SINHALA - NHRAP

Page 1

udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%shdld¯ ie,eiau

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%shdld¯ ie,eiau 2011 - 2016

Y%S ,xld



mgqk ye¢kaùu

msgq wxl

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3 - 6

isú,a yd foaYmd,k whs;sjdislï.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7 - 29

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl whs;sjdislï....................................................................................................................................................................................................................................................................................

31 - 44

jOysxikh je<elaùu ^jOysxikh msgq±lSu&....................................................................................................................................................................................................................................................................................

45 - 55

ldka;d whs;sjdislï........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

57 - 65

lïlre whs;sjdislï......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

67 - 71

ú.uKsl Y%ñlhka...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

73 - 85

<ud whs;sjdislï...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

87 - 111

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

113 - 124

lñgq idud‚lhka

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 125 - 131

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

1



ye¢kaùu



ye¢kaùu cd;sl l%shdld¯ ie,eiaula f.dvke.Su i|yd jQ fuu jeo.;a m%h;akhg Y%S ,xld rch m<uqfjka wj;Sr®K jQfha hg;a úscs;jdofha iy b;du;a uE; ld,Sk ikakoaO wr®nqohl w;aoelSï iys; b;sydihla we;s Y%S ,xldfõ udkj ysñlï ;;a;ajh i,ld n,k f,i wm ck;dj úiska lrkq ,enQ b,aÆug m%;spdrhla f,isks' fojkqj" 1993 Tiaá%hdfõ úhdkdys mej;s udkj ysñlï ms<sn| cd;Hka;r iïfï,kfha° iïu; lrk ,o úhkd m%ldYkh iy l%shdld¯ jevigyfkys ksr®foaYj,g rcfha m%;spdrh f,ih' tu.ska b,a,d isákq ,enqfõ(

§udkj ysñlï wdrlaId ls¯u iy m%jr®Okh l< yels mshjr y∫kd .ksñka cd;sl l%shdld˙ ie,eiaula iïmdokh ls¯fï fhda.H nj iEu rdcHhla úiskau i,ld ne,sh hq;af;ah'''¶ ishÆu udkj ysñlï úYajkSh fn†h fkdyels" tlsfkl yd ne£ mj;sk yd tlsfkl yd iïnkaO nj;a" m%cd;ka;%jdoh" ixjr®Okh iy udkj ysñlï iy uQ,sl ksoyi i|yd jk .re;ajh tlsfkl yd ne£ mj;sk iy wfkHdak jYfhka kej; n,d;aul lrk nj;a úhkd m%ldYkh iy ls%hdld˙ jevigyk wjOdrKh lrhs' f;jkqj" 2008 uehs ui mej;s úYaj iduhsl iudf,dapk l%shdoduh w;r;=r" rfÜ udkj ysñlï ;;a;ajh jeä †hqKq ls˙u i|yd jk cd;sl l%shdld˙ ie,eiaula ixjr®Okh ls˙ug rch m%;s{d fok ,°' cd;sl l%shdld˙ ie,eiau" rch iy ck;dj úiska idOkSh fjkila we;s ls˙u i|yd .kq ,enQ ia:ßr l%shdjl m%;sM,h f,i ìysjQjls' l%shdld˙ ie,eiau ieliSfï° udkj ysñlï wdrlaId ls˙u iy m%jr®Okh ls˙u i|yd we;s l%shdudr®. úur®Ykhg ,lalr jeä †hqKq l< hq;= lafIa;% y∫kd.;a w;r udkj ysñlï wdrlaId ls˙u iy m%jr®Okh ls˙u jeä †hqKq ls¯u i|yd jQ wmf.a lemùu ;yjqre lrk ,†' tfiau udkj ysñlï wdrlaIdj iy m%jr®Okh i|yd jQ cd;sl ls%hdld˙ ie,eiau rch iy isú,a iudch hk fomdr®Yajh iïnkaO lr .ksñka udi .Kkdjla uqΩ,af,a mej;s idlÉPdj, iy iyfhda.S;djfha m%;sM,hls' udkj ysñlï wdrlaIdj iy m%jr®Okh u; b,lal jQ cd;sl l%shdld¯ ie,eiaula ixjr®Okh ls¯fï ° fuu iyNd.s;aj l%shdudr®.h wkq.ukh ls¯ug yelsùu ms<sn|j Y%s ,xld rch wdvïnr jk w;r ie,eiau ixjr®Okh ls¯u i|yd jQ l%shd udr®.h tys m%;sM,h flfrys jeo.;a njo" rch oeäfia úYajdi lrhs' fuu f,aLKh" wm wdKavql%u jHjia:dj uÛska úê úOdk i,iajd we;s uQ,sl whs;Ska iy ksoyi idlaId;a lr .ekSu i|yd úia;rd;aul m%;sm;a;shla iy jHjia:duh jevigykla imhkjd muKla fkdj" fuu ysñlï iy ksoyi mD:q, ls¯ug m%hka; orhs' úYaj idud‚l iudf,dapkfha° ,nd ≥ka m%;s{dfjka miqj" tu l%shdj,sh i|yd jQ flakaøSh ksfhda‚;dh;kh f,i tjlg mej;s wdmod l<ukdlrK iy udkj ysñlï wud;HdxYh yryd l%shdld¯ ie,eiau ixjr®Okh ls¯fï l%shdoduh rch wrUk ,°' tys m<uq mshjrla f,i m%{ma;s wdh;k ksr®foaY" úfYaI mámdá ksr®foaY iy l%shdoduh i|yd isú,a iudc woyia we;=Ωj úYaj idud‚l iudf,dapk ksr®foaY iy ks¯laIK iuÛska udkj ysñlï ;;a;ajh ms<sn| wod< wfkl=;a cd;sl jdr®;d iy m%ldYk ixjr®Okh ls¯u uÛska wud;HdxYh rfÜ mj;sk jvd;a n,.;= udkj ysñlï .egΩ y∫kd .ekSu i|yd ;;a;ajh ks˙laIKh ls¯fï jHdhduhl ksr; úh' udkj ysñlïj, we;' úYajkSh fkdfn†h yels iy tlsfklg ne£ mj;sk nj ms<s.ksñka" ;;a;aj ks¯laIK jHdhduh ;=<ska m%uqL;d lafIa;% wgla y∫kd.kakd ,°' tkï issú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï iy wdr®:ßl" iud„h iy ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn| fmd≥ lafIa;% folla iy jOysxid je<elaùu" wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï" lïlre whs;Ska wdrlaIdj" <ud whs;sjdislï" ldka;d whs;sjdislï iy ú.uKsl fiajl whs;sjdislï f,i úfYaIs; jQ lafIa;% yhla fõ' fuu b,lal fmd≥ ixúOdkuh fuj,ula f,i fhdod. ksñka ksl=;= m;%sld wgla ixjr®Okh lr tajd wod< ishÆ ksfhd‚;dh;k iy isú,a iudc ksfhdackh wh;a jQ WmfoaYk jdr 8 l ° idlÉPd lrk ,°' tu jdr®;dj 2009 fmnrjd˙ ui° isú,a iudc l;sldj;la i|yd fhduq lrk ,°' fuu l%shdodufhka miqj cd;sl l%shdld¯ ie,eiau flgqïm;a ls¯u i|yd flgqïm;a lñgq wgla ia:dmkh lrk ,°' iEu flgqïm;a lñgqjlau wod< rcfha wdh;k iy isú,a iudc ixúOdkj,ska ,nd .;a úfYaI{hska 8-10 w;r ixLHdjlska iukaú; jk ,°' tys rcfha iy isú,a iudc ksfhdackh lrñka iudk ksfhda‚; .Kkla ksfhdackh

ye¢kaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

5


lrk ,°' flgqïm;a lñgq wg ish lghq;= ksudlr flgqïm;a wg wdmod l<ukdlrK iy udkj ysñlï wud;HdxYhg b†˙m;a ls˙fuka miq" flgqïm;a lñgqj, iNdm;sjre iy wfkl=;a wod< úfYaI{hskaf.ka iukaú; cd;sl l%shdld¯ ie,iqï fufyhqï lñgqfõ uÛ fmkaùu hgf;a taldnoaO flgqïm;la iïmdokh ls¯u wud;HdxYh uÛska wrUk ,°' 2011 uehs ui b,lal lKavdhï iu. mej;s idlÉPdj,ska miq cd;sl l%shdld˙ ie,eiau ;j≥rg;a m%;sfYdaOkh lr tys lghq;= wjika lrk ,°'

cd;sl l%shdld¯ ie,eiafï jHqyh l%shdld¯ ie,eiau f;aud lafIa;% wgla ksfhdackh lrk fldgia wglska iukaú; fõ' ta iEu tllau b,lalh" lafIa;%fha wruqK" .egΩj" l%shdldrlï" m%Odk ldr®h idOl or®Yl" ld, rduqj iy m%Odk j.lsj hq;= ksfhda‚;dh;k wd†fhka iukaú; kHdihl iajrEmh .kS' fuu ie,eiau ld, ne£ï iys; neúka iy h:dr®:jd°j .;a l< mss<shï fiúh hq;= iEu .egΩjlau wdjrKh l< fkdyels neúka tys fmd≥ wruqK jQfha l%shdld¯;ajh i|yd ishÆ lafIa;% fkdj m%uqL;d lafIa;% wka;r®.; ls¯uhs' t;l=≥ jQj;a" ie,eiau lshùfuka meye†,s jk m˙oafokau" tla tla f;aud lafIa;%fha fndfyda wx. b;d mqΩ,a f,i wdjrKh lr ;sfí' lsishï ksYaÑ; lafIa;%hlg wod<j cd;sl m%;sm;a;shla fyda l%shdld¯ ie,iqï fï jk úg;a mj;sk úg tajd i,ld n,d iq≥iq tajd ia:dkhkag we;=<;a lr ;sfí' flfia fj;;a" fuu m%;sm;a;s iy kS;s fndfyduhla l%shdjg kexùug kshñ;j we;s fyhska" b,lal$.egΩ$l%shdldrlï f,i fuu m%;sm;a;sh l%shdjg kexùu i|yka ls¯ug w;sfr®lj" fuu m%;sm;a;s fyda fhda‚; kS;s uÛska wdjrKh lrkq ,nk úfYaIs; m%foaY udkj ysñlï l%shdld¯ ie,eiafuys wka;r®.; ls˙ug ;SrKh lrk ,°'

l%shd;aul ls¯u iy wëlaIKh ie,eiau l%shd;aul ls¯u iy wëlaIKh i|yd wud;H wkqlñgqjla ia:dms; lrkq ,efí' úúO lafIa;% ksfhdackh lrk fcHIaG rdcH ks,Od˙kaf.ka iukaú; wëlaIK lñgqjla thg wjYH iydh olajkq we;' wjYH úgl ° issú,a iudch iy fjk;a rdcH fyda wfkl=;a wdh;k iuÛ ixjdohla mj;ajdf.k hdu i|yd wëlaIK lñgqj i;=j hdka;%Khla mj;skq we;s w;r" tuÛska ìï uÜgfï ° ie,iqï l%shdjg kexùfï ° we;sjk .egΩ lñgqjg jdr®;d ls¯ug yelsjkq we;' fjí wvúhla ia:dms; ls¯u uÛska fukau wfkl=;a iud„h udOHh uÛska ikaksfõokh ls˙u i|yd ie,iqu l%shd;aul ls¯u ms<sn| wëlaIKh iy m%;sfmdaIKh iemhSu i|yd jvd mqΩ,a mqrjeis iyNd.s;ajhla i|yd myiqlï imhkq we;'

6

ye¢kaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï



isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï foaYmd,k yd isú,a whs;sjdislï wdrlaId ls˙u i|yd jk Y%s ,xldfõ lemùu" isú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï ms<sn| wka;r®cd;sl iïuq;sh flfrys m%fõYhg fndfyda fmr ld, iSudjla mqrd me;sreKq ud yeÛs b;sydihla ;sfí' 1947 wdKavql%u jHjia:dj uÛska iy wkqm%dma;sh ckrc jHjia:d uÛska rfÜ ck;djg" jHjia:d∞hl fukau úOdhl m%;sm;a;s hk fohdldrh uÛskau isú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï ,nd ° ;sfí' fuu m%;smdokj,g wu;rj udkj ysñlï ms<sn| Y%S ,xldfõ cd;Hka;r ne£ï foaYSh jHjia:d lsysmhlo udkj ysñlï ms<sn| úúO kS;s ¯;s hgf;a Y%S ,xldfõ cd;Hka;r ne£ï" cd;sl kS;s lreKq lsysmhl wka;r®.; lr ;sfí' isú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï m%jr®Okh lr iqrlaIs; l< by; hdka;%Khkag wu;rj" fuu whs;sjdislï n,d;aul ls¯u i|yd wêlrKh o ta yd iudkj u idr®:l ldr®hNdrhla bgqlrk ,°' uQ,sl whs;sjdislï ms<sn| m˙Éf√ohla wdKavql%u jHjia:dfõ wka;r®.; ls¯u uÛska iy 2007 wxl 56 ork isú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï ms<sn| m%{ma;s mk; mekùu uÛska ;j≥rg;a m%{ma;sfha we;=<;a lr we;s cd;Hka;r ne£ï i|yd jHjia:dms; ms<s.ekSula ,nd fok ,°' úia;Sr®K whs;sjdislï flgqïm;la wdKavql%u jHjia:djg we;=Ω ls˙u i|yd uyskao Ñka;kfha jQ fhdackdj n,d;aul ls¯u i|yd 2008 jifr® ° lñgqjla m;a ls¯u uÛska udkj ysñlï iy;sl ls¯u mQr®Kj idlaId;a lr .ekSu flfrys jQ Y%S ,xld rcfha lemùu ;j≥rg;a úoHdudk lrk ,°' bka wk;=rej whs;sjdislï ms<sn| flgqïm; iïmdokh lrkq ,enq w;r th kS;s.; ls¯fï wruqKska fï jk úg úúO mdr®Yajlrejka úiska ta ms<sn|j idlÉPd lrñka mj;S' cd;sl l%shdld¯ ie,eiafï wruqK ù we;af;a mj;akd hdka;%K iy kS;s moaO;s tajd l%shd;aul ls¯fï kQ;k m%jK;d ms<sm†kq msKsi;a iy tajdfha mQr®K úia;rfhys iM,;ajh idlaId;a lr .ekSu msKi s ;a tu hdka;%Kj,g jeä n,;, ,nd °u iy j;auka kS;s moaO;s ;j≥rg;a Yla;su;a ls¯u fõ'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

9


wxlh

1.

wjOdkh fhduq m%foaYh

udkj ysñlï ms<n s | wka;r®cd;sl ne£ï n,d;aul ls¯u i|yd jk ksrK ® dhl'

b,lalh

1.1

1.2

10

.egΩj

udkj ysñlï wdrlaId ls¯u m%jr®Okh ls¯u ms<n s | úIh m:fha° úOdhlfha hq;l = ï l%h s d;aul lrkakd jQ iy úOdhlfha rdcld¯ka yd ldr®hhka M,odhS wkaoñka l%h s d;aul ls¯u i|yd Wkka≥ lrjkakd jQ jHjia:dodhl moaO;shla

1.1 a

udkj ysñlï ms<n s | Y%S ,xldfõ cd;Hka;r ne|Sï ms<n s |j j.lSï orkakkaf.a iy whs;j s dislï b,a,d isákakka w;r by< oekqj;aNdjh'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

wud;H wkq lñgqj m;a lrhs iudf,dapkh iïmQrK ® lrkq ,nhs

ld, rduqj

úOdhl yd m˙md,k hdka;K % iy udkj ysñlï m%jr®Okh lr wdrlaId ls¯u i|yd jQ l%h s dldrlï ksrj ® pkh lr" i|yka lr" md,kh lr kshdukh ls¯u i|yd jk jHjia:dodhl moaO;shla jeä †hqKq ls˙fï wjYH;djh iy udkj ysñlï wdrlaId ls¯s u iy m%jr®Okh ls¯u i|yd l%h s dldrlï

udkj ysñlï ms<n s | wud;H wkqlñgqjla m;a lrkak'$ls¯u' whs;j s dislï ms<n s | mk;a flgqïm; ilia ls¯u i|yd m;al< lñgqfõ jdr®;dj leìkÜ weu;sjreka i|yd iudf,dapkh'

1.2 a

udkj ysñlï ms<n s |j j.lSï orkakka iy whs;j s dislï b,a,d isákakka w;fr® mj;sk m%udKj;a fkdjk oekqj;aNdjh

udkj ysñlï ms<n s | oekqu iy wjfndaOh by< kexùfï;a ta ms<n s | fhda.H wdl,am fjkila we;slrs fS ï;a wruqK we;sj rdcH ks,Od¯ka wdrlaIl n,ldhkag yd fmd,Sih s g úfYaI jevigyka iys;j fmd≥fõ rdcH fiajlhkag;a" fm!oa.,sl wxYfha fiajdodhl m%cdj, jD;a;h S iñ;s yd ;j;a tjeks úfYaI; s lKavdhï i|yd udkj ysñlï ms<n s | oekqj;a ls¯fï jevigykays wjYH;dj

mj;ajd we;s jevigyka os.gu is≥ ixLHdj úh hq;h = 's jevigykays l,dmSh wdjrKh b,lal.; ck ixLHdj b,lal.; ck;dj ms<n s | flá úia;rhla b,lal.; ixúOdk yd wdh;khka

1.2 b

m%;m s ;a;s iïmdolhka" mdr®,fs ïka;= uka;j %S reka" m<d;a iNd uka;j S% reka" m%dfoaYh S iNd uka;j S% reka yd rdcH ks,OdrSka w;r udkj ysñlï ms<n s | oekqu by< kexùfï wjYH;djh

udkj ysñlï ms<n s |j wdl,amuh fjkila we;s ls¯u b,lal lr.ksñka mdr®,fs ïka;= uka;j S% reka" m<d;a iNd uka;j S% reka" m%dfoaYh S iNd uka;j S% reka yd m<d;a md,k wdh;khkays idud‚lhka i|yd oekqj;a ls¯fï jevigyka yd mqyK q q jevigyka meje;aùu

^mj;ajk ,o& jevigyka os.gu is≥ ixLHdj úh hq;j = jevigykays l,dmSh we;' wdjrKh b,lal.; ck ixLHdj b,lal.; ck;dj ms<n s | flá úia;rhla b,lal.; wdh;k ixLHdj

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

úfYaI; s tallh msyg s j q kq úfYaI; s tall msyg s ù q u" wfkl=;a tajd w;r" ,nhs 1 leìkÜ wkq lñgqfõ ldr®Hhkag iyh °u i|yd iy 2 udkj ysñlï iïuq;s iïu; ls¯u udkj ysñlï iïuq;s ms<n s oj Pkao úuiSïj,° cd;Hka;r ixioj,oS .;hq;= ia:djrh ms<n s |j Wmfoia °u we;=Ω wfkl=;a lreKq

udi 1 udi 1

udi 6

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wud;H uKav, ldr®hd,h wêlrK wud;HdxYh

ckdêm;s f,alï ldr®hd,h" udkj ysñlï úIhh ndrfokq ,nk wud;HdxYh'

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

1.3

wdKavl q u % jHjia:dfõ 3 jk m˙Éf√oh iu. M,odhS f,i yd m˙mQrK ® f,i tlÛùu yd kS;s iïmdok l%h s dodufhys úksúoNdjh

.egΩj

1.3.a

fhda„; kS;h s wdKavl q u % jHjia:dfõ 3 jk m˙Éf√oh yd wod< wêlrK iudf,dapkh yd tlÛ jkafkao hkak i,ld ne,Su i|yd m%udKj;a ld,hla fkdue;sùu

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fcaHIaG rdcH ks,Od˙kag wod< mqyK q q wdlD;s lÜg,j,g udkj ysñlï ms<n s | jevigyka we;=,;a ls¯u

mqyK q q jevigykg we;=<;a ls¯u

+ udi ;=kla wod< wud;HdxYj, f,alïjre

udkj ysñlï iïnkaOfhka oekqj;a nj we;s ls¯u yd udkj ysñlï ms<n s | wdl,amuh fjkila we;s ls¯u b,lal lr .ksñka wjYH ia:dkj,° jevigyk jeä †hqKq ls¯u i|yd fmd,sia fomdr®;fïka;f= õ yd ;%ú s O yuqodfõ úIh ksrf® oaY iudf,dapkh ls¯u

úIh ksrf® oaYh iudf,dapkh l< hq;h =

+ udi ;=kla wdrlaIl wud;HdxYh

mqyK q q jevigykaj, iM,;ajh ksYp a h ls¯fï wruqKk s a mqyK q q jevigyka wLKavj wëlaIKh ls¯u jeä †hqKq ls¯u i|yd ksrf® oaY bos˙m;a ls¯u

wëlaIK hdka;K % h ia:dms; lrk ,° mqyK q q jevigykays iduhsl wëlaIKh yd jeä †hqKj q i|yd jQ ksrf® oaY is≥ l< hq;h = ksrf® oaY l%h s d;aul l< hq;h =

+ udi ;=kla wod< wud;HdxYj, f,alïjre is≥fjñka mej;sh hq;h =

mdr®,fs ïka;= fjí wvúhg ishÆu mdr®,fs ïka;= mk;a flgqïm;a wksjdr®hfhka we;=<;a ls¯u yd uyck woyia ,nd.ekSu i|yd hdka;K % hla ieliSu' mdr®,fs ïka;f= õ uyf,alïjrhd úiska is≥ lrkq ,eîu wjYH lrùu i|yd mdr®,fs ïka;= ia:djr ksfhda. ixfYdaOkh ls¯u

mdr®,fs ïka;= ia:djr ksfhda. ixfYdaOkh l< hq;h = fjí wvúj, m<jQ mk;a flgqïm;a ixLHdj uyck woyia ,nd .ekSu i|yd jQ hdka;K % h l%h s d;aul fõ wdKavl q u % jHjia:d ixfYdaOk flgqïm;

+ tla jirla

mk;a flgqïm;g tfrysj fY%I a G a dêlrKfha kvq mej¯ug ,nd oS we;s ld,h oSr> ® ls¯u ms<n s |j i,ld ne,Su'

úIh ksrf® oaYh ixfYdaOkh l< hq;h =

mdr®,fs ïka;j =

os.gu is≥fõ + tla jirla + tla jirla

ckdêm;s f,alï ldr®hd,h

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

11


3 y†is mk;a flgqïm;a yer mdol m%;m s ;a;fs hys,d fhdac; s kS;s flgqïm;a yd fhdac; s mk;a flgqïm;a ms<n s |j ck;dj oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu

l,dmSh jYfhka fjka lrk ,o m˙† mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj b,lal.; ck;d ixLHdj b,lal .; ck;dj ms<n s | flá úia;rhla

uq, mqrk wud;HdxYh

1.4

iyNd.s;j a m%cd;ka;j % doh ;yjqre ls¯u

1.4.a

cd;sl kS;s yd m%;m s ;a;s ksru ® dKh ls¯fï l%h s dodufha° isú,a iudc" mSvdjg m;aùfï wjodku iys; lKavdhï" yd wod< mdr®Yj a lrejka iu. idlÉPd ls¯u yd Tjqka tajdg iyNd.s ùu m%udKj;a fkdùu

s dms<fs j,la cd;sl kS;s yd m%;m s ;a;s ksru ® dKh ls¯fï° isú,a iïu; l%h we;s ls¯u iudc" wjodku iys; lKavdhï yd wod< mdr®Yj a lrejka iu. idlÉPd ls¯u i|yd rdcH ksfhdac; s dh;kj,g wjYH lrjk iïu; l%h s d ms<fs j,la we;s ls¯u

mk;a flgqïm; b†˙m;a ls¯u i|yd uq, msre wud;HdxYh

m%.;sh kej; i,ld ne,Su iudf,dapkh mokï j kS;s ixfYdaOkh lrkak kS;s ixfYdaOkh lrkq ,nhs

wod< fr®Åh wud;HdxYh

2

wdKavl q u % jHjia:duh whs;k S a

2.1

kS;fs ha wdêm;Hh

2.1.a

1977 jHjia:dj m%{dmkh lrk wjia:dfõ ° mej;s we;eï kS;j s , jHjia:dkQl, + Ndjh

wod< kS;s kej; i,ld n,kak

3

udkj ysñlï W,a,x>khùu i|yd m%;l s r®u iemhSfï j.ùu

3.1

hql; a h s bgq ls¯u i|yd jk j.ùu yd úksúoNdjh

3.1.a

uQ,l s whs;j s dislï lvùï b,aÆï rdcH ksfhdackh fj; m%fõYh ,nd .ekSug yels nj ^uQ,l s whs;j s dislï b,aÆïm;% i|yd rdcH ksfhdackhg m%fõYfha yelshdj mej;Su'&

kS;m s ;sjrhd úiska udr®f.damfoaY ksru ® dKh lrkq ,eîu

udr®f.damfoaY ksru ® dKh lr m%ios O a ls¯u

kS;m s ;s fomdr®;fïka;j =

3.2

mqo. a ,slj j.lsj hq;= njg wod< jk kS;s yd fr.=,dis jvd M,odhS wkaoñka lsh % d;aul ls¯u

3.2.a

rdcH wdh;k ;=< mqo. a , wmyrKhka ùfïoS fm!oa.,sl j.lSu ms<n s | m%udKj;a f,i miq úmrï is≥ fkdùu Wod( nkaOkd.dr" <ud ksjdi" jeäysá ksjdi

fjkia ldKavj, mqo. a ,hkaf.a /ljrKh kshdukh lrñka wod< kS;s iudf,dapkh iy mqo. a ,sl wd°k;dj we;s lrjk ,o wmyrK" fkdie,ls,, a " fjkia wkaoñka ie,lSu ms<n s o meñKs,s wëlaIKh

iudf,dapkh iïmQrK ® ls¯u iy ixfYdaOk n,d;aul ls¯u wëlaIK hdka;K % h ia:dms; flfr®

wod< fr®Åh wud;HdxYh

12

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

4

wjOdkh fhduq m%foaYh

whs;j s dislï W,a,x>kh ùu fjkqfjka m%; % l s r®u b,a,d isák mqo. a ,hkaf.a m%;l s r®u i|yd jQ whs;h s ;yjqre ls¯fï ksis n,h ,;a wêlrK" m˙md,k yd jHjia:dodhl n,dêld¯ka

b,lalh

4.1

Y%S ,xldfõ udkj ysñlï fldñIka iNdfõ M,odhS l%h s dld˙;ajh ;yjqre ls¯u i|yd tu fldñiu Yla;u s ;a ls¯u

.egÆj

4.1.a

udkj ysñlï fldñIka iNdfõ Od˙;dj$jmi˙h Yla;u s ;a ls¯u

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

Y%S ,xldfõ udkj ysñlï ICCPR mk; we;=`M cd;sl kS;h s hgf;a ms<n s | mk; ixfYdaOkh idOdrKSlrKh l< yels udkj ysñlï yd lrk ,° wdKavl q u % jHjia:dfõ ;=kj a k m˙Éf√ofhys i|yka uQ,l s whs;j s dislï hk fojr®.hu iïnkaOfhka lghq;= ls¯u i|yd udkj ysñlï fldñIka iNdj iún, .ekaùu msKi s udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh ls¯u jdr®Il s jdr®;djla iEu jirlu m%:u ldr®;f= õ° m< ls¯ug yd tu jdr®;dj udkj ysñlï fldñIka iNd fjí wvúfha m%or®Ykh ls¯ug fldñIka iNdjg wjYH lrjk m˙† udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh ls¯u' tys° my; ldrKd m%f,aLkh l< hq;h = 's

mk; ixfYdaOkh lrk ,° jdr®Il s jdr®;dj m< flfr® ^m%ldYhg m;a flfrk udih&

ld,rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

+ tla jirla Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

+ tla jirla Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj jdr®Il s mokñka os.gu is≥ úh hq;h =

^w& miq.h s jifr® Y%S ,xldfõ udkj ysñlï ms<n s | ;;a;j a h ^wd& tys j.lSï bgq lrk ,o whq˙ka f.k we;s mshjr ^we& mr®fhaIK u.ska ,nd .kAkd ,o fidhd.ekSï 4.1.b

l,dmSh ldr®hd, we;=Ωj Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj i|yd mqyK q q ldr®h uKav, m%udKj;a fkdùu

ldr®h uKav,h mqΩ, q a ls¯ï wjYH;djh ms<n s | we.ehSu is≥ ls¯u ldr®h we.ehSula is≥lr wjYH kï ldr®h uKav,h uKav,h mqΩ,A ls¯u mqΩ,A ls¯u Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ ldr®h uKav,fha wOHdmkh iy mqyK q j q by< kxjd wmrdO ms<n s | úur®Yk meje;aùu ms<n s |j úur®Yk ks,Od¯ka i;= oekqu we.ehSug ,la ls¯u

mqyK q q jevigykaa meje;aùu

+ udi 6 la

uqo,a iy l%u iïmdok wud;HdxYh

†.gu is≥ l< hq;h =

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

13


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj iy tys ia:rs ldr®hd, iemhSu m%dfoaYh S ldr®hd, ia:dms; lsru S i|yd ia:rs ldr®hd, imhkak

4.1.c

14

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ n,h l%h s d;aul ls¯fï yd iM,;ajfha ysÛlu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wjq 1

kS;m s ;s fomdra;fïka;j =

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ kS;s úur®Yk wxYhkays kS;m s ;s fomdr®;fïka;f= õ ks,Od¯ka fiajh ls¯u i|yd Tjqkg a wkqhl q ; a ls¯ï ,nd°u

kS;m s ;s fomdr®;fïka;f= õ isg wkqhl q ; a lrk ,o ks,Od¯ka ixLHdj

os.gu is≥ úh hq;h =

uQ,l s whs;j s dislï W,a,x>kh ls¯u ;=<k s a u;=jk jeros i|yd j.lsj hq;= mqo. a ,hkag tfrysj wmrdO kS;s lD;Hhka mej¯u yd i,ld ne,Su hk wruqKk s a udkj ysñlï fldñIka iNdj úiska b†rsm;a lrkq ,nk úur®Yk igyka kS;m s ;sjrhd úiska i,ld ne,Su n,.ekaùu i|yd wmrdO kvq úêúOdk ix.%y mk; ixfYdaOkh ls¯u

wmrdO kvq úêúOdk ix.%y mk; ixfYdaOkh ls¯u

+ tla jirla wêlrK wud;HdxYh

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ igyka we;sj mjrd we;s kvq ixLHdj

os.gu is≥ úh hq;h = jdr®Il s j .Kkh flfr®

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

ms<. s ; yels idOdrK fya;j = la fkdue;sj fldñIka iNdfõ ksrf® oaYhla l%h s d;aul fkdlrk ,o úfgl mSvdjg m;ajk mdr®Yj a h fjkqfjka m<d;ano uydêlrKh yuqfõ uQ,l s whs;j s dislï ms<n s | fm;aiula f.dkq lr kvqjla mj;ajdf.k hdu i|yd udkj ysñlï fldñIka iNdj n,.ekaùu fjkqfjka Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh ls¯u

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh ls¯u

+ tla jirla

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj úiska m<d;ano uydêlrKhkays mjrd we;s kvq ixLHdj

Y%S ,xld udkj os.gu is≥ ysñlï fldñIka úh hq;h = iNdj jdr®Il s mokula u; .Kkh flfr®

fN!ñl wêlrK n,h ;sìh° meñKs,, a ,ndf.k we;s iqmrq e≥ n,Od˙ka ms<. s ; yels idOdrK fya;j = la fkdue;sj wmlaImd;S" wm%udo yd mqrK ® úur®Ykhla is≥ ls¯fuka

wmrdO kvq úêúOdk ix.%yh ixfYdaOkh lrk ,°

+ tla jirla

wêlrK wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

4.1.d

jvd jeo.;A lreK flfr® jeä wjOdkh fhduq lsru S wjysr lrñka idfmalI a j wvq jeo.;a lreKq flfrys fldñifï ld,h yd iïm;a wiudkqmd;sl f,i jeh ls¯u

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

je<lS isák nj ufyai; a d% ;ajrfhl= b†˙fha Tmamq l< yels kï udkj ysñlï nrm;, f,i W,a,x>kh ù we;s wjia:dj,° ^jOysxid" ndysr wêlrK >d;k w;=reoyka ls¯ï" w;a;fkdau;sl r|jd ;nd.ekSï& úur®Ykd;aul wêlrK n,h l%h s d;aul ls¯u i|yd ufyai; a d% ;ajre n,.ekaùu msKi s wmrdO kvq úêúOdk ix.%y mk; ixfYdaOkh ls¯u

ufyai; a d% ;ajre úur®Ykd;aul wêlrK n,h l%h s d;aul lrk kvq ixLHdj

f;dard.;a is≥ùï wfkl=;a fhda.H hdka;K % fj; ud'ys'fldñiu úiska meïKs<s iïmQrK ® ls¯u fhduql¯s u i|yd .kakd ld,h ] wvqùu

ld, rduqj

kS;m s ;s os.gu = is≥úh hq;h = fomdr®;fñka;j jdr®Il s mokula u; .Kkh ls¯u is≥fõ'

jdr®Il s j ukskq ,nhs

wfkl=;a hdka;K % fj; fhduq l< meñKs<s ixLHdj

os.gu is≥úh hq;h =

4.1.e

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj iy isú,a iudch w;r wka;r® l%h s d m%udKj;a fkdùu'

isú,a iudch iu. iyfhda.; s d hdka;K % hla ia:dms; lsru S '

hdka;K % hla ia:dms; lrhs'

+ udi 3 la

4.1.f

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj iy rcfha wdh;k w;r iy wfkl=;a fldñIka iNd w;r iïnkaëlrKh m%udKj;a fkdùu'

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj iy rcfha wdh;k w;r iy wfkl=;a fldñIka iNd w;r iïnkaëlrKh ia:dms; lrkak'

iïnkaëlrK hdka;K % h ia:dms; lrhs'

+ udi 3 la

udr®f.damfoaY jr®Okh Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj iy lrhs' wfkl=;a wod< mqre≥ orkakka iu. idlÉPd lr Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj u.ska ksl; = a lrk ksfhda. i|yd läkï m%;p s dr iy;sl ls¯ug hym;a mrsphka ms<n s | udr®f.damfoaY jr®Okh lrkak

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

+ udi 3 la

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

15


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

hym;a m˙phka lsh % d;aul ls¯u ms<n s |j iajdëk iudf,dapkhla mj;ajkak

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

iudf,dapkh iïmQrK ® lrhs

fhduql¯s ï hdka;K % h Wiiaùï msrk s eóug fmr Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ ksrf® oaY i,ld n,k ia:dms; lrhs nj iy;sl lsru S i|yd rdcH fiajd fldñiu iy Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj w;r fhduql¯s ï hdka;K % hla ia:dms; lrkak;' 4.1.g

5

16

y†is kS;s fr.=,dis

5.1

5.1.a y†is wjia:d ;;a;j a hkay°s cd;Hka;r kS;k S a hgf;a jQ j.lSïj,ska neyer ù isàu' wjia:djg wod< iajNdjh u.ska wksjdr®hfhka wjYH lrjkakd jQ foaj,a yd l=,h" jr®Kh" ia;S% mqreI iudcNdjh" NdIdj" wd.u fyda iudc ;;a;j a h hkd†fhys mokñka fjkia

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

m%dfoaYh S WmfoaYk lñgqq ia:dms; lrhs

meñKs, s s iïnkaOfhka l%h s dudr®. .ekSu i|yd Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ m%dfoaYh S ldr®hd,j, iajdëk;ajh iy iún,.ekaùu by< kexùfï wjYH;dj

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ wêldrsh hgf;a /|jqï l|jqrej,g yosis ixpdr is≥ls¯u we;=Ωj Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdfõ m%dfoaYh S ldr®hd,j,g iydhùu i|yd isú,a iudc idudcslhkaf.ka ie≥ï,;a m%dfoaYh S WmfoaYk lñgq ia:dms; lrkak

Y%S ,xldj j.lSug ne£ we;s cd;Hka;r jYfhka ms<. s ekqKq udkj ysñlï ms<n s | pr®hd úê yd m%ñ;Ska iu. uyck wdrlaIl wd{dmkf;a yd ;%i; a jdoh je<elaùfï mkf;a iuyr úêúOdk iudf,dapkh ls¯fï wjYH;dj

iudf,dapkh lrhs cd;Hka;r jYfhka ms,. s ekqKq udkj ysñlï pr®hd úê iu. wkkql, + úh yels ;;a;j a hka kS;s yd fr.=,dis y∫kd.ekSu i|yd uyck wdrlaIl wd{d ixfYdaOkh lrhs mk; yd ;%i; a jdoh je<elaùfï mk; iudf,dapkh ls¯u yd fulS fr.=,dis ms<n s | wLKav b,a,u S i|yd jk wjYH;djh we.ehSu kS;s yd fr.=,dis ta wkqj ixfYdaOkh ls¯u

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jdr®Il s mokñka os.gu l%h s d;aulhs + udi 3 la

+ 1 wjqq

+ udi yhla wêlrK wud;HdxYh + tla jirla


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

6

ySklrk ,o pr®hdúê

6.1

yosis wjia:d ;;ajhka hgf;a ICCPR fhka u;=jk j.lSïj,ska neyer ùfï° cd;Hka;r j.ùu

6.1.a

ICCPR ys 4.3 j.ka;h s iu. úfoaY lghq;= ms<n s `o wud;HdxYh wkql, + ùug wfmdfydi;a ùu

uyck wdrlaIl wd{dmk; hgf;a jQ fr.=,dis uyck wdrlaIl wd{d mekùu yd ixfYdaOkh ls¯u ms<n s |j j.ka;s mk; ixfYdaOkh ls¯u wxl 4.3 hgf;a wjYH lrjk m˙† tlai;a cd;Skfa .a udkj ysñlï ms<n s | lñgqj fj; úfoaY lghq;= ms<n s | wud;HdxYh úêu;a ikakfs õokhla u.ska bos˙m;a ls¯ug yelshdj we;s lrkq msKi s ta iïnkaOfhka úfoaY lghq;= ms<n s | wud;HdxYfha f,alï fj; wm%udoj ikakfs õokh ls¯u i|yd ckdêm;s f,alïg ne£ula we;s ls¯u msKi s uyck wdrlaIl wd{dmk; ixfYdaOkh ls¯u

7

„j;aùu i|yd jQ whs;h s

7.1

„j;a ùu i|yd jQ whs;h s ;yjqre ls¯u yd wdrlaId ls¯u

7.1.a

w;awvx.=fõ isák iellrejkaf.a wdrlaIdj

my; ldrKd i|yd wmrdO kvq úêúOdk ix.%yfha 30 jk m˙Éf√oh ixfYdaOkh ls¯u 1. fmd,sih s úiska fyda wdrlaIl yuqod úiska is≥ lrk ,o njg fpdaokd flfrk ishÆu urK ms<n s |j y†is urK m¯laIK meje;aùu i|yd ufyai; a d% ;ajrekag úêúOdk ie,eiaùu 2. wjYH lrk wmrdO yd wêlrK úur®Yk meje;aùu i|yd kshu ls¯u yd wëlaIKh ls¯u 3. urKh i|yd jQ meye†,s fya;j = ^fmd≥fõ ye¢kafjk m˙† ;Sk≥a j& m%ldYhg m;alrkq ,eîfuka miqj jqjo urKh ms<n s | úur®Yk lghq;= wLKavj is≥ls¯u

