mmqw vwkx im`Tw.... d/ nzwhJ/ Bh w?B{z ykD bJh e[ZM wwsk tkeD fwZmk . s/o/ u"_e/ gZedk ;h i' nzfwqs fuo j'fJnk Bk fvZmk .. d/ nzwhJ/ BhHHH G{sfgzB/ s/ fsbK d/ bZv{ :kdK pD e/ ofj rJ/, ];wK ykD/ poro gh}/ g/F n;kv/ g? rJ/ . b;D fwou dh uNDh tork ;tkd BQh_ bZGDk fsZyk .. d/ nzwhJ/ BhHHH G[Zb rJ/ dkD/ GZmh #s/ ik o'} G[Bk e/ ykD/, r[V dk Fops b'g j' frnk e'Jh Bk ;Zs{ ikD/ . jo w{zj bZfrnk ize c{v se wB g? iKdk fcZek .. d/ nzwhJ/ BhHHH fuZpVK dh uNDh wZyD dk g/Vk bZ;h ukNh tkbh, e[ZM Bk gZbQ/ ofj frnk ;kv/; m{m/ tZi/ eBQkbh . ;o'_nK S'b/ T[_ZiV rJ/ y/s'_ T[_ZiV rJhnK Bkb/ fJZyK .. d/ nzwhJ/ BhHHH w'm pk}ok fyuVh wkJ/_ phs/ dh rZb j' rJh, d/;h ykD/ n?;/ sZi/ pD pfj rJ/ ;G o'rh . rb gkfJnk Bk e?_mk cZp/ Bk j[D wZE/ fNZek .. d/ nzwhJ/ Bh w?B{z ykD bJh e[ZM wwsk tkeD fwZmk . s/o/ u"_e/ gZedk ;h i' nzfwqs fuo j'fJnk Bk fvZmk ..
byby
dI
rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
-×°°ðêÌÆå çìó·ÆÖÅéÅ
ÃòËÇéðíð, ÃòËîÅéÆ, Ãòç¶ôÆ Ö¶åÆ Áå¶ Ãðìå ç¶ íñ¶ ù ÃîðÇêå ñ¯Õ ñÇÔð
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé ÜËå¯ î³âÆ, Ç÷ñ·Å øðÆçÕ¯à, ê³ÜÅì-AEAB@B ë¯é : @AFCE E@CDAE, IHGBFHBAFA
www.khetivirasatmission.org Email: khetivirasatmission@gmail.com
KyqI ivrwsq imSn jYqo (pMjwb) 151202
bqbq Q_ rsƒi_ å³çð°ÃåÆ ìõôç¶ ò³é ðò³é¶ í¯Üé
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé ÜËå¯ î³âÆ, Ç÷ñ·Å ëðÆçÕ¯à (ê³ÜÅì) AEAB@B
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
AMdr dI Jlk kI ik`Qy Documented by
Team Women Action for Ecology Kheti Virasat Mission
In conversation with Dr. Pushkarvir Singh Bhatia (Ayurvedic Expert Panchkula), Bibi Amarjit Kaur (Bhotna- Distt. Barnala), Rajwinder Kaur (Bhotna- Distt. Barnala), Balbir Dadi (Daudar- Distt. Moga), Sarabjit Kaur (Amritsar), Balwinder Kaur (Kakran Kalan-Distt. Jalandhar), Gurmeet Kaur (Dabrikhana-Distt. Faridkot), Mahinder Kaur (Majhi-Distt. Sangrur), Baljit Kaur (Chaina-Distt. Faridkot), Balwinder Kaur (Jheete Kalan-Distt. Amritsar), Rajni and Gurmeet Kaur (BhaklanDistt. Hoshiarpur), Hukam Kaur (Jarbdiwal- Distt. Hoshiarpur) and Pr. Promila Kamal (Qadian-Distt. Gurdaspur)
Published by Kheti Virasat Mission Jaitu Mandi, Distt. Faridkot (Pb.) Phone : 01635 503415, 9872682161 Supported by: Association for India's Development (AID) Second Edtion : January, 2012
Printed By: Printwell 146, Industrial Focal Point, Amritsar. (Pb.) Ph. 0183-2587036
Á³çð çÆ ÞñÕ .......... 6-7 î°ðî°ð¶/í±å Çê³é¶ ìÅÜð¶ ç¶ î°ðî°ð¶/í±å Çê³é¶ ÕäÕ ç¶ î°ðî°ð¶/í±åÇê³³é¶ Çåñ» òÅñ¶ ñ¼â± ÇÖÚóÆ ................ 8-9 î¯á -Ú½ñ» çÆ ÇÖÚóÆ î¯á-ìÅÜð¶ çÆ ÇÖÚóÆ ð¯àÆ ................. 10-12 ìÅÜð¶ çÆ ð¯àÆ ÕäÕ çÆ êÅñÕ òÅñÆ ð¯àÆ Û¯ÇñÁ» çÆ ð¯àÆ çñÆÁÅ .............. 13-15 î¼ÕÆ-ÕäÕ çÅ çñÆÁÅ ÕäÕ çÅ çñÆÁŠܽ çÅ çñÆÁÅ Û¯ÇñÁ» çÅ çñÆÁÅ ôðìå .............. 16-23 ÕäÕ ç¶ Ã¼å± Ü½º ç¶ Ã¼å± Û¯ÇñÁ» ç¶ Ã¼å± ×ÅÜð» çÆ Õ»ÜÆ Ü½ºÁ» çÆ Õ»ÜÆ Üñ ÜÆðÅ ôðìå ìðŶ Ç÷×ð ìçÅî» çÅ ôðìå Çìñ çÆ ôðìå ×±³ç ÕåÆðÅ á³ÇâÁÅÂÆ ×°ó çÅ ôðìå ëÅñö çÅ ôðìå Á³ì çÅ êéÅ
ÚàéÆ ................25-28 ÇÚ¼ìó» çÆ ÚàéÆ Û¯ñƶ çÆ ÚàéÆ î±ñÆ å¶ î±³×ÇðÁ» çÆ ÚàéÆ ÁîñåÅà çÆ ÚàéÆ Á³ì» çÆ îñ»ÜÆ ñÃä å¶ ÇîðÚ» çÆ ÚàéÆ ÁÚÅð ................29-32 â¶ÇñÁ» çÅ ÁÚÅð å°¼ÇÕÁ» çÅ ÁÚÅð Ã𯺠çÆÁ» ׳çñ» çÅ ÁÚÅð ÕòÅð ׳çñ çÅ ÁÚÅð ññÇóÁ» çÅ ÁÚÅð ðÁ»ß䶺 çÆÁ» ëñÆÁ» çÅ ÁÚÅð Á»òñ¶ çÅ ÁÚÅð Ãì÷ÆÁ» ...............33-34 Ãä-Ãé°Õó¶ çÆ Ãì÷Æ ÁðÔð çÆ Ãì÷Æ ÞÅó Õð¶ÇñÁ» çÆ Ãì÷Æ ÃÅ× .................35-36 ÇÂàÇÃà çÅ ÃÅ× í¼Öó¶ çÅ ÃÅ× å»çñ¶ çÅ ÃÅ× î°ð¼ìÅ ................ 38-39 Á³ì çÅ î°ð¼ìÅ Õ½ó å°³ÇîÁ» çÅ î°ð¼ìÅ ðËåÅ .................. ÕÚéÅð çÅ ðËåÅ åÅð¶îÆð¶ çÅ ðËåÅ
37
ÇÃðÕÅ ................ ×³é¶ ç¶ ðà çÅ ÇÃðÕÅ
40
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
do Sbd í¯Üé Ü» ÁÅÔÅð ÃÅⶠüÇíÁÅÚÅð çÅ ÇÂ¼Õ ÁÇÔî ÇÔ¼ÃÅ ÔËÍ ÇÂÃçÆ ÁÇÔîÆÁå Áå¶ ÃÅⶠÜÆòé Çò¼Ú ÇÂÃç¶ îÔ¼åò çÅ Á³çÅ÷ ÇÔ³ç°ÃåÅé ç¶ Áé¶Õ ÇÂñÅÇÕÁ» Çò¼Ú êÌÚ¼Çñå í¯Üé óÃÇÕÌåÆ ôìç 寺 ÔÆ ñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ ÃÅⶠÃîÅÜ Çò¼Ú ÁÅÔÅð ç¶ î±ñ, Á³é ù ÒìÌÔîÓ å¼Õ ÁÅÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ À°Ãù ÜÆòéçÅÂÆ Áå¶ êÅñäÔÅð î³ÇéÁ» Ç×ÁÅ ÔËÍ ÃÅⶠÃîÅÜ ÇòÚ ÁÅÔÅð çÆ ÇåÌ×°äîÂÆ èÅðéÅ- ÃÅåÇòÕ, åÅîÇÃÕ å¶ ðÅÜÇÃÕ òÆ ÃòÆÕÅð ÕÆåÆ ×ÂÆ ÔË Í ÇÜÔç¶ åÇÔå ÃÅåÇòÕ í¯Üé ù ôðÆð å¶ îé ç¯Ô» ñÂÆ ÃðòÀ°¼åî î³ÇéÁ» Í Õ°çðå çÆÁ» ÇéÁÅîå» éÅñ íðê±ð ÇÂÔ í¯Üé ÃÅⶠôðÆð çÆÁ» ÃÅðÆÁ» ñ¯ó» çÆ ê±ðåÆ Õðé òÅñÅ, ì¶Ô¼ç óå°ñå å¶ ê½ôÇàÕ í¯Üé Ô°³çÅ ÃÆÍ Â¶æ¶ ÇÂà ׼ñ 寺 ÇÂéÕÅðÆ éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÇÕ ÇÃÔåî³ç ÃîÅÜ çÆ ÇÃðÜäÅ çÅ ÁÅèÅð ÃÅåÇòÕ í¯Üé Ô°³çÅ ÔË éÅ ÇÕ çòÅÂÆÁ» çÆÁ» ê°óÆÁ»Í ÇÕÀ°ºÇÕ ê½ôÇàÕ í¯Üé ÃçÕÅ îé Áå¶ ôðÆð ð¯×î°Õå å¶ ìñòÅé ìäç¶ ÔéÍ ÃÅⶠê°ðÇÖÁ» é¶ ÇÂà ÚÆ÷ çÅ â±³ØÅ Çòôñ¶ôä ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ îé°¼ÖÆ ôðÆð ç¶ Ã°Ú¼Ü¶ ê¯ôä ñÂÆ ÇÕÔó¶ å¼å» çÆ ñ¯ó ÔË å¶ À°Ô å¼å í¯Üé ÇòÚ ÃÇÔܶ ÔÆ ôÅÇîñ Ô¯äÍ í¯Üé êÌåÆ ÇÂÔ â±³ØÅ ÇòÚÅð ÇÂ¼Õ ÃÇÔÜ ñ¯Õ ÇòÇ×ÁÅé Óå¶ ÁèÅðå ÃÆ ÇÜÃù òèÅÀ°ä ÓÚ ÇÚðÕÅñ 寺 ÇÂÃåÌÆÁ» ÁÇÔî í±ÇîÕÅ Çéí»À°ºçÆÁ» ÁÅ ðÔÆÁ» ÔéÍ ê³ÜÅì Á³çð ÇÂÔ í¯Üé óÃÇÕÌåÆ Ü» ÁÅÔÅð çÆ ÇÂÔ ÇòðÅÃå ìóÆ â±³ØÆ, ÇòôÅñ å¶ ìÔ°å ò³é×ÆÁ» íðê±ð ðÔÆ ÔËÍ êð ÇêÛñ¶ ê³ÜÅÔ Õ° ÃÅñ» ç½ðÅé ÇòÕÅÃ ç¶ éÅî Óå¶ ÃÅⶠÀ°¼å¶ ñ¼ç¶ ׶ ê¼ÛîÆ ÃÇíÁÅÚÅð ç¶ å±ëÅé é¶ ÃÅâÆ í¯Üé óÃÇÕÌåÆ é±³ ֶ𱳠ֶ𱳠Õð Çç¼åÅ ÔËÍ ÇÂà Çò¼Ú ìÔ°å ò¼âÅ ï¯×çÅé úÃ Ã¯Ú çÅ ÔË ÇÜÃçÅ Üéî Ôð¶ ÇÂéÕñÅì 寺 Ô¯ÇÂÁÅ å¶ ÇÜÃ é¶ í¯Üé ìÅð¶ ÃÅⶠÃîð¼æ ÇòÚÅð ù åÇÔÃ-éÇÔà Õð Çç¼åÅÍ ÁÃƺ êðòÅð ç¶ ñ¯Õ» çÆ ÇÃÔå Áå¶ ÁÅà êÅà î½Ü°±ç Õ°çðå çÅ ÇÖÁÅñ Û¼â Õ¶ ìÅ÷Åð çÅ ÔÆ ÇòÚÅð Õðé ñ¼× êÂ¶Í ÁÃƺ ìÅ÷Åð ñÂÆ ÔÆ Á³é À°×ÅÀ°äÅ ô°ð± Õð Çç¼åÅÍ ÃÅⶠֶå ìÅ÷ÅðÆ åÅÕå» çÆ î³× ù ê±ðÅ Õðé ç¶ ÇÖ¼å¶ ìäÕ¶ ðÇÔ ×¶, Çܳ鷻 ÇòÚ êðòÅð, ÇÃÔå å¶ Õ°çðå çÅ Õ¯ÂÆ ÃæÅé éÔƺ ÇðÔÅÍ ÃÅâÆÁ» ëÃñ» ìçñÆÁ» å» Ã°íÅÇòÕ ÔÆ ÃÅⶠÖÅÇäÁ» é¶ òÆ ìçñäÅ ÃÆ, ï ìçñ ×Â¶Í ÁÃƺ Ãì÷ÆÁ» ìÆÜäÆÁ» Û¼âÆÁ», ÁÃƺ Õ°çðå 寺 ç±ð, ìÔ°å ç±ð Ô°³ç¶ ׶ ÇÜÃçÅ ÁÃð í¯Üé êÌåÆ ÃÅâÆ Ã¯Ú Óå¶ òÆ ÇêÁÅÍ Ôð¶ ÇÂéÕñÅì çÆ ñ³×óÆ-ñ±ñ·Æ Ã¯Ú é¶ ÃÅù ç¼ÇÃÁÅ ÇÕ Ö¶å Çò¼Ú ÃÅⶠò¼ñ¯º ìÆÜÆ ×ÂÆ ëÃñ 寺 ÇÂñÅòÅ ìÅÕÆ Ãí Õ°¼Þ éçÆé ÔËÍ ÇÂà ׼ñ çÅ éåÆÜÅ ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ Õ°çðå ÇòÚ ÃÇÔÜ ð±ê ÇòÚ êÌÅêå Ô¯ä òÅñ¶ Áé¶Õ» ÃÅ×, Ãì÷ÆÁ» å¶ ÜóÆÁ»-ì±àÆÁ» ù ÁÃƺ ÁÅêäÅ ç°ôîé ÔÆ î³é ÇñÁÅÍ ÁÃƺ éçÆé éÅôÕ ÇÛóÕ Õ¶ ÇÂÔé» çÅ ÃëÅÇÂÁÅ Õðé ñ¼× êÂ¶Í éåÆÜÅ ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÃÅâÅ í¯Üé- Áóå°ñå, Áê±ðé, ê½ôÇàÕåŠ寺 üÖäÅ å¶ ÇÂ¼Õ Ô¼ç å¼Õ ê³ÜÅì ç¶ ê½ä êÅäÆ î°åÅÇìÕ Áã°¼Õò» Ô¯ Ç×ÁÅÍ Á¼Ü ê³ÜÅì ÇòÚ òè ðÔÆÁ» ìÆîÅðÆÁ» ÖÅà ÕðÕ¶ ì¼ÇÚÁ» (ÖÅà ÕðÕ¶ ñóÕÆÁ») ÇòÚ Ö±é çÆ ÕîÆ, êÌÜäé ð¯×, ÖÅà ÕðÕ¶ Û¯àÆÁ» ñóÕÆÁ» Çò¼Ú Ô¯ä òÅñÆÁ» Ãî¼ÇÃÁÅò» òèÆÁ» Ôé å¶ Õ°¼ñ ÇÃÔå» çÅ ÇîÁÅð ×ðÕ Ç×ÁÅ ÔËÍ ÁÃƺ Øð» Çò¼Ú ÕËñôÆÁî å¶ ÁÅÇÂðé ç¶ ÕËêññ Á½ðå» å¶ ì¼ÇÚÁ» ù Ö°ÁÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÁÅè°ÇéÕåÅ ç¶ ÛñÅò¶ ÓÚ êÅÂÆ Çëðç¶ Ô»Í
êð ü Ú å» ÇÂÔ ÔË ÇÕ ÁÃÆ ÁÅêäÆÁ» ðòÅÇÂåÆ ëÃñ» å¶ ðòÅÇÂåÆ ÖÅÇäÁ» ù ÇòÃÅðÆ ìË á ¶ Ô» ÇÜÔó¶ ÇÕ ôðÆð ñÂÆ ÷ð± ð Æ ê½ ô ÇàÕ å¼ å »- ñ¯ Ô Å, ÕË ñôÆÁî, êÌ ¯ à Æé, ëÅÂÆìð, ëÅÃë¯ ð Ã, ÇÚÕéÅÂÆ å¶ Ã± õ î ê½ ô ÇàÕ å¼ å »-ìÆàÅ ÕË ð ¯ àÆé, ë¯ Ç ñÕ ÁË Ç Ãâ ÁÅÇç éÅñ íðê± ð Ô° ³ ç ¶ ÃéÍ ÁÃƺ ìÅ÷Åð ç¶ ò¼ à êË Õ¶ ÁÅêäÆ í¯ Ü é ó à ÇÕÌ å Æ å¯ º ì¶ î ° ¼ Ö Ô¯ ׶ Ô»Í Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé çÆ ÇÂÃåÌÆ ÇÂÕÅÂÆ é¶ ÇÂà ఼චԯ¶ åÅä¶-ìÅä¶ Áå¶ ÇòÃÅðÆ ÜÅ Ú°¼ÕÆ í¯Üé óÃÇÕÌåÆ éÅñ î°ó 寺 ÇðôåŠܯóé çÅ À°êðÅñÅ ô°ð± ÕÆåÅ ÔËÍ ÇÂà À°êðÅñ¶ ç¶ ç¯ ê¼Ö Ôé-Ö¶å» å¶ Øð» ÇòÚ ÷ÇÔð î°Õå Ö¶åÆ ç¶ éÅñ éÅñ À°Ôé» î¯à¶ ÁéÅÜ» å¶ Ãì÷ÆÁ» ù Øð¶ñ± Öêå ñÂÆ î°ó 寺 òÅÇêà ÇñÁÅÀ°äŠܯ êðòÅð ù ÇÂ¼Õ êÅö å» éð¯ÂÆ ÇÃÔå çÅ òð Çç³ç¶ Ãé (ÇÃÔå ðð¼ÇÖÁÅ êÌçÅé Õðç¶ Ãé) å¶ ç±Ü¶ êÅö ÃÅâÆ ê¶ºâ± ÁÅðÇæÕåÅ ù òÆ î÷ì±åÆ êÌçÅé Õðç¶ ÃéÍ ÁÃƺ ÃÅⶠÃîÅÜ çÆÁ» ì÷ð°× Áð½å» ÖÅÃÕð ÃÅâÆ çÅçÆ î»-éÅéÆ î» åº¯ íÜ ¯ é çÆ ÇòðÅÃå å¶ Àð éÅñ Üó ° ¶ Ç×ÁÅé ù ÃîÞÕ¶ ÇñÖåÆ ðê± ÇòÚ ¼ êÜ ³ Åì çÆ Á×ñÆ êÆóÆ· åÕ ¼ êÔÚ °³ ÅÀä ° çÅ ÇéîÅäÅ ÇÜÔÅ ïåé ÁðdzíÁÅ ÔÍË ÇÂÔ êðåÕ ÇÂö ïåé çÆ ÇÂÕ ¼ ÁÇÔî ÕóÆ ÔÍË ÁÃƺ êÜ ³ Åì ç¶ ÃÅð¶ í× ± ǯñÕ ÇÖǼåÁ»-îÅÞÅ, îÅñòÅ, çÁ ° ÅìÅ, Õã ³ Æ å¶ êÁ ° Åè ÁÅÇç ç¶ Çêâ ³ » ÇòÚ êÚ Ì Çñå ÖÅÇäÁ» çÆ ÜÅäÕÅðÆ ù ÃÕ ³ Çñå Õðé çÆ Õǯôô ÕÆåÆ ÔÍË ÁÃƺ ìǶÞÜÕ ÇÂÔ îé³ç¶ Ô» ÇÕ ÇÂÔ ÇÂÕ ¼ ìÔå ° òâ ¼ ¶ Õî³ çÆ ìóÆ ÇéîÅäÆ ÇÜÔÆ ôð°Á ± Åå ÔÍË ÇÂà ê°ÃåÕ ù ÇåÁÅð Õðé ÇòÚ ÃÇÔï¯× Õðé ñÂÆ ÁÃƺ ìÆìÆ ÁîðÜÆå Õ½ð (í¯åéÅ-Ç÷ñ·Å ìðéÅñÅ), ðÅÜÇò³çð Õ½ð (í¯åéÅ-Ç÷ñ·Å ìðéÅñÅ), ìñìÆð çÅçÆ (ç½èð-Ç÷ñ·Å î¯×Å), ÃðìÜÆå Õ½ð (Á³ÇîÌåÃð), ìñÇò³çð Õ½ð (ÕÅÕóÅÕñ»-Ç÷ñ·Å Üñ³èð), ×°ðîÆå Õ½ð (çìó·ÆÖÅéÅ-Ç÷ñ·Å øðÆçÕ¯à), îÇÔ³çð Õ½ð (îÅÞÆ-ó×ð±ð), ìñÜÆå Õ½ð (ÚËéÅ-Ç÷ñ·Å øðÆçÕ¯à), ðäÜÆå Õ½ð (çìó·ÆÖÅéÅ-Ç÷ñ·Å øðÆçÕ¯à), ìñÇò³çð Õ½ð (ÞÆå¶ Õñ»-Ç÷ñ·Å Á³ÇîÌåÃð), ðÜéÆ å¶ ×°ðîÆå Õ½ð (í¼Öñ»-Ç÷ñ·Å Ô°ÇôÁÅðê°ð), Ô°Õî Õ½ð (ÜðìçÆòÅñ-Ç÷ñ·Å Ô°ÇôÁÅðê°ð), Çê̳ÃÆêñ ê̯ÇîñÅ Õîñ (ÕÅçÆÁ»-Ç÷ñ·Å ×°ðçÅÃê°ð) 寺 ÇÂñÅòÅ Çê³â í°¼ñð» (Ç÷ñ·Å ó×ð±ð), Çê³â Ôðê°ðÅ (Ç÷ñ·Å ×°ðçÅÃê°ð) çÆÁ» ìÆìÆÁ» ç¶ òÆ ì¶Ô¼ç è³éòÅçÆ Ô», ÇÜÔé» ç¶¶ ò¼âî°¼ñ¶ ÃÇÔï¯× ÃçÕÅ ÁÃƺ ÁÅêä¶ Â¶Ã ÇéîÅä¶ ÇÜÔ¶ À°¼çî çÆ êÇÔñÆ ê½óÆ Úó·é ÇòÚ Ãëñ ԯ¶ Ô»Í ÇÂà 寺 ÇÂñÅòŠ¶à ճî ÇòÚ ÃÇÔï¯× ç¶ä ÇÔå òËç ðåé ÇÃ³Ø (éÅð³×òÅñ-ñ°ÇèÁÅäÅ), âÅ. ê°ôÕðòÆð ÇÃ³Ø íÅàÆÁÅ (ê³ÚÕ±ñÅ), îÅÃàð îçé ñÅñ (ì°ñ·¯òÅñ-Ç÷ñ·Å Ô°ÇôÁÅðê°ð), ÜðéËñ ÇÃ³Ø (îÅÞÆ Ç÷ñ·Å ó×ð±ð), ñìÅ ÇÃ³Ø (ìàÅñÅ) ç¶ òÆ ì¶Ô¼ç è³éòÅçÆ Ô»Í ÁÃƺ ÁÅñ dzâÆÁÅ Çê³×ñÅòÅóÅ ÚËðÆà¶ìñ àð¼Ãà ç¶ î°ÖÆ ìÆìÆ Ç³çðÜÆå Õ½ð å¶ íÅðå ÇòÚ Õ°çðå ê¼ÖÆ ÇòÕÅÃ å¶ Ö¶åÆ ñÂÆ Ã³Øðô Õðé òÅñÆ ÇÃðóÆ ÕÅðÕ°³é ìÆìÆ ÕÇòåÅ Õ°ð±×³àÆ ò¼ñ¯º êËð -êËð Óå¶ Çîñ¶ ÃÇÔï¯× å¶ îÅð×çðôé ñÂÆ À°Ôé» ç¶ åÇÔ Ççñ¯º è³éòÅçÆ Ô»Í -Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé-ÇÂÃåÌÆ ÇÂÕÅÂÆ, ÜËå¯
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
murmury/BUq ipMny
ìÅÜð¶ ç¶ í±å Çê³é¶ Ãî×ðÆ: ìÅÜðÅ - ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯¯,
ÇêÛñ¶ ê³ÜÅÔ» Õ° ÃÅñ» ÇòÚ ÔðÆ ÕÌ»åÆ ç¶ é»Á æ¼ñ¶ ÁÃƺ ìÔ°å ÃÅðÆÁ» ðòÅÇÂåÆ ëÃñ» ù ÁÅêä¶ ëÃñ Ú¼Õð Çò¼Ú¯º ÁÃñ¯º îéëÆ Õð Çç¼åÅ ÔËÍ îÃñé Á¼Ü Õ¼ñ· î¯à¶ ÁéÅÜ ÇÕå¶ Çòðñ¶ à»ò¶º ÔÆ ìÆܶ Ü»ç¶ ÔéÍ ÜòÅð, ìÅÜðÅ, Õ³×äÆ, î¼ãñ ÁÅÇç Õç¶ ÃÅⶠí¯Üé çÅ îÔ¼åòê±ðé ÇÔ¼ÃÅ ðÔ¶ Ôé êð éò¶º ç½ð çÆ Ö¶åÆ ÇÂé·» ù Çé×ñ ×ÂÆ ÔËÍ ÇÂÔ ÁéÅÜ ÇÜ¼æ¶ À°×ÅÀ°ä¶ ÁÅÃÅé Ôé, úæ¶ ÇÂÔé» ÇòÚ ê½ôÇàÕ å¼å òÆ
×°ó - Á¼èÅ ÇÕ¼ñ¯ ÇòèÆ: ×°ó çÆ ê¼å : Á¼èÅ ÇÕñ¯ ×°ó ÇòÚ ìðÅìð êÅäÆ êÅ Õ¶ B@ Çî³à À°ìÅñ¯Í Ü篺 دñ óØäÅ å¶ ÇÚêÇÚêÅ Ô¯ ÜÅò¶ å» Á¼× ì³ç Õð ÇçúÍ ×°ó çÆ ê¼å ÇåÁÅð ÔËÍ ìÅÜð¶ ù í°³éÕ¶ ÇÂà çÆÁ» ÇÖ¼ñ» ìäÅ ñúÍ Ô°ä ç¯Ô» (ìÅÜð¶ çÆÁ» ÇÖ¼ñ» Áå¶ ×°ó çÆ ê¼å) é±³ ÁÅêà Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ Çê³éÆÁ» ìäÅ ñúÍ ÇÂÔ Çê³éÆÁ» B@ ÇòÁÕåÆÁ» ñÂÆ ÕÅëÆ ÔéÍ ÕäÕ ç¶ í±å Çê³é¶ Ãî×ðÆ: ÕäÕ
- ñ¯ó Áé°ÃÅðÍ
×°ó
-ñ¯ó Áé°ÃÅðÍ
ÇòèÆ: ÕäÕ ùAE Çî³à À°ìÅñ Õ¶ ðÕÅ Õ¶ í°³é ñò¯Í ×°ó çÆ ê¼å ìäÅ ñò¯Í Ô°ä ç¯Ô» ù ÇîñÅ Õ¶ ò¼â¶-ò¼â¶ ñ¼â± ìäÅ ñò¯Í í±å Çê³é¶ ÇåÁÅð ÔéÍ Çåñ» òÅñ¶ ñ¼â± Ô¯ð ÁéÅÜ» ç¶ î°ÕÅìñ¶ ÇÕå¶ Ç÷ÁÅçÅ Çîñç¶ ÔéÍ ÇÂÔé» î¯à¶ ÁéÅÜ» 寺 ÃÅⶠÇÂ¼æ¶ ÕÂÆ åð·» ç¶ ÇòÁ³Üä ìäç¶ ðÔ¶ ÔéÍ ÇÂÔé» î¯à¶ ÁéÅÜ» ç¶ çÅä¶ í°éÅ Õ¶, Çê³éÆÁ» ìäÅ Õ¶ ÖÅä çÅ ÇðòÅ÷ ÇðÔÅ ÔËÍ Á¼Ü Õ¼ñ· ÁÃƺ ìÅ÷Åð± ÇîÇáÁÅÂÆÁ» ç¶ Çê¼Û¶ ñ¼× Õ¶ ÁÅêäÆ ÇÂà ðòÅÇÂå ù ÇòÃÅð Ú°¼Õ¶ Ô»Í Â¶æ¶ ÁÃƺ î¯à¶ ÁéÅÜ» 寺 ÇåÁÅð Ô¯ä òÅñÆÁ» Çê³éÆÁ», Çܳ鷻 ù ê³ÜÅì ç¶ ò¼Ö ò¼Ö ÇÖ¼ÇåÁ» ò¼Ö ò¼Ö éÅò» éÅñ ïÅç ð¼ÇÖÁÅ Ü»çÅ ÔË, ìäÅÀ°ä ç¶ ã³× çðÜ Õð ðÔ¶ Ô»Í
6
Ãî×ðÆ: Çåñ
: Á¼èÅ ÇÕñ¯
×°ó
: êÅÂÆÁÅ
ÇòèÆ: ×°ó çÆ ÚÅôäÆ ìäÅ ñúÍ Ô°ä À°Ã Çò¼Ú Çåñ êÅ Õ¶ ç¯Ô» ù ÁÅêà Çò¼Ú Ú³×Æ åð·» ÇîñÅÀ°ä À°êð³å çðÇîÁÅé¶ å¯º ò¼â¶ ÁÕÅð ç¶ ×¯ñ¶ ìäÅ ñúÍ Çåñ» ç¶ B@-BE ñ¼â± ÇåÁÅð ÔéÍ (î¼ÕÆ å¶ ÜòÅð ç¶ í±å Çê³é¶ òÆ ÇÂö åð·» ìäŶ ÜÅ ÃÕç¶ ÔéÍ)
7
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
iKcVI
î¯á å¶ ÚÅòñ» çÆ ÇÖÚóÆ Ãî×ðÆ: Ú½ñ
: ç¯ Ç×ñÅÃ
î¯á
: Á¼èÅ Ç×ñÅÃ
ÖÅäÅ ÕÇÔ Õ¶ Û¼â Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ êð Õ¯ÂÆ Çå³é çÔÅÕ¶ êÇÔñ» å¼Õ î¯á
