Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku by Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

Główne wnioski:  dystans innowacyjny Polski do najbardziej rozwiniętych krajów utrzymuje się  rośnie ilość przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój  firmy innowacyjne tworzą nowe struktury gospodarki  firmy innowacyjne spotykają się z zaostrzającymi się barierami finansowymi i instytucjonalnymi Wyniki badań stanowią podstawę tworzenia Strategii Innowacji dla Polski. Zespół badawczy serdecznie zaprasza do jej współtworzenia.

RAPORT o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Piąta jubileuszowa edycja Raportu o innowacyjności gospodarki Polski wydanego przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN zawiera:  analizy makroekonomiczne i mikroekonomiczne  wyniki badań przedsiębiorstw innowacyjnych w latach 2004-2008  analizy inwestorów w badania i rozwój w latach 2004-2008  najnowsze oceny innowacyjności przedsiębiorstw  Listę 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w 2008 r.  listy rankingowe ﬁrm innowacyjnych wg zatrudnienia w 2008 r.  zestawienia patentów ﬁrm oraz innowacyjnych produktów i usług

RAPORT redakcja naukowa Tadeusz Baczko

Warszawa, 2010

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

2009

Przygotowano w ramach Sieci Naukowej „Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy” koordynowanej przez Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

pod patronatem honorowym Prof. dr hab. inż. Michała Kleibera Prezesa Polskiej Akademii Nauk

Partner Raportu

Partner medialny

2009

Warszawa 2010

Redakcja naukowa: Tadeusz Baczko Redakcja części makroekonomicznej: Małgorzata Pieńkowska Redakcja części mikroekonomicznej: Ewa Krzywina Redakcja: Joanna Pęczkowska Michał Baranowski Opracowanie graficzne okładki: Grażyna Klechniowska Opracowanie typograficzne: Anna Wojda Raport dostępny jest także w Internecie pod adresem: www.inepan.waw.pl © Copyright by Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk Ul. Nowy Świat 72 00–330 Warszawa www.inepan.waw.pl ISBN: 978–83–61597–19–3

Tabela rankingu 500 najbardziej innowacyjnych firm jest zastrzeżona jako wzór wspólnotowy w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego – OHIM w Alicante (Hiszpania) na 27 krajów Unii Europejskiej.

Realizacja wydawnicza: Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. ul. Górczewska 8,01–180 Warszawa tel. 022 632 11 39, 022 632 11 36, fax wew. 212 www.keytext.com.pl wydawnictwo@keytext.com.pl

Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Główne wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Tadeusz Baczko, Od diagnozy do strategii innowacji dla Polski . . . . . . . . . . . . . 12 CZĘŚĆ MAKROEKONOMICZNA (pod redakcją Małgorzaty Pieńkowskiej) . . . . . . . . . 23 Leszek Jerzy Jasiński, Sektor wiedzy na tle innych sektorów gospodarki . . . . . Daria Tataj, Europejski Instytut Innowacji i technologii (EIT): eksperyment w „trójkącie wiedzy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marzenna Anna Weresa, Wybrane aspekty innowacyjności polskiej gospodarki w warunkach globalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krzysztof Piech, Pomiary innowacyjności gospodarek Unii Europejskiej . . . . . . . Iwona Nowicka, Wyniki zrealizowanych projektów foresight w Polsce i koncepcja ich wdrożenia do gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sylwia Pangsy-Kania, Perspektywiczne sektory gospodarki priorytetowe z punktu widzenia przyciągania inwestycji zagranicznych . . . . . . . . . . . . . . . Grażyna Niedbalska, Badania statystyczne innowacji. Dotychczasowe dokonania i plany na przyszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam Płoszaj, Agnieszka Olechnicka, Polska nauka na tle światowym – analiza bibliometryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marek Martin, Kierunki i priorytety rozwoju małych i średnich firm innowacyjnych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krzysztof Klincewicz, Model „3t rozwoju gospodarczego” dla polskich województw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Renata Zagórska, Współpraca nauki z gospodarką w klastrach w Polsce . . . . . Małgorzata Pieńkowska, Innowacyjność przedsiębiorstw przemysłowych . . . . Mariusz Maciejczak, Innowacje i innowacyjność w łańcuchach żywnościowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paweł Krzywina, Zmiany w ustawie o innowacyjności dotyczące utworzenia funduszu kredytu technologicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grażyna Niedbalska, Ekonomia free revealing. Nowe podejście do problemu własności intelektualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jerzy Metelski, Od wynalazku do biznesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jerzy W. Ryll, Innowacyjność jako kreatywność stosowana – awers i rewers współczesnego kryzysu oraz definiowanie dróg wyjścia w działaniach środowisk technicznych not i jbr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jagoda Janiszewska, Rok 2009 – europejskim rokiem kreatywności i innowacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 31 36 40 47 53 58 61 65 70 76 78 81 88 91 94

133 137

CZĘŚĆ MIKROEKONOMICZNA (pod redakcją Ewy Krzywiny) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Ewa Krzywina, Bariery utrudniające prowadzenie działalności innowacyjnej w latach 2006–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Spis treści

Irena Błaszczyk, Kazimierz Zarachowicz, Innowacyjne firmy w świetle tendencji długookresowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marek Szyl, Przedsiębiorstwa giełdowe z nakładami na badania i rozwój w latach 2004–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marek Niechciał, Pomoc publiczna a działalność innowacyjna przedsiębiorstw Małgorzata Pawłowska, Finansowanie innowacji a efektywność banków . . . . . Wojciech Burzyński, User-Driven Innovation (udi) – elementy teorii i praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wojciech Pander, Nowe, popytowe podejście do innowacji – User-Driven Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nela Grądzka, Innowacje popytowe w latach 2006–2008 – wyniki badań ankietowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aleksander Żołnierski, User-Driven Innovation w mśp – analiza wybranych polskich studiów przypadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Monika Hornung-Haładaj, Eko-innowacje i ochrona środowiska firm innowacyjnych w latach 2006–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tomasz Paczkowski, Innowacyjność małych i średnich przedsiębiorstw – znaczenie dla rozwoju wschodnich regionów Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . Justyna Janik, Innowacyjność polskiego przemysłu lotniczego w latach 2006–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Artur Chaberski, Analiza innowacyjności polskich firm rodzinnych . . . . . . . . .

153 158 167 172 178 181 183 186 189 193 197 204

Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Lista najbardziej innowacyjnych mikroprzedsiębiorstw w Polsce w 2008 roku . . 237 Lista najbardziej innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w 2008 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Lista najbardziej innowacyjnych dużych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 roku . 253 Lista innowacyjnych produktów/usług na podstawie ankiet przedsiębiorstw przysłanych w 2009 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 Definicje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 Słownik do listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Lista alfabetyczna przedsiębiorstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 SPIS TABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 SPIS RYSUNKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 Informacja o Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

WPROWADZENIE

WPROWADZENIE W pięciolecie badań nad innowacyjnością gospodarki Polski zespół redakcyjny postanowił skoncentrować się na zaprezentowaniu przedsiębiorstwom, opinii publicznej i instytucjom państwowym Raportu o innowacyjności gospodarki Polski w dwóch odsłonach. Pierwszej, która skoncentrowana była na zaprezentowaniu najnowszych wyników badań oraz najważniejszych wniosków i drugiej, którą obecnie prezentujemy w postaci publikacji książkowej uwzględniającej wyniki debaty publicznej. Uczestnikami debaty publicznej były firmy innowacyjne, organizacje pracodawców, instytucje centralne, zaproszeni eksperci i przedstawiciele środków masowego przekazu. Forum do dyskusji były kolejne seminaria organizowane przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN pod hasłem Strategia Innowacji dla Polski. Odbyły się trzy spotkania, które dotyczyły zakresu strategii, znaczenia w niej własności intelektualnej, kwestii inwestycji w badania i rozwój przedsiębiorstw, wyzwań międzynarodowych, innowacji popytowych oraz instrumentów podatkowych wspierania innowacyjności. Debaty były połączone z prezentacją dorobku badawczego projektu w zakresie makro- i mikroekonomicznym, własności intelektualnej firm oraz ich inwestycji w badania i rozwój. Szczególne znaczenie miało udostępnienie opinii publicznej wyników badań dotyczących patentów firm oraz nakładów na badania i rozwój, nakładów na innowacje z danymi finansowymi z bilansów i rachunków wyników. Prezentowane opracowania zorientowane były na przedstawieniu wyników badań i wskazaniu na ich wnioski oraz niektóre wyzwania metodologiczne. Opracowania zostały przygotowane w postaci rankingów, aby zapewnić ich wykorzystanie w praktyce gospodarczej. Opracowano dwa nowe rankingi: firm patentujących i największych inwestorów w badania i rozwój. Ogłaszanie wyników rankingów pozwoliło nagłośnić najlepsze praktyki firm innowacyjnych1. Przyczyniło się do pobudzenia debaty publicznej oraz praktycznych działań firm i instytucji z nami współpracującymi od ponad 5 lat oraz kolejnymi nowymi zainteresowanymi współdziałaniem w dynamicznym tworzeniu i wdrażaniu Strategii Innowacji dla Polski. Opracowanie ma odmienną strukturę niż dotychczasowe Raporty. Na pierwszy plan wysunięte zostały najważniejsze wnioski z Raportu związane ze zmniejszeniem dystansu innowacyjnego, diagnostyczne oraz makroi mikroekonomiczne. W dalszej kolejności prezentowane są tradycyjnie kolejne opracowania poszczególnych autorów w podziale na część makroi mikroekonomiczną. Autorzy związani są z Siecią Naukową MSN koordynowaną przez INE PAN, ale także reprezentują szereg czołowych instytucji rządowych i badawczych. Stanowią zespół ekspertów, którzy poprzez Wykorzystane są tu nasze doświadczenia z konferencji: „European Innovation Best Practices for the Future” pod patronatem Jerzego Buzka (5 październik 2009 r., Bruksela). Zob. www.eurofunas.org/euroforum 1

WPROWADZENIE

diagnozy, propozycje strategiczne i metodologiczne wnoszą, każdy w swoim obszarze zainteresowań, bardzo cenny zasób wiedzy do Strategii Innowacji dla Polski Przedstawione zostały tak ważne obszary jak uwarunkowania innowacji, nowe kierunki polityki innowacyjnej, bariery innowacyjności, postulaty instytucjonalnych zmian proponowanych przez innowacyjne firmy oraz nowe w polskich warunkach wyniki badań innowacji popytowych, oddziaływania pomocy publicznej, osiągnięć w sferze własności intelektualnej, eko-innowacji, inwestycji w badania i rozwój wśród spółek GPW oraz w układzie regionalnym i sektorowym. Opracowanie, poza wynikami najnowszych badań ankietowych, zawiera zestawienie ocen innowacyjności dla firm i wyniki rankingu Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w 2008 r. Wśród ocenianych pod względem innowacyjności znajdują się polscy liderzy rankingu największych inwestorów w B+R w Unii Europejskiej, banki inwestujące w badania i rozwój oraz firmy mikro, małe, średnie i duże, które przesłały swoje aplikacje do INE PAN lub prezentują swoje dane publicznie. W identyfikacji najbardziej innowacyjnych firm wykorzystuje się dane Komisji Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz Urzędu Patentowego. Listy firm z ocenami innowacyjności poprzedza słownik z objaśnieniem metodologii. Sieć Naukowa MSN chciałaby poprzez stosowany od 5 lat system ocen innowacyjności, mapy innowacyjnych firm, rankingi innowacyjności według zatrudnienia i regionów, listy rankingowe innowacyjnych firm (Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw) oraz uporządkowane według zatrudnienia, regionów i sektorów, rankingi najbardziej innowacyjnych produktów i usług, raporty o innowacyjności: krajowe i regionalne – pomóc zorientowanym innowacyjnie konsumentom, odbiorcom, przedsiębiorstwom, instytucjom badawczym, jednostkom regionalnym, w tym ośrodkom akademickim, klastrom i władzom lokalnym w ułatwieniu współpracy i tworzeniu trwałych więzi ludzkich, informacyjnych i finansowych. Liczymy, że będzie to nasz wkład w tworzenie Strategii Innowacji dla Polski.

Tadeusz Baczko

GŁÓWNE WNIOSKI

GŁÓWNE WNIOSKI Cel strategiczny i taktyczny Do 2020 r. Polska znajdzie się w grupie najbardziej innowacyjnych kra-

jów świata.

W 2011 r. udział inwestycji przedsiębiorstw w badania i rozwój (B+R)

w Polsce przekroczy 0,3% PKB.

Diagnoza Dystans innowacyjny Polski utrzymuje się 1. Bezprecedensowa skala nakładów finansowych, jakie w Polsce są ponoszone na innowacje dzięki wsparciu z Unii Europejskiej, ciągle jeszcze nie doprowadziła do zmniejszenia dystansu innowacyjnego. 2. Dystans innowacyjny mierzony udziałem nakładów na B+R w PKB i udziałem firm w tym finansowaniu ulegają minimalnej zmianie. 3. Wskaźniki poziomu rozwoju nauki i techniki w Polsce w stosunku do Czech, Węgier i Słowacji plasują Polskę na ostatnim miejscu, internacjonalizacja narodowych systemów innowacji mierzona wskaźnikiem eksportu high-tech w Polsce jest relatywnie niska, podobnie wskaźnik z zakresu statystyki patentów. 4. Relatywnie niska liczba publikacji naukowych w odniesieniu do liczby ludności kraju oraz niska cytowalność publikacji afiliowanych w Polsce jest jednym z elementów słabości innowacyjnej Polski. Rozwój sektora innowacyjnego w Polsce 1. Wzrost ilości firm polskich w europejskim rankingu największych inwestorów w B+R. 2. W Polsce działa rosnąca grupa inwestorów w B+R. Zidentyfikowano dotychczas 593 przedsiębiorstwa, które poniosły takie inwestycje w 2008 r. 3. Następuje wzrost zaangażowania korporacji transnarodowych w prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i tworzenie centrów usługowych (BPO) korzystających z nowoczesnych technologii teleinformatycznych. 4. Najwięcej inwestycji zagranicznych w Polsce lokowanych jest w branżach produktów farmaceutycznych i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych. Skupiają one łącznie ponad 60% inwestycji high-tech w Polsce. 5. Rośnie ilość realizowanych projektów innowacyjnych ze środków europejskich, co przyczynia się do tworzenia od podstaw nowoczesnych struktur gospodarki.

GŁÓWNE WNIOSKI

6. Rośnie ilość firm otrzymujących patenty. Pojawiają się tendencje wspólnego zgłaszania wynalazków przez przedsiębiorstwa, ośrodki badawcze oraz uczelnie wyższe. 7. Występują firmy, które łączą działalność innowacyjną z konkretnymi przedsięwzięciami na rzecz ochrony środowiska i zmniejszenia zużycia materiałów zanieczyszczających lub niebezpiecznych dla środowiska. 8. Eko-innowacje prowadziło aż 14% badanych innowacyjnych przedsiębiorstw. Wzrost nakładów na działalność innowacyjną 1. Względnie stała jest struktura wydatków na działalność innowacyjną przy dominacji nakładów na środki trwałe. 2. Występuje zróżnicowanie nakładów w regionach przy relatywnie stałym rozkładzie geograficznym. 3. Pojawiają się przykłady regionów, w których nakłady przedsiębiorstw na badania i rozwój dominują nad ich inwestycjami w środki trwałe. 4. Najczęściej nakłady na innowacyjność ponoszą przedsiębiorstwa duże, najrzadziej – małe. Brak informacji o innowacyjności mikroprzedsiębiorstw. 5. Wzrastają łączne nakłady na B+R przedsiębiorstw giełdowych pozytywnie skorelowane z dynamiką przychodów ze sprzedaży w okresie 2007/2008. 6. Wysoka koncentracja nakładów na B+R w pierwszej 10 przedsiębiorstw (53%) na GPW. Wzrosła liczba MŚP w grupie inwestorów B+R na GPW. 7. Instytucje finansowe włączyły się w proces finansowania projektów innowacyjnych ponosząc same nakłady na badania i rozwój. 8. Wśród źródeł finansowania inwestycji technologicznych dla przedsiębiorców są środki z Funduszu Kredytu Technologicznego przeznaczone głównie na wypłatę premii technologicznej. Wzrost nakładów przedsiębiorstw na badania i rozwój 1. Utrzymuje się zróżnicowanie nakładów na B+R w układzie sektorowym i regionalnym. 2. Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój jest silnie skoncentrowana. 3. W czołówce publicznego wsparcia dla B+R dominują firmy lotnicze, informatyczne i związane z ochroną zdrowia. 4. Polskie firmy przemysłu lotniczego mają znaczące nakłady na B+R, co przyczyniło się do dodatniego bilansu handlu zagranicznego tego sektora. 5. Pod względem udziału nakładów na B+R w przychodach ze sprzedaży polskie firmy lotnicze są w zdecydowanej czołówce. Największe firmy światowe EADS i Boeing mają niższy wskaźnik udziału niż firmy polskie.

GŁÓWNE WNIOSKI

6. Badania wskazują, że istnieje szereg znaczących inwestorów w badania i rozwój wśród rodzinnych firm. Zaostrzenie barier innowacyjności 1. Najbardziej innowacyjne firmy nie działają w otoczeniu, które sprzyja ich funkcjonowaniu, rozwojowi i ekspansji międzynarodowej. 2. Największe znaczenie w długim okresie mają zbyt wysokie koszty innowacji. 3. Rozwiązania instytucjonalne nie są dostosowane do potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw. 4. Zbyt długie są procedury związane z dostępem do finansowania zewnętrznego (kredyty, fundusze strukturalne). 5. Regulacje prawno-podatkowe (ulgi inwestycyjne) są niedostosowane do potrzeb firm innowacyjnych. 6. Brak jest rozwiązań sprzyjających współpracy nauki i gospodarki oraz transferowi wiedzy i własności intelektualnej. 7. Brak jest instytucjonalnego wsparcia dla budowania przewag konkurencyjnych opartych na popytowym podejściu do innowacji (User-Driven Innovation – UDI) oraz współpracy z jednostkami spoza organizacji.

Opracowali: T. Baczko, E. Krzywina, M. Pieńkowska

Tadeusz Baczko

Tadeusz Baczko Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI W 2009 r. Polska zaistniała w skali międzynarodowej jako zielona wyspa wzrostu gospodarczego. Dużą rolę odegrały niewątpliwie w tym procesie fundusze strukturalne, które zasiliły wiele środowisk, firm i instytucji, co warto odnotować w pięciolecie akcesji Polski do Unii Europejskiej. Dystans innowacyjny utrzymuje się, ale pojawia się szereg procesów, które już obecnie przekładają się na efekty mnożnikowe, które po przezwyciężeniu licznych barier finansowych, organizacyjnych i mentalnych tworzą podstawy do gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności. Tworzy się jednak podstawy aby w przyszłości mówić o innowacyjności jako czynniku wzrostu gospodarczego w Polsce. Warto też pamiętać, że wzrost ten jest znacząco niższy niż w latach sprzed globalnego kryzysu finansowego.

Dystans innowacyjny Uwzględnienie długookresowej perspektywy i konieczności jednoczesnych działań w krótkim okresie powoduje rosnące zainteresowanie polityków problematyką badań rozwoju i innowacji, wynikające z kluczowego znaczenia tego obszaru dla wzrostu gospodarczego. Rosnąca złożoność objętych tą problematyką zjawisk spowodowała zainteresowanie poszukiwaniami ocen syntetycznych, dokonywanych na podstawie tzw. zintegrowanego wskaźnika innowacyjności. Szczególne znaczenie mają dla Polski badania w ramach European Innovation Scoreboard. Ten wskaźnik obejmuje kraje europejskie, ale także Japonię i USA, wpisując się w ten sposób w całą ideę Strategii Lizbońskiej dotyczącą poprawy pozycji Europy w rankingach innowacyjności. Ma on znaczenie również dziś, gdy miejsce jego zajmuje strategia „Europa 2020”. Chodzi o to, by móc ocenić dystans dzielący Europę od Japonii i USA. Podstawą wyznaczania zintegrowanego indeksu innowacyjności jest 25 wskaźników statystycznych podzielonych na pięć grup – lokomotywy innowacyjności, kreacja wiedzy, innowacje i przedsiębiorczość, wdrożenia i własność intelektualna. Dobre wprowadzenie do zrozumienia i oceny sytuacji Polski stanowi tekst przygotowany przez panią profesor Urszulę Płowiec do wydanej w zeszłym roku przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN czwartej edycji Raportu o innowacyjności gospodarki w 2008 r. Trzeba przyznać, że badana w poszczególnych grupach wskaźników pozycja Polski w dziedzinie innowacyj-

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI

ności jest bardzo słaba. Tylko trzy wskaźniki na 25 były powyżej średniej dla EU-27. Szczególnie dramatyczna jest sytuacja w obszarze kreacji wiedzy i własności intelektualnej, gdzie żaden ze wskaźników nie sytuuje Polski powyżej średniej. Można postawić tezę, że obok tych warunków zewnętrznych określających poziom i możliwości innowacyjności gospodarczej, są jeszcze takie potencjały, które tkwią właśnie w ludziach, w firmach i w instytucjach je otaczających. Nie przypadkiem jedną z istotnych miar makroekonomicznych, jakich używa się w tym kontekście jest uwzględnienie nakładów przedsiębiorstw na badania i rozwój – tego, jak te nakłady odnoszą się do wielkości Produktu Krajowego Brutto danego kraju i jaki jest ich udział w całości nakładów na B+R. Faktem jest, że te wskaźniki w Polsce w okresie tych pięciu lat, od kiedy je badamy, tylko nieznacznie się zmieniły. Udział ogólny nakładów na B+R w PKB wciąż utrzymuje się na poziomie bliskim 0,6%2. Tymczasem w krajach wysokorozwiniętych nakłady poniesione na B+R przekraczają 3% PKB (w Szwajcarii czy Japonii), a nawet są niewiele niższe niż 4% (w krajach skandynawskich). To bardzo duża różnica! I niestety – mimo coraz większej ilości środków, jakie napływają na ten cel do Polski – skala tego wyzwania jest nadal nieobecna w szerokiej debacie publicznej. Tymczasem rośnie udział nakładów na B+R także w krajach rozwijających się. To jest istotne nowe zjawisko pokazujące w którą stronę rozwija się świat. Można nie do końca wierzyć statystykom Chin, ale faktem jest, że ten kraj w stosunkowo krótkim czasie dokonał ogromnego skoku jeśli chodzi o nakłady na B+R i dziś podaje, że dochodzą one już do 1,5% PKB. Natomiast, jeśli chodzi o ten drugi wskaźnik, który pokazuje poziom dystansu, jaki nas dzieli od świata, czyli o udział nakładów na B+R przedsiębiorstw w całości nakładów poniesionych na ten cel, to Polska jest jednym z nielicznych krajów na świecie, przynajmniej w grupie krajów uprzemysłowionych, gdzie nakłady państwowe na badania są wyższe niż nakłady przedsiębiorstw (inwestycje firm na B+R poniżej 0,2% PKB). W niemal wszystkich krajach rozwiniętych jest bowiem odwrotnie – więcej inwestują w badania firmy niż państwo. Przykładem może być Szwecja, gdzie inwestycje przedsiębiorstw w B+R wyniosły blisko 3% PKB i były ponad 3 razy wyższe jak wydatki państwa.

Inwestycje przedsiębiorstw w badania i rozwój Wracając do naszych badań innowacyjności w Polsce – jeśli obraz uzyskany na podstawie danych makroekonomicznych nie jest zbyt optymistyczny, to już znacznie lepiej sytuacja wygląda od strony mikroekonomicznej, gdy analizujemy dane na poziomie przedsiębiorstw zebrane ze źródeł publicznie dostępnych i kwestionariuszy przesyłanych nam dla celów ocen innowacyjności poszczególnych firm. Rośnie liczba firm angażujących się w innowacyjne projekty. Istnieje grupa firm – mikro, małych i średnich, które od podstaw W roku 2008 wyniosły 0,61% PKB (0,57% w 2007 r.). Zob. Rocznik Statystyczny 2009, GUS, Warszawa 2010, s. 430, 432. 2

Tadeusz Baczko

budują struktury innowacyjne. Część z nich inwestuje w badania, sięga aktywnie po środki publiczne, także z UE, prowadzi własne laboratoria, buduje struktury naukowo-produkcyjne i usługowe, tworzy platformy komunikacji z ośrodkami badawczymi i akademickimi, a wreszcie posiada długookresowe strategie i osiąga znaczne sukcesy w skali międzynarodowej. Jest też duża grupa bardzo innowacyjnych firm, które nie potrafią przebić się ze swoimi innowacyjnym projektami przez liczne bariery – szczególnie finansowe. Badania Instytutu wskazują, że firmy mają duże oczekiwania w stosunku do otoczenia instytucjonalnego i instrumentów polityki proinnowacyjnej. Zauważają liczne niedogodności, bariery biurokratyczne oraz znaczne koszty związane z przygotowaniem projektów. Towarzyszy temu odczucie, że alokacja funduszy publicznych i prywatnych nie jest zorientowana na zindywidualizowane potrzeby najbardziej innowacyjnych firm. Polityka proinnowacyjna jest postrzegana jako niespójna i niezdolna do uwzględnienia dynamiki dokonujących się przemian. Szczególnie jest to wyraźne, gdy obserwujemy niezdolność wykorzystania mechanizmów mnożnikowych, wynikających z wykorzystania działań dużych koncernów w tym obszarze. Polska stała się swoistym zagłębiem tzw. BPO, czyli Business Process Outsourcing. Wśród rozmaitych centrów usługowych najbardziej elitarną grupą są centra badawczo-rozwojowe. Takie centra w Polsce istnieją, ale ich działanie, a zwłaszcza to, jakie nakłady ponoszą, nie jest do końca rozpoznane. Podobnie nie wszystkie wydatki na ten cel są odpowiednio ewidencjonowane – zwłaszcza w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach. Ale nie tylko tam – z naszych badań wynika, że prawie co czwarta spółka na GPW inwestuje w badania. Brak jednak na ten temat danych kosztowych – można do tego dojść jedynie przez analizę bilansów. Istnieją w Polsce liczące się firmy, w tym także banki, które inwestują w badania i rozwój. Jednak żeby nie wpaść w zbytni optymizm warto porównać nakłady poniesione na ten cel z tymi, jakie ponosi światowy potentat w dziedzinie B+R, czyli Toyota. Japoński koncern przeznacza na ten cel ponad 7 mld euro rocznie (por. rys. 1). Nasi liderzy – BRE Bank, Bioton, Telekomunikacja Polska, Netia, Asseco Poland i Orlen – wydają do ok. 80 mln złotych. Jednak badania Instytutu wskazują na niekompletność europejskiego rankingu największych inwestorów w B+R w Polsce. Centra badawcze takich koncernów jak ABB, Fiat, GSK, IBM czy Siemens odgrywają i będą odgrywać coraz większą rolę w gospodarce naszego kraju. Daje się zauważyć jednak zjawiska świadczące o dynamice innowacyjnej na poziomie przedsiębiorstw oraz regionów. W układzie międzynarodowym wyrazem tego jest pojawienie się większej ilości firm polskich w Europejskim rankingu największych inwestorów w B+R, powstawaniu centrów BPO i B+R międzynarodowych koncernów w Polsce oraz przykładów firm, które dzięki długookresowej strategii i nakładom na B+R zaczynają odnosić sukcesy na światowych rynkach. Przejawem innowacyjnej dynamiki jest też zmiana struktury nakładów na innowacje i wzrost udziału inwestycji w B+R w stosunku do nakładów inwestycyjnych.

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI

Rysunek 1 Najwięksi inwestorzy w badania i rozwój na świecie Inwestycje w B+R w mln euro 1. Toyota, Japonia (4, 6, 6, 4) 2. Microsoft, USA (1, 4, 5, 7) 3. Volkswagen, Nemcy (9, 14,14, 10) 4. Roche, Szwajcaria (8, 15, 19, 19) 5. General Motors, USA (2, 9, 3, 6) 6. Pﬁzer, USA (3, 1, 2, 2) 7. Johnson & Johnson, USA (6, 3, 7, 14) 8. Nokia, Finlandia (5, 17, 17, 13) 9. Ford Motor, USA (7, 2, 1, 3) 10. Novartis, Szwajcaria (14, 15, 13, 20) 11. Honda Motor, Japonia (20, 22, 20, 18) 12. Sanoﬁ-Aventis, Francja (11, 12, 15, 12) 13. Daimler, Niemcy (10, 5, 4, 1) 14. Panasonic, Japonia (18, 19, 15, 8) 15. IBM, USA (15, 13, 11, 9) 16. Sony, Japonia (24, 21, 18, 15) 17. Intel, USA (15, 11, 12, 15) 18. Robert Bosch, Niemcy (17, 20, 25, 22) 19. Siemens, Niemcy (22, 8, 8, 5) 20. Glaxo SmithKline, Wielka Brytania (13, 7, 10, 11) 21. Cisco Systems, USA (26, 25, 30, 32) 22. Nissan Motor, Japonia (29, 29, 29, 27) 23. AstraZeneca, Wielka Brytania (19, 27, 28, 24) 24. Samsung Electronics, Korea Południowa (12, 10, 9, 17) 25. Merck, USA (23, 18, 21, 21) 26. Hitachi, Japonia (33, 31, 26, 25) 27. Alcatel-Lucent, Francja (21, 42, –, –) 28. Toshiba, Japonia (36, 37, 33, 30) 29. Ericsson, Szwecja (28, 26, 31, 29) 30. Canon, Japonia (38, 45, 42, 40) 31. Motorola, USA (27, 24, 22,36) 32. BMW, Niemcy (25, 23, 23, 23) 33. NEC, Japonia (44, –, 44, 39) 34. Eli Lilly, USA (37, 36, 32, 38) 35. EADS, Holandia (30, 28, 34, 33) 36. Bayer, Niemcy (31, 34, 46, 31) 37. Boeing, USA (32, 33, 47, 55) 38. Bristol-Myers Squibb, USA (39, 39, 37, 42) 39. Hewlett-Packard, USA (34, 30, 24, 26) 40. Schering-Plough, USA (45, 53, 56, 62) 41. Denso,Japonia (51, 54, 52, 49) 42. Wyeth, USA (41, 38, 36, 44) 43. Peugot, Francja (42, 41, 49, 37)

Unia Europejska

44. Renault, Francja (35, 35, 39, 41)

USA

45. Takeda Pharmaceutical, Japonia (69, 72, 74, –)

Japonia

46. Amgen, USA (40, 32, 45, 50) 47. General Electric, USA (43, 40, 27, 35)

Korea Południowa

48. NTT, Japonia (53, 44, 38, 34)

Szwajcaria

49. Boehringer Ingelheim, Niemcy (49, 56, 61, 60) 50. Fujitsu, Japonia (56, 58, 51, 45) (Liczby w nawiasach – pozycja w latach poprzednich)

1000

2000

3000

4000

5000

Źródło: The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard 2009, DG RTD, JRC, IPTS, 2009.

6000

7000

8000

Tadeusz Baczko

Rośnie grupa firm ponoszących nakłady na badania i rozwój3. Monitorowana grupa przedsiębiorstw inwestuje już ponad 1,6 mld zł w badania i rozwój (por. rys. 2). Struktura inwestorów w badania i rozwój w Polsce nie różni się od krajów o nowoczesnych gospodarkach. Grupa przedsiębiorstw inwestujących w B+R ma wysoki potencjał wzrostu. Badania firm inwestujących na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie wskazują, że kryzys finansowy nie zmienił struktury inwestorów w B+R, ale miał zróżnicowany wpływ na poziom nakładów. Analizy wskazują, że istnieje grupa firm, która odnotowała wzrosty. Rysunek 2 Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w Polsce w 2008 r.

nakłady na B+R w tys. zł

160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000

1 24 47 70 93 116 139 162 185 208 231 254 277 300 323 346 369 392 415 438 461 484 507 530 553 576

0 liczba przedsiębiorstw

Źródło: Szyl M. na podstawie danych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w 2008 r.

Pojawiają się firmy, które nie czekając na zmiany systemowe budują od podstaw nowoczesne struktury innowacyjne wykorzystując także środki europejskie. Rośnie ilość realizowanych projektów innowacyjnych. Społeczny proces tworzenia innowacyjnych projektów rozszerza się. Inwestycje w badania i rozwój przedsiębiorstw są kluczowe dla dynamiki gospodarki Polski. Inwestycje przedsiębiorstw w badania i rozwój stanowią w najnowocześniejszych krajach świata najważniejszy czynnik wzrostu i bardzo ważny czynnik podnoszenia konkurencyjności firm. Nakłady te decydują o skali inwestycji w badania i rozwój w całej gospodarce.

Wzrost ilości firm patentujących W okresie badawczym 2004–2008, zidentyfikowano 1452 patenty zgłoszone w UP RP przyznane 601 przedsiębiorstwom. Występuje duża koncentracja patentów w grupie przedsiębiorstw posiadających najwięcej zarejestroBaczko T.: Raport o innowacyjności gospodarki w 2009 r. – wyniki badań. Monitoring Inwestorów B+R w Polsce, prezentacja na seminarium pt. Nowe obszary Strategii Innowacji dla Polski, INE PAN, 15 kwietnia 2010. 3

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI

wanych patentów (20 pierwszych przedsiębiorstw – 3,4% uzyskało ponad 23% wszystkich patentów). Na uwagę zasługuje to, że 60% przedsiębiorstw posiadało 1 zarejestrowany patent (skupiając 25% wszystkich patentów) i że wzrasta ilość przedsiębiorstw posiadających jeden patent. W 2004 roku firm, które zarejestrowały jeden patent było 68, zaś w roku 2008 już 181, co oznacza, że przyrost ten był wyższy niż wzrost całej analizowanej grupy przedsiębiorstw)4. Rysunek 3 przedstawia graficzny obraz grupy przedsiębiorstw posiadających zarejestrowane patenty w Urzędzie Patentowym RP w latach 2004–2008. Wykres ten obrazuje silną koncentrację patentów w grupie przedsiębiorstw będących liderami oraz względnie dużą ilość przedsiębiorstw posiadających jeden lub dwa patenty. Wskazuje to, że wprawdzie brak jest w Polsce firm o setkach i tysiącach patentów, ale jednocześnie rośnie ilość patentujących firm w Polsce, co jest ważnym efektem strukturalnym. Przeprowadzone badania wskazują też na istnienie znacznej grupy firm w Polsce, gdzie patenty są tworzone w zespołach przy udziale kobiet5. Rysunek 3 Przedsiębiorstwa, które uzyskały patenty w Polsce w latach 2004–2008 70

liczba patentów

60 30 20 10

1 22 43 68 85 106 127 148 169 190 211 232 253 274 295 316 337 358 379 400 421 442 463 484 505 256 247 568 589

0 liczba przedsiębiorstw Źródło: Opracowanie E. Lisowskiego dla Sieci Naukowej MSN na podstawie danych Urzędu Patentowego RP. Autor M. Szyl.

