ឃ្ល ោ កលិ ច អំ បែងអបតែង ររៀបររៀង រពះសាសនមុនី កឹ ម-តូរ វត្តឧណ្ណ ា រោម ដករសង់រចញពី ទសសនាវដតព ី នលឺពុទច ធ រក រលខ៩ ខខមករា-កុមៈភ -មីនា ព.ស.២៥០៥ គ.ស.១៩៦៣
រលលកលិច អំខបងអខណតត្
ឃ្ល ោ កលិ ច អំ បែងអបតែត ពាកយថា “ឃ្ល ោ កលិ ច អំ បែងអបតែត” រនះ ជាពាកយខដល រយើ ងធ្លលប់ និយាយរត្់ មាត្់ មករ ើ យ មិនខមនជាពាកយទំរនើបនិងមានថ្មរី ទ។ ពាកយរនះ
ជាសុភាសិត្បុរាណសំខាន់ បំផត្ ុ
រកើត្មានតំងពី ចាន់ ពុទ ធ
សម័យរវាង២៥សត្វត្សរ៍មករ ើ យ ខដលរពះពុ ទជា ធ មាាស់ ននរយើ ង រទង់ ពាកររោយរសចកតឧ ី បមាឧបរមយយ
ចំរពាះរពះបាទបរសនទិរោសល
ខដលរទង់រោបបងគទ ើ ល ូ សួរ។ រយើ ងរលើកពាកយរនះ មកអតាធិបាយឲ្យរត្ូវតមរោលបំណងនន សុភាសិត្រនះ រដើមបីជន ូ ឲ្យឱ្យអស់ រោកអនកអាន រោន់ នឹងបានជាគត្ិ ពី ររពាះអស់ រោកអនកខលះរចះថា “រលលកលិច អំខបងអខណតត្” ខដរ ប៉ុខនតមន ិ សូវយល់ រសចកតជា ី ក់ ោក់ ឬយល់ លវងខុសពី រោលបំណងកនុងសុភាសិត្ រនះក៏សឹងមាន។ រ
ត្ុរនះ រយើ ងសូមរធវរើ សចកតប ី រិយាយសុភាសិត្រនះ
ខដលមានរសចកតរី ជាលររៅឲ្យរៅជារាក់ ងាយសាតប់ តមលំោប់
ូ រខ
ដូចត្រៅរនះ ៖ ពាកយថា “រលលកលិច អំខបងអខណតត្” រនះ ជាពាកយឧបមារោយ រត្ង់ ចំខណករ ូបវត្ាុរនះ របើរគសមលង ឹ រមើលរោយមំសចកខុ រឃើញថាផទុយពី
០១
រលលកលិច អំខបងអខណតត្
ពាកយរនះរសឡះ។ ធមមតសំបករលលកខដលររត្ៀមសងួត្រសាលរសងើក របើ រគយករៅរបាះកនុងទឹក រលលកលិចរៅវិញ?
ពិ ត្ជាអខណតត្
ចុះរ
ត្ុអវីពាកយរនះខបរជាថា
ធមមតអំខបងមានអំខបងចានឬអំខបងថ្មជារដើម
ជា
ធមមជាត្ធងន់ របើរគយករៅរបាះកនុងទឹក ពិ ត្ជាលិចចុះបាត្់ រៅកនុងទឹកមួយ រំរពច ចុះរ
ត្ុអវីពាកយរនះខបរជាថា អំខបងអខណតត្រៅវិញ? រ
ត្ុរនាះ
ពាកយទំងពី រមា៉ត្់ រនះ ជារសចកតរី របៀប ជាពាកយរបដូចរោយពិ ត្។ រយើ ងសូមទញយកពាកយខាងឧបរមយយ
មកអធិបាយផគូោននឹង
ពាកយឧបមាខាងរលើរនាះឲ្យរឃើញជារសចកតរី សបោនថា
កនុងរោកទំង
មូលតមខត្របរទសណ្ណ ជាត្ិណ្ណក៏រោយ ខត្ងខត្មានមនុសសជាន់ ទប ជាន់ ខពស់ គឺមនុសសលងង ់ មនុសសរចះ មនុសសទុចរា ត្ ិ មនុសសសុចរិត្ មនុសស អារកក់ មនុសសលអ មនុសសពាល មនុសសបណឌិត្ រៅរចបូករចបល់ ោយឡំ ជាមួយោនជាធមមត