êÅäÆ
: E-F Ç×ñÅÃ
å¶ ìÅÜð¶ çÆ ÇÖÚóÆ ñ¯Õ» çÆ ð¯÷îð·Å çÆ õ°ðÅÕ çÅ ÇÔ¼ÃÅ ðÔÆ ÔËÍ
ÇòèÆ: î¯á» ù éðî Ô¯ä å¼Õ êÅäÆ Çò¼Ú À°ìÅñ¯Í Ü篺 î¯á éðî Ô¯ ÜÅä å»
ÇÖÚóÆ ù ìÆîÅð» çÅ ÖÅäÅ ÕÇÔä òÅÇñÁ» ñÂÆ ÇÂ¼Õ ÕÔÅòå ÔË -
Çò¼Ú Ú½ñ êÅ ÇçúÍ DE Çî³à dzð³é·¯, Çëð ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä ÇîðÚ êÅ ñúÍ
ÇÖÚóÆ òÆ çñƶ ò»× ÔÆ ÔñÕÆ, Û¶åÆ Ô÷î Ô¯ä òÅñÆ õ°ðÅÕ ÔËÍ Ô¯ð ÕÂÆ ðòÅÇÂåÆ ÖÅÇäÁ» ç¶ éÅñ éÅñ ÇÖÚóÆ ù òÆ Á¼ÜÕ¼ñ· ìÆîÅð» çÅ
ÇÖÚóÆ å¶ð¶ ÚÅð ïÅð
ÇÖÚóÆ ÇåÁÅð ÔËÍ ÇêÁÅ÷ çÅ åóÕÅ òÆ ñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ
çÔƺ, êÅêó å¶ ØÆ ÁÚÅðÍ ïÅéÆ ÇÖÚóÆ ù ÖÅä ç¶ ò¼Ö ò¼Ö åðÆÕ¶ î½Ü±ç ðÔ¶ ÔéÍ ÁÃƺ Õ°¼Þ åð·» çÆ
î¯á ìÅÜð¶ çÆ ÇÖÚóÆ
ÇÖÚóÆ çÆ ÇòèÆ Â¶æ¶ çðÜ Õð ðÔ¶ Ô»Í
Ãî¼×ðÆ (ê³Ü ÜÇäÁ» ñÂÆ) ìÅÜðÅ : Á¼è-êÅ î¯á
: Á¼è -êÅ
êÅäÆ
: G ×ñÅÃ
ÇòèÆ : ìÅÜð¶ ù ÃÅë ÕðÕ¶ è¯ Õ¶ Á¼è¶ سචñÂÆ ÇíÀ°º ÇçúÍ À°êð³å ÇÂà ù Õ°¼à Õ¶ ÇÛñÕÅ ñÅÔ Õ¶ êÌËôð Õ±Õð ÇòÚ åÆÔ Çî³à êÕÅúÍ Üç Á¼è-ê¼ÕÆ Ô¯ ÜÅò¶ å» ÇÂà Çò¼Ú ñ¯ó Áé°ÃÅð éîÕ êÅ ÇçÀ°Í Áå¶ A@ Çîéà å¼Õ Ô¯ð êÕÅÀ°Í ÇÂà ù ÇØú êÅ Õ¶ ñ¼ÃÆ éÅñ ÖÅèÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ ÔÅð¶ Çò¼Ú Çî¼àÆ ç¶ í»â¶ Çò¼Ú Çð¼èÆ ÇÖÚóÆ çÅ ÃòÅç òÆ òèÆÁÅ Ô°³çÅ þ Áå¶ èÆîÆ Á¼× Óå¶ ê¼Õä ÕðÕ¶ ê½ôÇàÕ òÆ Ç÷ÁÅçÅ Ô°³çÆ þÍ ÔÅð¶ Çò¼Ú ìäÅÀ°ä ñÂÆ êÇÔñ» Çî¼àÆ ç¶ í»â¶ Çò¼Ú êÅäÆ êÅ ñÀ°¶Í Üç êÅäÆ À°¼ìñä ñ¼× ÜÅò¶ å» ÇÂà Çò¼Ú î¯á, ìÅÜðÅ, Á¼èÆ ÕóÛÆ ÇØÀ° Áå¶ ñ¯ó Áé°ÃÅð éîÕ êÅÀ°Í ñÅí: î¯á ìÅÜð¶ çÆ ÇÖÚóÆ Ã³×ÌÇÔäÆ, Ççñ çÆ ÇìîÅðÆ Áå¶ ì°õÅð Çò¼Ú ÇÔåÕÅðÆ þÍ ÇÂÔ êÚä Çò¼Ú ÔñÕÆ þÍ ÇÂÔ ê°ðÅäÅ Çò×ÇóÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÷°ÕÅî òÆ áÆÕ ÕðçÆ þÍ 8
9
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
rotI
ìÅÜð¶ çÆ ð¯àÆ ×ðî êÅäÆ ÇòÚ ìÅÜð¶ çÅ ÁÅàÅ ×°³é¯·Í ÚÕñ¶ À°êð ê¯äÅ ð¼Ö Õ¶ Ô¼æ éÅñ ð¯àÆ ìäÅúÍ
ð¯àÆÁ» ê³ÜÅì ç¶ ÖÅÇäÁ» ÇòÚ êÌî°¼Ö ÃæÅé ð¼ÖçÆÁ» ÔéÍ ÇÂÔ ÇÃðë
é¯à:
ÁéÅÜ çÆÁ» ÔÆ éÔƺ Ãׯº ìÔ°å ÃÅðÆÁ» çÅñ», î±ñ ÁéÅÜ» å¶ ê¼å¶çÅð
ÇÃðë ìÅÜð¶ çÆ Ü» ìÅÜð¶ ç¶ ÁÅචÇò¼Ú ÕäÕ
Ãì÷ÆÁ» òÆ ÇÂÔé» ÇòÚ ÇîñŶ Ü»ç¶ ÔéÍ ð¯àÆÁ» ÃÅù íÅðÆ îÅåðÅ
çÅ ÁÅàÅ ÇîñÅ Õ¶ ð¯àÆ ìäÅÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔËÍ
ÇòÚ ÕÅðì¯ÔÅÂÆâ̶à î°Ô¼ÂÆÁÅ ÕðÅÀ°çÆÁ» Ôé, êð ܶÕð ÁÃƺ ÇÂé·» ÇòÚ
ÚÕñ¶ Óå¶ ò¶ñä¶ éÅñ òÆ ò¶ÇñÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ Ãð¯º ç¶ ÃÅ×-î¼Öä, ÁçðÕ
ê¼å¶çÅð Ãì÷ÆÁ» å¶ î¯à¶ ÁéÅÜ ÇîñÅÀ°ºç¶ Ô» å» ÇÂÔé» çÆ ê½ôÇàÕåÅ
çÆ ÚàéÆ-î¼Öä Ü» ×°ó éÅñ ÖÅ ÃÕç¶ Ô¯Í
ÇòÚ Ú½ÖÅ òÅèÅ Ô°³çÅ ÔËÍ Á¼Ü ÁÃƺ Ç÷ÁÅçÅåð ÕäÕ çÆÁ» ð¯àÆÁ» ç¶
ñÅí: ìÅÜðÅ ÁÅÇÂðé Áå¶ ÕËñôÆÁî çÅ ÇÂ¼Õ òèÆÁÅ Ã̯å þÍ ÇÂÔ ìñ×î ù
Çê¼Û¶ ê¶ ԯ¶ Ô» êð ìÅÜðÅ, î¼ÕÆ, ÜòÅð, ܽº Û¯ÇñÁ» çÆÁ» ð¯àÆÁ» çÆ
éôà Õðé òÅñÅ Ô°³çÅ þÍ ÇÂÔ í°¼Ö òèÅÀ°ºçÅ þÍ ìÅÜð¶ çÆ ð¯àÆ ÖÅä éÅñ
ðòÅÇÂå ÃÅⶠê³ÜÅì ÇòÚ íðê±ð ðÔÆ ÔËÍ ÕäÕ ÇòÚ Ô¯ð ÁéÅÜ î½Ãî ç¶
ôðÆð ù åÅÕå ÇîñçÆ þ Áå¶ ç°ìñÅêé ç±ð
ÇÔÃÅì éÅñ ÇîñŶ Ü»ç¶ Ôé, íÅò ×ðîÆÁ» ÇòÚ Ü½º ÁÅÇç á³ãÆ åÅÃÆð
Ô°³çÅ þÍ
òÅñ¶ ÁéÅÜ å¶ ÃðçÆÁ» ÇòÚ ×ðî åÅÃÆð òÅñ¶ ÁéÅÜÍ ÇÂæ¶ ð¯àÆÁ»
ÜòÅð çÆ ð¯àÆ
çÆÁ» Õ¼°¼Þ ò³é×ÆÁ» çÆ ÇòèÆ çðÜ Õð ðÔ¶ Ô»Í ÁÅà ÔË å°ÔÅⶠñÂÆ
ÜòÅð çÆ ð¯àÆ òÆ ìÅÜð¶ çÆ ð¯àÆ ò»× ÔÆ
ëÅÇÂç¶î³ç ðÔ¶×ÆÍ
ìäçÆ þÍ ñÅí:ÜòÅð çÆ ð¯àÆ ð¯÷ ñ¼ÃÆ Çò¼Ú ÇíÀ°º Õ¶ ÖÅä éÅñ ÇêÁÅà ñ¼×äÆ Ø¼à Ô¯ Ü»çÆ þ Áå¶ ôðÆÇðÕ ç°ðìñåÅ òÆ ç±ð Ô¯ Ü»çÆ þÍ ÇêôÅì Ö°¼ñ Õ¶ ÁÅÀ°ºçÅ þÍ êÅñÕ òÅñÆ ð¯àÆ Ãî¼×ðÆ: ÕäÕ çÅ ÁÅàÅ: Á¼èÅ ÇÕ¼ñ¯, êÅñÕ: Á¼è êÅ ÇêÁÅ÷: B, ÔðÆ ÇîðÚ: B-C éîÕ: ÃòÅç Áé°ÃÅð ÇòèÆ- êÅñÕ, ÇêÁÅ÷ å¶ ÔðÆ ÇîðÚ ù ìðÆÕ Õ¼à ñúÍ Ãí ù ÁÅචÇò¼Ú ÇîñÅ Õ¶, æ¯ó·Å êÅäÆ ñË Õ¶ ÁÅàÅ ×°³é· ñúÍ ÚÕñ¶ Óå¶ ò¶ñ Õ¶ ð¯àÆÁ» ìäÅ ÃÕç¶ Ô¯Í ÇÂÔ ð¯àÆÁ» çÔƺ, î¼Öä, ñ¼ÃÆ ÁÅÇç éÅñ ÖÅèÆÁ» ÜÅ ÃÕçÆÁ» ÔéÍ ñÅí:êÅñÕ ÁÅÇÂðé çÅ òèÆÁÅ Ã̯å þÍ
10
11
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
dlIAw
Û¯ÇñÁ» çÆ ð¯àÆ Ãî¼×ðÆ : Û¯ÇñÁ» çÅ ÁÅàÅ : êÅÂÆÁÅ
ÃÅⶠôðÆð ù Ôð ÚÆ÷ êÅÀ±âð òð×Æ ìÅðÆÕ ÔÆ éÔƺ ÚÅÔÆçÆ Ô°³çÆ,
ÕäÕ çÅ ÁÅàÅ : Á¼èÅ ÇÕ¼ñ¯
Ãׯº î¯à¶ ÁÔÅð òÆ ÚÅÔÆç¶ ÔéÍ ÇÕà òÆ ÁéÅÜ ù êÕÅÀ°ä ç¶ ã³×
ÇêÁÅ÷ : B-C êÆÃ
å¶ ò³é×Æ éÅñ ÔÆ À°Ãç¶ ÃòÅç å¶ ê½ÇôÇàÕ å¼å» ÇòÚ ë¶ð ìçñ
ÔðÆ ÇîðÚ : B-C êÆà éîÕ : ñ¯ó Áé°ÃÅð ÇòèÆ
: ÕäÕ å¶ Û¯ÇñÁ» çÅ ÁÅàÅ Ú³×Æ åð·» ÇîñÅ ñúÍ À°êð³å
ÇêÁÅ÷, ÇîðÚ, éîÕ ÁÅÇç êÅ Õ¶ ÁÅàŠ׳°³é· ñúÍ ÚÕñ¶ Óå¶ ò¶ñ Õ¶ ð¯àÆÁ» ìäÅ ÃÕç¶ Ô¯Í ÇÂÔ ð¯àÆÁ» çÔƺ, î¼Öä, ñ¼ÃÆ ÁÅÇç éÅñ ÖÅèÆÁ» ÜÅ ÃÕçÆÁ» ÔéÍ ñÅí: ÇÂÔ ÃòÅçÆ Áå¶ êÚä Çò¼Ú ÔñÕÆ Ô°³çÆ þ Áå¶ Õì÷ ç±ð ÕðçÆ þÍ Ç÷ÁÅçŠöòé Õðé å¶ òÅå ð¯× Ô¯ Ü»ç¶ ÔéÍ ÇÂà ñÂÆ ÇÂÃù Ôî¶ôÅ ÕäÕ ç¶ ÁÅචéÅñ ÇîñÅÕ¶ ÖÅäÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ Çܳ鷻 ù ê½ôÇàÕ êçÅðæ éÔÄ Çîñç¶, À°Ôé» ñÂÆ Û¯ÇñÁ» çÆ Çî¼ÃÆ ð¯àÆ ÇÂ¼Õ À°¼åî ÁÅÔÅð þÍ
Ô°³çÅ ðÇÔ³çÅ ÔËÍ çñÆÁÅ, ÁéÅÜ» ù î¯à¶ ð±ê ÇòÚ ñËä çÅ ÇÂ¼Õ ÇìÔåðÆé ÷ðÆÁÅ ÔËÍ ÇÂà ã³× éÅñ ÇñÁÅ ÁéÅÜ ÁÃÅéÆ éÅñ Ô÷î Ô°³çÅ ÔË, ÇÂà åð·» ÇÂÔ ÇìîÅð ÇòÕÁåÆÁ» ñÂÆ òÆ ëÅdzç¶î³ç Ô°³çÅ ÔËÍ êð ÇÂÔ ÇÃðë ÇìîÅð» çÅ ÖÅäÅ éÔƺ ÃîÇÞÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅÍ ÇÃÔåî³ç ÇòÕÁåÆÁ» ù òÆ ÁÅêä¶ í¯Üé ÇòÚ çñÆÁÅ ôÅîñ ð¼ÖäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔË, å» ÇÕ ÃÅâÆ ÔÅ÷îÅ êÌäÅñÆ Ú°Ãå ç°ð°Ãå ðÇÔ ÃÕ¶Í 12
13
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
î¼ÕÆ Áå¶ ÕäÕ çÅ çñÆÁÅ
ܽº çÅ çñÆÁÅ
Ãî¼×ðÆ :
ܽº çÅ çñÆÁÅ - A î°¼áÆ
î¼ÕÆ
×°ó: ÃòÅç Áé°ÃÅð
: B ÇÕñ¯
ÕäÕ : A ÇÕñ¯
ÇòèÆ: ÇÂà Çò¼Ú æ¯ó·Å ÇÜÔÅ êÅäÆ
ÇòèÆ : ç¯Ô» ù Ú¼ÕÆ ÇòÚ çñ ñúÍ ñ¯ó
êÅ Õ¶ êÕÅ ñÀ°Í Üç¯ æ¯ó·Å ÇÜÔÅ
Áé°ÃÅð Õ°¼Ü¶ Çò¼Ú êÅ Õ¶ ÔÅð¶ ÇòÚ ìäÅúÍ ÚÅð سÇàÁ» ÇòÚ ÇåÁÅð Ô¯
ê¼Õ ÜÅò¶ å» æ¯ó·Å Ô¯ð ×ðî êÅäÆ êÅÀ° Áå¶ Ô¯ð AE Çîéà å¼Õ À°ìÅñ¯Í
Ü»çÅ ÔËÍ ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä, ô¼Õð å¶ Õ¼ÚÅ ç°¼è êÅ Õ¶ ÖÅúÍ Ãò¶ð ò¶ñ¶
Ô°ä ÇÂà Çò¼Ú ×°ó ÇîñÅÀ°Í ÇÂà Çò¼Ú êÅäÆ çÆ æ» ç°¼è òÆ òðÇåÁÅ ÜÅ
á³ãÅ ÖÅä ñÂÆ çÔƺ ÇîñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ
ÃÕçÅ þÍ
ò³é×Æ: ÇÃðë î¼ÕÆ Ü» ÕäÕ ÇîñÅ Õ¶ ìäÅ ÃÕç¶ Ô¯Í Çî¼áÅ Ü» ñ±äÅ ç¯ò¶º
ñÅí: Üñé, ì¶ÚËéÆ, ×ðîÆ ç¶ ì°õÅð, À°ñàÆ ÁÅÀ°äÆ ÁÅÇç ñÂÆ À°¼åî þÍ
åð·» çÅ ìä ÃÕçÅ ÔËÍ)