30 jk m˙Éf√oh ixfYdaOkh ls¯u fmd,Sih s fyda wdrlaIl yuqod úiska is≥ lrk ,o njg fpdaokd flfrk urK iïnkaOfhka ufyai; a d% ;ajreka úiska mj;ajk ,o y†is urK m¯laIK kvq ixLHdj wjYH lrk wmrdO yd wêlrK úur®Yk meje;aúh hq;= njg ufyai; a d% ;ajre kshu lrk yd wëlaIKh lrk kvq ixLHdj kvq ;Sk≥a j m%ldYhg m;a lrkq ,eîfuka wk;=rej mjd úur®Yk lghq;= is≥fjñka mj;sk kvq ixLHdj

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

+ tla jirla

wdrlaIl wud;HdxYh

+ tla jirla

wêlrK wud;HdxYh

†.gu is≥ úh hq;h = jdr®Il s j .Kkh flfr®'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

17


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu is≥úh hq;j = we;' jdr®Il s j .Kkh flfr®

wêlrK fiajd fldñIka iNdj

fmd,sia ksfhda. yd yuqod wod< urK m¯laIKh mj;ajk ,o kshu ixfYdaOkh lrk ufyai; a d% ;ajrhd úiska yd kS;m s ;sjrhd úiska §idOdr”hlrKh l< yels ukqIH >d;khla¶ ,° njg jr®.l S rKh l< yels urKhka iïnkaOfhka yer hg;a ks,Od¯kaf.a yd fiajl uvq,, a Ndrfha isák mqo. a ,hkaf.a urK iïnkaOfhka fmd,sia ia:dkdêm;sjrekag yd taldld¯ yuqod wdh;ksl lKavdhug tfrysj oeä úkhdkql, + mshjrlg u.mdok oeä m%;k s y S ; s j.lSula ,nd °u i|yd fmd,sia ksfhda. yd yuqod kshu ixfYdaOkh ls¯u

+ tla jirla

wdrlaIl wud;HdxYh

by; fhduq lrk ,o urK jr®.j,g wod< wêlrK úur®Yk $ m¯laIK mQrj ® f,i yd wmlaImd;S f,i meje;aùu iïnkaOfhka ufyai; a d% ;ajreka i|yd mqyK q q jevigyka meje;aùu

18

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj b,lal.; wêlrK ks,Od¯ka ixLHdj m%dfoaYh S jYfhka fnod y˙k ,o jevigyka

úksirq ejka mqyK q q ls¯fï wdh;kh

7.1.b

jOysxid" kS;h s g mgyeks ñkSuereï" w;=reoka ls¯ï yd ks;Hdkql, + fkdjk whq˙ka mqo. a ,hka r|jd ;eîï jeks nrm;, f,i udkj ysñlï W,a,x>kh ls¯fï isoë a ka iuÛ fmd,sia yd wdrlaIl yuqodjg ne£ we;s iuyr ks,Od¯kaf.a ks, ia:dkhka $ j.lSu yd iïnkaO jk njg fmkS hdu

mr®fhaIK mj;ajkq njhs tjka iïnkaO;d mj;skfa kao hkak y∫kd .ekSfï wruqKk s a ia:dk m¯laId" ie,iqï ls¯ï s r®u mshjr .kakd hkd° fuj,ï Ndú;d lrñka ld,Sk yd wLKav m%;l ,° mr®fhaIK yd úYaf,aIK meje;aùu. tfiau tjka iïnkaO;d mj;S kï kshñ; je<elaùfï" m%;l s r®u fh°fï úur®Ykd;aul yd$fyda úur®Yk l%h s dudr®. .ekSu

udkj ysñlï jdr®Il s mokula u; fldñIka iNdj .Kkh flfr®

7.1.c

is≥jQfha hehs mejfik w;=reoka ùï

lsi s h s ï mqo. a ,fhl= w;a wvx.=jg .kakd ,o nj wmrdO kvq úêúOdk w;a wvx.=jg .kakd ,o mqo. a ,hdf.a kHIaál ix.%yh" y†is kS;s fr.=,dis" yd ;%i; a jdoh mjqf,a jeäysá idud„lfhl=g fyda kHIaál mjqf,a idudcslfhla fkdue;s úfgl Tyqf.a $

+ tla jirla wêlrK wud;HdxYh

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

wehf.a fiajdodhlhdg fyda w;a wvx.=jg .kakd ,o mqo. a ,hdg jeo.;a iïnkaO;djla we;s fjk;a ´kEu mqo. a ,fhl=g Tyqf.a w;awvx.=jg .ekSu oekqï°u wjYH lrùu i|yd wmrdO kvq úêúOdk ix.%yh" y†is kS;s fr.=,dis yd ;%i; a j % doh je<elaùfï mk; ixfYdaOkh ls¯u' tjka iellrefjl=g tfrysj wmrdO kS;s lD;H l%h s dudr®. .ekSfï° w;awvx.=jg .kakd ,o njg ms<. s kakd ,o f,aLkfha msgm; wod< ufyai; a d% ;a wêlrK kvqf.dkqjg we;=<;a l< hq;h = '

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

je<elaùfï mk; ixfYdaOkh lrk ,°' ishΩ w;awvx.=jg .ekSï j, m%;Y s ;hla jYfhka ksl; = a lr we;s ,≥m;a .Kk

os.gu is≥úh hq;h = jdr®Il s j .Kkh lrhs

f.dkq lrk ,o wmrdO kS;s lD;Hhkays m%;Y s ;hla f,i ufyai; a d% ;a wêlrKfha f.dkq lr we;s ,≥m;a ixLHdj

w;=reoka ls¯ï is≥ ls¯u iïnkaOfhka ia:djr oKav kS;s ix.%yh a kh lrk ,° wmrdO jrola ksru ® dKh ls¯u i|yd oKav kS;s ixfYdaO ix.%yh ixfYdaOkh ls¯u w;=reoka is≥ls¯fï wmrdOh iïnkaOfhka f.dkq lr we;s kvq ixLHdj w;=reoka is≥ls¯fï wmrdOh iïnkaOfhka kvq mej¯ug ,la lrk ,o mqo. a , ixLHdj mqo. a ,hska ksre;aidyl f,i w;=reokaùu" meyer f.k hdu fyda hg;a ks,Od¯ka úiska kS;h s g mgyeksj r|jd ;nd .ekSu iïnkaOfhka fmd,sia ia:dkdêm;sjrekag yd taldld¯ yuqod wdh;ksl lKavdhïj,g

fmd,sia ksfhda. yd yuqod kshu ixfYdaOkh lrhs

+ udi yhla wdrlaIl wud;HdxYh

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

19


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

7.1.d

8

20

w;awvx.=jg .ekSu yd r|jd ;nd .ekSu

8.1

ishÆ fokdgu ksoyi 8.1.a yd wdrlaIdj i|yd whs;h s la we;s nj ;yjqre ls¯u" lsi≥s mqo. a ,fhla w;a;fkdau;sl f,i w;awvx.=jg .ekSug fyda r|jd ;eîug hg;a fkdjk nj ;yjqre ls¯u" kS;fs hka we;s lrk ,o fya;= yd l%h s d ms<fs j;a yer fjk;a fya;= i|yd lsifs jl=f.a ksoyi W≥rd fkd.efkk nj ;yjqre ls¯u

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

tfrysj oeä úkhdkql, + mshjrlg u.mdok oeä m%;k s y S ; s j.lSula ,nd°u i|yd fmd,sia ksfhda. yd yuqod kshu ixfYdaOkh ls¯u

hg;a ks,Od¯ka úiska is≥ lrk ,o jer† iïnkaOfhka fcHIaG ks,Od¯kag fpdaokd lrk ,o kvq ixLHdj ^m%;k s y S ; s j.lSu&

os.gu is≥ úh hq;h = s jdr®Il s mokula u; .Kkh flfr®

idlaIl s rejka yd úka†;hkaf.a wdrlaIdj ms<n s | M,odhS fhdackd l%uhla fkdue;s ùu

fY%I a G a dêlrKh" wka;r® wud;HdxY lñgqj yd wêlrK yd kS;s m%;i s xialrK lghq;= ms<n s | WmfoaYl ldrl iNdj hkd†h úiska fhdackd lrk ,o ixfYdaOk jHjia:d.; fldg idlaIl s rejka yd úka†;hka i|yd jQ wdOdr yd wdrlaIdj ms<n s | mk;a flgqïm; kS;h s la njg m;al¯s u läkï ls¯u

idlaIl s rejka iy + udi 6 la úka†;hka i|yd jQ wdOdr yd wdrlaIdj ms<n s | kS;h s mekùu

wêlrK wud;HdxYh

w;a wvx.=jg .kq ,nk ishÆu mqo. a ,hska meh 24 la we;=<; ufyai; a d% ;ajrfhl= fj; b†˙m;a l< hq;h = hkak wjYH lrjk ¯;Ska oeäj ms<m s e°u ;yjqre ls¯u i|yd jQ wjYH;djh

my; i|yka m˙md,k l%h s d ms<fs j;a jeä oshK q q ls¯u i|yd mj;sk ˙;Ska ixfYdaOkh ls¯u( 1) ixpdrhka is≥ls¯u i|yd ufyai; a d% ;ajre yd kS;s l%h s d;aul lrk wfkl=;a ksfhda‚;dh;k iún, .ekaùu 2) ishÆ w;awvx.=jg .ekSï 28(1) hg;g we;=<;a ls¯u i|yd HRC g n,h ,nd°u fjkqfjka udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh ls¯u' tfiau w;awvx.=jg .ekSï ms<n s |j m%foaYfha rcfha kS;{ s jrhdg oekqï °u wjYH lrùu

¯;Ska ixfYdaOkh lrkq ,nhs

+ udi 6 la

wêlrK wud;HdxYh

udkj ysñlï fldñIka iNd mk; ixfYdaOkh lrkq ,nhs

+ udi 6 la

tf,i r|jd ;nd we;s ia:dkj, lsih s ï kS;s úfrdaë l%h s dldrlula is≥jkafka kï ta ms<n s |j meñKs,s fldg kshñ; m˙† m%f,aLkh ls¯u ;yjqre ls¯u i|yd tlS m¯laIK mj;ajkq ,nk ufyai; a d% ;ajre wkq.ukh ls¯u fjkqfjka

pl%f,aLh ksl; = a lrkq ,nhs f,d.a igyka ldr®;= moku u; b†˙m;a lrkq ,nhs

+ udi 6 la

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

l%h s dldrlu

ldr®;= mokula u; is≥fjñka mj;S

wêlrK fiajd fldñIka iNdj


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

8.1b

8.1.c

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

pl%f,aLhl wdldrfhka pr®hdúê ilia fldg n,d;aul ls¯u

oekqï fkdfok ,o ixpdr †.gu is≥ is≥l< ufyai; a d% ;ajreka l< hq;j = úiska kS;m s ;sjrhd fj; we; yd Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj fj; b†˙m;a lr we;s jdr®;d ixLHdj

w;awvx.=jg m;ajj Q ka i|yd kS;{ s jrfhl= ,nd .ekSug we;s whs;h s w;awvx.=jg m;a jQ jydu fkdue;s ùu'

w;awvx.=jg .kq ,nk ishÆu mqo. a ,hskg a Tjqkfa .a f;a¯u wkqj kS;{ s jrfhl= iu. idlÉPd fldg Wmfoia ,nd.ekSu i|yd we;s whs;h s Tjqkg a ,nd°u i|yd ^Tyqf.a fyda wehf.a iïm;a Ndú;d lrñka& ke;fyd;a tjka kS; s { s jrfhl= m;a lr .ekSug Tyqg$wehg wmyiq nj i|yka lrkafka kï" cd;sl jYfhka l%h s d;aul rdcld˙ kS;{ s fhdackd l%uh" hgf;a iajdëk kS;{ s jrfhl=f.a fiajh" Tyq $ weh ufyai; a d% ;ajrfhl= yuqjg b†˙m;a ls¯ug m%:u ,nd .ekSu i|yd jQ whs;h s Tyqg $ wehg ,nd °u i|yd wmrdO kvq úêúOdk ix.%yh ixfYdaOkh ls¯u' fuu ysñlu" iellrejkaf.ka lg W;a;r igyka lr .ekSfuka wk;=rej ,nd †h yelsh hkak meye†,s;djh i|yd fuys igyka lrhs'

wmrdO kvq úêúOdk ix.%yh ixfYdaOkh ls¯u ish leue;a; m˙† kS;{ s jrfhl= m;a lr .ekSu ioyd yelshdj we;s iellrejkaf.a ixLHdj yd m%;Y s ;h rdcld˙ kS;{ s fhdackd l%uh yryd kS;{ s jrfhl= fj; m%fõY úh yels iellrejkaf.a ixLHdj yd m%;Y s ;h

+ udi 6 la

w;awvx.=jg .ekSfï°;a r|jd ;eîfuka yd bka miqj;a m%udKj;a wdrlaIl úêúOdk fkdue;sùu

w;awvx.=jg .ekSfï°;a r|jd ;eîfï°;a yd bkamiqj;a wjYH wdrlaIdj iemhSu i|yd udr®f.damfoaY ksl; = a ls¯u

udr®f.damfoaY ksl; = a lrhs

+ udi 3 la

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj

oekg mj;sk ishÆu fmd,sia ksfhda. yd pl%f,aL iudf,dapkh ls¯u

fmd,sia ksfhda. yd pl%f,aL iudf,dapkh lrhs

+ udi 6 la

fmd,sia fomdr®;fïka;j =

wêlrK wud;HdxYh

†.gu is≥ l< hq;j = we; jdr®Il s j .Kkh flfr®'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

21


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

iudf,dapkh mokï lr.ksñka fmd,sia ksfhda. fmd,sia ksfhda. yd + tla pl%f,aL ixfYdaOkh yd pl%f,aL ixfYdaOkh ls¯u jirla lrhs ixfYdaOkh lrk ,o ksfhda. yd pl%f,aL .eiÜ lrhs ixfYdaOkh lrk ,o ksfhda. yd pl%f,aL www.police.lk fjí wvúfha m< lrhs

9

r|jd ;eîfï ;;a;j a hka

9.1

9.1.a /|úhkag udkj ys;jd°j i,lk nj;a Tjqkfa .a udkj wNsudkhg .re flfrk nj;a ;yjqre ls¯u

9.1.b

22

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

pQ†; mqo. a ,hka fyda jrolrejka fjka fkdfldg /|jqï Ndrfha tlg ;nd .ekSu

r|jd ;eîfuys m%udKj;a m%ñ;shla fkdue;s ùu fya;f= jka ;onoh jeä

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

by; i|yka fr.=,dis iïnkaOfhka wêlrK ks,Od¯ka" kS;{ s jreka yd udkj ysñlï fldñIka iNdfõ ks,Od¯ka hk wh i|yd oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu

mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj b,lal.; ck ixLHdj b,lal.; mqo. a ,hska ms<n s | flá ú.%yhla

†.gu is≥ úh hq;h =

wêlrK fiajd fldñIka iNdj kS;m s ;s fomdr®;fïka;j = Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka iNdj Y%S ,xld kS;{ s ix.uh

pQ†;hka yd jrolrejka /|jqï Ndrfha fjka fjkaj ;nd we;s nj ;yjqre ls¯u i|yd nkaOkd.dr fr.=,dis ixfYdaOkh ls¯u

nkaOkd.dr fr.=,dis ixfYdaOkh lrhs

+ udi yhla

wêlrK wud;HdxYh

pQ†;hka yd jrolrejka tlg ;nd we;s wjia:d

†.gu is≥ úh hq;h = jdr®Il s j .Kkh flfr®'

nkaOkd.dr fomdr®;fïka;j =

nkaOkd.drfha myiqlï jeä oshK q q ls¯u i|yd iudf,dapkhla mj;ajk ,° wjYH fjkialï ;yjqre ls¯u msKi s iudf,dapkhla meje;aùu

+ udi yhla nkaOkd.r fomdr®;fïka;j =


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egÆj

9.1.c

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

whjeh m%;m s dok fjka lrhs

ld,rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

+ tla jirla uqo,a yd l%u iïmdok wud;HdxYh

jk w;r /|úhkaf.a whs;j s dislï W,a,x>kh ùu

iudf,dapkh mokï lr.ksñka wjYH whjeh m%;m s dok fjka ls¯u

/|jqï Ndrfha° m%;i s xialrKh yd mqkre;a:dmkh ms<n s | wjOdkh wvqùu

fhdackd l%u ksru ® dKh m%;i s xialrKh yd mqkre;a:dmkh i|yd .e,fmk fhdackd l%u l%h s d;aul ls¯u úêu;aj lrhs fhdackd l%uhg iïnkaO ilia ls¯u yd wëlaIKh ls¯u' /|jqïlrejka ixLHdj fhdackd l%uj,g iïnkaO /|jqïlrejka ms<n s | flá úia;rhla

+ udi 6 la

wêlrK wud;HdxYh

is≥s fjñka mj;S

10

fm!oa.,sl;ajh i|yd jQ whs;h s

10.1

fm!oa.,sl;ajh i|yd jQ whs;h s ;yjqre ls¯u

10.1.a

fm!oa.,sl;ajh i|yd jQ whs;h s fkdue;s ùu

s j s dislï ms<n s | mk;a whs;j s dislï ms<n s | flgqïm;a lrk ,o mk;a whs; flgqïm; ms<. s ekSu flgqïm;g fm!oa.,sl;ajh i|yd jQ whs;h s we;=<;a lr ;sfí'

+ tla jirla

wêlrK wud;HdxYh

11

wd.ñl ksoyi

11.1

wd.ñl tluq;n = j m%jr®Okh ls¯u yd f;a¯ï ksoyi

11.1.a

mdi,aj, wd.ñl wOHdmkh ms<n s | iSud

wd.ñl ksoyi ms<n s | wjfndaOh ;yjqre ls¯u fr.=,dis ixfYdaOkh lrhs' pl%f,aL ksl; = a i|yd m˙md,kuh mshjr .ekSu lrhs'

+ udi 3 la

wOHdmk wud;HdxYh

12

NdId whs;h s

12.1

ixialD;sl yd NdId whs;k S a ;yjqre ls¯u yd wdrlaId ls¯u by< kexùfï wjYH;djh

12.1.a

NdId whs; s k S a wdrlaId ls¯u by< kexùfï wjYH;djh

NdId whs;k S a M,odhSj l%h s d;aul ls¯u'

+ tla jirla

cd;sl NdId iy iudc taldnoaO;d wud;HdxYh

13

f;dr;=re ,eîu i|yd jQ whs;h s

13.1

f;dr;=re ,eîu i|yd jQ whs;h s ;yjqre ls¯u

13.1.a

f;dr;=re fj; m%fõYh i|yd yelshdj ,ndfok mrdñ;Ska by< kexùfï wjYH;djh

f;dr;=re ,eîu i|yd jQ whs;h s iy;sl lsru S g kS;s iïu; lrhs kS;s iïu; ls¯u'

+ tla jirla

wêlrK wud;HdxYh

M,odhSj l%h s d;aul ls¯u'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

23


wxlh

14

wjOdkh fhduq m%foaYh

m%ldYk ksoyi

b,lalh

14.1

m%ldYk ksoyi ;yjqre ls¯u

.egΩj

14.1a

uyck;djg f;dr;=re ,eîu myiq ls¯u i|yd ks, ryia mk;" pl%f,aL" wdh;k ix.%yh iudf,dapkh ls¯u

l%h s dldrlu

ks, ryia mk;" wdh;k ix.%yh yd m˙md,k pl%f,aL iudf,dapkh ls¯u iudf,dapkh mokï lr.ksñka ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u ksrs f® oaY l%h s d;aul ls¯u

14.1b

15

Pkaoh °fï yd rcfha lghq;j = ,g iïnkaO ùfï whs;h s

15.1

15.1.a Pkaoh °u i|yd;a rcfha lghq;j = ,g iïnkaO ùu i|yd;a we;s whs;h s ;yjqre ls¯u yd wdrlaId ls¯u 15.1.b

24

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

ks, ryia mk;" wdh;k + udi yhla wêlrK wud;HdxYh ix.%yh yd m˙md,k pl%f,aL iudf,dapkh lrhs' + udi yhla ksrs f® oaY b†˙m;a lrhs' ksrf® oaY l%h s d;aul lrhs'

+ tla jirla

wjYH;djh yd wka;r®cd, Ndú;h yd wdY%; s l%h s dldrlï ms<n s | fr.=,dis md,kh ls¯fï kS;s wjYH nj fmkS hkafka kï ta nj fidhd n,d oek.ekSu i|yd nyq úIh lñgqjla m;a ls¯u wka;r®cd, Ndú;h yd wdY%; s l%h s dldrlï ms<n s | fr.=,dis md,kh ls¯u i|yd kS;s flgqïm;a ls¯u kS;s mekùu

lñgqj m;a lrhs'

+ tla uila f;dr;=re ikakfs õok ;dlaIK tackaih s

kS;h s flgqïm;a lrk ,°

+ tla jirla

kS;s mkjhs'

+ tla jirla

wj;eka jQ mqo. a ,hka i|yd Pkao whs;h s wysñùu

wj;ekajQ mqo. a ,hkag Pkaoh °u i|yd yelshdj ,ndfok hdka;K % y|qkd.kak

hdka;K % h y∫kd.ekSu hdka;K % h ia:dms; ls¯u wj;eka ù isák tfy;a ,shdm†xÑ ù fkdue;s mqo. a ,hskfa .a ixLHdj

+ udi yhla ue;sjrK + udi ;=kla flduid˙ia †.gu is≥úh hq;h =

kS;fs hka imhd we;s m˙mdákag wkql, + j ue;sjrK mej;aùfï m%cd;ka;j % d° l%h s doduhg n,mEula we;s l< yels idOl

ckdêm;sjrK" uyue;sjrK" m<d;a iNd ue;sjrK yd m<d;a md,k ue;sjrK mk;a ixfYdaOkh lr ta yd iïnkaO j;alï yd nerlï m%ldYk kS;s ixfYdaOkh ls¯u' fï ;=<k s a kdu fhdackd m;% f.dkq ls¯u i|yd mQrj ® fldkafoaih s la f,i j;alï yd nerlï m%ldYk b†˙m;a ls¯u' tfiau jdr wjidkfha° B<Û ue;sjrKh i|yd jQ mQrj ® fldkafoaih s la f,i tajd h<s b†˙m;a ls¯u

+ udi yhla wêlrK ckdêm;sjrK" wud;HdxYh uyue;sjrK" m<d;a iNd" m,d;a md,k wdh;k ue;sjrK mk;a iy j;alï yd nerlï m%ldYk ms<n s | kS;s ixfYdaOkh lrhs'

19 jk j.ka;h s hgf;a wka;r®cd, myiqlï md,kh lrk kS;s fkdue;sùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

16

wjOdkh fhduq m%foaYh

fjkia fldg ie,lSu - fmd≥

b,lalh

16.1

kS;h s b†˙fha ishÆu mqo. a ,hka tl iudk nj yd jr®.h" jr®Kh" ,sx.sl;ajh" NdIdj" wd.u" foaYmd,k fyda fjk;a u;hla" cd;sl fyda iudc iïNjh" foam<" Wm; fyda fjk;a ;;a; a j a hla hkd†fhys mokñka fjkia fldg ie,lSug ,la fkdù kS;fs ha tl iudk wdrlaIdj ,eîug ishÆ fokdgu ysñlu we;s nj iy;sl lsru S '

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

W,eySu i|yd wmrdO wkqoekSfï b,aÆu iu. jdr®Il s j;alï m%ldYkh wjYH lrjk m˙† fr.=,dis ixfYdaOkh ls¯u

fr.=,dis ixfYdaOkh lrhs'

+ udi 6 la ue;sjrK l%h s dudr®. ia:dms; ls¯u flduid˙ia iuia; wdndê; mqo. a ,hskfa .a †.gu is≥úh hq;h = ' m%;Y s ;hla f,i Pkaoh mdúÉÑ lrk wdndê; mqo. a ,hskfa .a ixLHdj

15.1.c

Pkaoh °u i|yd wdndê;hkag m%udKj;a myiqlï fkdue;s ùu

wdndê; mqo. a ,hka Pkaoh mdúÉÑ lrk ia:dkhg hdug;a" l%h s d ms<fs j;a iy f;dr;=re oek.ekSug;a jk myiqlï m˙md,k l%h s dudr®. yryd ;yjqre ls¯u

15.1.d

;djld,slj úfoaY rgj,ays „j;a fjñka Pkao n,h mdúÉÑ ls¯ug leue;af;ka isák Y%S ,dxlsl mqrjeishkag Pkao whs;h s wfydais ùu

ixl%uKsl Y%S ,dxlslhkag Pkaoh mdúÉÑ lñgqj m;alrk ,° ls¯ug wjir fok iq≥iq hdka;K % hla ms<n s |j ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u i|yd lñgqjla m;a ls¯u

+ udi 6 la

16.1a

fm!oa.,sl wxYfhys fjkia flg ie,lSug tfrysj úfYaI; s wêld˙hla yryd wdrlaIdjla fkdue;s ùu

fiajd ia:dkfha is≥jk fjkia fldg ie,lSfuka lñgqj m;a lrhs' u;=jk .egÆ ksrdlrKh ls¯u i|yd l%h s dms<fs j;la ksYp a h ls¯u msKi s lñgqjla m;a ls¯u

+ udi yhla wêlrK wud;HdxYh

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

25


wxlh

17

26

wjOdkh fhduq m%foaYh

fjkia fldg ie,lSu - wdndê; mqo. a ,hska

b,lalh

17.1

kS;h s b†˙fha ishÆu mqo. a ,hka tl iudk nj yd jr®.h" jr®Kh" ,sx.sl;ajh" NdIdj" wd.u" foaYmd,k fyda fjk;a u;hla" cd;sl fyda iudc iïNjh" foam<" Wm; fyda fjk;a ;;a; a j a hla hkd†fhys mokñka fjkia fldg ie,lSug ,la fkdù kS;fs ha tl iudk wdrlaIdj ,eîug ishÆ fokdgu ysñlu we;snj iy;sl ls¯u'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

17.1.a

iyi% ixjr®Ok wruqKq imqrd,Su b,lal lrk cd;sl Wmdh udr®. ilia ls¯fï° wdndê; mqo. a ,hskfa .a ;;a;j a h iïnkaOfhka wvq wjOdkhla fhduq ls¯u

wdndê; mqo. a ,hska úm;g + udi 6 la wdndê; mqo. a ,hska úm;g m;aùfï wjodku iys; lKavdhula jYfhka we;=<;a ls¯u i|yd m;aùfï wjodku iys; lKavdhula jYfhka PRSPs iudf,dapkh ls¯u PRSPs g we;=<;a lrhs'

17.1.b

wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs;j s dislï ms<n s | iïuq;h s ms<fs .k l%h s d;aul fkdls¯u

Y%S ,xldj m%{ma;s ms<. s ekSu wkqu; lrk jHjia:dodhl m%;i s xialrK iy wfkl=;a fjkialï iudf,dapkh ls¯u

iudf,dapkh is≥ lrhs'

+ tla jirla

wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh

17.1.c

Y%S ,xldj wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs;j s dislï ms<n s | iïuq;h s ffjl,am; s úê pr®hdys mdr®Yj a lrefjla fkdùu'

ffjl,am; s ikaOdkhg wdndê; mqo. a ,hkaf.a whs;j s dislï ms<n s | iïuq;h s g wod< ffjl,am; s ikaOdkhg w;aika w;aika ;nhs' ;eîu

+ tla jirla

úfoaY lghq;= ms<n s | wud;HdxYh

17.1.d

wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs; s j s dislï ms<n s | iïuq;h s l%h s d;aul ls¯u i|yd m%udKj;a cd;sl kS;s fkdue;s ùu

wdndê; mqo. a ,hkaf.a whs; s j s dislï ms<n s |j oekg mj;sk kS;h s wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs;j s dislï ms<n s | m%{ma;h s g tlÛjkafkao hkak iudf,dapkh ls¯u i|yd úfYaI{ lKavdhula m;al¯s u iudf,dapkh mokï lr.ksñka wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs;j s dislï ms<n s | m%{ma;h s l%h s d;aul ls¯u i|yd mj;sk kS;h s ixfYdaOkh ls¯u yd$fyda kS;s mekùu wdndê; mqo. a ,hkaf.a whs;j s dislï" wdndê; mqo. a ,hkaf.a whs;j s dislï ms<n s | m%{ma;h s " úl,dx.Ndjh ms<n s | cd;sl kS;h s yd cd;sl m%;m s ;a;h s ms<n s |j ixfõ†lrK jevigyka wdndê; mqo. a ,hska yd uyck;dj i|yd meje;aùu

úfYAI{ lKavdhula m;a lrhs' kS; s s iudf,dapkh lrhs'

+ tla udihla + udi 3 la

iudc fiajd wud;HdxYh

kS;s ixfYdaOkh lrhs'

+ udi 6 la

mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj

†.gu is≥úh hq;h = '

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

b,lal.; mqo. a ,hka ixLHdj b,lal.; mqo. a ,hska ms<n s | flá úia;rhla

uqoq ,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh


wxlh

18

wjOdkh fhduq m%foaYh

hql; a h s fj; m%fõYh

b,lalh

18.1

isrlrejkag ie,lSfï° wju m%ñ;Ska iu.j;a wkql, + jk njg iy;sl jkak

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

17.1.e

wdndê; mqo. a ,hskfa .a whs;j s dislï wdrlaId ls¯u iy m%jr®Okh ls¯u ;yjqre ls¯u i|yd m%udKj;a hdka;K % hla fkdue;s ùu

+ tla uila iudc fiajd wod< mdr®Yj a lrejka iu. idlÉPdjg mj;sk idlÉPdj i|yd jQ wud;HdxYh % h hdka;K % hkays m%udKj;a nj ms<n s | wOHhkhla hdka;K idlÉPd l< mqo. a ,hka is≥lr ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u mj;ajk ,o wOHhkhka + udi 6 la b†˙m;a lrk ,o ksrf® oaY s d;aul lrhs' + jir 2 la wOHhkh mokï lr .ksñka ksrf® oaY l%h s d;aul ksrf® oaY l%h ls¯u

17.1.f

wdndê; nj ms<n s | cd;sl m%;m s ;a;h s m%udKj;a f,i l%h s d;aul fkdùu

cd;sl m%;m s ;a;fs hys kï lr we;s iEu rdcH ksfhda‚;dh;khla ;=<u wdndê; nj ms<n s | cd;sl m%;m s ;a;h s l%h s d;aul ls¯u i|yd wdxYsl l%h s dld¯ ie,iqula ilid l%h s d;aul ls¯u

18.1.a

nkaOkd.drj, ;;a;j a fha we;s wvq Æyq~l q ï

wdxYsl l%h s dld¯ ie,iqï ilia lrhs' wdxYsl l%h s dld¯ ie,iqï l%h s d;aul lrk ,°

+ udi 6 la

iudf,dapkh mj;ajkq wdrlaIdfõ we;s ysoeia y∫kd.ekSu i|yd lñgqjla ia:dms; lr iudf,dapkh u; mdolj ,nhs' m%;l s r®u l%h s dudr®. .kak ksrf® oaY l%h s d;aul lrhs' iEu isrlrefjl=gu hql; a h s fj; m%fõYh we;s cd,.; o;a; moaO;sh ia:dms; lrhs' nj iy;sl ls˙u i|yd iEu isrlrefjla ms<n s oj f;dr;=re iys; wêlaIK hdka;K % hla wëlaIK jdr®;d we;=`Mj wNHka;r nkaOkd.dr cd,.; o;a; moaO;shla ia:dms; lrkak meje;ajq jevigyka whs;j s dislï mdol m%foaYhla ms<n s |j nkaOkd.dr ldr®h uKav,hg mqyK q q jevigyka .Kk

iEu jir follg jrla wjqre≥ 4+ wjqre≥ 2 +

h<s h<s;a jer†lrkakka wvq ls¯u i|yd miq /ljrK jevigyka

meje;ajQ jevigyka .Kk h<s h<s;a jer† lrkakkaf.a ixLHdj

iudc fiajd wud;HdxYh

†.gu is≥úh hq;j = we;' nkaOkd.dr m%;i s xialrK iy mqkre;a:dmk wud;HdxYh

jdr®Il s j †.gu is≥ úh hq;j = we;' wêlrK iy kS;s m%;i s xialrK wud;HdxYh

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

27


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

18.1.b

18.2

28

hql; a h s wm%udoj mis|,Su

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

18.2.a

nkaOkd.drj, wêl ;onoh

hql q ; a h s mis|,Sfï m%udohka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

isrlrejka i|yd jD;a;h S mqyK q j q WmfoaYkh iy ffk;sl oekqj;a ls¯fï jevigyka iy kS;s idhk by; i|yka isrlrejka wëlaIKh iy we.ehSu

jevigyka .Kk iyNd.s jk isrlrejkaf.a ixLHdj we.dhSï jdr®;dj

†.gu is≥ úh hq;j = we;' †.gu is≥ úh hq;j = we;'

kj nkaOkd.dr b† lrkak

b† l< nkaOkd.dr ixLHdj

úl,am ovqjï meñKùu iy m%cdmdol úfYdaOl l%u ms, s n s oj wêlrKh iy ks;{ s jreka ixfõ†lrkak

meñK jQ úl,am ovqjï ixLHdj

†.gu is≥ úh hq;j = we;' jir 5

hql; a h s mis|,Su jvd ldr®hlaIu iy M,odhS ls¯u i|yd wjYH m%;i s xialrK y`≥kd .kak

m%;i s xialrK y∫kd .efka

wm%udoj hql; a h s mis|,Su iy;sl ls¯u i|yd udkj iïm;a iemhqï yd WmlrK iemhSu

WmlrK yd iemhqï iys; wêlrK ixLHdj

Od˙;d by< kexùu iy wdl,am fjkialï we;s ls¯u i|yd wêlrK ldr®h uKav,h iy fmd,sia ks,Od¯ka i|yd mqyK q q jevigyka

m%udKj;a ldr®h uKav,hla iys; wêlrK ixLHdj b,lal.; l< whf.a jevigyka.; me;slv b,lal l< ck ixLHdj

†.gu is≥ úh hq;j = we;' wjqre≥ 3

†.gu is≥ úh hq;j = we;'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wêlrK wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

18.3

kS;s wdOdr fhda.H m˙† iemhSu

18.4

rdcH NdId m%;m s ;a;h s l%h s d;aul ls¯u

18.5

hql; a h s $ffk;sl iydh wfmalI a d lrkakkag ksis wjOdkh iy wdpdr iïmkak m%;p s dr iy;sl lrkak

.egΩj

18.3.a

wjYH mqo. a ,hkag kS;s fiajdj fj; m%fõYh by< kexùfï wjYH;dj

l%h s dldrlu

iEu wêlrK †ia;l s% l a hlu kS;s wdOdr uOHia:dk msyg s j q kak

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

kS;s wdOdr uOHia:dk msyg s j q hs

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu is≥ l< hq;j = we;'

wêlrK wud;HdxYh

wjqre≥ 1

Y%S ,xld ks;{ S ix.uh iu.ska wêlrK wud;HdxYh

lreKdlr wdr®:l ß iud„h yd ixialD;sl whs;j s dislï ms<n s | f;aud lafIa;% n,kak b,lalh 7. 1 18.5.a

we;eï kS;{ s hka úiska ish fiajd,dNSka iQrdlEu

oekqj;a ls¯fu kS;s jD;a;fs ha wdpdr iïmkak fkdj yeis¯ï j,° meñKs,s hdka;K % ms<n s | oekqj;a nj by< jevigyka .Kk kexùu meñKs,s l< wjia:djkay°s iq≥iq l%h s dudr®.

m%;l s r®u l%h s dudr®. .kq ,enQ kS;s jD;a;h s g tfrys meñKs,s ixLHdj

†.gu is≥ l< hq;j = we;'

isú,a yd foaYmd,ksl whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

29



wdr®:ßl" iud„h iy ixialD;sl whs;sjdislï



wdr®:ßl" iud„h iy ixialD;sl whs;sjdislï wdr®:ßl" iudcSh iy ixialD;sl whs;sjdislï ms<n| cd;Hka;r m%{ma;sfha w;aikalrefjl= jk Y%S ,xldj tajd n,d;aul lr we;s w;r ish m%;sm;a;s uQ,drïNhka ;=<ska tu whs;sjdislï l%shdjg kexùu iy;sl lr ;sfí' ta wkqj" §uyskao Ñka;kh- wkd.; oelau¶ u; mdol jQ rcfha m%;sm;a;s rduqj l%shdjg kexùu uÛska Y%S ,xldj idOkSh iudc wdr®:ßl jr®Okhla w;am;a lrf.k ;sfí' ;sia jirla mqrd mej;s †.= ld,Sk .egqu ksudùu;a iuÛska wdr®:ßl" iud„h iy ixialD;sl whs;sjdislï imqrd,Su msKsi jk rcfha ne°ï by<;u m%uqL;dj f,i biau;= ù ;sfí' tu l%shdoduh wdrïN jQfha by< wdr®:ßl jr®Okhla uq≥kam;a lr .ekSu ioyd Yla;su;a mokula ksr®udKh ls˙fï iy úiu;d wju ls˙fï wruqKsks' wdr®:ßl iy iud„h or®Ylhkays ie,lsh hq;= jeä †hqKqjla idlaId;a lr .ekSug Y%S ,xldjg yelsjkq msKsi uyd m˙udK há;, myiqlï ixjr®Okh uQ,drïNhka l%shdjg kexùu" lDIsldr®ñl iy .Dyia: jHjidhka h<s mK .ekaùu" M,odhS iy ldr®hlaIu rdcH fiajdjka iemhSu" rchg wh;a jHjidhka Yla;su;a ls¯u" mqoa.,sl l=vd iy uOHu m˙udKfha jHjidhlhska m%jr®Okh ls¯u iy .%dóh ixjr®Ok uQ,drïNhka l%shdjg kexùu §uyskao Ñka;k¶ b,lalhkays wruqK úh' tys m%;sM,hla f,i 2010 jir ;=< 8] l lems fmfkk wdr®:ßl jr®Okhla mj;ajd f.k hdug yels jQ w;r 2005 jifr® ° we'fvd' 1241 la jQ tal mqoa., wdodhu 2010 ° we'fvd' 2399 olajd by< .sfhah' 2005 ° 15'2] la j mej; o˙ø;dj 2010 oS 7'6] olajd wvq jQ w;r" 2010 jifr® ° f,dalfha rgj,a 169 la w;=˙ka iuia; udkj ixjr®Ok or®Ylfha 91 jk ia:dkhg meñKSug yelsúh' Y%S ,xldfõ ishÆ mqrjeishkag ms˙kukq ,nk ksoyia yd wksjdr®h wOHdmkh iy ksoyia fi!LH rlaIKh we;eï ixjr®ê; rgj,a iuÛ jqjo ixikaokh l< yels lems fmfkk fi!LH yd iud„h or®Yl w;am;a lr .ekSug odhl ù ;sfí' 2005 isg 2010 w;r ld, iSudj ;=< ú≥,sh i|yd m%fõYh 75] isg 90] olajd o iqrlaIs; mdkSh c,h i|yd m%fõYh 80] isg 87] olajd jeäùu uÛska o rfgys wdr®:ßl ch.%yK idlaId;a lr .ekSu fmkakqï lrhs' fuu m%YxikSh m%.;sh uÛska we;eï iyi% ixjr®Ok b,lal tys b,lal jir jk 2015 g fmru idlaId;a lr .ekSu úfYaIs;j fmkakqï lrhs' cd;sl l%shdld˙ ie,eiafuys y∫kdf.k we;s wdr®:ßl iud„h iy ixialD;sl whs;sjdislï flakaø.;j we;af;a fhda.H m%;sm;a;s iy jHjia:duh ñkqï o~q uÛska wod< whs;sjdislï Yla;su;a ls˙u iy iy;sl ls˙uhs'

