Infomacef 182 by MACEF

Број 182

ЦЕНТАР ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ НА МАКЕДОНИЈА

Мај 2018

МАЦЕФ промовира енергетска ефикасност и почиста животна средина Активности на МАЦЕФ Во овој број:       

Од уредникот Активности на МАЦЕФ Од соработниците на МАЦЕФ Новости од Македонија и светот Занимливости Корисни web-адреси Манифестации

OД УРЕДНИКОТ Почитувани колешки и колеги, членови и симпатизери на МАЦЕФ! Не очекува долго, топло лето, зачинето со жешки активности во енергетскиот сектор. Иако со мало задоцнување при објавување на нашиов Информатор, Вашето внимание сакаме да го насочиме кон следните активности: Дискусија за новиот Закон за енергетика, во Собранието на РМакедонија Активности при реализација на проектот WeBET Започнати се активностите за изработка на Законот за енергетска ефикасност. Министерството за економија, како надлежно за оваа дејност, веќе организираше состанок на донаторите кои ќе го поддржат финансиски овој проект (УСАИД, ГИЗ, РЕЦ, УНИДО, Швајцарска амбасада и др.) а основен финансиер е ЕБОР преку линијата РЕЕП Плус. Носител на работата е компанијата ЕЦА од Англија.

До читање со следниот број

Јасминка Димитрова Капац ЗА МАЦЕФ МАЦЕФ е доброволно научно здружение, коешто нуди услуги и стручни знаења од областа на енергетиката и заштита на животната средина во Република Македонија и пошироко. МАЦЕФ е член на: - ЗЛЕК – Заедница на лиценцирани енергетски контролори - мрежата managenergy формирана од страна на European commission DG Energy and Transport www.managenergy.net - Асоцијацијата на Консултантски организации - на РЕЕЕП, официјален партнер на Sustainable Energy Europe - член на Деловниот совет на Универзитет Американ Колеџ Скопје

Дискусија за законот за енергетика На 4 Мај, Комисијата за економски прашања на Собранието на Република Македонија, организираше јавна расправа во однос на Предлог Законот за енергетика. Проф. К. Димитров, ги изнесе своите предлози/забелешки во однос на текстот кои може да се сведат на следното: 1. Во текстот има поглавија за пазар со течни горива, гасни горива, за пазар на топлинска енергија, пазар на електрична енергија, а недостасува пазар на фосилни горива (дрво, јаглен, брикети/пелети/дрвен чипс) иако учеството во енергетскиот биланс на Република Македонија му изнесува 42.6 % (за 2016 година). 2. Обврска на потрошувачите да купуваат на своја сметка мерни топлински алокатори. Која е причината оваа финансиска обврска која беше на товар на Топлификација (БЕГ, ЕЛЕМ Енергетика) да се префрли на потрошувачите? Образложението е дека ова се однесува само за новоизградени објекти. Всушност обврската се однесува на сите НОВОПРИКЛУЧЕНИ објекти, иако се изградени одамна. Се очекуваат нови приклучоци во општина Ѓорче Петров (населба Хром), општина Гази Баба, Аеродром, така да тоа е знатен број. 3. Законот предвидува повеќе погодности за крупниот капитал, заборавајќи ги домаќинствата. За крупните инвеститори во сончеви фотоволтаични (ФВ) постројки и ветерни електрани се предвидува финансиска субвенција во форма на повластена тарифа или премија, а домаќинствата, како производители на електрична енергија од ФВ системи, сосема се “заборавени“. Видео-конференција на проектот WeBET На 17.05.2018 година се одржа видео-конференција на проектот WeBET. Овој проект има за цел да им помогне на Западен Балкан во областа на планирањето на политиките за обновливи извори. Посебно ќе се фокусира на адресирање на тековните бариери за распоредување на ОИЕ, вклучувајќи ги и високите трошоци за капитал за финансирање на ОИЕ. Проектот ќе се спроведува од 1 јануари 2018 до 31 март 2019 година. Беа разгледани ажурираните активности на земјите учеснички на проектот, од последниот состанок до сега. За Македонија беше кажано дека ситуацијата е слична како во другите земји. Македонија исто така, ќе користи билатерални состаноци, како и дека ќе има настан, при што ќе биде испратено соопштение за медиумите и ќе бидат поканети истите на самиот настан. Што се однесува до состојбите во енергетскиот сектор, новиот Закон за енергетика е во собраниска процедура, беше на јавна расправа во Собранието. Законот предвидува либерализација на пазарот, снабдување и производство, како и интеграција на пазарот во европскиот. Се случи и спојувањето на пазарот помеѓу БУЛ и МКД. Се очекуваат поевтини цени. Повеќе