Çê¼å¶ çÆ ê¼æðÆ éÅñ Ô¯ä òÅñ¶ çðç Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç þÍ
ÕäÕ çÅ çñÆÁÅ Ãî¼×ðÆ:
Û¯ÇñÁ» çÅ çñÆÁÅ
çñÆÁÅ: BE@ ×ÌÅî
Û¯ÇñÁ» çÅ çñÆÁÅ - A î°¼áÆ
×°ó: çðÇîÁÅéÆÁ» ÚÅð âñÆÁ»
×°ó Ü» éîÕ - ÃòÅç Áé°ÃÅð
ÇòèÆ: è¯åÆ Ã³òÅðÆ Ô¯ÂÆ ÕäÕ ù Õ¼ÚÆ-
ÇòèÆ: Û¯ÇñÁ» ù çðó Õ¶ E سà¶
í°³éÆ Õðé À°êð³å Ô¼æ òÅñÆ Ú¼ÕÆ Óå¶ çñ ñúÍ çñÆÁÅ ÇåÁÅð ÔËÍ Ô°ä
ÇíÀ°º ÇçÀ°Í Çëð êÅäÆ Õ¼ã Õ¶ ÇØÀ°
ñ¯ó Áé°ÃÅð çñÆÁÅ ñË Õ¶ êÅäÆ ÇòÚ À°ìÅñ ñúÍ Çëð ÇÂà Çò¼Ú Á¼èÆ
Çò¼Ú í°³é ñÀ°Í Áå¶ Û¯ÇñÁ» òÅñÅ
ÕóÛÆ ÇØÀ° çÆ êÅÀ°Í ÇÂÃù ñ×ÅåÅð ÇÔñ»À°ç¶ ðÔ¯ Ô°ä À°Ã Çò¼Ú
À°ÔÆ êÅäÆ êÅ Õ¶ Çð³é·¯Í Üç Çð¼Þ ÜÅò¶ å» éîÕ Ü» Çî¼áÅ êÅÀ°Í
÷ð±ðå î°åÅìÕ À°ìÅñ¶ ԯ¶ ×°ó ù Õ°¼à Õ¶ À°Ãç¶ Õ¼êó¶ éÅñ ê°ä¶ ԯ¶ êÅäÆ
ñÅí: ð¯÷ ÖÅä éÅñ êÅÚä ôÕåÆ òèçÆ þÍ í°¼Ö Çò¼Ú ð°ÚÆ òèÅÀ°ºçÅ þÍ
ù çñƶ Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ AE-B@ Çî³à ê¼Õä ÇçúÍ ì¶Ô¼ç ÃòÅçÆ å¶ ê½ôÇàÕ çñÆÁÅ å°ÔÅâÆ ðÅÔ ç¶Ö ÇðÔÅ ÔËÍ
14
15
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
Srbq
ÕäÕ ç¶ Ã¼å± Ãî×ðÆ: Çå³é-ÚÅð Ççé» å¼Õ êÅäÆ Çò¼Ú ÇíÀ°ºä À°êð³å ÇÛñÕÅ ñ¼æÆ Ô¯ÂÆ ÕäÕÍ
ôðìå ÃÅâÆ í¯Üé ñóÆ çÅ ÖÅà Á³× ÔéÍ
ç°¼è ÕÅñÆ ÇîðÚ Áå¶ ô¼Õð, Ôð ÚÆÜ ñ¯ó
ÃÅâÆ ðòÅÇÂåÆ í¯Üé ñóÆ ÇòÚ Áé¶Õ åð·» ç¶
Áé°ÃÅðÍ Õ¯ðÅ Õ°¼ÜÅ Ü» Õ¯ðÅ ØóÅ
ÇÂ¼Õ å¯º ò¼è ÇÂ¼Õ ôðìå î½Ü±ç Ôé ÇÜÔó¶ ÇÕö
ÇòèÆ: ÕäÕ ù êÆà ն ñò¯Í Ô°ä ÇÂÃù Õ¯ð¶ Õ°¼Ü¶ Ü» Øó¶ Çò¼Ú ÕÅñÆ ÇîðÚ
ò¶ñ¶ ìäŶ Ü»ç¶ ðÔ¶ ÔéÍ êð ÇêÛñ¶ Õ°¼Þ ÃÅñ»
êÅÀ°âð Áå¶ ô¼Õð Çîñ¶ ç°¼è Ú êÅ ÇçúÍ ÕäÕ ç¶ Ã¼å± ÇåÁÅð ÔéÍ á³â¶ Ô¯ä
寺 ìÅ÷ÅðòÅç ç¶ òÇÔä ÇòÚ òÇÔ Õ¶ ÁÃƺ
À°êð³å ×à×à êÆ ÜÅúÍ
ÁÅêäÆ ÇÂà èð¯Ôð ù ÁÅêä¶ Ô¼æ¯º ×°ÁÅ ðÔ¶ Ô»Í Á¼Ü ç¶ ç½ð Çò¼Ú ìÅ÷Åð ÇòÚ Õ¯Õ, êËêÃÆ å¶ Ô¯ð êåÅ éÔƺ ÕÆ-ÕÆ ÇòÕ ÇðÔÅ ÔË, ÇÜÔóÅ ÇÕ ÇÃÔå ìäÅÀ°ä òÅñÅ éÔƺ Ãׯº ÇÃÔå çÅ ç°ôîé ÔË, ðÃÅÇÂäÕ ÷ÇÔð» éÅñ íð¶ ÇÂÔ ê¶Á-êçÅðæ ÃÅⶠðòÅÇÂåÆ ê¶Á-êçÅðæ» ÃÅÔîä¶ Õ¯ÂÆ Á½ÕÅå éÔƺ ð¼Öç¶Í ÇÂà ê°ÃåÕ ÇòÚ ÁÃƺ ÁÇÜÔ¶ ÔÆ Õ°¼Þ ê¶Á-êçÅðæ» çÅ Ç÷Õð Õð ðÔ¶ Ô» ÇÜÔó¶ Õç¶ ÃÅâÆ í¯Üé êÌäÅñÆ çÅ ÇÔ¼ÃÅ ðÔ¶ Ôé å¶ Çéð¯×åÅ ç¶ ×°ä» éÅñ íðê±ð òÆ ÔéÍ
ܽº ç¶ Ã¼å± æ¯ó·¶-æ¯ó·¶ êÅäÆ ç¶ ÇۼචîÅðç¶ Ô¯Â¶ ܯºÁ» ù À°¼ÖñÆ Çò¼Ú Õ°¼àÕ¶ À°Ôé» çÅ ÇÛñÕÅ À°¼åð ñò¯Í Ô°ä ÇÛñÕÅ À°¼åð¶ ԯ¶ ܽºÁ» ù ðÕÅ Õ¶ í°³éä À°êð³å êÆÔ Õ¶ Çî¼àÆ ç¶ í»â¶ (å½ó¶/Øó¶) Çò¼Ú ûí ñúÍ ÇÂ¾Õ ×ñÅà ÇòÚ ç¯ ÚîÚ Ã¾å± å¶ ç¯ ÚîÚ ×¹ó/ô¾Õð êÅúÍ ñÅí: ÇÂÔ á³âÅ, êÚä Çò¼Ú ÔñÕÅ, ×ðîÆÁÅ ç¶ Ü°ÕÅî ñÂÆ Áå¶ Á¼Ö» ñÂÆ Ú³×Å, ñ± å¯ ìÚÅÀ°, Õë-Çê¼å éÅôÕ Áå¶ ÕìÜ Áå¶ çÃå Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç þÍ òÅå ð¯× Áå¶ ôÆå êÌÇÕÌåÆ òÅñ¶ ñ¯Õ» ù éÔÄ êÆäÅ ÚÅÔÆçÅÍ ÇÂà ù ÚìÅÀ°äÅ éÔÆ ÚÅÔÆçÅ ìñÇÕ êÆäÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ ÖÅäÅ ÖÅä 寺 ìÅÁç ðÅå ù éÔÄ êÆäÅ ÚÅÔÆçÅ Áå¶ éÅ ÔÆ Ç÷ÁÅçÅ êÆäÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ * ×ðîÆ ÇêÁÅÃ, Üñé Áå¶ ðÕå Çê¼å Çò¼Ú Ã¼å± ù êÅäÆ Çò¼Ú ÇíÀ° Õ¶ ð¼Ö ÇçÀ°Í Õ°¼Þ ç¶ð ìÅç Üç êÅäÆ Çé¼åð ÜÅò¶ å» Çé¼åð¶ êÅäÆ Çò¼Ú ô¼Õð ÇîñÅ Õ¶ êÆÀ°Í Û¯ÇñÁ» ç¶ Ã¼å± í°³é¶ Ô¯Â¶ ÕÅñ¶ Û¯ÇñÁ» ù Ú¼ÕÆ Óå¶ ÇêÔÅ ñúÍ ñ¯ó Áé°ÃÅð C ÚîÚ ô¼Õð Ü» ×°ó ç¶ êÅäÆ
16
17
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
ÇòÚ B ÚîÚ Ã¼å± Ø¯ñ Õ¶ êÆ ñúÍ
Üñ-ÜÆðÅ
ñÅí: ðÕå ç¯ô Çò¼Ú ëÅÇÂçÅ Ô°³çÅ þÍ ÇêôÅì ÃÅë ÁÅÀ°ºçÅ þÍ ÇÂÔ
Ãî¼×ðÆ:
×ðîÆÁ» Áå¶ ÃðçÆÁ» ç¯ò¶º ð°¼å» Çò¼Ú ñ¶ ÜÅ ÃÕç¶ ÔéÍ ÚîóÆ ç¶ ð¯×»
×°ó
: ñ¯ó Áé°ÃÅð,
Çò¼Ú òÆ ñÅíÕÅðÆ þ Áå¶ í°¼Ö òèÅÀ°ºçÅ þÍ
ÜÆðÅ
: ñ¯ó Áé°ÃÅð,
êÅäÆ
: ×°ó çÆ îÅåðÅ Áé°ÃÅð
×ÅÜð» çÆ Õ»ÜÆ
ÇòèÆ: ÇÕö ìðåé Çò¼Ú ×°ó Áå¶ êÅäÆ êÅ Õ¶ ÚÅôéÆ ÇåÁÅð Õð ñò¯Í
ÇÛ¼ñÆÁ» ×ÅÜð» ù Ú³×Æ åð·» è¯ Õ¶ Õ¼à ñúÍ
ÜÆð¶ ù í°³é Õ¶ ÚÅôéÆ Çò¼Ú ÇîñÅ ÇçúÍ ÜÆð¶ çÅ ôðìå ÇåÁÅð ÔËÍ
Ô°ä À°Ôé» Çò¼Ú ðÅÂÆ/Ãð¯º, ÕÅñÅ ñ±ä (ñ¯ó
Ç×ñÅû Çò¼Ú íð¶ ԯ¶ ôðìå À¼êð Õ¼ç±Õà ÕÆå¶ Ô¯Â¶ éÅðÆÁñ çÅ ì°ðÅçÅ
Áé°ÃÅð) Áå¶ À°ÇÚ¼å îÅåðÅ Çò¼Ú êÅäÆ
êÅ Õ¶ êÆ ñúÍ
ÇîñÅ Õ¶ Çå³é -ÚÅð Ççé ñÂÆ Õ¯ð¶ Õ°¼Ü¶ ÇòÚ
ñÅí: ×ðîÆ Áå¶ ñ± 寺 ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ ê¶à ç¶ ð¯×» òÅÃå¶, í°¼Ö òðèÕ,
êÅ Õ¶ ð¼Ö ÇçúÍ Ú½æ¶ Ççé Õ»ÜÆ Çò¼Ú ìðÅìð
ÔÅ÷îÅ áÆÕ ð¼ÖçÅ þÍ ìñ¼â êÌËôð ؼà Ô¯ä Óå¶ ÇñÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ
îÅåðÅ Çò¼Ú êÅäÆ ÇîñÅ Õ¶ êÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ Õ°¼Ü¶ Çò¼Ú êÅäÆ Çå³é - ÚÅð Ççé êÇÔñ» ÔÆ êÅ Õ¶ ð¼ÇÖÁÅ Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ
ôðìå ìðŶ ÇÜ×ð
ÔËÍ
Ãî¼×ðÆ: ×°ñÅì ç¶ ë°¼ñ (ð¼Õ¶)
: A@@-AE@ ×ÌÅî
ܽÁ» çÆ Õ»ÜÆ
ìéÕô»
: A å¯ñÅ
ܽÁ» ù ÇíÀ°º Õ¶ ÇÛñÕÅ À°åÅð Õ¶ Õ°¼à Õ¶ H ×°äÅ êÅäÆ Çò¼Ú êÕÅÀ°Í Áå¶
ÕÅÜòÅé (×À±ÜòÅé)
: A å¯ñÅ
Çëð ðÅÂÆ, ÕÅñÅ éîÕ ñ¯ó Áé°ÃÅð Áå¶ À°¼ÇÚ¼å îÅåðÅ Çò¼Ú êÅ Õ¶ ÇÂà ù
î°ñ¼áÆ
: F îÅÃÅ
Õ°¼Ü¶ Çò¼Ú êÅ Õ¶ ð¼Ö ÇçÀ°Í ×ðîÆÁ» Çò¼Ú Û¶ Ççé, ìÅÇðô ç¶ Ççé» Çò¼Ú H
×°ñ éÆñ¯ ëñ (Õîñ çÅ ë°¼ñ) : F îÅÃÅ
Ççé Áå¶ ÃðçÆÁ» Çò¼Ú A@ Ççé ð¼Ö¯Í ÇåÁÅð Õ»ÜÆ Çò¼Ú ìðÅìð îÅåðÅ
À°éÅì
: B@ çÅä¶
Çò¼Ú êÅäÆ ÇîñÅ Õ¶ êÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ
ññäË
:E@ çÅä¶
ñÅí: ó×ÌÇÔäÆ, ìòÅÃÆð, ÷°ÕÅî, ôðÆð
Á³ÜÆð
:E çÅä¶
à°¼àäÅ, ÇÃð óì³èÆ ÇìîÅðÆÁ», Õ³î Õðé ù
ÖåîÆ
: F îÅö
Ççñ éÅ ÕðéÅ ÁÅÇç Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕÍ ôðÆð
ÖòÅÜÆ
: F îÅö
ù åÅÕå Çç³çÆ þÍ
êðô³ÃÅ ì±àÆ
: F îÅö
ÁÅñ± ì°ÖÅðÅ
: B@ çÅä¶ (ð¼Õ¶)
îé°¼ÕÅ
: B@ çÅä¶
18
19
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
ÇòèÆ: ÃÅðÆÁ» ÚÆ÷» é±³ ç¯ ÇÕñ¯ êÅäÆ ÇòÚ ÇíÀ°º ÇçúÍ ÇÂ¼Õ Ççé Çí¼ÜÅ
ç±ÃðÆ ÇòèÆ :
ðÇÔä ç¶ ìÅÁç î¼áÆ Á¼× Óå¶ ð¼Ö ÇçúÍ Ü篺 C êÅÂÆÁÅ ðÇÔ ÜÅò¶ Çëð
B@ å¯ñÅ ì¶ñ Ç×ðÆ ù ÇÂ¼Õ Ã¶ð êÅäÆ Çò¼Ú À°ìÅñ¯Í Üç F@@ Çî.ñÆ. êÅäÆ
Ô¼æ» éÅñ îñ Õ¶ ò¼âÆ ê¯äÆ éÅñ ê°ä ñúÍ ÇÂà Çò¼Ú Çå³é êÅÂÆÁÅ Ö³â
ìÅÕÆ ìÚ ÜÅò¶ å» ç°¼×äÆ ÚÆéÆ ÇîñÅ Õ¶ ÇÂ¼Õ åÅð çÆ ÚÅôéÆ ìäÅ Õ¶
êÅ Õ¶ åÅð ìäé å¼Õ Çëð êÕÅú Í ôðìå ÇåÁÅð Ô¯ä 寺 ìÅÁç ÇðÀ°ºç
ÇÂà Çò¼Ú æ¯ó·Å ÇÜÔÅ Õ¶Ãð Áå¶ ÜËê¼åðÆ ÇîñÅ Õ¶ ð¼Ö ñò¯Í
ÖåÅÂÆ BE ×ÌÅî êÅúÍ ÇÂ¼Õ ×ñÅà ÇòÚ A@ ÇîñÆñÆàð êÅ Õ¶ êÆúÍ
ñÅí : ÇÂÔ ôðìå ×ðîÆ ç¶ çÃå» ù ç±ð ÕðçÅ þÍ ì°ÖÅð, ì¼ÇÚÁ» çÆ
ñÅí: ×ðîÆ Áå¶ ñ± å¯ ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ
Ö»ÃÆ, ×Ëà Áå¶ Õì÷ Çò¼Ú ñÅíÕÅðÆ þÍ
ìçÅî» çÅ ôðìå
×±³ç ÕåÆðÅ
Ãî¼×ðÆ :