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

33


wxlh

1

wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq

wOHdmkh

b,lalh

1.1

.egΩ

1.1.a wdndê; <uqka i|yd .=Kd;aul wOHdmkh i|yd jk iu m%fõYh

m%d:ñl iy oaú;Shl s uÜgfï° wdndO iys; <uqka i|yd .=Kd;aul wOHdmkh i|yd jk wiudk m%fõYh

l%h s dldrlï

m%d:ñl iy oaú;Shl s uÜgfï° wdndO iys; <uqka w;r by< uÜgul wkq;dmh i|yd fya;= ksYp a h ls¯ug wOHhkhla meje;aùu' wOHhkh u; mdolj wkq;dmh wvq ls¯u i|yd mshjr .ekSu' wLKav .=re wOHdmkfha° wdndO iys; <uqka flfrys b,lal.; wka;r®lrK b.ekaùï Wmdh udr®. wdor®Yhla we;=<;a ls¯u' wdndO iys; <uqkg a m%fõY ùfï yelshdj iemhSu i|yd iy Tjqkfa .a mQrK ® iyNd.s;j a hg myiqlï iemhSu i|yd mdif,a fN!;sl myiqlï jeä †hqKq ls¯u" b.ekaùfï WmlrK" olaI .=rejreka ,nd°u' <ud ñ;% mdi,a ixjr®OkfhaoS iudkd;au;d mokñka wdndO iys; isik q a we;=<;a lrkak'

1.2

34

ishÆ mdi,aj, .=Kd;aul wOHdmkh

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

m%Odk ldr®h idOk or®Yl

ld, rduqj

jdr®;dj iïmQrK ® ls¯u'

wjqre≥ 1

ksrf® oaY l%h s d;aul ls¯u'

wjqre≥ 2

.=re wOHdmkh i|yd wdor®Yh wka;r®.; ls¯u'

wjqre≥ 2

mQrK ® iyNd.s;j a h m%jr®Okh lrk jeä †hqKq lrk ,o myiqlï iys; iEu m%d'f,a' fldÜGdYfha we;s mdi,a ixLHdj' iudk;d moku u; wdndO iys; isik q a we;=,a lr .kakd <ud ñ;% mdi,a ixjr®Okh ls¯u'

jdr®Il s moku u; l%h s d;aul lrkq ,eîu'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wOHdmk wud;HdxYh

1.1.b

wdndO iys; isik q a i|yd .=Kd;aul núka hq;a wOHdmkh;a ;D;Sh uÜgfuka ,nd °u i|yd jk wiu m%fõYh

tla tla úYajúoHd,hg wdndO iys; isik q g a bv m%i: a d iemhSu i|yd wjYH myiqlï ishÆ úYajúoHd,j,g iemhSu' we;=<;a jk wdndO iys; isik q a ixLHdj

1.1.c

wdndO iys; isik q g a fkdúêu;a wOHdmk wjia:d i|yd m%udKj;a fkdjk m%fõYh

wdndO iys; isik q a we;=<;a ls¯u i|yd jk uOHia:dk iy WmfoaYlhkaf.a Od˙;dj Yla;u s ;a ls¯u'

fkdúêu;a wOHdmk uOHia:dkj, ,shdm†xÑ jk wdndO iys; YsIH m%;Y s ;h

wOHdmk jdr®Il s moku u; wud;HdxYh l%h s d;aul lrkq ,eîu'

1.2.a

wOHdmkfha .=Kd;aul úp,kh

fN!;sl myiqlï iy .=re ixLHd ms<n s | wOHdmk wud;HdxYh u.ska ksYp a h lr we;s oekg mj;akd m%;u s dk l%h s d;aul ls¯u'

myiqlï iys; f–HIaG oaú;shl s mdi,a m%;Y s ;h

jdr®Il s moku u; l%h s d;aul lrkq ,eîu'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

Wiia wOHdmk jdr®Il s moku u; wud;HdxYh l%h s d;aul lrkq ,eîu'


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

W$fm< úoHd.dr m%udKj;a mqi; a ld, myiqlï jevuqΩ yd fkajdisld.dr iys; mdi,a wju jYfhka folla iEu Wm osidm;s fldÜGdYhlg ,nd °fï fhdackd l%uh Yla;u s ;a ls¯u'

tla tla Wm †idm;s fldÜGdYfha tf,i iys;j ia:dmkh lrkq ,enQ fyda Wiia lrk ,o mdi,a .Kk ;;a;j a iy;sl tallh msyg s Q úu' we.hSï iy m%.;s jdr®;d

wjqre≥ 5 +

wOHdmk wud;HdxYh

wjqre≥ 2 +

cd;sl wOHdmk fldñiu

wOHdmk wud;HdxYh u.ska mekjQ Wmudk yd wkql, + jkafkaoehs wëlaIKh ls¯u i|yd cd;sl wOHdmk fldñifï ;;a;j a iy;sl tallhla ia:dmkh ls¯u'

m<d;a l,dm iy fldÜGdY uÜgfï° mdi,aj, isák jD;a;h s iq≥iqlï we;s ms˙i ^idrOr®u" iajdNdúl yelshdj" fm!reIh YsIH m%;fs mdaIKh wd†h we;=<;a we.ehSu& % h .=Kd;aul wOHdmkh iy;sl ls˙u i|yd m<d;a wëlaIK hdka;K uÜgfuka wëlaIK hdka;K % hla ia:dms; ls˙u ia:dms; ls¯u' .=Kd;aul b.ekaùula iy;sl ls¯u i|yd l,dm iy fldÜGdY uÜgfï° ú≥y,am;sjreka we;=`M wOHdmkhg iïnkaO ms˙iaj, Od˙;dj Yla;u s ;a lrkak

jdr®Il s mokñka oeka l%h s d;au lrkq ,nhs' wOHdmk jdr®Il s mokñka oeka wud;HdxYh l%h s d;au lrkq ,nhs'

wjqre≥ 1 +

m<d;a wOHdmk wud;HdxYh wOHdmk wud;HdxYh

1.2.b

.=re mqyK q j q iy úIhud,d ixjr®Okfha we;s W!k;d

.=re mqyK q j q iy úIhud,d ixjr®Okh i|yd úl,am l%u ;lafiare ls¯u'

úl,am l%u y∫kd.ekSu'

wjqre≥ 2

1.3

úoHd wOHdmkh i|yd iu m%fõYh

1.3.a

oaú;Shl s uÜgñka iy bka by<g úoHd wOHdmkh i|yd wiudk m%fõYh

úoHd wOHdmkh i|yd ishÆ fcHIaG oaú;Shl s mdi,aj,g .=rejreka iy WmlrK iemhSu'

tf,i WmlrK iemhQ fcHIaG oaú;Shl s mdi,a ixLHdj

wOHdmk jdr®Il s mokñka oeka wud;HdxYh l%h s d;au lrkq ,nhs'

1.4

.=Kd;aul ;D;Sh wOHdmkh i|yd iu m%fõYh

1.4.a

;D;Sh uÜgfï° .=Kd;aul wOHdmkh i|yd wiudk m%fõYh

oekg l%h s d;aul wdh;kj, Od˙;djh by< kexùu'

m%udKj;a l=i,;d iy mqyK q j q iys; ldr®h uKav, idud‚l ixLHdj

wjqre≥ 3+

;D;Sh iy jD;a;h S wOHdmk fldñiu

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

35


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

1.5

1.6

36

.=Kd;aul jD;a;h S wOHdmkh i|yd iu m%fõYh

.egΩj

1.5.a

mdif,ka neyer isik q a 1.6.a i|yd wOHdmk m%fõYh fj; myiqlï iemhSu

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

.=Kd;aul jD;a;h S wOHdmkh iemhSu yd m%;m s dok m%udKj;a fkdùu

fkdúêu;a wOHdmk wjia:d i|yd m%udKj;a fkdjk m%fõYh

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

†hqKq l< há;, myiqlï' wdh;k msyg s ù q u' b,aÆu mdolj jD;a;h S iq≥iqlï ms˙keóu jevigyka ia:dmkh wjqre≥ 3+ i|yd kj wdh;k msyg s ù q u' lrkq ,eîu' mdi,a yerhkakkag Wmldrùu i|yd wOHdmk jevigyka u.ska mj;ajk wjqre≥ 1+ wud;HdxYfha jD;a;h S udr®f.damfoaY l%h s dldrlï ixLHdj' jevigyka ixia:dmkh ls¯u $ Yla;u s ;a ls¯u' †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;' cd;sl jD;a;h S iq≥iqlï jevigyfka wjYH;d tla tla cd' jD' iq' jdr®Il s imqrd,Su i|yd ksmK q ;d ixjr®Okh iy uÜgfï° iq≥iqlï ,nk mokñka ;dlaIKsl wOHdmk jevigyka Yla;u s ;a ls¯u' YsIH m%;Y s ;h †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;' oekqj;a ls¯fï jevigyka u.ska jD;a;h S ;dlaIKsl mdGud,d jdr®Il s wOHdmk i|yd ,shdm†xÑ ùfï° we;s ia;S% i|yd ,shdm†xÑ jk mokñka mqreI úIu;dj wvq ls¯u' ldka;d m%;Y s ;h †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;' .=Kd;aul jD;a;h S iy ;dlaIK wOHdmkhla tla tla †ia;l s% l a h i|yd jdr®Il s iemhSfï° †ia;l s% l a w;r iy ;=< we;s úIu;d we;s m%;; S wdh;k .Kk mokñka wvq ls¯u' m%;; S kfha fjkialï †.gu ^fY%K a . s ; ls¯fï l%uhla& l%h s d;aul úh hq;j = we;' mdif,ka neyer <uqka úêu;a wOHdmk fkdúêu;a uOHia:dkj, moaO;shg taldnoaO ls¯ug iy Tjqkfa .a isg mdi,aj,g we;=Ω jQ idOkh iy;sl ls¯ug ldr®h idOkh we.ehSu YsIH ixLHdj i|yd hdka;K % ia:dmkh ls¯u'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wOHdmk wud;HdxYh

fh!jk lghq;= iy ksmK q ;d ixjr®Ok wud;HdxYh fh!jk lghq;= iy ksmK q ;d ixjr®Ok wud;HdxYh ;D;Sh iy jD;a;h S wOHdmk fldñiu

jdr®Il s wOHdmk mokñka wud;HdxYh †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

fkdúêu;a uOHia:dkj, mdif,ka neyer <uqka úêu;a wOHdmk isg mdi,aj,g we;=Ω jQ moaO;shg taldnoaO ls¯ug iy Tjqkfa .a idOkh iy;sl ls¯ug ldr®h idOkh we.ehSu YsIH ixLHdj i|yd hdka;K % ia:dmkh ls¯u' ldr®hnoaO idlaIr;dj iy jD;a;h S ksmK q ;d w;alr .ekSu i|yd mdif,ka neyer jhiska jeä isik q a i|yd myiqlï iemhSu'

2

fi!LHh

2.1

2.2

frda.S njg f.d≥re ùu wvq ls¯u

whjeh m%;m s dok jvd ldr®hlaIuj Wmfhdackh lsru S

2.1.a

2.2.a

.=Kd;aul fi!LH wdrlaIKh i|yd wiudk m%fõYh

whjeh m%;m s dok jvd ldr®hlaIuj Wmfhdackh lsrfS ï wjYJ;dj

1 iy 2 uÜgfï cd;sl jD;a;h S iq≥iqlï w;alr.kakd mdif,ka neyer jhiska jeä YsIH m%;Y s ;h

iudf,dapkh mj;ajhs ishÆ frday,aj, jr®;udk udkj iïm;a yd há;, myiqlï ms<n s | iólaIKhla is≥ ls¯u' †.gu fl¯f.k hk yd ia:dms; m%ñ;Ska u; mokïj ishÆ rdcH s mokñka wxYfha frday,aj,g udkj iïm;a yd WmlrK jdr®Il we;=`M há;, myiqlï ,efnk nj iy;sl ls¯u'

ishÆ frday,aj, T!IO ,nd.; yels ùfï ;;a;j a h ms<n s | iólaIKhla is≥ ls¯u'

iudf,dapk mj;ajhs' myiqlïj, iEu uÜgulu wjYH T!IO mj;ajd .ekSu'

(a) fi!LH wdrlaIK fnodye¯ï moaO;sfha we;s W!k;d y∫kd.ekSug iy whjeh m%;m s dok jvd M,odhS wkaoñka Wmfhdackh i|yd mj;akd wOHhkhka m˙;=,kh ls¯u' T!IO ms<n s | m%iïmdok ie,iqï lñgqjla m;a ls¯u'

a. ysoeia y∫kd.ekSu b. .=Kd;aul fi!LH wdrlaIKh i|yd m%fõYh lñgqjla m;alrhs

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;' jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'

wOHdmk wud;HdxYh

udi + 6

fi!LH wud;HdxYh

wOHdmk wud;HdxYh

†.gu fl¯ f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;' †.gu fl¯ f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;' udi +3

†.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

37


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

m%;Y s la;s wdjrKh ;=<g ish,a,kau we;=<;a lr .ekSu'

2.3.a

2.4

je<elaúh yels ud;D urK is≥ùu je<elaùu'

2.4.a

2.5

fi!LH wëlaIKh i|yd iudk m%fõYh

2.5.a

2.3

38

.egΩj

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%;Y s la;l s rKfhys ys|eia y∫kdf.k ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u' Wm - cd;sl uÜgfï wiu;d ≥re ls¯u i|yd ksrf® oaY l%h s d;aul ls¯u'

iemfhk jdr®;dj

udi + 6

ishÆu wxY wdjrKh

†.gu fl¯f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;'

je<elaúh yels ud;D urK is≥ùu

y†is m%ij Ñls;i a d wdrlaIK jeä †hqKq ls¯u'

y†is m%ij Ñls;l a d wdrlaIKh ksid j<lk ,o ud;D urK ixLHdj

†.gu fl¯f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;'

tÉ whs ù ;;a;j a h u; mokïj widOdrK ie,lSu yd m%udKj;a fi!LH wdrlaIKhg m%fõYh iSudls¯u

fi!LH wdrlaIK fiajlhka w;r oekqj;a ls¯fï jevigyka fufyhùu'

m%;Y s la;l s rK wdjrKfha ys|eia

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

jevigyka ixLHdj b,lal lrk o fi!LH wdrlaIK fiajlhkaf.a me;slvla b,lal lrk ,o fi!LH wdrlaIK fiajl ixLHdj ishÆ wdldr wdrlaIdld¯ mshjr i|yd myiqlï ishÆ wdldrfha wdrlaIdld¯ l%h s dudr®. iemhSu' wkq.ukh ls¯u fi!LH fiajlhka w;r wdl,amuh iólaIKhka fi!LH wdrlaIK fiajlhka ;=< wdl,am meje;aùu' fjkia ls¯u

†.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'

jr®I + 1

†.gu fl¯f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fi!LH wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

2.6

fi!LHdrlaIK ms<n s | whs;j s dislï iïnkaOfhka oekqj;a ls¯u

.egΩj

2.6.a

,nd.; yels myiq;ï iy j.ùï hdka;K % ms<n s |j mQrK ® oekqj;alula fkdue;s ùu

l%h s dldrlu

ffjoH wjm%fhda.h i|yd ms<h s ï we;=Ωj w;HjYH fi!LHdrlaIKfha uQ,l s dx. ms<n s | oekqj;alrs fS ï jevigyka meje;aùu'

uQ,l s fi!LH isoO a dka;hkag w∞<jj fi!LH wdrlaIKh iïnkaOfhka f;dr;=re iemhSu'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

meje;ajQ jevigyka .Kk b,lal lr.;a mqo. a , .Kk b,lal .; mqo. a ,hska wúêu;a øjH u; jk fi!LH wdrlaIK myiqlï m%udKh' fi!LH wdrlaIK moaO;shg we;s m%fõYfha fjki'

†.gu fl¯f.k hk yd jdr®Il s mokñka l%h s d;aul úh hq;j = we;'

2.7

frda.k S fa .a whs;k S g a .re ls¯u

2.7.a

frda.k S fa .a whs;k S a ms<. s ekSu wvq nj

úuiSfï l%h s doduhka ;=<k s a frda.k S fa .a whs;k S a ms<n s | m%{ma;h s la ilia ls¯u'

úuiSï is≥ l< ixúOdk iy mqo. a , ixLHdj úuiSï ixLHdj m%{ma;h s ilia lr iïu; lr .kshs

wjqre≥ +2

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

3

c,h

3.1

ishÆ fokdgu ia:rß idrj c,h iemhSu iy;sl ls¯u

3.1.a

N+.; c, iïm;a laIh ùu

N+.; c, iïm;a laIh ùu i|yd fya;= y∫kd.ekSug wOHhkhla mj;ajd m%;l s r®u l%h s dudr®. .kak' c, iïm;a" úfYaIfhkau ms˙is≥ úl,am c, uQ,dY% ms<n s |j cd;Hka;r lsh % dldrlï wkqj lghq;= lrkak'

wOHhkh mj;ajhs ksrf® oaY; s l%h s djg kxjhs

wjqre≥ 1 †.gu l%h s d;aul l< hq;j = we;'

c, iïm;a yd c,dmjdyk wud;HdxYh

4

fiajd kshl q ; a h s - fmd≥

4.1

ishÆfokd i|yd rdcH iy mqo. a ,sl wxYfha iudk wjia:d iemhSu

4.1.a

iudk wjia:d mej;Su iy;sl ls¯fï wjYH;dj

/lshdj, fjkia f,i ie,lSu lrk ,o wjia:d lafIa;% ;yjqre ls¯ug mdol iólaIKhla is≥ lrkak' l%h s djg kexúh hq;= l%h s dldrlï uQ,l s lr.;a iólaIKh'

iólaIK jdr®;dj

jr®I 1 +

wod< fr®Çh wud;HdxY

l%h s djg kexúh hq;= l%h s dldrlï

jdr®Il s moku u; †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

39


wxlh

5

wjOdkh fhduq m%foaYh

fiajd kshl q ; a h s - wdndO we;s mqo. a ,hka

b,lalh

5.1

.egΩj

wdndO we;s mqo. a ,hkag 5.1.a /lshd i|yd iudk m%fõYh

wdndO we;s mqo. a ,hka w;r ú/lshd uÜgu wvq ls¯fï wjYH;dj

l%h s dldrlu

wdndO we;s mqo. a ,hka we;=<;a ls¯u i|yd jevigykA iq≥iq m˙† ilia lrkak

≥n,;d we;s mqo. a ,hkag jev ls¯fï myiqlï ie,iSu i|yd jD;a;h S udr®f.damfoaYk uOHia:dkj, Od˙;dj jr®Okh ls¯u'

6

40

ixialD;sl whs;j s dislï

6.1

fuu whs;k S a iy;sl ls¯u i|yd ishÆ lafIa;% lrd jHdma; jQ ixialD;sl m%;m s ;a;s iy hdka;K % h

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

6.1.a

cd;sl taldnoaO;dj i|yd jQ wjYH;dj ms<n s | ixor®Nh ;=< ixialD;sl nyq;j a jdoh jeäfhka w.h ls¯u i|yd wjYH;dj

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

isú s ,a iudc ksfhdackh o we;=`Mj úfYaI{hka iy wod< mdr®Yj a lrejkaf.ka iukaú; nyq wdxYsl ixialD;sl ldr®hidOk n,ldhla ia:dms; ls¯u' wOHdmk wud;HdxYh" ckudOH yd f;dr;=re wud;HdxYh" rdcH NdId yd iudc taldnoaO;d wud;HdxYh iu. ióm iïnkaëlrKh iy iyfhda.; s dj we;sj isú,a iudch wod< mdr®Yj a lrejka iy lafIa;f% ha úoaj;=kfa .a WmfoaYkh iys;j ixialD;sh ms<n s |j ishÆ lafIa;% wdjrKh jk fia úia;rS K ® Wmdh udr®. hla jr®Okh lrkak' l,d Ys,m a iy ixialD;sfha jeo.;alu ms<n s |j oekqj;a ls¯fï jevigyka ie,iqï lr meje;aùu'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

jD;a;h S udr®f.damfoaYk jevigyka u.ska /lshd fidhdf.k we;s wdndê; mqo. a ,hkaf.a m%;Y s ;h wjYH há;, myiqlï ≥n,;d we;s mqo. a ,hka wjYH;d ms<n s | mqyK q j q ,enQ ldr®h uKav,h ≥n,;d we;s mqo. a ,hka wjYH;d ms<n s | mqyK q j q ,enQ ldr®h uKav,h ≥n,;d we;s mqo. a ,hkaf.a wjYH;d ms<n s | mqyK q j q ,enQ ldr®h uKav,fha m%;Y s ;h

†.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;' wjqre≥ + 5

wod< fr®Çh wud;HdxY

ldr®hidOl n,ldh ia:dms; lrkq ,nhs

udi 6 +

ixialD;sl yd l,d lghq;= ms<n s | wud;HdxYh

m%;m s ;a;h s ixjr®Okh flfr®' wud;HdxY iïnkaO fõ wfkl=;a mdr®Yj a úuikq ,nhs'

jevigyka ilia flfr®' meje;ajQ jevigyka .Kk ^m%dfoaYh S wdjrKho we;=`Mj&

udi 6 + †.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'

jD;a;h S mqyK q q wud;HdxY


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

b,lal l< ñksik q a ixLHdj b,lal l< ckhdf.a úldYd;aul me;slv 6.2

7

NdId whs;j s dislï

ixialD;sl iqfmdaIKh wka;r® ixialD;sl ixys¢hdj m%jr®Okh iy l,dlrejkaf.a iqnidOkh yd idud„h jYfhka wod< l,d lD;s jr®Okh

6.2.a

6.3

iajfoaYh S ckhdf.a iudc - ixialD;sl whs;k S a iy;sl ls¯u

7.1

rdcH NdId m%;m s ;a;h s l%h s d;aul ls¯u

wruqo,a /ialrhs'

l,d Ys,m a iy ixialD;sh iy wod< há;, myiqlï i|yd Wmldr ùug uyck wruqo,a fkdue;slu

wjYH iïm;a talrdYS ls¯u i|yd jk yelshdjka .fõYKh lrkak' wruqo,a úksúonúka hq;j = úhmeyeoï lsru s i|yd udr®f.damfoaY jr®Okh lrkak' cd;sl nyq ixialD;sl kdgH yd rx. mSGh ia:dms; ls˙u'

6.3.a

iajfoaYh S ckhdf.a iaj;ka;; % dj iy whs;k S a i|yd jeä wjOdkhla fhduq ls¯fï wjYH;dj

mj;akd kS;s m%;m s ;a;s iy Ndú;hka iudf,dapkh lr úur®Yk l%h s doduhla ;=<k s a iajfoaYh S ckhdf.a whs;k S a wdrlaId ls¯ug m%;m s ;a;s ixfYdaOkh ls¯u fyda mekùu'

7.1.a

rdcH NdId m%;m s ;a;h s m%udKj;a f,i l%h s d;aul fkdùu

% h ia:dms; lrhs ck;djg ;uka leu;s NdIdjlska fiajd iemhSu hdka;K iy;sl lsru S iy rdcH ks,Od¯ka rdcH NdId m%;m s ;a;h s ms<n s |j oekqj;a ls¯u u.ska rcfha ishÆ ,sms f,aLK rdcH NdId foflkau ,ndoSu'

wjqre≥ 1 +

udr®f.damfoaY ia:dms; lr udi 6 + m%ldYhg m;aflfr® ia:dms; l< wOHdmk wjq +3 wdh;kj, ixLHdj

kS;"s m%;m s ;a;s iy udi 6 + Ndú;hka iudf,dapkh lr ksrf® oaY b†˙m;a flfr®' ksrf® oaY u; mokïj kS;"s wjqre≥ 1 + m%;m s ;a;"s iy Ndú;djka ixfYdaOkh flfr® $ y∫kajd foa' % h m%;m s ;a;s l%h s d;aul ls¯u wëlaIKh i|yd jk wëlaIK hdka;K udi 6 + ia:dms; ls¯u' wëlaIK hdka;K % h ia:dms; ls¯u' wjqre≥ 1

ixialD;sl yd l,d lghq;= ms<n s | wud;HdxYh

ixialD;sl yd l,d lghq;= ms<n s | wud;HdxYh

rdcH NdId iy iudc taldnoaO;d wud;HdxYh

ck;d jHdmdr ^NdId lñgq& msyg s ù q u u.ska ck;djf.a NdId whs;j s dislï iún,.ekaùu

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

41


wxlh

8

9

42

wjOdkh fhduq m%foaYh

wjodkug ,la úh yels lKavdhï - uj fyda mshd muKla isák ksjdi

wjodkug ,la úh yels lKavdhï - wdndO iys; mqo. a ,hka

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

7.2

Y%S ,xldfõ ff;%NdId 7.2.a iudchla i|ydjQ m%Odk ie,eiau l%h s djg kexùu'

Y%S ,dxflah wkkH;djhla ksru ® dKh ls¯fï wjYH;dj

oi wjqre≥ m%Odk ie,eiau ms<fs h< ls¯u

ie,eiau l%h s d;aulhs

udi 6

ckdêm;s f,alï ldr®hd,h

8.1

uj fyda mshd muKla isák ksjdi i|yd Wmldrl moaO;sh iy;sl ls¯u'

8.1.a

Wmldr wjYH uj fyda mshd muKla isák ksjdi i|yd jeä jYfhka Wmldr ls¯fï wjYH;dj

wjodkug ,la úh yels ksjdi y∫kd.ekSu i|yd ishÆ †ia;l s% l a j, uj fyda mshd muKla isák ksjdi ms<n s | wOHhkhla is≥lr o;a; /ia ls¯u' tu wOHhkh u; mdolj uj fyda mshd muKla isák ksjdi i|yd Wmldr ie,iqï lr iemhSu'

wOHhkh is≥lr jvd wjodkï lKavdhï" me;slv .;s ,laIK" wjYH;d y∫kd .ksh's m%Odk †ia;l s% l a 5l jevigyk l%h s djg kxjhs jevigyk wfkl=;a †ia;l s% l a j,o l%h s djg kxjhs

udi 6+

ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;j =

wjqre≥ 2+

iudc fiajd wud;HdxYh

wdndO iys; mqo. a ,hkag fN!;sl m˙irh fj; m%fõYh iSñ; ùu m%cdfõ lghq;j = ,g iyNd.s ùu iy Tjqkfa .a wdr®:l ß " ixialD;sl iy iud„h whs;j s dislï idlaId;a lr .ekSug ndOlhlaj mj;S

f.dvke.s,s iy fjk;a b†ls¯ï i|yd m%fõY ùu ms<n s | rcfha fr.=,dis n,d;aul ls¯u m%jr®Okh lrkak

rcfha fr.=,disj,g hg;aj uyckhd Ndú;d lrk ishÆ kj f.dvke.s,j s ,g ish,a,kag m%fõY úh yel

wjq 5

kd.˙l ixjr®Ok wêld˙h iy m<d;a md,k wdh;k

wdndO iys; mqo. a ,hkag .uka ìuka hdfï iy Tn fudn .uka ls¯fï ksoyi iSud ùu" Tjqkfa .a m%cd lghq;= iyNd.s;j a h iy wdr®:l ß " ixialD;sl iy iud„h whs;j s dislï idlaId;a lr.ekSug ndOlhlaj mj;S'

fmd≥ m%jdyk fiajdj,g m%fõY úh yels nj ms<n s | rcfha fr.=,dis n,d;aul ls¯u m%jr®Okh ls¯u'

rcfha fr.=,disj,g wkql, + j fmd≥ m%jdyk fiajd fj; m%fõYh

wjq 5

m%jdyk wud;HdxYh

9.1

mQrK ® f,i iyNd.s ùug yelsjkq msKi s ishÆ fokdg m%fõYh ,nd°fï uQ,Or®uh u ish,a,kag m%fõY úh yels m˙irhla f.dvke.Su'

9.2

9.2.a ksos yfia .uka ìuka hdug yd m%cd lghq;j = ,g iyNd.s ùug yels jkq msKi s wdndO iys; mqo. a ,hkag fmd≥ m%jdyk i|yd m%fõYh meje;Su'

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

9.1.a

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

†.gu l%h s d;aul úh hq;j = we;'


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

9.3

nqoê a uh iy wfkl=;a jr®Ok ≥n,;d we;s <uqka iy jeäysáhka iy nrm;, ≥n,;d we;s wh n∫ úfYaI lKavdhï i|yd jvd by< .=Kd;aul núka hq;a „jk ;;a;j a hla we;s ùu'

9.3.a

nqoê a uh iy wfkl=;a jr®Ok ≥n,;d we;s <uqka yd jeäysáhka iy nrm;, ≥n,;d we;s wh n∫ úfYaI lKavdhïj,g wjYH .=Kd;aul fiajd ue†y;aùï iy Wmldrh fkdmj;sh's

nqoê a uh iy wfkl=;a jr®Ok ≥n,;d we;s <uqka wjYH;d we.hSu" s ;a iy jeäysáhka iy nrm;, ≥n,;d we;s wh jevigyka Yla;u ls¯u' n∫ úfYaI lKavdhï i|yd jk ue†y;aùï jeä †hqKq ls¯ug iy wjia:d jeä ls¯ug mdr®Yj a lrejka iu. idlÉPd lr wjYH;d we.ehSug ,la lr ksji iy m%cdmdol Wmdh udr®. Yla;u s ;a lrkak'

wjq 3

iudc fiajd iy iudc iqNidOk wud;HdxYh

9.4

iajdëkj „j;a ùug fkdyels iy wLKav /ljrKh wjYH wdndO iys; mqo. a ,hka i|yd wdrlaIdj iy ms<i s rK iy;sl ùu'

9.4.a

iajdëkj „j;a ùug fkdyels iy wLKav /ljrKh wjYH wdndO iys; mqo. a ,hka ^Tjqkf.a foudmshka" fouõmskfa .a urKfhka miq Tjqkfa .a wkd.;h ms<n s |j wkdrlaI; s j miq fõ&

Wmdh udr®. ia:dms; lr iaj a dëkj „j;a ùug fkdyels iy wLKav w;ayod n,ñka isà /ljrKh wjYH wdndO iys; mqo. a ,hka i|yd ms<i s rK iys; m%cd ksjdi iemhSu i|yd wod< mdr®Yj a iu. idlÉPd lr wjYH;d we.ehSug ,la lr kjH Wmdhudr®. ie,iqï lr w;ayod ne,Su'

wjq 4

iudc fiajd iy iudc iqNidOk wud;HdxYh$ fi!LH fiajd wud;HdxYh

9.5

udkisl fi!LHfha ishÆ wx. foi úur®Ykh ls¯ug jvd idl,Hh m%;m s ;a;h s la jr®Okh ls¯u'

9.5.a

udkisl frda.j,ska fmf<k mqo. a ,hka uqyK q mdk .eg`M

s ;a;h s iïmdok lr mj;akd m%;m s ;a;"s tys wvqmdvq ixfYdaOkh tajd m%;m l%h s d;aul ls¯u' y∫kd.ekSu" iudf,dapkh'

wjq 3

iudc fiajd wud;HdxYh

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

43


wxlh

10

44

wjOdkh fhduq m%foaYh

¥IKh

b,lalh

10.1

¥IKh md,kh ls¯ug 10.1.a hdka;K % hka Yla;u s ;a ls¯u yd whs;j s dislï ;yjqre ls¯u i|yd j.lSu jeä oshK q q ls¯u'

wdr®:ßl iudcuh yd ixialD;sl ysñlï

.egΩj

¥IKh iïnkaO lghq;= ls¯u i|yd mj;akd hdka;K % hka Yla;u s ;a ls¯fï wjYH;dj'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

l%h s dldrlu

¥IKh md,kh ls¯u i|yd cd;sl ¥IK úfrdaë l%h s dld¯ ie,eiaula m%ios O a lr l%h s d;aul lrkak' w,a,ia yd ¥IK ms<n s | fpdaokd úur®Yk fldñifï Od˙;dj Yla;u s ;a yd jeä oshK q q lr th iún, .kajkak'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

l%h s dld¯ ie,eiau l%h s d;aul lr ;sîu

w,a,ia yd ¥IK fpdaokd úur®Yk fldñifuys flduid˙iajreka jHjia:duh f,i m;a ls¯u meñKs,j s , m%;Y s ;hla f,i kvq mjrk ,o ixLHdj idr®:l kvq mej¯ï ixLHdj f;dr;=re imhkakka yd idlaIl s rejka wdrlaId kS;s n,d;aul lrkq ,eîu lrk kS;s n,d;aul lrkak'

ld, rduqj

udi 3

†.gu l%h s d;aul úh hq;j = '

jr®I 1 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

w,a,ia yd ¥IK fpdaokd úur®Yk fldñiu


jOysxid je<ela첫u



jOysxid je<elaùu rdcH m%;sm;a;sfha iy Ndú;fha lreKla f,i Y%S ,xld rch jOysxidj flfrys Y=kH bjiSï m%;sm;a;shla wkq.ukh lrhs' 2008 fmnrjd˙ 26 †k mej;s udkj ysñlï ljqkais,fha y;afjks ieis jdrfha ° b†˙m;a l< ish jdr®;dj uÛska lDDr wudkqIsl fyda wjuka iy.; ie,lSu fyda o~qjï ls¯u ms<sn| úfYaI ksfhda‚; uekafµ%â fkdjela uy;d fuu lreK ms<s.;a w;r tys ° Tyq m%ldY lf<a jOysxidj je<elaùu iy ur®okh i|yd fukau tajdg j.lsj hq;a;ka iïnkaOfhka lghq;= ls¯u i|yd Y%S ,xld rch mshjr .Kkdjla f.k we;s njhs' lDDr" wudkqIsl iy wjuka iy.; ie,lSu fyda o~qjï ,nd °u ksrEms; jYfhka ;ykï lr we;s wdKavql%u jHjia:dfõ 11 jk jHjia:dj u.ska ishÆ wdldrfha lDDr" wudkqIsl iy wjuka iy.; ie,lSu iy o~qjï ,nd°u ;=rka ls¯u i|yd jk Y%S ,xld rcfha lemùu jHjia:dkql+,j wka;r®.; fldg we;s w;r jOysxidjg ,la fkdùug we;s whs;sh wdKavql%u jHjia:dfjka jr®.SlrKh lr we;af;a lsis≥ iSud ls¯ulska fkdj iSud mekùulska wjysr lrkq ,eìh fkdyels bj;a l< fkdyels" mru whs;shla f,ih' 1994 wxl 22 ork jOysxid mk;" 2005 wxl 23 orK Yd¯˙l oKavkh ^m˙ÉÑkak& ls¯fï mk; fukau j˙ka jr ixfYdaOkh lrkq ,enQ 1979 wxl 15 orK wmrdO kvq úOdk ix.%yh mkf;a úê úOdk lsysmhla l%shd;aul ls¯u" jOysxidjg tfrys igfka ° Y%S ,xld rch .kq ,enQ idOkSh ffk;sl l%shdudr®. úoyd olajhs' fuu cd;sl l%shdld¯ ie,eiafï §jOysxidj¶ ms<sn| m%uqL lafIa;%h m%cdfõ idud‚lhka lsysm fofkl= w;r mej;s mqΩ,a mokulska hq;a idlÉPdjkays wjika m%;sM,h jQ w;r jOysxidj je<elaùu" m˙laIK is≥ ls¯u iy ;=rka ls¯u i|yd jQ hdka;%K Yla;su;a ls˙fï wruqK we;sj Y%S ,xldfõ cd;Hka;r iy foaYSh lemùï uqΩukskau l%shd;aul ls¯fï wjika b,lalh imqrd .ekSu b,lal lr.;a b,lal lafIa;% lsysmhla thg wh;a fõ'

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

47


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

1

ffk;sl rduqj

1.1

idlaIs ms<n s | kS;j s , fkdie,ls,u s ;aNdjh ksid jOysxikh we;s fkdùu iy;sl ls¯u

1.1.a

jOysxikh wdKavl q u % jHjia:dfõ wkq,, a x>kSh whs;j s dislï jk w;r wêlrK lghq;j = ,oS úúOdldr jQ jOysxikhka ^id'wd' mkf;a 27 j.ka;h s jeks j.ka;s hgf;a& hgf;a ,nd.kakd jQ idlaIs wod< lr.ekSu wksjdr®hfhkau neyer lsru S wOslrK l%h s dj,oS idlaIs wod< lr.ekSu ms<n s | ¯;sfha° fmkakï q fkdlrhs' tu ksid fkdie,ls,, a fya;f= jka jOysxidj ;j≥rg;a iSudùu wju lrhs'

idlaIj s , w∞< lr.ekSu ms<n s |j mj;sk kS;s iudf,dapkhg ,la ls˙ug lñgqjla m;a ls˙u

lñgqj m;al¯s u lñgq idud‚lhka ms<n s | úia;r iudf,dapkh ls¯u'

udi 6

wêlrK wud;HdxYh

2

r|jd .ekSu yd mYapd;a úur®Ykh

2.1

Y%S ,xldfõ wêlrK ffjoH ldr®hhkaj, ;;a;j a h by< kexùu

2.1.a

úfYaI{ wêlrK ffjoH ks,Od˙kaf.a yd m%udKj;a myiqlïj, ysÛ;djh

mj;akd myiqlï iudf,dapkh ls¯u yd jeä †hqKj q i|yd ksrf® oaY ksl; = a ls¯u'

iudf,dapkh iïmQrK ® lsru S yd ksrf® oaY a hka ,nd oSu myiqlï by< kexùu

udi 6

fi!LH wud;HdxYh

mj;sk myiqlï iudf,dapkh lr tajd †hqKq ls˙ug ksrf® oaYhka ,nd °u 2.1.b

48

jOysxid je<elaùu

úfYaI{ fkdjk wêlrK ffjoH ks,Od¯kag mj;sk jD;a;h S mqyK q q m%udKj;a fkdùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

wjqre≥ 1

ldhsl yd udkisl hk fohdldr jOysxik lsh % d iudf,dapkh meje;aùï' udi 6 ish,a, wka;r®.; jk m˙† wêlrK ffjoH ksrf® oaYhka b†˙m;a ls¯u' ks,Od¯kag ,nd fok mqyK q q jevigyka úur®Ykh ls¯u yd tajdfha mj;sk wvqÆyq~l q ï y∫kd .ekSu

mYapd;a Wmdê ffjoH wdh;kh yryd Wiia wOHdmk wud;HdxYh

fkdì£ mj;sk mSvkh" udkisl iydh ms<n s oj wdlD;sh ixjr®Okh ls¯u' tall ixjr®Okh ls¯u yd wêlrK ffjoH ks<Od¯kaf.a mqyK q q jevigyka ks¯laIKfhka y≥kd.;a lafIa;% we;=<;a ls¯u

mYapd;a Wmdê ffjoH wdh;kh yryd Wiia wOHdmk wud;HdxYh iy fi!LH wud;HdxYh

udi 6


wxlh

3

wjOdkh fhduq m%foaYh

je<elaùu

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

ffjoH mYapd;a Wmdê wdh;kh ud fi!LH wud;HdxYh yryd Wiia wOHdmk wud;HdxYh

q q jevigyka y∫kajd mqyK q q jevigyka u.ska fudähq, iïnkaO lsru S mqyK °u

udi 6 b†˙hg hk

wdrlaIl †.gu wud;HdxYh l%h s d;aul fjñka mj;S' wêlrK wud;HdxYh

2.2

úfYaI{ wêlrK ffjoH ks,Od¯kaf.a yd wêlrK ffjoH ks,Od¯ka f,i fiajh lrk ffjoH ks,Od¯kaf.a iajdëk;ajh ;yjqre ls¯u