Por. T. Baczko, E. Lisowski, M. Szyl, Komunikat z Badań nad przedsiębiorstwami o największej ilości patentów w Polsce w latach 2004–2009 przedstawiony na seminarium pt.: W kierunku Strategii Innowacji dla Polski, INE PAN, Pałac Staszica, Warszawa, 11 marca 2010 r. 5 Badaniami objęto firmy patentujące w Urzędzie Patentowym RP w latach 2004–2009. Wyniki badań zostały przedstawione na konferencji międzynarodowej pt.: Innowacyjność i kreatywność kobiet w nauce i biznesie na rzecz wzrostu gospodarczego zorganizowanej przez Urząd Patentowy RP, która odbyła się w dniach 25–26 marca 2010 r. w Warszawie. Por. prezentację Firmy z patentami z udziałem kobiet komunikat z badań, strona internetowa http://www.uprp.pl/rozne/Prezentacje_konferencja_25–26_marca2010/T.Baczko.pdf 4

Tadeusz Baczko

Na uwagę zasługuje też wysoka aktywność patentowa w Polsce części koncernów zagranicznych. Znaczna część dorobku intelektualnego w postaci patentów jest poza obserwacją. Celowe jest więc prowadzenie badań kopatentów, gdzie jak wskazują badania OECD udział Polaków jest bardzo wysoki. Wskazuje to też na celowość nowych regulacji w tym obszarze. Dotyczy to także firm o małym zatrudnieniu i dużych zasobach intelektualnych, często obecnych w rejestrach Urzędu Patentowego RP jako osoby fizyczne, mimo że prowadzą działalność gospodarczą. Wielkim wyzwaniem jest tworzenie podstaw ładu informacyjnego pozwalającego monitorować, stymulować i zwiększać efektywność tych procesów i ich przełożenie na konkurencyjność krajową i międzynarodową. Ważnym postulatem jest nie tylko aktywizacja firm w tym obszarze, ale również działań horyzontalnych także organizacji pozarządowych na rzecz upowszechnienia kultury własności intelektualnej i wzrostu efektywności wykorzystania kapitału intelektualnego.

Potrzeba nowych ram instytucjonalnych Wszystkie te procesy nie wystarczają, aby pokonać dotychczasowe struktury instytucjonalne, które nie dostosowane są do zachodzących zmian. Liczne przejawy przedsiębiorczości, a także względnie silna pozycja Polski w nakładach na technologie informatyczne i telekomunikacyjne, które niosą w sobie przełomowe zmiany w życiu codziennym i rozwoju nowych sektorów, tylko w nieznacznym stopniu przekładają się na unowocześnienie instytucji związanych z zarządzaniem i alokacją funduszy na innowacje. Towarzyszy temu szereg negatywnych zjawisk w postaci antagonizacji środowisk oraz wypychaniu najbardziej innowacyjnych projektów przez przeciętne. Najbardziej innowacyjne firmy oczekują zmian w otoczeniu, które będzie sprzyjać ich funkcjonowaniu, rozwojowi i ekspansji międzynarodowej. Trudno także uniknąć refleksji w dwudziestolecie przemian instytucjonalnych i transformacyjnych gospodarki Polski, że wiele kwestii wymaga działań w dłuższym okresie tak, aby zmniejszyć negatywne skutki w zakresie gospodarki opartej na wiedzy związane restrukturyzacją całych sektorów dysponujących znacznymi zasobami wartości niematerialnych w postaci projektów, rozwiązań technologicznych, powiązań instytucjonalnych oraz znacznych zasobów kapitału intelektualnego. Często jest tak, że struktura materialna budynków, budowli i urządzeń jest niewiele więcej warta od tych wartości niematerialnych. Rozwiązanie tych strukturalnych problemów wymaga wykorzystania potencjałów krajowych, koncernów światowych działających w Polsce oraz współpracy firm produkcyjnych, usługowych, instytutów badawczych oraz wybitnych ekspertów krajowych i zagranicznych. Wielkim wyzwaniem jest transformacja sektora jednostek badawczorozwojowych w kierunku powstania sprawnych, rynkowo zorientowanych podmiotów gospodarczych. Badania, które prowadzimy pokazują, że istnie-

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI

ją już instytucje badawcze o silnych powiązaniach gospodarczych, aktywne rynkowo w sferze własności intelektualnej i projektów międzynarodowych. Podjęte przez nasz zespół studia wskazują, że możliwe jest wykorzystanie tu dorobku naszego zespołu w zakresie ocen innowacyjności. Pierwsze oceny czołowych instytutów badawczych działających na styku nauki i gospodarki wskazują, że uzyskują one oceny na poziomie AAACC tak jak Instytut Energii Atomowej POLATOM Ośrodek Radioizotopów, który przy tak wysokiej ocenie znalazłby się w czołówce najbardziej innowacyjnych firm w Polsce w 2008 r.6 Znaczne są potencjały związane z sektorem akademickim. Polska dysponuje tu olbrzymimi możliwościami wynikającymi z obecności silnych, opartych na utrwalonych wzorcach uczelni publicznych i instytucji badawczych oraz bardzo licznej grupy uczelni niepublicznych. Mają one bardzo duży potencjał. Ciągle jednak nie udało się im wypracować więzi rynkowych z odbiorcami edukowanej kadry i wyników badań, co powoduje ich liczne finansowe ograniczenia7. Innowacje w sektorze akademickim i naukowo‑badawczym powinny być oparte w większym stopniu na potencjale studentów8, ich firm a także firm zakładanych przez pracowników oraz wyzwoleniu potencjałów lokalnych i międzynarodowych.

Firmy, konsumenci i organizacje społeczne potrzebują Strategii innowacji dla Polski Powinna być ona oparta na rzetelnej i ciągłej diagnozie, nadążać za wzorami międzynarodowymi9 i opierać się na kompleksowym potraktowaniu dóbr 6 Oceniane były instytuty i ośrodki badawczo-rozwojowe, które wysłały do nas ankiety oraz ośrodki, których dane na temat nakładów na badania i rozwój, kontraktów europejskich i sytuacji finansowej były dostępne publicznie. W analizie patentów były brane pod uwagę tylko te ośrodki, które miały wspólne patenty z firmami. Łącznie oceniono innowacyjność 40 instytutów i jednostek badawczo-rozwojowych. 7 Możliwości w tym obszarze przedstawiają T. Baczko, A. Chaberski i J. Lipiec w pracy: Rozwój form rodzinnych w Polsce przez wzrost wiedzy i tożsamości, w: GOW – wyzwanie dla Polski, VII Kongres Ekonomistów Polskich, Kotowicz-Jawor J. (red.), PTE, Warszawa 2009, s. 207–225. Badania Pentor RI wskazują, że 2% firm rodzinnych jest zainteresowanych innowacjami, co oznacza populację ponad 20 tysięcy firm przy założeniu, że jest ich w Polsce co najmniej milion. Szerzej na temat tego projektu w artykule A. Chaberskiego w ramach Raportu. 8 Badania przeprowadzone w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami PAN wskazują na znaczne powiązanie studentów z innowacyjnymi firmami. Najnowsze badania przeprowadzone w 2010 r. wskazują, że są to często firmy o powiązaniach międzynarodowych por. Baczko T., Krzywina E.: Wyzwanie innowacyjne dla przedsiębiorczych, Współczesne Problemy Zarządzania, 1/2008, s. 7–28. 9 Bardzo cennych podstaw dostarcza Strategia Innowacji OECD, która skierowana jest do rządów. Podkreśla jednak znaczenie współdziałania i partycypacji, jako klucz do sukcesu. Zob. The OECD Innovation Strategy: Innovation to Strenghten Growth and Adress Global and Social Challanges. Key Findings., SG/INNOV(2010)1 z 26.02. 2010. Ważnym dokumen-

Tadeusz Baczko

publicznych takich jak zdrowie, edukacja, środowisko, bezpieczeństwo. Powinna ją charakteryzować kompleksowość podejścia, orientacja na potencjały innowacyjne, spójność działań publicznych, adekwatne podstawy instytucjonalne, orientacja na potrzeby firm, konsumentów, instytucji badawczych oraz długookresowa perspektywa. Podstawą jej opracowania powinna być mapa drogowa uwzględniająca dotychczasowe projekty strategiczne (międzynarodowe, europejskie, rządowe oraz typu foresight) oraz nowe kierunki w rozwoju innowacji, jak rozwój sektora usług niematerialnych, demokratyzacji innowacji, uwzględnienia przedsiębiorczości i zastosowań ICT, innowacji popytowych, eko-innowacji, innowacji biotechnologicznych i nanotechnologicznych. *** Oddajemy w ręce czytelników piątą jubileuszową edycję Raportu o innowacyjności gospodarki Polski, która poza analizami makroekonomicznymi i mikroekonomicznymi zawiera: wyniki badań inwestorów w badania i rozwój w latach 2004–2008, wyniki badań firm które uzyskały patenty w 2008 r., bogaty materiał informacyjny w postaci najnowszych ocen innowacyjności dla 500 przedsiębiorstw, Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r., listy rankingowe firm innowacyjnych wg zatrudnienia w 2008 r. obejmujące Listę dużych najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r., Listę małych i średnich najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r., Listę najbardziej innowacyjnych mikroprzedsiębiorstw w Polsce w 2008 r., zestawienie patentów otrzymanych przez firmy w 2008 r. oraz zestawienia najbardziej innowacyjnych produktów i usług przysłanych przez firmy w 2009 r. Opracowania te uzupełnione są słownikiem opisującym metodologię oceny innowacyjności i budowy rankingu, przygotowanym przez zespół T. Baczko, E. Krzywina, M. Szyl. Należy w tym miejscu stwierdzić, że metodologia badań stale jest doskonalona. Opracowany system wskaźników indywidualnych integrowanych indykatorów innowacyjności (4I)10 opartych na wiedzy obejmuje innowacyjność rynkową, procesową, nakłady na innowacyjność oraz aktywność w sferze własności intelektualnej jak i kontraktów europejskich. Prowadzone badania metodologiczne pozwoliły na aplikację systemu w polskich firmach11. System pozwala łączyć zarówno podatem odniesienia jest też EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Komisja Europejska, 03.03.2010. 10 Pojęcie wskaźników typu 4I zostało użyte w publikacji: Baczko T., Kacprzyk J., Zadrożny S.: Towards Knowledge Driven Individual Integrated Indicators of Innovativeness w: Knowledge-based Intelligent System Advancements: Systemic and Cybernetic Approaches, Józefczyk J. and Orski D., Editor(s), Wydawnictwo IGI, w druku. 11 Baczko T., Krzywina E., Szyl M.: Słownik do Listy 500 najbardziej Innowacyjnych przedsiębiorstw w 2007 r., w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 roku, red. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2009, s. 69–272.

OD DIAGNOZY DO STRATEGII INNOWACJI DLA POLSKI

żowe jak i popytowe podejście do innowacji przedsiębiorstw12. Uwzględnia innowacyjność produktową, rynkową, nakłady na innowacje marketingowe i organizacyjne oraz obowiązujące klasyfikacje nakładów na innowacyjność łącznie z inwestycjami w sferę B+R. Opracowany system jest otwarty na nowe kierunki ewolucji innowacji, ułatwia identyfikowanie firm innowacyjnych, ich ocenę, diagnozę działalności innowacyjnej, upowszechnienie wzorców w zakresie innowacyjności i inwestycji w B+R oraz analizy dynamiczne i przestrzenne. Pozwala na prowadzenie aktywnej polityki innowacyjnej w skali kraju, regionów oraz sektorów. Ważnym zastosowaniem jest zapełnienie przestrzeni informacyjnej między sferą nauki i biznesu oraz instytucjami dysponującymi funduszami publicznymi i prywatnymi oraz firmami innowacyjnymi. Zastosowane podejście pozwala powiązać najnowsze trendy w zakresie badań innowacyjności z potrzebami decyzyjnymi. Oceny innowacyjności bazują na systemie wskaźników wykorzystujących mikrodane ze źródeł publicznych i ankiet oraz opiniach ekspertów opartych na informacjach ilościowych i jakościowych przekazanych przez firmy. Tworzy to nowe możliwości dla wykorzystania mikrodanych ze statystyki publicznej bez naruszania tajemnicy statystycznej. Podjęte zostały prace nad wykorzystaniem zebranych bogatych zbiorów danych dla tworzenia automatycznych reguł decyzyjnych oraz syntetycznych opinii dla ekspertów przy pomocy metod sztucznej inteligencji wykorzystywanych w wyszukiwaniu informacji z baz danych13. Uzyskane wyniki pozwalają nie tylko na opisanie współzależności między charakterystykami innowacyjnych firm, ale także na identyfikowanie typów firm innowacyjnych o specyficznych atrybutach. Badania poznawcze tego typu niosą za sobą szanse opisania realnej struktury systemu innowacyjnego, czego znaczenia trudno jest przecenić. Zespół badawczy ma nadzieję, że te unikalne materiały informacyjne przyczynią się do lepszego zrozumienia innowacyjności, poprawy alokacji funduszy oraz do rozwoju społecznego procesu upowszechnianie się wzorów innowacyjności. Dla licznych przedsiębiorstw przekazywany materiał może być podstawą diagnozy i poprawy swoich systemów zarządzania procesami innowacyjności i doskonalenia systemów informacyjnych. Liczymy, że pomoże także instytutom badawczym, uczelniom i jednostkom naukowobadawczym w nawiązaniu kontaktów z firmami innowacyjnymi, co ułatwi zarówno transfer technologii jak i współpracę nad projektami polskimi i międzynarodowymi. Mamy także nadzieję, że prezentowane materiały spotkają się z zainteresowaniem ze strony instytucji publicznych i prywatnych zaangażowanych w finansowanie działalności przedsiębiorstw oraz 12 Por. Grądzka N.: Innowacje tworzone przez konsumentów, klientów, użytkowników, odbiorców w latach 2005–2007, tamże, s.190–193. Kwestie innowacji popytowych w ramach tego Raportu podejmują W. Burzyński, N. Grądzka, W. Pander oraz A. Żołnierski. 13 Kwestie te są poruszone w wspomnianej poprzednio publikacji Baczko T., Kacprzyk J., Zadrożny S.

Tadeusz Baczko

ułatwią komunikację i współpracę nad innowacyjnymi projektami różnych środowisk. Na koniec chciałbym podziękować całemu zespołowi realizacyjnemu za ogromny wkład pracy i zaangażowanie. Szczególne podziękowania należą się redaktorem części makroekonomicznej i mikroekonomicznej – paniom Ewie Krzywinie i Małgosi Pieńkowskiej. W projekcie centralną rolę odgrywają prace analityczne i obliczeniowe. Chciałbym więc podziękować panu Markowi Szylowi z Sieci Naukowej MSN za zaangażowanie w ten projekt i osobisty bardzo cenny wkład merytoryczny, który zaprocentował w wielu dalszych badaniach i analizach. Chciałbym też serdecznie podziękować pani Joannie Pęczkowskiej za zaangażowanie w procesy redakcyjne i nadanie raportowi profesjonalnego kształtu. Pani Barbarze Kubielas chcielibyśmy podziękować za doprowadzenie do wydrukowania Raportu. Lista podziękowań byłaby niepełna gdyby nie wymienić zespołu komunikacji z przedsiębiorstwami w składzie: pani Justyna Janik i pani Lidia Wiechecka, wzmocnionego czasowo przez panie Nelę Grądzką i Alicję Jaźwiec. Trudno też nie wspomnieć o pomocy pana Michała Baranowskiego i jego bardzo dużym zaangażowaniu w komunikację wyników badań w systemie tradycyjnym i elektronicznym. W upowszechnianiu Raportu pomocne były działania dziennikarzy. Szczególnie serdecznie chciałbym podziękować panu red. Ryszardowi Holzerowi. Chciałbym podziękować wszystkim autorom za bardzo duży wkład merytoryczny. Specjalne podziękowanie należy się Dyrekcji Instytutu i całej administracji za stworzenie dogodnych warunków dla realizacji projektu. Prowadzone badania spotykają się z bardzo życzliwym przyjęciem ze strony przedsiębiorstw innowacyjnych. Wiele z nich coraz chętniej wysyła do nas swoje ankiety z danymi, które pozwalają uzyskać bezpłatne oceny innowacyjności. Wielką wagę przywiązujemy do ich opinii i zdajemy sobie sprawę z istotności ich dalszego komunikowania. Chcemy przyczynić się do zmiany myślenia o poziomie innowacyjności firm w Polsce i coraz lepiej potrafimy to robić. Chcielibyśmy wszystkim przedsiębiorstwom, które zaangażowały swoje siły w wypełnianie ankiety serdecznie podziękować. Bardzo wysoko cenimy sobie ich zaufanie i udział coraz większej ilości innowacyjnych przedsiębiorstw w naszych seminariach i konferencjach zmierzających do stworzenia Strategii Innowacji dla Polski. Na koniec chciałbym podziękować panu Prezesowi Polskiej Akademii Nauk za objęcie tego Raportu swoim honorowym patronatem. Podjęte przez nasz zespół prace stanowią też wkład w realizację Strategii Innowacji OECD, nad którą prace były i są dla nas bardzo cenną podstawą. Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować dyrektorowi Andrew Wyckoff’owi z Dyrekcji Nauki, Technologii i Przemysłu OECD, pani Alessandrze Colecchia i dr Fredowi Gaultowi, jak i pozostałym ekspertom NESTI OECD za liczne inspiracje.

CZĘŚĆ MAKROEKONOMICZNA (pod redakcją Ewy Krzywiny)

SEKTOR WIEDZY NA TLE INNYCH SEKTORÓW GOSPODARKI

Leszek Jerzy Jasiński Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

SEKTOR WIEDZY NA TLE INNYCH SEKTORÓW GOSPODARKI Interesujący nas sektor wiedzy można wyodrębnić odwołując się do przekształconej hipotezy trzech sektorów (three-sector hypothesis). Zgodnie z oryginalną postacią tej hipotezy należy podzielić gospodarkę, czyli ogół działalności produkcyjnej, na trzy części składowe, opatrywane numerami pierwszy, drugi i trzeci. Pierwszy sektor (primary sector) zajmuje się wydobywaniem z ziemi surowców naturalnych, w jego skład wchodzą rolnictwo ze swym otoczeniem14, leśnictwo, rybołówstwo, rybactwo i górnictwo. Sektor drugi (secondary sector) dostarcza produkty fizyczne, gotowe do wykorzystania przez konsumenta lub inwestora rozbudowującego swój aparat produkcyjny. Tworzą go przemysł, a razem z nim energetyka oraz budownictwo. Z kolei sektor trzeci (tertiary sector) obejmuje sferę usług. Taki podział gospodarki pozwala umieścić każdy rodzaj działalności w jednej z trzech części składowych. Sektor wymieniony na ostatnim miejscu ma charakter rezydualny i dlatego ma postać niejednolitą z punktu widzenia poziomu techniki i zarządzania15. Trzyelementowy podział gospodarki jest modyfikowany przez wyróżnienie sektora czwartego (quaternary sector)16. Stanowi on obszar usług polegających na dostarczaniu zaawansowanej informacji, w jego skład wchodzą informatyka, telekomunikacja, tak zwane usługi profesjonalne oraz sfera badań i rozwoju (sfera B+R). Do czwartego sektora włącza się niekiedy instytucje finansowe i reklamę. Przez usługi profesjonalne (professional services) rozumie się szeroką gamę działań wspierających biznes, wymagających specjalistycznego przygotowania. Tworzą je doradcy finansowi, inżynierowie, księgowi, lekarze, prawnicy. Pojęcie to zawęża się niekiedy do usług natury finansowej i usług doradczych w obszarze biznesu. Symbolem tej formy działalności gospodarczej jest wielka czwórRolnictwo i jego otoczenie określa się jako agrobiznes. W jego skład, obok samego rolnictwa, wchodzi produkcja zużywanych przez nie środków, skup i handel, przemysł spożywczy i agroturystyka. 15 Podział gospodarki na trzy główne sektory przewidują statystyczne systemy klasyfikacji działalności gospodarczej. 16 Takie rozróżnienie trafia do podręczników geografii, Skrzypczak W.: Geografia ekonomiczna, Efekt, Warszawa 2002, s.126. 14

Leszek Jerzy Jasiński

ka: PricewaterhouseCoopers, Deloitte Touche Tohmatsu, Ernst & Young i KPMG. Z kolei sfera badań i rozwoju (B+R, research and development) łączy w sobie działalność teoretyczną i projektową, grupując przedstawicieli nauki, ludzi techniki, odkrywców i wynalazców. Zgodnie z klasyfikacją Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) na sferę B+R składają się trzy komponenty: badania podstawowe (underpinning research), badania stosowane (applied research) i działania rozwojowe (experimental research)17. Pierwszy zespół działań OECD dzieli się na badania główne (basic research) i strategiczne (strategic research), służące odpowiednio czystemu poznaniu bez przyjętych z góry ograniczeń przedmiotowych oraz poszukiwaniu rozwiązań teoretycznych wybranych konkretnych problemów18. Badania stosowane mają również charakter teoretyczny. Prowadzi się je na zamówienie i służą tworzeniu ram dla działalności rozwojowej. Ta ostatnia umożliwia powstawanie nowych produktów i procesów produkcyjnych w obszarze nauk społecznych, mieszczących się raczej w dwóch pierwszych zespołach i przyjmuje postać realizacji programów o charakterze operacyjnym. Szeroko zdefiniowany sektor czwarty, razem z usługami finansowymi i reklamą, świadczy usługi na rzecz przedsiębiorstw. Edukacja, służba zdrowia i kultura tworzą usługi na rzecz osób fizycznych. Nie będziemy posługiwać się tak rozległą definicją sektora czwartego, ograniczymy go do sfery przekazywania zaawansowanej informacji. Użyte w tytule pracy określenie sektor wiedzy wolno utożsamiać z tak właśnie rozumianym pojęciem czwartego sektora gospodarki. Nie jest to jednolity komponent gospodarki, jego wyróżnikiem jest wysoki poziom merytoryczny usług dla podmiotów ekonomicznych19. Branże informatyczna i telekomunikacyjna opatrywane angielskim skrótem ICT (information and communication technology) różnią się istotnie od sfery prac badawczo-rozwojowych. Zaliczamy je do sektora wiedzy z uwagi na ich duże znaczenie dla zmian technicznych zachodzących w całej gospodarce. Decyduje o tym także to, że w ich rozwoju zaawansowana informacja zajmuje miejsce centralne. Przedsiębiorstwa sektora wiedzy dysponują w istocie jedynie określonymi umiejętnościami, a ich zasoby kapitału fizycznego stanowią mało istotny element ich wyposażenia. Przed laty przedsiębiorstwa dysponujące zaawansowaną wiedzą nie obawiały się naśladownictwa i dlatego nie wprowadzały szczelnej ochrony swoich rozwiązań. Z tego punktu widzenia w ostatnich dekadach XX wieku sytuacja zmieniła się diametralnie: ochrona patentowa i precyzyjne ustalenie praw własności stały się dla sektora wiedzy sprawą najwyższej wagi. Strona internetowa www.stats.govt.nz Problem translatorski polega na tym, że polskiemu słowu podstawowy odpowiadają angielskie słowa underpinning i basic, których znaczenie nie jest identyczne. 19 O sektorze proinnowacyjnym w Unii Europejskiej w: Geografia ekonomiczna Unii Europejskiej, I. Fierla (red.), PWE, Warszawa 2007, s.51. 17 18

SEKTOR WIEDZY NA TLE INNYCH SEKTORÓW GOSPODARKI

Współczesna ekonomia posługuje się pojęciem dóbr informacyjnych20. Można je definiować węziej lub szerzej. W pierwszym przypadku chodzi o produkty takie jak programy komputerowe, bazy danych, w tym zwykłe gry komputerowe, oraz o usługi w rodzaju poczty elektronicznej, giełd elektronicznych lub pośrednictwa pracy. W drugim przypadku bierze się pod uwagę również handel i bankowość elektroniczną oraz Internet. Nie należy utożsamiać sektora dostarczającego dobra informacyjne z sektorem wiedzy, ponieważ ten drugi jest dużo większy. Cechą charakterystyczną produktów i usług elektronicznych jest wysoki koszt ich wytworzenia i bardzo niski koszt ich reprodukcji. Z tego powodu dostarczanie dóbr informacyjnych wymaga posiadania przy rozpoczynaniu działalności znacznych środków finansowych, co nie jest charakterystyczne dla całego sektora wiedzy. Pojęcie knowledge worker (intellectual worker, brain worker) jest używane w odniesieniu do pracownika, którego umiejętność wykonywania zadań bierze się z posiadanej wiedzy, a nie ze zdolności wykonywania pracy fizycznej21. Często pojęcie to zawęża się do osób zatrudnionych w sektorze informatyki, kiedy indziej rozszerza się na prawników, nauczycieli i naukowców. Istnieje określenie równoległe information worker na oznaczenie każdego, kto pracuje inaczej niż fizycznie, czyli dzięki sile swych rąk. Tacy pracownicy stanowią niemal trzy czwarte wszystkich zatrudnionych w krajach wysoko rozwiniętych. Zbiorowości knowledge workers i information workers są zbliżone do społeczności pracowników sektora wiedzy, ale nie jest z nią tożsame. Dalej nie będziemy posługiwać się tymi określeniami. Strukturę gospodarki definiuje się niekiedy jeszcze inaczej niż w hipotezie trzech lub czterech sektorów: wyróżnia się jej piąty sektor (quinary sector). Stanowi on obszar aktywności ekonomicznej niepodejmowanej dla uzyskania zysku. Wypada do niego zaliczyć: usługi medyczne, edukację i kulturę (w części wolnej od istniejącego tu nastawienia typowo biznesowego, chociaż finansowaną bezpośrednio lub pośrednio przez zainteresowanego), następnie sferę administracji publicznej, wojskowość, policję i badania naukowe. W piątym sektorze trzeba umieścić pracę na rzecz własnej rodziny, wykonywaną przez osoby nigdzie niezatrudnione, pozostające w domu22. W ocenie twórców hipotezy trzech sektorów, Jeana Fourastié i Colina Clarka, rozwój gospodarki prowadzi do zmiany relatywnej pozycji jej komponentów23. Każda faza ewolucji systemu ekonomicznego charakteryzowała się całkowicie innym podziałem zasobów pracy pomiędzy trzy sektory. Samuelson W.F., Marks S.G.: Ekonomia menedżerska, PWE, Warszawa 2009, s.127. Pojęcie wprowadził Peter Drucker, por. Drucker P.: Landmarks of Tomorrow: A Report on the New ‘Post-Modern’ World, Harper, New York 1957. 22 Ten ostatni obszar działalności, w odróżnieniu od wymienionych poprzednio, nie będzie tworzyć PKB. 23 Fourastié J.: Le Grand Espoir du XXe siècle. Progrès technique, progrès économique, progrès social, Presses Universitaires de France, Paris 1949. 20 21

Leszek Jerzy Jasiński

W gospodarce tradycyjnej jej kolejne części składowe dysponowały odpowiednio 70, 20 i 10 procentami łącznej liczby zatrudnionych. W okresie przejściowym relacje międzysektorowe kształtowały się odmiennie: odpowiednio 20, 50 i 30 procent. W czasach nam współczesnych relacje te zmieniły się i na poszczególne sektory przypada 10, 20 i 70 procent zasobów pracy. Przekształcenia strukturalne znajdują swą przyczynę w technice. Mechanizacja zmniejszała zapotrzebowanie na pracę najpierw w rolnictwie, a później w przemyśle. Pierwszą rewolucję przemysłową z przełomu XVIII i XIX wieku umożliwiło wynalezienie silnika parowego. Istotne znaczenie miała także pojawienie się mechanicznego czółenka w przemyśle włókienniczym. Sto lat późniejsza druga rewolucja przemysłowa minęła głównie pod znakiem wykorzystania energii elektrycznej, jak również silnika spalinowego24. Trzecią rewolucję przemysłową charakteryzuje połączenie zmian w różnych dziedzinach techniki z nowymi możliwościami prowadzenia działalności gospodarczej. Trudno wskazać jeden wiodący wynalazek. W obszarze technologii wiodą prym elektronika, informatyka, telekomunikacja, inżynieria materiałowa, robotyka i biotechnologia. Przełom XX i XXI wieku cechuje powstanie nowych możliwości produkcji i świadczenia usług dzięki laserom, komputerom, poczcie elektronicznej, telefonom komórkowym, nowym tworzywom, robotom i inżynierii genetycznej. Jednocześnie z przemianami technicznymi poszerzył się radykalnie obszar działania podmiotów ekonomicznych, zwłaszcza po 1989 roku. Zachodni świat gospodarki rynkowej uzyskał możliwość prowadzenia interesów w postkomunistycznych krajach Europy, w Rosji, w Chinach, a także w stopniu dużo większym niż dawniej w krajach Trzeciego Świata. Podobnie pojawiły się nowe możliwości działania dla krajów spoza triady: USA, Unia Europejska, Japonia. Przemianom technologicznym towarzyszy globalizacja gospodarki światowej, rozumiana często jako tworzenie się jednolitego, wolnego od ograniczeń światowego rynku towarów i kapitału, a w pewnej mierze także i pracy. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku nie ma ciągle podstaw by twierdzić, że taki jednolity rynek stał się już faktem; z pewnością świat do niego się zbliżył, szczególnie w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Trudno też uznać, że nastąpiło ujednolicenie gospodarki światowej z punktu widzenia rozwiązań systemowych i ustrojowych. Chiny stanowią hybrydę gospodarki prywatnej i upaństwowionej, zmierzającą chyba konsekwentnie w stronę systemu rynkowego. W Rosji sektory uznane za strategiczne pozostają pod bezpośrednią kontrolą państwa. W obu tych krajach, jak również w wielu innych, mniejszych od nich, obecność państwa w gospodarce wykracza poza ramy przyjęte w systemie rynkowym. Fourastié był zdania, że gwałtowny rozwój sektora usług, w którym nie spodziewał się spadku popytu na pracę, rozwiąże nabrzmiały problem bez24

i 73.

Kaliński J.: Zarys historii gospodarczej XIX i XX wieku, Efekt, Warszawa 2000, s. 40

SEKTOR WIEDZY NA TLE INNYCH SEKTORÓW GOSPODARKI

robocia. Oczekiwał także, że sektor trzeci będzie tworzyć miejsca pracy wyłącznie dla osób dobrze wykształconych, którym zapewni zbliżone do siebie, wysokie wynagrodzenia. Jego przewidywania się nie sprawdziły: usługi okazały się polem bardzo zróżnicowanych wynagrodzeń za pracę, często niskich. To właśnie duża część sektora usług zaniża przeciętny poziom dochodów w społeczeństwie. Z punktu widzenia wydajności sektor usług en bloc spowalnia całą gospodarkę. W konsekwencji przyczynia się to zmniejszenia tempa wzrostu PKB, z drugiej częściowo niweluje skutki dla poziomu zatrudnienia szybkiego wzrostu wydajności w przemyśle. W sposób podobny do zmian w obszarze zatrudnienia, w miarę upływu czasu, ulegała przekształceniom struktura wytwarzania produktu krajowego brutto. Jednak sektorowe struktury PKB i zatrudnienia na ogół nie pokrywały się. Autorem podobnej do hipotezy trzech sektorów teorii trzech fal technologicznych w rozwoju gospodarczo-społecznym świata był Alvin Toffler. Fala pierwsza oznaczała społeczeństwo agrarne, druga przemysłowe, a trzecia rozwijające się od połowy XX wieku społeczeństwo poprzemysłowe25. We współczesnej gospodarce uważa się za kluczowy sektor wiedzy. Istnieje kilka opisujących go pojęć. Określenie gospodarka oparta na wiedzy uznaje szeroko rozumianą wiedzę za czynnik rozstrzygający o osiąganiu korzyści ekonomicznych26. Tworzenie wiedzy ma obecnie odgrywać rolę przypisywaną dawniej produkcji towarów, podobnie jej rozprzestrzenianie się ma wykazywać podobieństwo do dystrybucji dóbr i usług27. W tej koncepcji wiedza przyjmuje postać specyficznego produktu, którego wytwarzanie pozwala stymulować wzrost i całościowy rozwój gospodarki28. Propozycje definicyjne idą jeszcze dalej, wprowadza się dwa pojęcia równoległe: gospodarkę wiedzy (knowledge economy) i gospodarkę opartą na wiedzy (knowledge-based economy). W pierwszym przypadku wiedzę uznaje się za specyficzny produkt, w drugim za narzędzie do tworzenia innych produktów. Nie będziemy dalej sięgać po to rozróżnienie terminologiczne i próbować doprecyzować zakres znaczeniowy tych pojęć, co – gdyby zdecydować inaczej – byłoby potrzebne. Pozostaniemy przy określeniu: gospodarka oparta na wiedzy – rozumianym w sposób opisany wyżej. Nie jest niczym nowym stwierdzenie, że na świecie postępuje ewolucja w kierunku gospodarki opartej na wiedzy. Powstaje jednak pytanie, czy wszystkie systemy ekonomiczne, gospodarki wszystkich krajów, mogą uczestniczyć w tym procesie w ten sam sposób. Mówiąc inaczej, jest spra25

Toffler A.: Szok Przyszłości, Zysk i S-ka, Poznań 1998 (wydanie amerykańskie

1970).

Knowledge-based economy as factor of competitiveness and economic growth, M. Runiewicz-Wardyn (red.), WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2008. 27 Marciniak S.: Rola nauki w gospodarce opartej na wiedzy, w: Społeczeństwo wiedzy czy era informacyjna, KNSiA, Politechnika Warszawska, Warszawa 2008, s. 5–23. 28 Termin gospodarka oparta na wiedzy przypisuje się Peterowi Druckerowi. Drucker P.: The Age of Discontinuity; Guidelines to Our Changing Society, Harper and Row, New York 1969. 26

Leszek Jerzy Jasiński

wą otwartą to, czy część krajów jest zmuszona rozwijać się inaczej niż na zasadzie życia z wiedzy i pozostać gospodarkami zbudowanymi na wytwarzaniu dóbr fizycznych i usług tradycyjnych. Dzieje się tak niezależnie od tego, że wiedza przepływa swobodnie z kraju do kraju trafiając tam, gdzie jest na nią największy popyt i najmniejsze przeszkody, by ją zastosować. Nasza odpowiedź na postawione wyżej pytanie jest pozytywna. Jesteśmy zdania, że w poszczególnych krajach rozmiary i znaczenie sektora wiedzy mogą być różne. Podział pracy jest realny w każdym obszarze, nie wyłączając sfery zaawansowanej informacji.