Ãî¼×ðÆ :
Ç×ðÆ ìçÅî : E å¯ñ¶
×±³ç ÕåÆðÅ : î°¼áÆ íð
î×÷ ÖÆðÅ : B.E å¯ñ¶
ç°¼è : B ×ñÅÃ,
Û¯àÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ ç¶ çÅä¶ : F îÅÃÅ
Ö³â : E -F ÚîÚ
êÅäÆ : C êÅ
êÅäÆ : D ×ñÅÃ
ÇòèÆ : ìçÅî çÆ Ç×ðÆ ù ðÅå é³± ÇíÀº° Õ¶ Ãò¶ð¶ ÇÛñÕÅ ñÅÔ ñúÍ Çëð
ÇòèÆ: ׳±³ç ÕåÆðÅ ðÅå ù æ¯ó·¶ êÅäÆ ÇòÚ ÇíÀ°º Õ¶ ð¼Ö ÇçúÍ Ãò¶ð¶ À°Ã
Ç×ðÆ, ÁñËÚÆ å¶ î×÷ ÖÆðÅ Õ±³â¶ ÇòÚ êÅ Õ¶ Ú³×Æ å𷻠دà ñúÍ êÅäÆ å¶
ÇòÚ ç°¼è, Ô¯ð êÅäÆ, Ö³â ÁÅÇç ÇîñÅ ñúÍ ôðìå ÇåÁÅð ÔËÍ
Ö³â ÇîñÅ Õ¶ åÅð ìäé å¼Õ À°ìÅñ¯Í
ñÅí: ÇÂÔ ×ðîÆÁ» ç¶ Ççé» Çò¼Ú ìÔ°å ëÅÇÂçÅ ÕðçÅ þÍ ñ± 寺
×ðîÆ éÅñ ÷ÕÅî /é÷ñÅ áÆÕ Ô°³çÅ ÔËÍ
ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ ×ðîÆ ç¶ ì°ÖÅð, çÃå, ÇÃð çðç ÁÅÇç Çò¼Ú ìÔ°å
ñÅí: Ô¼æ» êËð» çÆ Üñé, ÇêÁÅà Ç÷ÁÅçÅ ñ¼×äÅ, å¶÷Åì ìäéÅ,
ëÅÇÂç¶î³ç þÍ ôðÆð ù åÅÕå òÆ ÇîñçÆ þÍ
ÇçîÅ×Æ Õî÷¯ðÆ, ð¼ÕÆ Ö³Ø, Ççñ çÆ Õî÷¯ðÆ, ÇÜ×ð çÆ ÇìîÅðÆ ÁÅÇç Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ þÍ
á³³ÇâÁÅÂÆ Ãî¼×ðÆ:
ì¶ñ çÅ ôðìå
ÖÃÖÃ: A@@ ×ðÅî
Ãî¼×ðÆ : ì¶ñ ç¶ ëñ : B
Ö³â : E-F ÚîÚ
×°ó : çðÇîÁÅé¶ ÁÕÅð çÆÁ» B-C âñÆÁ»
ÕÅñÆÁ» ÇîðÚ» (ÃÅìå) : A@-AB çÅä¶
ÇòèÆ : ì¶ñ ù å¯ó Õ¶, ×°¼çÅ Õ¼ã ñúÍ ×°ó ù Õ°¼à ñúÍ ç¯Ô» ù Ú³×Æ åð»
îö÷ : A@ ×ðÅî
ÇîñÅ Õ¶ Çå³é سචå¼Õ ð¼Ö¯Í À°°êð³å 篯Ի ù Ô¼æ» éÅñ îÃñ Õ¶, Çìñ ç¶
ÇòèÆ : ÖÃÖà ù ÇÂ¼Õ í»â¶ ÇòÚ êÅäÆ êÅ Õ¶ ðÅå ù ÇíÀ°º ÇçúÍ Ãò¶ð¶ Õ±³âÆ
ìÆÜ Õ¼ã Õ¶ ð¼à ÇçúÍ ÇÂà ÇòÚ E-F ×ñÅà êÅäÆ ÇîñÅ Õ¶ ÇîÕÃÆ Çò¼Ú
ÇòÚ ÖÃÖÃ, îö÷ å¶ ÕÅñÆÁ» ÇîðÚ» Õ°¼à ñúÍ Ö³â ù Áñ¼× í»â¶ ÇòÚ
êÆà ñúÍ
êÅäÆ êÅ Õ¶ دñ ñúÍ Õ±³âÆ ÇòÚ Õ°¼ÇàÁÅ ÃîÅé ÇÂà دñ ÇòÚ ÇîñÅ
20
21
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
ÇçúÍ ôðìå ÇåÁÅð ÔË Í
êÇÔñÆ ÇòèÆ
(é¯à : ÇÂà ÃîÅé ù ÇîÕÃÆ ÇòÚ òÆ ð×ÇóÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË)
Ãî¼×ðÆ
ñÅí: ôðÆð ù åÅÕå Çç³çÆ þÍ ×ðîÆ å¯º ìÚÅÀ°ºçÆ þÍ ñ± ñ¼× ÜÅä å¶ ÕÂÆ
ëÅñÃÅ - A ÇÕñ¯
òÅð ÜÅé å¶ ìä ÁÅÀ°ºçÆ þÍ ÇÂà ÔÅñå Çò¼Ú ì°ÖÅð, çÃå, ÇÃð çðç,
ÕÅñÆ ÇîðÚ - ÃòÅç Áé°ÃÅð
Ú¼Õð ÁÅÀ°äÅ Áå¶ ìñ¼â êÌËôð ؼà Ü»çÅ þÍ ÕÂÆ òÅð ×ñ±Õ¶÷ Úó·ÅÀ°ä
Ö³â - ÃòÅç Áé°ÃÅð
çÆ é½ìå ÁÅ Ü»çÆ þÍ ÁÇÜÔÆ ÔÅñå Çò¼Ú á³âÅÂÆ çÅ êÌï¯× ñÅÔ¶ò³ç
ÚÅôéÆ ñÂÆ - Ö³â - A Õ¼ê
ÃÅÇìå Ô°³çÅ þÍ
êÅäÆ - A Õ¼ê
Çܳ鷻 ÇÂÃåðÆÁ» ù å¶÷Åì ìäçÅ Ô¯ò¶, Ú¼Õð ÁÅÀ°ºç¶ Ô¯ä, êÅäÆ ê˺çÅ
ÇòèÆ: ëÅñö ù H سචñÂÆ À°¼ÇÚ¼å îÅåðÅ Çò¼Ú êÅäÆ ñË Õ¶ ÇíÀ°º ÇçÀ°Í
Ô¯ò¶, îÅÂÆ×̶é çÆ ÇôÕÅÇÂå Ô¯ò¶, ôðÆÇðÕ Õî÷¯ðÆ Ô¯ò¶, À°Ôé» ñÂÆ ÇÂÔ
Çëð ëÅñö ù êÆà ñÀ° Áå¶ ðà ռã ñÀ°Í Ö³â çÆ ÇÂ¼Õ åÅð çÆ ÚÅôéÆ
ìÔ°å ÔÆ ñÅÔ¶ò³ç þÍ
ìäÅ Õ¶ À°Ã Çò¼Ú ëÅñö çÅ ðà ÇîñÅ Õ¶ Ú³×Æ åð·» ÇîÕà Õð¯Í Çëð ñ¯ó Áé°ÃÅð ÕÅñÆ ÇîðÚ Áå¶ Ö³â êÅ Õ¶ Ú³×Æ åð·Å ÇÔñÅÀ°Í ôðìå ÇåÁÅð þÍ
×°ó çÅ ôðìå Ãî¼×ðÆ:
ç±ÜÆ ÇòèÆ:
×°ó : çðÇîÁÅé¶ ÁÕÅð
Ãî¼×ðÆ
çÆÁ» B-C âñÆÁ»,
ëÅñÃÅ BE@ ×ÌÅî
Çé³ì± : C êÆÃ
Ö³â C ÚîÚ
êÅäÆ : F ×ñÅÃ
ìðë- ñ¯ó Áé°ÃÅð
ÇòèÆ : ×°ó ù êÅäÆ ÇòÚ Ø¯ñ Õ¶ À°Ã ÇòÚ Çé³ì± ÇéÚ¯ó ñúÍ À°êð³å ÇÂÃ
ÇòèÆ : ëÅñö ù è¯ Õ¶¶ ÇîÕÃÆ òÅñ¶ ÷Åð Çò¼Ú Á¼èÅ ×ñÅà êÅäÆ êÅ Õ¶
êÅäÆ ù ê¯äÆ éÅñ ê°ä ñúÍ ôðìå ÇåÁÅð ÔËÍ
ÇîÕÃÆ ÚñÅ ÇçÀ°Í ÇÂà éÅñ ëÅñö çÅ ×°¼çÅ ìÆÜ» å¯ Áñ¼× Ô¯ Õ¶ êÅäÆ Çò¼Ú ÇîÕà ԯ Ü»çÅ þÍ Ô°ä Çå³é ×ñÅà êÅäÆ Ô¯ð ÇîñÅ Õ¶ Á¼èÅ Çîéà
ñÅí: ×ðîÆ-ÃðçÆ ç¯ò¶º î½Ãî» Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç þÍ ÇÂÔ ôðÆð ù åÅÕå
ÇîÕÃð ù Ô¯ð ÚñÅÀ°Í ëÅñö ç¶ ð¶ô¶ Áå¶ ðà ÇÂà êÅäÆ Çò¼Ú Çîñ
Çç³çÅ þÍ í¯Üé ç¶ êÚä Çò¼Ú ÃÔÅÇÂÕ þÍ ñ¯Ô¶ çÅ òèÆÁÅ Ã̯å þÍ Ü¶Õð
ÜÅò¶×ÅÍ ÇÂà ù ÛÅä ñÀ° Áå¶ A@@ ×ÌÅî ÚÆéÆ ÇîñÅ ñÀ°Í ܶ ÚÅÔ¯ å»
ÇÂÃù ×ðî êÅäÆ Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ ÇñÁÅ ÜÅò¶ å» ÇÂÃåðÆÁ» ù îÅÇÃÕ
ÇÂà Çò¼Ú Çé³ì± çÅ ðà ÇîñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ
èðî Ö°¼ñ· Õ¶ ÁÅÀ°ºçÅ þÍ
ñÅí: ÇÂÔ Ççñ, Ö±é çÅ ç½ðÅ áÆÕ ð¼Öä ñÂÆ Áå¶ ôðÆð ç¶ åÅêîÅé ù
ëÅñö çÅ ôðìå
áÆÕ ð¼Öä Çò¼Ú ñÅíÕÅðÆ þÍ
22
23
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
Á³ì çÅ êéÅ Ãî¼×ðÆ Õ¼Ú¶ Á³ì - B-C í°³ÇéÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÷ÆðÅ êÅÀ±âð - ÇÂ¼Õ Û¯àÅ ÚîÚ
ctnIAW
ÕÅñÅ éîÕ- ÇÂ¼Õ Û¯àÅ ÚîÚ Ü» ÃòÅç Áé°ÃÅð ÕÅñÆ ÇîðÚ - ÇÂ¼Õ Ú½æÅÂÆ Û¯àÆ ÚîÚ ÚÆéÆ - A@@ ×ÌÅî
í¯Üé ç¶ ÃòÅç ÇòÚ òÅèÅ Õðé ñÂÆ ÚàéÆÁ» çÅ ìÔ°å ò¼âÅ ï¯×çÅé
ê°çÆéÅ - A@ ê¼åÆÁ»
Ô°³çÅ ÔËÍ êð ÇÂÔ ÚàéÆÁ» ÇÃðë í¯Üé çÅ ÃòÅç ÔÆ éÔƺ òèÅÀ°ºçÆÁ» Ãׯº
ÇòèÆ : Á³ì» ù è¯ Õ¶ í°³é Õ¶ Ü» À°ìÅñ Õ¶ ÇÂÔé» ù ÇÛ¼ñ Õ¶ ×°¼çÅ Áñ¼×
ÃÅâÆ ÔÅ÷îÅ êÌäÅñÆ ù Ú°Ãå çð°Ãå ð¼Öä Çò¼Ú îÔ¼åòê±ðé í±ÇîÕÅ ÁçÅ
Õð ñÀ°Í ÇÂà װ¼ç¶ ù ÚÆéÆ, ÕÅñÅ éîÕ ÇîñÅ Õ¶ êÆà ñÀ°Í ÇÂà ù
ÕðçÆÁ» ÔéÍ ç±Ü¶ ôìç» ÇòÚ ÇÂÔ í°¼Ö òðèÕ Ô³°³çÆÁ» ÔéÍ ç±ÜÅ ÇÂÔ
ÇîÕÃÆ Çò¼Ú òÆ êÆÇÃÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ êÆà ն ÇÂ¼Õ Çñàð á³âÅ êÅäÆ
Õ¼ÚÆÁ» ÔÆ ìäçÆÁ» Ôé ÇñÔÅ÷Å êÕÅÀ°ä éÅñ ÇÂÔé» ç¶ ê½ôÇàÕ å¼å
ÇîñÅÀ° Áå¶ ÛÅä ñÀ°Í Çëð ÕÅñÆ ÇîðÚ Áå¶ í°³ÇéÁÅ ÷ÆðÅ êÅÀ±âð
éôà éÔƺ Ô°³ç¶Í
ÇîñÅÀ°Í Á³ì çÅ êéÅ ÇåÁÅð þÍ ÃòÅç òèÅÀ°ä ñÂÆ ê°çÆé¶ çÆÁ» ê¼åÆÁ» òÆ êÅÂÆÁÅ ÜÅ ÃÕçÆÁ» ÔéÍ ñÅí: ×ðîÆÁ» Çò¼Ú ñ± å¯ ìÚÅÀ°ºçÅ þ Áå¶ ôðÆð ç¶ åÅêîÅé ù ÃÇæð ð¼ÖçÅ þÍ
24
25
byby dI rsoeI ÇÚ¼ìó» çÆ ÚàéÆ Ãî¼×ðÆ: ÇÚ¼ìó, ñ±ä, êÆÃÆ Ô¯ÂÆ ñÅñ ÇîðÚ (ÃÅðÆÁ» òÃå» ñ¯ó Áé°ÃÅð) ÇòèÆ: ÇÚ¼ìó» ù ÇÛ¼ñ Õ¶ ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä-ÇîðÚ êÅÕ¶ Õ±³â¶ Çò¼Ú Ú³×Æ åð·» Õ°¼à ñúÍ ÇÚ¼ìó» çÆ ÚàéÆ ÇåÁÅð ÔËÍ é¯à: ÇÚ¼ìó» çÆ ÚàéÆ Çò¼Ú ÔðÆÁ» ÇîðÚ» çÆ òð寺 òÆ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË, ÇÂà éÅñ ÃòÅç ç°¼×ä» Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ Û¯ñƶ çÆ ÚàéÆ Ãî¼×ðÆ: Õ¼Ú¶ Û¯ñƶ ç¶ çÅä¶, ò¼âÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ, ñ½º×, àîÅàð, ÇêÁÅÜ ( ÃÅðÆÁ» òÃå» ñ¯ó Áé°ÃÅð) ÃÅÇðÁ» é±³ ñ¯ó Áé°ÃÅð ñ±ä ÇîðÚ êÅ Õ¶ Õ±³â¶ Çò¼Ú Õ¼°à ñò¯Í Û¯ñƶ ñ÷Æ÷ çÆ ÚàéÆ ÇåÁÅð ÔËÍ î±ñÆ å¶ î±³×ÇðÁ» çÆ ÚàéÆ Ãî¼×ðÆ: î±ñÆÁ», î±³×ð¶ (ç¯é¯º ÚÆÜ» ñ¯ó Áé°ÃÅð) ÇòèÆ: ÇÛ¼ñÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» î±ñÆÁ» ù è¯ Õ¶ Õ¼à ñò¯Í Ô°ä ÇÂÔé» ù è¯å¶ ԯ¶ î±³×ÇðÁ» Ãî¶å ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä ÇîðÚ êÅÕ¶ Õ±³â¶ Çò¼Ú Õ°¼à ñúÍ î±ñÆ-î±³×ð¶ çÆ ÚàäÆ ÇåÁÅð ÔËÍ ÁîñåÅà çÆ ÚàéÆ êÇÔñÆ ÇòèÆ Ãî¼×ðÆ: ÁîñåÅà çÆÁ» Çà¼ÕÆÁ»: 1 ÇÕñ¯ Ö³â : 750 ×ÌÅî éîÕ Áå¶ Ô¯ð îÃÅñ¶ : ðÁÅç Áé°ÃÅð ÁîñåÅà çÆÁ» Çà¼ÕÆÁ» ñË Õ¶ æ¯ó·¶ êÅäÆ ÇòÚ À°ìÅñ ñúÍ ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯ ñÂÆ 750 ×ðÅî Ö³â êÅ Õ¶ åç å¼Õ ÕÅó¯, Ü篺 å¼Õ Ö³â Ú³×Æ åð·» Ø°ñ éÅ ÜÅò¶Í ðÁÅç Áé°ÃÅð éîÕ Áå¶ îÃÅñ¶ êÅ ñúÍ ÚàéÆ ÖÅä ñÂÆ ÇåÁÅð ÔËÍ