Имате желба за соработка? Ве молиме контактирајте нé на: МАЦЕФ – ул. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје, Тел. 02 3090 178 Факс 02 3090 179, e-mail: macef@macef.org.mk www.macef.org.mk Следете нé и на MACEF Facebook

ИНФОМАЦЕФ 182

Страница 2

Програма за енергетска ефикасност на Општина Дебрца (2018-2020) Во месец мај МАЦЕФ успешно и навремено ја заврши Програмата за енергетска ефикасност за Општина Дебрца, како и останатите дополнителни документи енергетските контроли и дијагностичките мерења. Фонд за зелен развој (GGF – Green for Growth Fund) Здружение МАЦЕФ - Скопје е техничка поддршка за ЕКО кредитите кои ги нуди ХАЛКБАНК, а се овозможени од кредитната линија GGF - Green for Growth Fund или ГГФ - Зелено за развој! ЕКО кредитите се наменети за физички и за правни лица за финансирање проекти од енергетска ефикасност и обновливи извори на енергија, намалување на емисијата на јаглерод двооксид, подобрување на животните услови преку промена на топлинската изолација, врати и прозорци, нови системи за греење итн. За повеќе информации обратете се во Центарот за енергетска ефикасност на Македонија-МАЦЕФ на телефонот 3090 178 или eлектронската пошта d.dimovska@momee.org.mk. ИЗРАБОТУВАМЕ ЕНЕРГЕТСКИ КОНТРОЛИ Издаваме СЕРТИФИКАТИ ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ Издаваме Изјави/Потврди за исполнување на барања за минимални енергетски карактеристики, потребни за вадење градежна дозвола. Приготвуваме ИЗЈАВИ/ПОТВРДИ за станови кои треба да се понудат на пазар за продажба или изнајмување. Изработуваме и помагаме при подготовка на Програми и Акциони планови за енергетска ефикасност на општините усогласени со обврската која произлегува од Законот за енергетика. ТЕРМОВИЗИЈА - СНИМАЊЕ СО ТЕРМАЛНА КАМЕРА

ефикасен, конкурентен и финансиски одржлив енергетски сектор и целосна либерализација на производството, снабдувањето и трговијата со енергија,£ рече министерот Бектеши пред пратениците. Бектеши рече дека овој закон е во согласност со европското законодавство. „Република Македонија, со новиот закон за енергетика ја презеде обврската за усогласување на националното законодавство со енергетското законодавство на ЕУ, со кој ќе биде извршено целосно усогласување со таканаречниот Трет пакет на директиви со кои се уредуваат енергетските пазари во ЕУ. Новиот закон создава законска рамка за натамошен развој на енергетскиот сектор во Република Македонија и негово целосно вклучување во регионалните енергетски пазари, а со тоа и во внатрешниот енергетски пазар на ЕУ”, рече Бектеши. Повеќе JUB презентација на нови производи На 16ти минатиот месец, во хотелот Континентал, се одржа презентација на новите производи од програмата на словенечката фабрика ЈУБ. Настанот беше организиран од страна на претставници на оваа фабрика во Македонија, компанијата ЈУБ доо Скопје. Свое излагање на презентацијата имаа г.Кузман Стефановски од ЈУБ доо Скопје, и г. Изток Каменски од ЈУБ Словенија. И обајцата ги прикажаа новите производи од палетата на словенчката компанија во делот од внатрешни бои и декоратива, како и разновидната палета на заштитни и украсни премази и техники за доработка на внатрешните површини. На настанот МАЦЕФ имаше свој претставник, г. Жарко Илиевски. По завршувањето на презентацијата, презентерите одговараа на голем број прашања кои беа поставени од присутните слушатели.