EUROPEJSKI INSTYTUT INNOWACJI I TECHNOLOGII (EIT)…

Daria Tataj Komitet Wykonawczy Rady Zarządzającej EIT Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej

EUROPEJSKI INSTYTUT INNOWACJI I TECHNOLOGII (EIT): EKSPERYMENT W „TRÓJKĄCIE WIEDZY” W roku 2000 ambicją Europy była wizja kontynentu jako najbardziej dynamicznej w skali świata gospodarki opartej na wiedzy. Bilans pierwszej dekady XXI wieku pokazuje jak trudno Europie osiągnąć tak ambitny cel. Raport European Innovation Scoreboard 2009 nie pozostawia wątpliwości: cel wyznaczony w Strategii Lizbońskiej nie został osiągnięty, a przepaść innowacyjna między Europą a Stanami Zjednoczonymi i Japonią nie została wyrównana29. Pomimo wielu inicjatyw dążących do innovation capacity, największego na świecie publicznego programu finansowania badań naukowych i innowacyjności oraz skokowego powiększenia potencjału ludzkiego przez poszerzenie granic Unii – Europa nadal stoi w obliczu fundamentalnego problemu: w jaki sposób zdynamizować gospodarczy wzrost? Niezaprzeczalnie motorem napędzającym rozwój gospodarczy jest innowacyjność30. Wiemy, że wpływa na nią wiele różnorodnych czynników: podaż kadry naukowej i inżynierskiej, wysokość nakładów publicznych na badania naukowe, współpraca między ośrodkami akademickimi i biznesem, konkurencyjność rynku, rozwinięty system finansowy i dostęp do zagranicznego know-how31. Jednak w przeciągu ostatniej dekady sposób produkcji, komercjalizacji i upowszechniania innowacji uległ radykalnej zmianie32. W istocie brak nam danych, by lepiej zrozumieć rzeczywiste mechanizmy warunkujące innowacyjność w globalnym społeczeństwie sieci33. European Innovation Scoreboard 2009. Comparative Analysis of Innovation Performance, Maastricht Economic and Social Research and Training Center on Innovation and Technology (UNU-MERIT). 30 OECD Science, Technology and Industry Scoreboard, OECD 2009. 31 Jaumotte F., Pain N.: From Ideas to Development. The Determinants of R&D and Patenting, OECD Economics Department Working Papers No. 457, OECD 2005. 32 Herstad S. J., Bloch C., Ebersberger B., Els van der Velde: Open innovation and globalization. Theory, evidence and implications, Vision ERA-Net, April 2008. 33 Freeman Ch., Soete L.: Developing science, technology and innovation indicators: what can we learn from the past, Working Papers Series #2007–001,UNU-MERIT, United Nations University, January 2007. 29

Daria Tataj

Nowym modelem w ramach europejskiej strategii innowacji jest Trójkąt Wiedzy, który łączy w zintegrowaną sieć innowacji obszar badań naukowych, szkolnictwa oraz biznesu34. Europa posiada ogromny potencjał w każdej z tych dziedzin, ale to ich współzależność, efektywność dynamicznej wymiany wiedzy, informacji, oraz adaptacyjność do globalnego wymiaru open innovation warunkują dynamikę rozwoju ekonomicznego. Brak kultury przedsiębiorczości sprawia, że innowacyjny potencjał Europy nie jest wykorzystywany w wystarczającym stopniu. Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT)35 jest nowym instrumentem europejskiej polityki innowacji i eksperymentem w ramach Trójkąta Wiedzy36. Misją EIT jest stworzyć mechanizmy dla zmniejszenia przepaści innowacyjnej Europy względem najbardziej rozwiniętych krajów. Instytut ma również przetestować modele uproszczonych rozwiązań w zakresie governance – kontroli i nadzoru właścicielskiego – nad instrumentami i projektami w zakresie europejskiej polityki innowacji. EIT sam w sobie jest radykalnie innowacyjnym przedsięwzięciem. Niewielki budżet i niespotykana dotąd autonomia stwarzają zarazem tak konieczność, jak i szansę odejścia od utartych procesów aplikowania i zarządzania europejskimi środkami na badania naukowe, innowacje i rozwój szkolnictwa. Pomysł powołania Instytutu początkowo wywołał protesty wiodących uniwersyteckich ośrodków Europy i do niedawna budził sceptycyzm wielkiego biznesu. Wreszcie, po czterech latach inkubacji, zainaugurowany został w dniu, w którym media ogłosiły bankructwo banku inwestycyjnego Lehman Brothers dające początek globalnej recesji. Instytut powstał w marcu 2008 roku jako europejska agenda z siedzibą w Budapeszcie. Kieruje nim niezależna Rada Zarządzająca, w skład której wchodzą wybitni naukowcy, przedsiębiorcy, prezesi międzynarodowych korporacji. Zaledwie w przeciągu kilkunastu miesięcy funkcjonowania, EIT stało się jedną z najbardziej rozpoznawanych w Europie inicjatyw – europejską marką innowacji, synonimem jakości, proaktywnego nastawienia i aspiracji na światową skalę. Podstawowym zadaniem EIT jest stworzyć Wspólnoty Wiedzy i Innowacji (Knowledge and Innovation Communities – KIC). Wspólnoty Wiedzy i Innowacji to zintegrowane konsorcja, w skład których wchodzą uniwersytety, ośrodki badawcze oraz innowacyjne przedsiębiorstwa. Każda Wspólnota zorganizowana jest jak galaktyka wokół kilku węzłów kolokacji. Węzły przypominają uniwersytecki kampus i zwykle są częścią przemysłowego klastra. Kolokacja umożliwia naturalną mobilność studentów i doktorantów między nauką a gospodarką i prowadzi do dynamicznego rozwoju przedsięConference Conclusions from The Knowledge Triangle Shaping the Future Europe, 31 August–2 September 2009 in Göteborg, Sweden. 35 Strona internetowa http://www.eit.europa.eu 36 Ján Figel’ – Commissioner for Education, Training, Culture, and Multilingualism, EIT: a new model for the knowledge triangle, EIT Stakeholders consultation meetings Brussels, 25 April 2006. 34

EUROPEJSKI INSTYTUT INNOWACJI I TECHNOLOGII (EIT)…

biorczości37. W wyniku bezpośredniej interakcji i współpracy naukowców, przedsiębiorców, menadżerów – we Wspólnotach powstawać będą nowe firmy, technologie i projekty dla przemysłu. W międzynarodowej i międzydyscyplinarnej współpracy gwarze zrodzą się być może nowe Google i eBay’e. Wykształcenie kolejnego pokolenia przedsiębiorczych europejczyków jest bowiem jednym z głównych mierników sukcesu EIT. Pierwsze trzy Wspólnoty zostały wyłonione w konkursie w grudniu 2009 roku. Climate KIC to Wspólnota skoncentrowana na obszarze przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatycznych. Składa się z pięciu węzłów zlokalizowanych w Londynie, Zurichu, Berlinie, Paryżu oraz w Randstad. W skład Climate KIC wchodzi też sześć regionalnych centrów wdrożeniowych, z których jedno znajduje się we Wrocławiu. Druga Wspólnota – KIC InnoEnergy – zajmować się będzie komercjalizacją przedsięwzięć związanych z produkcją i dystrybucją zrównoważonej energii. Centra kolokacji to Karlsruhe, Grenoble, Eindhoven/Leuven, Barcelona, Sztokholm, a także Kraków, który w połączeniu z aglomeracją górnośląską prowadzić będzie projekty związane z technologiami czystego węgla. Trzecia Wspólnota – EIT ICT Labs – skoncentruje swoje przedsięwzięcia wokół komercyjnych możliwości związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjno-komunikacyjnego. Jej węzły kolokacji znajdują się w Berlinie, Eindhoven, Helsinkach, Paryżu i Sztokholmie. Średni roczny budżet każdej ze Wspólnot waha się między 50 a 100 mln EUR. Z tej kwoty EIT zapewnia zaledwie 25% finansowania. Pozostałe 75% to fundusze alokowane przez partnerów konsorcjów: prywatny biznes, uniwersytety, ośrodki badawcze, jednostki samorządowe. Oznacza to, że budżet samego Instytutu na poziomie 308 mln EUR, stał się kapitałem początkowym i wygenerował finansowanie na poziomie 1 miliarda EUR dedykowane na okres najbliższych czterech lat. Taki model finansowania instrumentu polityki innowacji to precedens w skali Europy. Warunki konkursu na Wspólnoty Wiedzy i Innowacji ogłoszone w kwietniu 2009 roku przez Radę Zarządzającą EIT nie pozostawiały wątpliwości: Wspólnoty mają mieć przemyślaną strategię i biznes plan, mają być zarządzane jak biznes, a kierownictwo Wspólnot musi mieć udokumentowane doświadczenie w prowadzeniu komercyjnych przedsięwzięć. Szeroko zostały zdefiniowane innowacje wychodząc poza czysto technologiczne konotacje tego pojęcia oraz linearne rozumienie samych procesów innowacyjnych. Tak więc, zachowując istotną rolę innowacji technologicznych oraz niezaprzeczalną konieczność prowadzenia podstawowych badań naukowych38, Wspólnoty będą koncentrować się na badaniach stosowanych i uwzględniać rolę innowacji marketingowych, innowacji związanych ze zmianami procesów organizacyjnych i dystrybucyjnych, innowacji wynikających z badań nad społeczeństwem sieci, czy innowacji ukierunkowanych na obniżenie Potter J., Miranda G.: Clusters, Innovation and Entrepreneurship, OECD, 2009. Hughes A.: Knowledge Transfer, Entrepreneurship and Economic Growth: Some Reflections and Implications for the Policy in the Netherlands, ESRC Center for Business Research, University of Cambridge, Working Paper No. 273, September 2003. 37

Daria Tataj

kosztów produktów i usług. Sformułowane przez Radę EIT wytyczne w zakresie ochrony praw autorskich podkreślają konieczność otwartego podejścia do zarządzania wartościami niematerialno-prawnymi w konsorcjach Wspólnot Wiedzy i Innowacji, zasadę fairness i ochronę interesów małych firm. Wspólnoty zmierzą się z wielowymiarowością Wielkich Wyzwań nowego stulecia, takich jak zmiany klimatyczne, ograniczone zasoby naturalne, nowe źródła energii i przyszłe społeczeństwo informacyjno-komunikacyjne, zgodnie z Deklaracją z Lund nawołującą do nowego sposobu myślenia, odwagi, wyobraźni i determinacji w obszarze badań naukowych39. Będą też nastawione na walkę o talenty, czyli najbardziej uzdolnionych naukowców, przedsiębiorców i menadżerów, co jest szczególnie trudnym wyzwaniem w sytuacji gdy prężne gospodarki azjatyckie zmieniają dynamikę globalnej konkurencji i brak zasobów ludzkich stanie się wkrótce jedną z głównych barier rozwoju gospodarczego40. Wspólnoty staną do konkurencji budując silną kulturę przedsiębiorczości, gdyż nowe modele innowacji wymuszają umiejętność wykorzystania szans komercjalizacji istniejących technologii na coraz bardziej zintegrowanym globalnym rynku41. Dla zwiększenia dynamiki rozwoju gospodarczego Europa potrzebuje wspólnego rynku przyjaznego komercjalizacji innowacyjnych przedsięwzięć, rynku, na którym ludzie, kapitał i know-how – jako kluczowe zasoby gospodarki opartej na wiedzy – byliby mobilni i efektywnie zarządzani42. Model proponowany w ramach strategii EIT opiera się na założeniu, że żadne z państw Unii nie ma szans samodzielnie konkurować w skali globalnej. Należy skonsolidować rozproszony innowacyjny potencjał poszczególnych państw członkowskich. Konsolidacja ta nie może być jednak procesem odgórnym, ale musi opierać się na oddolnej inicjatywie poszczególnych ośrodków uniwersyteckich, w którą będą włączeni dotychczasowi liderzy innowacji w Europie. Ośrodki te z jednej strony będą bazować na dotychczasowych doświadczeniach, z drugiej muszą wyjść poza utarte schematy i dotychczasowe partnerstwa według zasady konkurencji przy jednoczesnej współpracy. Europa 2020 to ogłoszona w marcu 2010 nowa Strategia Lizbońska43. Rysuje wizję rozwoju Unii w kolejnej dekadzie w oparciu o trzy priorytety: po pierwsze – inteligentny rozwój, czyli gospodarkę napędzaną wiedzą i innowacjami; po drugie – zrównoważony rozwój, czyli gospodarkę rozwijającą się z poszanowaniem dla zasobów naturalnych i środowiska; po trze39 Lund Declaration, Conference under the Swedish Presidency: How can a Future ERA Support and Stimulate research, Innovation and Sustainable Economic Growth in Europe?, Lund, July 2009. 40 Global Innovation Index 2009–10, INSEAD, 2010. 41 Competitiveness Index: Where America Stands, Council on Competitiveness, 2007. 42 Creating an Innovative Europe, Report of the Independent Expert Group on R&D and Innovation chaired by Mr. Esko Aho, European Communities, 2006. 43 Europe 2020. A European strategy for smart, sustainable and inclusive growth, Communication from the European Commission, (COM 2010) 2020, Bruksela 03.03.2010.

EUROPEJSKI INSTYTUT INNOWACJI I TECHNOLOGII (EIT)…

cie – rozwój dla zapewnienia miejsc pracy i społecznej spójności. W strategii Europa 2020, EIT pełnić będzie rolę katalizatora. Strategia precyzuje, że Instytut ma promować współpracę i przedsiębiorczość w ramach Trójkąta Wiedzy, integrując szkolnictwo, biznes i badania naukowe. EIT pracuje nad strategiczną kartą wyników dla innowacji (innovation scoreboard), która wychodzi poza utarte schematy mierzenia innowacyjności łącząc specyfikę modelu Wspólnot z poszukiwaniami udoskonalonych wskaźników innowacyjności prowadzonymi przez inne organizacje44. Karta ma pomóc zrozumieć mechanizmy dynamizujące innowacyjność i przedsiębiorczość w środowisku każdej ze Wspólnot Wiedzy i Innowacji. Ilość nowych miejsc pracy oraz wartość rynkowa firm i projektów inkubowanych dla gospodarki w środowisku Wspólnot Wiedzy i Innowacji będą jednymi z kluczowych wskaźników określających w jakim stopniu EIT przyczyniło się do zwiększenia dynamiki wzrostu gospodarczego w Europie.

Science, Technology and Innovation Indicators in a Changing World. Responding to Policy Needs, OECD, 2007. 44

Marzenna Anna Weresa

Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa

WYBRANE ASPEKTY INNOWACYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W WARUNKACH GLOBALIZACJI Celem artykułu jest analiza porównawcza poziomu włączenia narodowego systemu Polski w procesy globalizacji w porównaniu do trzech środkowoeuropejskich krajów, tj. Czech, Węgier i Słowacji według stanu na koniec 2007 r. (w przypadku wskaźników, dla których dostępne były najnowsze dane statystyczne ujęto również 2008 r.). Punktem wyjścia analizy jest porównanie najważniejszych wskaźników poziomu rozwoju nauki i techniki w Polsce na tle trzech krajów Europy Środkowej oraz średnich wartości tych wskaźników całej grupy krajów rozwiniętych należących do OECD. Wśród analizowanych trzech państw stosunkowo najlepszą pozycję w 2007 r. miały Czechy. Kraj ten zajmuje pierwsze miejsce pod względem 7 na 13 analizowanych wskaźników. Na drugiej pozycji uplasowały się Węgry, a następnie Słowacja. Polska zajmuje wśród czterech badanych krajów ostatnie miejsce (por. tab. 1). Jednym z aspektów internacjonalizacji narodowych systemów innowacji jest włączenie w procesy handlu międzynarodowego towarami wysokiej techniki (tzw. dobra high-tech). Konkurencyjność międzynarodowa na rynkach produktów o najwyższym zaawansowaniu technologicznym mierzona jest udziałem eksportu high-tech w wartości eksportu globalnego. Wśród czterech badanych krajów najwyższy udział eksportu dóbr hightech w eksporcie globalnym osiągają Węgry (por. tab. 2). W 2006 roku wynosił on 20,2% przewyższając nawet średnią w UE. Poza Węgrami stosunkowo wysoką aktywnością eksportową w dziedzinie dóbr wysokiej techniki charakteryzują się również Czechy, gdzie udział eksportu hightech w całkowitym eksporcie tego kraju wynosił w 2006 r. 12,7%, kształtując się nieco poniżej średniej wartości w UE. W pozostałych dwóch krajach – tj. w Słowacji i Polsce – internacjonalizacja narodowych systemów innowacji mierzona wskaźnikiem eksportu high-tech jest relatywnie niska (por. tab. 2). Obok handlu zagranicznego miernikiem internacjonalizacji narodowego systemu innowacji jest zaangażowanie korporacji transnarodowych w prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej (B+R) w krajach lokaty kapitału.

WYBRANE ASPEKTY INNOWACYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI…

Tabela 1 Podstawowe wskaźniki opisujące pozycję innowacyjną Polski w 2007 r. w porównaniu do Czech, Węgier i Słowacji Polska

Czechy

Węgry

Słowacja

Średnio w OECD

12,04

33,12

21,51

10,54

48,60

Nakłady prywatne na B+R jako % PKB

4,95

28,02

13,19

5,77

42,86

Venture capital jako % PKB

1,31

0,19

8,04

0,46

23,07

Patenty w krajach Triady na mln mieszkańców

0,29

1,32

3,47

0,02

36,66

Artykuły naukowe (na mln mieszkańców)

15,38

26,55

22,22

14,63

46,94

% firm wprowadzających innowacje nowe dla rynku

28,47

39,45

18,77

23,60

44,02

% firm wprowadzających innowacje inne niż technologiczne

28,75

44,26

21,11

23,55

50,98

% firm współpracujących w działalności innowacyjnej

46,95

66,15

34,48

38,77

57,02

Patenty z udziałem zagranicznych partnerów

64,19

69,33

65,03

100,00

13,35

% nakładów na B+R finansowanych ze źródeł zagranicznych

37,07

16,11

59,51

47,66

38,81

Liczba badaczy na tys. mieszkańców

26,81

31,22

27,11

33,33

44,26

% absolwentów w naukach technicznych

36,01

67,90

26,08

69,40

59,80

zasoby ludzkie w nauce i technice jako % ogółu zatrudnionych

67,01

83,63

68,03

75,70

77,02

Nakłady na B+R jako % PKB

Źródło: OECD Science, Technology and Industry: Outlook 2008, strona internetowa www.sourceoecd.org/9789264049918, dostęp dnia 2010–01–12.

Tabela 2 Udział towarów wysokiej techniki w eksporcie Polski, Czech, Węgier i Słowacji na tle średniej wartości w UE w latach 1999–2006 (%) Kraje

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Polska

2,3

2,8

2,7

2,5

2,7

3,2

3,1

Czechy

7,9

7,8

9,1

12,3

12,4

13,7

11,7

12,7

Węgry

19,4

23,1

20,4

20,8

21,8

21,7

19,7

20,2

3,5

2,9

3,2

2,6

3,3

4,7

6,4

5,4

20,4

21,4

21,2

18,9

18,6

18,5

18,8

16,7

Słowacja UE

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Eurostatu oraz Science, technology and innovation in Europe 2009 edition, European Communities, Luxembourg 2009, s. 101.

Marzenna Anna Weresa

Porównanie udziału firm z kapitałem zagranicznym w nakładach na B+R w Polsce, Czechach, Słowacji i na Węgrzech pokazuje, że firmy zagraniczne mają relatywnie największe znaczenie w prowadzeniu działalności B+R w przypadku Węgier, gdzie ich udział w nakładach na badania ponoszonych przez sektor przedsiębiorstw wynosi ponad 80%. Korporacje transnarodowe działające w Czechach finansują ponad połowę nakładów biznesu na B+R, natomiast relatywnie najmniejsze znaczenie dla działalności badawczej ma kapitał zagraniczny w Słowacji. Wprawdzie udział działających w Słowacji filii korporacji transnarodowych w nakładach przedsiębiorstw na B+R zwiększył się w okresie 1997–2005, ale i tak nie przekracza on 25%. Przeciwną tendencję można natomiast zaobserwować w Polsce, gdzie nastąpił znaczny wzrost udziału nakładów korporacji transnarodowych na badania i rozwój, a ich udział w nakładach na B+R sektora przedsiębiorstw wzrósł w okresie 2001–2005 blisko trzykrotnie, osiągając 30%45. Interesujące wnioski dotyczące pozycji Polski na tle pozostałych krajów Europy Środkowej pod względem włączenia się w globalizację technologii można wysnuć na podstawie analizy porównawczej wskaźnika z zakresu statystyki patentów, tzw. triadic patent families, tj. liczby zgłoszeń do ochrony patentowej dokonanych równolegle w krajach Triady, czyli grupie najbardziej gospodarczo rozwiniętych i technicznie zaawansowanych krajów świata. Jeśli porównywać liczbę uzyskanych patentów w ujęciu absolutnym to najlepiej wśród badanych krajów UE plasują się Węgry, na które przypada ponad połowa ogółu patentów całej analizowanej grupy czterech państw uzyskanych w Triadzie46. Polska plasuje się wśród badanych trzech krajów na przedostatnim miejscu. Warto jednak podkreślić relatywnie wysoką dynamikę wzrostu tego wskaźnika w okresie 1995–2006 zarówno w Polsce, jak i we wszystkich analizowanych krajach, co wskazuje na zwiększenie powiązań ich systemów innowacji ze światem. Włączanie się krajów w globalne tworzenie nowej wiedzy można również mierzyć analizując ich wkład w naukę światową wyrażony udziałem w liczbie publikacji naukowych. Łącznie na cztery badane kraje przypadało w 2005 r. 1,9% ogółu publikacji naukowych świata, jednakże udział ten wzrósł w ciągu dziesięciolecia 1995–2005 zaledwie o 0,3 punktu procentowego. Rezultat ten jest kolejnym argumentem potwierdzającym tezę o niewystarczającym stopniu internacjonalizacji systemów innowacyjnych tych krajów. W ujęciu bezwzględnym najlepsze wyniki osiągnęła Polska. Opublikowane osiągnięcia polskich naukowców stanowiły w 2005 r. 1% ogółu Key Figures 2005 on Science, Technology and Innovation. Towards a European Knowledge Area, European Commission, Research Directorate-General, Brussels 2005, s. 35 oraz A more research-intensive and integrated European Research Area. Science, Technology and Competitiveness key figures report 2008/2009, European Commission, Research Directorate-General, Brussels 2008, s. 86. 46 Compendium of Patent Statistics, OECD, Paris, 2008, strona internetowa http://stats. oecd.org/, data dostępu 2010–01–12. 45

WYBRANE ASPEKTY INNOWACYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI…

publikacji naukowych świata47. W okresie 1995–2005 w badanej grupie krajów najbardziej dynamicznie rosła liczba publikacji naukowych w Czechach – średnio o 5% rocznie. W Polsce ten przyrost w analogicznym okresie wynosił 4,2%, na Węgrzech – 4%. W Słowacji natomiast zanotowano spadek tego wskaźnika w latach 1995–2005, średnio o 1,6% rocznie48. Inaczej jednak plasują się poszczególne kraje jeśli odnieść liczbę artykułów naukowych do populacji. W takich ujęciu najlepszy wynik osiągnęły Czechy (26,6 publikacji na milion mieszkańców), za nimi plasują się Węgry (22,2), a potem Polska (15,4) i Słowacja (por. tab. 1). Włączenie w globalne tworzenie wiedzy można również zauważyć porównując zaangażowanie analizowanych czterech krajów we współpracę naukową z partnerami spoza UE rozwijaną w ramach 6 Programu Ramowego. We wszystkich analizowanych krajach najważniejszym partnerem spoza UE była Rosja, co prawdopodobnie można wyjaśnić istnieniem tradycyjnych związków, które przetrwały od okresu socjalizmu oraz bliskością języka i kultury. Co ciekawe, w większości krajów (z wyjątkiem Czech) kolejnym partnerem, z którym rozwijane były intensywne powiązania okazały się Chiny, a następnie, jako trzeci pod względem ważności partner naukowy, uplasowały się Stany Zjednoczone49. Warto jednak poczynić w tym miejscu pewną uwagę. Mianowicie dane te dotyczą współpracy tylko w ramach jednego nurtu programów naukowych, tj. 6 Programu Ramowego UE, nie można więc na tej podstawie formułować szerszych wniosków. Główną ich wartością jest pokazanie, że cztery badane kraje Europy Środkowej stopniowo włączają się w światowe konsorcja badawcze, wykorzystując programy i finansowanie Unii Europejskiej. Przeprowadzona w niniejszym opracowaniu syntetyczna ocena stopnia włączenia polskiej gospodarki w procesy globalizacji działalności innowacyjnej w porównaniu do Czech, Słowacji i Węgier pokazuje, że poziom otwarcia narodowego systemu innowacji Polski jest niewystarczający i stosunkowo najmniejszy na tle pozostałych analizowanych krajów Europy Środkowej. Skutkiem relatywnie niskiego włączenia Polski w procesy globalizacji działalności innowacyjnej jest ograniczona możliwość korzystania ze światowych osiągnięć technologicznych, a tym bardziej aktywnego uczestnictwa się w globalnym tworzeniu nowej wiedzy. Może to w przyszłości pogłębiać marginalizację polskiej gospodarki w zakresie rozwoju nowoczesnej myśli naukowej i technicznej, spychając ją wyłącznie do roli imitatora rozwiązań opracowanych w innych regionach świata. Science and Engineering Indicators 2008, National Science Foundation, Arlington 2008, strona internetowa http://www.nsf.gov/statistics/seind08/pdf_v2.htm#ch5, dostęp dnia 2009–09–20. 48 Ibidem. 49 A more research-intensive and integrated European Research Area. Science, Technology and Competitiveness key figures report 2008/2009, European Commission, Research Directorate-General, Brussels 2008, s. 148. 47

Krzysztof Piech

Krzysztof Piech Katedra Polityki Gospodarczej, Instytut Wiedzy i Innowacji Szkoła Główna Handlowa

POMIARY INNOWACYJNOŚCI GOSPODAREK Unii Europejskiej Istnieje wiele sposobów pomiarów innowacyjności gospodarczej. Sposób najprostszy, aczkolwiek nie dający jasnych odpowiedzi w zakresie międzynarodowych porównań to prezentacja wielu pojedynczych wskaźników. Sposób drugi to grupowanie wskaźników i wyliczanie jednej miary, będącej różnego rodzaju średnią użytych wskaźników. Drugi sposób, choć trudniejszy do zastosowania, bo wymagający przeprowadzenia dość mozolnych prac statystycznych, daje rezultaty dzięki którym można porównać kraje między sobą, również w ujęciu czasowym. Takie podejście umożliwia formułowanie wniosków dla polityki gospodarczej (z zastrzeżeniem postaci takiej, by skonstruowany wskaźnik był ugruntowany w teorii, a nie był przypadkowym zlepkiem wielu różnych, niepowiązanych zmiennych).

Wyniki European Innovation Scoreboard W realiach europejskich najbardziej upowszechnionym miernikiem innowacyjności krajów jest metodologia wypracowana przez Komisję Europejską oraz UNU-MERIT pt. European Innovation Scoreboard. Poniżej prezentuję skrótowe wyniki w ujęciu dynamicznym w podziale na trzy grupy krajów przy wykorzystaniu dostępnych szeregów czasowych łącznego wskaźnika innowacji SSI (Summary Innovation Index). Nie zaprezentowano danych dla siedmiu krajów (w tym Malty i Cypru); zaprezentowano stare kraje członkowskie UE (w grupach po pięć krajów, por. rys. 1–3) oraz nowe kraje UE (po pięć krajów o wyższych, por. rys. 4) i niższych (por. rys. 5) wynikach w 2008 r. Stosowano skalę: 0–0,7. Z wykresów wynika, że w przypadku większości krajów poprawiała się ich innowacyjność. W 2008 r. drobnymi wyjątkami w tym zakresie były Dania i Wielka Brytania. Polska zaliczona została do grupy pięciu najmniej innowacyjnych krajów Unii Europejskiej. Wyniki wskaźnika SSI są podobne, jak w przypadku Litwy.

POMIARY INNOWACYJNOŚCI GOSPODAREK Unii Europejskiej

Rysunek 1 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najwyższych wynikach wskaźnika SSI 0,65

0,6

0,55

0,5

2004

2005

2006

2007

Dania Niemcy W. Brytania

2008 Finlandia Szwecja

Źródło: European innovation scoreboard 2008. Comparative analysis of innovation performance, European Commission – Enterprise and Industry, January 2009, s. 58.

Rysunek 2 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu średniej wartości wynikach wskaźnika SSI 0,55

0,5

0,45

2004

2005 Austria Francja

2006

2007

2008 Belgia Irlandia

Luksemburg Źródło: European innovation scoreboard 2008. Comparative analysis of innovation performance, European Commission – Enterprise and Industry, January 2009, s. 58.

Krzysztof Piech

Rysunek 3 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najniższych wynikach wskaźnika SSI 0,5 0,5

0,45 0,45 0,4 0,4 0,35 0,35 0,3 0,3 0,25 0,25

2004 2005 2004 2005 Grecja Grecja Portugalia Portugalia

2006 2007 2006 2007 Hiszpania Hiszpania Włochy Włochy

2008 2008 Holandia Holandia

Źródło: European innovation scoreboard 2008. Comparative analysis of innovation performance, European Commission – Enterprise and Industry, January 2009, s. 58.

Rysunek 4 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o wyższych wynikach wskaźnika SSI 0,5 0,5 0,45 0,45 0,4 0,4 0,35 0,35 0,3 0,3 0,25 0,25

2004 2005 2004 2005 Czechy Czechy Słowenia Słowenia

2006 2007 2006 2007 Estonia Estonia Węgry Węgry

2008 2008 Słowacja Słowacja

Źródło: European innovation scoreboard 2008. Comparative analysis of innovation performance, European Commission – Enterprise and Industry, January 2009, s. 58.

POMIARY INNOWACYJNOŚCI GOSPODAREK Unii Europejskiej

Rysunek 5 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o niższych wynikach wskaźnika SSI 0,35

0,3

0,25

0,2

0,15

2004

2005

2006

Bułgaria

Litwa

Polska

Rumunia

2007

2008 Łotwa

Źródło: European innovation scoreboard 2008. Comparative analysis of innovation performance, European Commission – Enterprise and Industry, January 2009, s. 58.

Autor opracował metodologię zmierzającą do pomiaru gospodarki wiedzy50. Jednym z pięciu filarów wskaźnika GOW autora były technologie, składające się z dwóch podgrup: innowacyjności gospodarki i innowacyjności przedsiębiorstw. Obie składały się z pięciu wskaźników51. Obie metodologie (Komisji Europejskiej i autora) są do siebie zbliżone pod względem technicznym i w pewnym zakresie – merytorycznym. Autor w konstrukcji wskaźnika wykorzystał dłuższe szeregi czasowe, aczkolwiek kończące się na 2006 r. Poniżej zaprezentowano wyniki w podanym, co wyżej, układzie (nie zaprezentowano wyników dla dziewięciu krajów, w tym dla Cypru i Malty), tj. po pięć krajów starej UE (por. rys. 6–8) oraz po pięć b. krajów socjalistycznych (por. rys. 9–10). Stosowano skalę od 0 do 100. Zaprezentowane wyniki cechują się większą zmiennością (zwłaszcza w początkowych okresach, dla których często brakowało kompletu danych). Podobnie jak wcześniej, najbardziej innowacyjnymi krajami UE okazały się być kraje skandynawskie, a do najmniej innowacyjnych krajów starej UE zaliczyć można Portugalię, Grecję i Włochy. Polska znalazła się na 4. miejscu wśród unijnych krajów transformacji (wg EIS – 6. miejsce). W 2006 r. innowacyjność wielu krajów pogorszyła 50 Pełne wyniki zaprezentowano w: Piech K.: Wiedza i innowacje w rozwoju gospodarczym: w kierunku pomiaru i współczesnej roli państwa, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2009. 51 Szczegóły: ibidem, s. 370–371.

Rysunek 6

Krzysztof Piech 60

55 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najwyższych wynikach wskaźnika SSI 50 60 45 55 40 50 35 45 30 40

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

Luksemburg

Dania

Szwecja

W. Brytania

Finlandia

Luksemburg

2006 2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

W. Brytania

Finlandia 1997

Szwecja 1995

1994

1996

1995

20 30

1994

25 35

Dania

Źródło: Obliczenia własne.

Rysunek 7 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu średniej wartości wynikach wskaźnika SSI 50 45 40 50 35 45 30 40 25 35 20 30

Źródło: Obliczenia własne.

Holandia

Niemcy

Irlandia

Austria

2006

2005

2004

2003

2002

2006

2005

2004

Belgia 2003

2001

2000

1999

Austria

1998

Irlandia

1997

Niemcy 2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

Holandia 1996

1994

1995

1994

15 25

Belgia

POMIARY INNOWACYJNOŚCI GOSPODAREK Unii Europejskiej

Rysunek 8 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najniższych wynikach wskaźnika SSI 40 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10

5 0

1994 1994 1995 1995 1996 1996 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006

Francja Francja Portugalia Portugalia

Hiszpania Hiszpania Grecja Grecja

Włochy Włochy

Źródło: Obliczenia własne.

Rysunek 9 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o wyższych wynikach wskaźnika SSII 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10

5 0

1994 1994 1995 1995 1996 1996 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006

Estonia Estonia Polska Polska Źródło: Obliczenia własne.

Słowenia Słowenia Bułgaria Bułgaria

Litwa Litwa

Krzysztof Piech

się. Ponadto, kraje o najniższej innowacyjności w UE cechowały się malejącym trendem. Polska do nich nie należała, choć postępy poczynione od 1997 r. nie były duże – zwłaszcza w porównaniu do Estonii czy Bułgarii. Rysunek 10 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o niższych wynikach wskaźnika SSI 35 30 25 20 15 10

Czechy

Łotwa

Węgry

Słowacja

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

Rumunia

Źródło: Obliczenia własne.

Zaprezentowane wyniki obliczeń autora uzupełniają wyniki podawane przez Komisję Europejską. Wyraźniej z nich widać pogarszającą się innowacyjność najmniej innowacyjnych krajów UE. Wyniki te zostały osiągnięte poprzez zastosowanie odpowiednich technik statystycznych (normowania), które bardziej pokazują rywalizację między krajami w europejskim wyścigu innowacyjności, niż sam poziom tej cechy. Ponadto wyniki analiz autora, mimo problemów z danymi, prezentują dłuższą perspektywę, a zatem wyraźniej można zaobserwować pewne trendy i ewentualnie rozpocząć działania naprawcze. Podejście autora ma jeszcze jedną zaletę metodologiczną, w porównaniu do wyników Komisji Europejskiej: prezentowane dane na dany rok dotyczą wyłącznie tego roku, a nie lat poprzednich. W przypadku EIS wyniki za 2008 r. (publikowane w styczniu 2009 r.) obejmują dane nie tylko za 2007 r., ale i za 2006, a nawet za 2005 r. Powoduje to niespójność czasową uzyskiwanych wyników. Z zaprezentowanych danych wynika, że na tle innych krajów transformacji systemowej (i w porównaniu do nich) Polska pozostaje na prawie tym samym miejscu. Biorąc pod uwagę to, że są kraje które szybciej nadrabiają opóźnienia pod względem innowacyjności, pokazuje to nieefektywność prowadzonej przez szereg lat w naszym kraju polityki innowacji, a co za tym idzie – potrzebę jej intensyfikacji, wykorzystującej w tym zakresie w szczególności środki pochodzące z Unii Europejskiej.

WYNIKI ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW FORESIGHT W POLSCE…

Iwona Nowicka Radca Ministra, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

WYNIKI ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW FORESIGHT W POLSCE I KONCEPCJA ICH WDROŻENIA DO GOSPODARKI W 2008 r. zakończyła się w Polsce realizacja większości projektów Foresight na poziomie narodowym, regionalnym lub branżowym, które charakteryzują się różnorodnymi rezultatami. Poniżej zostały wybrane trzy przykładowe programy typu Foresight, dla których został przeprowadzony przegląd powstałych na ich podstawie rezultatów. 1. Narodowy Program Foresight Polska 2020 został przeprowadzony w trzech polach badawczych: Zrównoważony Rozwój Polski, Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne oraz Bezpieczeństwo. Głównymi celami Narodowego Programu Foresight Polska 2020 było: określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku, określenie priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, wykorzystanie wyników w praktyce, dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów UE oraz kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy. W efekcie zrealizowanego Programu opracowano 5 alternatywnych scenariuszy rozwoju Polski do 2020 roku. Przedstawiają one możliwe warianty rozwoju kraju w zależności od tego, w jaki sposób ujawnia się w rzeczywistości kluczowe czynniki (globalizacja i integracja europejska, reformy wewnętrzne, Gospodarka Oparta na Wiedzy, akceptacja społeczna), których połączenie będzie miało decydujący wpływ na możliwości trwałego rozwoju. Trzy ze stworzonych scenariuszy rozwoju: Skok cywilizacyjny, Twarde dostosowania, Trudna modernizacja opisują różne warianty udanego wdrażania polityk zrównoważonego i trwałego rozwoju, dwa pozostałe: Słabnący rozwój, Zapaść przedstawiają negatywny rozwój sytuacji. Kolejnym ważnym rezultatem prac nad Narodowym Programem Foresight jest zaprezentowany pakiet rekomendacji – kierunków badań naukowych i rozwoju technologii oraz działań systemowych potrzebnych dla trwałego rozwoju Polski, w skład których wchodzą: lista rekomendowanych technologii, lista rekomendowanych technologii o dużym potencjale rozwoju, lista rekomendowanych tematów badań dla nauk społeczno-ekonomicznych, rekomendowane działania systemowo-organizacyjne.