រោន់ ខត្មានចំនន ួ ត្ិចនិងររចើនជាងោនប៉ុរណ្ណ ា ះ
មិន
ខមនសុទខធ ត្លអឬសុទខធ ត្អារកក់ ទំងអស់ រទ។ មនុសសទំងប៉ុនាមនរបរភទដូច ថាមករនះ រគ
របើតមរបរទសខដលោន់ ពុទសា ធ សនា
ខចកជាពី រខផនក
គឺ
សា១ខផនក បពវ ជត្ ិ ១ខផនក មនុសសទំងពី រខផនករនះ មានវត្ាុបំណងរសប
ោនខត្ខបបមួយ គឺចង់បានសុខ ចង់រស់ រៅយឺ នយូ រ ចង់បានឋានៈដ៏ខពងខ ់ ពស់ ។ល។ វត្ាុបំណងទំងរនះឯង ខដលដឹកនាំមនុសសនីមយ ួ ៗទំងធំទំងត្ូច ឲ្យ ០២
រលលកលិច អំខបងអខណតត្
មានដើរណើ រសទុះសាទខសវងរកជានិចា មិនសូវទំរនរកនុងោលៈរទសៈននរោក និយមរទ។ រៅកនុងយុ គខលះ របើមនុសសរោកវិលខរបរបួលរ ើ យ សងាខររោក ក៏វល ិ ខរបរបួលរៅតមខដរឬថា ក៏ថាបាន ឧទ
មនុសសរោកវិលរៅតមសងាខររោក
សងាខររោកវិលរៅតមមនុសសរោកក៏ថាបាន
សូមទញ
រណ៍ មួយយា៉ងងាយ មកពិ ចារណ្ណរមើលចុះ ដូចររគឿងសរមលៀកបំ-
ពាក់ មានរខា អាវជារដើម ខដលមនុសសររបើរបាស់ សម័យខលះ រជើងរខាធំ ទូោយរសុងចុះររោម សម័យខលះ ររបើរឡវររចើន គឺវល ិ រៅតមរោក និយម។ ន័យឯរទៀត្ររៅពី រនះ គបបីរលើកយកមកពិ ចារណ្ណផងចុះ រត្ើ វិនិចយ ឆ័ ថា មនុសសវិលរៅតមសងាខររោកឬថា សងាខររោកវិលរៅតម មនុសស? រយើ ងអាចសនិោ ន ា នបានថា អធារស័យ គឺចត្ ិ គ ត ន ំ ិត្រពមទំងោរ យល់ របស់ មនុសសរបរពឹ ត្រត ៅខបបណ្ណ
សងាខររោកក៏របរពឹ ត្រត ៅខបប
រនាះខដរ។ ររពាះរ
ត្ុរនាះ សម័យណ្ណ អំរពើ ទច ុ រា ត្ ិ របស់ មនុសសមានកមាលំង
ខាលំងរឡើង អំរពើ ទច ុ រា ត្ ិ រនាះឯង
អាចរៅបំខបរបំបត្់ សងាខររោកខដលជា
របស់ ោមនចិត្តោមនវិញ្ញាណ ឲ្យរៅជារបស់ ហាក់ ដច ូ ជាមានចិត្ត មានវិញ្ញាណ ោលហានោចសាហាវ អាចរៅរបៀត្របៀនមនុសសឲ្យទទួលទុករខ វទនាឬរៅ ០៣
រលលកលិច អំខបងអខណតត្
របៀត្របៀនសងាខររោកដូចោន
ឲ្យដល់ នវូ រសចកតវី នា ិ សអនតរាយរោយ
សារកមាលំងរបស់ ខលួន នឹងចាំបាច់ និយាយរៅថ្វដ ី ល់ មនុសសផងោន។ មួយរទៀត្ សម័យណ្ណ អំរពើ សុចរិត្របស់ មនុសសមានកមាលំងខាលំងោល រឡើង អំរពើ សុចរិត្រនាះឯង អាចរៅបំខបរបំបត្់ នលលកសងាខររោកខដល ោមនចិត្ត ោមនវិញ្ញាណ ឲ្យរៅជារបស់ ហាក់ ដច ូ ជាមានចិត្ត មានវិញ្ញាណ ឲ្យ រៅជាសលូត្បូត្ ជារបស់ មានរបរយាជន៍ ឲ្យរសចកតស ី ុខដល់ មនុសសទួរៅ រោយសារកមាលំងរបស់ ខលួន។ មនុសសទុចរា ត្ ិ ររចើនមានអធារស័យរត្ូវោននិងមនុសសទុចរា ត្ ិ ដូចោន ឯមនុសសសុចរិត្