Новости од светот

Снимање на објекти на терен, анализа и извештај. Информации на тел.: 02 3090 178 или macef@macef.org.mk МОМЕЕ - Македонска oпштинска мрежа за енергетска ефикасност ЗАЧЛЕНЕТЕ СЕ - ЗДРУЖЕНИ СМЕ ПОСИЛНИ! Повластена цена за изработка на Програм и Акционен план за ЕЕ. За членовите – бесплатни совети и помош !

Новости од Македонија

Бектеши: Со новиот Закон за енергетика, семејствата и малите потрошувачи ќе имаат право да изберат снабдувач Министерот за економија Крешник Бектеши на пленарна седница во Собранието на Република Македонија го претстави новиот Закон за енергетика. Пред пратениците, министерот Бектеши ги претстави аргументите зошто на земјата ѝ треба сосема нов закон за енергетика, и позитивното влијание што ќе го има овој закон врз граѓаните. "Новиот Закон за енергетика на граѓаните им обезбедува сигурно и квалитетно снабдување со енергија, безбедно и ефикасно работење, одржување и развој на преносните и дистрибутивните системи на електрична енергија, природен гас и топлинска енергија, ги штити правата на корисниците на електрична енергијата - им овозможува на граѓаните право на избор, особено на ранливите потрошувачи, овозможува

ЕУ издаде нови правилници за проектите за обновлива енергија Европската комисија издаде два нови прирачници за тоа како инфраструктурата за пренос на енергија и хидроенергијата можат да се направат да работат во согласност со барањата на директивите за живеалишта и птици. Двата документи се објавени како дел од Акциониот план на ЕУ за природата, луѓето и економијата. "Документите за упатство нудат практични препораки за да се гарантира дека развојот на обновливите извори на енергија не претставува дополнителна закана за различните животинските видови, живеалиштата и локалитети Натура 2000. Овозможувајќи им на сите вклучени во подготовката на проекти за обновлива енергија да ја разгледаат животната средина на почетокот на процесот, тие ќе ги олеснат проектите кои работат со природата, а не против тоа ", рече Кармеу Вела, комесар на ЕУ за животна средина, рибарство и поморски работи. Прирачниците се наменети првично за употреба од страна на надлежните органи на земјите-членки, развивачите на проекти, научните експерти и консултантите, менаџерите на вебстраниците на Натура 2000, невладините организации и сите други засегнати страни вклучени во процесот на планирање и одобрување на енергетски проекти во согласност со барањата на законодавството на ЕУ за животна средина. „Инфраструктурата за пренос на енергија и политиката на природата на ЕУ" дава примери на најдобри практики и мерки за ублажување, со цел да се обезбеди дека активностите поврзани со капацитетите за пренос и дистрибуција на енергија за електрична енергија, гас и нафта се компатибилни со политиката на ЕУ за животната средина, . Затоа, таа ќе го поддржи спроведувањето на Регулативата TEN-E. Повеќе...

Имате желба за соработка? Ве молиме контактирајте нé на: МАЦЕФ – ул. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје, тел. 02 3090 178 и факс 02 3090 179, e-mail: macef@macef.org.mk www.macef.org.mk ; Следете нé и на MACEF Facebook