Iwona Nowicka

Istotnym elementem wyników Narodowego Programu Foresight Polska 2020 jest opracowana lista 114 makrotematów oraz wpisujących się w nie 680 tematów badawczo-rozwojowych, lista czynników o kluczowym znaczeniu dla przyszłego rozwoju Polski oraz lista priorytetowych technologii. Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020 posłużą do weryfikacji wskazanych w Krajowym Programie Badań Naukowych i Prac Rozwojowych kierunków rozwoju nauki i technologii, do tworzenia Strategii Rozwoju Nauki w Polsce do 2015 roku oraz wpisują się w dyskusję zainicjowaną Raportem Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. 2. Projekt System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce, którego celem było opracowanie scenariuszy rozwoju technologii medycznych w Polsce do roku 2020. Scenariusze te uwzględniają: stan prac naukowo-badawczych i rozwojowych w zakresie 6 głównych działów inżynierii biomedycznej (biopomiarów, sztucznych narządów, biomateriałów, biomechaniki, obrazowania biomedycznego i przetwarzania obrazów biomedycznych oraz informatyki i sieci neuronowych w medycynie), potencjał wdrożeniowy w przemyśle (małe i średnie przedsiębiorstwa) oraz potrzeby służby zdrowia z uwzględnieniem ważnych społecznie chorób. Scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce do 2020 roku powstały na postawie identyfikacji czynników sukcesu i niepewności określających przyszłość sektora technologii medycznych w trzech kategoriach uwarunkowań społeczno-ekonomicznych, naukowo-technicznych i biznesowych, biorąc pod uwagę zachowania się zmiennych czynników kluczowych jak: nakłady na służbę zdrowia, rozwój nowych technologii czy starzenie się społeczeństwa. W rezultacie utworzonych zostało pięć następujących scenariuszy w formie opisowej: scenariusz dynamicznego wzrostu (optymistyczny), scenariusz rozbieżności potrzeb i możliwości (pesymistyczny), scenariusz stabilnego/zrównoważonego wzrostu (najbardziej prawdopodobny), scenariusz niestabilności i drenażu technologii (przypadkowy 1), scenariusz konsumpcji obcych technologii (przypadkowy 2). Oprócz scenariuszy rozwoju zidentyfikowano kierunki badań i rozwoju technologii, które postrzegane są jako priorytetowe (kluczowe) przez przemysł w oparciu o kryteria społeczne, prawno-polityczne, naukowe, techniczno-technologiczne oraz medyczne. Wyznaczono 132 kluczowe technologie we wszystkich obszarach tematycznych, które następnie zostały zintegrowane wg najwyższej punktacji i połączone tematycznie do listy 10 najważniejszych umieszczonych na Zbiorczej Uogólnionej Liście Technologii Kluczowych. Wyznaczone zostały też strategiczne obszary mające największe szanse wdrożenia w przemyśle dla potrzeb służby zdrowia w Polsce.

WYNIKI ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW FORESIGHT W POLSCE…

3. Projekt Monitorowanie i prognozowanie (Foresight) priorytetowych, innowacyjnych technologii dla zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego miał na celu identyfikację wiodących technologii o znaczeniu strategicznym, których rozwijanie w następnych 20 latach będzie priorytetowe dla regionu województwa mazowieckiego. W ramach projektu została wykonana prognoza rozwoju technologii służących zrównoważonemu rozwojowi w następujących obszarach tematycznych: poziom życia społeczeństwa, energia, ekologia, technologie na rzecz ochrony środowiska, zasoby naturalne i nowe materiały, infrastruktura, wzrost gospodarczy. W rezultacie projektu zostało wskazanych 15 kluczowych technologii dla województwa mazowieckiego. Pośród wskazanych technologii, których rozwój jest priorytetowy dla województwa mazowieckiego wyraźnie zarysowała się część wspólna łącząca większość obszarów badawczych: rozwój szeroko rozumianej infrastruktury informatycznej. Wyniki projektu jednoznacznie wskazują, że infrastruktura ta będzie miała kluczowe znaczenie dla przyszłości technologicznego rozwoju Mazowsza. Scenariusze rozwoju województwa mazowieckiego zostały opracowane w wariancie pozytywnym, neutralnym i negatywnym. Dotyczą zarówno najważniejszych dla województwa zagadnień, jak i obszarów badawczych będących przedmiotem projektu. Scenariusze te mogą być źródłem cennej wiedzy o perspektywach rozwojowych województwa mazowieckiego, jak również być fundamentem dla innych prognoz realizowanych na potrzeby zrównoważonego rozwoju regionów Polski. Stały się też ważnym elementem w procesie oceny priorytetowości analizowanych technologii. W projekcie foresight dla województwa mazowieckiego powstały po trzy scenariusze dla następujących zagadnień: kapitał ludzki, rozwój gospodarczy, rozwój infrastruktury i zagospodarowanie przestrzenne, rozwój nauki, uwarunkowania polityczne, zmiany socjologiczne, zmiany w środowisku naturalnym. Istotnym rezultatem wszystkich zrealizowanych projektów foresight jest ogólnokrajowa debata w zakresie myślenia o przyszłości oraz powstanie sieci ludzi związanych i zainteresowanych tą tematyką. Udział szerokiej rzeszy społeczeństwa, a szczególnie włączenie przedstawicieli biznesu do dyskusji na temat przyszłości Polski, jest niezwykle ważne dla sukcesu każdego projektu. Pozwala to bowiem na ich współudział w tworzeniu polityki naukowo-technicznej państwa, uwzględnienie potrzeb środowisk gospodarczych oraz zwraca uwagę na kluczowe technologie przyszłości, co daje szansę na wdrożenie wyników projektu do praktyki gospodarczej.

Iwona Nowicka

W założeniach wszystkich projektów typu foresight i formułowaniu ich celów zasadniczą rolę odgrywa wdrożenie wyników, co stanowi najtrudniejszą część realizacji projektu. Rezultaty uzyskane w ramach projektów foresight w postaci scenariuszy rozwoju i kluczowych technologii pozwalają na sformułowanie rekomendacji dla decydentów, którymi są władze regionalne oraz centralne, w zakresie tworzenia i realizacji polityki naukowej-technicznej i innowacyjnej państwa. Dzięki foresigtowi decydenci powinni otrzymać poprawny opis problemów, wskazówki ich rozwiązania co daje możliwość wpływu na bieg wydarzeń oraz przygotowanie odpowiednich działań wyprzedzających z dziedziny nauki i techniki. Rezultatem wszystkich projektów foresight są opracowania w postaci raportów z ich realizacji oraz broszur upowszechniających i popularyzujących wyniki. Niezwykle ważną kwestią jest rozpowszechnienie tych materiałów wśród kluczowych interesariuszy. I tak np. raport oraz broszura z Narodowego Programu Foresight Polska 2020 została wysłana do przeszło 300 osób w kraju i zagranicą promując i upowszechniając w ten sposób jego wyniki. W celu bardziej efektywnego wdrożenia wyników istnieje potrzeba stworzenia koncepcji współpracy między wszystkimi realizowanymi w Polsce projektami foresight oraz spójności merytorycznej foresightów regionalnych i branżowych z Narodowym Programem Foresight w oparciu o wyznaczoną płaszczyznę, którą mogą stanowić wypracowane rezultaty. Jako kontynuację Narodowego Programu Foresight rozważa się zrealizowanie projektu, którego celem jest określenie sposobów wdrażania jego wyników na poziomach strategicznym (scenariusze rozwoju) i operacyjnym (technologie, badania zapotrzebowania rynku i możliwości polskich naukowców). Przewidywany zakres tego typu projektu to po pierwsze wykorzystanie wyników Narodowego Programu Foresight w kształtowaniu polityki naukowej i naukowo-technicznej poprzez analizę jego rezultatów w świetle zapisów podstawowych dokumentów strategicznych oraz ich syntezę celem wskazania obszarów niszowych, w których Polska może stać się naturalnym liderem w świecie. Po drugie mapowanie technologii poprzez opracowanie uniwersalnej metodyki służącej umieszczaniu na mapach technologii i kierunków technologicznych zidentyfikowanych w ramach prac nad projektami Foresight w celu ich oceny, monitorowania i lepszego wykorzystania dla rozwoju gospodarczego. Po trzecie opracowanie podstaw krajowego systemu monitoringu wdrażania projektów Foresight z odniesieniem do mierników stopnia realizacji celów Narodowego Programu Foresight w oparciu o utworzenie Narodowego Portalu Foresight integrującego rezultaty projektów Foresight poprzez zunifikowany system gromadzenia i obiegu informacji, wymiany doświadczeń, wspólnej dyskusji, monitoringu wdrażania wyników, statystycznego badania projektów Foresight, bazy ekspertów itp. W zakresie aplikacji projektów Foresight na poziomie regionalnym niezwykle istotną rolę odgrywa bliska lokalizacja ułatwiająca i sprzyjająca

WYNIKI ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW FORESIGHT W POLSCE…

nawiązywaniu kontaktów. Współpraca na poziomie regionu jest także istotna ze względu na różnice lokalne, specyfikę funkcjonowania instytucji, ale jednocześnie wspólne perspektywy, normy i kulturę. Foresight powinien mieć zasadnicze znaczenie w kształtowaniu polityki innowacyjnej w regionach, ponieważ przy podejmowaniu decyzji dotyczących wspierania innowacji, potrzebne są informacje zorientowane na przyszłość. Duże znaczenie ma także dobór odpowiednich partnerów już na etapie realizacji projektów Foresight, których doświadczenie i wiedzę można wykorzystać w działaniach wspierających procesy innowacyjne. W ten sposób budowana jest w procesie Foresight sieć systemu wzajemnych powiązań i interakcji z możliwością wykorzystania jej w całym procesie innowacyjnym regionu. Ponadto rezultaty regionalnych projektów Foresight powinny być wykorzystane przy kontynuacji prac nad Regionalnymi Strategiami Innowacji (RIS). Wyniki projektów Foresight polegające na tworzeniu długoterminowej wizji rozwoju regionalnego oraz budowaniu sieci i konsensusu mogą posłużyć jako materiał dla RIS do podjęcia konkretnych działań w rozwoju regionalnej gospodarki. Tym działaniom służą instrumenty takie jak: parki naukowe, agencje innowacji, usługi wsparcia itp. Kolejnym krokiem po zrealizowaniu regionalnych projektów Foresight jest ich wdrożenie na poziomie firm co powinien ułatwić udział przedstawicieli biznesu w tych projektach. Ogólnym celem Foresightu technologicznego jest identyfikacja technologii przyszłościowych w danej branży, które mają wartości ekonomiczne i społeczne. Wyniki branżowych projektów Foresight mogą być wdrażane przez wiele podmiotów, zarówno sektora publicznego jak i prywatnego tj. ministerstwa, samorządy terytorialne, uczelnie i jednostki badawczo-rozwojowe, samorządy branżowe oraz przedsiębiorcy. W celu rozwoju technologii wybranych w branżowych projektach Foresight ważne jest współdziałanie nauki z przemysłem np. poprzez tworzenie konsorcjów, co pozwoli na opracowanie wspólnych projektów naukowo-badawczych w celu rozwiązania konkretnego problemu technicznego lub wdrożenia czy modyfikacji np. nowej zakupionej technologii. Tak więc doświadczenie wspólnej pracy zdobyte w projekcie typu Foresight powinno być wykorzystane poprzez zgłoszenie projektów, w których uczestnikami mogą być podmioty w nim występujące. Głównym celem takich projektów powinno być nie tylko samo wdrożenie technologii dla osiągania zysku, ale także oddziaływanie uzyskanych rezultatów na wzrost zainteresowania danej gałęzi przemysłu taką technologią i inwestycje z nią związane. Należy jednak zwrócić uwagę, że uzyskanie sukcesu we wdrożeniu nowych technologii jest uwarunkowane kilkoma czynnikami jak np.: dostępność środków finansowych, nowoczesność (konkurencyjność) rozwiązania i poziom przygotowania produktu do wdrożenia (w wyniku prac badawczorozwojowych), możliwości technologiczne przemysłu krajowego oraz akceptacja ich przez użytkownika.

Iwona Nowicka

Wnioski 1. Potrzeba budowania długoterminowych wizji i scenariuszy rozwoju oraz wyboru priorytetowych technologii w Polsce w oparciu o strategie Foresight. 2. Pobudzanie większego zainteresowania oraz udziału władz na poziomie centralnym i regionalnym przy realizacji projektów Foresight. 3. Motywowanie przedstawicieli biznesu i młodego pokolenia do udziału w projektach Foresight. 4. Edukacja społeczeństwa w zakresie potrzeby realizacji strategii Foresight. 5. Ściśle sprecyzowane i jasno określone cele dla przeprowadzenia projektów Foresight. 6. Tworzenie rekomendacji dla władz centralnych i regionalnych jako jeden z głównych rezultatów projektów Foresight. 7. Wdrożenie rezultatów zrealizowanych projektów Foresight na poziomie strategicznym i operacyjnym. 8. Budowanie sieci powiązań między uczestnikami i interesariuszami projektów Foresight. 9. Wykorzystanie wiedzy i doświadczenia ekspertów biorących udział przy realizacji projektów Foresight w celu wdrożenia ich rezultatów do gospodarki. 10. Potrzeba spójności realizowanych projektów Foresight z Narodowym Programem Foresight. 11. W związku z sugestiami środowiska istnieje potrzeba rozważenia kwestii instytucjonalizacji Foresight.

PERSPEKTYWICZNE SEKTORY GOSPODARKI PRIORYTETOWE Z PUNKTU WIDZENIA…

Sylwia Pangsy-Kania Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwersytet Gdański Instytut Wiedzy i Innowacji

PERSPEKTYWICZNE SEKTORY GOSPODARKI PRIORYTETOWE Z PUNKTU WIDZENIA PRZYCIĄGANIA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) stanowią szczególną formę międzynarodowej ekspansji kapitałowej. Obejmują nie tylko transfer środków finansowych, ale również transfer: własności, technologicznego i marketingowego know-how, zasobów, doświadczeń badawczo-rozwojowych, zarządzania i organizacji przedsiębiorstwa. BIZ stanowią szansę dla Polski w podnoszeniu jej innowacyjności między innymi poprzez lokowanie w naszym kraju swoich centrów badawczo-rozwojowych, które kreują prywatny sektor badawczo-rozwojowy w Polsce. Niezwykle istotne jest również przyciąganie do Polski kapitału zagranicznego intensywnego technologicznie, w tym branży high-tech. Sektor ten bowiem dynamicznie się w Polsce rozwija. Przedsiębiorstwa zagraniczne, które inwestują w Polsce są bardziej otwarte na różnego rodzaju rozwiązania innowacyjne. W 2008 roku napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski wyniósł 9 972 mln EUR i był o 42% niższy niż w 2007 roku, w którym wyniósł 17 196 mln EUR. Według szacunków NBP w 2007 roku największymi inwestorami były kraje UE, skąd pochodziło 85,3% ogólnej kwoty BIZ. W 2008 roku z 25 krajów UE pochodziło 91,1% napływu kapitału zagranicznego52. Do sierpnia 2009 r. napłynęło do Polski ponad 4,5 mld EUR tzn. 68,6% wyniku za analogiczny okres roku ubiegłego.53 W 2007 roku BIZ najczęściej trafiały do: przetwórstwa przemysłowego, obsługi nieruchomości, informatyki, nauki, wynajmu maszyn i urządzeń i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, pośrednictwa finansowego oraz transportu, gospodarki magazynowej i łączności. W 2008 roku struktura środków jakie zostały ulokowane w podmiotach w rezultacie napływu kapitału zagranicznego kształtowała się następująco54: 52 Informacja o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce w 2008 roku, NBP, strona internetowa http://www.nbp.pl/publikacje/zib/2008_notatka.pdf, 10.12.2009. 53 Dane PAIIZ. 54 Informacja o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce w 2008 roku, NBP, strona internetowa http://www.nbp.pl/publikacje/zib/2008_notatka.pdf, 10.12.2009.

Sylwia Pangsy-Kania

pośrednictwo finansowe – 3 013 mln EUR, obsługa nieruchomości, informatyka, wynajem maszyn i pozostałe usłu-

gi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – 2 605 mln EUR, handel i naprawy – 1 455 mln EUR, przetwórstwo przemysłowe – 1 442 mln EUR, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę – 1 047 mln EUR. Skumulowana wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce (liczona jako bieżąca, księgowa wartość tych inwestycji) wyniosła 115.709 mln EUR na koniec 2008 roku. Dzięki inwestycjom zagranicznym w Polsce powstało do tej pory 1,5 mln nowych miejsc pracy. Wydajność pracy w firmach z kapitałem zagranicznym jest o 75% wyższa niż w przedsiębiorstwach rodzimych, natomiast skłonność do eksportu jest 3,5 razy większa niż w firmach wyłącznie z kapitałem polskim. W porównaniu z innymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej, z którymi nasz kraj konkuruje o napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, do Polski napłynęło w latach 2004–2007 najwięcej zagranicznego kapitału. Biorąc jednak pod uwagę wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych per capita Polska na tle innych krajów wypada zdecydowanie gorzej. W Polsce wartość ta wyniosła 337 EUR, podczas gdy np. w Czechach 652 EUR i Bułgarii 789 EUR55. Analizowanie wielkości i struktury branżowej zagranicznych inwestycji bezpośrednich powinno być uzupełnione strukturą napływu BIZ pod względem poziomu zaawansowania technologicznego56. Do branży zaawansowanych technologicznie należą: technologie informatyczne i telekomunikacyjne, biotechnologia, nanotechnologia, robotyka. Liczba podmiotów, które inwestują w zaawansowane technologie w Polsce, w tym między innymi globalne koncerny IT, systematycznie rośnie. Zagraniczni inwestorzy lokują również swój kapitał w takich branżach jak: motoryzacyjna, lotnicza, farmaceutyczna. Największy udział w ogólnej liczbie inwestycji zagranicznych w Polsce w przemysłach zaliczonych do przemysłów zaawansowanych technologicznie posiadają Stany Zjednoczone, Francja oraz Niemcy. Około 1/3 inwestycji zagranicznych w high-tech dokonywana jest w Polsce przez przedsiębiorstwa z udziałem kapitału z tych krajów lub przez przedsiębiorstwa, które zakładane są na terenie naszego kraju przez koncerny amerykańskie, francuskie i niemieckie. Najwięcej inwestycji zagranicznych w Polsce lokowanych jest w branży produktów farmaceutycznych. Branża ta razem z branżą urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych skupiała łącznie prawie 2/3 World Investment Report 2008, UNCTAD. Szerzej na ten temat: Stymulowanie innowacyjności i zdolności eksportowych polskiej gospodarki poprzez poprawę struktury napływu inwestycji zagranicznych do Polski, T. Kalinowski (red.), Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk, czerwiec 2007. 55

PERSPEKTYWICZNE SEKTORY GOSPODARKI PRIORYTETOWE Z PUNKTU WIDZENIA…

inwestycji high-tech w Polsce. Inwestycje zagraniczne w Polsce w sektorach high-tech wg kraju pochodzenia zostały przedstawione w tabeli 1. Tabela 1 Inwestycje zagraniczne w Polsce w sektorach high-tech wg kraju pochodzenia Stany Zjednoczone

Sprzęt medyczny i chirurgiczny Odbiorniki radiowe, telewizyjne i telekomunikacyjne Komputery i działalność powiązana Wyroby farmaceutyczne

Francja

Produkcja wyrobów farmaceutycznych Produkcja odbiorników radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych Produkcja samolotów, statków powietrznych i kosmicznych

Niemcy

Wyroby farmaceutyczne Sprzęt medyczny i chirurgiczny Komputery

Źródło: Stymulowanie innowacyjności i zdolności eksportowych polskiej gospodarki poprzez poprawę struktury napływu inwestycji zagranicznych do Polski, T. Kalinowski (red.), Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk, czerwiec 2007 s. 21–22.

W Polsce wśród BIZ dominują przedsiębiorstwa z sektora medium-tech i low-tech. Według danych GUS za 2007 rok w produkcji sprzedanej według poziomów techniki ogółem dominuje niska technika (35,8%), przy czym w sektorze publicznym przeważa średnio-niska technika (59,3%), w sektorze prywatnym niska technika (37,9%), w sektorze własność zagraniczna średnio-wysoka technika (42%)57. Branże high-tech charakteryzują się wysoką wartością dodaną. Jednak w przypadku Polski duże znaczenie mają również sektory medium-tech np. produkcja maszyn i urządzeń gdzie indziej nie sklasyfikowana, produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, produkcja chemikaliów, produkcja lokomotyw kolejowych i tramwajowych oraz taboru kolejowego i tramwajowego, produkcja sprzętu transportowego gdzie indziej niesklasyfikowana. Szczególne miejsce w tych sektorach przypada przemysłowi motoryzacyjnemu oraz chemicznemu, które ze względu na swoją dynamikę rozwoju wpływają na wiele innych obszarów życia gospodarczego. W najbliższym czasie można przewidywać wzrost znaczenia sektora nowoczesnych usług, co jest zgodne z trendami ogólnoświatowymi. Zalicza się tu m.in.: centra usług – obsługa głównych procesów biznesowych58 (finanse, księgowość, informatyka), centra badawczo-rozwojowe, jednostki badawczo-rozwojowe, centra wsparcia technicznego, centra telemarketingowe. Priorytetem jest także wspieranie napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych zaawansowanych technologicznie (średnio wysokiej oraz wysokiej techniki) w takich sektorach jak: elektroniczny/technologie 57 58

Nauka i technika w 2007 roku, GUS, Warszawa 2009, s. 193. Sektor usług dla biznesu – Business Process Outsourcing (BPO).

Sylwia Pangsy-Kania

teleinformatyczne (ICT), B+R, motoryzacyjny, maszynowy, lotniczy, energetyka odnawialna. W procesie zwiększenia wolumenu oraz poprawy struktury napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski istotne znaczenie będą miały instrumenty ich przyciągania. Proces wyczerpywania się wielu tradycyjnych przewag konkurencyjnych sprzyjających napływowi BIZ wymusza poszukiwanie innych źródeł atrakcyjności inwestycyjnej. Należą do nich: klastry, parki naukowo-technologiczne i specjalne strefy ekonomiczne. W najbliższych latach instrumentem wsparcia będzie nadal Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007–2013. Zasady udzielania pomocy publicznej w ramach działania 4.5. Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z 2 kwietnia 2008 roku (Dz. U. Nr 61, poz. 379). Działanie to przewiduje wspieranie inwestycji o dużym potencjale innowacyjnym, mających istotne znaczenie dla gospodarki ze względu na oddziaływanie społeczno-ekonomiczne. Celem jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki poprzez zwiększenie liczby inwestycji w sektorze produkcyjnym (o dużej wartości lub tworzących znaczną liczbę nowych miejsc pracy) i nowoczesnych usług (przede wszystkim inwestycje związane z rozpoczęciem prowadzenia działalności B+R w przedsiębiorstwie). Przewidywana alokacja wynosi prawie 1 024 mln EUR do 2013 roku. Perspektywiczne, z punktu widzenia przyciągania BIZ, sektory determinowane są atrakcyjnością inwestycyjną regionów Polski. Priorytetowe sektory dla poszczególnych województw zostały przedstawione w tabeli 2. Sektory high-tech priorytetowo traktowane są w województwach: mazowieckim, pomorskim, dolnośląskim, śląskim i małopolskim. W tych województwach znajdują się uczelnie techniczne kształcące studentów w najbardziej przydatnych z punktu widzenia inwestorów tej branży kierunkach – informatyka, inżynieria materiałowa, automatyka i elektrotechnika, robotyka, biotechnologia, fizyka, inżynieria mechaniczna, chemiczna, produkcyjna, a także inżynieria środowiska. Atutem Polski w przyciąganiu zagranicznych inwestycji bezpośrednich zaawansowanych technologicznie są zasoby ludzkie oraz placówki naukowe59. Wybór perspektywicznych sektorów gospodarki powinien być skorelowany z priorytetowymi kierunkami badań w Polsce, przy czym ich wyboru należy dokonać przy wykorzystaniu istniejącego dorobku projektów Foresight w Polsce60. Przyszłościowymi kierunkami badań są m. in.: biotechnologia, bioinżynieria, optoelektronika, nanotechnologia, inżynierie oprogramowania, modelowanie wiedzy i wspomaganie decyzji w teleinformatyce. 59 60

PMR, 2006, strona internetowa www.pmrpublications.com Por. tekst I. Nowickiej w tym Raporcie.

PERSPEKTYWICZNE SEKTORY GOSPODARKI PRIORYTETOWE Z PUNKTU WIDZENIA…

Tabela 2 Perspektywiczne sektory gospodarki w województwach Województwo

Sektory Wysokiej Szansy

Zachodniopomorskie

BPO, logistyka, odnawialne źródła energii, turystyka

Pomorskie

High-tech, stoczniowy, turystyczny

Warmińsko-mazurskie

Spożywczy, drzewny, energetyka alternatywna, turystyczny

Podlaskie

Spożywczy, maszynowy, turystyczny

Kujawsko-pomorskie

Elektroniczny, elektromaszynowy, chemiczny, spożywczy

Wielkopolskie

Motoryzacyjny, BPO, turystyka

Lubuskie

Elektroniczny, drzewny, spożywczy, szklarski

Dolnośląskie

Motoryzacyjny, elektromaszynowy, high-tech

Łódzkie

Energetyka, przemysł włókienniczy, biotechnologia, branża owocowowarzywna, mechatronika, ICT/nowe media

Mazowieckie

Spożywczy, budowlany, BPO, high-tech

Opolskie

Spożywczy, chemiczny, budowlany

Śląskie

Motoryzacyjny, BPO, high-tech, turystyka

Świętokrzyskie

Metalowy, budowlany, leczniczo-uzdrowiskowo-rehabilitacyjny

Lubelskie

Spożywczy, logistyka, maszynowy BPO, turystyka

Małopolskie

Motoryzacyjny, high-tech, BPO, turystyczny

Podkarpackie

Lotniczy, informatyka, odlewnictwo

Źródło: Na podstawie danych PAIIZ.

W procesie kreowania innowacyjnej struktury gospodarki niezwykle istotne jest budowanie sprzężeń zwrotnych między przedsiębiorstwami a nauką oraz uruchomienie ssania innowacji przez przedsiębiorstwa. Receptą na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki jest wykreowanie ścisłej współpracy pomiędzy nauką a biznesem oraz jednostkami badawczo-rozwojowymi a biznesem. Taką współpracą zainteresowane są zagraniczne przedsiębiorstwa. W tym kontekście konieczne jest podjęcie działań w kierunku promowania naszej gospodarki i przyciągania zagranicznego kapitału intensywnego technologicznie.

Grażyna Niedbalska

Grażyna Niedbalska Komitet Naukoznawstwa Polskiej Akademii Nauk

BADANIA STATYSTYCZNE INNOWACJI. DOTYCHCZASOWE DOKONANIA I PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ Najstarsze mierniki służące do oceny działalności innowacyjnej – przedsiębiorstw, dziedzin działalności i krajów – to mierniki dotyczące nakładów na działalność badawczo-rozwojową (B+R) i zatrudnionego w tej działalności personelu, w tym pracowników naukowo-badawczych.

Podręcznik Oslo Manual Na początku lat dziewięćdziesiątych zapoczątkowane zostało przez OECD i Komisję Europejską (Eurostat61) nowe zakrojone na szeroką skalę przedsięwzięcie badawcze, jakim jest badanie działalności innowacyjnej oparte na tzw. metodologii Oslo wykraczającej poza linearny model innowacji utożsamiający działalność innowacyjną z działalnością B+R. Metodologia Oslo opracowana w oparciu o nowoczesne interakcyjne (systemowe) modele działalności innowacyjnej obejmuje zestaw definicji i zaleceń metodologicznych omówionych w podręczniku zwanym Oslo Manual (Podręcznik Oslo), pełniącym rolę międzynarodowego standardowego podręcznika metodologicznego badań statystycznych działalności innowacyjnej. Metodologia Oslo rekomenduje tzw. podejście podmiotowe (subject approach ), w którym tematem badań jest działalność innowacyjna i zachowania innowacyjne przedsiębiorstwa jako całości. Zgodnie z przyjętą dotychczas zasadą każda kolejna edycja Podręcznika Oslo poszerza zakres podmiotowy i przedmiotowy (tematyczny) badań statystycznych innowacji.

Community Innovation Survey (CIS) Zalecenia metodologiczne zawarte w kolejnych edycjach Podręcznika Oslo wdrażane są w praktyce statystycznej w badaniach prowadzonych w ramach międzynarodowego programu Community Innovation Survey (w skrócie CIS), realizowanego pod egidą Eurostatu w krajach UE, EFTA i krajach kandydują61

Urząd Statystyczny Unii Europejskiej.

BADANIA STATYSTYCZNE INNOWACJI.DOTYCHCZASOWE DOKONANIA…

cych do członkostwa w UE. Program ten stanowi oficjalne źródło informacji statystycznych nt. działalności innowacyjnej przedsiębiorstw europejskich i swoiste laboratorium, w którym testowane są nowe rozwiązania metodologiczne. Jest on jednym ze źródeł zasilania popularnego wśród badaczy wtórnego źródła danych zwanego European Innovation Scoreboard (EIS).

Badania zarządzania wiedzą Zarządzanie wiedzą (knowledge management, w skrócie KM), stanowiące bardzo ważny element aktywności innowacyjnej, to zespół działań mających na celu zdobywanie, stosowanie i dzielenie się wiedzą przez organizację. Obejmuje zagadnienia z zakresu strategii, przywództwa, szkolenia, komunikacji, itd. W gospodarce opartej na wiedzy zarządzanie wiedzą i zarządzanie za pomocą wiedzy to problemy kluczowe. Rolę międzynarodowego podręcznika metodologicznego w zakresie badań statystycznych KM pełni publikacja przygotowana przez OECD we współpracy ze Statistics Canada zatytułowana Measuring Knowledge Management in the Business Sector – first steps (OECD/Statistics Canada 2003).

OECD Innovation Microdata Project Dane pochodzące z badań typu Community Innovation Survey służą do obliczania szeregu wskaźników określanych mianem wskaźników prostych – simple innovation indicators. Wskaźniki proste, choć przydatne, nie oddają jednak całej złożoności i kompleksowego charakteru procesów wprowadzania innowacji przez przedsiębiorstwa i mogą dawać czasami mylący ich obraz, szczególnie w przypadku dokonywania porównań międzynarodowych. Dlatego jako uzupełnienie wskaźników prostych wprowadzono w ostatnim czasie koncepcję tzw. wskaźników złożonych – composite innovation indicators62. Prace nad wskaźnikami złożonymi prowadzone są pod egidą OECD w ramach międzynarodowego projektu The OECD Innovation Microdata Project, którego celem jest opracowanie zharmonizowanych metod analiz ekonomicznych różnorodnych przejawów aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw w oparciu o mikrodane pochodzące z badań typu Community Innovation Survey, łączone w miarę możliwości z mikrodanymi dotyczącymi aktywności gospodarczej pochodzącymi z innych źródeł, takich jak np. bilanse przedsiębiorstw.

Innowacje w sektorze usług publicznych Szeroko rozumiany tzw. sektor publiczny stanowi zyskujący stale na znaczeniu element systemów innowacyjnych w nowoczesnych gospodarkach – zarówno po stronie popytowej, poprzez system zamówień publicznych, Working Party of National Experts on Science and Technology Indicators, Innovation indicators, DSTI/EAS/STP/NESTI, (2008)14, 16–19 June 2008, OECD, Paris. 62

Grażyna Niedbalska

jak i jako twórca warunków, w których działa sektor rynkowy (prawo gospodarcze i dotyczące własności intelektualnej, edukacja, infrastruktura wiedzy itd.).

Uwagi końcowe – plany na przyszłość W trakcie trwających aktualnie prac nad projektem OECD Innovation Strategy oraz nad programem rozwoju statystyki gospodarki opartej na wiedzy zwanym OECD Blue Sky Research wysuwane są liczne postulaty rozszerzenia tematyki badań statystycznych innowacji. Postulaty te, które mają zostać uwzględnione w ramach następnej rewizji podręcznika Oslo Manual, wskazują w szczególności na potrzebę opracowania wskaźników dotyczących: problematyki free revealing i innowacji inspirowanych i opracowywanych przez użytkowników (user driven innovation; development of consumer goods by users) oraz roli wzornictwa/designu w działalności innowacyjnej (we współczesnej gospodarce wzornictwo odgrywa coraz większą rolę).

POLSKA NAUKA NA TLE ŚWIATOWYM – ANALIZA BIBLIOMETRYCZNA

Adam Płoszaj, Agnieszka Olechnicka Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych EUROREG, Uniwersytet Warszawski

POLSKA NAUKA NA TLE ŚWIATOWYM – ANALIZA BIBLIOMETRYCZNA Innowacyjność gospodarki zależy od wielu czynników. Ważną (jeśli nie najważniejszą) funkcję spełniają instytucje tworzące wiedzę: uniwersytety, instytuty naukowe, jednostki B+R funkcjonujące w przedsiębiorstwach itp. Nie dziwi zatem, że instytucje naukowo-badawcze stanowią istotny element w wielu programach innowacyjności krajów oraz regionów, takich jak np.: Krajowy System Innowacji63, Regionalny System Innowacji64, Model Potrójnej Helisy65, Model Sceny Innowacji66. Stąd też analizy funkcjonowania instytucji naukowo-badawczych mają duże znaczenie dla badania innowacyjności gospodarek krajowych i regionalnych. Przy czym szczególnie istotne wydaje się być mierzenie efektów (rezultatów) działalności naukowo-badawczej oraz ich efektywności (czyli odniesienie efektów do nakładów). Jednym ze sposobów mierzenia efektów pracy naukowej jest bibliometria – ilościowa analiza publikacji naukowych67. Pozwala ona na analizę zarówno liczby publikacji stworzonych przez danego autora lub w danej instytucji, regionie lub kraju, na badania specjalizacji naukowej, cytowań oraz sieci współpracy68 czy mówiąc bardziej ogólnie kapitału intelektualnego poszczególnych instytucji, ośrodków, krajów69. 63 National Innovation Systems, OECD Publications, Paris 1997; Okoń-Horodyńska E.: Narodowy system innowacji w Polsce, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 1998. 64 Cooke P., Etxebarria G., Uranga M.G.: Regional innovation systems: Institutional and organisational dimensions, Research Policy 26/1997. 65 Leydesdorff L., & Etzkowitz H.: The triple helix as a model for innovation studies. Science and Public Policy, 25(3)/1998, p. 195–203. 66 Jasiński A. H.: Innowacje i transfer technologii w procesie transformacji, Difin, Warszawa 2006. 67 Nowak P.: Bibliometria. Webometria. Podstawy, wybrane zastosowania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008. 68 Olechnicka A., Płoszaj A.: Przestrzenne aspekty nauki w Polsce, Zagadnienia Naukoznawstwa, nr 2/2009. 69 Olechnicka A., Płoszaj A.: Zasoby i przepływy kapitału intelektualnego. Analiza bibliometryczna aktywności publikacyjnej polskich ośrodków naukowych w: Okoń-Horodyńska E., Wisła R. (red.), Kapitał intelektualny i jego ochrona, Instytut Wiedzy i Innowacji, Kraków 2009.