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn ç±ÃðÆ ÇòèÆ: ÁîñåÅà çÆ ê¼ÕÆ ëñÆ - Á¼èÅ ÇÕñ¯ Çé³ì± - ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯ çÅñÚÆéÆ - B å¯ñ¶ ýá - B å¯ñ¶ ÕÅñÆ ÇîðÚ - B å¯ñ¶ îØ» - B å¯ñ¶ Û¯àÆ Áå¶ ò¼âÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ ç¶ çÅä¶ - B-B å¯ñ¶ í°³ÇéÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÷ÆðÅ - B å¯ñ¶ öºèÅ éîÕ - E å¯ñ¶ ÕÅñÅ éîÕ - E å¯ñ¶ í°³éÆ ÇÔ³× - ÃÅ㶠F ×ÌÅî ÇòèÆ : ÁîñåÅà çÆ ê¼ÕÆ ëñÆ ù Çé³ì± ç¶ ðà Çò¼Ú BD سචÇíÀ°º Õ¶ ð¼Ö¯Í BD سචìÁÅç Ú³×Æ åð·» îÃñ-îÃñ Õ¶ ÛÅé ñò¯Í Çëð ÇÂà Çò¼Ú çÅñÚÆéÆ, ýºá, ÕÅñÆ ÇîðÚ, îØ», Û¯àÆ Áå¶ ò¼âÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ ç¶ çÅä¶, í°³ÇéÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÷ÆðÅ, öºèÅ éîÕ Áå¶ ÕÅñÅ éîÕ ÁÅÇç Ãí êÆà ն ÇîñÅ ñò¯Í Çëð ÇÂà Çò¼Ú í°³éÆ ÇÔ³× ÇîñÅ ñò¯Í ÃòÅÇçôà ÚàéÆ ÇåÁÅð þÍ éîÕ ÃòÅç Áé°ÃÅð ؼà-ò¼è ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ é¯à:- ܶÕð Çî¼áÅ ÇîñÅäÅ Ô¯ò¶ å» Á¼è êÅ î°é¼ÕÅ ÇîñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ îÅåðÅ : C ×ÌÅî 寺 A@ ×ÌÅî å¼Õ ñÅí: í°¼Ö Ø¼à ñ¼×äÅ, ÁÅñÃÆêä Áå¶ Õì÷ Çò¼Ú ñÅíÕÅðÆ þÍ ÇÚ¼å Ö°ô ðÇÔ³çÅ þÍ ì°ÖÅð 寺 ìÅÁç í¯Üé Çò¼Ú Áð°ÚÆ Áå¶ î±³Ô ç¶ Çò×ó¶ ԯ¶ ÃòÅç ù áÆÕ ÕðçÆ þÍ Á³ì» çÆ îñ»ÜÆ Ãî¼×ðÆ: Á³ì, ô¼Õð Ü» ×°°ó Áå¶ ÕÅñÅ ñ±ä : dzå³é¶º ÚÆÜ» ñ¯ó Áé°ÃÅð ÕÅñÆ ÇîðÚ Ú°àÕÆ íð
26
27
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
ÇòèÆ: Á³ì» é±³ Ú³×Æ åð·» è¯ Õ¶ À°Ôé» çÅ ÇÛñÕÅ ñ¼æ ÜÅä å¼Õ êÅäÆ
Acwr
Çò¼Ú À°ìÅñ¯Í ×°áñÆ å¯º ×°¼çÅ À°åÅð Õ¶ À°Ã Çò¼Ú ô¼Õð Ü» ×°ó, ÕÅñÆ ÇîðÚ Áå¶ ÕÅñÅ ñ±ä ÇîñÅ ÇçúÍ Á³ì çÆ îñ»ÜÆ ÇåÁÅð ÔËÍ ÇÂà ù ð¯àÆ éÅñ ÖÅèÅ Ü»çÅ ÔËÍ
Õ°çðå é¶ ÃÅⶠÁÅñ¶ ç°ÁÅñ¶ ò³é ðò¼éÆ òéÃêåÆ êËçÅ ÕÆåÆ ÔËÍ ÇÜÔ纶
ñÅí: ×ðîÆ å¯º Áå¶ ñ± 寺 ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ åÅÕå Çç³çÅ þÍ
ÇòÚ¯º ìÔ°å ÃÅðÆ òêéÃêåÆ ù ÁÃƺ ÇÕö éÅ ÇÕö ã³× éÅñ ÁÅêä¶ í¯Üé çÅ ÇÔ¼ÃÅ ìäÅÀ°ºç¶ Ô»Í ÚàéÆÁ» ù ÁÃƺ ñ³î¶º Ã å¼Õ éÔƺ ð¼Ö
ñÃä å¶ ÇîðÚ» çÆ ÚàéÆ
ÃÕç¶ Ã¯ ÇÂÔçÅ Ô¼ñ ÁÚÅð ç¶ ð±ê Çò¼Ú ñ¼íçÅ ÔËÍ ÃÅⶠÁÅñ¶ ç°ÁÅñ¶ ëËñÆ
Ãî¼×ðÆ:
òéÃêåÆ ÇòÚ Áé¶Õ ÁÇÜÔ¶ ê½ç¶ Ôé ÇÜÔé» ç¶ ÁÅêä¶ Á½ô°èÆ ×°ä Ô°³ç¶
ñÃä, ÔðÆÁ» ÇîðÚ» å¶ ñ±ä ñ¯ó Áé°ÃÅð
Ôé êð À°Ôé» ÁÃƺ Ãì÷Æ ÁÅÇç ç¶ ð±ê ÇòÚ òðå éÔƺ ÃÕç¶, ÁÚÅð
ìðÅìð îÅåðÅ ÇòÚ ñÃä å¶ ÔðÆÁ» ÇîðÚ» ù ñ¯ó Áé°ÃÅð ñ±ä êÅ Õ¶
ìäÅ Õ¶ ÁÃƺ À°Ôé» ù òÆ ÁÅêä¶ í¯Üé Çò¼Ú ôÅîñ Õð ÃÕç¶ Ô»Í ÁÚÅð
Õ³±â¶ ÇòÚ Õ°¼à ñúÍ
ìäÅ Õ¶ ÔÆ ÁÃƺ ÇÂ¼Õ î½Ãî ÇòÚ êËçÅ Ô¯ä òÅñÆÁ» ÚÆ÷» ù ç±Ü¶ ÃÆ÷é
ñÃä å¶ ÔðÆ ÇîðÚ çÆ ÚàäÆ ÇåÁÅð ÔËÍ
å¼Õ óíÅñ Õ¶ òðå ÃÕç¶ Ô»Í êð ÇêÛñ¶ Õ°Þ Ã 寺 ÕÂÆ åð·» ç¶ ÁÚÅð í¯Üé ñóÆ ÇòÚ¯º ñ°êå Ô°³ç¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé ÇÜò¶º ÕòÅð ׳çñ, ññó¶, Õ½ó 尳 ÁÅÇç çÅ ÁÚÅðÍ Â¶æ¶ ÁÃƺ ÁÇÜÔ¶ Õ°¼Þ ÁÚÅð ìäÅÀ°ä çÆ ÇòèÆ ÇÂà ÁÅà éÅñ çðÜ Õð ðÔ¶ Ô» ÇÕ ÇÂÔ ÁÚÅð Çëð 寺 å°ÔÅâÆ í¯Üé ñóÆ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ä׶Í
28
29
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
â¶ÇñÁ» çÅ ÁÅÚÅð
Ã𯺠çÆÁ» ׳çñ» çÅ ÁÅÚÅð
Ãî¼×ðÆ: â¶ñ¶, Ã𯺠çÅ å¶ñ, ñÅñ ÇîðÚ, ñ±ä
Ãî×ðÆ: Ã𯺠çÆÁ» ׳çñ», Ã𯺠çÅ å¶ñ,
(Ãí ÚÆÜ» ñ¯ó Áé°ÃÅð)
ðÅÂÆ, ñ±ä, ÔñçÆ, ÇîðÚ», (Ôð ÚÆÜ ñ¯ó
ÇòèÆ: Ú¶å ç¶ îÔÆé¶ (ÇòÃÅÖ å¯º êÇÔñ» )
î°åÅìÕ)
â¶ÇñÁ» ù å½ó¶ ÇòÚ ÇíÀ°º Õ¶ è¼°ê¶ Ã°ÕÅ ñúÍ
ÇòèÆ: Ã𯺠çÆÁ» ׳çñ» ù ÇÂ¼Õ Ç³Ú
Ô°ä ÇÂÔé» ù ñÅñ ÇîðÚ, ñ±ä Áå¶ Ã𯺠ç¶
ñ³îÆÁ» Õ¼à ñúÍ Õ¼àÆÁ» ׳çñ» ù å¶ñ
å¶ñ Çò¼Ú åóÕ Õ¶ ð¼Ö ñúÍ B-C ÇçéÅ ÇòÚ ÇÂÔ ÁÅÚÅð ÖÅä ñÂÆ ÇåÁÅð
ÇòÚ ç¯ Çå³é Çî³à å¼Õ åñ¯Í À°Ôç¶ ìÅÁç æ¯óÆ ðÅÂÆ, ñ±ä, ÔñçÆ, ÇîðÚ»
Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ
ÁÅÇç êÅúÍ ÁÚÅð ÇåÁÅð ÔËÍ
ñÅí: í°¼Ö ù òèÅÀ°ºçÅ þ, ð°ÚÆÕÅðÕ þÍ ÇÜÃù ð¯àÆ ÖÅä çÆ Ç¼ÛÅ éÔÄ Ô°³çÆ,
ÕòÅð ׳çñ çÅ ÁÚÅð
À°Ãù ð¯àÆ ç¶ éÅñ ÖÅä ñÂÆ ÇçÀ°Í
Ãî×ðÆ: ÕòÅð ׳çñ, Ã𯺠çÅ å¶ñ, ñ±ä, ÇîðÚ», ýºë, Õñ½ºÜÆ, î¶æð¶ ( Ôð ÚÆÜ ñ¯ó Áé°ÃÅð)
å°¼ÇÕÁ» çÅ ÁÚÅð
ÇòèÆ: è¯ Ã³òÅð Õ¶ ðÕÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÕòÅð ׳çñ ç¶ Õ³â¶ ñÅÔ Õ¶ À°Ãç¶ Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶
Ãî¼×ðÆ:
à°Õó¶ ìäÅ Õ¶ ÇÂ¼Õ Ã°¼Õ¶ í»â¶ Çò¼Ú êÅ ÇçúÍ ç¯ Ççé è°¼ê ñòÅÀ°ä î×𯺠ÇÂÃ
ÇÕ¼Õð ç¶ å°¼Õ¶
-A ÇÕ¼ñ¯
Çò¼Ú Ã𯺠çÅ å¶ñ, ñ±ä, ÇîðÚ», ýºë, Õñ½ºÜÆ, î¶æð¶ êÅ Õ¶ îðåìÅé Çòú íð
Ã𯺠çÅ å¶ñ
-A Ç×ñÅÃ
Õ¶ ð¼Ö ÇçúÍ A îÔÆé¶ Çò¼Ú ÁÚÅð ÇåÁÅð Ô¯ ÜÅò¶×ÅÍ
ñÅñ ÇîðÚ
- A@@ ×ðÅî
ç±ÜÆ ÇòèÆ:
éîÕ
- B@@ ×ðÅî
ÕòÅð- E ÇÕñ¯, éîÕ- Á¼èÅ ÇÕñ¯ ÕÅñÆ ÇîðÚ - AB å¯ñ¶, ÇÔ³×- E å¯ñ¶
ÇòèÆ: å°¼ÇÕÁ» ù À°ìÅñ Õ¶ Õ¼êó¶ À°¼å¶ ð¼Ö Õ¶ ðÕÅ ñúÍ Ô°ä ÇÂÔé» Çò¼Ú
îØ»- G å¯ñ¶
éîÕ Áå¶ ñÅñ ÇîðÚ ÇîñÅ Õ¶ dzå³é Ççé Â¶ç» ÂÆ ê¶ ðÇÔä ÇçúÍ Ú½æ¶
Á÷òËé- B@ å¶ñ¶
Ççé ܶÕð Ô¯ò¶ å» å°ÇÕÁ» ÇòÚñÅ êÅäÆ Õ¼ã Õ¶ ÇÂ¼Õ Ç×ñÅà Ã𯺠çÅ å¶ñ
Û¯àÆ Ôðó, ðÅÂÆ - AE-AE å¯ñ¶
êÅ ÇçúÍ å°ÇÕÁ» çÅ ÁÚÅð ÇåÁÅð ÔËÍ
çÅñÚÆéÆ, ñ½×, ðÔÅ×Å, Û¯àÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ, ÁÕðÕðÅ - E-E å¯ñ¶ èéÆÁÅ,ÔñçÆ,ð³â, ÇÚ¼àÅ ÷ÆðÅ, ÕÅñÅ ÷ÆðÅ - A@-A@ å¯ñ¶
ñÅí: ôðÆð ù åÅÕå ÇîñçÆ þÍ Ã°êéç¯ô, èÅå, ÇÂÃåðÆÁ» ç¶ ð¯×- Ãë¶ç
ÇòèÆ:ÕòÅð ׳çñ ç¶ Û¯à¶-ۯචà°Õó¶ ÕðÕ¶ À°Ã Çò¼Ú éîÕ ÇîñÅ Õ¶ Øó¶
êÅäÆ êËäÅ, Ç÷ÁÅçÅ îÅÔòÅðÆ ÁÅÀ°äÅ ÁÅÇç Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ þÍ í°¼Ö
Çò¼Ú î±³Ô ì³ç ÕðÕ¶ ç¯ Ççé è°¼ê Çò¼Ú ð¼Ö¯Í Çò¼Ú-Çò¼Ú ÇÔñÅÀ°ºç¶ ðÔ¯Í Çëð
ñ×ÅÀ°ºçÅ þ Áå¶ ÔÅ÷îÅ ç°ðÃå ð¼ÖçÅ þÍ
ÇÂà Çò¼Ú èéÆÁÅ, ÔñçÆ, ð³â, ÇÚ¼àÅ ÷ÆðÅ, ÕÅñÅ ÷ÆðÅ, ÕÅñÆ ÇîðÚ, ÇÔ³×, îØ», Á÷òËé, çÅñÚÆéÆ, ñ½º×, ðÔÅ×Å, Û¯àÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ, Û¯àÆ Ôðó Áå¶ ðÅÂÆ Ãí êÆà ն ÇîñÅ ñò¯Í Çëð ÇÂ¼Õ Ççé è°¼ê Çò¼Ú ð¼Ö¯Í
30
31
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
åÆÜÆ ÇòèÆ:
