧАТЕЛЬНОСЦ РОБИЦ З ДЗЕЦМИ Фото: Сашо Палєнкаш 24 \\\ МАК 8-9/2022 АЛТ ШОУ У МАК-У
нє
поробела
за
живоце зато
бим
поробела – нє була бим ту дзе сом тераз, а за тото цо сом нє зробела – верим же гей, алє тераз ми нє пада на розум нїяки приклад. М.Ю. Ствари пре хтори бануєм же сом поробел вшелїяк же постоя, а по мнє ище вецей ствари цо сом нє зробел,
У опису Андрейовей роботи, як гвари, же би ґрупи дзецом од першей по осму класу основней школи тримала фолклор, док у тей ґрупи од 75-80 єст порядних танєчнїкох. – Тоти дзеци маю братох и шестри у оводи и предшколскей установи хтори барз сцели танцовац, та зме направели два ґрупи. У ґрупи пейцрочних єст двацец активних танєчнїкох и исто так шейсцрочних. Їх нє форсирам же дацо муша научиц, з нїма баржей през бависко учиме танцовац, алє то лєм драга ґу тому же би видзели цо танєц и же би у першей класи уж знали основни крочаї. Їх концентрация нє така як основцом и наисце ше видзи тота розлика после даскелїх мешацох, алє з нїма тиж супер сотрудзовац. Барз ми ше пачи же родичи потримую дзеци же би танцовали – закончує Андрея. АНКЕТА ЧИ БАНУЄЦЕ ПРЕ ДАЦО ЦО СЦЕ (НЄ)ПОРОБЕЛИ У ЖИВОЦЕ? Нє бануєм нїпрецо цо сом поробела у живоце, бо думам же нє треба бановац. Шицко ше роби свидомо, та и я знам шицко цо робим и прецо робим. Нїґда нїпрецо сом ше нє побановала и нє жаль ми. O.П. И єдно и друге. Єст шицкого, поготов вечар кед лєгам спац и кед ше почнєм здогадовац на шицки ствари хтори сом могол поробиц, а нє поробел сом, лєбо хтори сом зробел, а нє требал сом. Каждираз себе повем - ,,Яки ши глупи чловек!” Алє добре, шицко то прешло и предлужуєме далєй. М.К. Нє бануєм нїзач цо сом зробела у живоце, а гевто цо сом нє зробела –вироятно и кед бим зробела, та би нє мало вельки уплїв. В.С. Ґенерално я
бануєм
тото цо сом
у
же сом свидома же кед
то нє
а могол сом зробиц вязано за роботу, школованє, любов и даяки подобни ситуациї було у хвилькох ошлєбодзованя пре алкогол дзе сом правел даяки екцеси з котрима ше нє цешим, алє цо би мой колеґа гварел - ,,Шицко то часц младосци”. Наздавам ше же лекция научена и же ше нє случи ознова. П.Х. МАК 8-9/2022 /// 25 АЛТ ШОУ У МАК-У „Емисия за младих – АЛТ шоу”, каждей стреди од 21:30 г и репризно штварток од 12:30 г на габох Радио Нового Саду (92, 100, и 107,1 меґагерци)
на шицко цо людска рука може преточиц до визуелного швета филма и пред тим як цо сам постал филмаджия, направел радио емисию у хторей ше ґлумци правели же марсовци пришли и нападли наш швет. Радио драма хтору Велс направел була нательо прешвечлїва же людзе, хтори нє обчековали спреводзку прейґ радия, хистерично почали сцекац. Настала панїка у цалeй держави. Исти тот пан Велс нам на початку Ф як Фалсификат обецал же нам шлїдуюци шейдзешат минути, у рамикох того документарцу, будзе гуториц лєм правду. Филм перше провадзи Елмира де Хория, єдного од найуспишнєйших фалсификаторох вельких малярох, же би ше после „прешалтал” на його биоґрафа, Клифорда Ирвинґа, хтори познати по тим же написал єдну нє цалком реалносци вирну биоґрафию маґната Хауарда Хюза. Филм хтори ше зоз того
пред шветовима войнами,
цо нам ше удало шицким колективно
Михайло Планкош „F for Fake” | YouTube → Evo ništa „Ф як Фалсификат“ филм о трикох, о спреводзкох и о циґанєню. Зоз тима словами нам Орсон Велс, на самим початку того дїла, толкує цо нас точно чека. З другого боку, на початку филма вон нам обецує же през цалу годзину, кельо тирва филм, нам будзе гуториц лєм правду. И то наисце випаднє правда. Правда о нєправди. Орсон Велс, познати филмски редитель, чловек хтори у чаше
скорей як цо ше зявели телевизори, пред тим як
оґуґлац