Adam Płoszaj, Agnieszka Olechnicka

Współczesna bibliometria opiera się w dużej mierze na analizie globalnych baz danych bibliograficzno-bibliometrycznych: SCOPUS oraz Web of Science (WoS). Obie bazy działają na podobnej zasadzie, tzn. gromadzą opisy i dane o cytowaniach artykułów z czasopism naukowych oraz wydawnictw pokonferencyjnych. Niemniej jednak każda z nich ma swoistą charakterystykę70. Najważniejsze różnice polegają na tym, że baza SCOPUS obejmuje więcej czasopism europejskich oraz znacznie więcej niż WoS czasopism społeczno-humanistycznych. Jedną z podstawowych możliwości jakie dają dane pochodzące z tych baz jest analiza udziału danego kraju w światowej produkcji naukowej. Właśnie taka analiza jest celem niniejszego opracowania. Zostanie ona przeprowadzona dla okresu 1980–2008 z wykorzystaniem zarówno bazy SCOPUS jak i WoS. Polska, w porównaniu z innymi krajami rozwiniętymi, charakteryzuje się raczej małą innowacyjnością71. Jednym z elementów tej słabości jest relatywnie niska liczba publikacji naukowych w odniesieniu do liczby ludności kraju (por. rys. 1) oraz niska cytowalność (średnia liczba cytowań jednego artykułu) publikacji afiliowanych w Polsce (por. rys. 2). Niska liczba artykułów w stosunku do potencjału ludnościowego świadczy o relatywnie małej aktywności naukowej kraju – a z drugiej strony pokazuje, że jest Rysunek 1 Liczba publikacji na 1 tys. mieszkańców w latach 1999–2009 na podstawie Web of Science 18 16 14 12 10 8 6 4

Ukraina

Rumunia

Słowacja

Polska

Czechy

Węgry

Hiszpania

Francja

Niemcy

Finlandia

Szwecja

Holandia

USA

Szwajcaria

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Web of Science.

Jacso P.: As we may search – comparison of major features of the web of science, scopus, and google scholar citation-based and citation-enhanced databases, Current Science 89(9), 2005, 1537–1547; LaGuardia C.: Scopus vs. web of science, Library Journal, 130(1), 2005, 40–42. 71 Płowiec U.: Innowacyjność Polski na tle innych krajów Unii Europejskiej w: T. Baczko (red.), Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 roku, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa 2009. 70

POLSKA NAUKA NA TLE ŚWIATOWYM – ANALIZA BIBLIOMETRYCZNA

w tej dziedzinie jeszcze wiele do zrobienia. Z kolei mała średnia cytowalność może być interpretowana jako oznaka relatywnie niskiej jakości ogółu publikacji – choć w tym przypadku na wartość tego wskaźnika może wpływać wiele czynników (np. język publikacji czy dziedzina publikacji)72, niewątpliwie jednak świadczy to o mniejszej popularności i światowej rozpoznawalności polskich publikacji naukowych73. Rysunek 2 Średnie cytowania 1 publikacji w latach 1999–2009 na podstawie Web of Science 25 20 15 10

Ukraina

Rumunia

Polska

Słowacja

Węgry

Czechy

Hiszpania

Francja

Niemcy

USA

Holandia

Finlandia

Szwecja

Szwajcaria

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Web of Science.

Omawiane wyżej wskaźniki pokazują jak duży dystans mamy do nadrobienia aby zrównać się z krajami Europy Zachodniej czy USA. Należy jednak podkreślić, że trendy w tym zakresie są raczej pozytywne. Analiza szeregów czasowych pokazuje, że udział publikacji afiliowanych w Polsce w ogólnoświatowej produkcji naukowej wyraźnie się zwiększył na przestrzeni ostatnich 30 lat (por. rys. 3). Co więcej wyniki te są zbieżne w przypadku obu branych pod uwagę baz bibliograficzno-bibliometrycznych (SCOPUS i Web of Science) – co uwiarygodnia poprawność analiz. Wyraźna i niewątpliwie pozytywna tendencja wzrostowa w okresie 1980–2007 wydaje się jednak tracić impet na początku trzeciego tysiąclecia (od około 2002 roku) i stabilizować na poziomie około 1,2–1,4%. Sytuację tę należy zapewne wiązać z niedostatecznym finansowaniem nauki w Polsce i wręcz zmniejszaniem się nakładów na ten cel w odniesieniu do PKB74. Wróblewski A.K.: Bibliometryczna trylogia, referat wygłoszony na konferencji: Statystyczno-porównawcze metody oceny działalności naukowej, Cieszyn 22–23 XI 2001, stro18 na internetowa www.bg.us.edu.pl/Publikacje/Cieszyn/wroblewski.pdf 73 Olechnicka A., Płoszaj A.: Polska nauka w sieci? Przestrzeń nauki i innowacyjności. 16 Raport z badań, Warszawa 2008, strona internetowa www.naukawsieci.blogspot.com 14 74 Olechnicka A.: Innowacyjność polskich regionów. Metody pomiaru, stan i tendencje 12 w: Gorzelak G., Tucholska A. (red.): Rozwój, region, przestrzeń, Ministerstwo Rozwoju 72

10 8

Adam Płoszaj, Agnieszka Olechnicka

Z kolei oczywistym wytłumaczeniem dość wyraźnie zarysowanego początku tendencji wzrostowej w latach 90-tych jest transformacja ustrojowa, a w szczególności otwarcie granic i swoboda współpracy naukowej z zagranicznymi ośrodkami75. Ustabilizowanie w ostatnich latach wzrostu analizowanego wskaźnika może świadczyć także o końcu pozytywnego wpływu transformacji ustrojowej. Dalsze impulsy budowania naukowej pozycji Polski zapewne powinny polegać na stabilnym wzroście finansowania (przy zapewnieniu efektywnego wykorzystania środków76) jak również rozsądnym wykorzystaniu funduszy Unii Europejskiej na wspieranie krajowego potencjału naukowego. Rysunek 3 Udział polskich publikacji naukowych w ogólnej liczbie publikacji na świecie 18 16 14 12 10 8 6 4 2

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1988 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

SCOPUS

WoS

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z SCOPUS i WoS.

Regionalnego, EUROREG, Warszawa 2007. 75 Transformacja ustrojowa i swoboda współpracy naukowej miała szczególnie znaczenie dla nauk społecznych i humanistycznych, por.: Olechnicka A., Płoszaj A.: Polskie publikacje z zakresu nauk społecznych i humanistycznych w bazie Web of Science, Edukacja Ustawiczna Dorosłych, nr 1/2009. 76 Por. np. Gorzelak G.: Uniwersytet Przedsiębiorczy, Forum Akademickie, nr 1/2009.

KIERUNKI I PRIORYTETY ROZWOJU MAŁYCH I ŚREDNICH FIRM…

Marek Martin Wydział Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej

KIERUNKI I PRIORYTETY ROZWOJU MAŁYCH I ŚREDNICH FIRM INNOWACYJNYCH W POLSCE Niniejsze opracowane jest próbą zidentyfikowania, na podstawie danych empirycznych, głównych kierunków oraz priorytetów rozwoju firm innowacyjnych w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Przeprowadzone w ramach opracowania badania i analizy oparte są na wynikach badań kwestionariuszowych 247 małych i średnich przedsiębiorstw reprezentujących podwyższony potencjał innowacyjny, pochodzących w głównej mierze z wiodących aglomeracji miejskich zlokalizowanych na terenie całego kraju, w których funkcjonują czołowe ośrodki akademickie77. W ramach opracowania dokonano analizy znaczenia głównych źródeł impulsów rozwojowych badanych MŚP oraz najważniejszych celów podejmowanych przez firmy przedsięwzięć rozwojowych. Rozważania te wzbogacono o analizy związków o charakterze korelacyjnym pomiędzy: z jednej strony wielkością firmy mierzoną ilością osób zatrudnionych i jej wiekiem wyrażonym w latach, a głównymi impulsami oraz kierunkami i priorytetami ich rozwoju z drugiej. Analizy te przeprowadzono przy wykorzystaniu współczynnika korelacji rang Kendalla78. Głównym źródłem impulsów rozwojowych badanych firm (por. tab. 1) są źródła wewnętrzne – właściciele (w przypadku 64,3% badanych firm) 77 Niniejsze badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu szkoleniowo-doradczego Akademia Innowacji i Venture Capital dofinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania 2.3. Rozwój Kadr Nowoczesnej Gospodarki Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004–2006. Proces zbierania danych od respondentów został zakończony w czerwcu 2008 roku w związku z prowadzonymi w ramach projektu szkoleniami. 78 Tau Kendalla – statystyka będąca jedną z miar monotonicznej zależności dwóch zmiennych losowych. Tau Kendalla stanowi różnicę między prawdopodobieństwem, że porównywane zmienne będą układały się w tym samym porządku dla dwóch obserwacji, a prawdopodobieństwem, że ułożą się w przeciwnym porządku. Tau Kendalla przyjmuje wartości od -1 do 1 włącznie. +1 oznacza, że każda ze zmiennych rośnie przy wzroście drugiej, -1 oznacza że każda maleje przy wzroście drugiej. Tym samym tau Kendalla, podobnie jak korelacja rangowa i Rho Spearmana jest miarą monotonicznej zależności zmiennych losowych. Ponieważ liczba par zgodnych, niezgodnych i wiązanych, a zatem również wartość tau nie zmienia się pod wpływem rangowania, tau Kendalla można uważać za jedną ze statystycznych metod rangowych.

Marek Martin

oraz zarząd i kierownictwo (w przypadku 47,6% badanych firm). Klienci – źródło zewnętrzne – stanowią źródło impulsów rozwojowych dla mniej niż połowy badanych firm (45,2%), natomiast konkurenci dla 33% firm. Powyższe spostrzeżenia potwierdzają ogólnie znane, niekorzystne z punktu widzenia perspektyw rozwojowych innowacyjnych MŚP w Polsce, prawidłowości wskazujące na dominujące znacznie wewnętrznych czynników i zasobów w procesie kreowania potencjału i szans rozwojowych innowacyjnych MŚP w kraju. Własna działalność B+R stanowi źródło impulsów rozwojowych dla 16,7% badanych firm, co należy uznać za wynik relatywnie wysoki. Na podkreślenie zasługuje wyjątkowo niska realna efektywność w zakresie stymulowania możliwości rozwojowych badanych firm ze strony instytucjonalnych form wspierania ich rozwoju, takich jak: instytucje reprezentujące biznes, instytucje naukowo-badawcze, agencje i instytucje rządowe, instytucje wspierające działalność innowacyjną oraz firmy doradcze. Tabela 1 Główne źródła impulsów rozwojowych w badanych firmach Lp.

Odsetek firm objętych badaniem wskazujących źródło

Źródła impulsów rozwojowych

Właściciele firmy

64,3%

Zarząd/kierownictwo firmy

47,6%

Własna działalność badawczo-rozwojowa

16,7%

Informacje od własnych służb marketingowych

14,3%

Dostawcy

7,1%

Klienci

45,2%

Kooperanci

9,5%

Konkurencja

33,3%

Firmy doradcze

4,8%

10.

Instytucje wspierające działalność innowacyjną

2,5%

11.

Instytucje reprezentujące biznes

2,4%

12.

Agencje i instytucje rządowe

4,8%

13.

Instytucje naukowo-badawcze

7,1%

14.

Informacje patentowe

2,3%

15.

Konferencje seminaria szkolenia

11,9%

16.

Targi, wystawy

16,7%

17.

Czasopisma fachowe

7,1%

18.

Inne

2,9%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych innowacyjnych MŚP.

KIERUNKI I PRIORYTETY ROZWOJU MAŁYCH I ŚREDNICH FIRM…

Znaczenie zarządu/kierownictwa firmy jako źródła impulsów rozwojowych w firmie rośnie w sposób statystycznie istotny wraz ze wzrostem wielkości firmy (istotne na poziomie p=0,05). Wniosek ten wskazuje na postępujące procesy profesjonalizacji zarządzania w przypadku firm większych rozmiarów, co jest zgodne z podstawami teoretycznymi i dowodzi wiarygodności danych empirycznych. Nie stwierdzono natomiast zależności o charakterze statystycznie istotnej korelacji pomiędzy wielkości firmy oraz jej wiekiem, a znaczeniem jej właścicieli jako źródła impulsów rozwojowych. Stwierdzono dodatni statystycznie istotny (na poziomie p=0,05) związek pomiędzy znaczeniem własnej działalności badawczo-rozwojowej jako źródła impulsów rozwojowych, a wielkością firmy. Co może sugerować że znaczenie własnego B+R dla rozwoju firmy rośnie wraz ze wzrostem wielkości firmy, w przypadku firm mniejszych znaczenie systematycznie prowadzonego B+R jest mniejsze, podobna statystycznie istotna zależność występuje w przypadku targów i wystaw jako źródła impulsów rozwojowych. Znaczenie konkurencji (istotne na poziomie p=0,05) i firm doradczych (istotne na poziomie p=0,1) jako źródła impulsów rozwojowych w badanych MŚP rośnie w sposób istotny statystycznie wraz ze wzrostem wieku firmy. W przypadku pozostałych źródeł impulsów rozwojowych nie stwierdzono statystycznie istotnej zależności pomiędzy ich znaczeniem a wielkością lub wiekiem firmy. Do głównych celów podejmowanych przez firmy w ostatnich trzech latach przedsięwzięć rozwojowych (por. tab. 2) zalicza się zwiększenie udziału w rynku (66,7% badanych firm) oraz wprowadzenie dodatkowego asortymentu wyrobów (40,5% badanych firm). W przypadku 31% głównym celem podejmowanych działań jest dotarcie do nowego rynku krajowego, w 23,8% firm głównym celem jest dotarcie do nowego rynku zagranicznego. Na podkreślenie zasługuje fakt, że wymogi ochrony środowiska zaliczają się do głównych celów podejmowanych przedsięwzięć rozwojowych jedynie w przypadku 4,8% badanych firm. Statystycznie istotną korelację pomiędzy wiekiem firmy, a poszczególnymi celami podejmowanych przez badane MŚP przedsięwzięć rozwojowych stwierdzono w przypadku: zwiększenia głównego asortymentu wyrobów (istotne na poziomie p=0,1), wprowadzenia dodatkowego asortymentu wyrobów (istotne na poziomie p=0,05), zdobycia nowego rynku zagranicznego (istotne na poziomie p=0,05), dotarcia do nowego rynku krajowego (istotne na poziomie p=0,05)79, obniżenia kosztów produkcji (istotne na poziomie p=0,05), dostosowania do wymogów ochrony środowiska (istotne na poziomie p=0,1). W zakresie związków pomiędzy wielkością firmy, a poszczególnymi celami podejmowanych przez badane MŚP przedsięwzięć rozwojowych 79 W tym przypadku stwierdzono ujemną korelacje, co oznacza że priorytet w zakresie podjętych w ostatnim okresie przedsięwzięć rozwojowych związany z dotarciem do nowego rynku krajowego maleje wraz ze wzrostem wieku firmy. Firmy młodsze istotnie częściej stawiają sobie za cel podjętych przedsięwzięć rozwojowych dotarcie do nowego rynku krajowego w porównaniu do firm starszych.

Marek Martin

stwierdzono statystycznie istotne związki w przypadku: zwiększenia udziału w rynku (istotne na poziomie p=0,05), zdobycia nowego rynku zagranicznego (istotne na poziomie p=0,1), poprawy jakości wyrobów (istotne na poziomie p=0,1) oraz sprostania standardom i normom UE (istotne na poziomie p=0,1). W przypadku pozostałych celów przedsięwzięć rozwojowych podjętych przez badane firmy nie stwierdzono statystycznie istotnych zależności pomiędzy wiekiem firmy oraz jej wielkością, a znaczeniem celu dla rozwoju badanej firmy. Tabela 2 Główne cele podejmowanych przez firmy w ostatnich trzech latach przedsięwzięć rozwojowych Lp.

Cele działań

Odsetek firm objętych badaniem wskazujących cel

Zastąpienie istniejących wyrobów nowymi

14,3%

Zwiększenie głównego asortymentu wyrobów

26,2%

Wprowadzenie dodatkowego asortymentu wyrobów

40,5%

Utrzymanie udziału w rynku

14,3%

Zwiększenie udziału w rynku

66,7%

Zdobycie nowego rynku zagranicznego

23,8%

Dotarcie do nowego rynku krajowego

31,0%

Obniżenie kosztów produkcji

11,9%

Poprawa jakości wyrobów

19,0%

10.

Poprawa warunków pracy

11,9%

11.

Wymogi ochrony środowiska

4,8%

12.

Satysfakcja twórcy

9,5%

13.

Sprostanie standardom i normom UE

19,0%

14.

Inne

2,4%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych innowacyjnych MŚP.

Przeprowadzone badania i analizy pozwalają na sformułowanie następujących wniosków o charakterze syntetycznym: innowacyjne MŚP objęte badaniem wykorzystują w głównej mierze wewnętrzne źródła impulsów rozwojowych, co może negatywnie wpływać na ich potencjał i szanse ekspansji. Klienci oraz konkurenci stanowią główne źródło impulsów zewnętrznych w tym obszarze. Inne źródła impulsów, w tym źródła instytucjonalne mają niewielkie znaczenie. Znaczenie zarządu/kierownictwa (profesjonalizacja zarządzania) oraz własnej działalności badawczo-rozwojowej rośnie wraz ze wzrostem wielkości firmy. Konkurencja i firmy doradcze stanowią źródło impulsów głównie dla firm starszych.

KIERUNKI I PRIORYTETY ROZWOJU MAŁYCH I ŚREDNICH FIRM…

Głównymi celami podejmowanych przez firmy przedsięwzięć rozwojowych jest ekspansja rynkowa (zwiększenie udziału w rynku), wprowadzenie dodatkowego asortymentu wyrobów oraz dotarcie do nowego rynku. Można zauważyć, że firmy starsze koncentrują się w większym stopniu na zdobyciu rynku zagranicznego. Dotarcie do nowego rynku krajowego jest priorytetem głównie firm młodszych. Firmy większych rozmiarów w większym stopniu koncentrują się na zwiększeniu udziału w rynku, zdobyciu nowego rynku zagranicznego, poprawie jakości oraz sprostaniu wymogom i standardom UE. Przeprowadzone badania wskazują, że wraz ze wzrostem wielkości firmy oraz jej wiekiem można generalnie zaobserwować statystycznie istotny wzrost znaczenia wybranych źródeł impulsów rozwojowych oraz znaczenia głównych celów podejmowanych przez firmy przedsięwzięć rozwojowych. Może to oznaczać, że innowacyjne MŚP wraz z wiekiem oraz zwiększaniem skali działalności posiadają bardziej skrystalizowaną wizję rozwoju z punktu widzenia ich celów i priorytetów oraz czynników je stymulujących.

Krzysztof Klincewicz

Krzysztof Klincewicz Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego

MODEL „3T ROZWOJU GOSPODARCZEGO” DLA POLSKICH WOJEWÓDZTW Cel pracy Model „3T rozwoju gospodarczego” Richarda Floridy wskazuje na Technologię, Talent i Tolerancję jako źródła wzrostu i innowacyjności. Tworzenie wiedzy technicznej jest silnie skoncentrowane geograficznie, a twórcy polityki regionalnej poszukują sposobów niwelowania różnic pomiędzy wyspami i pustyniami innowacyjności. Badania Floridy wykazały zależność pomiędzy „3T” a rozwojem miast i regionów w warunkach amerykańskich. Pozwoliły na wyciągnięcie wniosku, iż budowa gospodarki opartej na wiedzy wymaga równoczesnego rozwoju trzech sfer życia społecznego i gospodarczego: Technologii, Talentu i Tolerancji80. Polskie analizy źródeł innowacyjności koncentrują się zwykle na efektach inwestycji w rozwój technologii, podczas gdy podejście Floridy podkreśla znaczenie pozostałych „T”. Poniższy tekst przedstawia próbę adaptacji modelu „3T” do specyfiki polskiej. Florida wykorzystał do opisu poszczególnych „T” oraz rozwoju regionalnego dane, różnicujące ośrodki miejskie i regiony. Indeks Technologii opiera się m.in. na dorobku badawczym, zgłoszeniach patentowych i osiągnięciach innowacyjnych. Opisując Talent, wprowadził pojęcie klasy kreatywnej, czyli osób zajmujących się tworzeniem znaczących, nowych wytworów81, w tym naukowców, inżynierów, artystów, pisarzy, aktorów, architektów, dziennikarzy i analityków. Proponowaną miarą Talentu jest liczebność trzonu kreatywnego – części klasy kreatywnej, obejmującej najbardziej twórcze profesje. Pomiar Tolerancji odnosi się do akceptacji zróżnicowanych stylów życia, w tym mniejszości etnicznych, religijnych i seksualnych, co stymuluje napływ utalentowanych pracowników. Prezentowane badania mają odpowiedzieć na pytanie: czy model „3T” adekwatnie opisuje polską rzeczywistość, czyli czy można wykazać istotny statystycznie związek pomiędzy zmiennymi opisującymi Technologię, Talent, Tolerancję i rozwój regionalny polskich województw? 80 Florida R.: The Economic Geography of Talent, Carnegie Mellon University Whitepaper, September 2000. 81 Florida R.: The Rise of the Creative Class, Basic Books, New York, 2004, p. 8, 69, 328.

MODEL „3T ROZWOJU GOSPODARCZEGO” DLA POLSKICH WOJEWÓDZTW

Metodologia Odpowiedź była możliwa dzięki stworzeniu wskaźników, odpowiadających amerykańskim indeksom „3T” oraz przeprowadzeniu analizy korelacji. Analizy opierały się na danych wtórnych, pochodzących m.in. z publikacji GUS, MRR, IBnGR oraz Diagnozy Społecznej, dotyczących lat 2002–2008. Model opierał się więc na zmiennych, agregowanych przy wykorzystaniu metody głównych składowych (PCA) w odniesieniu do 35 serii danych ekonomicznych, bibliometrycznych i społeczno-demograficznych. Badania nie były wierną kopią oryginalnego modelu Floridy, a adaptacją podejścia do lokalnych warunków.

Opis uzyskanych rezultatów W 2006 roku polska klasa kreatywna liczyła łącznie około 3 mln pracowników, z tego około 537 tys. osób stanowiło trzon kreatywny. Do opisu Talentu wykorzystano liczebność trzonu kreatywnego w przeliczeniu na 1000 osób pracujących w danym województwie82. Interpretując rys. 1 można zaobserwować istnienie w Polsce enklaw klasy kreatywnej (województwa mazowieckie, dolnośląskie, małopolskie, pomorskie i śląskie), jak również obszarów unikanych przez najbardziej kreatywnych pracowników (województwa świętokrzyskie, wielkopolskie, opolskie i kujawsko-pomorskie). Rysunek 1 Liczebność trzonu kreatywnego na 1000 pracujących w polskich województwach (Talent) 46,02

34,38

37,68

38,98

32,73 34,18

57,52

30,08 35,48

36,46

52,28 31,43

42,48

24,97 –

47,28

33,71

Źródło: Opracowanie własne.

Dane o zatrudnieniu pochodziły z badania GUS struktury wynagrodzeń według zawodów Z-12, 2006 r. 82

Krzysztof Klincewicz

Rysunek 2 przedstawia zróżnicowanie w zakresie Technologii. Liderami są województwa: mazowieckie, małopolskie, pomorskie, dolnośląskie i śląskie, przodujące jednocześnie w rankingach pozostałych „T”. Dogania je województwo łódzkie – silne technologicznie, jednak posiadające relatywnie mniej pracowników kreatywnych. Na końcu rankingu znajdują się województwa warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie i lubuskie, w których jednocześnie mieszka też względnie niewielu reprezentantów trzonu kreatywnego. Rysunek 2 Zróżnicowany poziom technologiczny polskich województw (Technologia) 0,74

–1,10

–0,48

–0,44

–0,39 –0,77

2,71

–0,15 0,17

–0,48

0,54 –0,23

0,41

–1,47 –

1,28

–0,33

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 3 ujawnia różnice regionalne w poziomie Tolerancji. Najbardziej tolerancyjne okazują się te województwa, które są jednocześnie najważniejszymi skupiskami klasy kreatywnej – mazowieckie, małopolskie, śląskie, dolnośląskie i pomorskie. Najmniej tolerancyjne są województwa: warmińsko-mazurskie, lubuskie, podlaskie, kujawsko-pomorskie i zachodniopomorskie. Polska sytuacja przypomina realia Stanów Zjednoczonych, w których zgodnie z analizami Floridy najbardziej tolerancyjne ośrodki miejskie przyciągają reprezentantów klasy kreatywnej oraz są dogodnymi miejscami dla rozwoju innowacyjnych firm. Rozwój regionalny to zmienna, która w modelu Floridy jest wyjaśniana przy pomocy tytułowych „3T” (por. rys. 4). Liderami okazują się województwa: mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie, pomorskie, wielkopolskie i śląskie. Z wyjątkiem wielkopolskiego, pozostałe jednocześnie przodowały w rankingach Talentu, Technologii i Tolerancji. Ostatnie miejsca zajmują kolejno województwa: świętokrzyskie, lubelskie, podkarpackie i podlaskie.

MODEL „3T ROZWOJU GOSPODARCZEGO” DLA POLSKICH WOJEWÓDZTW

Rysunek 3 Zróżnicowany poziom tolerancji w polskich województwach (Tolerancja) 0,13

–1,05

–0,61

–0,70

–0,69 3,06

0,19

–0,79

–0,35

–0,39

0,21 –0,25

–0,33

0,30

–

–0,12

1,38

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 4 Zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego polskich województw (Rozwój) 0,51

–0,42

–0,31

–0,64

–0,48 3,14

0,53

–0,34

–0,25

–0,98

0,56 –0,38

0,32

–1,02 –

0,57

–0,79

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 5 prezentuje schemat zależności między zmiennymi modelu „3T” dla polskich województw (wartości współczynników korelacji). Obok klasycznych elementów modelu, istotną rolę w Polsce odgrywa również kapitał ludzki (odpowiadający wykształceniu mieszkańców), który Florida

Krzysztof Klincewicz

wyeliminował w swoich badaniach. Rysunek 5 prezentuje następujące zmienne: Innowacyjność – pierwszą główną składową dla zbioru zmiennych, opisujących Technologię, Trzon kreatywny – miarę Talentu, Różnorodność – drugą główną składową dla zbioru zmiennych, odpowiadających Tolerancji, Wykształcenie – wynik analizy PCA dla zmiennych, prezentujących kapitał ludzki, Rozwój – pierwszą główną składową dla zbioru danych, opisujących rozwój regionalny. Rysunek 5 Korelacje pomiędzy zmiennymi modelu „3T” dla polskich województw Wykształcenie 0,919

0,921

0,732

Różnorodność

0,796 Trzon kreatywny

0,916

0,872

0,801 0,790

Rozwój

0,907

Innowacyjność 0,897

Źródło: Opracowanie własne.

Korelacje pomiędzy zmiennymi opisującymi Talent, Tolerancję, Technologię oraz rozwojem regionalnym jako zmienną objaśnianą są silne i istotne dwustronnie na poziomie 0,05. Z tymi zmiennymi silnie skorelowane jest też wykształcenie, czyli odpowiednik kapitału ludzkiego. Analiza korelacji nie pozwala na weryfikację hipotez o istnieniu zależności przyczynowoskutkowych pomiędzy zmiennymi modelu, jednak będzie punktem wyjścia do budowy modelu ekonometrycznego.

Wnioski Porównanie wartości analizowanych zmiennych dla poszczególnych województw wskazuje na wiodącą rolę kilku ośrodków regionalnych, które przodują we wszystkich lub w większości wymiarów modelu „3T”. Niekwestionowanym liderem jest województwo mazowieckie. Na tle kraju pozytywnie wyróżniają się też województwa: małopolskie, dolnośląskie, śląskie i pomorskie jako centra Tolerancji, Technologii i Talentu, a zarazem wiodące ośrodki rozwoju regionalnego. Najsłabiej wypada w zestawieniach województwo

MODEL „3T ROZWOJU GOSPODARCZEGO” DLA POLSKICH WOJEWÓDZTW

świętokrzyskie, a relatywnie niskie wyniki w zakresie „3T” mają też województwa: warmińsko-mazurskie, lubuskie i kujawsko-pomorskie. Potwierdzenie przydatności modelu „3T” do opisu polskiego zróżnicowania regionalnego oznacza, że można wskazać obszary, przyczyniające się do transformacji w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, które są zaniedbywane w rodzimych strategiach rozwoju regionalnego: stymulowanie rozwoju Talentu i Tolerancji jako uzupełnienie bezpośrednich inwestycji w tworzenie Technologii.

Renata Zagórska

Renata Zagórska Instytut Gospodarki Światowej, Szkoła Główna Handlowa

WSPÓŁPRACA NAUKI Z GOSPODARKĄ W KLASTRACH W POLSCE W ujęciu Unii Europejskiej (UE) i Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD), dwóch organizacji, które bardzo aktywnie działają na rzecz stymulowania, rozwoju i monitorowania tych struktur83, klastry są kojarzone z innowacyjnymi systemami, zarówno w układzie przestrzennym, w kontekście konkurencyjności członków klastra i regionu (lokalizacji), jak również konkurencyjności kraju w gospodarce globalnej. Takie zainteresowanie w znacznym stopniu przyczyniło się do powstawania kolejnych definicji i różnorodności kryteriów w stosowanych klasyfikacjach klastrów84. Rozwój tych inicjatyw w naszym kraju odnotowuje się od połowy lat 90-tych. Pierwsze inicjatywy zdominowane były przez tradycyjne przemysły i wynikały z lokalnej specjalizacji (np. przemysł włókienniczy i odzieżowy w regionie łódzkim). Dopiero XXI wiek, w którym coraz więcej uwagi poświęca się tym zagadnieniom, zaowocował powstawaniem nowych struktur klastrowych i zainteresowaniem środowiska naukowego. W tym okresie pojawiają się akcje promocyjne i szkoleniowe, podejmowane są działania na rzecz tworzenia inicjatyw klastrowych przez Ministerstwo Gospodarki, PARP. Ośrodki naukowe poświęcają także coraz więcej uwagi zagadnieniom klasteringu w Polsce. Jednym z nich jest Instytut Badań nad Gospodarka Rynkową w Gdańsku, który od 2002 roku prowadzi badania nad klastrami85. W badaniach 83 UE wspiera tworzenie klastrów, monitoruje i wprowadza analizy porównawcze. OECD koncentruje się na promocji, identyfikacji klastrów i analizach. Obydwie organizacje w pewnym stopniu uzupełniają swoje działania na rzecz promocji i tworzenia klastrów oraz polityk wspierających te inicjatywy (regionalnych, przemysłowych i innowacyjnych). 84 Według M. Portera można wyodrębnić następujące kryteria różnicujące klastry: zakres (zróżnicowanie działalności), głębia (stopień integracji pionowej), komplementarność, dostęp do informacji, dostęp do instytucji i dóbr publicznych, poziom specjalizacji i wielkość firm. Można również podzielić klastry ze względu na wielkość i strukturę własności podmiotów do nich należących. W tej klasyfikacji wyróżniamy klastry pokrewne włoskim dystryktom przemysłowym (np. Dolina Krzemowa); typu hub–and–spoke (np. Seattle-Boeing) czy klastry satelitarne (np. Research Triangle w Północnej Karolinie). Kryteria podziału mogą również stanowić m.in.: stadium rozwoju klastra, zdolność do kreowania miejsc pracy, zasięg terytorialny, poziom zaawansowania technologicznego, pozycja konkurencyjna itp. 85 Badania IBnGR dowiodły, że klastry cechuje ponad przeciętna konkurencyjność i innowacyjność. Wyniki wskazały m.in. na tendencję koncentracji klastrów wysokotechno-

WSPÓŁPRACA NAUKI Z GOSPODARKĄ W KLASTRACH W POLSCE

IBnGR przeprowadzonych w latach 2002–2003 wskazywano na słabą współpracę nauki z gospodarką. Przyczynami takiej sytuacji są: wysokie koszty współpracy, słaby przepływ informacji pomiędzy tymi środowiskami oraz niewielkie zainteresowanie korporacji transnarodowych nawiązywaniem współpracy z lokalnym zapleczem B+R. Współpraca ta nadal utrzymuje się na niskim poziomie, ale należy odnotować pewną poprawę. Rośnie świadomość zarówno sektora gospodarki jak i nauki, że współcześnie, w dobie budowania gospodarki opartej na wiedzy, technoglobalizmu i nasilającej się hiperkonkurencji, aby być konkurencyjnym i innowacyjnym trzeba zapewnić przepływ informacji, wiedzy i technologii pomiędzy tymi sektorami. Tylko ściślejsza współpraca i wzajemne działania na rzecz komercjalizacji wyników badań może, szczególnie w dziedzinach zaawansowanych technologicznie, zwiększać przewagę konkurencyjną. Struktury klastrowe podlegają ewolucji, powstaje nowa kategoria – klastry badawcze. Ich rozwój w Polsce rozpoczął się stosunkowo niedawno, dlatego nie ma jeszcze pełnych danych umożliwiających zbadanie i przeprowadzenie analizy tego zjawiska86. Przykładem klastra badawczego jest klaster LifeScience w Krakowie, który powstał w październiku 2006 roku z inicjatywy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Klaster działa jako projekt, nie posiada osobowości prawnej i nie generuje przychodów. W jego działalność zaangażowane są uczelnie wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, szpitale, przedsiębiorstwa, instytucje otoczenia biznesu i władze lokalne. Dla wzmocnienia oddolnych inicjatyw władze publiczne, na szczeblu centralnym i samorządowym, powinny stwarzać sprzyjające warunki dla budowania klastrów badawczych. Z pewnością dużym wsparciem byłoby stworzenie zachęt do podejmowania tego typu wysiłków np. przez zapewnienie dofinansowania ze źródeł publicznych dla tych inicjatyw, wprowadzenie ulg podatkowych czy ułatwienia w pozyskaniu środków na sfinansowanie części wkładu krajowego przy aplikowaniu do projektów w ramach funduszy UE. Oczekiwania wobec administracji publicznej na wprowadzenie nowych rozwiązań prawno-instytucjonalnych sprzyjających twórczej współpracy są bardzo duże.

logicznych wokół wielkich aglomeracji (np. klaster biotechnologiczno – farmaceutyczno – kosmetyczny w aglomeracji warszawskiej). Przeprowadzone badania wskazują na słabą współpracę gospodarki z nauką. 86 Takie próby są podejmowane w Polsce, jak również w innych państwach członkowskich UE.

Małgorzata Pieńkowska

Małgorzata Pieńkowska Sieć Naukowa MSN

INNOWACYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH 87

Przedsiębiorstwa w ostatnich latach zasadniczo zwiększały nakłady na działalność innowacyjną, utrzymywała się natomiast względnie stała struktura wydatków: na badania i rozwój 8–10%, na inwestycje 75–80%, na szkolenia i marketing nowych wyrobów 3–4%. Rysunek 1 Struktura nakładów na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych wg rodzajów działalności innowacyjnej w 2008 r. (w %) Nakłady na szkolenie personelu 1%

Nakłady na marketing dotyczący nowych wyrobów 3%

Nakłady na działalność badawczą i rozwojową 8% Nakłady na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych 1%

Nakłady inwestycyjne na budynki i budowle 28%

Nakłady inwestycyjne na maszyny i urządzenia techniczne 59%

Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu 2009, GUS, Warszawa 2010. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 49 osób.

Nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w roku 2008 w przemyśle w podmiotach gospodarDane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Opracowanie oparte o dane Głównego Urzędu Statystycznego, strona internetowa www.stat.gov.pl 87

INNOWACYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH

czych, w których liczba pracujących przekracza 49 osób wynosiły 24270,8 mln zł88. Największe udziały w nakładach na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przemyśle w 2008 roku odnotowano w działach PKD89: produkcja koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych – 16,2%, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę – 11,2%, produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep – 10,3%. Zaangażowanie poszczególnych województw w innowacyjność jest bardzo zróżnicowane: największe nakłady ponosiły corocznie przedsiębiorstwa przemysłowe w województwach: mazowieckim i śląskim. Drugą grupę, co do wielkości nakładów i ich znaczenia w strukturze ogólnopolskiej stanowiły województwa: dolnośląskie, łódzkie, małopolskie, pomorskie, wielkopolskie i kujawsko-pomorskie. Efekty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw i całej gospodarki można mierzyć na wiele sposobów, m.in. liczbą patentowanych polskich wynalazków, udziałem przemysłów wysokiej techniki w produkcji przemysłowej, udziałem nowych i zmodernizowanych wyrobów w wartości produkcji sprzedanej przemysłu, udziałem przedsiębiorstw wprowadzających innowacje w ogólnej liczbie przedsiębiorstw oraz relacją nakładów na innowacje do wartości produkcji sprzedanej. Tabela 1 Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje w % ogółu przedsiębiorstw w latach 2006–2008 według klas wielkości Wyszczególnienie

Przedsiębiorstwa o liczbie pracujących 10–49

50–249

Powyżej 249

14,6

32,7

60,7

Innowacje organizacyjne

9,0

19,8

43,7

Innowacje marketingowe

10,9

17,4

33,2

Innowacje produktowe lub procesowe

Źródło: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006–2008. Notatka informacyjna GUS 2009. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób.

Aktywność innowacyjna firm przejawia się w postaci innowacji produktowych, procesowych, organizacyjnych i marketingowych. Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje produktowe lub procesowe stanowią Rocznik Statystyczny Przemysłu 2009, GUS, Warszawa 2010. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006–2008. Notatka informacyjna GUS 2009. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. 88 89

Małgorzata Pieńkowska

ok. 21%, a innowacje organizacyjne lub marketingowe ok. 20% ogółu przedsiębiorstw przemysłowych. Innowacje najczęściej wprowadzały przedsiębiorstwa duże, najrzadziej przedsiębiorstwa małe. Prawidłowość ta występuje w każdej dziedzinie i dotyczy zarówno przemysłu ogółem, przetwórstwa przemysłowego a także sektora usług. Nie znamy wskaźnika innowacyjności wśród mikroprzedsiębiorstw, nie można zatem przeprowadzić żadnych porównań w tym zakresie. W ostatniej dekadzie spada z roku na rok liczba zgłaszanych krajowych wynalazków i udzielanych patentów, rośnie natomiast liczba wynalazków zagranicznych zgłaszanych i uzyskujących patenty w Polsce90. Utrzymuje się – wprawdzie nieznacznie rosnący – ale cały czas niski udział wyrobów nowych i zmodernizowanych w wartości produkcji sprzedanej przemysłu. Wzrasta, ale coraz słabiej, udział wyrobów wysokiej techniki w wartości produkcji sprzedanej przemysłu. Eksport wyrobów wysokiej techniki w ostatnich kilku latach w Polsce kształtuje się na stałym niskim poziomie 3% eksportu ogółem, w 27 krajach Unii Europejskiej wskaźnik ten wynosi średnio 17%, jakkolwiek od roku 2000 obniżył się o 4,5 pp. Należy jednak zauważyć, że w Irlandii wskaźnik ten zmniejszył się w tym czasie z poziomu 40,5% do 29%, w Finlandii i na Węgrzech z 23% do 18–20%, w Wielkiej Brytanii z 29% do26,5%91. W działalności innowacyjnej bardzo istotna jest współpraca przedsiębiorstw z innymi jednostkami: deklaruje ją około 8% przedsiębiorstw, przy czym znacznie częściej z innymi współpracują jednostki duże (taką współpracę deklarowało ok. 40%) niż małe (4% przedsiębiorstw)92.

Zob. teksty J. Metelskiego oraz M. Weresy w tym Raporcie. Dane EUROSTAT. 92 Zob. tekst N. Grądzkiej w tym Raporcie. 90 91

INNOWACJE I INNOWACYJNOŚĆ W ŁAŃCUCHACH ŻYWNOŚCIOWYCH

Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

INNOWACJE I INNOWACYJNOŚĆ W ŁAŃCUCHACH ŻYWNOŚCIOWYCH Wstęp Innowacje są jednym z głównych źródeł tworzenia wzrostu gospodarczego zarówno w ujęciu mikro jak i makroekonomicznym. Ich tworzenie i dyfuzja stanowią kluczowy czynnik wzrostu efektywności i jakości, a tym samym rozwoju. Rozumienie procesów innowacyjnych i ich wpływu na rozwój, w szczególności rozwój gospodarczy, pozwala na budowanie strategii umożliwiających osiąganie trwałych przewag konkurencyjnych w globalizującym się świecie. W ujęciu OECD innowacja traktowana jest jako pierwsze wykorzystanie technologii lub wiedzy w nowy sposób, zakończony sukcesem rynkowym93. Za innowację rolniczą można zatem uznać wytwór lub zabieg technologiczny zastosowany w nowy sposób w produkcji rolnej, którego wykorzystanie w łańcuchu żywnościowym zakończone jest sukcesem rynkowym. Dotychczasowe badania nad innowacyjnością gospodarstw rolniczych i sektora rolnego w Polsce są bardzo szczątkowe i wyrywkowe, zaś znaczenie innowacji dla rozwoju rolnictwa jest coraz większe, co pokazują doświadczenia zagraniczne94. Za miarę innowacyjności sektora lub gospodarki można uznać dynamikę ich rozwoju. Celem niniejszego opracowania jest analiza innowacyjności w polskim rolnictwie. Zostanie ona przeprowadzona na przykładzie wybranych dwóch łańcuchów żywnościowych: ekologicznego i biotechnologicznego w kontekście ich dynamiki zmian na świecie. Wykorzystane zostaną dane statystyczne, które zostaną przeanalizowane przy pomocy metod analizy komparatywnej.

93 Podręcznik Oslo: zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD/UE, 2005. 94 Bernstein B., Singh P.J.: An integrated innovation process model based on practices of Australia biotechnology firms, Technovation 26(2006), Wyd. Elselvier, str. 561–572.

Mariusz Maciejczak

Opcje strategiczne wdrażania innowacji w sektorze rolnym a modele procesów innowacyjnych Dynamiczny rozwój rolnictwa na świecie na początku XXI w. warunkowany jest w głównej mierze poprzez efektywności i jakość. Stanowią one wektory rozwoju, będąc jednocześnie podstawowymi opcjami strategicznymi działania na rynku w warunkach rosnącej konkurencji. Są to strategie formułowane zarówno w odniesieniu do pojedynczego podmiotu gospodarczego jak i sektorów będących pod wpływem procesów globalizacji. Rosnąca konkurencja na rynku wymusza na producentach i przetwórcach żywności takie ukierunkowanie biznesu, aby z jednej strony jak najlepiej zaspokoić rosnące oczekiwania konsumentów, z drugiej zaś ograniczyć koszty funkcjonowania, tak by uzyskać trwałą przewagę rynkową95. Strategie konkurencyjne oparte na jakości za kluczowy element przewagi rynkowej biorą wysoką wartość dodaną produktu, jaką stanowi jakość akceptowana i pożądana przez konsumentów, którzy gotowi są za nią zapłacić. Jednocześnie strategie dążące do uzyskania przewagi dzięki efektywności zakładają dostarczenie na rynek jak największej ilości towarów po jak najniższej cenie. Biorą jednak pod uwagę to, by produkt był w stanie jak najpełniej zaspokoić potrzeby tych konsumentów, dla których najważniejszym czynnikiem warunkującym zakup jest niska cena. Tak ukierunkowany rozwój sektora rolnego skutkuje we wdrażaniu różnych systemów produkcji do praktyki rolniczej i kontynuacji ich założeń na dalszych etapach łańcucha żywnościowego. Przykładami takich systemów są rolnictwo ekologiczne kładące główny nacisk na aspekty jakościowe i rolnictwo oparte na biotechnologii, za kluczowe biorące kwestie efektywności ekonomicznej. Każdy z omawianych systemów wykorzystuje inne modele procesów innowacyjnych bazujących na różnych powiązaniach w ramach nauki, techniki, produkcji i rynku96. W odniesieniu do rolnictwa opartego na biotechnologii można mówić zarówno o klasycznym liniowym modelu innowacji, jak również może w nim mieć miejsce bardziej złożony proces oparty o dynamiczne modele interakcyjne czy modele systemowe. Jego proces rozpoczyna się odkryciem naukowym, przechodząc następnie szereg etapów rozwoju i kończy się powstaniem finalnego dobra, które wprowadzone jest następnie na rynek, czego przykładem jest dyfuzja odmian roślin modyfikowanych genetycznie (GMO). Model liniowy kładący nacisk na przyczynową rolę odkryć naukowych był obserwowany w latach 60. XX wieku w USA oraz państwach azjatyckich objętych tzw. Zieloną Rewolucją, a więc w okresie początku dyfuzji GMO. Maciejczak M.: Współistnienie produktów modyfikowanych genetycznie i niezmienionych w warunkach rosnącej konkurencji, w Musiał W., Tyran E. (red): Współczesne problemy rozwoju wsi i rolnictwa w Europie Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo Wieś Jutra, Warszawa 2009. 96 Podręcznik Oslo: zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD/UE, 2005. 95

INNOWACJE I INNOWACYJNOŚĆ W ŁAŃCUCHACH ŻYWNOŚCIOWYCH

Działalność badawczo-rozwojowa jest w nim postrzegana jako praca odkrywcza, która poprzedza innowacje. Model ten wykorzystuje podejście określane jako pchane przez naukę, w którym rolę przyczynową odgrywa rozwój nauki i techniki w postaci wynalazków komercjalizowany następnie na różnych rynkach. W późniejszym okresie dyfuzji GMO na świecie mamy do czynienia z modelami nieliniowymi o charakterze dynamicznym. Charakteryzują się one dodatnimi i ujemnymi pętlami sprzężeń zwrotnych oraz nieliniowymi efektami wynikającymi ze zmian i współpracy. Charakterystycznym jednak pozostaje fakt, że pomimo, iż w nieliniowych modelach dynamicznych wykorzystuje się wiele podejść, to w odniesieniu do GMO można ciągle mówić, iż dyfuzja tego typu innowacji jest wciąż pchana przez naukę mając charakter dyfuzji z zewnątrz. To specjalistyczne firmy nasienne wypychają coraz to nowe produkty generując, a następnie zaspokajając tym samym popyt na daną innowację. Rozwój i dyfuzja innowacji w rolnictwie ekologicznym, gdzie sam produkt ekologiczny w różnych ogniwach łańcucha żywnościowego jest traktowany jako innowacja, można scharakteryzować za pomocą modelu sprzężeń zwrotnych i interakcji Kline’a i Rosenberga, tzw. modelu związanego łańcucha. Podkreśla się w nim złożoność procesu innowacyjnego oraz konieczność licznych sprzężeń zwrotnych między poszczególnymi jego elementami. Działalność innowacyjna charakteryzuje się tu interakcjami pomiędzy zapotrzebowaniem oraz szansami stwarzanymi przez rynek a możliwościami przedsiębiorstwa oraz bazą naukowo-techniczną. Najistotniejszym elementem jest w nim zakumulowana wiedza zarówno produkcyjna jak i rynkowa wykorzystywana w celu odpowiedniego kreowania popytu i podaży. W tym przypadku mamy do czynienia z dyfuzją innowacji o typie do wewnątrz ponieważ proces dyfuzji staje się czymś więcej niż tylko przyswajaniem wiedzy i technologii. Przedsiębiorstwa przyswajające uczą się i wykorzystują nową wiedzę i technologie jako bazę do dalszych działań.

Rolnictwo ekologiczne a rolnictwo oparte na biotechnologii – dynamika zmian w Polsce i na świecie Rozwój rolnictwa doprowadził do wyodrębnienia się kilku systemów produkcji żywności. Dziś poza rolnictwem konwencjonalnym opartym o zasady dobrej praktyki rolniczej możemy wyróżnić rolnictwo ekologiczne bazujące na naturalnych procesach przyrodniczych, dostarczające produkty o wysokiej wartości dodanej w postaci jakości, a także rolnictwo oparte na najnowszych osiągnięciach biotechnologii, kładące nacisk na efektywność. Rolnictwo ekologiczne można scharakteryzować jako system gospodarowania, który aktywizuje przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie środków naturalnych, nieprzetworzonych technologicznie, zapewnia trwałą żyzność gleby i zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów rolniczych. Jest to system zrównoważony pod wzglę-

Mariusz Maciejczak

dem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. W 2008 r. na świecie w systemie rolnictwa ekologicznego uprawiano ponad 35 mln ha. Było to o ponad 3 mln ha więcej niż rok wcześniej, co stanowi wzrost o ponad 8%. Najbardziej dynamicznie rolnictwo ekologiczne rozwijało się w latach 2001/2002 kiedy to zanotowano prawie 30% wzrost (por. rys. 1). Rysunek 1 Wielkość upraw ekologicznych i biotechnologicznych na świecie w latach 2000–2008 140 114

120 102

mln ha

100 81

80 60

68 52

40 20

125

2000

2001

2002

uprawy biotechnologiczne

2003

2004 lata

2005

2006

2007

2008

uprawy ekologiczne

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Willer, Yusseffi H., M & Sorensen N. : The World of Organic Agriculture. Statistics and Emerging Trends 2008 oraz Clive J.: ISAAA Brief No. 39–2008: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops, (rok 2008 – szacunki).

Rolnictwo oparte na biotechnologii można zdefiniować jako system gospodarowania wykorzystujący GMO, dążący do uzyskania jak największych korzyści ekonomicznych wynikających z wdrożenia postępu biologicznego, technologicznego i organizacyjnego. Rośliny GMO w 2008 r. uprawiane były na świecie na ponad 125 mln ha, przez ponad 14 mln rolników z 23 krajów (por. rys. 1). Dla porównania w 2003 r. uprawą takich roślin zajmowało się 7 mln rolników w 18 krajach, zaś powierzchnia upraw wynosiła 68 mln ha. Analizując dynamikę zmian wielkości upraw ekologicznych i biotechnologicznych na świecie za punkt odniesienia traktując 2000 r. warto zwrócić uwagę, że o ile w latach 2001 i 2002 obydwa systemy rozwijały się w podobnym tempie, o tyle już od roku 2005 nastąpiło wyraźnie zintensyfikowanie dynamiki wdrażania upraw modyfikowanych genetycznie, która w 2008 r. osiągnęła 291% w porównaniu do upraw ekologicznych 236%. Rolnictwo ekologiczne w Polsce rozwija się od 1996 r. Analizując lata 2005–2008 można stwierdzić, że jego rozwój jest bardzo dynamiczny, co jest głównie zasługą systemu motywacyjnego w postaci dopłat do produkcji

INNOWACJE I INNOWACYJNOŚĆ W ŁAŃCUCHACH ŻYWNOŚCIOWYCH

ekologicznej, nie zaś rozwoju rynku. Średniorocznie, w analizowanym okresie w Polsce przybywało ponad 60% nowych upraw ekologicznych (por. rys. 2). Rysunek 2 Wielkość upraw ekologicznych i biotechnologicznych w Polsce w latach 2005–2008 350 000

300 000 285 880

hektary

300 000 228 009

250 000 166 299

200 000 150 000 100 000 50 000 0

30 2005

300

100 2006

2007

3 000 2008

lata uprawy biotechnologiczne

uprawy ekologiczne

Źródło: Opracowanie własne dla upraw ekologicznych na podstawie danych IJHAR-S (rok 2008 – szacunek), dla upraw biotechnologicznych dane szacowane.

Stosowanie odmian GMO w Polsce jest na wczesnym etapie dyfuzji. Szacuje się, że pierwsze komercyjne wykorzystanie odmian kukurydzy GMO miało miejsce w 2005 r., kiedy to obsiano ok. 30 ha. W 2008 r. kukurydzę GMO uprawiano już na ok. 3 tys. ha, co stanowi 100-krotny wzrost w okresie 4 lat.

Innowacje w rolnictwie jako dobra publiczne W procesie rozwoju rolnictwa nowe wymagania jakie są mu stawiane doprowadziły do powstania nowej funkcji rolnictwa, poza produkcją żywności jak i produkcją surowców na potrzeby nie żywnościowe, jaką jest dostarczanie dóbr publicznych97. Twórca teorii dóbr publicznych P.A. Samuelson98 zdefiniował dobro publiczne stwierdzając, że indywidualna konsumpcja tego dobra przez jedną osobę nie ogranicza w żadnym stopniu indywidualnej konsumpcji tego dobra przez kogoś innego. Dobra publiczne nazywane 97 Maciejczak M.: Rolnictwo i obszary wiejskie źródłem dóbr publicznych – przegląd literatury, Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, Nr 75 (2009), Wyd. SGGW, Warszawa. 98 Samuelson A.P.: A pure theory of public expenditure, The review of Economics and Statistics, Nr 36, 1954.

Mariusz Maciejczak

są także dobrami nierynkowymi. Definiowane są wtedy jako dobra i usługi, które nie wiążą się z transakcjami rynkowymi i nie istnieją dla nich rynkowo określone miary wartości99. Z punktu widzenia ekonomii instytucjonalnej dobra publiczne to skrajny przypadek efektu zewnętrznego. Wywołują one bowiem – zgodnie z klasyczną definicją efektu zewnętrznego - rozbieżność między kosztami i korzyściami generowanymi przez osoby prywatne i społeczeństwo. Dlatego też rozwiązanie problemu dostarczania dóbr publicznych nie może opierać się jedynie na mechanizmach rynkowych. Nowa ekonomia instytucjonalna postuluje zatem ingerencję instytucji państwa. Zakłada się wpływ instytucji państwa na ich wytwarzanie poprzez stymulowanie działań zmierzających do uzyskania pozytywnych efektów zewnętrznych. W analizach przeprowadzonych na Uniwersytecie w Illinois przez prof. L. Unnevehra100 innowacje w rolnictwie zostały nazwane globalnymi dobrami publicznymi. Inwestycje w wiedzę i tworzenie postępu, w szczególności postępu biologicznego powodują, że w wyniku procesów globalizacyjnych efekty wykorzystania własności intelektualnej i patentów możliwe są do wdrożenia w znacząco szerszym zakresie i obszarze niż wstępnie to zakładano, np. odmiany roślin modyfikowanych genetycznie, tym samym generowane są dodatnie efekty zewnętrzne. W badaniach OECD101 nad wielofunkcyjnym modelem rolnictwa wskazano także na jego nową funkcję jako źródło dóbr publicznych. Badano jakie zastosować najbardziej efektywne ekonomicznie instrumenty polityki rolnej, aby w możliwie najszerszym spektrum rolnictwo i obszary wiejskie mogły dostarczyć społeczeństwu dóbr publicznych. Stwierdzono, iż najbardziej efektywnym rozwiązaniem jest ich definiowanie poprzez połączenie charakterystyk i oczekiwań podaży z oczekiwaniami popytu z uwzględnieniem korzyści i kosztów społecznych takich działań. Za przykład takich działań podano wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego, jako zrównoważonej formy gospodarowania.

Wnioski Procesy innowacyjne wdrażane w sektorze rolnym wykorzystywane są w różnych opcjach strategicznych do budowania przewagi konkurencyjnej na globalizującym się rynku. Jednocześnie tworzenie, rozwój i dyfuzja innowacji w sektorze rolnym charakteryzują się różnymi modelami w zależności od obranego strategicznego wektora rozwoju. W przypadku systemu rolnictwa ekologicznego jest nim jakość, zaś w odniesieniu do rolnictwa opartego na biotechnologii jest nim efektywność ekonomiczna. Należy jednak pamiętać, że opisane opcje strategiczne w praktyce gospodarczej mają wiele 99

Łojewski S.: Ekonomia zasobów i środowiska, Wydawnictwo KPSU, Bydgoszcz

2007. Unnevehr L.J.: Mad cows and Bt potatoes: global public goods in the food system, American Journal of Agricultural Economics, nr 5(86) 2004. 101 Multifunctionality. Towards an Analytical Framework, OECD Publishing, Paryż 2001. 100

INNOWACJE I INNOWACYJNOŚĆ W ŁAŃCUCHACH ŻYWNOŚCIOWYCH

pośrednich odmian, gdzie zarówno jakość jak i efektywność stanowią kluczowe elementy walki konkurencyjnej. Łańcuchy żywnościowe rozwijające się na świecie w oparciu o analizowane dwa systemy produkcji rolniczej charakteryzują się dużą dynamiką wzrostu. Pomimo tego, dyfuzja innowacji jakimi są produkty ekologiczne i produkty GMO w Polsce jest wciąż na wstępnym etapie. Stąd ważna jest ich analiza a także analiza uwarunkowań ich rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczeń, w kontekście trzech podstawowych funkcji rolnictwa jakimi są dostarczanie żywności, surowców do produkcji nieżywnościowej oraz dóbr publicznych.

Paweł Krzywina

Paweł Krzywina Kancelaria Prawna POLFINANS Maciej Machocki Spółka Komandytowa

ZMIANY W USTAWIE O INNOWACYJNOŚCI DOTYCZĄCE UTWORZENIA FUNDUSZU KREDYTU TECHNOLOGICZNEGO Z dniem 1 stycznia 2009 r. zaczęły obowiązywać wszystkie przepisy Ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. nr 116, poz.730)102 – dalej Ustawa. Większość przepisów Ustawy zaczęła obowiązywać z upływem czternastu dni od publikacji w Dzienniku Ustaw dnia 2 lipca 2008 r., jednak część przepisów działu trzeciego Fundusz Kredytu Technologicznego103 weszła w życie 1 stycznia 2009 r. Data publikacji, przy uwzględnieniu długości procesu legislacyjnego wskazuje, iż nad zapisami Ustawy pracowano przed kryzysem, jednak jej postanowienia okazały się pomocne dla innowacyjnych przedsiębiorców podczas jego trwania. Wolą Ustawodawcy od początku 2009 r. utworzono państwowy fundusz celowy o nazwie Fundusz Kredytu Technologicznego (dalej Fundusz) w formie rachunku bankowego. Wcześniejsza wersja Ustawy przewidywała tylko utworzenie przez Bank Gospodarstwa Krajowego Funduszu. Podniesienie Funduszu do rangi państwowego funduszu celowego pokazuje, iż Ustawodawca docenia wkład, jaki mogą wnieść do gospodarki innowacyjne przedsiębiorstwa korzystające z Funduszu. Na powyższe wskazuje kolejna zmiana, zgodnie z którą obecnie dysponentem Funduszu jest minister właściwy do spraw gospodarki. Wcześniej Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) wyodrębniał w swoim planie finansowym plan finansowy Funduszu. Minister właściwy do spraw gospodarki tylko współpracował w opracowaniu tworzonego przez BGK planu finansowego. Od stycznia 2009 r. Dysponent Funduszu zawiera z BGK umowę o obsługę bankową, określając zakres czynności wykonywanych przez BGK oraz jego wynagrodzenie. Ustawodawca zrezygnował ze sztywnego określenia współczynników wynagrodzenia BGK. Poprzednia Ustawa z 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej określała, iż obok pokrycia kosztów funkcjonowania 102 Szerzej zob. Krzywina P.: Zmiany w Ustawie o Innowacyjności w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 r., red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2009. 103 Art. 14–16 i art. 29–31 Ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.

ZMIANY W USTAWIE O INNOWACYJNOŚCI DOTYCZĄCE UTWORZENIA FUNDUSZU…

Funduszu, BGK otrzyma wynagrodzenie prowizyjne stanowiące iloczyn kosztów funkcjonowania Funduszu i współczynnika 0,1. Obecnie wynagrodzenie ustalane jest w trakcie negocjacji umowy o obsługę bankową. Porównując art. 15 Ustawy określający źródła zasilające rachunek Funduszu, tj.: dotacje budżetu państwa, odsetki od lokat środków Funduszu w bankach, wpływy z inwestycji środków Funduszu w papiery wartościowe, inne wpłaty, Z obowiązującym wcześniej art. 10 Ustawy z 2005 r. należy stwierdzić, iż z katalogu źródeł finansowania Funduszu usunięto: spłaty rat kapitałowych kredytów technologicznych, prowizje za udzielanie kredytów technologicznych, odsetki od udzielonych kredytów technologicznych, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi. Tak znaczne ograniczenie źródeł finansowania wpływów do Funduszu spowodowane z jednej strony sposobem przyznawania kredytu technologicznego, a z drugiej – dostosowaniem przepisów do wymogów Unii Europejskiej i innym klasyfikowaniem środków unijnych w budżecie, równoważone jest tylko możliwością inwestowania w papiery wartościowe. Przedstawione powyżej zmiany wskazują jednoznacznie na zwiększenie udziału budżetu państwa w finansowaniu Funduszu. Budżet państwa finansuje Fundusz zarówno bezpośrednio poprzez dotacje jak i pośrednio. Pośrednie finansowanie wynika z możliwości inwestowania środków Funduszu tylko w: papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, gdzie źródłem przychodów są w znacznej mierze bony skarbowe, których następnie wykup i obsługa obciążają budżet państwa. Zgromadzone na rachunku Funduszu środki przeznaczone są głównie na wypłatę premii technologicznej, która razem z kredytem technologicznym stanowi zewnętrzne źródło finansowania dla przedsiębiorców. Mogą one być przeznaczone na inwestycję technologiczną polegającą na wdrożeniu własnej lub zakupie nowej technologii. Działania te mogą przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności firmy na rynku lub zwiększyć popyt na innowacyjne produkty i usługi, a w konsekwencji ułatwić wychodzenie przedsiębiorców z kryzysu. Wydatki z Funduszu dokonywane są w ramach posiadanych środków finansowych, obejmujących bieżące przychody i pozostałości środków z okresów poprzednich. Podstawą gospodarki finansowej Funduszu jest tworzony przez ministra właściwego do spraw gospodarki plan finansowy sporządzany na każdy rok budżetowy. Tworzony plan określa w szczególności: przychody i wydatki, stan środków obrotowych na początek i koniec roku budżetowego, należności i zobowiązania.

Paweł Krzywina

Wprowadzone Ustawą nowe przepisy zmieniły zasady kontroli nad Funduszem. Uprzednio BGK sporządzał odrębne sprawozdanie finansowe oraz rachunek zysków i strat dla Funduszu. Przygotowane dokumenty finansowe wraz ze sprawozdaniem z realizacji planu finansowego Funduszu BGK przekazywał co kwartał ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. Nowe przepisy wprowadzają dwutorowy system kontroli. BGK zobowiązany jest do składania kwartalnych sprawozdań z realizacji planu finansowego Funduszu ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, ten natomiast przekazuje dokumenty ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. Ustawa zobowiązuje ponadto Dysponenta Funduszu do sporządzenia sprawozdania z wykonania rocznego planu finansowego. Zasady i tryb sporządzania sprawozdania zostały określone w Ustawie o finansach publicznych104. Reasumując powyższe należy stwierdzić, iż obowiązujące od 1 stycznia 2009 r. przepisy dotyczące Funduszu Kredytu Technologicznego wprowadziły istotne zmiany w jego funkcjonowaniu. Znaczne zmniejszenie liczby źródeł finansowania Funduszu spowodowało przerzucenie ciężaru jego finansowania w przeważającej mierze na budżet państwa. Przeniesiono ciężar zarządzania Funduszem z BGK na ministra właściwego do spraw gospodarki, pozostawiając BGK tylko obsługę bankową. Na aprobatę zasługuje zmniejszenie obciążeń Funduszu poprzez usunięcie stałego wynagrodzenia dla banku prowadzącego. Ta zmiana może w konsekwencji doprowadzić do zmniejszenia kosztów obsługi Funduszu powiększając tym samym kwotę środków na pomoc dla innowacyjnych przedsiębiorców. Lepszemu gospodarowaniu środkami Funduszu może służyć zmiana zasad kontroli nad wykonywaniem planów finansowych. Stwierdzić należy ponadto, iż większe podporządkowanie Funduszu właściwemu ministrowi i oparcie wpływów na środkach budżetowych może ułatwić prowadzenie polityki gospodarczej państwa dogodnej dla innowacyjnych przedsiębiorców lub w przypadku trudności budżetowych na zmniejszaniu środków na innowacyjność.

104

Obecnie art. 41 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

EKONOMIA FREE REVEALING. NOWE PODEJŚCIE DO PROBLEMU…

Grażyna Niedbalska Komitet Naukoznawstwa Polskiej Akademii Nauk

EKONOMIA FREE REVEALING. NOWE PODEJŚCIE DO PROBLEMU WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Dotychczasowe klasyczne podejście do problemu korzyści osiąganych dzięki inwestowaniu w działalność B+R i innowacyjną, zwane ekonomią praw własności intelektualnej (Economics of intellectual property rights), opiera się na założeniu, że indywidualne osoby i przedsiębiorstwa są skłonne inwestować w tę działalność tylko wtedy, gdy spodziewają się uzyskać konkretne, długofalowe, im tylko przynależne zyski z tych inwestycji. Zyski te mogą być znacząco niższe, jeśli imitatorzy mieliby wolny dostęp do informacji, na której uzyskanie twórcy innowacji musieli ponieść nakłady ze swej prywatnej kieszeni. Ponieważ utrzymanie informacji w tajemnicy jest bardzo trudne, gdyż łatwo przecieka ona na zewnątrz, co umożliwia imitatorom żerowanie na poniesionych przez kreatorów nakładach (free riding on innovators’ investments105), rządy, by zniwelować niekorzystne skutki tego stanu rzeczy, oferują twórcom innowacji różnego rodzaju środki wspomagające i ochraniające ich działalność. Jednym z najważniejszych elementów tego systemu wsparcia jest udzielanie na pewien czas monopolu na zdobytą przez kreatorów innowacji wiedzę za pomocą systemu praw własności intelektualnej, zwanego w skrócie systemem IPR (Intellectual Property Rights).

Ekonomia free revealing Od jakiegoś czasu na zapleczu głównego nurtu ekonomii dojrzewa powoli nowe podejście do problematyki zysków osiąganych dzięki szeroko rozumianej działalności innowacyjnej określane po angielsku jako teoria free revealing, co można przetłumaczyć jako wolny dostęp, choć verbatim określenie to oznacza bezpłatne ujawnianie. Pojęcie to dotyczy sytuacji, gdy informacja uzyskana dzięki prywatnym nakładom konkretnych osób lub firm, a więc stanowiąca wedle klasycznego ujęcia ich własność, jest dostępna za darmo dla wszystkich zainteresowaPor. Gault F., von Hippel E.: The prevalence of user innovation and free innovation transfers: Implications for statistical indicators and innovation policy, OECD, January, 2009, MIT Sloan School of Management Working Paper #4722–09. 105

Grażyna Niedbalska

nych stron, stając się de facto dobrem publicznym106. Według teorii free revealing wolny dostęp może również przyczyniać się do uzyskiwania prywatnych zysków przez twórców innowacji – bez konieczności udzielania im czasowego monopolu przez władze publiczne. Ekonomia free revealing posługuje się ignorowanym przez główny nurt myślenia ekonomicznego pojęciem dobra społecznego (social welfare). Według teorii free revealing bezpłatne dzielenie się wiedzą nie musi wcale oznaczać obniżenia poziomu innowacyjności w skali gospodarki jako całości, a z punktu widzenia dobra społecznego jest bezdyskusyjnie bardziej korzystne niż rozpowszechnianie wiedzy dotyczącej innowacji za pomocą jej płatnego licencjonowania. Odróżnia to podejście free revealing od teorii open innovation Henry’ego Chesbrough, w której główny nacisk położony jest na jak najbardziej efektywne zarządzanie pakietem IP, oba podejścia nie wykluczają się wszakże wzajemnie, lecz mają punkty styczne. Pierwszą instytucją administracji państwowej w Polsce, która samodzielnie tworzy i wdraża programy oraz systemy informatyczne w oparciu o rozwiązania otwartego oprogramowania jest Narodowe Archiwum Cyfrowe (NAC). Stosowanie rozwiązań typu Open Source i otwartych standardów w administracji publicznej ma liczne zalety, zapewniając przejrzystość, jawność i otwartość informacji publicznej dla wszystkich użytkowników niezależnie od posiadanego oprogramowania, a także umożliwiając pełną kontrolę nad tworzonymi systemami (dostęp do tzw. kodu źródłowego) i modyfikację istniejących systemów zgodnie z zapotrzebowaniem instytucji.

Implikacje dla badań statystycznych i polityki naukowej Dzięki stałemu doskonaleniu narzędzi informatycznych wspierających projektowanie i narzędzi komunikacji elektronicznej innowacje opracowywane przez klientów (konsumentów) odgrywają coraz ważniejszą rolę w procesach innowacyjnych we współczesnej gospodarce107. Szczególne miejsce w tych procesach zajmują tzw. lead users, czyli grupa użytkowników wyprzedzających dominujące na rynku trendy i kreujących nowe, nieznane jeszcze innym potrzeby. Występowanie zjawiska bezpłatnego dzielenia się wiedzą wymaga nie tylko uwzględnienia tego faktu w badaniach statystycznych działalności innowacyjnej, ale także przeformułowania dotychczas obowiązujących 106 Harhoff D., Henkel J., von Hippel E.: Profiting from voluntary information spillovers: How users benefit from freely revealing their innovations, Research Policy, vol. 32, No.10, 2003. 107 Gault F. i von Hippel E. definiują user-innovators jako przedsiębiorstwa lub indywidualnych konsumentów, którzy czerpią korzyści ze stosowania innowacyjnych produktów (wyrobów i/lub usług), które opracowali. Natomiast producenci-innowatorzy (producer-innovators) to firmy lub osoby, które czerpią korzyści ze sprzedaży opracowanych przez siebie innowacyjnych wyrobów i/lub usług.

EKONOMIA FREE REVEALING. NOWE PODEJŚCIE DO PROBLEMU…

kanonów polityki proinnowacyjnej, w której ma miejsce wyraźne, lecz w świetle najnowszych ustaleń naukowych nie do końca uzasadnione faworyzowanie optyki prezentowanej przez ekonomię IPR. Opierając się na potwierdzonym przez dotychczasowe badania założeniu, że sposoby uzyskiwania prywatnych zysków w wyniku bezpłatnego transferu wiedzy są w swej istocie bardzo zbliżone we wszystkich dziedzinach działalności (co oznacza, że można przyjąć, iż mają charakter zasady ogólnej), F. Gault i E. von Hippel wysuwają propozycje konkretnych zmian w polityce proinnowacyjnej. Jeden z przykładów proponowanych przez nich zmian to wprowadzenie systemu ulg podatkowych (system of tax credits) – analogicznego do systemu ulg podatkowych stosowanych w przypadku działalności B+R (R&D tax credits) – dla klientów (użytkowników), którzy bezpłatnie przekazali producentom informacje na temat opracowanych przez siebie innowacji. Podstawą uzyskania takiej ulgi mogłaby być dokumentacja analogiczna w formie do ujawnienia patentowego (patent disclosure) zawierająca potwierdzenie przez ekspertów urzędu patentowego stopnia nowości przekazanego bezpłatnie rozwiązania.

Uwagi końcowe Autorzy zajmujący się omawianą problematyką nie sugerują, że system IPR powinien zostać wyeliminowany. Przeważa raczej opinia, że oba systemy powinny być stosowane w sposób komplementarny, na zasadzie współdziałania i dopełniania się. Istnieje prawdopodobieństwo, co wymaga empirycznego potwierdzenia za pomocą badań statystycznych, że w niektórych przypadkach korzystniejszy jest system IPR, podczas gdy w innych lepsze efekty może przynieść podejście free revealing.