ИНФОМАЦЕФ 182

Страница 3

Ревидирана ЕУ Директивата за енергетски карактеристики на згради Советот на Европската Унија ја донесе Ревидираната Директива за енергетски карактеристики на згради, EPBD (Energy Performance Building Directive), и со тоа ја доврши последната фаза на законодавната постапка. Со оваа Директива се подобрува енергетската ефикасност на зградите и се поттикнува нивната реконструкција, а еден од нејзините долгорочни цели е декарбонизација на постоечкиот неефикасен фонд на згради во Европа. Исто така, се воведува индикатор за подготвеноста за паметни техники во објектите, се поедноставуваат прегледите на системите за греење и климатизација, и се промовира електромобилноста, преку воспоставување на паркинг места за електрични возила. Со усвојувањето на овој документ, се менува Директивата 2010/31ЕУ за енергетска ефикасност на зградите, и се надополнуваат мерките во рамките на Директивата 2012/27/ЕУ. Директивата ќе стапи на сила дваесет дена по службеното објавување од страна на ЕУ, додека периодот за нејзино транспонирање во националните законодавства ќе изнесува 20 месеци. Повеќе Виена: Паметниот град треба да им служи на сите граѓани Меѓународен стручен тим за мобилност, во Виена, во рамките на проектот “NewHorizon” дискутираше за предизвиците на сообраќајниот и транспортниот сектор, како и за идниот развој на мобилноста во градовите. Притоа, заклучено е дека сите развојни процеси треба да им бидат достапни на сите граѓани. Освен тоа, стручњаците ја претставија и својата секојдневна истражувачка практика која ќе им за цел истражувања ширум Европа. Повеќе Нови обврски за Газпром за слободен проток на гас во Централна и Источна Европа Европска та комисија донесе одлука со која на Газпром се наметна група обврски кои се однесува ат на загриженоста на Комисијата за конкуренцијата и овозможуваат слободен проток на гас по конкурентни цени на пазарите за гас во Централна и Источна Европа, во корист на европските потрошувачи и бизниси. Комесарот задолжен за политиката за конкурентност, Магрет Вестагер, рече: „Сите компании што работат во Европа мора да ги почитуваат европските правила за конкуренција, без оглед каде се наоѓаат“. Одлуката на Комисијата им наметнува на Газпром детален сет на правила кои значително ќе го променат начинот на кој Газпром дејствува на пазарите на гас во Централна и Источна Европа:

- Нема повеќе договорни бариери за слободен проток на гас: "Газпром" треба да ги отстрани сите ограничувања што им се дадени на клиентите за репрограмирање на прекугранични гасови. - Обврска за олеснување на протокот на гас кон и од изолирани пазари: "Газпром" ќе овозможи проток на гас до и од делови од Централна и Источна Европа кои се уште се изолирани од други земји-членки поради недостиг на интерконектори, имено Балтичките држави и Бугарија. - Структуриран процес за обезбедување на конкурентни цени на гасот: Релевантните корисници на "Газпром" добиваат ефективна алатка за да осигураат дека нивната цена на гасот го одразува нивото на цените на конкурентните пазари на гас во Западна Европа, особено во течните гасни центри. - Нема влијание врз доминацијата во снабдувањето со гас: "Газпром" не може да дејствува на какви било предности во врска со гасната инфраструктура, која може да ја добие од клиентите, со тоа што ја презеде својата пазарна позиција во снабдувањето со гас. Повеќе... Србија ги заострува правилата за постарите возила Новиот правилник за инспекција на возилата, кој стапи на сила на 5 јули, ќе воведе нови обврски и трошоци за сопствениците на возила кои се постари од 15 години, вклучувајќи автомобили, автобуси и камиони, во согласност со најавите на властите за остри мерки против емисиите од патот транспорт, втор најголем загадувач по енергетскиот сектор. Во Србија, каде што околу 30% од автомобилите се постари од 15 години, многумина досега не платиле за инспекциски услуги, бидејќи биле покриени со полисите за осигурување. Меѓутоа, според новиот правилник, властите од сега ќе го стават цената на овие услуги, кои досега беа потребни еднаш годишно, и сега ќе бидат задолжителни двапати годишно за постарите возила. Според Здружението за инспекција на возила, надоместокот за чек може да изнесува околу 30 евра плус надоместоците што ги наплатува Агенцијата за безбедност на сообраќајот на патиштата. Инспекциите за возила ќе се фокусираат на техничката помош, но исто така и емисиите, кои ќе мора да бидат барем на ниво кое ќе се применува на денот на производството. Покрај тоа, возилата без каталитички конвертор ќе мора да го инсталираат овој уред за контрола на издувните гасови, објави РТС. Министерот за заштита на животната средина, Горан Триван, вети континуирани напори за спречување на увозот на дизел автомобили, за кои судот во Германија пресуди дека градовите можат да се забранат за да се справат со загадувањето, истовремено објавувајќи построги инспекции за контрола на емисиите. "Ние ќе извршиме притисок врз автомобилската индустрија да стане поприфатлива за животната средина", рече тој. Во исто време, Триван објави дека таксата за заштита на животната средина ќе се наплаќа на увозните возила пред сопственост, исто така истакнувајќи дека целта е да се поттикне увозот на електрични и хибридни автомобили. Повеќе... Енергетски атлас 2018 на ЕУ Фондацијата Хајнрих Бел, Германската зелена политичка фондација, неодамна го објави својот Енергетски атлас 2018 Факти и бројки за обновливите извори во Европа. Атласот дава преглед на тековните дебати што се случуваат во земјите на Европската унија, во време кога тие ги разгледуваат своите енергетски и климатски стратегии до 2030 година. Во атласот е наведено дека координираните напори на земјите-членки на ЕУ кон енергетската транзиција ќе бидат поефикасна и поекономична опција за сите Европејци. Енергетските градови