ររចើនមានអធារស័យរត្ូវោននិងមនុសសសុចរិត្ដូចោន
ខាងពុ ទសា ធ សនាចាត្់ មនុសសទុចរា ត្ ិ ថាជាមនុសសអសបបុរសោមកអារកក់ រថាកទប ជាមនុសសអស់ ត្នមលរសាលរសងើកដូចសំបករលលក ប៉ុខនតរបើរវោ របើកឱ្ោស
ុ ចឲ្យកមាលំងដល់ មនុសសអារកក់ រថាកទបលងងរ់ លល
មនុសស
រនាះបានរឡើងរៅោន់ ឋានៈដ៏ខពងខ ់ ពស់ មានយសស័ករតិ ុងររឿងជារមបារគប់ រគងរត្ួត្រតរគកនុងរកុម
កនុងត្ំខណងណ្ណមួយ
សមតរី បស់ មនុសសអារកក់
រថាកទបរនាះឯង ោលរបើហានិយាយអវីរៅរកអនកធំ អនកត្ូចរ ើ យ សមតី រនាះរសាលរសងើកោមនខលឹមសារអវីរសាះ គួរណ្ណស់ ខត្អខណតត្រសាត្់ បាត្់ រៅ មិនដូរចានះ សមតរី នាះខបររៅជាលិចចុះរៅរបត្ិសាានដិត្ដក់ ជាប់ រៅជានិចា ០៤
រលលកលិច អំខបងអខណតត្
កនងចិត្គ ត ន ំ ិត្របស់ អក ន ធំ អនកត្ូច ជាសមតរី ត្ូវរគរជឿសាតប់ រធវត ើ មរៅវិញ ដូចោននឹងសំបករលលកជារបស់ រសាលរសាះ គួរខត្អខណតត្រសាត្់ បាត្់ រៅ មិនដូរចានះ ខបររៅជាលិចចុះកនុងទឹកវិញ ក៏ដរូ ចានះខដរ។ ចំខណកខាងមនុសសសុចរិត្មានសនាតនចិត្ត ជាបណឌិត្សបបុរសរចះ ដឹងលអខបររៅជាអាប់ ឱ្នធ្លលក់ ខលូនចុះរៅោន់ ឋានៈ រ្មះ
ដ៏រថាកទប
ោមនយសស័ករតិ ៅជាអាយ័ ត្របស់ មនុសសអសបបុរស
បាត្់ រករ តិ៍ រថាកទប
លងងរ់ លលរៅវិញ របើហានិយាយពី អវីរៅរកអនកធំ អនកត្ូច សមតរី នាះ សូមបីខត្ មានរបរយាជន៍
មានខលឹមសារ
មានទមងន់ធន ង ់ ដច ូ អំខបងថ្ម
គួរខត្លិចចុះ
របត្ិសាានដិត្ដក់ ជាប់ រៅកនុងចិត្គ ត ន ំ ិត្របស់ អនកធំ អនកត្ូច មិនដូរចានះ រៅ ជាសមតរី សាលរសងើក អខណតត្រសាត្់ ផាត្់ បាត្់ រៅ រគខបរជាមិនរអើរពើ រជឿ សាតប់ រធវត ើ មរៅវិញ ដូចោននឹងអំខបងថ្មជារបស់ ធន ង ់ គួរខត្លិចចុះរៅកនុង ទឹក មិនដូរចានះ ខបររៅជាអខណតត្រសាត្់ រៅតមទឹកវិញក៏ដរូ ចានះខដរ។ ពាកយថា “ឃ្ល ោ កលិ ច អំ បែងអបតែត” រនះ ជារសចកតឧ ី បមា របផនូលរៅតមសាានោរណ៍ រោកឬរបរទស ខដលមានោរវិបត្តខិ របរបួល រសចកតរី នះមានពិ ត្កនុងគមពរី ជាត្កឯកនិបាត្។ រសាវរជាវរោយៈ ថាច់ សុតឹម
៣៧