2.2.a

wêlrK ffjoH ks,Od¯kaf.a iajdëk;ajh jeä†hqKq ls¯u'

b,a,u S m˙† wdrlaIdj yd /ljrKh ,nd oSu

3.1

jO ysxikh iïnkaOfhka rcfha lsi≥s iudjla fkdoSfï m%;m s ;a;h s lsh % djg kexùu

3.1.a

ysr NdrfhaoS yd /|jqï ia:dkhkayos S jO ysxikhka Ndú;h ms<n s |j úYd, jYfhka t,a, jk fpdaokd

kS;h s l%h s d;aul lrk ks,Od¯kaf.a yelshd jr®Okh ls¯u yd udkj ysñlï ;;a;j a hka ie,ls,, a g .ksñka úur®IK lghq;= i|yd wjYH ;dlaI◊l yelshdjka" wjYH myiqlï ,nd°u iy w;awvx.=jg .ekSu iy r|jd ;nd .ekSu i|yd ksis mámdáhla wkq.ukh ls¯u' kQ;k m%Yk a ls¯fï l%ufõo y∫kajd°u' isrNdrhg .ekSfuka yd /ojqïNdrhg .ekSfuka miqj wkq.ukh l< hq;= isr.; ls¯fï lsh % dmámdáh" whs;j s dislï yd m%;l s r®u ms<n s oj uyckhd oekqj;a ls¯fï jevigyka yd ;r. meje;aùu jkaos iy wfkl=;a iyk yd kej; iudchg taldnoaOùu we;=Ωj jO ysxikhg f.d≥re jQjkaf.a jQ whs;j s dislï ms<n s |j uyck;dj oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu

n,h,;a ks<Od¯ka b†˙hg hk ixLHdjla myiqlï iemhSu wjqre≥ 1 jOysxik iïnkaO b†˙hg hk meñKs,s ixLHd;aulj wvq ls¯u oekqj;a ùfï uÜgï ms<n s |j iólaIKhla is≥ ls¯u

†.gu is≥fõ

jevigyka ixLHdjla meje;aùu' mqo. a ,hka ixLHdjla b,lal ls¯u'

os.gu is≥fõ

wdrlaIl wud;HdxYh

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

49


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

b,lal l< mqo. a ,hkaf.a ckúldY wdlD;sh jevigyka m%dfoaYh S j fn° we;s wdldrh ishÆ kS;s l%ufõohka yd udkj ysñlï m%ñ;Ska ks¯laIK WmlrK iys; wkq.ukh jk m˙os m%Yk a ls¯ï is≥ ls¯u †˙u;a m%Yk a ls¯fï l=á msyg s ù q u ls¯u ioyd ks¯laI; s " Y%jH yd oDIH" m%Yk a ls¯ï l=á /|jqï uOHia:dkj, we;s ls¯u' jO ysxik fpdaokd ms<n s |j ixLHd f,aLk jO ysxikh ms<n s oj wvx.= m%Odk o;a; tl;=jla mj;ajd f.k hdu' o;a; tl;=j ksru ® dKh ls¯u

50

3.2

kvqfõ úNd.hg fmr 3.2.a wjia:dfõ° ufyai; a d% ;ajreka yd ffjoHjreka úiska jO ysxikhg f.d≥rejQjka kshu wdldrfhka y∫kd.ekSu$úNd.h ;yjqre ls¯u'

iellrejka iy ufyai; a d% ;a yd ffjoH ks,Od¯ka fj; b†˙m;a fkdl< iellrejka yer wka mqo. a ,hka b†˙m;a ls¯u'

iellrejka y≥kd.kSu i|yd ufyai; a d% ;ajrhd ie,eiau ilia lr yd ffjoH ks,Od˙hd wêlrK ffjoH lsh % djg kexùu ks,Od˙hd b†˙fha udmg we.s,s i<l+K igyka lsrfS ï ie,eiaula lsh % d;aul ls¯u'

3.3

3.3.a jO ysxikhg f.d≥rejQjka ;j≥rg;a ysry s erhg m;aùu$ jOysxikhg ,laùu je<elaùu

jO ysxik fpdaokdjloS thg f.d≥re jQ mqo. a ,hd wmrdO fpdaokd,;a mqo. a ,hdf.a isrNdrhg kej; fhduq fkdls¯u ;yjqre ls¯fï wjYH;djh

m˙md,kuhj fyda jHjia:dodhlj tjeks lsh % dudr®. ;ykï ls¯u' iellrejka kej; wmrdOlre jYfhka fpdaokd,;a mqo. a ,hdf.a isrNdrhg m;a fkdls¯ug n,h mjrñka úl,am lsh % dudr®. we;s ls¯u'

3.4

/¢úhka iïnkaOj fmd,sih s lghq;= lrk wdldrh ks¯laIKh ls¯u

3.4.a

wêlrKhg b†˙m;a ls¯u;a w;awvx.=jg .ekSu;a w;r ld,h ;=< fndfyda jO ysxid is≥fõ

wOHhkh is≥ ls¯u r|jd ;eîu ks¯laIKhg;a /|jqï NdrfhaoS jO ysxikhg ,la ùu je<elaùug;a iq≥iq l%ufõohka ms<n s |j mqΩ,a wOHhkhla is≥ ls¯u wOHhkh mokï lr.ksñka ksrf® oaYhka ilia jdr®;d ls¯u ls¯u

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wjqre≥ 5

os.gu is≥fõ wdrlaIl wud;HdxYh Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu udi 6

m˙md,k/jHjia:dodhl wjqre≥ 1 ixfYdaOkh is≥ ls¯u úl,am lsh % dudr®. ms<n s oj udi 6 fr.=,dis

wjqre≥ 1

wêlrK wud;HdxYh yd fi!LH wud;HdxYh

wêlrK wud;HdxYh wêlrK wud;HdxYh

wdrlaIl wud;HdxYh


wxlh

4

wjOdkh fhduq m%foaYh

wëlaIKh ls¯u i|yd wdh;ksl hdka;K %

b,lalh

4.1

jO ysxid je<elaùfï úur®IK yd ;=rka ls¯u'

.egÆj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

s r®ñl lsh % dudr®. ksrf® oaYhka lsh % d;aul ls¯u i|yd mshjr .ekSu m%;l .ekSu

wjqre≥ 2 lg jeä udi 3

4.1.a

jO ysxid úur®IKh iy je<elaùfï lghq;= M,odhS f,i wëlaIKh ls¯fï wjYH;djh

my; oelafjk lreKq ikd: ls¯u i|yd udkj udkj ysñlï fldñifï = , jOysxidj ysñlï fldñifï wêld˙h yd ±lau Yla;u s ;a lghq;j m%Odk ;ekla .kS ls¯u 1' iajdëkj iy ldr®hlaIuj lghq;= ls¯ug wjYH iïm;a ;sîu 2' kS;h s l%h s d;aul ls¯fï ks,Od¯ka is≥ lrkq ,nk ishÆ jOysxid ms<n s | fpdaokd iy wh;= ie,lSï iïkaOj ksrka;rj wëlaIKh ls¯u 3' jO ysxid je<elaùu i|yd ksis l%h s dudr®. .ekSu

4.1.b

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu fj; fhduq lrk jO ysxik is≥ùïj,g wod< meñKs,s iïnkaOfhka laIKsl yd M,∞hS lsh % dudr®. .ekSug jHqyh" iïm;a yd m%;m s dok m%udKj;a fkdùu

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu fj; fhduq flfrk meñKs,s Ndr .ekSug meh 24 mqrd lsh % d;aul jk laI◊l weu;=ï uOHia:dkhla lsh % d;aul ls˙u' laIKsl yd M,∞hs lsh % dudr®. .ekSu iïnkaOfhka lsh % dudr®.uh udr®f.damfoaYl ieliSu'

≥rl:k uOHia:dkh lsh % d;aul ls¯ug iïm;aa tla/ia ls¯u'

/|jqï ia:dkj,g Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu u.ska is≥ lrk yosis ks¯laIK pdrsldjka m%udKj;a fkdùu

ldr®hd, fõ,dfjka miqj is≥ lrk yosis ks¯laIK pd˙ldjka y∫kd oSu'

ldr®hd, fõ,dfjka miqj is≥ lrk yosis ks¯laIK pd˙ldjka f,d.aa igykg we;=Ω ls¯u' yosis ks¯laIK pd˙ld is≥ ls¯u'

4.1.c

ld,rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu

wjqre≥ 1

≥rl:k uOHia:dkh lsh % d;aul fõ udr®f.damfoaYl jeä oshK q q ls¯u' udi 3

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

51


wxlh

5

6

wjOdkh fhduq m%foaYh

jO ysxid y∫kd.ekSu ioyd jQ o;a; moaO;sh

jrog o~qjï fkd,nd isgu S ms<n s |j lghq;= lsru S

b,lalh

5.1

6.1

Y%S ,xldfõ is≥jk jO ysxid ms<n s |j i;H jdr®;dj

5.1.a

6.1.a jO ysxik lsh % dj, ksr; jk rcfha ks,Od¯ka o~qjï fkd,nd isàfï wjldY wju ls¯u

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

jO ysxid ms<n s |j m%udKj;a f;dr;=re fkdue;sùu

^w& isrNdrfha yd /|jqï Ndrfha isák ,sx.sl m%pKav;ajh we;=Ω jO ysxik lsh % d iïnkaOfhka wmrdOhg f.d≥re jQjka" meñ◊,s yd wmrdOlrejka iïnkaOfhka o;a; moaO;shla ia:dms; ls¯u ^wd& wmrdOh" ia;%S mqreINdjh" jhi yd cd;sh u; fjka jYfhka mj;sk /|úhka yd jOysxikhkag wod< meñKs,s ms<n s oj o;a; tla/ia ls¯u ^we& jOysxik isoë a ka úur®Ykh" fpdaokd b†˙m;a ls¯u yd o~qjï fyda úkh lsh % dudr®. iïnkaOfhka f;dr;=re tla/ia ls¯u ^wE& Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiug yd fY%I a G a dêlrKhg fhduq l< yd tajdhska b†˙m;a l< meñKs,s yd ;Sk≥a ixLHd ms<n s |j f;dr;=re iei£u jO ysxid lrk whg úreoaOj kS;s u.ska lghq;= ls¯u ms<n s | kS;{ s jreka mqyK q q ls¯u

fidhd ne,Sfï hdka;K % h msyg s ù q u

udi 3

fjka jYfhka mj;sk o;a; tla/ia lsru S

b†˙hg hk moku u; ldr®;= jYfhka

jrog o~qjï ,nd fkdisàfï miqìul m%;M s ,hla jYfhka is≥jk jO ysxikhg wod< wmrdOhlg wod< wmrdOlrejka iïnkaOfhka úkh lsh % d udr®. .ekSu yd kvq f.k hdu m%udKj;a fkdùu

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu úiska ks¯laIKh lrk ,o jO ysxik fpdaokd iïnkaOfhka wNHka;r úkh lsh % dudr®. lsh % d;aul jk nj ;yjqre ls¯u wêlrK ffjoH úoHdj iïnkaOfhka we;=Ωj úksirq ejka mqyK q q ls¯fï jevigyka

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu

f;dr;=re ,nd.; yel

idr®:l wkaoñka kvqf.k hdfï m%udKh by< kexùu úkh lsh % dudr®. by< oeóu

jO ysxik kvq iïnkaOfhka l<uKdlrK ldr®hlaIu;dj by< kexùu jO ysxik l%h s djkag wod< wmrdOj, m%;ú s mdl m%;ú s mdl yd wkq.ukh ms<n s oj oekqj;aNdjh by< oeóu lrk úêu;a lsh % dmámdá ms<n s |j iólaIKh jO ysxik lsh % djkag wod<j jer† f,i kS;h s fpdaokdjkag wod< fiajh lsh % d;aul lrk ks,Od¯kaf.a fiajh w;ayg s ù q u w;ayg s ù q ï$fiajfhka yd fiajfhka my ls¯u myls¯ï m%;Y s ;h

52

ld, rduqj

b†˙hg is≥fõ

kS;m s ;s fomdr®;fïka; a j =

b†˙hg is≥fõ

Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu

†.gu is≥fõ wêlrK fiajd fldñiu wdrlaIl jdr®Il s moku u; wud;HdxYh b†˙hg hk †.gu is≥fõ wdrlaIl wud;HdxYh cd;sl fmd,sia fldñiu


wxlh

7

8

wjOdkh fhduq m%foaYh

ldka;djka yd <uqka i|yd úfYaI wdrlaIdj

mqkre;a:dmkh iy iyk ,nd °u

b,lalh

7.1

8.1

/|jqï Ndrfha isák ish,a,kaf.au úsfYaIfhkau ldka;djka yd <uqkfa .a wdrlaIdj ;yjqre ls¯u

jOysxik lsh % djkag f.d≥re jQjkag iyk ,nd oSfï mqΩ,a jevigyk

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

6.1.b

Wiiaùï yd fjk;a lreKq Tiafia jrold¯ fmd,sia ks,Od¯kag o~qjï ls¯ug hdka; a K % ysÛùu

jO ysxik isoë a ka iïnkaOfhka jrolre nj Y%S mk; ixfYdaOk ls¯u' ,xld udkj ysñlï fldñiu b†˙fha ;yjqre jqKq rcfha wdh;kj, ks,Od¯kag tfrysj o~qjï lsh % dudr®. .ekSug Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu mk; ixfYdaOkh

6.1.c

;uka úiska fyda ;uka hgf;a isák ks,Od¯ka u.ska jO ysxik is≥ùu ms<n s oj by< uÜguj, ks,Od¯kaf.a j.lsj hq;= Ndjh wvqùu

jr®;udk wmrdO kS;s ix.%yfha wK°fï j.lSu mj;skjdo hkak úoaj;a uvq,, a la u.ska wOHhkhg ,la ls¯u yd tfia fkdf;afr® kï Y%S ,xld kS;S rduqjg wK°fï j.lSu f.k tau i|yd tu úoaj;a u~q,, a fhdackd lrk l%ufõohka m¯laId ls¯u

7.1.a

isrNdrfha$/|jqï Ndrfha° is≥ jk ,sx.sl m%pKav;aj isoë a ka ms<n s |j f;dr;=re yd o;a; m%udKj;a fkdùu

miq.h s jir 5 l ld,h ;=< isrNdrfhaoS $ /|jqï Ndrfha° is≥ jQ ,sx.sl m%pKav;aj isoë a ka ms<n s oj wOHhkhla is≥ls¯u /ojqï Ndrfha isákakkaf.a úfYaIfhkau ldka;djka yd <uqkfa .a whs;j s dislï ms<n s oj oekqj;aNdjh by< kexùfï jevigyka lsh % d;aul lsru S wOHhkhla u; mokï fjñka /|jqï ia:dkj, isák s ldka;d wdrlaIl ks,Od¯kaf.a ixLHdj ms<n s |j ;yjqre ls¯u mqyK q q u.ska kS;h s lsh % d;aul lrk ks,Od¯kaf.a yd nkaOkd.dr ks,Od¯kaf.a ia;%S mqreINdjh ms<n s | ixfõ†;djh by< kexùu

8.1.a

jO ysxikhkag f.d≥re jQjka iïnkaOfhka m%udKj;a mqkre;a:dmk lsh % dudr®.hka fkd;sîu

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wjqre≥ 1

ckdêm;s f,alï ldr®hd,h

wOHhkhla is≥lrhs wOHhk ksrf® oaYhkag wkqj je<elaùfï m%;l s r®ñl lsh % dudr®. .ekSu'

wjqre≥ 1 wjqre≥ 1

kS;s fldñiu wêlrK wud;HdxYh

wOHkhla is≥ ls¯u'

udi 6

jevigyka l%h s d;aul ls¯u' ks<Od¯ka ixLHdjla b,lal ls¯u' rojd ;nk ia:dkj, ldka;d ks<Od¯ka ia:dms; ls¯u' jevigyka meje;aùu' ks,Od¯ka ixLHdj b,lal ls¯u'

fi!LH yd udkisl fi!LH jD;a;h S fõ°kaa ioyd jO ysxikh iïnkaO tall iu. mqyK q q jk mqyK q q jevigyka ioyd jO ysxikhkag jevigyka meje;aùu' f.d≥re ù fí˙ isákakka ioyd ufkdaiudcSh WmfoaYk tall we;=<;a ls¯u

wêlrK wud;HdxYh <ud ixjr®Ok yd os.gu is≥fõ ldka;djka iú n,.ekaùfï wud;HdxYh os.gu is≥fõ

os.gu is≥fõ

udi 3

fi!LH wud;HdxYh

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

53


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

jO ysxikhg f.d≥re jQjkag ffjoH m%;l s drj,g wu;rj WmfoaYk ,nd oSu iïnkaOfhka fi!LH ffjoH ks,Od¯ka lsh % dlrk nj ;yjqre ls¯ug ksrf® oaYl l%ufúohla lsh % d;aul ls¯u ishÆu rdcH wdh;khka u.ska lsh % d;aul lrk WmfoaYlhka mqyK q q jevigykaj, úIh m:h iudf,dapkh ls¯u yd jOysxikh ms<n s oj tall we;=<;a ls¯u

8.1.b

9

54

jO ysxikhg tfrys iïuq;h s

9.1

jOysxid je<elaùu

9.1.b jO ysxikhg tfrys iïuq;h s hg;g .ekSu mqΩ,a ls¯u

jO ysxikhg iïnkaO jkaos oSukd lsh % dj,sfha ndOdld¯ m%fõYh

jHjia:dfõ wxl 21 yd 22 j.ka;s hgf;a m%ldY is≥ ls¯fï wjYH;djh

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

ksrf® oaYl l%ufõoh b†˙hg hk lsh % d;aul ls¯u WmfoaYljreka yd ffjoH ks,Od¯ka i|yd ksrf® oaY l%h s d;aul ls¯u' iudf,dapkh l< úIh wjqre≥ 1 ud,d jO ysxikh ms<n s |j udi 6 wdor®Yhka we;=<;a jevigyka ixLHdj

wOHkh lsh % d;aul lrhs jr®;udk jka† oSukd hdka;K % h ms<n s oj wOHkhla is≥ ls¯u yd tys oshK q h q g ksrf® oaYhka ksl; = a ls¯u

udi 6

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

iudc fiajd wud;HdxYh

kS;m s ;s fomdr®;fïka;j =

wêlrK wud;HdxYh os.gu is≥fõ wêlrK fiajd fldñiu

wOHhkh u; mokï fjñka m%;l s r®uh lsh % dudr®. .ekSu' m%udKd;aul wdldrfhka jO ysxikhg f.d≥rejQjkag jkaos ,nd oSfï wjYH;djh ms<n s |j wêslrKh ixfõoSlrKh

jkaos ,nd oSfï hdka;K % h ixfYdaOkh lsh % d;aul l< jevigyka ixLHdj b,lal l< wêlrK ks,Od¯ka ixLHdj b,lal l< wêlrK ks,Od¯ka ixLHdj

wjqre≥ 1

jHjia:dfõ wxl 21 yd 22 j.ka;s hgf;a m%ldYhla is≥ ls¯fï YLH;dj ms<n s |j wOHhkhla is≥ ls¯u

wOHhkh is≥ ls¯u

wjqre≥ 1

úfoaY lghq;+ wud;HdxYh


wxlh

10

wjOdkh fhduq m%foaYh

tf;roS jO ysxikhg ,la jk Y%S ,dxlslhka

b,lalh

10.1

Y%S ,dxlslhka tf;roS jO ysxikhg ,laùfuka wdrlaId ls¯u

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

9.1.b

jO ysxikhg tfrys iïuq;fs ha ffjl,aml s ixOdkfha mdr®Yj a lrefjla fkdùu

jO ysxikhg tfrys iïuq;fs ha ffjl,aml s ixOdkfhaa mdr®Yj a lrefjla ùfï yelshdj úsNd. ls¯u

wOHhkh lsh % d;aul ls¯u

wjqre≥ 1

úfoaY lghq;= wud;HdxYh

10.1.1

YS% ,dxlslhka tf;roS jO ysxikhg ,laùu

tf;roS jO ysxikhg ,la jk Y%S ,dxlslhka iïnkaOfhka ¥; yd ffk;sl wdrlaIdj ;yjqre ls¯u hï rgla iïuq;fs ha mdr®Yj a lrefjla kï tu rgj,oS jO ysxikhg f.d≥re jQ Y%S ,dxlslhka wdrlaId ls¯ug kS;h s lsh % d;aul ls¯u ;yjqre ls¯u

hdka;K % h ia:dms;hs'

wjqre≥ 1

úfoaY lghq;= wud;HdxYh

jO ysxikhg tfrys bos˙hg lñgqjg yd jO ysxikhg mj;ajdf.k tfrys úfYaI hhs' ksfhdac; s hdg wNshdpkd bos˙m;a ls˙u

jOysxid je<elaùu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

55



ldka;d whs;sjdisl誰



ldka;d whs;sjdislï ldka;djkag tfrys ishÆ wdldrfha fjkiafldg ie,lSï msgqoelSu i|yd jQ cd;Hka;r iïuq;sfha mdr®Yajlrejl= ùug oYl .Kkdjlg fmr isgu ia;S% mqreI iudkd;au;dj iy;sl ls¯u i|yd YS% ,xld rch lemù isà' mdr®,sfïka;= uka;S%j˙hl ùfï whs;sh iys;j" ms˙ñkag fukau ldka;djkago 1931 ° ir®jck Pkao n,h ysñjq◊' ia;S% mqreI nj mokïj fjkia wkaoñka ie,lSulska f;drj ishÆ mqrjeishkag iudk whs;sjdislï j;auka wdKavql%u jHjia:dj u.ska iy;sl lrhs' ish cd;sl ixjr®Ok kHdh m;%fhys YS% ,xldj iyi% ixjr®Ok b,lal we;=<;a lr we;s w;r" tys tla ch.%yKhla ù we;af;a m%d:ñl wOHdmkfha ia;S% mqreI wkqmd;fha idr®j{ iudkd;au;djhhs' 2006 jifr®° m%d:ñl wOHdmkfha ms˙ñ <uqka iy .eyeKq <uqka w;r wkqmd;h 99] la jqKs' wjq' 15-24 ;a w;r jhia ldKavfha <uqka iy ;reKhka w;r idCIr;dj" ishÆ lfaIa;%hkays ia;S% iy mqreIhka w;r 95] uÜgug ,Ûd jQ w;r" úYajúoHd,j,g msúfik m%udKfhka 113] lau ldka;djkah' /lshd kshqla;s wxYh i,ld ne,Sfï° .=re jD;a;sfha kshef<k id;sYh nyq;rhla ldka;djkah' tlS fCIa;%fha Tjqkf.a m%;sY;h 69] ls' fi!LHrCIKh fj; we;s m%fõYfhys m%;sM,hla f,i ore Wmf;a° is≥jk ud;D urK wkqmd;h iEu Wm;a 1000 la i|ydu 11'3 la olajd my; jeà we;s w;r" ore Wm;a 100"000 la i|yd <ud urK wkqmd;h 39'3 la jk w;r" th iyi% ixjr®Ok b,lalhkays i|yka uÜgug b;du;au wdikakj mj;S' ldka;djkag tfrys ishÆ wdldrfha fjkiafldg ie,lSï msgqoelSu i|yd jQ cd;Hka;r iïuq;sfhys ls%hdld¯ lñgqfõ wjika ks¯CIKhkag m%;spdr f,i" 1948 mqrjeis mkf;a meje;s ia;S% mqreI Ndjh wkqj fjkia wkaoñka ie,lSfï m%;smdok bj;a ls¯ug YS% ,xld rch tu kS;sh ixfYdaOkh lrkq ,enQ w;r" 2005 wxl 34 ork .Dyia: ysxikh je<elaùfï mk; u.ska ldka;d ysxikhg tfrys kS;sh Yla;su;a lrk ,°' m%uqL;djh ,nd ° we;s ;j;a fCIa;%hla jkqfha ú.uKsl ldka;d iqnidOkhhs' tfiau hqO .egqfï úka†;hka" .egqu ksid jekaoUq jQ ldka;djka iy iajdñ mqreIhd wysñ jQ uõjreka fj; úfYaI wjOdkh fhduq lrñka ldka;djka w;r /lshd úhqla;shg ms<shï fh°u i|yd rch ls%hdudr®. lsysmhla f.k ;sfí' fuu ixor®Yh ;=<" iajhx /lshd ;=<ska „jfkdamdh f.dvk.d .ekSug Tjqkg iydh ùu msKsi rch idOkSh mshjr f.k ;sfí' fhda.H ls%hdudr®. ;=<ska" ldka;d whs;sjdislï Yla;su;a ls¯u iy by< kexùu" fuu cd;sl ls%hdld¯ ie,eiafuys ldka;djka i|yd jQ m%uqL;d lfaIa;%h ù ;sfí'

ldka;d whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

59


1 1

60

fi!LH

1.1

.r®NKS ldka;djka iy 1.1.a ls˙fok uõjrekaf.a jeä oshK q q l< fmdaIKh

1.2

m%ckk fi!LH fiajd yd .eí .ekSu j<lajk T!IO fiajd iemhSu oshK q q ls¯u

1.3

1.4

ldka;d whs;sjdislï

jeä oshK q q l< fmdaIK ;;a;j a h

fi!LH wud;HdxYh iy m<d;a iNd

.r®NKS ldka;djka iy ls˙fok uõjreka w;r W!KfmdaIKh

.r®NKS ldka;djka iy lsrfs ok uõjrekaf.a fmdaIKh iïnkaOfhka mj;akd jevigyka Yla;u s ;a lsru S iy úêu;a lsrs u S

úfYaIfhkau m%ckk fi!LH yd .eí .ekSu j<lajk T!IO fiajd iemhSug wod< cd;sl fi!LH fiajd m%;m s ;a;h s M,odhS wkaoñka lsh % d;aul ls¯fïoS we;s jk m%dfoaYh S úIu;d

mj;sk mr®fhaIK ms<n s o m%ckk fi!LH iunkaOfhka mj;sk m%dfoaYh S úIu;d y≥kd .ekSug mr®fhaIK meje;aùu yd jdr®;dj m%dfoaYh S úIu;d ;=rka ls¯ug iq≥iq jevigyka m%ckk fi!LH lafIa;f% ha y≥kajd oSu ixLHd f,aLK oshK q j q ùu

wêlrK wud;HdxYh iy kS;s fldñiu

1.3.a jHNspdrh" ¥IKhg ,la ùu fyda iajdNdúl widudkH;dj,oS is≥ jk .eí .ekSï iïnkaOfhka ffjoH kS;s iïmdokh ls¯u wmrdOhla f,i fkdie,lSu

jHNspdrh" ¥IKhg ,la ùu fyda iajdNdúl widudkH;dj,oS is≥jk .eí .ekSï iïnkaOfhka ffjoH kS;s iïmdokh ls¯u wmrdOhla f,i ie,lSu

mk;a.; ls¯u ioyd mdr®,fs ïka;j = g b†˙m;a ls¯ug oKav kS;s ix.%yhg wjYH ixfYdaOk ilia ls¯u wod< ixfYdaOkhka ioyd m%;m s ;a;s ksru ® dKh lrkakka we;=Ωj úúO mdr®Yj a lrejkaf.a iydh tla/ia ls¯u wud;H uKav, wkque;sh ,nd f.k flgqïm; mdr®,fs ïka; a j = g b†˙m;a ls¯u

oKav kS;s ix.%y ^ixfYdaOkh& flgqï q m; ilia lsru S m%;m s ;a;s ksru ® dKh lrkakka iu. mj;ajk idlÉPd mdr®,fs ïka; a j = g b†˙m;a l< flgqïm;

wêlrK wud;HdxYh iy kS;s fldñiu wêlrK wud;HdxYh

1.4.a wkjYH .eí .ekSï je<elaùu i|yd Wm;a md,kh ms<n s oj oekqj;a Ndjh by< kexùu

wkdrlaI; s .íid ls¯ï nyq, ùu

wod< lKavdhï i|yd wod< jevigyka meje;aùu

wkdrlaI; s .eí .ekSï wvq ls¯u Wm;a md,k l%u Ndú;h by< hdu

wOHdmk wud;HdxYh <ud ixjr®Ok yd ldka;d lghq;= wud;HdxYh fi!LH wud;HdxYh

1.2.a

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

2

wjOdkh fhduq m%foaYh

wdr®:l ß ijsn, .ekaùu

b,lalh

2.1

ldka;djka w;r ≥mam;alu wju ls¯u

.egΩj

2.1.a

≥mam;+kfa .ka ie,lsh hq;= m%udKhla ldka;djka ùu

l%h s dldrlu

.ïno yd j;=lrfha ldka;djka" .Dy uQ,l s ;ajh ork ldka;djka" ;ksj cSj;a jk ldka;djka" wdndê; yd w.;shg m;a jQ lKavdhï flfrys jr®;udk ≥mam;alu ;=rka ls¯fï jevigykaj, n,mEu we.hSu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

we.ehSï jdr®;dj

ld, rduqj

wjqre≥ 1

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

<ud ixjr®Ok yd ldka;d lghq;= wud;HdxYh wOHdmk wud;HdxYh wdr®:l ß ixjr®Ok wud;HdxYh

3

/lS rlaId

we.ehSu u; mokï fjïka yelshdjka ixjr®Okho we;=<;a lr ≥mam;a ldka;djka iïnkaO lreKq ms<n s oj iq≥iq wdldrfhka lsh % dls¯u

fuu lafIa;j % , o˙ø;d fr®Ldjg jvd my<ska isák ldka;djka ixLHdj

wjqre≥ 2

<ud ixjr®Ok wud;HdxYh wdr®:l ß ixjr®Ok wud;HdxYh

3.1

W.;a ldka;djka w;r ú/lshdj ≥re ls¯u

3.1.a

ms˙ñkag idfmalI a j ldka;djka w;r ú/lshdj by< uÜgul mej;Su

/lshd úrys; ldka;djka i|yd wjia:d iy ksmK q ;d m%jr®Okh lrkak' /lshdj, ksh; q = ldka;djka uqyK q fok .egÆ ms<n s | iólaIK mj;ajkak'

ldka;djka w;r ú/lshdj wvqfjhs iólaIK mj;ajhs

wjqre≥ 2 iy os.gu is≥fjhs'

<ud ixjr®Ok yd ldka;d lghq;= wud;HdxYh

3.2

fm!oa.,sl wxYfha orejka ìys l< yels jhfia isák ldka;djkaf.a whs;j s dislï wdrlaId ls¯u i|yd jk m%;m s ;a;'s

3.2.a

fm!oa.,sl wxYfha orejka ìys l< yels jhfia isák ldka;djkaf.a whs;k S 'a

fjkialug Ndckh fkdl< hq;h = hk uQ,Or®uh mokï lrf.k mqo. a ,sl wxYh i|yd m%;m s ;a;h s la n,d;aul ls¯u iy ixjdoYS,S l%h s d∞uhla f.dvke.Su'

mqo. a ,sl wxYh i|yd m%;m s ;a;h s la ilia l<d'

wjqre≥ 3

<ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún, .ekaùfï wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh wdfhdack uKav,h fiajd fhdaclhka ix.uh jd◊c uKav,h

ldka;d whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

61


4 4

ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh

4.1

ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh

4.1.a

ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh

ldka;d wdrlaIdj by< kexùu lsh % d;aul ls¯u iïnkaOfhka mj;sk kS;s moaO;sh úur®Ykh ls¯u' úur®Ykh u; mokï fjñka lsh % djg kexùï ldr®hlaIu yd M,odhS ls¯ug wjYH fjkialï y∫kajd °u' kS;s lsh % dj,sh m˙md,kh lrk ishÆ yjq,l a rejka ioyd mj;ajk mqyK q q jevigyka ioyd ldka;djkag tfrys m%pKav;ajhg wod< kS;s wka;r®.; tallhla we;=<;a ls¯u ^kS;h s lsh % d;aul lrk" ffjoHkS;l s " wêlrK" iudc fiajd yd wfkl=;a ks,Od¯ka&

b,lal lr.;a;kaf.a ck úldY wdlD;sh y∫kajd fok ,o fjkialï 1) 2) 3) 4)

fmd,sia ks,Od¯ka wêlrK ks,Od¯ka ffjoH ks,Od¯ka rdcH wxYfha iudc fiajlhka ioyd mj;ajkq ,nk mqyK q q jevigykaj, wvx.= tall taâia l%h s dldrlu we;=<;aj ,sx.dY%; s j fndafjk meje;ajQ jevigyka .Kk frda. je<elaùug w∞< mj;sk m%;m s dok b,lal.; mqo. a ,hka ms<n s | ±kqj;a ls¯ï ieliSu' ixLHdj b,lal.; jQjkaf.a N+f.da,h S moku s |j wmrdO iïnkaOfhka tl;=j mj;sk o;a; ia;%S ia;%S mqreINdjh ms<n mj;sk o;a; mqreINdjh wkqj fjka ls¯u'

ldr®hlaIu ks,Od¯ka wdlr®IKh ls¯u ioyd ldka;d yd <ud wxYj, ;;ajh by< kexùu' m%udKj;a iïm;a yd mqyK q q ldr®hh uKav,hla ,nd oSfuka ldka;d yd <ud wxY oshK q q lr tys lsh % dld¯;ajh by< kexùu'

62

ldka;d whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ldka;d yd <ud wxY ioyd m;a lrk ,o ishÆ ks,Od¯ka ixLHdj ldka;d yd <uqka ms<n s o ldrKd iïnkaOfhka mQrK ® ld,Skj lghq;= lghq;= ls¯ug lemjqKq

wêlrK wud;HdxYh iy wdrlaIl wud;HdxYh <ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh

<ud ixjr®Ok iy ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh

fmd,sia fomdr®;fïka;j = iy <ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh fmd,sia fomdr®;fïka;j =