ИНФОМАЦЕФ 182

Страница 4

придонесоа за тоа со поглавјето "Градови: за тестирање на енергетските иновации" Повеќе...

Занимливости

Гоогле постави калкулатор за соларна енергија во Велика Британија Компанијата Гоогле лансираше нова алатка за да им помогне на британските домаќинства да го утврдат сончевиот потенцијал на своите домови. Услугата, наречена „Проект сончев покрив“ (Project Sunroof), ги комбинира податоците од платформите на Земјата и Мапи на Гоогле за да процени колку неискористена соларна енергија има на покривите низ целата земја. Автоматизираниот софтвер ги испитува аглите на покривот на одредена особина, податоци за времето и позицијата на сонцето за да дојде до блиско приближување на потенцијалот за соларна енергија. Ова може да помогне да се информираат луѓето за придобивките од инсталирањето на соларни панели, намалување на сметките за енергија и помагање на транзицијата кон почисти форми на енергија. Гоогле соработува со германската енергетска компанија E.ON и софтверска фирма Тетраедар (Tetraeder) за да ја започне услугата. Верзијата на програмата веќе постои во САД и функционира во Германија од минатата година; повеќе од 10.000 луѓе во земјата веќе побараа анализа. Заедно со Велика Британија, Гоогле ќе го лансира соларниот калкулатор во Италија.Повеќе... ЕУ предлага правила за повторна употреба на отпадни води за земјоделско наводнување Европската комисија предложи нови правила за стимулирање и олеснување на повторната употреба на водата во ЕУ за земјоделско наводнување. Новите правила ќе им помогнат на земјоделците најдобар можен начин да ја искористат отпадната вода, олеснувајќи го недостигот на вода, воедно да се заштити животната средина и потрошувачите, според соопштението за печатот од извршната власт на ЕУ. Поточно, комисијата предложи минимум барања за повторна употреба на третирани отпадни води од урбаните пречистителни станици за отпадни води, кои ги опфаќаат микробиолошките елементи, како што се нивоата на Eшерихијаколи бактерии, како и управувањето со ризикот и зголемената транспарентност, што би барало објавување на информации онлајн за вода практика за повторна употреба во земјите-членки. „Овој предлог ќе создаде само победници - нашите земјоделци ќе имаат пристап до одржливо снабдување со вода за наводнување, нашите потрошувачи ќе ги знаат производите што ги јадат се безбедни, а нашите бизниси ќе видат нови можности. Најголемиот добитник на сите нив ќе биде нашето опкружување, бидејќи предлогот придонесува за подобро управување со нашиот највреден ресурс - вода", рече европскиот комесар за животна средина, рибарство и поморски работи Кармену Вела. Повторната употреба на водата во ЕУ денес е далеку под нејзиниот потенцијал и покрај фактот што влијанието врз животната средина и енергијата потребни за екстракција и транспорт на слатководни е многу поголема, соопшти комисијата. Повеќе... Нов прирачник за Договори за гарантирање на енергетските карактеристики (Energy performance contracting-EPC) - зошто јавните власти сé уште се оддалечуваат од тоа ЕПЦ се залага за договори за енергетски перформанси, што е атрактивен модел на финансирање кој користи заштеди на трошоците од проектот за финансирање на градежните работи, понекогаш без однапред цена. Т.н. договори за енергетска ефикасност или кратко ЕПС можат да помогнат во