sbzIAW
ÕòÅð çÅ ×°¼çÅ - ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯ Ôðó, ìÔ¶óÅ, îØ», ð³â, ÕÅñÆ ÇîðÚ, Á÷òËé - B-B å¯ñ¶ ûíð éîÕ, öºèÅ éîÕ, Ãî°³çð éîÕ - â¶ã-â¶ã å¯ñÅ
ÇÂÔ ×¼ñ íÅò¶º ÁàêàÆ ñ¼×¶ êð Ã¼Ú ÔË ÇÕ ÃÅâÆ í¯Üé ñóÆ ÇòÚ¯º ìÔ°å
ÇòèÆ: ×°¼ç¶ ç¶ à°Õó¶ ÕðÕ¶ ÇÂà Çò¼Ú ìÅÕÆ Ãí ÃîÅé ÇîñÅ Õ¶ ÚÆéÆ Çî¼àÆ ç¶ ìðåé Çò¼Ú êÅ Õ¶ À°ÃçÅ î±³Ô Ú³×Æ åð·Å ì³ç ÕðÕ¶ ÇÂ¼Õ îÔÆéÅ ð¼Ö¯Í ÁÅÚÅð ÇåÁÅð þÍ
ÃÅðÆÁ» Ãì÷ÆÁ» òÆ îéëÆ Ô¯ ×ÂÆÁ» ÔéÍ ê°ðÅäÆ êÆó·ºÆ éÅñ óòÅç
ñÅí: Ôð åð·Å ç¶ ê¶à ç¶ ð¯×, ܯó» ç¶ çðç Áå¶ ÷°ÕÅî ÁÅÇç Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ þÍ
ÇòÚ ôÅîñ Õðé çÅ ÃñÆÕÅ ð¼Öç¶ ÃéÍ ÇÂö ÕðÕ¶ À°é·» ç¶ í¯Üé ÇòÚ
ÃÁ»ßä» çÆÁ» ëñÆÁ» çÅ ÁÚÅð
çÅ ìÅ÷Åð î°ÖÆ Ô¯äÅ, ê°ðÅäÆ êÆó·Æ ç¶ ðòÅÇÂåÆ Ç×ÁÅé çÅ éòƺ êÆó·Æ
Ãî×ðÆ: ðÁ»ßä¶ çÆÁ» Õ¼ÚÆÁ» ëñÆÁ», Ã𯺠çÅ å¶ñ, Á³ì ç¶ ê°ðÅä¶ ÁÚÅð çÅ îÃÅñÅ
å¼Õ óÚÅð à°¼à ÜÅäÅ, éòƺ êÅóå êÇó·Á» ò¼ñ¯º úà Ç×ÁÅé ù ÁËò¶º Þ¼ñ
ÇòèÆ: è¯åÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ðÁ»ßä¶ çÆÁ» ëñÆÁ» ù Õ¼à Õ¶ ðÕÅÀ°ä À°êð³å À°Ôé» Çò¼Ú Ã𯺠çÅ å¶ñ Áå¶ Á³ì ç¶ ê°ðÅäÅ ÁÚÅð çÅ ìÇÚÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ îÃÅñÅ êÅ ÇçúÍ ê³çð» Õ° Ççé» ÓÚ ÁÚÅð ÇåÁÅð Ô¯ ÜÅò¶×ÅÍ
ãÅÔ ñÅÂÆ ÔËÍ Â¶æ¶ Õ°¼Þ ÁÇÜÔÆÁ» Ãì÷ÆÁ» çÆ ÇòèÆ Ã»ÞÆ Õð ðÔ¶ Ô»
ñÅí: ÇÂÃçÆ åÅÃÆð ×ðî Ô°³çÆ þÍ ÇÂÔ Õì÷, ìòÅÃÆð ÁÅÇç 寺 ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ Ü¯ó» ç¶ çðç Çò¼Ú ñÅíÕÅðÆ þÍ ðýñÆ ù ð¯ÕçÅ þÍ
çÅçÆ-éÅéÆ ç¶ ×¯â¶ î°¼ã ìËáäÅ ñÅ÷îÆ Ô¯ò¶×ÅÍ
ðÚÅÇÂÁ» ÔËðå Á³×¶÷ å¼æ å¶ ÜÅäÕÅðÆ ÃÅÔîä¶ ÁÅÀ°ºçÆ ÔËÍ À°Ô ñ¯Õ òéÃêåÆ Á³çð î½Ü±ç, å³çð°ÃåÆ ç¶ä òÅñÆ Ôð ôËÁ ù ÁÅêä¶ í¯Üé Ãì÷ÆÁ» çÆ íðê±ð ò³é×Æ ÃÆÍ êð ë¶ð ìÅ÷Åð Óå¶ òèçÆ ÇéðíðåÅ, Ö¶åÆ
ê°äÅ ÕÇÔ Õ¶ Û¼â ç¶ä çÆ êðÇòðåÆ é¶ ÇÂà Ãì÷ÆÁ» çÆ ò³éðò³éåÅ ù ÇÜÔóÆÁ» éòƺ êÆó·Æ ñÂÆ ÁäÜÅäÆÁ» å¶ Áçí°¼å ÔÆ Ô¯ä×ÆÁ»Í ÇÂÔ ÞñÕ îÅåð ÔË, ÁÇÜÔÆÁ» Ô¯ð Áé¶Õ» Ãì÷ÆÁ» çÆ ÜÅä-êÛÅä ñÂÆ
Á»òñ¶ çÅ ÁÅÚÅð Ãî×ðÆ:
Á»òñ¶ (Á½ñ¶) - A ÇÕ¼ñ¯,
Ã𯺠çÅ å¶ñ
- E@ ×ðÅî
ñ±ä
ÔñçÆ
- B@ ×ðÅî
-A@@×ðÅî
ÇòèÆ: èå ¯ ¶ Ô ¯ ¶ Á»òÇñÁ» ÇÂÕ ¼ ç¯ òÅð Àì ° Åñ Õ¶ ÃÕ ° Å ñúÍ ÇÂÕ ¼ ÇÕñ ¼ ¯ Á»òñ¶ ÇòÚ ¼ A@@ ×ðÅî ñä ± , B@ ×ðÅî ÔñçÆ, ÃÁ ° Åç Áéà ° Åð ÇîðÚ», êÅ Õ¶ ç¯ Ççé åÕ ¼ Âç ¶ » ÔÆ ê¶ ðÇÔä ÇçúÍ ç¯ Ççé» ìÅÁç Ã𺯠çÅ åñ ¶ ×ðî ÕðÕ¶ ÇÂÔç¶ ÇòÚ êÅ ÇçúÍ ÁÚÅð ÖÅä ñÂÆ ÇåÁÅð ÔÍË ñÅí: ÇòàÅÇîé ÃÆ çÅ òèÆÁÅ Ö÷ÅéÅ þÍ ÁðÚ ° Æ, íÖ ¼° éÅ ñ× ¼ äÅ, Öé ± çÆ ÕîÆ, òÅñ ÜñçÆ Ãëç ¶ Ôä ¯ Å, êé ¶ Áå¶ ÇêôÅì çÆÁ» ÇìîÅðÆÁ» ù çð± ÕðçÅ þÍ òÅå ð× ¯ Áå¶ Üó ¯ » ç¶ çðç ÇòÚ ¼ ñÅíçÅÇÂÕ þÍ 32
33
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
Ãé Ãé°ÕóÅ Ãî×ðÆ : Ãä çÆÁ» â¯âÆÁ» : Á¼èÅ ÇÕ¼ñ¯, ׳㶠: B, ñ±ä -ÇîðÚ : ÃòÅç Áé°ÃÅð, å¶ñ/ÇØú: ÇÂ¼Õ ÕóÛÆ ÇòèÆ : Ãä çÆÁ» â¯âÆÁ» ù Ú³×Æ åð·» è¯ ñúÍ ×³ãÅ Õ¼à Õ¶ å¶ñ ÇòÚ åóÕÅ ñÅ ñúÍ ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä-ÇîðÚ êÅ ÇçúÍ Ãä çÆÁ» â¯âÆÁ» êÅ Õ¶ Çå³é Õ° Çî³à í°³é¯Í À°êð³å ñ¯ó Áé°ÃÅð êÅäÆ êÅ Õ¶ B@ Çî³à êÕÅúÍ ÁðÔð
swg ê³ÜÅìÆ ÖÅÇäÁ» çÆ ò¼ÖðÆ è»Õ ÔËÍ ê³ÜÅìÆ ÖÅÇäÁ» çÅ Ç÷Õð Ô°³ÇçÁ» ÔÆ Ãð¯º ç¶ ÃÅ× çÅ Ç÷Õð ÁÅê î°ÔÅð¶ ÇÛó ê˺çÅ ÔËÍ êð ÃÅ× ÇÃðë Ã𯺠çÅ ÔÆ éÔƺ Ô°³çÅÍ ÃÅâÆ éòƺ êÆó·Æ ù ñË ç¶ Õ¶ Çå³é-ÚÅð åð·» ç¶ ÃÅ×» ìÅð¶ êåÅ Ô¯ò¶×ÅÍ Ãð¯º ç¶ ÇÂñÅòÅ ÇÜÔó¶ ÃÅ×» ìÅð¶ ì÷°ð×» 寺 ÜÅäÕÅðÆ ÇîñçÆ ÔË À°é·» ÇòÚ ÔÅñ¯º, î±ñÆÁ», ×ÅÜð», Û¯ÇñÁ», ×°ÁÅð¶, Ú½ÇñÁ», î±³×Æ ç¶ ê¼å¶, ç¶ÃÆ êÅñÕ, Õ±ê ÕñÅ, Çê¼å êÅêóÅ, îËéÅ, ò¶ñÆ, ýºÚñ, ÇÂàÇüà ,ç¶ÃÆ ÇÚñÅÂÆ, å»çñÅ, å¯ðÆÁÅ, ç¯çÕ, ì×Åá, ê¯ÔñÆ, ×°ÁÅð¶ ç¶ ê¼å¶, Ú½ÇñÁ» ç¶ ê¼ÇåÁ» çÅ ÃÅ×, î±³×Æ ç¶ ê¼ÇåÁ» çÅ ÃÅ× ÁÅÇç ôÅîñ ÔéÍ
ÁðÔð çÆÁ» ëñÆÁ» : Á¼èÅ ÇÕñ¯
¶éÆ ò³é×Æ Ã¼Ú î°¼Ú ÔËðÅé Õðé òÅñÆ ÔË å¶ ÇÂÔç¶ ìÅð¶ ÜÅäÕ¶ êÛåÅòÅ
׳㶠: B ñ±ä/ÇîðÚ/îÃÅñÅ : ÃòÅç Áé°ÃÅð å¶ñ/ÇØú: ÇÂ¼Õ ÕóÛÆ
òÆ Ô°³çÅ ÔË ÇÕ Á¼Ü ÁÃƺ ÇÕ³é¶ åð·» ç¶ ê½ÇçÁ» ù éçÆé ÃîÞ Õ¶ éôà Õðé ç¶ ðÅÔ å°ð ê¶ Ô»Í ÁÃñ ÇòÚ ÔðÆ Õ»ÌåÆ ç¶ êÅá ÇòÚ ìÆÜÆ ×ÂÆ ëÃñ ç¶ ÇÂñÅòÅ À°×Æ Ôð ÚÆ÷ éçÆé ìäÅ Õ¶ ê¶ô ÕÆåÆ ×ÂÆ ÔËÍ ÇÜà çÅ ÇüàÅ
ÇòèÆ : ÁðÔð çÆÁ» ëñÆÁ» Ú³×Æ åð·» è¯ Õ¶ Õ¼¼à ñúÍ ×³ãÅ Õ¼à Õ¶ å¶ñ ÇòÚ åóÕÅ ñÅ ñúÍ ÃòÅç Áé°ÃÅð ñ±ä-ÇîðÚ êÅ ÇçúÍ Ãä çÆÁ» â¯âÆÁ» êÅ Õ¶ Çå³é Õ° Çî³à í°³é¯Í À°êð³å ñ¯ó Áé°ÃÅð êÅäÆ êÅ Õ¶ B@ Çî³à êÕÅúÍ (ÁÔðð çÆ Ãì÷Æ ç¯ åð»· çÆ ìä ÃÕçÆ ÔË, Õ¼ÚÆÁ» ëñÆÁ» ù Õ¼à Õ¶ Áå¶ æ¯óÆÁ» ê¼ÕÆÁ» ëñÆÁ» ç¶ çÅä¶ Õ¼ã Õ¶)Í
ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÃÅâÆ ÁܯÕÆ êÆó·Æ Áé¶Õ åð·» çÆ òéÃêåÆ /ÃÅ× å¯º ÇòðòÆ Ô¯ ×ÂÆ ÔËÍ ÁÅà ÔË ÇÂà ê°ÃåÕ ç¶ êÅáÕ ÇÂÔé» ÃÅ×» ù ÁÅêä¶ ÁÅñ¶ ç°ÁÅñ¶ ÇòÚ¯º ñ¼íä å¶ ÇÜÀ°ºçÅ ð¼Öä çÅ ï¯× À°êðÅñÅ Õðé׶ÍÍ
ÞÅó Õð¶ñ¶ Ãî¼×ðÆ ÞÅó Õð¶ñ¶ -Á¼èÅ ÇÕñ¯ ÇêÁÅ÷ B-C, àîÅàð- A-B ñ±ä/ÇîðÚ/ÔñçÆ Áé°Ãð, å¶ñ - A ÕóÛÆ
-ÃòÅç
ÇòèÆ : ÞÅó Õ¶ð¶ÇñÁ» ù Ú³×Æ åð·» è¯ Õ¶ Õ¼êó¶ éÅñ Ú³×Æ åð·» ê±³Þ Õ¶ Õ¼à ñúÍ Õó·ÅÂÆ ÇòÚ å¶ñ êÅ Õ¶ ÇêÁÅ÷, àîÅàð ÁÅÇç ù Ú³×Æ åð·» í°³é ñúÍ À°êð³å ÞÅó Õð¶ñ¶ ñ°±ä, ÇîðÚ, ÔñçÆ ÁÅÇç êÅÕ¶ AE-BE Çî³à Ü» Ú³×Æ åð·» ê¼Õ ÜÅä å¼Õ êÕÅúÍ 34
35
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn
rYqw
ÇÂàÇüà çÅ ÃÅ× Ãð¯º ç¶ ÃÅ× ÇòÚ ÇÂàÇüà, ì³ç ׯíÆ, Ú°ñÅÂÆ ÇîñÅ Õ¶ ÃÅ× ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ
ÕÚéÅð çÅ ðËåÅ
ÔËÍ ÇÂÔé» ÃÅðÆÁ» ÚÆ÷» ù ìðÆÕ Õ¼à Õ¶
â¯âÆÁ» çÆ Ãì÷Æ, À°ìÅñ Õ¶ ðËåÅ òÆ ìä
ñ±ä ÇîðÚ, ñÃä, ÁçðÕ ÁÅÇç êÅ Õ¶
Ü»çÅ ÔËÍ
Çð³Çé·Á» Ü»çÅ ÔËÍ
ñÅí: Ö»ÃÆ, çÃå, ðÕå ÇòÕÅð, í¯Üé
ñÅí: ÇÂÔ Ççñ ç¶ ð¯×, ÖÅäÅ Ô÷î éÅ
êÚä Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ þÍ Á½ðå» çÆÁ»
Ô¯äÅ, ÇÜ×ð ç¶ ð¯×, é¶åð ð¯×, ê¶ôÅì
ÇìîÅðÆÁ» Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ þÍ ÇÂÃçÅ
Çò¼Ú Üñé Áå¶ ×°ðç¶ ç¶ ð¯× Çò¼Ú
öòé ÇÂÃåðÆÁ» ù ì¼Ú¶çÅéÆ çÆ ðýñÆ å¯º
ñÅíÕÅðÆ þÍ
ìÚÅÀ°ºçÅ þÍ
í¼Öó¶ çÅ ÃÅ× í¼Öó¶ çÅ ÃÅ× Ãð¯º ç¶ ÃÅ× ÇòÚ ÇîñÅ Õ¶
åÅð¶ îÆð¶ çÅ ðËåÅ
ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ
åÅð¶ îÆð¶ ç¶ ë°¼ñ å¯ó Õ¶, ×ðî êÅäÆ ÇòÚ À°ìÅñ Õ¶ ðËåÅ ìä Ü»çÅ ÔËÍ
ñÅí: ×°ðç¶ çÆ ê¼æðÆ, ê¶ôÅì çÆ Üñé,
ñÅí: í¯Üé êÚÅÀ°ä Çò¼Ú î¼çç ÕðçÅ þÍ òÅå ð¯×» Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç þÍ
ôðÆÇðÕ Õî÷¯ðÆ Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç þÍ