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ks<Od¯ka we;=Ωj ldka;d yd <ud wxY ixLHdj fjka lrk ,o iïm;a m%udKh' 2005 .Dyia: m%pKav;ajh je<elaùfï mk; .Dyia: m%pKav;ajh iydh olajk lsh % dld¯ ie,eiau lsh % djg je<elaùfï mkf;a lsh % dld¯ kexùu' ie,eiafï imqrd .kakd ,o b,lal ixLHdj ishÆu rdcH wxYfha wdh;khkays ,sx.sl ,sx.sl ysxikhg wod< ysxikhg úsfrdaë m%;m s ;a;h s la l%h s djg kexùu m%;m s ;a;h s lsh % d;aul iy iudf,dapkh' lsru S iïnkaOfhka ,nd fok ,o Wmfoia ishÆu rdcH wxYfha wdh;kj, ,sx.sl ysxik ≥la.ekú,s ms<n s o ≥la .ekú,s iïnkaOfhka lsh % d ls¯ug n,h hdka;K % h y≥kajd fok ,;a l=á msyg s ù q u' ,o rdcH wxYfha wdh;k ixLHdj ,sx.sl ysxikhg tfrys m%;m s ;a;h s mqo. a ,sl ks¯laIK hd;a;K % h wxYh ;=< lsh % d;aul ùu ks¯laIKh ls¯u' lsh % d;aul ùu' ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh msgq oelSu ioyd wka;r®-wdh;ksl ldka;djkaf.a ;;ajh yd ldr®h Ndrh ms<n s oj hdka;K % h lsh % d;aul ùu Okd;aul wdl,amj,g wkqn, oSfï ie,iqï yd jevigyka cd;sl yd Wm-cd;sl uÜgfï wka;r®wdh;ksl hdka;K % hla we;s ls¯u' mj;sk ie,iqï ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh msgq oelSu ioyd udOH Wmdh udr®. ldka;djkaf.a ;;ajh ldr®h Ndrh ms<n s |j lsh % d;aul ùu Okd;aul wdl,amj,g wkqn, oSu ioyd Wmdh udr®. ilia ls¯ug udOH iïnkaO lr .ekSu' 5

foaYmd,k ksfhdackh

5.1

5.1.a mdr®,fs ïka;j = " m<d;a iNd yd m%dfoaYh S md,k uKav,j, ishhg ;syl wjuhl (30%) ldka;d ksfhdackh

m%;m s ;a;s iïmdokfhaoS ia;%S mqreINdjh ms<n s |j ixfõoS;dj wvq ùu fya;f= jka m%dfoaYh S " m<d;a yd cd;sl uÜgfï Pkaofhkaa m;a lrk jHqyj, ldka;d ksfhdackh wvq ùu'

ksfhdackh ;yjqre ls¯ug wod< jHjia:dms; úêOdk y∫kajdoSu

,nd .;a ksfhdack m%;Y s ;h

ld, rduqj

jdr®Il s j

udi 6

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

<ud ixjr®Ok ldka;djka iún, .ekaùfï wud;HdxYh <ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh

wjqre≥ 1

wjqre≥ 1 wjqre≥ 1

wjqre≥ 2 wjqre≥ 2

wjqre≥ 2 +

<ud ixjr®Ok wud;HdxYh fiajd fhdaclhkaf.a ix.uh iy jd◊c uKav,fha iyh we;sj' ck ikakfs õok yd f;dr;=re wud;HdxYh

wêlrK wud;HdxYh

ldka;d whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

63


wxlh

6

wjOdkh fhduq m%foaYh

fjkia wdldrfhka ie,lSu

b,lalh

6.1

fjkia wdldrfhka i,lk kS;s wj,x.= lsru S

.egΩj

6.1.a

fjkia wdldrfhka i,lk kS;s

l%h s dldrlu

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fuu jevigyka iyd iyNd.s jk ldka;djka ixLHdj

bosrh s g hk

<ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh

,sx.sl;ajh idïm%odhslrKhg ,laùfuka fjkia wdldrfhka ie,lSug u. fmkajk kS;s lafIa;% y∫kd .ekSu fjkialï iys; kS;s bj;a ls¯u

lafIa;% y∫kd .ekSu

wjqre≥ 1

wêlrK wud;HdxYh

,sx.sl;aj idïm%odhslrKfhka is≥ jk fjkia f,i ie,lSï ;=rka ls¯ug wod< wxYhka u.ska l%h s d;aul lrk jevigyka

wjqre≥ 3

<ud ixjr®Ok yd ldka;djka iún,.ekaùfï wud;HdxYh

6.1.b

bvï ixjr®Ok wd{d mkf;a ;=kj a k Wmf,aLkfha fjkialï iys; m%;m s dok

mqreI iy ldka;djkag iudk whs;j s dislï ,nd°u i|yd bvï ixjr®Ok wd{dmkf;a ;=kj a k Wmf,aLkh ixfYdaOkh ls¯u

ixfYdaOkh n,d;aul ls¯u'

udi 6

bvï wud;HdxYh

6.1.c

whdf,a hdï ms<n s | wd{dmkf;a we;s h,amk s q m%;m s dok ksid ldka;djka ysxikhg ,laùu

whdf,a hEï ms<n s | wd{d mk; bj;a ls¯u ms<n s | wOHhkh ls¯u

fjkia f,i lghq;= ls¯u je<elaùu i|yd wod< wd{d mk; bj;a $ ixfYdaOkh lr we; lghq;= lr we;

udi 6

wêlrK wud;HdxYh

ksrf® oaY; s l%h s d;aul ls¯u

udi 3

6.1.d

ldka;d whs;sjdislï

ld, rduqj

ldka;d ksfhdac; s hkag YlH;d jrAOk jevigyka y∫kajd oSfuka lghq;+ bgq lsrfS ï yelshdj jeä lsru S

r|jd ;nd isák ldka;djkaf.a mqkre;a:dmkh iy kej; f.vkexùu i|yd lghq;= ls¯u

64

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

mjq,a kS;s m%;i s xialrKh ms<n s oj wêlrK wud;HdxYfha lñgq jdr®;dj

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

lñgq jdr®;dj l%h s d;aul ls¯u läkï ls¯u

udi 6


wxlh

7

wjOdkh fhduq m%foaYh

hqoO a hg f.d≥re jQ ldka;djka

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

7.1

l,ska ldka;d 7.1.a fin<shka jYfhka lsh % d l< ish,a,kaf.au kej; wdr®:l ß yd iudc taldnoaO;djh

kej; iudchg taldnoaO l< hq;= l,ska ldka;d hqO fin<shka ixLHdj úYd, ùu'

l,ska hqO lghq;j = , ksheÆKq ms˙ia h<s iudchg taldnoaO ls¯fï cd;sl lsh % dld¯ ie,eiau lsh % d;aul ls¯u u.ska l,ska ldka;d fin<shka jYfhka lsh % d l< ms˙ia M,odhs wkaoñka kej; taldnoaO lr .ekSu

ilia lr fufyh jk ,o †.gu lsh % dld¯ hdka;K % h l%h s d;aulhs'

mqkre;a:dmk iy nkaOkd.dr m%;i s xialrK wud;HdxYh

7.2

hqoO a fhka jekaoUqjka jQ 7.2.a ldka;djka i|yd jQ m%;m s ;a;s iy jevigyka iïmdokh ls¯u ikd: ls¯u'

wdr®:l ß lghq;= bvï ksjdi whs;j s dislï iy iQrdlEu ms<n s | wjOdkh fhduq lrk jekaoUq ldka;djka i|yd jQ m%;m s ;a;s fkdue;s ùu'

my; oelafjk lreKq we;=<;a lr hqoO a fhka jekaoUqjka jQ ldka;djka i\yd jk m%;m s ;a;s rfÜ ishÆ fmfoiaj, we;s ls¯u 1 m%dfoaYh S mokuka y∫kd.ekSu $ ie,iqï ls¯u 2 /lshd wjYH;d iy cSjfkdamdh ixjr®Ok wjYH;d ms<n s |j we.hSï

ie,iqï iïmqrK ® hs

<ud ixjr®Ok yd ldka;djka iú n, .ekaùfï wud;HdxYh

8

wNHka;r jYfhka wj;ekajQ ldka;djka

lreKdlr wNHka;r jYfhka wj;ekajj Q ka ms<n s | fldgi n,kak

9

wúêu;a lafIa;f% ha ldka;djka

lreKdlr wdr®:l ß iudc yd ixialD;sl whs;j s dislï ms<n s o fldgi n,kak

10

ixl%uKsl ldka;d fiaúldjka

ixl%uKslhka ms<n s o fldgi n,kak

wjYH;djfha weia;fïka;= bgq lr we; weia;fïka;= mokï lr wjYH;d bgq lr we;

wjqre≥ 1

b†˙hg hk

ldka;d whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

65



l誰lre whs;sjdisl誰



lïlre whs;sjdislï YS% ,xld jevlrk ck;djf.a jHdmdrfha wdrïNh 1890 ;rï wE;g †fjk w;r" m<uq iduqysl ls%hdld˙;ajh jdr®;d jQfha 1893 °h' ld,h;a iuÛska rfgys n,j;a jD;a;Sh iñ;s iïm%odhla ìysjQ w;r" tu iïm%odh YS% ,xldfõ ksoyi †kd .ekSfï jHdmdrfha° jD;a;Sh iñ;s bgql< lemS fmfkk ldr®hNdrh iu.Ska fjkal< fkdyels wkaoñka ne£ mj;S' wfkl=;a lreKq w;r fiajlhkag ix.ï msysgqùu i|yd we;s whs;sh wju jegqma iy fiajh ls˙fï meh .Kk kshu ls¯u iy kshdukh" <ud Y%uh wfydais ls¯u" yd fiajlhka i|yd hym;a fiajd iy „j;aùfï ;;a;ajhla iy;sl ls˙u b,a,d isá fhdackd 20 jeks Y;jr®Ifha jQ ishjfia uq,aNd.fha° Y%S ,xld fiajl iqNidOk ix.uh iy ,xld cd;sl fldx.%ih úiska iïu; lrk ,°' uq,au jD;a;Sh iñ;s 1923 iy 1928 w;r ld,iSudfõ° ia:dms; lrk ,°' 1935 jD;a;Sh iñ;s wd{dmk;" 1935 fiajl jka† wd{dmk;" 1956 ldka;djka iy ;reK /lshd kshqla;s mk;" 1939 ud;D m%;s,dN wd{dmk;" 1944 jegqma uKav, wd{dmk;" 1954 idmamq iy ldr®hd, fiajl ^/lshd kshqla;sh iy md˙Y%ñl kshdukh& mk; iy 1942 lr®udka;Yd,d wd{dmk; wd†h we;=<;a jq jeo.;a lïlre kS;s lssysmhla mekùu" by; oela jQ jr®Okhkaf.a l+Gm%dma;sh iksgqyka lf<ah' ldr®ñl wdrdjq,a je<elaùu" úur®Ykh iy ksrdlrKh iy jvd hym;a fiajH-fiajl in|;d mj;ajdf.k hdfï wruqKska iduqysl flaj,a ls¯u m%jr®Okh i|yd úê úOdk ie,eia jQ 1950 ldr®ñl wdrjq,a mk; Y%S ,xld lïlre whs;Ska ms<sn| fft;sydisl lv bula úh' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha jHjia:dj m%ldrj Y%S ,xldj iïuq;Ska 40 la wmrdl%uK lr ;sfí' cd'l'i' uq,Or®uhkag wkQl+,j hym;a fiajd cd;sl l%shdld˙ ie,eiaula l%shdjg kexjQ f,dalfha m<uq rg jQfha Y%S ,xldjhs' rdcH wxYfha fiajlhka i|yd úY%du jegqma iy mqoa.,sl wxYh i|yd úY%du md˙f;daIsl m%;s,dN f.ùu i|yd úêúOdk i,ikakdjQ mqΩ,a iudc wdrCIK moaO;shla rfgys mj;S' wúêu;a wxYfha fiajlhkaf.a wjodkïm%d; nj wjfndaOlr .ksñka Tjqkaf.a whs;sjdislï wdrCId ls¯u i|yd rch uQ,drïNhka lsysmhla f.k ;sfí' wúêu;a wxYfha f.dùkag" ëjrhkag iy iajhx /lshdj, kshqla; jQjkag úY%dñl m%;s,dN iemhSu i|yd kshduk wdh;k folla ia:dms; lr ;sfí' cd;sl l%shdld˙ ie,eiafï §lïlre whS;Ska wdrCId ls¯u¶ ms<sn| m%uqL;d fCI;%h jkqfha fiajl whs;sjdislï ;j≥rg;a Yla;su;aj ls¯fï wruqKska jeo.;a fCI;% lsysmhla i|yd ms<shï fh°ug W;aidy ls¯uhs'

lïlre whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

69


wxlh .egΩ b,lal l%h s dldrlï

1

1.a ishÆ jevìïj, fiajlhka i|yd jD;a;h S wdrlaIdj iy fi!LH wdjrKhla ,nd °u'

jD;a;h S wdrlaIdj iy fi!LHh ms<n s | kS;s iïnkaOfhka jk iSud

2

2.a wk;=reodhl /lshdjkaf.ka jhi wjqre≥ 15 - 18 <uhska wdrlaId ls¯s u iy tjka /lshd ;ykï ls¯u ms<n s |j cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha 182 jk iïuq;h s l%h s d;aul ùu Yla;u s ;a ls¯u'

3

ldr®ñl wdrdjq,a läkñka úi£u'

4

70

1961 wxl 70 ork wksjdr®h rdcH fiajd mk; ms<n s | jdr®;dj'

lïlre whs;sjdislï

3.a

4.a

m%Odk l%h s dldrlï ld, rduqj .egΩ

m%Odk j.lsjhq;= wdh;kh

jevìïj,° jD;a;h s wdrlaIdj" fi!LH yd iqnidOkh ms<n s | kS;s mekùu' cd;Hka;r lïlre ixúOdk iïuq;h s 155 wmrdkqu; ls¯u i,ld ne,Su' wod< ishÆ wdh;k wka;r®.; fldg ix.; jQ l%h s d;aul ls¯fï yd wëlaIKh ls¯fï hdka;K % hla ixia:dmkh ls¯u'

kS;s mkjk ,°

wjqre≥ 1 +

cd;Hka;r lïlre ixúOdk iïuq;h s wmrdkqu; lrhs' hdka;K % h ixia:dmkh lrhs'

l%h s d;aul fjñka we;' wjqre≥ 1 +

wjqre≥ 15 - 18 jhfia <uhska wk;=reodhl /lshdj, fh°u ;ykï ls¯u m%udKj;a m˙† l%h s d;aul fkdfõ

M,odhS l%h s d;aul ls¯u i|yd wëlaIK hdka;K % hla we;s ls¯u iy wvqmdvq u.yerùug l%h s d ls¯u'

wëlaIKh hdka;K % h ixia:dmkh lrhs'

wjqre≥ 1 iy †.gu lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh l%h s d;aul fõ'

^w& lïlre flduid˙iajrhd ^wd& fíreïlrKh ^we& lïlre úksYp a h iNd hk wdh;kj,° ldr®ñl wdrjq,a ksrjq,a ls¯fï° we;sjk m%udo

mqΩ,a f,i fjkia jQ ksjdrK mshjr Ndú;d ls¯ug we;s yelshdj úuid ne,Su' wdrjq,a ksrjq,a ls¯fï hdka;K % hkays oekg mj;sk l%h s d mámdáh úur®Ykh ls¯u' mqΩ,a f,i fjkia jQ ksjdrK mshjr Ndú;d ls¯ug we;s yelshdj úuid ne,Su' m%udKj;a ;rï há;, myiqlï ,nd °u' lïlre kS;s m%;i s xialrK lñgqj u.ska by; iudf,dapk l%h s dldrlï is≥fldg ksrf® oaY ,nd °u'

lïlre kS;s m%;i s xialrK lñgqfõ jdr®;dj

wjqre≥ 1 +

1961 wxl 70 ork wksjdr®h rdcH fiajd mk; n,d;a Y%uh ms<n s | cd'l'i' m%{ma;h s iu. wkql, = fkdùu

iudf,dapkh u; mokïj wjYH mrsos kS;s ixfYdaOkh lrkak' 1961 wxl 70 ork wksjdr®h rdcH fiajd mk; ixfYdaOkh lrkak'

kS;s ixfYdaOkh lrhs ^wjYH kï& mk; m˙ɉkak flfr® ^wjYH kï&

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu- 2011-2016

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh wêlrK wud;HdxYh

wjqre≥ 1 +

rdcH m˙md,k iy iajfoaY lghq;= wud;HdxYh


wxlh .egΩ b,lal l%h s dldrlï

m%Odk l%h s dldrlï ld, rduqj .egΩ

5

5.a wksjdr®h mdi,a wOHdmkh ms<n s | cd;sl m%;m s ;a;h s g ksis ie,ls,, a fhduq lrñka fiajd kshl q ; a fs ha wju jhi yd jD;a;h S iñ;sj,g iïnkaO ùfï wju jhi w;r wkql, + ;djhla ilia ls¯u'

wksjdr®h wOHdmk jhi yd w∞< m%;m s dok /lshdjla ls¯u i|yd iy jd;a;h S iñ;shlg iïnkaO ùu i|yd wod< wju iu. w∞< jHjia:d iudf,dapkh' jhi iïnkaO kS;h s ;=< we;s úIu;djhka

6

wúêu;a wxYfha fiajh 6.a lrk wh i|yd iM,odhS f,i l%h s d;aul wdrlaIdjla ,nd °u'

wúêu;a wxYfha fiajh lrk wh i|yd wdrlaIdj ke;sùu

7

8

iudk jákdlula we;s jev i|yd iudk jegqmla iy;sl ls¯u'

7.a

iduqyl s flaj,a ls¯ul° 8.a fiajdfhdaclhka iy fiajlhka hk foms˙igu idOdrK wdrlaIdjla iy;sl ls¯u'

wúêu;a wxYhg we;=<;a wh ksYp a h fldg y∫kd.ekSu i|yd wOHhkhla ls¯u' t<ô ;SrK u; mokïj wúêu;a wxYfha fiajh lrkakka f,i ksYp a h fldg.;a wh fj; wdrlaIdj ksrf® oaY fldg l%h s d;aul ls¯u'

jHjia:d iudf,dapkh

wjqre≥ 1 +

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh

wOHhk jdr®;dj

wjqre≥ 1 +

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh

ksrf® oaY l%h s d;aul lrhs'

wjqre≥ 1 +

iudk jákdlula we;s jev i|yd iudk cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ;dlaIKsl wOHhkh mj;ajhs' jegqmla f.jk njg iy;sl ls¯u i|yd iyfhda.h we;=j iudk jákdlula we;s iq≥iq hdka;K % hla ke;slu jev y∫kd.; yels /lshd we.ehSï l%uhla y∫kajd°u iïnkaOfhka wOHhkhla meje;aùu' /lsh s d we.ehSï l%uh ms<fs h< lrk ,°' wOHhkh u; mokïj /lshd we.ehSï l%uhla ilia ls¯u' jegqma uKav, l%uh ir, lrhs' jegqma uKav, l%uh ir, ls¯u'

wjqre≥ 1 +

1999 wxl 56 ork ldr®ñl wdrjq,a mk; u.ska ,ehsi; a . = ; lr olajd we;af;a fiajdfhdaclhka úiska is≥lrkq ,nk widOdrK lïlre l%h s dudr®. muKls' jD;a;h S iñ;s yd fiajlhka fj; is≥ lrkq ,nk widOdrK l%h s dudr®. tu.ska wdjrKh fkdlrhs'

udi 3 +

cd;sl lïlre WmfoaYl iNdfõ lïlre m%;i s xialrK Wm lñgqj úiska is≥ls¯ug kshñ; fiajdfhdaclhka yd fiajlhka hk foms˙iu u.ska is≥ lrk widOdrK lïlre l%h s dudr®. yd o~qjï ms<n s | iudf,dapkh is≥ls¯u'

m%Odk j.lsjhq;= wdh;kh

iudf,dapkh is≥ lrk ,°

wjqre≥ 1 + wjqre≥ 1 +

lïlre whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

71



ú.uksl Y%ñlhka



ú.uksl Y%ñlhka Y%S ,xldfõ ú.ukh j;aufkys ñ,shk 1'6 la jk w;r" úfYaIfhkau ldka;d /lshd kshqla;sh ;=<ska †jhsfka ú/lshd .egΩjg iyk i,iñka ie,lsh hq;= fm%aIK rg ;=<g .,d tau W;amdokh lrñka jdr®Islj 200"000 l muK ms˙ia /lshd i|yd úfoaY .;fjhs' ú.uksl Y%ñlhkaf.a l=gqïNhkao ie,ls,a,g .ksñka tu fiajlhka i|yd hym;a fiajd ;;a;aj iy Y%u wNsudkh iy;sl ls˙u iy udkj ysñlï iy ksoyi wdrCId ls¯u rch l%shdudr®. .Kkdjla f.k ;sfí' mqyqKq Y%ñlhkaf.a ú.uKh by< kexùu iy kqmqyqKq Y%ñl ú.ukh wvq ls¯u" wk;=reodhl iy wkdrCIs; fiajhka hgf;a fiajh lrk ú.uKsl Y%ñlhkaf.a wjodkï iy.; nj ms<sn| .egΩ" úYd, iud„h ms˙jehla iys; úfYaIfhkau ldka;djka i|yd wvq jegqma iy kqmqyqKq /lshd iemhSu" rcfha b,lalh ù ;sfí' úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh msysgqjkq ,enqfha lïlre iy ú.uksl fiajl wdY%s; l%shdldrlïys jeo.;a nj ie,ls,a,g .ksñks' fï ldr®hh i|yd fjku wud;HdxYhla msysgqùu" ú.uksl fiajlhkaf.a iqnidOkh m%jr®Okh ls¯u i|yd rch ,nd ° we;s by< m%uqL;dj ms<sìUq lrhs' 1985 ° msysgqjkq ,enQ Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ldr®hdxYh" rfÜ Y%u ú.uk m%;sm;a;s m˙md,kh i|yd j.lsjhq;= m%Odk;u rdcH wdh;kh fõ' tfiau úfoaYhkays Y%S ,xld ¥; uKav, yryd ú.uksl fiajlhkaf.a „jk ;;ajhka wëCIKh i|yd hdka;%Khla ia:dms; lr ;sfí' ishÆ ú.uksl fiajlhkaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, whs;sjdislï wdrCId ls¯ug Wmldr jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha m%{ma;s folla Y%S ,xldj wmrdKqu; lr ;sfí' thg wu;rj ldka;djkag tfrys ishÆ wdldrfha m%pKav;ajhka msgqoelSu i|yd jQ iïuq;sh Y%S ,xldj ms<sf.k ;sfí' cd;sl Y%u ú.uk m%;sm;a;sh 2008 jHdma;s iïmdokh lrkq ,enqfõ fjk;a rgj, / lshdjka ys kshqla;j isák Y%S ,xld mqrjeishka ms<sn| rdcH m%;sm;a;sh m%ldYhg m;a ls¯ug;a" ishÆ Y%S ,dxlsl ú.uksl Y%ñlhka cd;sl wdr®:ßlhg olajk jeo.;a odhl;ajh ms<s.ekSug;ah' ksoyi" idOdrK;ajh" wdrCIdj iy udkj wNsu;h iy;sl lrk hym;a yd mqyqKq fiajd kshqla;shl kshe,Su i|yd úfoaY.; ùug mqrjeishkag we;s wjia:d m%jr®Okh ls¯u tys wruqKhs' m%:u j;djg úfoaY.; jk ú.uKsl fiajlhkag uq,sl oekqj;a nj iemhSu msKsi ldka;d yd ms˙ñ Y%ñl fomdr®Yjhu i|yd wksjdr®hh mqr®j msg;aùï fiajdia: mqyqKqjla mj;ajkq ,efí' tfiau úfoaY.;ùug fmr rdcH nexl= yryd Khlao ,ndfokq ,efí' ú.uksl fiajlhkaf.a orejkag oekqj;a nj ,nd°u iy iún, .ekaùu i|yd §ore †˙h¶ kñka úfYaI oekqj;a ls¯fï jevigykla mj;ajkq ,efí' wdmiq meñfKk Y%ñlhkag ;sridr „jk ;;a;ajhla iy wdmiq meñKs Y%ñlhka i|yd ksjdi Kh fhdackd l%uhla iy iajhx /lshd Kh fhdackd l%uhla l%shdjg kxjd we;s w;r tn∫ Kh i|yd f.úh hq;= fmd,sfhka 60] la Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ldr®hdxYh u.ska f.jkq ,nhs' fiajd wdY%s; wk;=re fya;=fjka iodld,sl wdndê; ;;a;ajhg m;a ù wdmiq †jhskg meñfKk fiajlhka i|yd fkdñf,a ksjdi myiqlï imhkq ,efí'

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

75


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

1

cd;sl ixl%uKsl lïlre m%;m s ;a;h s - 2008

1.1

cd;sl m%;m s ;a;h s lsh % d;aul ls¯u

1.1.a

cd;sl m%;m s ;a;h s ms<n s | fkdoekqj;aNdjh iy th ksis m˙† l%h s d;aul fkdùu

s ;a;h s cd;sl m%;m s ;a;h s l%h s d;aul ls¯u läkï ls¯u cd;sl m%;m lsh % d;aul ls¯u wdrïN ls¯u

l%h s d;aul fõ'

2

ú.uksl Y%ñlhka l=ÜGkhg ,laùu je<elaùu

2.1

ixl%uKsl fiajlhska l=Ügkhg ,laùfuka wdrCId ls¯u

2.1.a

ú.uksl Y%ñlhka we;eï /lshd ksfhdac; s hkaf.a iqrd lEug ,laùu

/lshd ksfhda‚;hskfa .a úYajdijka;Ndjh ms<n s | jq wjYH;djh .ek oekqj;a ls˙u

meje;ajq jevigyka ixLHdj b,lal.; ckixLHdjf.a ixLHdj b,lal.; ck;djf.a >k;ajh ALFEA ms<m s e†h hq;= lsh % dmámdáh ia:dms; ls¯u wxYh kej; we.ehSug ,laúh iy l%h s d;aul ls¯u ms<n| SLBFE ys kj 5SD wjYH;djh wkqj wxYh kej; we.ehSug ,la ls¯u ixfYdaOkh s djka fjkalr we; MFEWP/SLBFE ;=< /lshd ksfhda„;fhla f,i l%h iy /lshd kshdulfhl= f,i MFEPW ys lghq;= m%;m s ;a;s iy l%h s djka f,i fjka ls¯u

†.gu is≥fõ'

3

76

oekqj;a nj

ú.uksl Y%ñlhka

3.1

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqNidOk wud;HdxYh

udi 3 + udi 6 + udi 6 +

2.1.b

idjoH f,aLk mokï lrf.k ksl; = a l< úfoaY .uka n,m;%

úfoaY .uka n,m;% fjkia ls¯u je<elaùu i|yd wd.ukh iïnkaOfhka wdrCIl hdka;K % hla l%h s d;aul ls¯u

mj;sk hdka;K % h

jir 1 +

wdrlaIl wud;HdxYh

2.1.c

úfoaY /lshd ms<n s | Y%S ,xld /lshd úfoaY fiajd kshl q ; a s ldr®hdxYhg /lshd ksfhda‚; wdh;kh úiska ,ndfok ,sms f,aLk jer† iy.; ùu

2009 wxl 56 ork Y%S ,xld úfoaY fiajd kshl q ; a s ldr®hdxY ixfYdaOk mk; l%h s d;aul ls¯u

kvq ixLHdj

jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aulhs

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh

l=Ügkhg wod< .egΩ ms<n s |j oekqj;a njla fkd;sìu'

úksirq ejka" kS;{ s hka" ldka;d lKavdhï" lñlre$jD;a;h S iñ;s" <ud lKavdhï" fmd,sih s " úfoaY lghq;= wud;HdxYh" wd.uk yd ú.uk fomdr®;fïka;j = " fr®.=

meje;ajq jev igyka .Kk b,lal l< mqo. a , ixLHdj

jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aulhs'

wdrlaIl wud;HdxYh

l+Ügkhg wod< .egΩ 3.1.a ms<n s |j jeä oekqj;a nj

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

fomdr®;fïka;j = " wd†h iy fmd≥ ckhd i|yd cd;sl iy m<d;a uÜgfï jev igyka mj;ajkak'

b,lal l< mqo. a , ldKav ^/lshd& b,lal l< wdh;k ixLHdj b,lal l< mqo. a ,hkaf.a ck úldYk me;slv yr mqyK q q lKavdhu y∫kd .kak yr mqyK q q lKavdhu mqyK q q lrhs yr lKavdhï u.ska mqyK q q lrkq ,enq wksl; = a ks,Od˙ka ixLHdj úIh ud,d ixjr®Okh lrhs' w;afmd; jr®Okh lrhs'

m<d;a iy †ia;l s% a uÜgñka wfkl=;a ks,Od˙ka mqyK q q ls¯u i|yd yr ks,Od˙ mqyK q q lKavdhula msyg s j q kak

mqyK q l q rejkaf.a Ndú;h i|yd ñksia l=ÜGkh ms<n s | úIhud,d iy mqyK q q w;afmd;la ixjr®Okh lrkak' iqrdlug ,la ls¯ul° .; yels ms<h s ï l%h s dudr®. we;=Ωj ú.uksl Y%ñlhkafa .a whs;k s a ms<n s o oekqj;a nj jeä ls¯u i|yd Y%S ,xld úfoaY /lshd ksh; q = ldr®hdxYfha j;auka ldr®h uKav,h iy ks,Od¯ka m%dfoaYh S f,alï ldr®hd,j,° mqyK q q lr tajdg wkqhl q ; a lrkak' 4

ú.uksl Y%ñlhkaf.a lïlrejkaf.a oekqj;a nj jr®Okh ls¯u

4.1

ú.uksl Y%ñlhkaf.a 4.1.a iQrdlEug iy $ cdjdrïlrKhg ,laùfï yelshdj wju ls¯ug iy cdjdrïlrKhg ,la jQ úg ,nd.; yels iyk ms<n s | oekqj;a nj jr®Okh ls¯u

iQrdlEug ,laùu iy udkj cdjdrïlrKhg yiq ùug we;s yelshdj ms<n s | ú.uksl Y%ñlhka ;=< we;s oekqj;a nj wvqlu

oekqj;a lrk øjH ,nd.ekSug myiqlï ie,iSu' cdjdrïlrKh iy ú.uksl Y%ñlhka iQrdlEu iïnkaOfhka udOH yryd uyck oekqj;a ls¯fï jevigyka l%h s d;aul ls¯u' Y%S ,xld úfoaY fiajd kshl q ; a s ldr®hdxYh ixl%uKsl fiajlhkag mj;ajk msgj hdug fmr mj;ajk mqyK q fq õ° cdjdrïlrKh ms<n s | oekqj;a ls¯fï wOHhk lÜg,hla we;=<;a ls¯u'

ld, rduqj

udi 6 + †.gu l%h s d;aulhs'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HddxYh

udi 6 +

Y%S ,xld úfoaY /lshd ldr®hdxYfha ks,Od¯ ixLHdj Y%'S ,x'ú'/'ld' ks,Od˙ka iys; m%d'f,a' ldr®hd, ixLHdj

†.gu l%h s d;aulhs'

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HddxYh

mj;sk øjH jr®. mj;sk øjH ixLHdj mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj b,lal.; ck ixLHdj kslu a hdug fmr jQ mqyK q j q fjkia ls¯u

udi 6 + †.gu l%h s d;aulhs' †.gu l%h s d;aul fjñka mj;S udi 6 iy os.gu l%h s d;aul fjñka mj;sh's

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HddxYh úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

77


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egÆj

4.1.b

5

úfoaYhkays isák ú.uksl Y%ñlhkag a m%udKj;a fkdjk wdrlaIdj

5.1

úfoaYhkays isák ú.uksl Y%ñlhkaf.a wdrlaIdj jr®Okh ls¯u

5.1.a

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

;uka .uka .kakd rg" tys ixialD;sh" fiajl .súiqï" rlaIK fhdackd l%u iy m%;l s r®u l%h s dudr®. ms<n s | oekqj;a nj we;=Ωj ixl%uKsl fiajlhkag we;s wfkl=;a wdrlaI; s lsh % dudr®. ms<n s | oekqj;a nj iy f;dr;=re fkdue;sùu

mQrj ® msg;aùu" mqyK q j q iudf,dapkh lr wvqmdvq y∫kdf.k tu iudf,dapkh u; mokïj mQrj ® msg;aùï mqyK q j q jeä †hqKq lrkak' iudf,dapkh u; mokïj mQrj ® msg;aùï mqyK q j q jeä †hqKq lrkak' /lshd i|yd úfoaY.; jk ms˙ñkao we;=<;a lrkq msKi s mQrj ® " msg;aùï mqyK q j q mqΩ,a lrkak' ;uka .uka .kakd rfÜ mqj;a ms<n s | f;dr;=re" pdrs;"% ixialD;sh wd†h wka;r®.; ls¯ug úIh ud,dj mqΩ,a lrkak' fiajl .súiqï" rlaIK fhdackd l%u iy ixl%uKsl fiajlhka i|yd we;s wfkl=;a wdrlaI; s bvï o ms<n s | f;dr;=re we;=,;a ls¯ug mQrj ® msg;aùï mqyK q q wka;r®.;h mqΩ,a lrkak' 4 HIV we;=Ωj ,sx.slj iïm%lI a Kh jk frda. ms<n s | oekqj;a nj we;=<;a lrkak' 5 ixl%uKsl fiajlhka msg;aùug fmr iy Tjqka wdmiq meñKsfuka miq Tjqka uqyK q fok .egΩj,g ms<h s ï fh°u i|yd Y%S ,xld úfoaY /lshd ldr®hdxYh iy Tjqkfa .a ksfhda‚;hka bgq lrk ldr®hNdrh ms<n s |j mqyK q j q la ,nd fokak'

iudf,dapkh l%h s d;aul ùu iy kshduk ieliSu'

udi 6 +

mQrj ® msg;aùï mqyK q j q mqΩ,a flfr®'

udi 6 iy †.gu l%h s dd;aul ùu'

úfoaYhkays isák ú.uksl Y%ñlhka m%udKj;a fkdjk wdrlaIdj

ie,lsh hq;= Y%S ,dxlsl ú.uKsl Y%ñlhkaa m%udKhla isák rgj,a iu. w;aika lrk ,o oaúmdr®Yù a h .súiqï iudf,dapkh ls¯u yd kj .súiqïj,g t<öu

w;aika lrk ,o oaúmdr®Yú a l .súiqï iudf,dapkh lrk ,o .súiqï fkdñf,a ,nd ≥ka kS;s fkdñf,a kS;s wdOdr ,nd≥ka kvq ixLHdj

†.gu l%h s d;aul ùu'

úfoaYhkays isák ixl%uKsl fiajlhkag ffk;sl iydh ,nd °u

78

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld,rduqj

†.gu l%h s d;aul ùu'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh

úfoaY lghq;= wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

5.1.b

wkq.d% ylhd fmd≥ fiajd ldr®hd,h yryd foaYh S ksfhda‚;hdf.a wkqoekqula fkdue;sj fiajlhdj fjk;a fiajdfhdaclfhl=g ,nd°u u.ska fiajl .súiqu W,a,x>kh ls¯u iy fiajlhdg wvq myiqlï iy kshdukhla rys;j jev ls¯ug is≥ùu

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

úfoaYhkays ;sfnk Y%S ,dxlsl ;dkdm;s ldr®hd,j, lïlre wxYhg ks,Od¯ka m;alr .ekSfï° iq≥iqlï y∫kd.ekSu iy Tjqkfa .a w∞< NdId yelshdj" w∞< rfÜ lïlre kS;h s ms<n s | ±kqu iy tu rfÜ foayh S kS; s h s ms<n s | ±kqu jeä jk wdldrhg mqyK q j q ,n°u'

mje;ajQ jevigyka ixlHdj'

;dkdm;s ldr®hd,fha lïlre wxYj, fiajh lrk ks,Od¯ka tl ;dkdm;s ldr®hd,fha tl m%Odkshl= hg;g f.k tau' wod< rfgys Y%S ,xld ;dkdm;s ldr®hd,h iu. ksis iïnkaO;dj meje;aùu i|yd ksis hdka;K % hla we;s ls¯u' ñksia whs;j s dislï ikd: ls¯ug;a" iQrdlEu je<elaùug;a wod< rgj, ixl%uKsl fiajlhskfa .a ksjdi iy wdrlaI; s jdiia:dk wëlaIKh ls¯u' lïlrejka yels blauKska uõ rgg wdmiq heùu ikd: ls¯u

ixfYdaê; fr.=,dis

udi 3 +

hdka;K % h ia:dms; ùu'

udi 6

jdiia:dk i|yd m%udKj;a m;aùu'

jir 1

uõ rgg heùug .; jQ ld,h f,aLk.; ls¯u' fõ,dj wju ls¯u'

udi 6

úfoaY lghq;= wud;aHdx Yh

mqyK q q l< mqo. a ,hka ixLHdj'

Y%S ,xldj oaúmdr®Yù a h ixl%uKsl fiajlhkaf.a whs;j s dislï wju cd;Hka;r m%ñ;Sk S g a wkql, + j fyda ;yjqre ls¯u .súiqï w;aika lr we;s rgj,a i|yd Y%ñlhka ,nd .kakd rgj,a iu. oaúmdr®Yù a h in|;d ms<n s |j idlÉPd ls¯u' /lshd kshl q ; a fs ha fjkialï wëlaIKh ls¯u i|yd úfoaY rgj, Y%S ,xldfõ ;dkdm;s ldr®hd, iy tu rgj,a ;=< wëlaIK hdka;K % hla ia:dms; ls¯u'

†.gu is≥ fõ'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

ia:dms; l< wëlaIK hdka;K % h

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqN idOk wud;HdxYh

jir 1 jir 1 iy †.gu l%h s d;aul fjñka mj;sh's udi 6 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqN idOk wud;HdxYh

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

79


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

5.1.c

80

ú.uksl Y%ñlhka

fkajdisl myiqlï" wdydr" ikakfs õokh yd wfkl=;a uQ,l s myiqlï iïnkaOfhka jQ fiajl .súiqï W,a,x>kh ls¯u

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

/lshd kshl q ; a s ;;a;j a hka ks¯laIKh ls¯u i|yd Y%S ,xld ;dkdm;s ldr®hd, yryd tu i;aldrl rg ;=< wëlaIK hdka;K % hla ia:dms; ls¯u úfoaYhkays fiajh lrk ixl%uKsl fiajlhkaf.a .egΩ M,odhS f,i úi£u ;yjqre ls¯u i|yd úfoaY rgj, ;sfnk Y%S ,xld ;dkdm;s ldr®hd,j, m%udKj;a udkj yd uQ,H iïm;a ,nd°u ;=<k s a ≥la.ekú,s hdka;K % h Yla;u s ;a ls¯u

ia:dms; l< wëlaIK hdka;K % h

udi 6 +

ia:dms; l<≥la.ekú,s hdka;K % h ldr®h uKav, ixLHd iy ,nd ≥ka ixLHdj

udi 6 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

jir 1 +

5.1.d

ixl%uKsl Y%ñlhdg mj;sk myiqlï m%udKj;a nj ;yjqre ls¯ug fmr tu ia:dkh ms<n s |j m%cdj ms<n s |j yd tys ;sfnk myiqlï ms<n s | f;dr;=re ,nd°u

úfoaYhkays ;sfnk Y%S ,xldfõ ;dkdm;s ldr®hd, yryd yels ia:dkj, Y%ñlhka n,dfmdfrd;a;= jk úfYaIfhkau .Dyia: fiajlhka n,dfmdfrd;a;= jk ms˙ia ta i|yd jQ ;u yelshdj ms<n s | m%ldYkhla ls¯ug wjYH hdka;K % hla ksru ® dKh ls¯u ^wdodhu" ksjdi we;=Ωj&

ia:dms; l< hdka;K % h

jir 1 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

5.1.e

ixl%uKsl fiajlhdf.a fiajd fhdaclhd $ wkq.d% ylhd iu. iïnkaO úh yels f;dr;=re o we;=<;aj i;H f;dr;=re ,nd .ekSfï wmyiqj ksid ixl%uKsl lïlrejkaf.a wjodkug ,laùfï yelshdj jeäùu

wod< rfÜ ;dkdm;s ldr®hd,h úiska wfmalI a ; s fiajdfhdaclhdf.a iïnkaO lr .; yels f;dr;=re m¯laId l< yels hdka;K % hla iy;sl ls¯fï yd mjqf,a idud‚lhka iu. in|;d we;s ls¯u;a tu in|;d we;s l< fkdyels kï miqúmrï ls¯u;a is≥ ls¯u

mj;sk ikakfs õok l%uh ia:dkfha ikakfs õok l%uh b,lal.; i ixl%uKsl jevlrejka ixLHdj

udi 6 + †.gu l%h s d;aul fjñka mj;sh's

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

5.1.f

úfoaYhkays isák Y%S ,dxlsl ixl%uKsl fiajlhka ,shdm†xÑ ls¯ug tu rgj, ,shdm†xÑ ls¯fï hdka;K % h fkdue;sùu

Y%S ,xldfõ ixl%uKsl Y%ñlhka tu rgj,g hk tk wjia:dj, tu rfgys ,shdm†xÑ ls¯fï hdka;K % fhka tu rgj, ia:dms; ls¯u i|yd Y%uh ,nd .kakd rgj,a iu. iyfhda.; s djka jr®Okh lr .ekSu

.=jka f;dgqmf,a ,shdm†xÑ lsrfS ï ldr®hd,hla ,ndoSug yels Y%S ,xld ;dkdm;s ldr®hd, iys; rgj,aa

jir 2 + †.gu l%h s d;aul fjñka mj;sh's

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

hdka;K % h we.hSu iy ks¯laIKh ilia ls¯u

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

Y%S ,xld .=jkaf;dgqmf,a ,shdm†xÑ ldr®hd,h hk rgj, .=jkaf;dgqmf,ys yd Y%S ,xld .=jkaf;dgqmf,ys ,shdm†xÑ l< ú.uksl Y%ñlhka ixLHdj meje;aùu we.hSï

l%h s d;aul l< hq;= ksrf® oaY

6

;ju;a ,shdm†xÑ ù ke;s úfoaY Y%ñlhka

5.2

ixl%uKsl Y%ñlhkaf.a 5.2.a whs;j s dislï ;yjqre ls¯u i|yd Y%uh imhk wfkl=;a rgj,a iu. ikaOdk.; ù iduqyl s j Y%ñlhkaf.a whs;k S a wdrlaId ls¯u

6.1

urK yd wdndê; ùï iïnkaOj M,∞hs úi∫ï ,nd°u'

6.1.a

ld, rduqj

udi 6 †.gu is≥fõ'

jdr®Il s moku u; †.gu is≥fõ' udi 6 ksrf® oaYfha isg

Y%ñlhka ,nd.kakd †.gu rgj,a cd;Hka;r lïlre l%h s d;aul kS;h s g w;aika ls¯u l< hq;h = ' idla kHdh m;%fha we;=<;a .egΩ

Y%ñlhka ,nd .kakd rgj, ixl%uKsl lïlrejkag ukd f,i ie,lSu ;yjqre ls¯u i|yd Y%S ,xldjg fyÜgq ls¯fï yelshdjla fkdue;s ùu

f,dal lïlre ixúOdkfha m%{ma;h s iy ishÆu ixl%uKsl lïlrejkaf.a whs;k S a ms<n s | m%{ma;h s g w;aika ls¯ug cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iy idla ixúOdkh yryd Y%ñlhka ,jd kej; rgj,g n,mEï t,a, ls¯u'

Y%S ,xld úfoaY fiajd kshl q ; a s ldr®hdxYfha ,shdm†xÑ ù ke;s Y%ñlhka iïnkaO urK yd wdndê; ùï iïnkaO lghq;= ls¯ug kshñ; l%uhla fkdue;s ùu

ia:dms; l< tallh Y%S ,xld úfoaY fiajd kshl q ; a s ldr®hdxYfha tallhlg we;=Ω jk ,shdm†xÑ ù fkdue;s yd wfkl=;a ixl%uKslhka uqyK q fok .egΩ úi£u i|yd fiajlhka ixLHdj úfoaY lghq;= wud;HdxYfha tallhla msyg s ù q u'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jir 1 †.gu l%h s d;aul l< hq;h = '