Jerzy Metelski

Jerzy Metelski Naczelna Organizacja Techniczna Rada Główna JBR

OD WYNALAZKU DO BIZNESU Odpowiednie ramy prawne ochrony wiedzy są wstępnym warunkiem innowacyjnego społeczeństwa – to zdanie zaczerpnięto z komunikatu Komisji Europejskiej z września 2009 r. do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – w sprawie przeglądu wspólnotowej polityki w zakresie innowacji w zmieniającym się świecie. Komisja Europejska przyznała dalej, że w dziedzinie praw własności intelektualnej UE nadal nie stwarza korzystnych warunków rozwoju i propagowania innowacji – przede wszystkim w związku z niewprowadzeniem patentu wspólnotowego. Europejski system patentowy jest kosztowny i podzielony. Nie sprzyja innowacyjności, zwłaszcza w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i Japonią. Różnica w kosztach patentu w porównaniu z tymi krajami jest znaczna i nie zmniejsza się. Najwyższy czas zmienić tę sytuację. Przez Urząd Patentowy RP płynie rosnący strumień (186 561 w roku 2008) krajowych i międzynarodowych zgłoszeń przedmiotów własności przemysłowej. W trybie krajowym w 2008 r. zgłoszono łącznie 20 734 wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i znaków towarowych. Łączna liczba zgłoszeń wynalazków, które wpłynęły w 2008 r., wyniosła 2 778, czyli na poziomie roku 2007. Urząd Patentowy ponownie nie odnotował zdecydowanej poprawy w zakresie trybu międzynarodowego: przyjął od polskich podmiotów 117 zgłoszeń wynalazków (89 w 2007 r., 96 w 2006 r.) w trybie Układu o Współpracy Patentowej (PCT) oraz 57 zgłoszeń (49 w 2007 r., 61 w 2006 r., 40 w 2005 r.) o udzielenie patentu europejskiego w celu uruchomienia procedury zgłoszenia ich do ochrony za granicą. W 2008 r. wydano 8 987 decyzji w sprawach o udzielenie patentu, w tym 4 534 decyzje pozytywne. Liczba spraw pozostających w toku załatwiania, wg stanu na dzień 31.12.2008 i w porównaniu do analogicznego okresu roku 2007, zmniejszyła się o 5 286 (tj. o 16,9%) i wynosiła 25 941 spraw. Do wyodrębnionej części rejestru patentowego, prowadzonej dla patentów europejskich, wpisano 2 155 patentów. Ogółem, na dzień 31 grudnia

OD WYNALAZKU DO BIZNESU

2008 r., pozostawało w Polsce w mocy 16 460 patentów krajowych oraz 4588 patentów europejskich. Głównym animatorem polskiej aktywności wynalazczej jest sektor nauki tzn. jednostki badawczo-rozwojowe, wyższe uczelnie oraz Polska Akademia Nauk. Należy również podkreślić, że wiele podmiotów sektora nauki nie zgłasza do Urzędu Patentowego nowych rozwiązań, traktując je jako tajemnicę handlową, wewnętrzne know-how. Należy zwrócić uwagę na stosunkowo dużą aktywność szkół wyższych: 738 zgłoszeń (29,7% ogółu) i 427 udzielonych patentów (29,4% ogółu). W przypadku JBR i OBR-ów, proporcje te wynoszą odpowiednio: 308 (12,4%) zgłoszeń i 348 (24,0%) patentów. Warto zwrócić uwagę na tendencje wspólnego zgłaszania wynalazków przez partnerów w biznesie: przedsiębiorstwa i instytuty badawcze oraz przedsiębiorstwa i uczelnie wyższe. Aktywność patentowa instytutów badawczych w dużym stopniu odzwierciedla strukturę krajowej gospodarki, w której niski jest udział nowoczesnych technologii i produktów. Według danych Banku Światowego udział towarów wysokich technologii w polskim eksporcie towarów przetworzonych wynosi ok. 3,4 %. Zróżnicowanie międzyregionalne w Polsce jest nadal jednym z kluczowych problemów. Pierwsze lata przynależności do UE nie przyniosły zasadniczych zmian w geografii wynalazków. Krajowe wynalazki i wzory użytkowe zgłoszone w Polsce oraz udzielone patenty i prawa ochronne w 2008 r. dają prymat województwu mazowieckiemu (377 patentów) i śląskiemu (240). Kolejne miejsca zajmują województwa: dolnośląskie (153), małopolskie (140), łódzkie (99) i wielkopolskie (87).

Hamulec torowy

Lubicz

Lublin

Gliwice

Bielsko-Biała

Kańczuga

Jastków

Piotrków Trybunalski

WAS WIETMARSCHER POLSKA Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe VET-AGRO Sp. z o.o. Instytut Spawalnictwa

GESTIND POLAND Sp. z o.o. KAMAX Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A.

Sposób sterowania zgrzewarką z wewnętrzną Mikno Zygmunt, Piątek Marian, Oborski przemianą częstotliwości i kontroli parametrów Wojciech, Malczewski Klaudiusz, Pupar Piotr zgrzewania oraz urządzenie do realizacji tego sposobu Pochylny zagłówek fotela samochodowego De Filippo Emilio

Rzeszów

ZELMER S.A.

196525

196526

196428

196562

196710

196728

196597

196636

196766

196635

196726

Numer Patentu

WUP nr 1/styczeń 2008

Data udzielenia patentu

Opracowane przez Eugeniusza Lisowskiego (Sieć Naukowa MSN), pod kierunkiem Jerzego Metelskiego, na podstawie materiałów UP RP.

Chmielewski Andrzej, Dyduch Janusz, Gołaszewski Andrzej, Jedynak Grzegorz, Kubicki Antoni, Polak Adolf, Strzyż Eugeniusz Mechanizm korekcyjny Hajduk Jan, Bladyniec Kazimierz, Jaszczak Dariusz Przenośnik taśmowy oraz sposób eksploatacji Wójcicki Waldemar, Brojewski Lech, Smołka przenośnika Piotr, Pająk Marian

Głuszak Jan, Klimont Stanisław

Urządzenie strzykawkowe

Rzeszów

ZELMER S.A.

Rzeszów

ZELMER S.A.

Twórca

Woda Janusz, Lew Bogusław, Kamiński Roman, Pieja Tomasz, Jakubczyk Andrzej, Pawiak Jerzy, Dąbal Michał Uchwyt worka Kamiński Roman, Woda Janusz, Fularski Robert, Wiśniowski Janusz Wąż zespolony do łączenia odkurzacza z gło- Kotowicz Ryszard, Paszkowski Leopold, wicą czyszczącą Kabaj Bogumił, Kuszaj Edward, Piejko Stanisław, Pisaniak Dariusz Wkładka Woda Janusz, Lew Bogusław, Zapała Andrzej, Kwoka Stanisław, Sozański Mariusz Stół medyczny Leszczycki Leszek

Odkurzacz z napędem elektrycznym

Tytuł

Rzeszów

Miejscowość

ZELMER S.A.

Zgłaszający uprawniony

Lp.

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w 2008 roku*

Tabela 1

96 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Piotrków Trybunalski

Kielce

Warszawa, Puławy

Płock

Warszawa

Kędzierzyn-Koźle, Warszawa

Kraków

Warszawa

Andrychów

Kraków

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe BETECH Sp. z o.o.

HYDROGEOTECHNIKA Spółka z o.o.

Instytut Chemii Przemysłowej im. prof Ignacego Mościckiego, Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego

Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A.

ICSO CHEMICAL PRODUCTION Spółka z o.o., Instytut Badawczy Dróg i Mostów

EST- EKOLOGICZNE SYSTEMY TRANSPORTOWE Sp. z o.o.

ABB Sp. z o.o.

Wytwórnia Sprzętu Pożarniczego OGNIOCHRON S.A.

Zakład Realizacyjno-Projektowy Obiektów Ochrony Ekologicznej EKO-PAR Sp. z o.o.

Baron Eugeniusz, Borkowski Stanisław, Famulski Wiesław, Galczak Piotr, Wójcicki Waldemar, Wójcicki Michał

Dzik Tomasz, Mięso Rafał, Mięso Ryszard, Stawiński Zbigniew, Urbanek Krzysztof, Klesyk Zbigniew, Górecki Henryk Jan, Hoffmann Józef

Szczepaniak Zenon, Niedzielski Zbigniew, Hariasz Janusz, Marciński Marek, Żółtański Antoni, Waszczyk Krzysztof, Zawieruszyński Kazimierz

Moskwa Krzysztof, Okraszewski Jerzy, Pawlicki Marek, Węgrzyn Władysław

Ekologiczny ekran dźwiękochłonny przystoso- Wrona Roman, Drożniak Andrzej, Parnicki wany do rozwoju roślinności Władysław, Turbak Adam, Mazur Marek, Siklucki Grzegorz

Dozownik piasku

Sposób sterowania przebiegiem endotermicz- Sekuła Robert, Piasecki Wojciech nych lub egzotermicznych procesów chemicznych w reaktorze katalitycznym

Sposób sterowania przebiegiem endotermicz- Sekuła Robert, Piasecki Wojciech nych lub egzotermicznych procesów chemicznych w złożu fluidalnym

Przemysłowe paliwo stałe

Modyfikator do asfaltu upłynnionego

Nowa forma cyklicznego Biedrzycki Marek, Stępniewska Ewa, 11,12-węglanu erytromycyny A oraz kompo- Naperty Sławomir, Nowakowska Krystyna, zycje farmaceutyczne zawierające tę formę Cywiński Andrzej, Wdowiarek Włodzimierz, Mróz Anna, Osiński Dariusz, Kasińska Grażyna

Sposób wytwarzania estrów wyższych kwa- Jarecka Tatiana, Mieszczeriakow Stanisław, sów tłuszczowych Paćkowski Zbigniew, Bartuś Stanisław

Sposób otrzymywania oksymu cykloheksano- Balcerzak Kazimierz, Zimowski Andrzej, nu o wysokiej czystości i małej zawartości Zylbersztejn Michał, Cieślak Robert, wody Gotkowski Andrzej, Pabian Irena, Traciłowski Stanisław

Sposób unieszkodliwiania odpadów i osadów Łoboda Hanna, Sala Robert, Lipska Kamila ściekowych

Urządzenie do napinania taśmy przenośnika

196637

196622

196664

196663

196620

196494

196467

196685

196565

196553

196550

WUP nr 1/styczeń 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 97

Sposób ogrzewania pieca topielnego Łącznik elektryczny, zwłaszcza odłącznik

Jastrzębie Zdrój

Gliwice

Wodzisław Śląski

Częstochowa

Mirosławice

Warszawa

Kraków

Łódź

Kraków

Zębiec

Gliwice

Katowice Katowice

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoGórnicze ROW – JAS Sp. z o.o.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

Przedsiębiorstwo HandloweUsługowe i Produkcyjne GEPEX

Pracownia Informatyki NUMERON Sp. z o.o.

KORFF ISOLMATIC Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Branżowe GAZOWNIA SERWIS Sp. z o.o.

ES-SYSTEM S.A.

Fabryka Aparatury Elektromedycznej FAMED Łódź S.A.

Przedsiębiorstwo BadawczoProdukcyjno-Handlowe TECHGLASS Sp. z o.o.

Zakłady Górniczo-Metalowe ZĘBIEC S.A.

Przedsiębiorstwo Techniki Cieplnej PIECOSERWIS Sp. z o.o.

ELEKTROBUDOWA S.A.

Twórca

Korff Michael

Kiersnowski Jan, Dyner Piotr

Skowiniak Andrzej, Uliasz Piotr

Kwiecień Albin, Mierzejewski Feliks

Pilszczek Bogusław, Konsor Andrzej, Pędzik Robert

Sekcja rozdzielnicy dwuczłonowej

Wapniarski Stanisław, Glasner Waldemar

Wapniarski Stanisław

Kobus Leszek, Bartosz Zenon, Jagiełło Władysław

Sposób usztywniania, zwłaszcza górnej kon- Stojek Jarosław, Kargel Marek strukcji kotła grzewczego

Sposób odzysku ciepła i wymiennik ciepła

Lampa operacyjna

Liniowy pas świetlny

Układ podgrzewania gazu w stacji redukcyj- Lubbe Romuald, Turkowski Mateusz nej

Uchwyt mocujący dla przewodów rurowych

Silnik spalinowy czterosuwowy

Sposób otrzymywania mieszaniny do rekon- Grzegorzek Piotr, Szeja Wiesław solidacji górotworu oraz mieszanina do rekonsolidacji górotworu

Skrajna sekcja ścianowej obudowy górniczej Szyguła Marek, Cieślak Zbigniew, Jenczmyk Dariusz, Leonard Jan, Bednarz Ryszard

Typoszereg odrzwi wielkogabarytowych obu- Ziobroń Józef, Dragon Tomasz, Głuch Piotr, dowy podporowej, łukowej do odgałęzień Śliwczyński Bogumił, Bieg Eugeniusz, Til i rozwidleń górniczych wyrobisk korytarzo- Zbigniew wych

Sposób eksploatacji złóż minerałów użytecz- Kosiorowski Alfred, Kosior Aleksander, nych systemem komorowo-filarowym Kobziński Jan, Butra Jan, Pytel Witold, Dębkowski Rafał

Wrocław

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – Centrum BadawczoRozwojowe

Urządzenie zabezpieczające urządzenia sani- Sawicki Cezary tarne przed przedostawaniem się gryzoni

Tytuł

Łódź

Miejscowość

ASPOL FV Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

Lp.

196575

196574

196465

196448

196666

196732

196703

196512

196730

196623

196799

196571

196657

196798

196435

Numer Patentu

WUP nr 1/styczeń 2008

Data udzielenia patentu

98 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Odkurzacz z napędem elektrycznym

Filtr odkurzacza Poduszka, zwłaszcza dla kobiet w ciąży

Sposób utylizacji produktu poreakcyjnego Maślanka Jacek, Bis Zbigniew, Nowak z półsuchego procesu odsiarczania spalin Wojciech i redukcji tlenków siarki z gazów spalinowych, zwłaszcza w kotłach energetycznych Mokry odpylacz kolumnowy

Rzeszów

Tarnów Gdańsk

Warszawa, Łajski k/Legionowa Kraków

Warszawa

Katowice Pszczyna

ZELMER S.A.

KISPOL Sp. z o.o.

A-Z MEDICA Sp. z o.o.

Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii, RAVIMED Sp. z o.o.

OMEGA Engineering Sp. z o.o.

ENERGOMAR – NORD Sp. z o.o.

BIPROMET S.A.

Fabryka Elektrofiltrów ELWO S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe MARBET-WIL Sp. z o.o.

Bielsko-Biała

Sposób wytwarzania kompozycji produktu Czogała Bożena, Kurzawa Jacek, Skiba spożywczego oraz kompozycja produktu spo- Stanisław, Śliwka Barbara, Wachowiak żywczego Anna

Toruń

AGROHANSA-TORUŃ Sp. z o.o.

Łukasiak Jerzy, Świetlicki Mikołaj, Zawiślak Tomasz, Glinka Ryszard, Falkiewicz Bogdan

Godek Krzysztof

Woda Janusz, Kamiński Roman, Jakubczyk Andrzej, Pawiak Jerzy

Mrówczyński Janusz, Berżowski Piotr

Aksamit Wojciech, Maślanka Piotr, Mazur Adam, Radzik Stanisław, Strzelski Józef, Szaciłowski Janusz, Szałapak Irmina

Mieszanka spoiwa siarkowego zawierająca Mysłowski Włodzimierz polimer siarki

Sposób zwiększenia skuteczności odpylania Antes Teresa, Szczypek Dariusz, Skrzypczyk ośrodka pyłowo- gazowego w elektrofiltrze Grzegorz

Filtr gazu

Strzykawka do samodzielnego udzielania Kowalczyk Marek, Raszewski Wiesław, pierwszej pomocy Antkowiak Oktawiusz, Siwek Dariusz, Gidyńska Telesfora, Bandolet Jerzy

Krem lanolinowo-bursztynowy

Sposób wytwarzania środka chwastobójcze- Wyrzykowska Urszula, Turos-Biernacka go Maria, Zimińska Zofia, Bakuniak Edmund, Listopadzki Edmund

Warszawa, Brzeg Dolny

Instytut Przemysłu Organicznego, ROKITA-AGRO S.A.

Piejko Stanisław, Marchlik Zygmunt, Feruś Wojciech, Szeląga Piotr, Chmiel Zdzisław, Szpala Stanisław, Kordoń Piotr, Szydełko Marek, Siutaj Marek, Grochala Zbigniew, Orłowski Roman, Rybka Grzegorz, Florek Zenon, Kabaj Bogumił, Kordulski Janusz

Sposób i układ przełączania układu o dużej Frąc Czesław stałej czasowej

Gdynia

RADMOR S.A.

196856

196891

196815

197066

197083

196932

196986

196834

197118

197117

197114

196890

196772

WUP nr 2/luty 2008

WUP nr 1/styczeń 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 99

Prasa zwijająca

Sposób budowy statków, kadłubów statków Banach Bogumił, Hajduga Karol, i innych obiektów pływających na pontonach Woyciechowski Stanisław, Boguszewski dokowych oraz układ technologiczny do sto- Jerzy, Nosidlak Leszek, Machnik Jan sowania tego sposobu Układ sterujący

Złącze zgrzebła z ogniwem łańcucha

Zbiornik magazynowy materiałów drobnoziar- Bednarek Bogdan, Jachowicz Romuald, nistych Pajączek Bogusław, Płatek Ireneusz, Ślebioda Wacław, Woźniak Ryszard Zespół przegubowy Urządzenie dozujące materiał sypki

Zestaw urządzeń do wyciszania pracy mecha- Kołtuniewicz Piotr, Polczak Wojciech nizmów wyładunkowych wagonów samowyładowczych Sposób wytwarzania ziemi bielącej

Mieszanina wybuchowa w stanie sypkim Drzyzga Janusz, Gazda Jacek, Gierlotka i sposób jej wytwarzania Leszek Sposób wytwarzania kwasu [[(4-chlorofeny- Kłosiński Paweł Stanisław, Szczęsny Jerzy lo)tio]metyleno-] bisfosfonowego Zygmunt

Lublin

Gdańsk

Lublin

Lubliniec

Katowice

Barak

Pszczyna

Gniewczyna Łańcucka

Tarnobrzeg

Bieruń

Łódź

SIPMA S.A.

Stocznia Gdańska – Grupa Stoczni Gdynia S.A.

SIPMA S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A.

ENERGO-EKO-SYSTEM Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

Fabryka Elektrofiltrów ELWO S.A.

Fabryka Wagonów Gniewczyna S.A.

Zakłady Chemiczne SIARKOPOL Tarnobrzeg Sp. z o.o.

NITROERG S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoWdrożeniowe IFOTAM Sp. z o.o.

Turbiarz Henryk, Mędrala Mirosław, Dołowy Jan

Saternus Antoni

Hajduk Jan

Paliga Jerzy, Gajda Zbigniew

Kępa Leszek, Czop Jerzy, Bochniarz Sławomir, Dołżycki Adam, Marcinkowski Wit

Kępa Leszek, Czop Jerzy, Marcinkowski Wit, Dołżycki Adam, Bochniarz Sławomir, Jaszczak Dariusz

Mieszanka posadzkowa i sposób otrzymywa- Nowak Zbigniew nia mieszanki posadzkowej

Cigacice

ROCKWOOL POLSKA Sp. z o.o.

Twórca

Układ sterowania i kontroli wiertarki elek- Czyżewski Adam Michał, Fedyk Krzysztof trycznej osadzonej na podstawie elektromagnetycznej

Tytuł

Białystok

Miejscowość

PROMOTECH Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

Lp.

196933

196989

196991

196886

196883

197012

197004

197013

196877

196972

196978

197035

197038

Numer Patentu

WUP nr 2/luty 2008

Data udzielenia patentu

100 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Mydło toaletowe Mydło toaletowe

Przędza wieloskładnikowa z udziałem włókien bawełnianych, sposób wytwarzania przędzy wieloskładnikowej z udziałem włókien bawełnianych i urządzenie do wytwarzania przędzy wieloskładnikowej z udziałem włókien bawełnianych

Elastyczna tkanina, zwłaszcza odzieżowa, Zaręba Stanisław, Lewandowski Leszek, z udziałem włókien bawełnianych Szporek Jerzy, Kluka Andrzej, Sikorski Krzysztof, Rudnik Jolanta, Zawadzki Andrzej, Rymarz Teresa, Sosiński Zdzisław, Cogiel Janusz, Zaręba Elwira Sposób stropowej budowy podziemnych czę- Kulczycki Andrzej, Jaszczuk Krzysztof ści obiektów budowlanych oraz element tymczasowej konstrukcji podporowej do stropowej budowy podziemnych części obiektów budowlanych

Kraków

Kraków Kraków Kraków

Łódź Łódź

Łódź

Warszawa

Jastrzębie Zdrój Spłaszczona obudowa łukowa podporowa

Lubin

BARWA Sp. z o.o.

ZAMATEX Sp. z o.o., Instytut Architektury Tekstyliów

Biuro Usług Projektowych i Wykonawczych w Budownictwie JAKPOL Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Górnicze ROW-JAS Sp. z o.o.

KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.

Głuch Piotr, Preidl Wojciech, Trybuś Piotr, Ziobroń Józef, Zimończyk Jan, Bieg Eugeniusz, Raszczyk Witold, Til Zbigniew

Zaręba Stanisław, Lewandowski Leszek, Szporek Jerzy, Kluka Andrzej, Rudnik Jolanta, Sosiński Zdzisław, Cogiel Janusz, Zaręba Elwira

Brożyna Stanisław, Żelazny Anna, Durlak Anna

Brożyna Stanisław, Żelazny Anna

Brożyna Stanisław, Żalazny Anna, Durlak Anna

Brożyna Stanisław, Żelazny Anna, Durlak Anna

Kolumna odwadniająca i sposób jej wykona- Hawryluk Józef, Hryciuk Janusz, Stępień nia Jerzy

Mydło toaletowe

Olej przekładniowy

Kraków, Jedlicze

Instytut Technologii Nafty im. prof. Stanisława Pilata, Rafineria Nafty JEDLICZE S.A.

Steinmec Franciszek, Zajezierska Anna, Gurgacz Wojciech, Paszyński Roman, Dąbrowski Stanisław, Węgrzyn Jan, Król Stanisław

Sposób otrzymywania oksymu erytromycy- Biedrzycki Marek, Dalewska Bożena, ny A Stępniewska Ewa, Nowakowska Krystyna, Wilgos Zbigniew, Górnicki Piotr, Cywiński Andrzej, Kotowska Agnieszka, Kubińska Teresa, Topczewska Mariola

Warszawa

Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A.

196835

197046

197015

196807

196806

196908

196906

196907

196904

197039

196816

WUP nr 2/luty 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 101

Sposób wymiany uszczelnień głównych Kapczyński Przemysław, Kałuża Stanisław w kurku kulowym i kurek kulowy Sposób regulacji temperatury pary wodnej za Mróz Paweł przegrzewaczami Sposób łączenia elementów rurowych, Ścierzyński Bartosz zwłaszcza w grzejnikach oraz złączka do łączenia rurowych elementów, zwłaszcza kolektorów grzejnych Grzejnik aluminiowy

Sposób wytwarzania kamizelki kuloodpornej Łuczyński Witold, Witczak Elżbieta, dla kobiet z profilowanym wkładem balistycz- Tarkowska Sylwia, Grabowska Grażyna nym Trójfazowy licznik indukcyjny do pomiaru nad- Leszczyński Stanisław, Płoński Robert, wyżki energii biernej powyżej zadanego tg φ Pacuszko Józef, Borecki Józef Płyta fotoluminescencyjna i sposób jej Hekselman Mieczysław, Tyszka Janusz wytwarzania Połączenie Izolator przepustowy wielkoprądowy

Zespół obrotowego ramienia wyłącznika elek- Ciarcia Ronald David, Schlitz Lei Zhang trycznego i wyłącznik elektryczny zzespołem obrotowego ramienia Kontenerowa rozdzielnica prądu stałego

Rawicz

Warszawa

Włocławek

Kęty Gliwice

Łódź

Świdnica, Wrocław

Warszawa

Ruda Śląska

Lubliniec

Kłodzko

Warszawa

Zakład Urządzeń Gazowniczych GAZOMET Sp. z o.o.

ABB Sp. z o.o.

INSTAL-PROJEKT Gawłowscy, Ścierzyńscy Sp.j.

Zakłady Metali Lekkich KĘTY S.A., Instytut Metali Nieżelaznych

MORATEX Instytut Technicznych Wyrobów Włókienniczych

Fabryka Aparatury Pomiarowej PAFAL S.A., Politechnika Wrocławska

LUCIDUS S.C.,

LESS BUSINESS SERVICES GROUP Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A.

GE POWER CONTROLS POLSKA Sp. z o.o.

TRAKCJA POLSKA – PKRE S.A.

Frajs Wojciech, Mańkowski Dariusz, Rochalska Bożena

Sieradzki Stefan, Drak Bronisław, Sirek Grzegorz, Stępniewski Ryszard

Krysiński Marcin

Senderski Juliusz, Wężyk Władysław, Pierewicz Lucjan, Pasierb Lucjan, Jakubowicz Janusz, Dyrcz Stanisław, Kozieł Kazimierz, Chwistek Jacek, Handzlik Grzegorz, Stwora Czesław

Kapczyński Przemysław, Kałuża Stanisław

Kurek kulowy

Rawicz

Twórca

Zakład Urządzeń Gazowniczych GAZOMET Sp. z o.o.

Tytuł

Miejscowość

Zgłaszający uprawniony

Lp.

196982

196820

197002

197018

196855

196881

197113

197069

197065

196928

197063

196915

Numer Patentu

WUP nr 2/luty 2008

Data udzielenia patentu

102 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Rzeszów Rzeszów

Jelenia Góra

Lublin

Żywiec

Złoty Stok

Żagań

Wieczorek Maciej Firma WIECZOREK LESPIN Sp. z o.o.

ZELMER S.A.

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe VET-AGRO Sp. z o.o. Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o.

BESKID Sp. z o.o.

Zakłady Tworzyw i Farb Sp. z o.o.

Dzimiński Jan ALUCAR Zakład Produkcyjno-Usługowo- Handlowy Zakład Pracy Chronionej GESTIND POLAND Sp. z o.o.

BOMBARDIER TRANSPORTATION (ZWUS) Polska Sp. z o.o.

100

Bielsko-Biała Katowice

Katowice

Leszno

Gostyń

Przedsiębiorstwo WdrożeniowoProdukcyjne NEEL Sp. z o.o.

Gliwice, Dąbrowa Górnicza Warszawa

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG, Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A.

Mycek Andrzej

Hibner Paweł

Wieczorek Maciej

Stolarski Marek, Szubski Andrzej, Bieniaszewski Piotr, Kossak Simone

Meder Andrzej, Bednarz Ryszard, Kusak Edward, Nagas Zdzisław, Świderski Leszek

De Filippo Emilio

Dzimiński Jan, Nizio Marek

Stępień Ryszard

Anders Dorota

Grucza Ginter

Bezprzewodowy czujnik niezajętości odcin- Baran Jan, Cygoń Piotr, Malcharek Marian, ków toru, zwłaszcza dla samoczynnej sygna- Okaj Andrzej, Pisarek Tomasz lizacji przejazdowej

Podłokietnik siedzenia pojazdu

Sposób rozdrabniania materiałów stałych zwłaszcza węgla w młynie wentylatorowym i młyn wentylatorowy z odsiewaczem i urządzeniem do stabilizacji wentylacji Sposób unieszkodliwiania pofiltracyjnej ziemi okrzemkowej Sposób i urządzenie do produkcji wielkogabarytowych worków foliowych Mechanizm uchylny okna

Woda Janusz, Lew Bogusław, Kamiński Roman, Buczko Dariusz Środek farmaceutyczny zawierający wyciąg Pietrzykowski Dariusz, Janik Pelagia, lub ekstrakt z grasicy bydlęcej Potrykus Andrzej, Milewska Krystyna, Wolińska Małgorzata, Bilińska Grażyna, Szkarłat Małgorzata Urządzenie strzykawkowe Głuszak Jan, Klimont Stanisław

Filtr odkurzacza

Sposób ostrzegania i odstraszania zwierzyny przed niebezpieczeństwem w dowolnym obszarze terenu oraz układ do ostrzegania i odstraszania zwierzyny przed niebezpieczeństwem w dowolnym obszarze terenu Urządzenie do osuszania taśm maszyn piekarniczych Sposób prezentacji krawatów i opakowanie do prezentacji i sprzedaży krawatów Wieloczynnościowe urządzenie kuchenne

Silnik elektryczny

197353

197290

197225

197324

197287

197296

197359

197241

197166

197188

197336

197124

197370

197064

WUP nr 3/marzec 2008

WUP nr 2/luty 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 103

Sposób mocowania taśmy transportowej do Dróżdż Adam konstrukcji wsporczej przenośnika Sposób wytwarzania kompozytu żelazonośne- Garbacik Albin, Grabowski Zbigniew, go do produkcji klinkieru portlandzkiego Szymacha Marek, Matuszczyk Bronisław

Sposób otrzymywania poliacetali

Kraków

Kędzierzyn-Koźle Sposób katalitycznego oksyalkilenowania

Sposób wytwarzania 2,2,6,6-tetrametylopipe- Gwiazda Piotr, Cybulski Andrzej rydyny

Radom

Warszawa

Tarnów

Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania wyrobów termokurczli- Kudła Stanisław, Uhniat Maria, Szulc wych Ryszard, Rubaj Maria, Lipiński Waldemar, Człuchów

Kędzierzyn-Koźle, Sposób zagospodarowania zużytych cieczy Naraniecki Bronisław, Kosno Jacek, Poskrobko Halina, Paciasz Stanisław, Kędzierzyn-Koźle hydraulicznych

Miasteczko Śląskie

INTERNATIONAL TOBACCO MACHINERY Poland Ltd.

Zakład Odzysku Surowców MADROHUT Sp. z o.o.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA

Polska Akademia Nauk, Instytut Chemii Fizycznej, Zakład Doświadczalny CHEMIPAN

Zakłady Azotowe w Tarnowie‑ -Mościcach S.A.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Osprzętu Termokurczliwego RADPOL S.A.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, ICSO Chemical Production Sp. z o.o.

Huta Cynku Miasteczko Śląskie

103

104

105

106

107

108

109

110

Sposób otrzymywania metalicznego kadmu Utracki Roman, Musiorski Tadeusz, Stasik z materiałów kadmonośnych, zwłaszcza pyłów Tadeusz, Szysler Tadeusz, Rychter Andrzej, prażalniczych i układ urządzeń do otrzymywa- Orlicz Jerzy, Jaromin Janusz nia kadmu na drodze hydropirometalurgicznej

Waszczyk Krzysztof, Sosnowski Marian, Gołębiowski Jan, Kurzal Waldemar

Kiedrowska Bożena, Kiedrowski Zbigniew

Stasiński Janusz, Cieślak Jacek, Tokarz Lidia, Krzyżanowski Piotr, Pogorzelska Ewa, Florea Alecsandru, Rusin Andrzej, Rudnicki Marian, Dziuba Andrzej, Lipski Zbigniew

Hreczuch Wiesław, Bekierz Gerard, Pyżalski Kazimierz, Waćkowski Janusz, Tomik Zbigniew, Szymanowski Jan, Rolnik Krystyna, Roguska Dorota, Siwek Zenona, Wietrzyńska-Lalak Zofia, Trathnigg Bernard, Dziwiński Euzebiusz, Stempińska Teresa, Domarecki Władysław, Zdunek Artur

Pojemnik wielokomorowy, zwłaszcza do pro- Braniecki Paweł, Magda Janusz, Maj duktów spożywczych Krzysztof, Nowaczyk Wojciech

Poznań

INLINE POLAND Sp. z o.o.

102

Twórca

Sposób dokowania dwukadłubowych obiek- Soyka Piotr, Juchniewicz Krzysztof, Stryjewski tów pływających Andrzej, Wirecki Andrzej, Woźniak Henryk

Tytuł

Gdańsk

Miejscowość

Gdańska Stocznia Remontowa im. J. Piłsudskiego S.A.

Zgłaszający uprawniony

101

Lp.

197348

197184

197357

197270

197308

197178

197313

197356

197262

197346

Numer Patentu

WUP nr 3/marzec 2008

Data udzielenia patentu

104 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Siedlce

Zgorzelec

Zabrze

Kęty, Gliwice

Racibórz

Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Budowlane SAVEX Sp. z o.o.

Zakłady Techniczne TERMOSPRZĘT Sp. z o.o. Kaszowski Kazimierz Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa POL- MET Kaszowski Kazimierz Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa POL- MET Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe MIDO Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo UsługowoHandlowe Zakład Produkcji Hydrauliki HYDRAL Sp. z o.o. Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót iUsług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o. Zakłady Metali Lekkich KĘTY S.A., Instytut Metali Nieżelaznych

Fabryka Kotłów RAFAKO S.A.

114

115

116

123

122

121

120

119

118

117

Sposób i urządzenie do doszczelniania przyka- Jurecki Ryszard, Lange Bonifacy nalika, zwłaszcza w miejscu połączenia przykanalika z rurociągiem kanalizacyjnym Grzejnik aluminiowy Senderski Juliusz, Wężyk Władysław, Pierewicz Lucjan, Pasierb Lucjan, Jakubowicz Janusz, Dyrcz Stanisław, Kozieł Kazimierz, Chwistek Jacek, Handzlik Grzegorz, Stwora Czesław Wysokoprężny podgrzewacz spiralny Bonk Marian, Szymczyk Józef, Piechota Janusz, Beczała Stanisław, Tura Zbigniew, Dziubany Andrzej, Mendecki Jan, Kret Eryk, Ryguła Ryszard, Pejm Sebastian

Poznań

Strzelin

Katowice

Wrząsowice

Pneumatyczny hamulec końcowej fazy zamy- Kaszowski Kazimierz kania elementu, zwłaszcza skrzydła drzwi, okna lub szuflady Pneumatyczny amortyzator końcowej fazy Kaszowski Kazimierz zamykania elementu, zwłaszcza skrzydła drzwi, okna lub szuflady Wspornik do rozpierania obudowy górniczej Donica Jan, Dygdała Wojciech, Dziewior Wiesław, Mirski Jerzy, Przybylski Piotr Rozdzielacz hydrauliczny, dwudrogowy dwu- Trotzko Stefan stronnego działania

Urządzenie do formowania maty z krótkich Sobolewski Andrzej włókien Urządzenie do kontroli położenia elementów Brzózka Piotr, Możdżeń Jan, Filarski Wiesław ruchomych rozjazdów szynowych, zwłaszcza iglic Zamek szalunkowy Zwoliński Mirosław, Sawicki Mirosław, Borowiec Dariusz, Królak Wacław Platforma kolumnowa do rozbiórki komina Ratajczak Ryszard, Kadłubek Mirosław, Milian Wiesław, Warcholak Andrzej, Kowalczyk Marek, Hutniczak Krzysztof Platforma do rozbiórki komina i sposób roz- Ratajczak Ryszard, Kadłubek Mirosław, biórki komina przy wykorzystaniu platformy Milian Wiesław, Warcholak Andrzej, Kowalczyk Marek, Hutniczak Krzysztof Zawias Sztobryn Zenon, Dawidenis Romuald

Wrząsowice

Katowice

BAUMANN-MOSTOSTAL Sp. z o.o.

112

113

Toruń

Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych S.A. BOMBARDIER TRANSPORTATION (ZWUS) POLSKA Sp. z o.o.

111

197253

197276

197345

197329

197140

197307

197295

197182

197316

197315

197286

197350

197189

WUP nr 3/marzec 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 105

Katowice

ELEKTROBUDOWA S.A.

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno-Produk- Olsztyn cyjne i Handlowe OBRAM Sp. z o.o. WestfaliaSurge Sp. z o.o. Bydgoszcz

128

129

Warszawa, Brzeg Dolny

Warszawa, Puławy

Rzeszów

Gostyń

Instytut Przemysłu Organicznego, ROKITA-AGRO S.A.