ґузлу родзел 1973. року єден револуционарни документарни филм. F for Fake барз забавни филмски есей о живоце єдних од найпрефриґанших, а окрем того вон и праоцец, корень шицких видеоесейох хтори нєшка глєдаме по ютюбу. Велї елементи того филма забавни. Монтажа така яку чежко мож найсц у сучасних филмох. Велсов нараторни и ґлумецки талант, його харизма права ридкосц, а баґра зоз хтору ше дружи у тим филму симпатична и забавна як нїхто на швеце. Гевто цо мнє найзабавнєйше у тим филму, то його одношенє спрам ориґиналносци. Исную даскельо виреченя и факти хтори идею „ориґиналносци“ кладу до єдней досц нєприємней позициї. Наприклад, єдно од виреченьох хторе можеме чуц у тим филму шлїдующе (парафразуєм): кед фаховец гевтот хто ше найлєпше розуми до дачого, дахто хто (у тим контексту) може помедзи малюнками препознац Пикасов ориґинал, и кед од шицких фаховцох лєм Елмир, наш протаґонист фалсификатор, може указац зоз пальцом на слику хтора його дїло, вецка хто прави фаховец? А з другого боку, кед тарґовище уметнїцких предметох порихтане прилапиц нєориґинални дїла, понеже вони сами по себе нє чуваю менєй красоти як автентичне дїло, вецка наисце нє таке подле кед ше даґдзе прецагнє фалсификат? На концу концох и Микеландєло у младосци правел и предавал таки чуда. Емоциї ключни, а їх и фалсификатор охабя на платну. ВЕЦКА НЇЧ У МАК-У ШАРЛАТАН Фотомонтажа: Михайло Планкош 26 \\\ МАК 8-9/2022
способи. Буц осамени нє муши
и подло препровадзени час, окреме после огромних прецеканьох людзох, информацийох и збуваньох коло нас. Праве после чежких дньох у наших швидких животох пожадаме, голєм тоту єдну годзину пред тим як цо лєгнєме спац, препровадзиц сами у думкох або з дащим цо нас виполнює. Медзитим, постої гевта осаменосц котру нє можеме видзиц, алє ю доживюєме и нє вше весело жиєме зоз ню. Вона глїбоко у наших думкох, у каждей хвильки и слову котре повеме, чуєме, або скриєме. Може ше случиц же дзекеди найєдноставнєйше слухаме думаня и совити нашого собешеднїка або дакого другого, а нука у нас ше порушаю нєровномирни габи роздумованя словечкох хтори находзиме медзи шориками. Вецей нє постої розгварка у хторей нашо слова дефинитивни и же тото цо повеме то праве тото цо нам ше круци у глави. Таки розгварки сиґурно ше нїґда анї нє случели, лєм поступнє поставали попреплєтанши и зоз вше вецей материялу медзи шориками. Осаменосц котру находзиме медзи шориками окремна. Насправди ю нє мож одгаднуц, лєм нам плїва у нашим роздумованю и достава свойо нови значеня котри часто одруцуєме. Поносовац ше на свойо осамени думки нєвредно. Людзе завжати зоз власнима загадками и нє можу штудирац место нас. Вшелїяк, як же би нам могли помогнуц, кед найчастейше анї сами себе нє можу помогнуц?
котри
Леонтий Сивч Найлєпши писмени состав на Смотри кирилскей писменосци у Тителу Тельо нас вельо єст, а ми на тим швеце сами. Чи сами насправди, чи у думкох, нє можеме сцекнуц од власней самоти. Ту є, з нами, провадзи нас, помага нам, алє и очежує хвильки нашого длугого путованя. Нєшка осаменосц мож прилапиц на рижни
значиц
Сурова правда тей осаменосци то же зме наисце сами и же товариш
ґу нам шеднє вислухац нас, нє годзен вельо чуц и помогнуц нам. Без огляду, шицки подли боки нашей осаменосци нам ту зоз добру причину. Як же би було кед би шицко цо нам плїва у думкох було буквалне и дефинитивне? Нїяке! И шицки бизме були исти. Чежко же би дахто любел жиц у швеце дзе шицки особи истого роздумованя. Осаменосц специфична и зоз нєй вирастаме кажде як окремне древко. Нє можу шицки коренї дойсц по исту глїбину. Думки хтори нас трапя, осамюю и женю же бизме сами штудирали, беру до кореньох драгоцину воду з глїбини и оможлївюю наш рост. З другима дзелїме наш швет у котрим зме сами зоз собу. Прето маме розлични трапези, а прето и мушиме буц осамени. У нас то виволує еволуцию, и нє допущує нам най престанєме буц наша власна верзия себе. ВЛАСНИ ПЕЧАЦ МАК 8-9/2022 /// 27 Осаменосц
23. юлия, часопис МАК преславел ровно пол вика свойого иснованя. 50. родзени дзень МАК преславел у приємним амбиєнту коло базену у Руским Керестуре