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqNidOk wud;HdxYh

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqNidOk wud;HdxYh

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

81


wxlh

7

wjOdkh fhduq m%foaYh

mqo. a , cdjdru i|yd kvq mej¯u

b,lalh

7.1

7.2

82

ú.uksl Y%ñlhka

mqo. a , cdjdru i|yd jrolrejka jkakka ta i|yd j.ùu iy;sl ls¯u

.egÆj

7.1.a

;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u i|yd kvq mej¯u m%udKj;a fkdùu

l%h s dldrlu

ld,rduqj

ia:dmkh lrkq ,enQ l=ÜGk úfrdaë tall .Kk mjrk ,o kvq .Kk meje;ajQ jevigyka ;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u iy .Kk ñksia cdjdru ms<n s |j kS;m s ;s b,lal l< mqo. a , fomdr®;fïka;j = " Y%'S ,x'ú'/'ld'" lïlre ixLHdj wud;HdxYh" <ud ixjr®Ok iy ldka;d b,lal l< wdh;k wNsjDoaê wud;HdxYh" cd'<'wd'w' iy fmd,Sih s ixLHdj i|yd ixfõ°lrK jevigyka mj;ajkak' b,lal l< mqo. a , ldKav ^/lshd&

jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aulhs jdr®Il s mokñka †.gu l%h s d;aulhs

fmd,sia fomdr®;fïka;j =

wêlrK n,h mqM,a ls¯fï yelshdj ms<n s |j wOHhkhla is≥ lrkak' kS;s mkjkak

wjq 1 +

wêlrK wud;HdxYh

ia:dms; lrk ,o fkdñf,a fok kS;s wdOdr l%h s d;aulh fuu l%uhg m%fõY jk ck ixLHdj

wêlrK l%h s d;aul fjñka mj;S wud;HdxYh

mqo. a , fj<πug w∞<j ldr®h n,ldhla msyg s ù q u'

7.2.a ;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u iy ñksia cdjdrug iïnkaOj lghq;= ls¯ug Y%S ,xldfõ wmrdO wêlrKj, foaY N=ñl wêlrK n,h mqΩ,a lrkak' 7.2.b

;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u yd ñksia cdjdru iïnkaOfhka lghq;= ls¯ug Y%Ss ,xldfõ wmrdO wêlrK j, iSñ; wêlrK n,h

wêlrK n,h mqM,a ls¯fï yelshdj ms<n s |j w†h hkhla is≥ lrkak'

cdjdrïlrKhg ,la jQjka i|yd m%udKj;a fkdjk ffk;sl ksfhdackh

cdjdrïlrKhg ,la jQjkag kS;s wdOdr fldñiu yryd fkdñf,a kS;s wdOdr ,nd°u ;yjqre ls¯u

7.2.c

cdjdrïlrKhg" fydr nvq cdjdrug iy iQrdlEu ,la jQjkag iyk iemhSfï fõ.j;a iy M,odhS hdka;K % hla fkdue;sùu

meje;ajQ wOHhkhka iy iQrdlEug ,lajQ ixl%uKsl lïlrejkag iy lrk ,o ksrf® oaY cdjdrïlrKhg iy fydr nvq cdjdrug ,lajj Q ka i|yd úfYaI; s wêlrKhla msyg s ù q ug wjYH YlH;d wOHhkhla is≥ ls¯u

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

kS;s mkjkak

wdrlaIl wud;HdxYh

wjq 1 +

udi 6 +


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

7.3

8

wdmiq meñfKk ixl%uKsl fiajlhska mqkre;a:dmkh ls¯u

8.1

.egΩj

7.3.a l+ÜGkh iy ñksia cdjdru ms<n s | cd;Hka;r iïu;hka iu. mQrK ® wkql, + ;dj

8.1.a cdjdrïlrKhg yd iQrdlEug ,la jQ ixl%uKsl fiajlhkag ffjoH iy udkisl 8.1.b iydh ,nd°u iy Tjqkfa .a whs;j s dislï" mqkre;a:dmk iyk iy jka† i|yd iydh ,nd°u

8.1.c

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

wOHhkhka mokï lrf.k fhda.H jka† f.ùfï l%uhla ia:dms; ls¯u' idlaIl s rejka iy úka†;hka wdrlaId ls¯fï mk;a flgqïm;g iQrdlEug ,la jQ ixl%uKsl lïlrejka iy cdjdrïlrKhg ,la jQjka ms<n s | isoê a we;=<;a ls¯u'

ia:dms; l< jka† f.ùfï hdka;K %

jir 2 +

ixl%dka;l s ixúOdkd;aul wmrdOj,g tfrys t'cd' m%{ma;h s W!kmQrKh lrñka f.dvìfuka" uqyfq oka iy .=jkska is≥jk ixl%uKsl cdjdrug tfrys ixOdkh wmrdkqu; lrkak' ^Y%S ,xldj oekgu;a fuu ixOdkhg w;aika ;nd we;'& ixOdkfha úêúOdk hgf;a oaúmdr®Yù a h .súiqïj,g t<fUkak

ixOdkh wmrdkqu; lrhs'

wjq' 1 +

w;aika ;enQ oaúmdr®Yú a l .súiqï .Kk

wjq' 3 +

l%h s d;aul jevigyka wx. iïmQrK ® fkdùu

m˙mQrK ® jevigyka ie,iqï lr l%h s d;aul ls¯u wdr®:l s " iudc" ixialD;sl wx.hka o we;=,;a ls¯u

jevigyka iïmd†;hs

udi 6 +

cdjdrïlrKhg ,la jQjkag iy iQrdlEug ,la jQ ixl%uKsl lïlrejka i|yd m%udKj;a fkdjk mqkre;a:dmk iy ufkda iud„h iydh

fuu ;;a;j a hkag f.d≥re jQjkag iy Tjqkfa .a mjq,j a ,g iy m%cdjkag m%udKj;a WmfoaYkhla iemhSu i|yd l%uhla ia:dms; ls¯u yd ;j≥rg;a iydh i|yd wod< ksfhdac; s dh;kj,g fhduq ls¯u' ^ffjoH" ffk;sl" mqkre;a:dmk" wd†h&

WmfoaYk iemhSug l%uhla úfYaI{hkag fhduq ls¯fï l%uhla ilia ls¯u cdjdrïlrKhg ,la jQ wh w;˙ka fuu l%uhg m%fõY jk ixLHdj meje;ajQ jevigyka ixLHdj b,lal.; fi!LH fiajl me;slv

jir 1 +

l+ÜGkh ms<n s | cd;Hka;r iïu;hkag wkql, + fkdùu

fuu ;;a;j a hka f.d≥re jQjkag iydh

fi!LH fiajlhka w;r cdjdrïlrKh ms<n s | oekqj;a nj we;s ls¯u iy cdjdrïlrKhg ,la jQjkaf.a wjYH;dj,g m%;l s dr olajkafka flfiao hkak wjfndaO lrùu

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

úfoaY lghq;= wud;HdxYh

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;Hdx Yh úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;Hdx Yh

†.gu l%h s d;aulhs' fi!LH l%h s d;aul fjñka mj;S wud;HdxYh iy úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

83


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egÆj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

9

kS;s úfrdaë ixl%uKh Y%S ,xldj yryd is≥ ls¯u je<elaùu

9.1

9.1.a Y%S ,xldj yryd is≥lrk cdjdrïlrKh" NdKav yqjudrej yd kS;s úfrdaë ixl%uKh wvq ls¯u

idjoH ùid .egΩj

q l q rk ,o ks,Od¯ka idjoH ùid ms<n s |j m¯laId ls¯u i|yd úfoaY mqyK /lshd ms<n s | Y%s ,xld ldr®hdxYfha wjika mj;sk iïm;a wkque;sh ,nd fok fldgfia fuhg .=jka f;dgqm, yd jrdhj, ks,Od˙ka iy myiqlï Yla;u s ;a ls¯u

10

foaY iSud yryd iy wNHka;rj is≥jk l=ÜGkh

10.1

10.1.a ;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u úka†;hka i|yd ms<h s ï iy;sl lrkak

foaY iSud yryd iy wNH;ka;rj is≥jk ;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯u úka†;hka i|yd meñKs,s fhduq ls¯fï hdka;K % hla fkdue;sùu

úka†;hkag wjYH ffjoH" ufkda úoHd;aul" ffk;sl iy wfkl=;a wdOdr ,efnk nj iy;sl ls¯ug fhduq ls¯ï hdka;K % hlao we;=,;a l=ÜGk úfrdaë úfYaI; s tallhla Y%'s ,x'ú'/' ldr®hdxYfha ia:dms; lrkak' wod< ia:dkj, ldr®hd, iyis;j ^Wod( .=jka f;dgqfmd," Y%S ,x'ú'/'ks'ld' iy m%dfoaYh S uOHia:dk& l=ÜGk úfrdaë úfYaI; s tallhla fmd,sia fomdr®;fïka;f= õ ia:dms; lrkak'

.%du ks,Od˙jrhd ,shdm†xÑ ls¯u m%;l s fa Iam ls¯u ixl%uKsl fiajlhkag Pkao n,h wysñ ùu i|yd úfoaYhkays fiajh lrk w;r;=r Pkaoh °ug fkdyels ùu

wka rgj, mj;sk rfgys fkdisák wh Pkaoh fok l%uh i,ld n,d Y%S ,xldjg Ndú;d ls¯ug iq≥iq jk wdldrfha l%uhlg ilia ls¯ug fhdackd ls¯u

ú.uksl Y%ñlhkag m%udKj;a mqyK q j q yd ksmK q ;dj fkdue;s ùu

meej;ajQ wOHhk úfoaYhkays mj;sk Y%u wjYH;d ms<n s | wOHhkh fldg tu b,a,u S iems¯u i|yd ksmK q ;d ixjr®Okh ls¯ug ksrf® oaY ls¯u iy ksmK q ;d ims˙ ixl%uKsl Y%u n,ldhla iy;sl ksrf® oaY mokïj mrdih mqΩ,a ls¯u ls¯u

11

Pkao n, whs;h s

11.1

ú.uksl Y%ñlhkaf.a Pkao n,h ;yjqre ls¯u

12

ú.uksl Y%ñl ksmK q ;d iems˙u

12.1

12.1.a úfoaYh S Y%u fj<|mf<ys b,aÆu iems¯u i|yd ksmK q ;d ims˙ Y%u n,ldh

84

ú.uksl Y%ñlhka

11.1.a

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld,rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu l%h s d;aulhs' udi 6 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh iy wdrlaIl wud;HdxYh

tallh msyg s j q hs

wjq' 1 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh

msyj s Q tall .Kk ;eke;a;ka kS;s úfrdaëj fj<πï ls¯ug úfrdaë tall iys; ia:dk jr®.

wjq' 2 +

wdrlaIl wud;HdxYh iy úfoaY /lshd m%jr®Ok iy iqnidOk wud;HdxYh

meje;ajQ wOHhkh lrk ,o ksrf® oaY

udi 6 +

ue;sjrK flduid˙ia

udi 6 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh iy ;reK lghq;= iy ksmK q ;d ixjr®Ok wud;HdxYh

†.gu l%h s d;aulhs'


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

13

iyNd.S;j a h

13.1

ú.uksl Y%ñlhk b,lal.; jevigyka

13.1.a

jevigykaj, m%.;sh wju ùu

tu wOHhkhka mokï lfrf.k úfoaY Y%u fj<|mf<a wjYH;d iems¯u i|yd j.lsj hq;= rdcH wdh;kj, mrdih jeä ls¯u ú.uksl Y%ñlhk i|yd mQrj ® jevigyka iïmdokh ls¯u

jevigyka ie,iqï ls¯u ms<n s |jQ hdka;K % h miq úmrï ls¯u

udi 6 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

14

mr®fhaIK

14.1

ixl%uKhg wod< .egΩ ms<n s | úfYaIl S rKhg m;a úfYaI; s mr®fhaIK yd ixjr®Okh

14.1.a

ixl%uKhg wod< .egΩ ms<n s | úfYaIl S rKhg m;a úfYaI; s mr®fhaIK yd ixjr®Ok myiqlï fkdue;s ùu

ixl%uKh ms<n s | ksmK q ;d oekqu jr®Okh ls¯u i|yd ms,m s k S wdlD;sh wOHdmkh fldg wOHdmksl lafIa;f% ha tjka ixúOdkd;aul jHqyhla ia:dms; ls¯u

meje;ajQ wOHh;k iy lrk ,o ksrf® oaY ia:dms; lrk ,o mr®fhaIK iy ixjr®Ok myiqlï

udi 6 +

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh

ishÆu ixl%uKsl s lïlrejka iy Tjqkfa .a mjq,j a , whs;h s ms<n s | jQ m%{ma;h s n,d;aul ls¯u

15.1.a

ishÆu ixl%uKsl lïlrejka iy Tjqkfa .a mjq,j a , whs;h s ms<n s | jQ m%{ma;h s n,d;aul ls¯u i|yd cd;sl jYfhka kS;s yd m%;m s ;a;s j, we;s ys. nj

15'2 mj;sk kS;s iy m%;m s ;a;s iudf,dapkh ls¯u iy ishÆu ixl%uKsl lïlrejkaf.a yd Tjqkfa .a mjq,j a , whf.a whs;j s dislï ms<n s | jQ m%{ma;h s g wkql, + jk wdldrhg f.k wd hq;= wjYH fjkialï y∫kd.ekSu iudf,dapkh mokïj cd;sl uÜgfï kS;s yd m%;m s ;a;s ixfYdaOkh ish,qu ixl%uKsl lïlrejka yd Tjqkfa .a mjq,j a , whs;k S a wdrCId ls˙u ms<n s | jq m%{ma;h s iy ,xldfõ rdcH NdIdjkag m˙jr®;kh ls˙u iy mqΩ,aj th fnodye˙u

meje;ajQ iudf,dapkh yd lrk ,o ksrf® oaY

udi 6 +

15

ishÆu ixl%uKsl lïlrejka iy Tjqkfa .a mjq,j a , whs;h s ms<n s | jQ m%{ma;h s

15.1

wjq' 2 +

ixfYdaOkh lrk ,o kS;s jir 1 + isxy,g yd fou<g m˙jr®;kh lrk ,o m%{ma;s fnodye¯fï l%u fnodye¯fï l%u

úfoaY /lshd m%jr®Ok yd iqNidOk wud;HdxYh iy wêlrK wud;HdxYh

udi 3 +

läkï iy †.gu l%h s d;aulhs'

ú.uksl Y%ñlhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

85



<ud whs;sjdislï

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

87



<ud whs;sjdislï Y%S ,dxlsl ixialD;sl yr moaO;Ska" udkj ysñlï iy uQ,sl ksoyig wkQl+,j <uqkag Yd˙˙lj" idud„hj iy nqoaêuhj ixjr®Okh ùug iy bf.kSug yels iqrCIs; iy ixfydamld˙ m˙irhla ixjr®Okh ls¯u §uyskao Ñka;kh - b†˙ oelau¶ m%;sm;a;sfha wruqK fõ' ta wkqj" wdndO iys; <uqka" ú.uksl uõjrekaf.a <uqka" .egqfuka mSvdjg m;a <uqka" ù:ß <uqka iy wmfhdackhg fyda w;ayer ouk ,o <uqka wd† wjodkï ;;a;ajhkays <uqka flfrys úfYAI wjOdkh fhduq lrñka <uqkaf.a wdrCIdj jr®Okh iy ixjr®Okh ms<sn|j Y%S ,xld rch uq,ms¯ï .Kkdjla is≥lr ;sfí' ish ksoyia fi!LHrCIK m%;sm;a;sh u.ska <uqka ms<sn| fndfyda iud„h or®Ylhkays oejeka; m%;sY;hla w;alr .ekSug rgg yels ù ;sfí' tfiau ms˙ï iy .eyeKq <uqka foms˙igu m%d:ñl iy oaú;Shsl wOHdmkh i|yd ksoyia m%fõYh iy;sl ls¯fï m%;sM,hla f,i by< idlaIr;d wkqmd;hla w;am;a lr .ekSug Y%S ,xldjg yels ù ;sfí' uq,a <udúh /ljrKh iy ixjr®Okh m%jr®Okh" mjqf,a /ljrKh fkdue;s úg wdh;ksl /ljrKh iemhSu" úfYaI wjYH;d we;s <uqka i|yd imhk fiajd jeä †hqKq ls¯u iy .=Kd;aul fi!LHdrCIKh iy wOHdmkh fj; m%fõYh m%jr®Okh ls¯u ms<sn| úfYaI wjOdkh fhduq lrñka iy tajd l%shd;aul ls¯u iy wëCIKh i|yd j.lsj hq;= wh y∫kd.ksñka .egΩ .Kkdjla i|yd ms<shï fh°u msKsi <uqka i|yd jQ cd;sl l%shdld¯ ie,eiau rch iïmdokh lr ;sfí' †<s≥ orejka iy .r®NKS uõjrekag úfYaI wjOdkh fhduqlrñka W!k fmdaIKh ms<sn|j †.ska †.gu mj;sk .egΩjg ms<shï fh°u i|yd úfYaI fmdaIK m%;sm;a;shla ilia lr ;sfí' fuu iqnidOk l%shdudr®.j,g wu;rj" <uqkaf.a wdrCIdj iy;sl ls˙fï ksYaÑ; wêld˙h iys; jHjia:dms; wdh;khla msysgqùu u.ska <uqka wmfhdackhkaf.ka wdrCId ls¯u i|yd o rch m%uqL;dj ms˙kud ;sfí' <ud whs;sjdislï wdrCId ls¯fï wruqK we;sj b,lal fCIa;% lsysmhla cd;sl l%shdld˙ ie,eiafï §<uqka¶ ms<sn| m%uqL;d fCIa;%fhys we;=<;a lr ;sfí'

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

89


wxlh

1

wjOdkh fhduq m%foaYh

fi!LH iy fmdaIKh

b,lalh

1.1

.egΩj

°m jHdma; .=Kd;aul 1.1.a ud;D" <ud iy fhdjqka fi!LH fiajl iy myiqlï i|yd ishÆ fokdgu m%fõY yelshdj iy;sl ls¯u'

ud;D iy <ud fi!LH fiajd iy myiqlï ,nd.ekSfï úIu;dj

l%h s dldrlu

1) cd;sl fmdaIK m%;m s ;a;h s la ieliSu iy cd;sl fmdaIK uKav,hla m;al¯s u' 2) ud;D iy <ud fi!LH iy iqNidOkh wdY%; s j ld,Sk jYfhka iólaIK meje;aùu' 3) iólaIKj, fidhd.ekSu u; mokïj l%h s dld˙ ie,iqï ilia ls¯u'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

cd;sl fmdaIK m%;m s ;a;h s la ieliSu' iólaIKh meje;aùu' iólaIKh wjika ls¯u' wdrïN l< iólaIKh iólaIKfhka fidhd .;a foa wod< n,Od˙kag yd ck;djg ,nd °u

ld, rduqj

†.gu is≥fõ' udi 3 la we;=<; wjqre≥ 1 + udi 3 +

4) ud;D iy <ud fi!LH iy Y=NidOk iólaIKh iy mj;sk ie,iqï mokïj l%h s dld¯ ie,iqï ilia ls¯u' 5) l%h s dld¯ ie,iqu wëlaIKh ls¯u' 1.2

90

<ud whs;sjdislï

<orejka iy <ore mdi,a hk <uqka iy .r®NkS uõjre w;r ukaofmdaIKh ≥r,Su'

1.2.a

Wmf;a° nr wvq orejka ukaofmdaI; s iy nr wvq .r®NkS uõjre iy <orejka

1.2.b

we;ï wjodkï md;% lKavdhï w;r m%udKj;a m˙† uõls˙ ,nd °u <orejka iy l=vd orejkag wdydr °fï ≥r®j, l%u

1.2.c

laIøq fmdaIK W!k;d

1.2.d

fhdjqka .eyeKq orejkag úfYaI wjOdkh fhduq lrñka fhdjqka úfha fmdaIK .egΩ

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

mdr®Yj a lrejkaf.ka Wmfoia ,nd .ekSu

udi 3 +

ilia l< ie,iqï l%h s d;aul lrk wdh;kj,g mjrd we;s ldr®hhka idr®:l wëlaIKh yd jdr®;d ls¯fï hdka;l % rKh

udi 6 + udi 6 + †.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fi!LH" wud;HdxYh" cd;sl fmdaIK uKav,h


wxlh

2

wjOdkh fhduq m%foaYh

wdrlaIKh iy /ljrKh wjYH orejka nd,mrdOlrejka i|yd hql; a h s

b,lalh

.egΩj

1.3

ksjdi" mdi,a iy wksl; = a wOHdmksl wdh;kj, wdrlaI; s mdkSh c,h iy ikSmdrlaIl fiajd ,nd.ekSfï yelshdj ;yjqre ls¯u

1.3.a

wdrlaI; s mdkSh c,h iy wfkl=;a myiqlï i|yd m%udKj;a m%fõYhla fkdue;s ùu

1.4

1.4.a mdi,aj, fi!LH fiajdjkag ishÆu <uhskg a iyk iemhSfï fiajdjla iy rla;ySk;djh iy laIøq fmdaIK W!K;d jeks wfkl=;a fi!LH .egΩ o we;=<;aj wfkl=;a wdndO y∫kd.ekSu i|yd yelshdj iy iïm;a ;sîu ;yjqre ls¯u

y∫kd.;a mdi,aj,g iyk iemhSfï fiajdj, W!K;d

2.1.a w;ayer oeóu" wmfhdackh iy iQrdlEug ,la jQ ishÆ orejkag M,odhS f,i m%;p s dr oelaùu iy tajd je<elaùu

fndfyda úg fkdfmfkk uÜgfï mj;sk tfy;a ksjdij," mdi,a" wd.ñl ia:dk" úl,am wdrlaIK uOHia:dk yd m%cdj ;=< is≥jk <ud wmfhdack wjia:d

2.1

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

mj;sk jdr®;dj m%udKj;a fkdjk iyk iemhSfï fiajdjka mj;sk mdi,a y∫kd.ekSug wOHhk meje;aùu

udi 6 +

;u wOHhkhka mokï lrf.k wjYH iïm;a fjka l< iïm;a m%;l s r®u l%h s dudr®. iemhSu iy m%;l s r®u l%h s ddjka wdrïN ls¯u

jir 1 + jir 3 +

jdr®Il s mokulska iyk iemhSfï fiajdj, wëlaIK iy we.ehSï lghq;= is≥ ls¯u

mj;sk hdka;K % h mj;sk ixLHd o;a;

jir 1 jdr®Il s j

oeka mj;sk orejka i|yd jQ wdrlaIK wOHdmkh ;SrKh ls¯u i|yd wOHhkhka meje;aùu <uhska i|yd jQ wdrlaI; s wOHdmkh mqΩ,a ls¯u iy wmfhdackfhka iy iQrdlEfuka j<lsk wdldrh ms<n s | orejka w;r we;s jr®Okh wmfhdackhka is≥jk wjia:d tajd je<elaùfï l%h s dj, fh°u i|yd uyck;djg tu kS;h s " jdr®;d ls¯fï hdka;K % h" mj;sk fiajd iy j.lsjhq;= m%cdj ms<n s | oekqu ,nd °u'

meje;ajQ wOHh;hkhka

udi 6 +

mqΩ,a lrk ,o wdjrKh

jir 2 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fi!LH" wud;HdxYh

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

meje;ajQ jev igyka †.gu ixLHdj l%h s d;aul wdjrKh l< ck ixLHdj úh hq;h = ' jdr®;dj, keñhdj

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

91


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ia:dms; lrk ,o lñgq .Kk iy idr®:lj l%h s d;aul jk ixLHdj m%dfoaYh S wdjrKh ia:dms; lrk ,o ishÆ mdi,aj, w†hr uÜgñka .=Kd;aul WmfoaYk fiajd ixLHdj WmfoaYk fiajd ia:dms; ls¯u' iy ldr®hlaIuj l%h s d;aul jk ixLHdj' m%foaYh S wdjrKh msyg s j q k ,o WmfoaYk ishÆu mdi,a i|yd .=Kd;aul WmfoaYk fiajd ixLHdj iy tajdys fiajdjla w†hr moku u; msyg s ù q u' M,∞hs l%h s dld˙;ajh' m%dfoaYh S wjrKh' mdi,aj, imhk WmfoaYk fiajdj, .=Kd;aul meje;ajQ wOHh;hk ;;a;j a h ms<n s |j ;SrKh ls¯u i|yd wOHhk meje;aùu' s jQ lñgq l%udkql, + j ishÆ †ia;l s% l a we;=<;a jk m˙† m%cd uÜgfï msyg l%h s d;aul ùu iy tys wk;=re weÛùfï lñgq msyg s ù q u' ixLHdj m%dfoaYh S wdjrK s ;a lr we;' ishÆ meñKs,s i|yd ldr®hlaIuj lghq;= ls¯u fiajh Yla;u iy;sl ls¯u i|yd oekg ;sfnk y†is weu;=ï fiajh 1929 Yla;u s ;a ls¯u' udkisl iqjh i|yd fiajd <uhska i|yd jk cd;sl l%h s d;aul iNdj fok uOHia:dkh msyg s j q d msyg s ù q u' we;' wd.ñl ia:dk o we;=Ωj orejka n,d .kakd jHjia:d m%;m s dok ieliSu' iy wdrlaIdj imhk ishÆu wdh;k ld,Skj iólaIK lKavdhï m;a m¯laId ls¯u i|yd ishÆ ffk;sl úêúOdk ls¯u' ie,eiaùu' iólaIK meje;aùu' .;a l%h s dudr®. miq úmru' ishÆu mdi,a wdjrKh jk m˙† <udrlaIl lñgq Yla;u s ;a ls¯u yd mqΩ,a ls¯u

92

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

†.gu is≥ úh hq;h = '

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

jir 2 +

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

wOHdmk wud;HxYh

udi 6 +

cd;sl <ud rlaIl wêld˙h

wjqre≥ 2 +

wjqre≥ 1 +

<ud ixjr®Ok yd ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ckudOH u.ska flfrk oekqj;a ls¯ï m%pdrKh ±kqj;a ls¯fï m%pdrKhka ixjr®Okh i|yd rcfha iydh ,nd°u' iy l%h s d;aul ls¯u' 2.2

2.3

ishÆu wdldrfha <ud 2.2a wmfhdack yd iQrdlEï j,g wod<j mj;sk kS;s M,odhS f,i l%h s d;aul ls¯u'

,sx.sl lghq;j = ,g jer†lrejka jQ ishÆ fokdf.a y∫kd.ekSu jeä †hqKq ls¯u'

,sx.sl wmfhdackh iy orejkaf.a iy orejkag is≥ lrk ysxik iïnkaOfhka ldr®hlaIu fkdjk f,i kS;s l%h s d;aul ùu'

fmd,Sih s iu. meñKs,, a fjkqfjka l%h s d lrk kS;{ s jre we;=Ωj ishÆu uÜgïj, kS;s l%h s d;aul lrk mqo. a ,hkag m˙mQrK ® ksmK q ;d ixjr®Ok ie,eiaula ilia ls¯u' ksmK q ;d ixjr®Ok ie,eiau l%h s d;aul ls¯u'

ilia lrk ,o ie,eiau

l%h s d;aul lrk ,o ie,eiau' ixjr®Okh yd l%h s d;aul wêlrKh i|yd iïmQrK ® ixfõ° ie,iqula ls¯u' ilia ls¯u' iemhQ udkj yd uQ,H ldr®hlaIu l%h s d;aul ls¯ula i|yd wjYHu iïm;a iïm;a ,nd °u' kS;h s l%h s d;aul lrk mqo. a ,hkaf.a mdr®Yj a fhka úuiqï lrk ,o meñKs,s ixLHdj iy .;a mshjr wdldrfha ;;a;j a h i|yd j.ùu ;yjqre ls¯u'

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu meje;aúh hq;h = '

cd;sl <ud rlaIl wêld˙h

†.gu l%h s d;aul fjhs'

wêlrK wud;HdxYh

†.gu l%h s d;aulh' †.gu l%h s d;aulh' oeka l%h s d;aul fõ' fmd,sia oeka = l%h s d;aul fõ' fomdr®;fïka;j

2.2.b

wka;r®cd,h iy ,sx.sl wmfhdackh is≥jk wfkl=;a l%u ;=<k s a <uhska fm<Uùu yd wE;aùï i|yd fhdod .ekSu'

cd;sl <udrlaIl wêld˙fha ;sfnk ihsnr® ir®ú,kaia tallh kej; il%h s ls¯u'

ks¯laIK tallhla msyg s ù q u'

udi 6 +

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

2.2.c

<ud jdKsc ,sx.sl lghq;= is≥jk ia:dk f,i m%ios O a ia:dk ;sfnk m%foaYj, <uhskg a we;s wjodku jeä ùu'

wjodku wêl m%foaYj, kS;s l%h s d;aul lrk ks,Od¯ka úiska fiùï ne,Sï jeä ls¯u

jeä jQ jdr®;dlrKh" m¯laIK meñKs,s yd o~qjï ,nd°ï

†.gu l%h s d;aulhs'

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

2.3.

,sx.sl fpdaokdj,g weÛs,s i,l=K .; fkdyels ùu'

wmrdO je<elaùfï wd{dmk; ixfYdaOkh ls˙u'

ixfYdaê; wmrdO je<elaùfï wd{dmk;

jir 1 +

wêlrK wud;HdxYh

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

93


94

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

iy;sl ls¯ug <ud ñ;% nd,dmrdO wêlrK moaO;shla we;s ls¯u' 3.2.c

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

lsh % dudr®. we;=<;a .ak % : a h m%udKj;a fkdùu'

.%k: a h fn∞ye¯u

fnok ,o .%k: a h

wjq' 1 +

oekg <ud ñ;% l%h s dudr®. l%h s d;aul fkdùu'

wka;r®cd;sl iïu;hkag wkql, = j" wjYH <ud ñ;% lsh % d udr®. ms<n s |j wOHhkhla is≥lr ksrf® oaY b†˙m;a lrkak' kS;h s iu. .egqï we;s lr.;a <uqkg a i,lk wkaou ms<n s |j fmd,sia ks,Od¯ka" m˙jdi ks,Od¯ka" úksYp a hlrejka iy kS;s jD;a;l s hka ixfõ° lrkak' <ud ñ;% fiajd l%h s d;aul ls¯u i|yd m%udKj;a uQ,H iy udkj iïm;a fjka lrkak'

ksrf® oaY

wjq 1 +

mj;ajkq ,enQ iñlaIKhla u.ska ixfõ†;ajh ms<n s |j we.ehSula is≥ls¯u' iïm;a fjka ls¯fï m%;Y s ;h by< kxjhs'

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

3.2.d

ldka;djka iy <ud ldr®hdxYh Yla;u s ;a ls¯fï wjYH;djh'

3.2.e

o~qjï meñKùfï Ndú;d ;=< iudkqmd;S njla fkdue;s ùu'

3.2.f

l%h s dldrlu

wmrdO úksYp a h moaO;sfhka <uqka jHjr®:kh fkdls¯u'

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = ' kS;s m%;i s xialrKh lrhs' wjqre≥ 5 +

mj;akd wOHdmkh u; mokïj wjYH wdldrfhka kS;s m%;i s xialrKh lrkak' wod< ldr®hdxY Yla;u s ;a m%cdj iu. jQ in|;d jeä ls¯ug;a ys;lr fldg we;' m%cd myiqlï iys;j m%cd iï nkaO ls¯ug;a <ud ixjr®Ok yd ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh iy ldr®hdxY w;r hym;a in|;djhla we;s ls¯u u.ska tu ldr®hdxY Yla;u s ;a ls¯u'

ùäfhda idlaIs kS;h s wêlrKfha° l%h s d;aul fkdls¯ug fya;= úur®Ykh lrkak' y∫kd.;a fya;= u; mokïj m%;l s r®u i|yd l%h s dudr®. .kak'

wjq 1 +

fya;= y∫kd .kS

wjq 1 +

m%;l s r®u l%h s dudr®. .kq ,nhs'

wjq 5 +

kS;h s m%;i s xialrKh m%cd mdol úl,amhka we;=<;a ls¯u msKi s o~qjï meñKùfï úl,am mrdih jHdma; ls¯u lrhs' i|yd kS;h s m%;i s xialrKh lrkak'

wjq 1 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

wêlrK wud;HdxYh <ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh$ fmd,sia ldka;d yd <ud ldr®hdxYh wêlrK wud;HdxYh

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

95


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

<ud whs;sjdislï

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

3.2.g

m˙jdi ks,Od˙hdf.a jdr®;dj b†˙m;a ls¯fï m%udoh

úhkjr®Ok úl,am y∫kd .kak Bg wkql, + j kS;s y∫kajd fokak

úl,am y∫kd .kS kS;s y∫kajd fohs

wjq 1 + wjq 1 +

wêlrK wud;HdxYh

3.2.h

kS;s l%h s d;aul ls¯fï ks,Od¯ka iy m˙jdi ks,Od¯kag M,odhS ùug ;rï wjYH uQ,H iy udkj iïm;a fjka fkdls¯u

m%udohka i|yd fya;= úur®Ykh lrkak wOHhkh u; mokïj m%;l s r®u l%h s dudr®. .kak'

fya;= y∫kd .kS m%;l s r®u l%h s dudr®. .kq ,nhs'

wjq 1 + wjq 2 +

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

3.2.i

idmrdë j.lSfï jhi ksrK ® h ls¯u

WmfoaYkd;aul l%h s dj,shla u.ska fhda.H jhi ksrK ® h lrkak' WmfoaYkh u; mokïj kS;h s m%;i s xialrKh lrkak'

wOHhk mj;ajhs' iy jhi ksrK ® h lrhs' kS;h s m%;i s xialrKh lrhs'

udi 6 +

wêlrK wud;HdxYh

wjq 2 +

3.2.j

m<d;a iy cd;sl uÜgfï°" m˙jdi fiajdjkays .=Kd;aul nj ms<n s | wëlaIKh m%udKj;a fkdùu

® h lrhs' wjYH uQ,l s iy udkj iïm;a ksrK ® h lrkak' wjYH;d ksrK iïm;a talrdYS lrhs' fidhd.ekSï u; mokïj iïm;a talrdYS lrkak'

3.2.k

<ud úka†;hka iy kS;h s iu. .egqï we;s lr.;a <uqka jeäysá jrolrejka iu. ia:dmkh

tn∫ ia:dmkh ls¯ï i|yd fya;= ksrK ® h lrkak' wOHhkh u; mdolj m%;l s r®u l%h s dudr®. .kak' M,odhS wëlaIK or®Yl we;s lrkak' M,odhS wëlaIK hdka;K % hla we;s lrkak'

fya;= ksrK ® h lrkq ,nhs'

udi 6 +

m%;l s r®u l%h s dudr®. .kq ,nhs' wëlaIK or®Yl wëlaIK hdka;K % h

wjq 3 +

m%udKj;a m%jdyk myiqlï iemhSu

m%jdyk myiqlï imhd we;

wjq 3 +

3.2.l

96

l%h s dldrlu

<ud úka†;hka iy kS;h s iu. .egqï we;s lr.;a <uqk"a jeäysá jer†lrejka iu. tlg m%jdykh ls¯u

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

udi 6 + †.gu l%h s d;aulhs

udi 6 + wjq 1 + fmd,sia fomdr®;fïka;j =


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

3.2.m

3.2.n

4

hqoO a fhka mSvdjg m;a jQ orejka

4.1

hg;a jQ ysgmq <ud fid,aod≥jka mqkre;a:dmkh lr iudc.; ls¯u'

kS;h s iu. .egqï we;s lr.;a <uqka i|yd m%udKj;a wdrlaI; s ksjdi iy mqkre;a:dmk uOHia:dk$l%h s dudr®. fkd;sîu'

wêlrK l%h s dodu iy r|jd isàfï ld,iSudj ;=< mjq, iu. in|;d fkd;sîu'

l%h s dldrlu

iEu †ia;l s% l a hlu wjYH wdh;k y∫kd .ekSu' wjYH m˙† wdh;k msyg s j q kak' mqkre;a:dmk iy h<s iudc.; ls¯fï jevigyka y∫kdf.k jeä†hqKq lrkak' wêlrK m%fõYhg myiqlï iemhSu i|yd ishÆ †ia;l s% l a j, iudkd;au;d mokñka wdh;k msyg s j q kak'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

wjYH;d y∫kd.kS wdh;k msyg s j q hs jevigyka y∫kdf.k jeä †hqKq lrhs wdh;k msyg s j q kq ,nhs

fya;= úur®Ykh lrhs wêlrK l%h s doduh ;=<° iy r|jd ;nd .ekSfï° mjq, iu. in|;d fkd;sîug fya;= úur®Ykh lrkak' wêlrK ldr®hdxYoduh iy r|jd ;nd .ekSfï Wmldrl fiajd y∫kd.kS ld,iSudj ;=<° mjq, iu. in|;djkag myiqlï iemhSu msKi s jk Wmldrl fiajd y∫kd.kak' Wmldrl fiajd imhhs Wmldrl fiajd imhkak

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

udi 6 + wjq' 5 + wjq' 3 +

<ud ixjr®Ok yd ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

wjq' 5 +

wêlrK wud;HxYh

wjq' 1 +

wjq' 1 +

wjq 5 +

3.2.o

jHjia:dms; ,sx.sl n,y;aldrlï i|yd w;ayg s jQ o~qjï'

fuu lafIa;f% ha kS;s iy ldr®hdxY udr®. iudf,dapkh ls¯u

iudf,dapkh lr we;'

udi 3 +

<ud ixjr®Ok yd ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

4.1.a

<ud fid,aod≥jka ndr jQ wh ms<n s | wdrlaIK lghq;"= mqkre;a:dmkh yd iudc.; ls¯u is≥ ls¯fï° tys .=Kd;aul nj yd wdjrKh lrk m%udKh jr®Okh ls¯fï wjYH;dj

wëlaIK iy miq úmrï fiajd we;=Ω wjYH iydh fiajdjka ,nd°u'

iydh ,nd ° we;'

†.gu is≥ fõ'

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

97


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

<ud whs;sjdislï

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld,rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

4.2

4.2.a wkd: orejka" Ndrlrefjl= ke;s <uqka iy tla foudmsfhla muKla isák fyda wdndê; fouõmshkaf.a orejkag úfYaI wjOdkh iys;j ikakoaO wr.,h fya;f= jka wj;eka jQ <uqkfa .a wjYH;d i|yd M,odhS wkaoñka m%;p s dr oelaùu'

fi!LH" fmdaIK iy wOHdmk fiajdjkag m%fõY m%udKj;a fkdùu' iy /ljrK wdh;khkays iy mjq, ;=< tjka <uqkfa .a wdrlaIdj'

wjYH fiajd y∫kd .kak' Tjqka h<s m†xÑ ls¯fuka miq uOHia:dkh ;=< iy jgmsgdfjys wjYH myiqlï imhkak'

wjYH fiajd y∫kd .kshs myiqlï imhhs'

udi 3 + †.gu is≥ fõ'

cd;sl <udrlaIl wêld˙h

4.3

4.3.a .egΩ ksid ydkshg m;a ishÆ <uhskg a udkisl iydh ,nd †h yels hdka;K % h'

oekg ;sfnk jevigyka u.ska m%udKj;a m˙† <xúh fkdyel'

oekg ;sfnk wvqmdvqlï ms<n s |j iy wjYHu;djhka ms<n s |j we.hSu' ldr®hlaIuj l%h s d;au a l ls¯u iy;sl ls¯u i|yd j.lSï Wmdh udr®. iy wëlaIK hdka;d% kqidr ms<n s |j meye†,s u. fmkaùï iys;j m%;m s ;a;s ud,djla we;s ls¯u'

wjYH;dj we.hSug ,la fldg we;' m%;m s ;a;s ud,dj iïmd†;hs' jevigyka l%h s d;aulhs'

udi 3 +

mqkre;a:dmk flduid˙ia ckrd,a

wjYH;djhka iy fiajdjka y∫kd.ekSï iy fiajd imhkakkaf.a iydh /ia ls¯u'

wjYH fiajdjka y∫kdf.k we;' fiajd imhkakka /ia ls¯u'

udi 6 +

4.4

98

.egÆj

.egΩ ksid ydkshg m;a ishÆ <uhskg a fiajdjka iy mqkre;a:dmkh ,nd °u'