òÆðÜ òðèÕ þÍ ê¶ôÅì Ö°¼ñ Õ¶ ÁÅÀ°ºçÅ þÍ Ö±é ù ÃÅë ÕðçÅ þÍ
å»çñÅ ×ðîÆÁ» å¶ ìðÃÅå» ÇòÚ å»çñ¶ å¶ êÅñÕ çÅ ÃÅ× ìäçÅ ÔËÍ
36
37
byby dI rsoeI
qMdrusqI b^Sdy vMn suvMny Bojn Á³ì çÅ î°ð¼ìÅ êÇÔñÆ ÇòèÆ
mur`bw
Ãî×ðÆ : Á³ì : ç¯ ÇÕ¼ñ¯
ëñ ÖÅäÅ ÇÕÃù Ú³×Å éÔƺ ñ×çÅ, ÖÅà ÕðÕ¶ Õ°ð°¼å¶ ëñÍ Õ°çðå ò¼ñ¯º
Ö³â : Á³ì ç¶ ×°¼ç¶ ìðÅìð
ÁÅêäÆ ò³éðò¼éÆ òéÃêåÆ ÇòÚ Çç¼å¶ Áé¶Õ» ëñ ÇÂ¼Õ Çòô¶ô î½Ãî» ÇòÚ
ÕÅñÆ ÇîðÚ : A@ ×ðÅî
ÔÆ ê½ÇçÁ»/ð°¼Ö» Óå¶ ñ×ç¶ ÔéÍ ÇÂ¼Õ î½Ãî ç¶ ëñ» ù ç±Ü¶ î½Ãî å¼Õ óíÅñ Õ¶
Û°ÔÅð¶ : A@ êÆÃ
ñË ÜÅä çÅ òèÆÁÅ åðÆÕÅ ÔË -î°ð¼ìÅÍ ÇÂæ¶ Õ°¼Þ ëñ» ù î°ð¼ì¶ ç¶ ð±ê ÇòÚ
ý×Æ : Á¼è êÅ
ûíä çÆ ÇòèÆ å°ÔÅⶠéÅñ ûÞÆ Õð ðÔ¶ Ô»Í
ÇòèÆ : Á³ì ù ÇÛ¼ñ ñúÍ Çëð æ¯ó·Å êÅäÆ êÅ Õ¶ ×¼°çÅ Õ¼ã Õ¶ è°¼ê¶ Ã°ÕÅ ñúÍ Ö³â çÆ ÚÅôäÆ ìäÅú åÅð Û¼âä å¼ÕÍ ÇòÚ ô½×Æ, Û°ÔÅð¶, ÕÅñÆ ÇîðÚ êÅ ñúÍ
ç±ÜÆ ÇòèÆ Õ¼Ú¶ Á³ì ç¶ à°Õó¶ ÕðÕ¶ Ú±é¶ ç¶ êÅäÆ Çò¼Ú À°ìÅñ ñò¯Í Çëð Á³ì çÆÁ» ë»ÕÅ ù ×¯ç º ñò¯ Áå¶ ÇÂÔé» ù Çå³é åÅð çÆ ÚÅôéÆ Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ îðåìÅé Çò¼Ú êÅ Õ¶ ð¼Ö¯Í ÇÂà Çò¼Ú æ¯óÅ Õ¶Ãð, ò¼âÆ ÇÂñÅÇÂÚÆ ç¶ çÅä¶, ñ½× º Áå¶ ÜÅÇò¼åðÆ ÁÅÇç çÅ Ú±ðé ÇîñÅ Õ¶ ç¯-Çå³é Ççé ð¼Ö¯Í
åÆÃðÆ ÇòèÆ Õ¼Ú¶ Á³ì» ç¶ à°Õó¶ ÕðÕ¶ ç¶ÃÆ ÇØÀ° Çò¼Ú í°³é ñò¯Í À°Ã 寺 ìÅÁç Çå³é åÅð çÆ ÚÅôéÆ Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ îðåìÅé Çò¼Ú êÅ ÇçÀ°Í Çëð ÇÂà Çò¼Ú ÕÅñÆ ÇîðÚ, ÛàÆ ¯ ÇÂñÅÇÂÚÆ Áå¶ Õê±ð ÇîñÅÀ°Í ñÅí: ÇÂÔ ê°ôàÆÕÅðÕ, ìñçÅÇÂÕ, èÅå±ÇòÕÅð éÅôÕ Áå¶ Áð°ÚÆéÅôÕ þÍ êåñ¶êñ ù ç±ð ÕðçÅ þ, ôðÆÇðÕ Õî÷¯ðÆ Çò¼Ú ëÅÇÂçÅ ÕðçÅ þÍ é¯à: ÇÂà ù ÖÅ Õ¶ êÅäÆ êÆäÅ îéÅ þÍ ç°¼è êÆ ÃÕç¶ Ô¯Í
38
39
byby dI rsoeI Õ½ó å°³ÇîÁ» çÅ î°ð¼ìÅ Ãî×ðÆ : Õ½ó å°³î¶ : A ÇÕ¼ñ¯ Ö³â
:C ÇÕñ¯
êÅäÆ
: ñ¯ó Áé°ÃÅð
ÇòèÆ : Õ½ó 尳 ÇÛ¼ñ Õ¶ ìÆÜ Ú³×Æ åð·» Õ¼ã ÇçÀ°Í ×°¼ç ù Ççé íð Ú±é¶ ç¶ êÅäÆ ÇòÚ ÇíÀ°º Õ¶ ð¼Ö¯Í Ô°ä ×°¼ç¶ ù A@ -AB òÅðÆ êÅäÆ éÅñ Ú³×Æ åð·» è¯ ñÀ°Í ÚÅôéÆ : ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯ ×°¼ç¶ ñÂÆ C ÇÕñ¯ Ö³â çÆ ÚÅôéÆ ìäÅ Õ¶ ×°¼çÅ ÇòÚ êÅ ÇçúÍ A@-AB Ççé» ÇòÚ î°ð¼ìÅ ÇåÁÅð Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ ñÅí: Õì÷, ìòÅÃÆð, ó×ÌÇÔäÆ, ê¶à çðç, ÁëÅðÅ ÁÅÇç Çò¼Ú ëÅÇÂç¶î³ç ÔËÍ
isrkw ×³é¶ ç¶ ðà çÅ ÇÃðÕÅ ÃîÅé : ×³é¶ çÅ ðà Çî¼àÆ çÅ í»âÅ ê°äé ñÂÆ ìðÆÕ Õ¼êóÅ í»â¶ çÅ î±³Ô ì³éä ñÂÆ Õ¼êóÅ ÇòèÆ : ×³é¶ çÅ ðà Çî¼àÆ ç¶ í»â¶ ÇòÚ êÅ Õ¶ À°ê𯺠í»â¶ çÅ î±³Ô Õ¼êó¶ éÅñ ì³é· Õ¶ ÚÅñÆ Ççé è°¼ê ÇòÚ ð¼Ö¯Í Ççé ÇòÚ ÇÂ¼Õ òÅðÆ Õ¼êó¶ éÅñ ê°ä¯Í ÚÅñÆ Ççé ÁÇÜÔÅ Õðç¶ ðÔ¯¯Í ÇÃðÕÅ ÇåÁÅð Ô¯ ÜÅò¶×ÅÍ
40
Õ°¼Þ ÁéÅÜ, ê½ç¶ å¶ ëñ
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé çÆ ÇÂÃåÌÆ ÇÂÕÅÂÆ
ÇÂ¼Õ îîåÅîÂÆ ÇÃðÜäÅåîÕ êÇÔñ Öå ¶ Æ ÇòðÅÃå Çîôé çÆ ÇÂÃåÆÌ ÇÂÕÅÂÆ îÅðÚ B@@I ÇòÚ Ôº¯ç ÇòÚ ÁÅÂÆ Áå¶ ú纯 庯 ñË Õ¶ Ôä °¼ åÕ ¼ ìÆìÆÁ» ÇòÚ ¼ Õç ° ðåÆÖå ¶ Æ ç¶ ëñ Ë ÅÁ ñÂÆ Çéðå ³ ð Õî ³ Õð ðÔÆ ÔÍË ìÆìÆÁÅ Ôîô ¶ Š庯 ÔÆ Öå ¶ Æ ÇòÚ îðç» ç¶ ìðÅìð çÆÁ» ÇÔà ¼ ç ¶ Åð ðÔÆÁ» Ôé, êð ðÔÆ Õ»ÌåÆ òñ ¼ º¯ ÇñÁ»çÆ ×ÂÆ ìÆÜ», ÖÅç, ÚÅð¶ ÕÆà-éÅôÕ ÷ÇÔð» å¶ ðÃÅÇÂä» ñÂÆ ìÅ÷Åð Óå¶ ÇéðíðåÅ Áå¶ ÁÖå ½ Æ ÁîÆðÆ é¶ Áð½å ù Öå ¶ Æ ÇòÚ ¼ º¯ ñ»í¶ Õð Ççå ¼ Å ÔÍË ÔðÆ Õ»ÌåÆ ç¶ ÁÅÀä ° 庯 êÇÔñ» Öå ¶ » ÇòÚ ÇÕÃÅé òÆð» éÅñ çî -ì-çî Õî ³ ÕðòÅÀä ° Å, ìÆÜ» çÆ Ãè ° ÅÂÆ Áå¶
ìÅÜðÅ
ÜòÅð
î¯á
î¼ÕÆ
ÕòÅð ׳çñ
×°ÁÅðÅ
ÁîñåÅÃ
å»çñÅ
Ú½ñ¶
Ǽà Çüà
Õ½óå°³îÅ
í¼ÖóÅ
ì¶ñ
Ãð¯º
ÕÚéÅð
ðÁ»ßä»
î±ñÆÁ»
ÚñÅÂÆ
å°¼Õ¶
Ãí ³ Åñ ÇòÚ ¼ ìÆìÆÁ» çÅ íðêð± ï× ¯ çÅé ÇðÔÅ ÔÍË Öå ¶ » ÇòÚ ¼ ÕÆ ìÆÇÜÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ Ô,Ë ÕÆó¶ Õà ³ ðñ ¯ Õðé ñÂÆ ÕÆ òðÇåÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ Ô,Ë åº¯ ñË ìÆÜ ÇÕÔó¶ òðå¶ ÜÅ ðÔ¶ å¶ ÇÕà íÅÁ Óå¶ ÖðÆç¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé, ÀÔ ° é» ù ÕÞ °¼ òÆ êåÅ éÔƺ ÔÍËÇÂÃ ç¶ éÅñ ÔÆ ÔðÆ Õ»ÌåÆ ç¶ ÇíÁÅéÕ ÇÃǼàÁ» çÅ îñ ° »Õä Õðé å¶ êåÅ ñ×çÅ ÔË ÇÕ òÅåÅòðä å¶ ÇÃÔå» ÇòÚ ¼ ÁŶ Çò×Åó ç¶ ìÆìÆÁ» Óå¶ Ç÷ÁÅçÅ êí Ì Åò ÇêÁÅ ÔÍË Üó ¯ » ç¶ çðç, ô× ± ð, ÇÕâéÆ ÇòÚ êæ ¼ ðÆ åº¯ ñË Õ¶ ÇíÁÅéÕ ð× ¯ ÕºËÃð, î»ÔòÅðÆ ÇòÚ ×óìóÆ Áå¶ êÜ Ì äé ÇÕÇðÁÅ Ãìè ³ Æ ìÆîÅðÆÁ» éÅñ êÜ ³ Åì çÆÁ» Áð½å» êÆóå Ôé Í êÜ ³ Åì çÆ ÇÕÃÅéÆ ÇòÚ ¼ ÁÅÂÆ ÁÖå ½ Æ ÁîÆðÆ é¶ ÇÜæ ¼ ¶ ÇÕÃÅéÆ ù Õç ° ðå 庯 çð± èÕ ¼ Ççå ¼ Å ÔË úæ¶ ÔÆ ÇÂÔçÆ ðÇÔä-ðÇÔä Áå¶ ÜÆòé-ÜÅÚ ÇòÚ Ãà ° åÆ, Ôæ ¼ ƺ Õî ³ éÅ Õðé çÆ íó Ë Æ ÁÅçå Áå¶ Ôð ÚÆ÷ ñÂÆ ìÅ÷Åð Óå¶ ÇéðíðåÅ òñ ¼ îǯóÁÅ ÔÍË çÖ ¶ ä ÇòÚ ¼ ÇÂÔ òÆ ÁÅÇÂÁÅ ÔË ÇÕ ÇÕÃÅé åÅ Õð÷¶ æñ ¼ ¶ çǼìÁÅ å¶ ÔðÆ Õ»ÌåÆ ç¶ ×èÆ-×ó ¶ ÇòÚ ¼ ÇêÁÅ Ôð¯ ÕÞ ¼° ÃÚ ¯ ä 庯 ÁÃîðæ ¼ Ôç ³° Å ÜÅ ÇðÔÅ ÔÍË çÜ ± ¶ êÅö Áð½å» ìÆîÅðÆÁ» éÅñ êÆóå ÔéÍ ìÆîÅðÆ ç¶ ÕÅðé ÜÅäçÆÁ» Ô ¯ ÆÁ» òÆ ÀÔ ° Öå ¶ Æ Ãìè ³ Æ ëÃ Ë ñ¶ ñä Ë ÇòÚ ¼ ÁÃîðæ ¼ Ôç ³° ÆÁ» Ô ¯ ÆÁ» Áå¶ Õìñ ¼ ìñç ñÂÆ ÁÅêä¶ ÔÆ Àç ¼° î éÅ Õðé ÕðÕ¶ ÇÂà ÃÕ ³ à ÇòÚ ¼ º¯ êÜ ³ Åì ù Àí ° Åðé ñÂÆ Õ ¯ Æ ï× ¯ çÅé éÔƺ êÅ ðÔÆÁ»Í Øð» ÇòÚ ¼ ÕÚ ¼ Æ æ» Ôdz°çÁ» ÔǯÂÁ» òÆ ðó ¶ Æ· Ü» ÃÅÂÆÕñ òÅñ¶ 庯 Ãì÷Æ ñä Ë çÅ ðÞ ° Åé 꺶ⱠÁð½å» çÆ Ç÷ç ³ ×Æ ÇòÚ ¼ Øð Õð
ÕÅñÆ ×ÅÜð
Ç×ÁÅ ÔÍË ðÔ ¶ »-ÃêÔ ¶Ì » 庯 ÇÂñÅòÅ Öå ¶ » ÇòÚ ¼ ëÃñ» ÇòÚ ¼ òé ³ Ãò ° é ³ åÅ òÆ Öåî Ôç ³° Æ ÜÅ ðÔÆ ÔÍË Ûñ ¯ ,¶ î× ³± Æ, Ôð¯ çÅñ», ÇåñÔé å¶ ÁÇå êô ½ ÇàÕ îà ¯ ¶ ÁéÅÜ ÇÜòº¶ ÜòÅð Áå¶ ìÅÜðÅ ÕäÕ Áå¶ Þé ¯ ¶ ç¶ ç¯ ëÃñÆ ×ó ¶ ÇòÚ ¼ Áñê ¯ ÔÆ Ô¯ ׶ ÔéÍ Áð½å» Áå¶ ìǼÚÁ» çÆ ÇÃÔå ÇòÚ ¼ Çò×Åó çÅ ÇÂÕ ¼ òâ ¼ Å ÕÅðé ÃÅâÆ Öð°ÅÕ ÇòÚ ¼ ÁÅÂÆ åìçÆñÆ ÔÍË êô ½ ÇàÕ åå ¼ » Áå¶ ÖÇäÜ» éÅñ íðêð± îà ¯ ¶ ÁéÅÜ Ü¯ ÇÕ êÜ ³ ÅìÆ ðà¯ Æ çÅ ÇÔà ¼ Å ðÔ¶ Ôé, ÇÂÕ ¼ ÕÔÅäÆ ìäÕ¶ ðÇÔ ×¶ ÔéÍ ÁÇÜÔ¶ Ã ÇòÚ ¼ Öå ¶ Æ ÇòðÅÃå Çîôé é¶ êÜ ³ Åì ç¶ Áñ× ¼ Áñ× ¼ Çêâ ³ » ÇòÚ ìÆìÆÁ» éÅñ îÆÇà× ³ » ÕðÕ¶ îà ¯ ¶ ÁéÅÜ» ù îó ° Öð°ÅÕ çÅ ÇÔà ¼ Å ìéÅÀä ° ñÂÆ êÇ̶ðÁÅ ÔË å¶ ÇÂà ù ìÔÅñ Õðé ñÂÆ ñó ¯ Æºç¶ ìÆÜ å¶ Ôð¯ Ãî× ¼ ðÆ òÆ îÔ °  ¼ ÆÁÅ ÕðòÅÂÆ ÔÍË ìðéÅñ¶ Ç÷ñ¶· ç¶ Çêâ ³ íå ¯ éŠ庯 ôð°± Ô ¯ Æ ÇÂÔ îÇ°Ôî ³ ÁÜ ¼ êÜ ³ Åì ç¶ Ôð Çêâ ³ » ÇòÚ ÁÅêä¶ êðË êÃÅð ðÔÆ ÔÍË ÁÜ ¼ ñó ¯ ÔË ÇÕ ÇÃÔå» Áå¶ òÅåÅòðä ÇòÚ ¼ ÁŶ Çò×Åó» ù çÖ ¶ ÇçÁ» ÇÂà ÃÕ ³ à 庯 Àí ° ðé ñÂÆ Áå¶ ÁÅêä¶ ìǼÚÁ» å¶ ÁÅêäÆÁÅ ÁÅÀä ° òÅñÆÁ» êÆóº·ÆÁ» ù ÇÂÕ ¼ ÇÃÔåîç ³ ÃîÅÜ å¶ òÅåÅòðä ÇòÚ òèä-ëñ ¼° ä çÅ îÕ ½ Å çò ¶ Ͷ