мобилизирање на приватни инвестиции и експертиза во енергетската ефикасност во зградите во јавниот сектор. Енергетските перформанси во зградите се дел од законодавниот пакет "Чиста енергија за сите Европејци" - клучен елемент за постигнување на еластична енергетска унија и напредна политика за климатски промени. Меѓутоа, одлуката на јавниот сектор за набавка на проекти за енергетска ефикасност како EPC, понекогаш е под влијание на очекувањата за нивниот статистички третман (т.е. влијание врз бројките на државниот долг и дефицитот). Несигурноста во тоа како да се процени статистичкиот третман на ЕПС може да создаде тешкотии и одложувања во различните фази на подготовка и имплементација на инвестициски проекти.

Корисни интернет адреси

www.energyweek.mk www.reach-energy.eu www.managenergy.net/kidscorner www.energy.eu www.worldbank.org www.motorchallenge.org/ www.ea.gov.mk www.display-campaign.org/ http://www.moepp.gov.mk/ www.europesustainableenergy.com

www.ase.org/ www.erc.org.mk www.republiczeb.org www.sustenergy.org/ www.rec.org www.economy.gov.mk www.reeep.org www.energie-cites.org/ www.rehau.com.mk www.ri.com.mk

Манифестации Е-МОБИЛНОСТ КОНФЕРЕНЦИЈА 2018 Од 17 до 18 октомври 2018 година Брисел, Белгија AEC2018 е најголемиот и највлијателниот пан-европски конгрес за е-мобилност. На AEC2018 ќе учествуваат најголемите фирми во Европа, бизниси, креатори на политики и академици. На настанот јавноста ќе има можност да ги сподели своите бизнис идеи со европските бизнис лидери и истражувачи, кои имаат големо влијание во рамки на својата област на делување. Пријавувањето за учество на настанот е до 1 октомври. Повеќе... РЕНЕКСПО БиХ (RENEXPO® BiH) Од 24 до 25 октомври 2018 година Сараево, Босна и Херцеговина РЕНЕКСПО БиХ е 5тиот по ред меѓународен настан за обновливи извори за енергија, енергетска ефикасност, заштита на животна средина и третман на вода RENEXPO® БиХ е меѓу нјзначајните платформи за собирање на инвеститори, носители на одлуки, претставници на министерствата и општинските власти, како и бизнис лидери во областа на обновливите извори на енергија, енергетската ефикасност, водата и животната средина. На настанот ќе се утврди потенцијалот на пазарот во регионот, инвестициските и проектни можности и програми, воедно настанот поврзува околу 2.000 посетители и 700 учесници на конференцијата секоја година, како локални така и меѓународни експерти од цела Европа. Повеќе... Вебинар: Од трансформација на обновливата електрична енергија до систем за трансформација на обновливата енергија: обновливите извори во системите за греење и ладење и во транспорт 21 јуни 2018 година Со почеток од 16:00 часот Повеќе...

Редакција: Центар за енергетска ефикасност на Македонија – МАЦЕФ Главен уредник: Јасминка Димитрова Капац; Соработници: К. Димитров, Д. Трпкоска, С. Паневски, Ж. Илиевски, М. Димитрова.