4.4.a

fiajdjka m%udKj;a fkdùu'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

udi 6 + †.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

iudc fiajd wud;HdxYh


wxlh

5

wjOdkh fhduq m%foaYh

fhdjqka fi!LH iy iqNidOkh

b,lalh

5.1

5.2

.egΩj

5.1.a mdi,aj, isák orejkag úfYaI wjOdkh fhduq lrñka fh!jkhkaf.a udkisl Y=NidOkh jr®Okh ls¯u

fh!jkfha ish †ú ydks lr .ekSu je<elaùu

ish†ú kid .ekSug mjd fya;= úh yels fh!jkhka ;=< we;s jk udkisl mSvd ksid we;s jk frda. nyq,j mej;Su

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

mdi,aj, ;sfnk udkisl .egÆ i|yd iydh imhk fiajdj, .=Kd;aul nj iy tajdg <ud úh yels yelshdj ms<n s |j wjOdkh fhduq lrñk tajd y∫kd.ekSug wOHhkhka meje;aùu fuu wOHhkh mokï lrf.k mdi,aj, .=Kd;aul udkisl iydh fiajd wdrïN ls¯u

y∫kd.;a iydh fiajd

jir 1 +

oaú;Shl s mdi,a 20] l muK msyg s j q d we;s iydh fiajd

jir 5 +

5.1.b

orejkaf.a wjYH;djkag m%;p s dr oelaùfï ;dlaIKsl yelshdj ;sfnk mqyK q q WmfoaYljreka fkdue;s ùu

mqyK q q wjYH;dj" wvqmdvq y∫kd.ekSu fuu y∫kd.ekSu mokï lrf.k rdcH iy fm!oa.,sl wxYj, mj;sk mqyK q q jevigyka mqΩ,a ls¯u

y∫kd.;a mqyK q q wjYH;d mqyK q q jevigyka mqΩ,a ls¯fï m%;Y s ;h

udi 6 + jir 5 +

5.2.a

fh!jkhka ish †ú ydks lr .ekSu nyq,j is≥ùu

cd;sl Wmdh udr®. iy l%h s dld¯ ie,iqï ilia ls¯u l%h s dld¯ ie,eiau l%h s d;aul ls¯fï° wëlaIKh iy jdr®;dlrKh fh!jkhka ish†ú ydks lr .ekSfï fya;= ms<n s | mr®fhaIK meje;aùu

fh!jkhka ish †ú ydks lr .ekSu je<elaùu fh!jkhka ish †ú ydks lr .ekSu je<elaùu wdrïN l< wOHhkh wjika l< wOHhkh

jir 1 +

ishÆu †ia;l s% l a wdjrKh jk m˙† fh!jk ys;ldó fi!LH fiajd uOHia:dk mqΩ,a ls¯u (AFHSC) ishÆu †ia;l s% l a wdjrKh jk m˙† fh!jk ys;ldó fi!LH fiajd uOHia: a dk mqΩ,a ls¯u

iEu †ia;l s% l a hlu tl uOHia:dkhla msyg s ù q u meje;ajQ jevuqΩ

jir 3 +

ishÆu úoHq;a iy uqø; s udOHho ish†ú kid.ekSu ms<n s | oekqj;a ls¯u mj;sk udOH wdh;k yryd nyq wdxYsl wëlaIK lñgqjla iy meñKs,s ls¯fï hdka;K % hla ia:dms; ls¯u

meje;ajQ jevuqΩ †.gu s d;aulhs' iyNd.s jQ udOHfõoSka ixLHdj l%h udi 6 + ia:dms; l< hdka;K % h

5.2.b

5.2.c

fh!jkhka i|yd m%udKj;a fkdjk iydh fiajd

fh!jkhka w;r ish†ú kid.ekSfï m%jK;dj jr®Okh lrk wdldrhg ud†h ;=,k s a †ú kid.ekSï ms<n s | ixfõ° wdldrhg b†˙m;a ls¯u

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wOHdmk wud;HdxYh

Wiia wOHdmk wud;HdxYh

†.gu l%h s d;aulhs' udi 3 + udi 6 +

†.gu l%h s d;aulhs'

ckudOH iy f;dr;=re wud;HdxYh

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

99


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

<ud whs;sjdislï

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

†.gu l%h s d;aulhs'

meje;ajQ jevigyka ixLHdj oekqj;a nj jeäùu

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = 's

wOHdmk wud;HdxYh <ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

jir 1 +

u;aøjH iy ≥ïjeá ms<n s | cd;sl wêld˙h

5.3.a

ish†ú kid .ekSug fhduq úh yels .egΩ ms<n s |j fouõmshka" .=rejre" ú≥y,am;sjre iy m%cdjf.a oekqu iy ixfõ†;dj ke;sùu

wOHdmksl iy oekqj;a ls¯fï jevigyka

5.4

≥ïfld< iy uoHidr 5.4.a ms<n s | cd;sl wêld˙h mk; M,odhS f,i l%h s d;aul ls¯u ;=<k s a fh!jkhka w;r uoHidr" ≥ïfld< iy u;alv = q Ndú;h je<elaùu iy md,kh ls¯u

uoHidr" ≥ïfld< iy u;alv = q Ndú;h nyq,j mej;Su

fh!jkhka w;r uoHhidr" ≥ïfld< iy u;a meje;a jQ wOHhk l=vq Ndú;h ms<n s | cd;sl uÜgfï wOHhkhla is≥ls¯u wOHkfha fidhd .ekSu ms<n s | miq úmrï l%h s d wod< ksfhda‚; wdh;kj,g mejrE is≥ls¯u wOHhk fidhd .ekSïj,g wod< j.lSu ≥ïfld< iy uoHidrh ms<n s | cd;sl wêld¯ mkf;a ;sfnk úêúOdk W,a,x>kh ls¯u mk; ^2006& l%h s d;aul ls¯u ms<n s | fjkqfjka we;s kvqj, iudf,dapkh ls¯u m%;Y s ;h .;a m%;l s r®u l%h s dudr®. fuu iudf,dapkh mokïj wjYH m˙† m%;l s r®u l%h s dudr®. .ekSu

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

W,a,x>khka ixLHdj

fh!jkhka ish †ú kid.ekSu je<elaùu i|yd fouõmshka" .=rejre" ú≥y,am;s iy m%cdjf.a úYd, jYfhka iydh ,nd.ekSu

úfYaIfhkau jl% oekaùïj,g wod<j je<elaùfï l%h s dudr®. .ekSfï udOH j.lSu wvqùu

ld, rduqj

udOH u.ska ish†ú kid.ekSu ksrEmKh lrk wdldrh wëlaIKh ls¯u 5.3

5.4.b

100

l%h s dldrlu

úfYaIfhka jl% oekaùïj,g wjOdkh fhduq lrñka oekaùïlrKh wëlaIKh y∫kd.;a W,a,x>kh ls¯ï iy .;a wod< l%h s dudr®.

y∫kd.;a W,a,x>kh ls¯ï kvq ixLHdjo we;=<;aj .;a l%h s dudr®.

jir 5 +

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

fi!LH wdrlaIK iy fmdaIK wud;HdxYh

jir 1 +

ckudOH yd l%h s d;aul fjñka mj;S f;dr;=re wud;HxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

5.5

6

uq,a <ud úh wdrlaIKh iy ixjr®Okh

6.1

6.2

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

5.5.a

m%ckk yd ,sx.sl fi!LH fiajd ms<n s | wvq oekqj;a nj

oekqu" wdl,am yd mqre≥ iólaIK meje;aùu KAP iólaIK u; mokïj mdi,aj, wOHdmk wdh;k j, iy m%cdj ;=< m%ckk iy ,sx.sl fi!LH ms<n s | fhda.H oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu'

meje;ajQ iólaIK ishÆu †ia;l s% l a j, meje;ajQ oekqj;a ls¯fï jevigyka

jir 1 + †.gu l%h s d;aul ùu'

5.5.b

fh!jkhka i|yd m%udKj;a ke;s iyh fiajd'

wjYH lrk fiajdj,ska wdjrKh lrk m%udKh y∫kd.ekSu' iy wjYH fiajd iemhSu'

y∫kd.;a fiajd iy iemhQ fiajd

jir 1 +

6.1.a wdndê; orejkao we;=Ωj jhi wjqre≥ 3 isg 5 olajd jQ orejkag wruqKq lr .;a ksjdi mokï jQ uQ,drïNhka $ fouõmsh wOHdmkhka ;=<k s a uq,a <ud úh ixjr®Okh'

uq,a <udúh ixjr®Okfha jeo.;alu iy uq,a <udúh ixjr®Okh m%jr®Okh lrk wod< iyfhda. l%u ms<n s |j fouõmshkaf.a iy úia;D; mjqf,a oekqj;anj wvqùu

uq,a <udúh ixjr®Okh ms<n s |j fouõmshkag iy úia;D; mjq, oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu'

meje;ajQ jev igyka ixLHdj

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

wdjrKh l< †ia;l s% l a yd N+f.da,h S m%foaY

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '

6.2.a jhi wjqre≥ 3 - 5 w;r ishÆu orejka i|yd uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk j,g meñKSfï yelshdj ;yjqre ls¯u' 6.2.b

uq,a <ud úh ixjr®Ok u†h ia:dk j,g we;=,;a ùug we;s yelshdj m%udKj;a fkdùu

há;, myiqlï mj;sk úg kS;s l%h s d;aul ls¯u'

†hqKq l< ie,iqu mQrj ® <udúh ixjr®Ok uOia:dk m%;Y s ;h ,nd ≥ka †˙ °ukd

jir 1 + †.gu meje;afõ' jir 1 +

fh!jkhska i|yd jvd fyd| m%ckk iy ,sx.sl fi!LH fiajd ;yjqre ls¯u'

uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk we;s ls¯u i|yd mqo. a ,sl wxYh †˙.ekaùu' mj;sk uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia: a dk cd;sl uÜgfï fufyhqï ksrK ® dhl iu. wkq.; fkdùu

ixjr®ê; ie,iqï <ud uyf,alï ldr®hd,h u.ska is≥ lrk ,o iñlaIKh mokï lrf.k uq,a <ud úh ixjr®Ok uOHia:dk iy fmr mdi,aj, wkq.; fkdjk lafIa;% y∫kdf.k uq,a <udúh ixjr®Okh ms<n s | cd;sl ldrl iNdjg miq úmrï lghq;= is≥ ls¯u i|yd jdr®;d ls¯u'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fi!LH wud;HdxYh

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh ^<ud f,alï ldr®hd,h& fi!LH wud;HdxYh

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh m<d;a iNd

jir 1 +

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

101


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

6.3

.egΩj

6.3.a ksjeishka fyda fouõmshka wOHdmkh ;=<k s a iy$fyda uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk yryd .=Kd;aul ;;a;j a fhka Wiia <ud ixjr®Okhla ,nd .ekSug ishÆ fokdgu wjia:dj ie,iSug iy;sl ls¯u

6.3.b

6.3.c

102

<ud whs;sjdislï

mj;sk uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk cd;sl uÜgfï fufyhqï ksrk ® dhl iu. wkq.; fkdùu

uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dkh iy fmr mdi,a kshdukh ls¯u i|yd kS;j s , wjYH;dj

uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dkj, mj;sk cd;sl o;a; moku ld,Skj hdj;ald,Sk ls¯fï wjYH;dj

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

oekqj;a ls¯fï ksjdij, iy uOHia: a dkj, hk fomdr®Yj a h jevigyka †ia;l s% a ;=< uq,a <udúh ixjr®Okfha jeo.;alu ms<n s |j fouõmshka oekqj;a ls¯fï jevigyka uÜgñka meje;aùu' meje;aùu iy tys kshu wka;r®.;h ms<n s | †ia;l s% a uÜgñka oekqj;a ls¯u'

†.gu is≥fõ'

y∫kd.;a m%foaY <ud uyf,alï ldr®hd,h u.ska is≥ lrk ,o iñlaIKh mokï lrf.k uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk iy fmr mdi,aj, wkq.; fkdjk lafIa;% y∫kdf.k uq,a <udúh ixjr®Okh ms<n s | cd;sl ldrl iNdjg miq úmrï lghq;= is≥ls¯u i|yd jdr®;d ls¯u ksrf® oaY ieliSu uiy ffk;sl rduqjla ke;s wjia:dfõ uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia:dk uOHia:dkj, wkq.; ùu n,d;aul ls¯u' ;yjqre ls¯u i|yd ksrf® oaY ilia ls¯ug uq,a <udúh ixjr®Ok uOHia: a dk ms<n s | cd;sl lñgqj

udi 3 +

udi 3 +

uq,a <ud úh ixjr®Ok cd;sl uOHia:dkh

kS;s iïmdokh ls¯u l%h s d;aul l< miq kS;fs ha wka;r®.;h ms<n s | oekqj;a ls¯fï jevigyka l%h s d;aul ls¯u

kS;s iïmdokh ls¯u meje;ajQ oekqj;a ls¯fï jevigyka

jir 1 + udi 3 +

wëlaIKh kS;h s g wkq.; ùu

b†˙m;a l< wëlaIK jdr®;d

ldr®;= mokñka l%h s d;aul fõ'

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh ^<ud f,alï ldr®hd,h& m<d;a iNd

o;a; moku hdj;ald,sk ls¯u

udislj hdj;ald,Sk l< o;a; moku

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = '


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

6.3.d

taldnoaO jQ uq,a <udúh ixjr®Ok .=re mqyK q q jevigyka iy jegqma f.ùu i|yd rcfha iïm;a fkdue;s ùu'

l%h s dldrlu

wOHdmkh m%d:ñl iy oaù;Shl s

7.1

.=Kd;aul ;;a;j a fhka 7.1.a Wiia iy ishÆ fokdgu ,nd.; yels wOHdmkhla iy;sl ls¯u'

m%d:ñl iy oaú;Shl s wOHdmkhg m%fõYùfï iy tys .=Kd;aul ;;a;j a fha úIu;d

ld, rduqj

y∫kd.;a iïm;a iy meje;ajQ jir iïnkaëlrK mqyK q q mj;ajk ,o mqyK q q

jir 1 +

orejka mdi,a fkdhk iy úYd, jYfhka mdi,a yer hk orejka isák wjdis iy.; ;;a;j a hl isák m%cdjka ms<n s | iólaIK iy we.ehSï l,ska l,g mj;ajd wjYH iïm;a y∫kd .ekSu' fuu iñlaIKj,ska ,efnk wOHdmkfha .=Kd;aul ;;a;j a h ;lafiare l< yelsh' fidhd .ekSï mokïj m%;l s r®u l%h s dudr®. .ekSu'

jdr®;dj we;

udi 6 + †.gu meje;afõ'

fjka l< iïm;a .;a l%h s dudr®.

wOHdmk wxY ixjr®Ok rduqj M,odhS f,i l%h s d;aul ls¯u' wOHdmk wxY ixjr®Ok rduqj l,ska l,g wëlaIKh ls¯u iy we.ehSu'

,nd .;a or®Yl m%;Y s ;h

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = ' 2010

wjYHhl iïm;a y∫kd.ekSu iy iïnkaëlrKh .=re mqyK q q meje;aùu

7

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

†.gu l%h s d;aul úh hq;h = ' wOHdmk wud;HxYh

wëlaIK iy we.ehqï jdr®;d

7.1.b

.=re wOHdmkfha m%dfoaYh S úIu;d

iólaIK meje;aúh' úIu;djhkag fya;= fidhd ne,Su i|yd s r®u l%h s dudr®. ,nd iólaIKhka meje;aùu' .=Kd;aul wOHdmkhla m%;l ,nd°u i|yd úl,am l%ufõo m%jr®Okh" rdcH .;s' iy;dlhka u; fm!oa.,sl wxYh o .=re mqyK q j q g fhduq lr .ekSu'

7.1.c

wka;r® l%h s dld˙ bf.kqï l%h s dj,shla ke;sùu

wka;r® l%h s dld¯ bf.kqï l%h s dj,sh l%h s d;aul fõo hkak we.ehSug wëlaIKh ls¯u'

.%dóh" kd.˙l iy j;= jYfhka ixfõ° l< .=rejre m%;Y s ;h meje;ajQ we.ehSï'

udi 6 + wjqre≥ 1 +

†.gu l%h s d;aulhs'

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

103


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

7.1.d

7.2

104

<ud whs;sjdislï

ixl%uKsl Y%ñlhkaf.a orejka" uj fyda mshd muKla isák orejka jeks úfYaI wjia:dj,g uqyK q ° isák orejkag úfYaI wjOdkh oelaùfï u| nj

7.2.a orejdf.a wd;au f.!rjh wdrlaId jk m˙† iy orejdf.a wjYH;dj,g m%;p s dr oelaùu i|yd wdndO iys; orejka ksjer†j jr®.l S rKh ls¯u

wdndO iys; orejka jr®.l S rKh ls¯u i|yd m˙mQrK ® jr®.l S rK l%uhla fkdue;s ùu

7.3

bf.kqï mámdáh ;=< 7.3.a m%cd md,k úoHdj we;=<;a ls¯ug lghq;= ls¯u

7.4

ñksia whs;j s dislï wOHhkh we;=,a ls¯u

7.5

mdi,aj,ska Yd¯˙l oKavkh bj;a ls¯u

l%h s dldrlu

fujka orejka y∫kd.ekSu i|yd mj;sk l%ufha mj;sk ≥r®j,;d y∫kd .ekSu iy ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u' fuu ksrf® oaY mokï lrf.k tjka orejka y∫kd.ekSfï hdka;K % h Yla;u s ;a ls¯u ;=<k s a fuu orejka y∫kd.ekSug mshjr .ekSu yd Tjqkfa .a .egΩ ms<n s | fidhd ne,Su'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

y∫kd.;a ≥r®j,;d

udi 6 +

Yla;u s ;a l< hdka;K % h

jir 1 +

fidhd ne¨ .egΩ

†.gu meje;afõ'

S rKh wdndO iys; orejka Tjqkg a .e,fmk wOHdmk y∫kd.;a jr®.l wdh;kj, ia:dk.; ls¯u i|yd ydksjk m˙† jk ksjer† <ud jr®.l S rKhla y≥kd .ekSu' ksis l%u iy mqyK q q wdndO iys; orejka y∫kdf.k Tjqkg a ixjr®Okh lr we; b.ekaùu i|yd .=rejreka mqyK q q ls¯u'

udi 6 +

m%cd md,k úoHdj ms<n s | m%udKj;a fkdjk wjOdkh

m%cd md,k úoHdfõ bf.kqï mámdáhg we;=<;a meje;ajQ we.ehqï y∫kd.;a kj Wmdh ls¯fuka is≥jk n,mEu we.ehSu iy wjYH udr®. wjia:dj, kj Wmdh udr®. y∫kd .ekSu'

jir 1 +

7.4.a

<uhs w;r ñksia whs;j s dislï wOHdmkh wvqfjka ;sîu

mdi,a úIh ud,dfõ ñksia whs;j s dislï we;=,a ls¯u'

mdi,a úIh ud,dfõ ñksia whs;j s dislïo we;=,a fldg we;

jir 1 +

7.5.a

Yd¯˙l oKavkh mdi,aj, wLKavj mj;ajd f.k hdu

Yd¯˙l oKavkh ;ykï lrñka oekg ;sfnk kS;s idr®:lj l%h s d;aul ls¯u iy jdr®;d ls¯fï l%u mámdáhla ia:dms; ls¯u ;=<k s a Yd¯˙l oKavkh is≥lrk wjia:d M,odhS f,i jdr®;d ls¯ug yelshdj ,nd°u'

jdr®;d jQ Yd¯˙l oKavk ixLHdj kS;h s g wkqj l%h s d;aul jQ isoê a

†.gu l%h s d;aulhs' †.gu l%h s d;aulhs'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

udi 8

wOHdmk wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

7.6

wksjdr®h mdi,a hdfï ld,iSudj ;=< ishÆu orejka mdi,aj,g we;=<;a lr .ekSu

.egΩj

7.6.a

mdi,aj,g we;=<;a ù fkdue;s orejka

l%h s dldrlu

7.8

mdi,a fkdmeñKSu wvq ls¯u

mdi,a yer hk m%udKh wvq ls¯u

7.7.a

7.8.a

iuyr m%foaYj" mdi,a fkdmeñfKk ixLHdj by< uÜgul mej;Su'

wjqre≥ 14 g fmr <uqka mdi,a yerhdu'

ld, rduqj

mdi,a iy wOHdmk wdh;kj, Yd¯˙l oKavk ;ykï ls¯u i|yd kS;. s ; ls¯ï fouõmshka .=rejre iy ú≥y,am;sjre w;r kS;h s ms<n s |j oekqj;a ls¯u iy orejdf.a wd;au f.!rjh /flk wdldrhg úkh mj;ajd .; yels úl,am l%u ms<n s |j oekqj;a ls¯u Yd¯˙l oKavkh jdr®;d ls¯u i|yd ≥la .ekú,s hdka;K % hla ia:dms; ls¯u Yd¯˙l oKavkh ms<n s | ixLHdf,aLk ms,n s | ;yjqre lr.ekSu i|yd

kS;s iïmd†;hs

wjqre≥ 2 +

b,lal lr.;a .=rejre" fouõmshka yd ú≥y,am;s m%;Y s ;h y∫kd.;a úl,am úkh l%h s dudr®. ia:dms; l< ≥la.ekú,s hdka;K % h meje;ajQ iólaIK mj;sk ixLHd f,aLk

†.gu l%h s d;aulhs'

ishÆu orejka 1 fY%K a h s g we;=<;a lr f.k fkdue;s m%foaY y∫kd.ekSu fya;= y∫kdf.k iq≥iq ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u

y∫kd.;a wod< m%foaY

udi 6 +

y∫kd.;a fya;= ldrl lrk ,o ksrf® oaY ksrf® oaY u; mokïj .;a m%;l s r®u l%h s dudr®.

udi 3 +

y∫kd.;a ksrf® oaY mokïj .;a m%;l s r®u l%h s d udr®. mdi,a fkdmeñfKk ixLHdj mdi,a .sh m%;Y s ;fhka

†.gu l%h s d;aulhs'

ksrf® oaY mokï lrf.k m%;l s r®u l%h s dudr®. .ekSu 7.7

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

fkdmeñKSug fya;= y∫kdf.k ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u ksrf® oaY mokï lrf.k m%;l s r®u l%h s dudr®. .ekSu

y∫kd.;a fya;= y∫kd.;a lKavdhï iy m%foaY % h ixjr®Okh mdi,a yerhdu je<elaùug M,odhS hdka;K % hla hdka;K hdka;K % h l%h s d;aulhs' ieliSu' fya;= y∫kdf.k wod< lKavdhï iy m%foaY y∫kd .ekSu

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jir 1 + jdr®Il s mokulska

jir 3 +

jdr®Il s mokñka

udi 6 +

wjqre≥ 6 + †.gu l%h s d;aulhs'

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

105


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

7.9

8

106

<ud fufyldrlu

<ud whs;sjdislï

8.1

.egÆj

fkdúêu;a iy jD;a;h S 7.9.a wOHdmkfha .=Kd;aul nj

<ud fufyldrlu ;=rka ls¯u

8.1.a

fkdúêu;a iy jD;a;h S wOHdmkhg m%fõY ùug we;s yelshdj m%udKj;a fkdùu

<ud fufyldrlfï ldrKd fkd.;a Wmøj iys; iajrEm

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld,rduqj

fkdúêu;a iy jD;a;h S wOHdmkfha wjYH;d ;lafiarejla is≥ ls¯u' fkdúêu;a iy jD;a;h S w†Hdmkh i|yd mj;sk iïm;a y∫kd .ekSu' fuu y∫kd.ekSï mokïj .=Kd;aul nj iy wdjrKh lrk m%udKh jeä ls¯u'

meje;ajQ wjYHd ;lafiare

udi 6 +

y∫kd.;a myiqlï

udi 6 +

jeä †hqKq l< .=Kd;aul nj iy wdjrKh

†.gu l%h s d;aulhs'

<ud fufyldrlfï Wmøj iys; iajrEm y∫kd.ekSu fõ.j;a ls¯u'

.eiÜ ksfõok

iïmQrK ® hs'

<ud fufyldrlfï Wmøj iys; iajrEmh ms<n s |j fiajdfhdaclhkag iy ck;djg oekqj;a ls¯ï meje;aùu'

meje;ajQ jevigyka ixLHdj

†.gu l%h s d;aulhs'

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wOHdmk wud;HdxYh ;reK lghq;= yd ksmK q ;d ixjr®Ok wud;HdxYh lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HddxYh lïlre fomdr®;fïka;j =

8.1.b

<ud Y%ñlhka f,i thg f.d≥re jQjka .,jd .ekSug lïlre ks,Od¯kag m%udKj;a n,h fkdue;slu

<ud Y%ñlhka iïnkaO ldrKdj,° M,odhS m%;p s dr ;yjqre ls¯u i|yd lïlre ks,Od¯ka iy fmd,Sih s w;r jvd hym;a iyfhda.; s djhla ;yjqre ls¯u'

lïlre in|;d <ud Y%ñlhka ms<n s | isoê a l%h s d;aul fjñka mj;S' iy ñksia n, wud;HdxYh

8.1.c

<ud Y%ñlhka iïnkaO ldrKdj,† M,odhS m%;p s dr ;yjqre ls¯u i|yd lïlre ks,Od¯ka iy fmd,sih s w;r jvd hym;a iyfhda.; S djhla ;yjqre ls¯u

fmd,sia fomdr®;fïka;f= õ ldka;djka iy orejka i|yd jQ f;dr;=re ljqΩj mqΩ,a ls¯u' fmd,sia ks,Od¯kaf.a uQ,l s mqyK q j q g <uhskfa .a .egΩ we;=<;a ls¯u' orejkaf.a jhi fkdokakd ksid wdikak jhi .Kkh ls¯u ffjoHjrfhl= úiska is≥ l< hq;= ldrKd mj;sk isoë a kay°s úfYaIfhkau <ud Y%ñlhkaf.a .egΩ ms<n s | ffjoH ks,Od¯ka ixfõ° ls¯u' ysxikhg f.d≥re jQ orejd ffjoH m%;l s dr i|yd b†˙m;a l< wjia:djl <ud Y%uh iïnkaO isoê a hla yuqjj q fyd;a ta ms<n s |j lïlre fomdr®;fïka;j = g"

wod< m%ùKhka iys; kj f;dr;=re ljqΩ ixLHdj úIh ud,dj mqΩ,a ls¯u

jir 3 +

ffjoH lafIa;h % g jeä fhduqùula

lïlre in|;d l%h s d;aul fjñka mj;S' iy ñksia n, wud;HdxYh

ksl; = a l< pl%f,aL

udi 3 +

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

fmd,sia fomdr®;fïka;j =

udi 3 +

fi!LH wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

meñKs,s u; mokï jQ m¯laIdj,a wjxlj is≥lrk ,o meñKs,s m%;Y s ;h ia:dms; l< o;a; moku

†.gu l%h s d;aulhs'

m˙jdi ks,Od¯ka úiska i,ld n,k ,o kvq ixLHdj'

†.gu l%h s d;aulhs'

m˙jdi yd <udrlaIl fomdr®;fïka;j =

†.gu l%h s d;aulhs'

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh

fmd,sia fomdr®;fïka;j = g oekaùfï l%h s dj,sh ms<n s |j fi!LH wud;HdxYfha ks,Od¯kag pl%f,aL ksl; = a ls¯u' 8.1.d

uyck;dj w;r fkdikaik q ; a dj we;sjk laIKsl fndfyduhla ;sîu'

meñKs,s miqúmrï ls¯u i|yd jQ myiqlï Yla;u s ;a ls¯u'

<ud Y%uh ms<n s | o;a; mokula ia:dms; ls¯u'

9

úl,am wdrlaIKh

9.1

ishÆu orejka úl,am wdrlaIKhg fhoùfï° hymqre≥ ksrK ® dhlj,g wkqju is≥ls¯u ;yjqre ls¯u'

8.1.e

úka†; <ud Y%ñlhkaf.a iqNidOkh ;yjqre ls¯ug m%udKj;a miq úmrula fkdùu'

m˙jdi ks,Od¯kaf.a Od˙;dj Yla;u s ;a ls¯u'

8.1.f

<ud Y%uh iïnkaO .egΩ ms<n s | m%udKj;a fkdjk uyck oekqj;aNdjh je<elaùfï iy /lshd iemhSu iïnkaO .egΩ folu

udOH jHdmdrh <ud Y%uhg we;s b,aÆu ms<n s |j úfYaI; s mKsúv ms<n s | wjOdkhla iys;j udOH jHdmdrhka ilia fldg l%h s d;aul ls¯u' lafIa;% ks,Od¯kaf.a ldr®hNdrh yryd wka;r® mqo. a , oekqj;aNdjh m%jr®Okh ls¯u' ;uka <uhska n|jd fkd.kakd njg m%;{ s d °u lafIa;% uÜgfï ks,Od¯ka i„ùlrKh lrk rdcH i|yd uyck;dj iïnkaëlrKh ls¯u' wdh;k ixLHdj lrk ,o fmdfrdka≥j

lïlre in|;d iy ñksia n, wud;HdxYh

udi 3 +

udi 6 + l%h s d;aul fjñka mj;S'

9.1.a

iajdNdúl fouõmshka $ ;ks uj fyda mshdg iydh °fï wjY;dj

;sfnk m˙irh ;=<u orejkag wdrlaIdj ,nd °ug yels jk m˙† iajdNdúl orejkag iy ;ks uj $ mshdg iydh ,nd °u'

y∫kd.;a iydhl iajrEm udi 3 + udi 3 + ;SrKh lr.;a iydh i|yd jQ ksrK ® dhl'

9.1.b

fouõmshka fkdue;s fyda w;ayer ouk ,o orejka /l n,d .ekSu i|yd úia;D; mjqf,ka ,efnk iydh wvqùu'

mj;sk úia;D; mjq,a m˙irh ;=< orejka i|yd wdrlaIdj ,nd°ug iydh ùu'

y∫kd.;a iydh iydh ms<n s | ;;a;j a hka ;SrKh fldg we;'

udi 3 + udi 3 +

m˙jdi yd <udrlaIl fomdr®;fïka;j = m˙jdi iy <ud wdrlaIl fiajd m<d;a fomdr®;fïka;j =

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

107


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

9.1.c

9.2

wdndO iys; orejkaf.a 9.2.a úfYaI wjYH;d y∫kdf.k orejkag ys;ldó wdh;ksl /ljrKhla iy;sl ls¯u'

9.2.b

orelug yod jvd .ekSfï l%uhla ke;slu'

<ud ksjdij, ;sfnk myiqlïj, .=Kd;aulNdjfha we;s wm%udKj;a nj'

<ud ksjdij, ukd f,i mqyK q j q ,o ldr®h uKav,hla fkdue;slu'

l%h s dldrlu

orelug yod .ekSu i|yd jQ úêu;a l%uhla y∫kajd °u

<ud ksjdij,g wjYH myiqlï iy jeä †hqKq ls¯ï y∫kd .ekSu' mj;sk há;, myiqlï iy ufkda idud‚l wju ;;a;j a hkag wkq.;j lghq;= ls¯u ;yjqre ls¯u'

wjYH ksmK q ;d y∫kd.ekSu' ldr®h uKav,fha ksmK q ;d ixjr®Okh

9.2.c

108

<ud whs;sjdislï

<ud ksjdij, wju jYfhka ¯;ska fyda ms<m s e°fï wjYH;djh'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

iEu m<d;lu we;s ishÆ <ud ksjdi ,shdm†xÑ ls¯u iy;sl ls¯u' <uhskfa .a iqNidOk iy ,nd fok myiqlï uekSug yels or®Ylhka we;=Ω weia;fïka;= mokñka ;=kj a irlg j;djla ,shdm†xÑh wÆ;a ls¯u' ishÆ m<d;aj, we;s <ud ksjdij,g l%udkql, + j iy y†is .uka hEu i|yd m˙jdi yd

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

wfkl=;a rgj, we;s orelug yod.kakd l%u wOHhkh ls¯u' orelug yod .ekSu ms<n s | fhda‚; l%uh i|yd jQ ksrf® oaY l%h s d;aul l< ksrf® oaY

udi 6 +

y∫kd.;a wjYH myiqlï ,nd ≥ka myiqlï wkq.; ùu iïnkaOfhka meje;ajQ m¯laIK wkq.; fkdùug y∫kd.;a fya;= wvqmdvq ksjer† ls¯ug .;a mshjr

udi 3 + wjqre≥ 3 + udi 6 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jir 1 +

jir 2 +

udi 3 + jir 3+

y∫kd.ekSug wjYH udi 3 + ksmK q ;d mqyK q q l< ldr®h uKav,h †.gu meje;afõ we.ehSug ,la jQ ldr®h jdr®Il s j uKav, ldr®h idOkh iEu m<d;lu ,shdm†xÑ <ud ksjdij, ixLHdj kej; ,shdm†xÑ ls¯fï wjYH nj kS;. s ; lr we;'

udi 8 +

wëlaIK tall ia:dms;hs

udi 6 +

wjqre≥ 1 +

m˙jdi yd <udrlaIl fomdr®;fïka;j = m<d;a m˙jdi yd <udrlaIl fomdr®;fïka;=


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

<udrlaIl fomdr®;fïka;j = iu. tl;= ù iajdëk ks¯laIlhka u.ska wëlaIK tall ia:dms; ls¯u' wëlaIK tallh u.ska ishÆ ksjdi l%udkql, + j iEu ksjdihla i|ydu jdr®Il s j m¯laIKh m¯laId ls¯u iy;sl ls¯ï" wjYH kshuhka fkdms<m s †k ksjdij, ,shdm†xÑh wfydais ls¯u i|yd .sh jdr .Kk ^o~qjï iys;j&

9.3

9.4

ld, rduqj

†.gu l%h s d;aulhs'

9.2.d

wk;aore wd{dmk; Yla;u s ;a ls¯fï wjYaH;d

wk;aore wd{d mk; i|yd fhda‚; ixfYdaOk fõ.j;a ls¯u

is≥lrk ,o ixfYdaOk

jir 1 +

ishÆu orejka ia:dk.; ls¯fï° orejkag wjYHu foaj,aj,g jeä wjOdkh fhduq ls¯u

9.3.a

iuyr <ud ksjdi j, ia:dk.; ls¯fï lñgq /iaùu ksrka;rj fkdmeje;aùu

ishÆu <ud ksjdi j, ia:dk.; ls¯fï lñgq /iaùï ksrka;rj meje;aùu ;yjqre ls¯u

meje;ajQ ia:dk.; ls¯fï lñgq /iaùï

ldr®;= mokñka oeka meje;afõ

9.3.b

<ud ksjdij, orejka iakdkh ls¯fï° th b;ddu hym;a wdldrfhka is≥jk njg j. n,d .ekSu

ldr®;= jvd hym;a ia:dk.; <ud ksjdij, orejka ia:dk.; ls¯fï° th b;du hym;a wdldrfhka is≥jk njg j. n,d ls¯ï i|yd lrk ksrf® oaY mokñka oeka meje;afõ .ekSu

orelug yod .ekSfï l%h s dj,sfha° orejdf.a hym; wjOdrKh lrkak

9.4.a

kS;HdkQl, + fkdjk wdldrhg orelug yod .ekSu wLKavj is≥ùu

kS;HdkQl, + fkdjk f,i orelug yod .ekSfï meje;ajQ mr®fhaIK fya;= ms<n s | mr®fhaIK meje;aùu

9.4.b

b;d wmyiq jQ l%h s dj,sh

foaYh S yd úfoaYh S jYfhka orelug yod .ekSfï l%h s dj,sh úêu;a ls¯fï udr®. fidhd .ekSu i|yd mj;sk kS;s yd m˙md,k l%h s dj,sh wOHhkh ls¯u udi

fidhd .;a wvqmdvq wjYH l%h s dudr®. .ekSu i|yd n,Od¯ka b†˙m;a l< ksrf® oaY l%h s d;aul l< ksrf® oaY iudf,dapkh l< ksrf® oaY l%h s d;aul ls¯u

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

udi 6 +

udi 6 + udi 1 +

<ud ixjr®Ok yd ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh

jir 1 + udi 6 +

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

109


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

9.4.c

orelug yod .ekSug iq≥iq orejka ms<n s | ksjer† o;a; fkdue;s ùu'

l%h s dldrlu

orelug yod .ekSug iq≥iq orejka ms<n s | mj;sk o;a; ilia ls¯u yd ld,Skj hdj;ald,Sk ls¯u' orelug yod.ekSug yels orejka ms<n s | cd;sl uÜgfï o;a; mokula ilia ls¯u' orelug orejka yod.ekSug fidhk fouõmshka ms<n s | cd;sl o;a; mokula ieliSu'

9.4.d

10

fjkia wkaoñka fkdie,lSu

110

<ud whs;sjdislï

10.1

fouõmshka újdy fkdjQ orejka i|yd iudk whs;k S a iy;sl lrkak'

10.1.a

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ilia l< o;a; ldr®;u = h jYfhka

udi 6 + ldr®;u = h

mj;sk o;a; hdj;ald,Sk l< o;a; moku mj;sk o;a; moku hdj;ald,Sk l< o;a; moku

udi 6 + †.gu l%h s d;aulhs' udi 6 + †.gu l%h s d;aul fõ'

kS;fs hka kshu l< wdldrhg orelug y∞ .ekSu wdY%; s m%udKj;a miq úmru fkdùu'

fya;= y∫kd.kS' orelug y∞.ekSu ms<n s | m%udKj;a miq úmrï fkdùug fya;= y∫kd.ekSu' Widúhg b†˙m;a lrk ,o jdr®;dj, m%;Y s ;h' jirlg lrk orejka y∞ .ekSï ixLHdfjka wëlaIK hdka;K % h Yla;u s ;a ls¯u' Widúhg b†˙m;a lrk ,o jdr®;dj, m%;Y s ;h jirlg lrk orejka y∞ .ekSïu ixLHdfjka Widúhg b†˙m;a lrk ,o jdr®;dj, m%;Y s ;h'

újdyl fouõmshkaf.a orejkag idfmalI a j újdy fkdjQ fouõmshkaf.a orejkag whs;j s dislï wysñls¯u

kS;s fldñiu §<uhdf.a Wm˙u hym; ms<n s | oDIaáfldaKfhka Y%S ,xldfõ wújdyl fouõmshkaf.a orejkaf.a ;;a;j a h iudf,dapkh¶ kñka hq;a m;%l s dfõ wújdyl fouõmshkaf.a orejka fjkia wkaoñka i,lkq ,nk lafIa;% y∫kd .ekSu mdolj" iudkd;au;dj iy;sl ls¯u i|yd kS;s m%;i s xialrKh lrkak'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m˙jdi yd <udrlaIl fiajd ms<n s | cd;sl yd m<d;a fomdr®;fïka;j =

udi 6 + jdr®Il s j

lafIa;% y∫kd .kS' udi 1 + kS;s m%;i s xialrKh lrhs' jir 1 +

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh


úfõlh i|yd whs;h s

oekqj;a nj jeä ls¯u iy wêjdpkh u.ska j 03 \

iïnkaëlrKh iy wëlaIKh

<ud whs;j s dislï i|yd jHjia:dj ms<. s ekSu

<ud whs;sjdislï

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

111



wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka




wxlh

1

wjOdkh fhduq m%foaYh

m%;m s ;a;h s " wdh;ksl iQodku iy iïnkaëlrKh

b,lalh

1.1

.egΩj

1.1.a wj;eka ùu ms<n s | cd;sl m%;m s ;a;h s la ilia lr .ekSu ;=<k s a wj;eka jQ mqo. a ,hkag mQrK ® wdrlaI; s wdjrKhka iy hdka;K % hla ilia ls¯u'

úúO fya;k + a u; wj;eka jkakka §wj;eka jQjka¶ ksrj ® pkh ls¯fï° wka;r®.; ls¯u'

l%h s dldrlu

ishÆu wdldrfha wj;ekaùï ^.egqï" iajdNdúl wd∞" wdr®:l ß " ixjr®Ok wd° jQ& we;=<;a jk m˙† wNHKa;r wj;eka jQjka ms<n s | udr®f.damfoaY ix.%yh wkqj hñka iy úfYaIfhka ksrK ® hg ,laj we;s ms˙ia fj; wjOdkh fhduq lrñka wj;ekaùï ms<n s | cd;sl m%;m s ;a;h s la mekùu' ms<. s ;a ksrj ® pk iy mkjd we;s m%;m s ;a;s u; mokï fjñka wj;eka jQ mqo. a ,hka iu. iïnkaO wdh;k y∫kdf.k tajd ±kqj;a ls¯u' †ia;l s% a iy m%dfoaYh S uÜgfï ishÆu ksfhda‚;dh;k wj;ekaùu ms<n s |j jQ m%;m s ;a;h s yd ixl,amj,g m%fõY ùug yd ta ms<n s | oekqu ,nd.ekSu ;yjqre ls¯u'

116

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

wj;eka ùï iïnkaO iïu; ksrj ® pkhla mkjk ,°' cd;sl m%;m s ;a;h s la we;s l<d'

ld, rduqj

udi 3 +

udi 6 +

m%;m s ;a;h s g yd ksrj® pkhkag wkqj fhduq l< ksfhda‚;dh;k y∫kdf.k ±kqj;a ls¯ï is≥ l<d' udi 3 + cd;sl m%;m s ;a;h s m%dfoaYh S f,alï uÜgug jHdma; l<d'

1.1.b

fiLH" c,h" ikSmdrlaIdj" ksjdi" bvï" wOHdmk h:d ;;a;j a hg m;al¯s ï „jfkdamdh wd†h we;=<;aj wdr®:l ß m%;m s ;a;h s la iïnkaOfhka wdh;ksl iïnkaëlrKh'

úYd, m˙udKfha wj;ekaùula is≥jk wjia:dj,° ±kg mj;akd wdh;ksl jHqyh iïnkaëlrKh yd taldnoaO ls¯u fyda $ iy tjka ia:dkhka y∫kd.ekSu iy Yla;u s ;a ls¯u' fuu ksfhda‚;dh;khg fyda wdh;khg ;sria iïnkaëlrK n,;, ^cd;sl uÜgfï& iy m<d;a" †ia;l s% a yd m%dfoaYh S wêldrh iu. lghq;= ls¯fï isria iïnkaëlrK n,;, o wëlaIKh ls¯ï yd in|;d jr®Okh ls¯fï n,;o ,nd °u'

m%ùKhka" wod< mdr®Yja lrejka iy wka wh wdY%h lr .kakd ,°' wxY mokï lr.;a iïnkaëlrKh .egΩ y∫kd.kakd ,°' wj;ekaùu ms<n s | cd;sl m%;ms ;a;h s g iïnkaëlrKh i|yd jQ uQ,Or®u iy m%;ms ;a;s we;=<;a lrk ,°'

1.1.c

ksjdi h:d;;a;j a hg m;al¯s ug whs;j s dislï we;=Ω wfkl=;a wNHka;˙lj wj;ekajj Q kaf.a whs;j s dislï jvd fyd¢ka wdrlaId ls¯u i|yd mj;sk ffk;sl yd l%h s d mámdáuh yd m%;m s ;a;u s h rduqj jeä †hqKq ls¯u'

wHka;r wj;ekajj Q kaf.a whs;j s dislï yd fjkialulg Ndckh fkdùfï whs;h s i|yd tkï" 1' wNHka;r wj;ekajj Q kaf.a mka;h s $jr®.h wkqj

udi 6 wNHka;˙lj wj;ekajj Q kaf.a whs;j s dislï cd;sl m%;m s ;a;s rduqfõ fyda $ yd kS;h s g we;=<;a ls¯u'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

udi 6 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

kej; m†xÑ ls¯fï wud;HdxYh yd wdm∞ l<ukdlrK wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

2' wNHka;r wj;ekajj Q ka iy wfkl=;a mqrjeishka$mqo.,hka iy 3' ksjdi i|tydwe;s whs;h s iy h:d ;;a;j a hg m;al¯s u iïnkaOj jHjia:dms; rduqjla we;s ls¯u' wj;ekajj Q ka ms<n s | m%udKsl rduqjla ilia ls¯u wNHka;˙lj wj;ekajj Q ka iïnkaOfhka mj;sk kS;"s l%h s d mámdá yd m%;m s ;a;s rduq ms<n s | iudf,dapkh lr ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u

ffk;sl rduqj iudf,dapkh wjika ls¯u l%h s d mámdá iudf,dapkh wjika m%;m s ;a;s iudf,dapkh wjika iudf,dapkh mokï lrf.k kS;"s m%;m s ;a;s yd ixfYdaê; kS;s ixfYdaê; m%;m s ;a;s l%h s d mámdàka ixfYdaOkh ls¯u' ixfYdaê; l%h s d mámdá hdka;K % h iudf,dapkh wNHka;˙lj wj;ekajj Q kaf.a wdrlaIdj lrk ,°' iïnkaOfhka fh° isák hdka;K % hka iudf,dapkh ls¯u' m%;l s r®u l%h s d .kakd ,°' iudf,dapkh mokï lrf.k wjYH m%;l s r®u l%h s dudr®. .ekSu'

2

hql; a h s i|yd jk m%fõYh

1.2

Pkaoh ,nd °ug we;s 1.2.a whs;h s wdrlaIdlr °u yd ;yjqre ls¯u'

2.1

ishÆu wj;eka jQ mqo. a ,hkag ffk;sl f,aLk ,nd.ekSfï m%fõYh ;yjqre ls¯u

2.1.a

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

jir 1 +

jir 3 + jir 3 + jir 1 + udi 6 +

jir 1 +

wj;ekajj Q ka Tjqkfa .a Pkaoh mdúÉÑ ls¯fï whs;fs hka je<elaùug n,mdk fya;= ldrKd'

wj;ekajj Q kag ,shdm†xÑ ls¯ug iy Tjqkfa .a Pkaoh mdúÉÑ ls¯ug yelsjk m˙† y∫kd.ekSfï f,aLk ,ehsi; a j = mqΩ,a ls¯u'

,ehsi; a j = mqΩ,a l<d iy ,shdm†xÑ ls¯fï hdka;K % h ia:dms; l<d'

Pkao flduid˙ia †.gu mj;ajdf.k hhs'

ffk;sl f,aLk ysÛlu

úfYaIfhkau mSvdjg m;a jQ lKavdhï i|yd Wm;a" urK" újdy" iy;sl" cd;sl ye∫kqïm;a iy wfkl=;a wkkH;d m;a ksl; = a ls¯u i|yd cx.u fiajd msyg s ù q u' Wmamekak" urK" újdy iy;sl iy wkkH;d m;% ksl; = a ls¯u fõ.j;a ls¯u i|yd †ia;l s% a fr‚iagd% r®jrhdf.a úIh m:h jr®Okh ls¯u bvï wud;HdxYfha cx.u f,alï ldr®hd, msyg s ù q u'

ia:dms; l< cx.u fiajd ,enqK wh≥ïm;aj, m%;Y s ;hla jYfhka f,aLk ksl; = a lrk ,°' ,enqKq b,aÆïm;aj, m%;Y s ;hla f,i f,aLk ksl; = a lr k ,°'

rdcH m˙md,k" jydu iajfoaY lghq;= l%shd;aul fjñka mj;S' yd iudc fiajd wud;HdxY

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

117


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

bvï fr‚iagd% r® ldr®hd,fha cx.u f,alï ldr®hd, msyg s ù q u

3

118

wdmiq meñ”u iy kej; m†xÑ ls¯u'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ia:dms; l< cx.u tall b,aÆïm;%j,g wkqj ksl; = a l< Tmamj q , m%;Y s ;h Tmamj q , m%;Y s ;h cx.u tallh ia:dms; lrk ,°' ,enqK b,aÆïm;%j,g idfmalI a j ksl; = a lrk ,o Tmamj q , m%;Y s ;h'

2.2

wj;eka jQ mqo. a ,hkag hql; a h s ,nd.ekSu i|yd we;s m%fõYh iy;sl ls¯u'

2.2.a

wj;ekaù isák ld,h ;=< iy wj;eka ùfuka miqj ffk;sl m%fõYh i|yd we;s wju Ndjh'

% h wj;eka jQ mqo. a ,hkag fkdñf,a ffk;sl wdOdr ia:dms; l< hdka;K ,nd†h yels f,i m%jK;d hdka;K % hla mqΩ,a úiª kvq .Kk ls¯u'

3.1

wdrlaIdld¯ wdmiq meñKSula i|yd ìï fndaïn rys; N+ñhla'

3.1.a

ìï fndaïn ;sîu ksid wdmiq meñ”ug fkdyels ùu

uQ,l s wOHhkhlska miq ìïfndaïn bj;a ls¯u fõ.j;a ls¯u' íï fndaïn iys; bvïj, we;s wjodku iy ta iïnkaOj .ekSug kshñ; l%h s dudr®. ms<n s |j ìï fndaïn iys; bvïj, ishÆ mqo. a ,hskg a fï jk úg mj;ajkq ,nk ±kqj;a ls¯fï jevigyka mqΩ,a ls¯u' ìïfndaïn neyer ls¯u ms<n s |j j.ùu i|yd wëlaIK hdka;K % hla ia:dms; ls¯u'

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

bvï udi 3 + wud;HdxYh l%shd;aul fjñka mj;S

udi 3 + l%shd;aul fjñka mj;S

rdcH m˙md,k iajfoaY lghq;= wud;HdxYh

wêlrK jir 1 + wud;HdxYh l%shd;aul fjñka mj;s

ìï fndaïn bj;a ls¯fï l%h s djkaf.a fjkila' mqo. a ,hska m%udKhla b,lal lrk ,°' jevigyka ixLHdjla mj;ajk ,°'

jir 1

wëlaIK hdka;K % h ia:dms; flfr®'

wdrlaIl l%shd;aul fjñka mj;S' wud;HdxYh iy ìï fndaïn ms<n s | cd;sl uOHia:dkh

l%shd;aul fjñka mj;S'

ìï fndaïn ms<n s | cd;sl uOHia:dkh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

3.2

wj;ekajQ ishÆ mqo. a ,hka i|yd bvï iy ksjdi whs;h s iy;sl ls¯u'

.egΩj

3.2.a

3.2.b

3.3

bvï iy N=l; a h s i|yd m%fõYhg wNHka;˙lj wj;ekajj Q kag myiqlï iemhS'

3.3.a

wdr®:l ß iy ixjr®Ok l,dm wd†h ia:dms; ls¯u fya;f= jka wj;ekaùu'

l%h s dldrlu

bvï wysñ lrkq ,enQjka i|yd wka;r®ld,Sk ksjdi iy bvï ,nd °u' uq,a bvï i|yd kej; hdug fkdyels jk wjia:dj,° Bg iudk jákdlñka" m%udKfhka úl,am bvïu ,nd°ug iy$fyda jka† ,nd°ug úêúOdk ie,iSu'

wNHka;r wj;eka jQjkaf.a ysia bvï nf,ka w;am;a lr .ekSu fyda wNHka;r wj;eka jQjka wka whg whs;s bvï wdl%uKh ls¯fï fya;f= jka mekk.sk .egΩ i|yd fhdackd'

.egΩ úiπ .ekSu i|yd ffk;sl ysñldr;ajhla ia:dms; ls¯u iyd hdka;k % hla we;s ls¯u'

bvï iy bvï udhsï y∫kd .ekSug fkdyels nj

bvï iólaIKhla mj;ajd wjYH m˙† †ia;l s% a uÜgfï bvï ,shdm†xÑ ls¯fï f,aLk iy m%dfoaYh S $ †ia;l s% l a uy f,alï ldr®hd, hdj;ald,Sk lrkak' ;djld,sl fyda w;sfr®l mokñka iyldr bvï flduid˙iajrekaf.a ixLHdj jeä ls¯u'

nf,ka w;am;alr.kakjqka bj;a ls¯ug is≥j we;s wjia:dj,° ;djld,sl ksjdi iemhSu$nf,ka w;am;a lr.kakdjqka i|yd bvï ,nd°u'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

wka;r®ld,Sk ksjdi imhk ,°' úl,am bvï iy $ fyda jka† ,nd fok ,†'

.egΩj úiª w;r" ffk;sl ysñldr;ajh ,nd fok ,°' ffk;sl ysñlreg bvu Ndr fok ,°' úl,am ksjdi$bvï ,ndfok ,°'

ld, rduqj

jydu

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

udi 3 +

b†ls¯ï" bx‚fkare fiajd" ksjdi iy fmd≥ myiqlï wud;HdxYh" bvï iy bvï ixjr®Ok wud;HdxYh" kej; m†xÑ ls¯fï wud;HdxYh bvï wud;HdxYh

is≥ fjñka mj;S'

wêlrK wud;HdxYh

is≥ fjñka mj;S'

bvï wud;HdxYh

bvï iólaIKh is≥ lrk wjq 1 + ,°' iólaIKh u; mokïj f,aLk hdj;ald,Sk lrhs' i'b'fld' ixLHdj jeä udi 6 + lrk ,°'

bvï wud;HdxYh

rdcH m˙md,k yd iajfoaY lghq;= wud;HdxYh bvï wud;HdxYh

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

119


˙ wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

3.4

3.5

4

c,h" ikSmdrlaIdj m˙irh

4.1

fjkia wkaoñka fkdi,lñka bvï fjkal¯s u

.egΩj

3.4.a

wj;ekajj Q kag bvï fjka ls¯fï° ldka;djkag fjkia wkaoñka i,lñka .DyuQ,l s ixl,amh wdfoaY ls¯u

l%h s dldrlu

ld, rduqj

;ks uq,a ysñld˙;ajh ;yjqre l< yels wjia:djkay°s yer wka wjia:dj,° yjq,a ysñld˙;ajh hgf;a bvï ,nd fokak fjkia wkaoñka fkdi,lñka bvï fjkal¯s u iy;sl ls¯u i|yd wëlaIK hdka;K % hla ia:dms; lrkak'

yjq,a ysñld˙;ajh hgf;a fjka lrk ,o bvï .Kk wëlaIK hdka;K % h msyg s j q hs

†.gu l%h s d;aulhs

bvï wud;HdxYh

udi 6 +

<ud ixjr®Ok iy ldka;d wNsjDoaê wud;HdxYh kej; m†xÑ ls¯fï wud;HdxYh

wdmod u.ska is≥jQ ydks 3.5.a i|yd m%;I s G a dmkh i|yd jQ whs;h s iy;sl ls¯u' bvï iy N=l; a h s fj; wj;ekajj Q kag we;s m%fõYh i|yd myiqlï imhkak'

ms˙ia yd jHdmdr we;=Ωj ydks jQ foam< wNHka;˙lj wj;ekajj Q kaf.a bvïj, fjk;a wh m†xÑ ùu fyda wfkla whg wh;a bvïj, wj;ekajj Q ka wkjirfhka m†xÑ ùu ksid we;sjk .egΩ ksrdlrKh' mqo. a , yd jHdmdr jYfhka we;=Ωj ydks jQ foam, kej; ia:dms; ls¯u'

ydksjQ iy wysñ jQ foam< m%;I s G a dmkh i|yd mj;sk hdka;K % iudf,dapkh ls¯u' iudf,dapk u; mokï fjñka wj;ekaùug fya;j = k ishÆ ldrKd ie,ls,, a g f.k h:d ;;a;j a hg m;a ls¯u i|yd flfrk b,a,ï S iïnkaO hka;K % hla ieliSu'

iudf,dapk is≥ lrhs'

udi 3 +

hdka;K % h y∫kd .kak' b,a,ï S i,ld n,k ,°'

udi 6 + †.gu l%h s d;aulhs'

4.1.a

ms˙is≥ c,h i|yd m%udKj;a fkdjk m%fõYh'

ksis ms˙is≥ c,h ,nd.; yels nj flfrys ksis wjOdkh fhduq lrñka wj;eka jQ mqo. a ,hka i|yd fhdod.; yels ia:dk y∫kd.ekSu i|yd is;h s ï.; ls¯fï wNHdihla meje;aùu'

is;h s ï.; ls¯fï udi 6 + wNHdih meje;aùu' .e,fmk uQ,dY% y∫kd .kS' y∫kd.kq ,enQ c, uQ,dY% ixLHdj' ie,ls,, a g .;a c, uQ,dY% †.gu ixLHdj' l%h s d;aulhs'

ms˙is≥ c,h i|yd m%fõYh iy;sl lrkak

Ndú;h i|yd fhda.H jk f,i c,h i|yd wjOdkh fhduq ls¯u' wdndê; ;;a;j a h we;=<;aj mSvdjg m;a mdr®Yj a hka ie,ls,, a g .ksñka c,h i|yd myiqfjka m%fõYùu ;yjqre flfrk iq≥iq fn∞ye¯fï l%ufõohla ia:dms; ls¯u'

120

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

fnod ye¯fï moaO;sh ia:dms;hs'

†.gu l%h s d;aulhs

c, iïmdok yd c,dmjdyk wud;HdxYh jd˙udr®. yd c, l<ukdlrK wud;HdxYh


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

4.2

5

mqkre;a:dmkh

5.1

.egΩj

4.2.a wdndê; nj we;=Ωj wjodkï md;% njg wod< .egΩ i|yd ksis wjOdkh fhduq lrñka ia;S% mqreI iudcNdj ixfõ° wdldrfhka ikSmdrlaIdj i|yd whs;h s iy;sl lrkak'

úúO iajrEmfha wj;ekaùï iy N+f.da,h S ,laIK ie,ls,, a g .kakd úêu;a mqkre;a:dmk ie,eiaula'

5.1.a

wj;eka jQ ld,iSudj ;=< yd bkamiq m%udKj;a ikSmdrlaIdj wvqlu'

úúO iajrEmfha wj;ekaùï iy ie,ls,, a g .kakd mqkre;a:dmk ie,eiaula

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

iajia:;dj" c, Ndú;h" c, wdrlaIdj iy c,h ¥IKh iy úI iys; ùu j<lajd .kafka flfiao hkak we;=Ωj c,h ms<n s | oekqj;a ls¯ula is≥ lrkak

meje;ajQ jev igyka .Kk b,lal l< mqo. a , ixLHdj b,lal l< mqo. a ,hkaf.a ck úldY me;slv

†.gu l%h s d;aulhs

jd˙udr®. iy c, l<ukdlrK wud;HdxYh

udi 3

fi!LH wud;HdxYh iy wdm∞ l<ukdlrK wud;HdxYh

udr®f.damfoaY ia:dms; wjodkï md;% nj" ixialD;sl iïu; iy flfr® Ndú;djkag wod< .egΩj,g ksis wjOdkh fhduq lrñka cd;Hka;r iïu;hkag wkql, + j ikSmdrlaIl m%ñ;s ms<n s | cd;sl udr®f.damfoaY ia:dmkh lrkak'

udr®f.damfoaY u; mdolj( 1& wj;ekaù meh 24 la we;=<; m%udKj;a ikSmdrlaIl myiqlï ia:dmkh lrk hdka;K % hla iy;sl lrkak' 2& ixl%dka;l s iufha wdmiq meñ”fï iy kej; m†xÑ ls¯fï ld,h ;=<° iksmdrlaIl myiqlï ie,iSfï° udr®f.damfoaY wkq.ukh lrk njg iy;sl jkak'

ie,eiau ixjr®Okh flfr®' tu ia:dmkfha we;s WmlrK wod< ck.ykfha m%;Y s ;hla f,i myiqlï m%udKh' WmlrK iQodkïj ;nhs Wiia ;;a;j a fha u.fmkaùï

wjqre ≥ 1 + †.gu l%h s d;aulhs

cd;sl m%;m s ;a;s rduqjla ;=< isáñka mqkre;a:dmkh i|yd m%;m s ;a;s m%ldYhla iy fufyhqï ksrK ® dhl m%ldYhg m;al¯s u' N+f.da,h S ;;a;j a hka i|yd m%;m s ;a;s iy fufyhqï ksrK ® dhl mokï lrf.k wúksYÑ a ; ;;a;j a hka i|yd jQ ie,eiaula ilia ls¯u

m%ldYhg m;a lrk ,o m%;m s ; a ;s iy fufyhqï ksrK ® dhl' úúO iajrEmfha wj;ekaùï iy we;s jQ N+f.da,h S ;;a;j a hka i|yd ilia lrk ,o ie,iqï'

udi 3 +

kej; m†xÑ ls¯fï wud;HdxYh

udi 6 +

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

121


wxlh

6

7

8

122

wjOdkh fhduq m%foaYh

udkisl fi!LHh

wdr®:l ß whs;j s dislï

úfYaIfhka wjodkï mdk lKavdhï i|yd wdrlaIdj - jeäysáhka

b,lalh

6.1

7.1

.egΩj

wj;eka jQ mqo. a ,hkag yd m%cdjka i|yd ufkda iud„h wdrlaIKh jeä †hqKq ls¯u'

6.1.a

wj;eka jQ mqo. a ,hkag Kh ,nd.ekSu i|yd m%fõY ùfï yelshdj ;yjqre ls¯u'

7.1.a

i;aldrl mjq,oa we;=<;aj m%cdjka iy wj;ekajj Q kag m%udKj;a ufkda iud„h iydhla fkd,eîu

Kh ,nd .ekSug we;s yelshdj jeä ls¯u'

l%h s dldrlu

wNHka;˙lj wj;ekajj Q kag iy m%cdjkag ufkda iud„h iyk fiajd meje;aùu'

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

b,lal.; ck ixLHdj

iudcfiajd wud;HdxYh

iajhx /lshdjkays ksh; q = jQjkag yd iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidhlhkag Kh ,nd .ekSug we;s wjldYh we;s ls¯u' myiqlï mqΩ,a ls¯u i|yd ksrf® oaY ilia ls¯u' nexl= YdLd we;s ls¯u'

,nd ≥ka Kh m%udKh'

uqo,a yd l%h s d;aul fjñka mj;S' l%uiïmdok wud;HdxYh

újD; lrk ,o nexl= YdLd .Kk'

l%h s d;aul fjñka mj;S'

;lafiarej iïmQrK ® hs'

wjq' 1 +

wj;ekajQ mqo. a ,hka m%udKj;a „jfkdamdh úl,am ;yjqre ls¯u'

7.2.a

„jfkdamdh úl,am i|yd jvd fyd¢ka m%fõY ùfï yelshdj ;yjqre ls¯fï wjYH;dj

„jfkdamdhg m%fõY ùfï yelshdj yd „jfkdamdh úl,am iudf,dapkh ls¯u yd ;lafiare ls¯u mqyK q j q iy wOHdmkho we;=<;aj wj;eka jQjka i|yd oekg ;sfnk „jfkdamdh jevigykaj, n,mEu ;lafiare ls¯u WmfoaYl l%h s dj,shka ;=<k s a wj;ekajj Q ka iy wdmiq meñKs mqo. a ,hska ms<n s | f;dr;=re ,nd .ekSfï m%;m s ;a;"s cd;sl m%;m s ;a;h s ;=< ilia ls¯u'

8.1

„jk ;;a;j a h jeä †hqKq ls¯u'

8.1.a

jeäysáhka i|yd m%udKj;a myiqlï yd wdrlaIdj fkdue;s ùu ^jhi 60 yd Bg jeä&

jeäysá ksjdij, isák W;=frys m%udKj;a jeäysá ksjdi ixLHdjla a , ixLHdj' ia:dms; ls¯u iy ±kg mj;akd jeäysá ksjdi mqo. mqkre;a:dmkh' msyg s j q k ,o lñgq .ï uÜgfï jeäysá lñgq msyg s ù q u' ixLHdj'

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

fi!LH l%h s d;aul fjñka mj;S' wud;HdxYh

b,lal.; ck ixLHdfõ ck ixhq;fs ha me;slv mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj

7.2

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

ld, rduqj

wjq 1 +

udi 6 +

iudc fiajd wud;HdxYh


wxlh

9

wjOdkh fhduq m%foaYh

úfYaIfhka wj∞kug ,lajk lKavdhï i|yd jk wdrlaIdj - wndê; mqo. a ,hka

b,lalh

9.1

9.2

.egΩj

iajdNdúl jHik ksid wj;ekaùu je<elaùu'

10.1

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wdndê; mqo.,hskfa .a 9.1.a wjYH;d ;SrKh ls¯u' 9.1.b

wjYH;d ;lafiare ls¯fï° wdndê; mqo.,hka we;=<;a lr fkdue;slu' wdndO iys; mqo. a ,hska i|yd ksjdij, ;sfnk m%udKj;a fkdjk myiqlï'

iólaIK iy wfkl=;a wOHhkj, wdndê; mqo. a ,hkag w∞< ;lafiare we;=<;a ls¯u' wdndO iys; mqo. a ,hkaf.a wjYH;d imqrd,Su i|yd ksjdi jev†hqKq ls¯ug uQ,H iyhh °u'

ia:dms; lrk ,o lñgq ixLHdj' iyh ,enQ wdndO iys; mqo. a ,hka ixLHdj myiqlï imhk ,o ksjdi .Kk

wdndO iys; mqo. a ,hka 9.2.a mqkre;a:dmkh iy iudc.; ls˙u'

wdndO iys; mqo. a ,hkag iydhl Wmdx. m%udKj;a f,i ,nd.ekSug we;s fkdyelshdj'

wdndê;hkag iydhl Wmdx. ,nd °u'

iydhl Wmdx. ,nd .;a mqo. a , ixLHdj'

9.2.b

wdndê; mqo. a ,hska i|yd m%udKj;a fkdjk m%cd mdol mqkre;a:dmk jevigyka'

wdndO iys; mqo. a ,hka i|yd m%cd mdol mqkre;a:dmk jevigyka mqΩ,al¯s u'

f.dvke.s,j s ,g fN!;slj we;=Ωùfï fiajh we;=Ω w;HdjYH fiajdjkag m%fõYfha wvqj'

ishÆ fmd≥ f.dvke.s,s wdndê; mqo. a ,hkag we;=Ω úh yels f,i ieliSu'

myiqj imhd we;s f.dvke.s,s ixLHdj'

wjqre≥ 3

f.dvìu" jd;h yd c,h fya;f= ldg f.k m˙irh ¥IKfhka jk wj;ekaùu'

m˙irh iq/lSu ms<n s |j oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu'

b,lal.; mqo. a , ixLHdj meje;ajQ jevigyka ixLHdj b,lal .; mqo. a , ixLHdj' meje;ajQ jevigyka ixLHdj'

wdmod l%h s d;aul fjñka mj;S' l<ukdlrK wud;HdxYh

9.2.c

10

l%h s dldrlu

10.1.a kdh hEï" uqy≥q Ldokh" kshÛh wd° iajdNdúl jHik fya;= fldg f.k jk wj;ekaùu u; m˙irh wdrlaId ls¯u ;=<k s a wj;ekaùu je<elaùu'

†.gu l%shd;aul fjñka mj;S'

kej; m†xÑ iudc fiajd wud;HdxYh

iudc fiajd wud;HdxYh jir 1 +

wdndO iys; mqo. a ,hkag iydhl WmlrK ,nd.ekSfï yelshdj jeä ls¯u i|yd iydhl Wmdx. iemhSu jeä ls¯u ms<n s | YlH;d wOHhkhla meje;aùu'

m˙ir ys;ldó jevigyka ms<n s | oekqj;a ls¯fï jevigyka meje;aùu

†.gu

fuhg we;=<;a ùu i|yd ueoy;a ùug wjldY ,enQ wdndê; mqo. a ,hska ixLHdj'

l%h s d;aul fjñka mj;S' iudc fiajd wud;HdxYh

m˙ir l%h s d;aul fjñka mj;S' wud;HdxYh m<d;a iyd

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

123


wxlh

wjOdkh fhduq m%foaYh

b,lalh

.egΩj

l%h s dldrlu

m%Odk ldr®h idOk or®Ylh

ld, rduqj

jir 2 +

m%Odk j.lSï iys; ksfhda‚;dh;k

wdm∞ l<ukdlrK wud;HdxYh m˙ir l%h s d;aul fjñka mj;S' wud;HdxYh m<d;a iyd há;, myiqlï ia:dms;hs jydu >k wmøjH" <sx ms˙is≥ ls¯u we;=Ω ishÆu l%h s d;aul m˙ir .egΩ ms<n s |j l%h s dls¯u i|yd wjYH úh hq;j = há;, myiqlï iy fiajd iïmdokh' we;' fiajh ,nd°ug udi 6 + m˙ir l%h s dldrlï wëlaIKhg;a" iy;sl hdka;K % hla ia:dms;hs' ls¯ug;a m%cd uÜgfï lñgq msyg s ù q u lñgq msyg s ù q u' wdmod jdr®Isl wj;ekaùug fya;j = k idOlj, m%;M s , ms<n s |j wOHhkh bgq lr we;' ksrf® oaY l%h s d;aul fõ' moku u; l<uKdlrK wOHhkhla lr tajd wju ls¯ug;a" wk;=re wud;HdxYh l%shd;aul wju ls¯ug;a wod< ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u' fjñka mj;S' j.lsj hq;= m%Odk l%shd;aul wOHhkh mokï lrñka m%;l s r®u fh°u' ksfhda‚;hska y∫kdf.k fjñka mj;S' okajd we;' ksrf® oaY l%h s d;aul úh' wdm∞ wëlaIK hdka;K % hla udi 6 + wëlaIK hdka;K % hla we;s ls¯u' l<ukdlrK we;s ls¯u' wud;HdxYh jdr®Isl wj;ekaùug fya;j = k idOlj, m%;M s , ms<n s |j wOHhkh bgq lr we;' ksrf® oaY l%h s d;aul úh' mokñka wOHhkhla lr tajd wju ls¯ug;a wk;=re l%shd;aul wju ls¯ug;a w∞< ksrf® oaY b†˙m;a ls¯u' fjñka mj;S' j.lsj hq;= mOdk l%shd;aul wOHhkh mokï lrñka m%;l s r®u fh°u' ksfhda‚;hska y∫kdf.k fjñka mj;S' okajd we;' ksrf® oaY l%h s d;aul úh' wëlaIK hdka;K % hla udi 6 + wëlaIK hdka;K % hla we;s ls¯u' we;s ls¯u' m˙ir ydksfhka is≥jk wj;ekaùï je<elaùug m˙ir m¯laIK meje;aùu' md˙i˙l m¯laIK meje;aùu ksrf® oaY ieliSu' ksrf® oaY l%h s d;aul ùu'

124

wNHka;rj wj;eka jQ mqoa.,hka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


l単gq idudcslhka



fufyhqï lñgqfõ idudcslhka .re fudydka mS˙ia uy;d uydpdr®h r„j úf–isxy uy;d Wmd,s w;=fldard< uy;d ^uyskao uäyfyajd uy;d fjkqfjka& ^2010 foieïnr® 31 olajd& iqks,a is˙fiak uy;d u,aldka;s úl%uisxy uy;añh wdpdr®h frdydka fmfr®rd uy;d iS'ta'tÉ'tï'úf–r;ak uy;d ^frdfïIa chisxy uy;d fjkqfjka& †,aydrd wurisxy uy;añh ^iqyo .ï,;a uy;d fjkqfjka& wdpdr®h ysrka;s úf–udkak uy;añh Odrd úch;s,l uy;añh pkaød t,a,dj, uy;añh ^2010 ckjd˙ isg&

lñgq idud‚lhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

127


iïnkaëlrK lñgqjg wh;a idudcslhka iïnkaëlrK lñgqj udkj ysñlï ms<sn| wka;r® wud;HdxY lñgqjg wh;a idudcslhkaf.kao" ms<sfj<ska rcfha m%Odk mdr®Yajlrejka yd isú,a iudc ksfhdacs;hka ksfhdackh lrk wdmod l<ukdlrK yd udkj ysñlï ms<sn| wud;Hjrhdf.a WmfoaYk lñgqjg wh;a idudcslhkaf.ka o iukaú; fõ'

rcfha ksfhdac; s hka: i. wreKs úfcajr®Ok uy;añh - ii. pkaød t,a,dj, uy;añh - iii. †,aydrd wurisxy uy;añh - iv. hika; fldaodf.dv uy;d - v. tÉ'tÉ'ta'pñkao uy;d - vi. tï'tia'úl%uisxy uy;añh - vii. tka' wfí.=Kjr®Ok uy;d -

wOHlaI ckrd,a$ tlai;a cd;Skaf.a ix.uh" úfoaY lghq;= wud;HdxYh' f,alï" cd;sl udkj ysñlï fldñIka iNdj w;sfr®l f,alï" wêlrK wud;HdxYh ksfhdacH fid,sisgr® ckrd,a" kS;sm;s fomdr®;fïka;=j iyldr f,alï" wdrlaIl wud;HdxYh f,alï" wdKavql%u jHjia:d lghq;= yd cd;sl taldnoaO;d wud;HdxYh wOHlaI ckrd,a" cd;sl ie,iqï fomdr®;fïka;=j

isú,a iudc ksfhda‚;hka: i. uydpdr®h rùkaø m%kdka≥ - ii. cdùâ hqiQma uy;d - iii. fcisud biaudhs,a uy;añh - iv. wdpdr®h OrKs rdcisxyï fiakdkdhl - v. ifrdaacd isjpkaøka uy;añh - vi. „jka ;Hd.rdcd uy;d -

128

lñgq idud‚lhka

wOHlaI" udkj ysñlï ms<sn| flakaøh' kS;s{" fpdaokdjkag ,la jQ nrm;, W,a,x>kh ls˙ï úur®Ykh ls˙u yd úi£u ms<sn| COI úOdhl wOHlaI" uqia,sï ldka;d mr®fhaIKh yd l%shdld˙ moku fcHIaG idud‚l" iudc úoHd{hkaf.a ix.uh wOHlaI" ldka;d yd ixjr®Ok uOHia:dkh úOdhl wOHlaIl" udkqISh fiajd wdh;k iuQyh

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


flgqïm;a lñgqj,g wh;a idud‚lfhda isú,a yd foaYmd,k whs;j s dislï

jOysxid

wdr®:l ß " iud„h yd ixialD;sl whs;j s dislï

hikA; fldaodf.dv uy;d - iNdm;s †,aydrd wurisxy ñh frdydka t†˙isxy uy;d W†; bÛ,fyajd uy;d wdpdr®h isjd‚ µs,slaia uy;d wdpdr®h moañkS fukaäia ufkda˙ uq;af;Üfõ.u ñh wdpdr®h foajfkaika fkaihshd uy;d fïcr® ckrd,a fudyka;s mS˙ia uy;d ;=is;d iurfialr ñh ksfhdacH fmd,siam;s wfYdal úf–;s,l uy;d" cdúâ hqiqµa uy;d

Iùkaø m%kdka≥ uy;d †,aydrd wurisxy ñh uydpdr®h rùkaø m%kdka≥ uy;d iuka;s mrK.u ñh fla'tia' r;akfõ,a uy;d wdpdr®h .dó, iurisxy uy;d ksfhdacH fmd,siam;s wfYdal úf–;s,l uy;d

u,aldka;s úl%uisxy ñh - iNdm;s wdpdr®h ta'à'mS't,a' wfífldaka wdpdr®h md,s; wfífldaka ta'wdr®' wyuâ ñh wdpdr®h ksYd wreK;s,l wdpdr®h ud˙fhda f.dauia uydpdr®h iajr®Kd chùr wdpdr®h fiamd,s fldaÜgf.dv wdpdr®h moañkS fukaäia risld fukaäia uy;añh foaj frdøsf.da uy;d iEï iafgïfnd uy;d wdpdr®h iqks,a úf–is˙jr®Ok wOHdmk wud;HxYh

lñgq idud‚lhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

129


flgqïm;a lñgqj,g wh;a idud‚lfhda lïlre

wNHka;rj wj;eka jQ mqo. a ,hka

ldka;djka

uyskao uäyfyajd uy;d - iNdm;s Wmd,s w;=fldar< uy;d f,ia,s foafõkaø uy;d ckdêm;s kS;s{ ksf.,a yeÉ rù mS˙ia uy;d à'tï't,a'iS' fiakdr;ak ñh mr®,a úrisxy ñh jD;a;sh yd ;dlaIKsl mqyqKq wud;HxYh wdfhdack uKav,h

ta'iS'tï' rdisla uy;d - iNdm;s wdpdr®h úkahd wd˙hr;ak fiakl †idkdhl uy;d islalkaor® kd.=r® msÉfphs uy;d fcydka fmfr®rd uy;d r;akùr uy;d ifrdacd isjpkaøka ñh „jka ;Hd.rdcd uy;d cd;sh f.dvkeÛSu yd j;= há;, myiqlï ixjr®Ok wud;HdxYh

Odrd úch;s,l ñh - iNdm;s ukd .=K;s,l ñh pQ,kS fldäldr ñh ohdks mkdf.dv ñh Y%shdks fmfr®rd ñh Isrdks rdcmlaI ñh l=uq≥kS ieuqfj,a ñh wdpdr®h ,laIauka fiakdkdhl uy;d tï' iqukodi uy;d idú;%s úf–fialr ñh

130

lñgq idud‚lhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016


ixl%ñlhka

<uqka

iqks,a is˙fiak uy;d - iNdm;s ví,sõ' tï' wfmdkaiq uy;d jh,Ü fmfr®rd ñh islalkaor® kd.=r® msÉfphs uy;d wdpdr®h ckdêm;s kS;s{ chïm;s úl%ur;ak uy;d ví,sõ'tia'tï'tia' úf–iqkaor uy;d Y%S ,xld úfoaY /lshd ldr®hdxYh

wdpdr®h ysrka;s úf–udkak - iu iNdm;s ,,ks fmfr®rd ñh - iu iNdm;s ta'wdr®'wyuâ ñh †,aydrd wurisxy ñh uodrd o is,ajd ñh osuq;= .,mam;a;s uy;d wdpdr®h ycdr®cdka ksr®u,S fmfr®rd ñh huqkd fmfr®rd ñh uydpdr®h Ir®hd prka.=fõ,a ihs˙ka is˙jr®Ok ñh tï' iqukodi uhd mr®,a ùrisxy ñh mqkre;a:dmk flduid˙ia ckrd,a

lñgq idud‚lhka

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%h s dld¯ ie,iqu - 2011-2016

131




udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%shdld¯ ie,eiau

Y%S ,xld udkj ysñlï wdrlaId ls¯u yd m%jr®Okh ls¯u i|yd jk cd;sl l%shdld¯ ie,eiau 2011 - 2016

Y%S ,xld


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.