Instytut Przemysłu Organicznego, Przedsiębiorstwo BIOWET-PUŁAWY Sp. z o.o.

ZELMER S.A.

Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy – Sp.j.

131

132

133

134

135

130

Palczewski Stanisław

Bydgoszcz

ELDA-ELTRA ELEKTROTECHNIKA S.A.

127

Mieszalnik poziomy

Sonda kierunkowa promieniowania jonizują- Bochniak Anzelm, Kielak Andrzej, Król Jerzy, cego Łapiński Kazimierz, Maziejuk Mirosław, Dominas Wiesław, Nowicki Wiesław, Świątek Jacek, Wertejuk Zbigniew, Ziętek Stefan Dźwignia przełączająca mechanizmu łącznika Ziółkowski Ryszard, Burzyński Tadeusz elektrycznego Rozdzielnica dwuczłonowa Wyłuda Bronisław, Szymański Adam, Stawecki Mirosław Urządzenie formująco-prasujące do produkcji From Waldemar, Purgal Grzegorz, Gierszewski serów twarogowych Jarosław, Szkólnik Dariusz, Szyczewski Błażej Sposób udoju mechanicznego mlecznych Grygorcewicz Mariusz zwierząt udojowych, zwłaszcza krów oraz urządzenie udojowe Sposób wytwarzania środka zabezpieczające- Al Amin Idris, Krawczyk Maria, Bendowski go pszenicę przed wyleganiem i chorobami Andrzej, Listopadzki Edward grzybowymi Środek roztoczobójczy, zwłaszcza warroabój- Nowacka-Krukowska Hanna, Kaniowska czy w postaci kształtki Elżbieta, Londzin Wiesław, Szypulska Maria, Kazimierczak Jerzy, Huras Bogumiła, Oleksiak Iwona, Grzęda Tomasz, Grzęda Mirosław, Borowski Andrzej Wieloczynnościowe urządzenie kuchenne Piejko Stanisław, Kruczek Andrzej, Kocój Tomasz Odkurzacz z napędem elektrycznym Chmiel Zdzisław, Kabaj Bogumił, Kordoń Piotr, Orłowski Roman, Rybka Grzegorz

Tarnowskie Góry, Warszawa

126

Rogów

Przedsiębiorstwo HandlowoProdukcyjno-Usługowe IZOLPLAST Sp. z o.o. Fabryka Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych FASER S.A., Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii

125

Twórca

Monolityczny układ prostowodowy do wag Kosecki Leonard, Kosecki Janusz, Kończak elektronicznych Jan, Maliszewski Marian, Kamelski Wiesław, Suchwałko Jerzy Wysokonapięciowy zacisk pomiarowy Kuczera Alojzy, Kuczera Jarosław

Tytuł

Gdańsk

Miejscowość

AXIS Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

124

Lp.

197686

197767

197765

197690

WUP nr 4/kwiecień 2008

197651

197689

WUP nr 4/kwiecień 2008

WUP nr 3/marzec 2008

Data udzielenia patentu

197635

197334

197325

197300

197129

197278

Numer Patentu

106 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Kielce

Bytom

Gostyń

Mróz Krzysztof, Romaniec Michał, Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe WENA-PROD S.C. GESTIND POLAND Sp. z o.o.

G.O-Tech B. Tęcza, M. Świerżewski Sp.j.

Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTPR S.P.D. Palczewscy – Sp.j. REWOS Sp. z o.o.

Zakłady Chemiczne SIARKOPOL TARNOBRZEG Sp. z o.o.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Chemiczne ORGANIKASARZYNA S.A. Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA,

138

140

141

143

144

145

142

Mróz Krzysztof, Romaniec Michał

Adamiec Piotr, Koczy Stanisław, Strąk Sławomir, Wąs Dietmar, Wons Roman

Antoniewicz Jerzy

Zespół regulacji położenia elementu wyposa- De Filippo Emilio żenia wnętrza pojazdu samochodowego, zwłaszcza zagłówka Zamknięcie zabezpieczające, zwłaszcza do Świerżewski Marcin, Tęcza Bartosz pojemników na niebezpieczne odpady medyczne Rozdzielacz wielodrogowy Palczewski Stanisław

Sposób wytwarzania recyklatu, zwłaszcza z poużytkowych butelek typu PET i/lub pojemników stosowanych w chemii gospodarczej oraz linia technologiczna do wytwarzania recyklatu, zwłaszcza z poużytkowych butelek typu PET i/lub pojemników stosowanych w chemii gospodarczej Sposób zabezpieczenia wytwarzanych spawanych rur, ożebrowanych przed przepaleniem Sposób łączenia tarczy ściernej z uchwytem

Reaktor nitryfikacyjny do oczyszczania ście- Jerzy Janusz, Wysocki Jerzy ków metodą osadu czynnego i biologicznego usuwania biogenów i układ oczyszczalni ścieków metodą osadu czynnego i biologicznego usuwania biogenów Sposób wytwarzania nawozu granulowanego Litwin Sławomir, Czerepak Stanisław, Płusa Tarnobrzeg zawierającego magnez i wapń Adam, Pindur Adam, Bieńko Zbigniew, Matyka Eugeniusz Brzezicki Andrzej, Pokorska Zofia, Spadło Kędzierzyn-Koźle, Sposób wydzielania o-krezolu ze ścieków Marian, Iwański Lech, Peć Janusz, Murzyn Nowa Sarzyna Stanisława, Ratajczak Kazimierz, Jakubas Tadeusz, Kłoczko Jan Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania dioctanu glikolu etyle- Brzezicki Andrzej, Dula Janusz, Iwański Lech, Jakubas Tadeusz, Kłoczko Jan, Nowa Sarzyna nowego Łubkowski Paweł, Marchut Kazimierz,

Warszawa

Bielsko-Biała

Gliwice, Katowice

Politechnika Śląska, INSTAL Katowice S.A.

137

139

Rudki

Zakład Urządzeń Metalowych METAL-CHEM A. Pocheć, L. Szymański, M. Aplas – Sp.j.

136

WUP nr 4/kwiecień 2008

197532

WUP nr 4/kwiecień 2008

197507

197599

197513

197687

197619

197480

197829

197731

197745

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 107

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG Przedsiębiorstwo CARBOMASZ Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo CARBOMASZ Sp. z o.o. Kompania Węglowa S.A.

BECKER-WARKOP Sp. z o.o.

MINOVA-EKOCHEM S.A.

Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. Holding SPYRA PRIMO Poland Sp. z o.o.

149

151

156

157

158

159

155

154

153

152

150

Sposób wytwarzania chlorowodorku 4-amino-2-metylo-10H-tieno[2,3-b][1,5] benzodi azepiny i sposób wytwarzania olanzapiny Sposób nadawania właściwości przeciwkurczliwych wełnianym wyrobom włókienniczym Hydrant podziemny

Tytuł

Rybicki Edward, Filipowska Barbara, Walawska Anetta, Włochowicz Andrzej, Ziółkowski Henryk Krawczyk Wojciech

Wieczorek Maciej, Stawiński Tomasz, Rechnio Justyna

Pokorska Zofia, Ryzner Adam, Spadło Marian, Wolski Roman

Twórca

Mikołów

Świerklany Siemianowice Śląskie Bydgoszcz

Katowice

Klocek hamulcowy, zwłaszcza do pojazdów szynowych Złącze modułów rurociągu wielokanałowego, zwłaszcza dla przewodów teletransmisyjnych

Latoś Hubert, Latoś Maciej, Bigaj Antoni, Duszyński Zenon Andrzejczuk Edward, Pietrzyk Andrzej, Spyra Czesław, Zadka Marian, Dębski Andrzej

Dodatek chemiczny do stabilizacji i zwiększe- Franek Jan, Drozd Jarosław, Walaszek nia retencji wody w zawiesinach Wiktor, Węzik Wojciech

Urządzenie do mocowania przewodów zasila- Dziura Jan jących do kombajnu górniczego Siatka górnicza, okładzinowa, filtracyjna Filipek Marian, Knapik Mariusz, Borkowski Jerzy, Chwastek Czesław Samonośna górnicza siatka okładzinowa Filipek Narian, Knapik Mariusz, Borkowski Jerzy, Chwastek Czesław Sposób wzmacniania obudowy chodników Zając Bogdan, Grycman Jerzy, Baranek przyścianowych za frontem eksploatowanej Ireneusz, Jenderko Czesław ściany Górnicza kolejka spągowa Śliwa Jan, Buchalik Gabriel, Gmur Bonifacy

Gliwice

Katowice

Odociosowy prowadnik kombajnu

Kazimierz, Makowska Krystyna, Haas Witold Hehn Zygmunt, Sajewicz Jolanta, Dębski Kazimierz, Makowska Krystyna, Haas Witold, Ponikowska-Pajor Krystyna, Waszczyk Krzysztof Dziura Jan, Drabik Piotr

Gliwice

sów barwienia Kędzierzyn-Koźle Utrwalacz wybarwień wyrobów włókienniczych i sposób otrzymywania utrwalacza wybarwień wyrobów włókienniczych

Piława Górna Kędzierzyn-Koźle Środek zwilżający dla intensywnych proce- Hehn Zygmunt, Sajewicz Jolanta, Dębski

Łódź, Łódź

Instytut Architektury Tekstyliów, Zakłady Przemysłu Wełnianego LODEX w upadłości DOMEX Domańscy Sp. j.

147

148

Pieńków

Miejscowość

ADAMED Sp. z o.o.

Zakłady Chemiczne ORGANIKASARZYNA S.A.

Zgłaszający uprawniony

146

Lp.

197729

197774

197607

197630

197530

197598

197597

197709

WUP nr 4/kwiecień 2008

197456

197710

WUP nr 4/kwiecień 2008

Data udzielenia patentu

197458

197553

197663

197478

Numer Patentu

108 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Kamizelka kuloodporna typu VIP Kamizelka kuloodporna, kamuflowana Urządzenie do pomiaru zużycia energii elek- Deska Mirosław, Gębski Ireneusz, Piętka trycznej Zbigniew Izolator wsporczy wysokonapięciowy szyny Opara Dariusz, Gnip Jerzy prądowej Wyłącznik dla obwodu elektrycznego

Sposób tłumienia filtru rezonansowego dla Mierzejewski Leszek, Szeląg Adam podstacji trakcyjnej z przekształtnikami o pulsacji 12-sto fazowej Karmnik, zwłaszcza dla dzików

Linia do produkcji twarogu

Zespół mebli modułowych

Układ ruchu, utrzymywania równowagi oraz Perner Barbara, Kenner Michał, Kordyl realizacji odpoczynku, urządzenia umożliwia- Grzegorz jącego chodzenie osobom z niedowładem kończyn dolnych Urządzenie do produkcji estrów metylowych Wełnowski Janusz, Jasiński Rafał z olejów roślinnych

Łódź

Częstochowa

Katowice

Kłodzko

Warszawa

Kraków Olsztyn

Olsztyn

Biłgoraj Ozorków

Warszawa

Białe Błota

MORATEX Instytut Technicznych Wyrobów Włókienniczych

Zakład Elektronicznych Urządzeń Pomiarowych POZYTON Sp. z o.o.

ELEKTROBUDOWA S.A.

GE POWER CONTROLS Polska Sp. z o.o.

ELTRACK Sp. z o.o.

MARSEILLE-POLEN Spółka z o.o.

Przedsiębiorstwo InżynieryjnoProdukcyjne i Handlowe OBRAM Sp. z o.o.

BLACK RED WHITE S.A.

HTL-STREFA Sp. z o.o.

MEDORT S.A.

HYDRAPRESS Sp. z o.o.

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

Przyrząd do nakłuwania z nastawianiem siły Wyszogrodzki Wojciech nakłucia

Chmiel Tadeusz

From Waldemar, Wiśniewski Jan, Piątek Janusz, Tyllo Jan, Szyczewski Błażej, Procyk Bogdan

Cylindryczny zbiornik koagulacyjno-buforowy Surażyński Aleksander, Gierszewski do mechaniczno-termicznej obróbki białek Jarosław, Wrotek Dariusz mleka

Buczek Piotr

Castonguay Roger Neil, Greenberg Randy Lee, Doughty Dennis John, Christensen Dave Scot

Łuczyński Witold, Witczak Elżbieta, Grabowska Grażyna, Polak Jadwiga

Witczak Elżbieta, Łuczyński Witold, Grabowska Grażyna, Polak Jadwiga

Zestaw zasobnikowo-podawczy urządzenia Zajler Wojciech, Holota Marian do automatycznego ładowania armaty czołgowej

Gliwice

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM

161

Lefek Stanisław, Miler Jan

Żeliwiak

Końskie

Zakład Odlewniczy LEFEK-MILERBANASIK Sp. z o.o.

160

197980

197944

198081

198090

197952

197951

198009

197720

197563

197793

197637

197531

197525

197500

197600

WUP nr 5/maj 2008

WUP nr 4/kwiecień 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 109

ALSTOM KONSTAL S.A.

NORTHSTAR Sp. z o.o.

Instytut Farmaceutyczny, Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.

CERAMIKA GRES S.A.

Instytut Przemysłu Organicznego, ROKITA-AGRO S.A.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania utwardzacza do żywic Gryta Marian, Kałędkowski Bronisław, Szemień BLACHOWNIA, aminowych Mariusz, Balcerowiak Wojciech, Kaczak Pustków Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. Tadeusz, Sujdak Maria, Dzięgielowski Wiesław, Stachowicz Wiesław, Zabrzycki Jerzy, Hamala Teresa, Horbal Helena, Sówka Grażyna

180

181

182

183

184

185

Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie S.A.,

Trójkąt ostrzegawczy

Pabianice Chorzów

SUWARY S.A.

179

186

Mechanizm zaciskowy

Zabrze

DOZUT-TAGOR Sp. z o.o.

178

Pustków, Warszawa,

Warszawa Warszawa, Starogard Gdański Końskie Kopaniny Warszawa, Brzeg Dolny

Urządzenie do produkcji estrów metylowych Wełnowski Janusz, Jasiński Rafał z olejów roślinnych

Białe Błota

HYDRAPRESS Sp. z o.o.

177

Butmanowicz Jerzy

Moszczyński Wiesław, Białek Arkadiusz, Makieła Edward, Rippel Bolesław, Listopadzki Edward

Sposób wytwarzania stabilnych rezolowych Jasińka Halina, Pezarski Franciszek, Kozień żywic fenolowych Jan, Orzeł Grzegorz, Boroń Stanisław, Królikowska Kazimiera, Ciebień Barbara,

Sposób wytwarzania 2,4-dichlorofenolu

Sposób wytwarzania wyrobów ceramicznych Korzeniewski Mirosław, Szupłat Mirosław z warstwą antypoślizgową

Sposób wytwarzania cyjanku Achmatowicz Osman, Zaworska Alicja, N2 -karbamoimidoilo-2,3-dichlorobenzohydra- Dzikowska Jadwiga, Walendzik Agnieszka zonoilu

Statyw dzielonej formy szklarskiej

Nadwozie pojazdu szynowego, zwłaszcza Ninard Piotr, Madejski Lech, Mroczkowski tramwaju Rafał, Długaszek Dariusz, Drzyzga Andrzej, Klecka Bożena

Maksymowicz Andrzej, Napieracz Zbigniew

Szopka Hubert, Wencel Henryk, Zielski Stanisław, Meder Andrzej

Sposób intensyfikacji procesu przemiału Grucza Ginter, Klapsa Stanisław, Letner w młynie wentylatorowym i młyn wentylato- Zbigniew, Sobczak Karol, Tymoszyk Marek rowy

Katowice Konin

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o., Zespół Elektrowni PĄTNÓWADAMÓW-KONIN S.A.

176

Twórca

Sposób intensyfikacji procesu przemiału Grucza Ginter, Klapsa Stanisław, Letner w młynach wentylatorowych i młyn wentyla- Zbigniew, Sobczak Karol, Tymoszyk Marek torowy

Tytuł

Katowice, Konin

Miejscowość

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o., Zespół Elektrowni PĄTNÓWADAMÓW-KONIN S.A.

Zgłaszający uprawniony

175

Lp.

197859

197904

197863

197931

197937

197842

197986

197990

197946

197980

197914

197913

Numer Patentu

WUP nr 5/maj 2008

Data udzielenia patentu

110 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Katowice

Farby KABE Polska Sp. z o.o.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej Kędzierzyn-Koźle, Wypełniacz kleju fenolowego BLACHOWNIA, Pustków Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A

187

188

Podulka Tomasz, Uzar Jan

Węzeł konstrukcyjny połączenia trzonu słupa Sowa Zbigniew, Buć Witold oświetleniowego z jego wysięgnikiem Górnicza zębata kolejka spągowa Przesuwnik

Hamulec bezpieczeństwa Urządzenie do transportu urobku Stacja kotwiąco-przesuwająca

Sposób odprowadzania wód kopalnianych, Kowalski Stanisław, Chluba Gerard, zwłaszcza przy ich dużym dopływie Matuszek Janusz, Majer Jerzy Sposób i układ do oceny stateczności stropu Orzepowski Stanisław, Butra Jan, Wróbel w wyrobiskach górniczych Jerzy, Kosior Aleksander Wirnik pompy

Rzeszów

Świerklany

Barak

Gliwice

Barak

Katowice

Wrocław

Gliwice

ELEKTROMONTAŻ-RZESZÓW S.A.

BECKER-WARKOP Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

SIGMA S.A.

Kompania Węglowa S.A.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – Centrum BadawczoRozwojowe

Przedsiębiorstwo TechnicznoProdukcyjne Odlewnictwa SILSTOP Sp. z o.o.

191

192

193

194

195

196

197

198

199

Korczak Andrzej, Rudzki Eugeniusz, Wróblewski Andrzej, Świerk Janusz

Sternadel Jerzy, Śliwczyński Bogumił, Hajduk Jan, Budzyński Jerzy, Lisiecki Krzysztof

Śmiejek Zygmunt, Raszynski Jan

Hajduk Jan, Lisiecki Krzysztof, Szyszka Artur, Bladyniec Kazimierz

Lisiecki Krzysztof, Kiepura Rafał, Bladyniec Kazimierz, Hajduk Jan, Izdebska-Furtak Wioletta

Śliwa Jan, Buchalik Gabriel, Gmur Bonifacy, Budniok Tomasz

Węzeł konstrukcyjny połączenia trzonu słupa Drzał Kazimierz oświetleniowego z jego wysięgnikiem

Rzeszów

ELEKTROMONTAŻ-RZESZÓW S.A.

190

Mańczyk Alfred, Grytz Waldemar, Krafczyk Waldemar

Krzyżownica z ruchomym dziobem

Zawadzkie

KOLTRAM Sp. z o.o.

189

Kałędkowski Bronisław, Gryta Marian, Szemień Mariusz, Balcerowiak Wojciech, Łoziński Bolesław, Zabrzycki Jerzy, Kucharski Wiesław, Ciebień Barbara, Orzeł Grzegorz

Sposób przygotowania zestawu i zestaw do Szajter Ryszard barwienia farby lub masy tynkarskiej

Kraków

Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. I. Mościckiego, Instytut Odlewnictwa

198013

197988

197915

198117

198133

198115

198069

197971

197956

197955

197987

197896

197880

WUP nr 5/maj 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 111

Kłodzko

Warszawa, Tarnobrzeg

Kraków

Rzeszów

Warszawa

Lubicz

GE POWER CONTROLS POLSKA Sp. z o.o.

Instytut Przemysłu Organicznego, Zakłady Chemiczne SIARKOPOL TARNOBRZEG Sp. z o.o.

ESKA HOLDING Sp. z o.o.

ZELMER S.A.

ABB Sp. z o.o.

WAS WIETMARSCHER POLSKA Sp. z o.o.

204

205

206

207

208

209

210

Sposób korekcji zakłóceń w odbiornikach pro- Polakowski Henryk, Piątkowski Tadeusz, mieniowania podczerwonego Madura Henryk, Kastek Mariusz, Stojak Zbigniew, Powiada Edward, Chmielewski Krzysztof, Kulewski Ryszard Mechanizm do poruszania wyłącznika i prze- Castonguay Roger Neil, Greenberg Randy rywania co najmniej jednofazowego obwodu Lee, Doughty Dennis John, Christensen Dave elektrycznego Scot Środek grzybobójczy w postaci stężonej Al Amin Idris, Czajkowski Ryszard, Turbiarz zawiesiny wodnej Henryk, Kosielewski Władysław, Ptaszkowska Janina, Turos-Biernacka Maria, Bendowski Andrzej Sposób wytwarzania wyrobów spożywczych Kocańda Stanisław Sławomir, Wysocki Lech z ciasta gotowanego, zwłaszcza pierogów, przeznaczonych do schładzania lub zamrażania, o przedłużonym czasie przechowywania i wyroby spożywcze z ciasta gotowanego, zwłaszcza pierogi, o przedłużonym czasie przechowywania Stojak dla ręcznego robota kuchennego Biaduń Andrzej, Kostecki Mariusz, Piejko Stanisław, Rozborski Ryszard Stojak dla ręcznego robota kuchennego Biaduń Andrzej, Kostecki Mariusz, Piejko Stanisław, Rozborski Ryszard, Zapała Andrzej Sposób wytwarzania wykałaczek Bednarowski Dariusz, Kaczmarek Karol, Qi Levy-LiWei, Yin Karf-Yong Platforma fotela medycznego Leszczycki Leszek

Zielonka k. Warszawy

Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Ochrony Przed Korozją LEMAT Sp. z o.o. Wojskowe Zakłady Elektroniczne

202

203

Życiński Robert, Różycka Danuta, Wtulich Andrzej Kleszcz Wojciech, Latos Tadeusz, Wojewoda Jan, Wojtowicz Tadeusz, Swaryczewski Tomasz, Bąk Jerzy, Kicuń Wojciech, Jędrzejewski Krzysztof Gajewski Marek, Błażejczyk Romuald, Biliński Krzysztof

Twórca

Przepływowy podgrzewacz wody

Sposób wytwarzania obudowy pokładowego wentylatora jednostek pływających Sposób i urządzenie do odbioru żużla z kotła energetycznego

Tytuł

Warszawa

Południowy Koncern Energetyczny S.A. Katowice

201

Trzcianka

Miejscowość

LUBMOR Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

200

Lp.

198196

198550

198231

198230

198171

198183

197840

197908

198072

197970

Numer Patentu 198121

WUP nr 6/czerwiec 2008

WUP nr 5/maj 2008

Data udzielenia patentu WUP nr 5/maj 2008

112 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Sposób wytwarzania taśmy sygnalizacyjnej

Dach uchylny kolejowego wagonu towarowe- Czerniak Bernard, Dobosz Andrzej go Sposób wykrywania i odrzucania niepełno- Sikora Leszek, Stolarski Krzysztof wartościowych papierosów

Stechman Marta, Różycka Danuta, Mateńko Henryka, Marszałek Jeremi, Wojtycha Zdzisław, Jamroży Józef, Zaczkowski Lucjan, Sufczyński Tadeusz

Urządzenie natryskowe

Zadaszenie składowiska

Gostyń

Siemianowice Śląskie

Puławy

Dąbrowa Górnicza

Paterek

Radom

Rumia

Kędzierzyn-Koźle, Sposób oczyszczania tlenku węgla Bydgoszcz

Gliwice, Grzybów

Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy Sp.j.

MINOVA-EKOCHEM S.A.

BIOTEK Sp. z o.o.

AISTO-PLAST Sp. z o.o.

Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego PATEREK S.A.

INTERNATIONAL TOBACCO MACHINERY Poland Ltd.

Przedsiębiorstwo Budowlane MIRBUD Sp. z o.o.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A.

Instytut Chemii Nieorganicznej, KOPALNIE I ZAKŁADY CHEMICZNE SIARKI SIARKOPOL S.A.

213

214

215

216

217

218

219

220

221

Sposób wytwarzania trójtiowęglanu sodu

Rozdrabniacz bijakowy ssąco-tłoczący

Sposób wytwarzania materiałów aglomero- Mańko Piotr, Noskowiak Andrzej wanych z biomasy w postaci płyty lub elementu profilowanego oraz materiały aglomerowane z biomasy w postaci płyty lub elementu profilowanego

Bal Stanisław, Bartoszewicz Przemysław, Brzezicki Andrzej, Dończyk Wincenty, Filipiak Bogumiła, Fiszer Renata, Grzęda Władysław, Iwa Henryk, Kapela Mikołaj, Nowak Andrzej, Pokorska Zofia, Spadło Marian, Wencel Renata, Wójcik Lucjan, Zajączkowski Władysław

Wirnik mieszalnika poziomego

Gostyń

Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy Sp.j.

212

Lebiedź Jerzy, Supernak Stanisław, Kapuściński Andrzej, Wdowiak Maciej

Stolarski Jerzy

Kuśka Zbigniew, Żydek Michał

Palczewski Stanisław

Sposób elektronicznego odczytu parametrów Czernecki Andrzej, Wyszogrodzki Wojciech trzonu pipety i pipeta z elektronicznym odczytem parametrów trzonu

Warszawa

P.Z.HTL S.A.

211

198453

198440

198233

198557

198181

198489

198570

198513

198462

198463

198562

WUP nr 6/czerwiec 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 113

Sposób rozkładu wodoronadtlenku cykloheksylu do cykloheksanolu i cykloheksanonu

Sposób obróbki ekstraktu wodnego z surowego produktu utleniania cykloheksanu

Sposób wytwarzania wodoronadtlenku melaminy

Sposób wytwarzania N-demetyloolanzapiny Sposób wytwarzania paliwa stałego z biomasy

Dzianina bieliźniana

Dzianina, zwłaszcza na bieliznę i ubiory luźne

Warszawa, Puławy

Puławy, Warszawa

Pieńków

Puławy Piotrków Trybunalski

Piotrków Trybunalski

Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.

Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A., Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego,

ADAMED Sp. z o.o.

BIOTEK Spółka z o.o.

MAZERSKI MARCIN, MICHALAK MACIEJ SPORTSIMO S.c.

223

224

225

226

227

228

229

230

Dzianina na ocieplającą bieliznę i ubiory

Sposób otrzymywania dichloropropanoli

Tytuł

Bydgoszcz

Miejscowość

Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A.

Zgłaszający uprawniony

222

Lp.

Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria, Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria, Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria,

Zachwieja Romuald, Ruczyński Lech, Koziel Tadeusz, Madej Władysław, Gorzka Andrzej, Kopytowski Jerzy, Rejewski Paweł, Rejewska Elżbieta, Cuga Henryk, Inowolski Anatoliusz Balcerzak Kazimierz, Viewieger Tadeusz, Zimowski Andrzej, Zylbersztejn Michał, Gotkowski Andrzej, Machnikowski Henryk, Marchwiany Henryk, Uszyński Aleksander Balcerzak Kazimierz, Vieweger Tadeusz, Zimowski Andrzej, Zylbersztejn Michał, Cieślak Robert, Gotkowski Andrzej, Marchwiany Henryk, Uszyński Aleksander Pajer Tomasz, Capała Wiesław, Michalska Magdalena, Ratajczak Włodzimierz, Wielicka Jolanta, Ptasiewicz-Malinowska Anna, Jędrych Tomasz, Minda Dariusz, Kaniewska Bożena Stawiński Tomasz, Rechnio Justyna Tatiana, Majka Zbigniew, Mirek Sławomir Władysław Mańko Piotr, Noskowiak Andrzej

Twórca

198275

198273

198272

198194

198589

198556

198531

198537

198551

Numer Patentu

WUP nr 6/czerwiec 2008

Data udzielenia patentu

114 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Dzianina, zwłaszcza na luźną bieliznę ciepło- Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka chronną i luźne ubiory Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria, Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej Dzianina bieliźniana, zwłaszcza na bieliznę Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka całodzienną Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria, Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej Sposób zabezpieczenia lin odciągowych Weseli Jerzy, Pradelok Stefan, Gabryś Piotr, masztu Jasiulek Jan Zawór odpływowy do spłuczek ustępowych

Urządzenie przekładkowe

Piotrków Trybunalski

Gliwice, Zabrze Królewiec

Barak

MAZERSKI MARCIN, MICHALAK MACIEJ SPORTSIMO S.c.

Politechnika Śląska, MOSTOSTAL – Zabrze Holding S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Produkcyjno-Usługowe INTER-SANO Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

233

234

235

236

237

Smołka Piotr, Pająk Marian, Hynisz Leon, Barnaś Jakub, Masiakiewicz Mirosław, Parysiewicz Witold, Latusik Edward, Szyszka Artur, Bochen Artur

Jaworski Bogdan, Nachyła Roman, Ozimkowski Marek

Dzianina bieliźniana, zwłaszcza na bieliznę Massalska-Lipińska Teresa, Mielicka ocieplającą Elżbieta, Pustelnik Stefania, Szewczyk Maria, Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej

Piotrków Trybunalski

MAZERSKI MARCIN, MICHALAK MACIEJ SPORTSIMO S.c.

232

Dzianina, zwłaszcza na bieliznę ocieplającą

Piotrków Trybunalski

MAZERSKI MARCIN, MICHALAK MACIEJ SPORTSIMO S.c.

231

Świderski Bogumił, Błażejewska Krystyna, Cisowska Anna, Kołek Janusz, Lisicka Zofia, Nowak Anna, Pasiński Zygmunt, Sikorski Andrzej

198533

198305

198445

198279

198278

198277

198276

WUP nr 6/czerwiec 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 115

Katowice Zabrze

Katowice

Białystok

Katowice, Katowice

Warszawa

Taipei (TW), Zielona Góra

Łososina Górna

Gola Anna GOPOL

POWEN S.A.

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o.

Stankiewicz Leon Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych i Budowlanych MIPA Stankiewicz Leon Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych i Budowlanych MIPA ABB Sp. z o.o.

Towarzystwo Elektrotechnologiczne QWERTY Sp. z o.o. Kompania Węglowa S.A., Główny Instytut Górnictwa

ABB Sp. z o.o.

Advanced Digital Broadcast Ltd., Advanced Digital Broadcast Polska Sp. z o.o.

Zakład Usługowo-Produkcyjny EMITER S.j. Stanisław Bieda – Piotr Lis

242

243

246

248

249

250

247

245

244

Wskaźnik pola elektrycznego

Warszawa Łódź

Sieradzki Zbigniew

Piasecki Wojciech, Czyżewski Jan

Święcicki Czesław

Grucza Ginter

Hupa Bogusław, Coghen Marek, Tymowski Zygmunt

Sternadel Jerzy, Adamusiński Marek, Budzyński Jerzy, Hajduk Jan, Szyszka Artur Gola Kazimierz

Gałuszka Jan, Sznajder Andrzej

Twórca

Sposób obserwacji sejsmoakustycznej ścian Kornowski Jerzy, Markowski Edward, długich Kochan Zbigniew, Krzyżowski Adam, Chłopek Andrzej, Malesza Andrzej, Król Krzysztof, Kurzeja Joanna, Sokołowski Henryk Sposób oraz urządzenie do automatycznego Orkisz Michał, Bistroń Mirosław generowania raportów technicznych Wzmacniacz elektroakustyczny klasy D i spo- Hanzlik Tomasz sób kompensacji wpływu napięcia zasilającego na wyjściowy sygnał użyteczny we wzmacniaczu elekroakustycznym klasy D Segment obudowy zwłaszcza dla aparatury Bieda Stanisław, Lis Piotr elektrycznej oraz sposób wytwarzania segmentu obudowy

Zadajnik magnetyczny

Wysięgnik oprawy oświetleniowej

Urządzenie do zabezpieczenia łożysk osiowych przed przesuwem, zwłaszcza łożysk silnie obciążonych siłami osiowymi Sposób ochrony ekranów kotłów energetycznych przed korozją i urządzenie do ochrony ekranów kotłów energetycznych przed korozją Wysięgnik oprawy oświetleniowej

Sposób zabezpieczania i wypełniania pustek z obwałów w górniczym wyrobisku ścianowym o dużym nachyleniu Sposób odwadniania wyrobisk górniczych i układ do odwadniania wyrobisk górniczych Górnicza siatka okładzinowa

Tytuł

Białystok

Barak

241

239

240

Suszec

Miejscowość

Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. Kopalnia Węgla Kamiennego KRUPIŃSKI SIGMA S.A.

Zgłaszający uprawniony

238

Lp.

198467

198380

198457

198265

198316

198534

198465

198464

198525

198252

198253

198304

198318

Numer Patentu

WUP nr 6/czerwiec 2008

Data udzielenia patentu

116 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Sposób określania, śledzenia i usunięcia porcji Sikora Leszek, Stanikowski Andrzej niepełnowartościowych elementów prętopodobnych znajdujących się na przenośniku w linii produkcyjnej przemysłu tytoniowego oraz układ umożliwiający wyznaczenie, śledzenie i usunięcie porcji niepełnowartościowych elementów prętopodobnych z przenośnika w linii produkcyjnej przemysłu tytoniowego Aparat pochłaniający, zwłaszcza do kolejo- Bąk Stanisław, Chmielewski Andrzej, Kluz wych wagonów osobowych Marek, Kędzior Józef, Kubicki Antoni, Milczarski Kazimierz, Mroczka Krzysztof, Polak Adolf, Popławski Wojciech, Strzyż Eugeniusz, Li Ke-xing Aparat pochłaniający

Hamulec torowy

Furmanów

Radom

Kańczuga

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

Wytwórnia Sit PROGRESS S.j. Józef Sawicz, Józef Krzysztoszek

INTERNATIONAL TOBACCO MACHINERY POLAND LTD.

AXTONE S.A.

Rybnicka Fabryka Maszyn RYFAMA S.A. Rybnik

Kraków

MASTERPROFI Sp. z o.o.

254

255

256

257

258

259

260

261

262

Zakład Realizacyjno-Projektowy Obiektów Ochrony Ekologicznej EKOPAR Sp. z o.o.

Filtr samooczyszczający się

Rzeszów Gliwice

EDBAK Sp. z o.o.

253 Madera Bogusław

Urządzenie do pobierania próbek

Turbak Adam, Parnicki Adam, Siklucki Grzegorz, Siuciak Mieczysław, Balik Daniel

Zastawka górniczego przenośnika zgrzebłowego Nowak Wojciech, Bukowski Andrzej

Chmielewski Andrzej, Dyduch Janusz, Gołaszewski Andrzej, Jedynak Grzegorz, Kubicki Antoni, Polak Adolf, Strzyż Eugeniusz

Bąk Stanisław, Chmielewski Andrzej, Kluz Marek, Kędzior Józef, Kubicki Antoni, Milczarski Kazimierz, Mroczka Krzysztof, Polak Adolf, Popławski Wojciech, Strzyż Eugeniusz, Li Ke-xing

Krzysztoszek Józef, Przydatek Jerzy

Dwustopniowy sposób odpylania czynnika Grynkiewicz-Bylina Beata, Steindor Marcin, gazowego oraz urządzenie do dwustopniowe- Szkudlarek Zbigniew go odpylania czynnika gazowego

Odkurzacz

Zespół podporowy, zwłaszcza do mocowania Bąk Grzegorz, Bąk Edward, Bąk Maria monitorów LCD

Buczek Piotr

Lizawka słupowa

Kraków Piotrowice

MARSEILLE Sp. z o.o.

252

Koral Józef

Lody z nadzieniem i sposób ich wytwarzania

Limanowa

Przedsiębiorstwo Produkcji Lodów KORAL-Józef Koral S.j.

251

198909

198891

198836

198886

198885

198848

198799

198901

198851

198839

198778

198838

WUP nr 7/lipiec 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 117

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Chemiczne ORGANIKASARZYNA S.A.

Instytut Paliw i Energii Odnawialnej, ORLEN OIL Sp. z o.o.

AKZO NOBEL COATINGS Sp. z o.o.

267

268

269

270

Farba gruntowa na metal

Pawlicki Marek

198646

198669

198670

198659

198632

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A.

266

198675

198732

Numer Patentu

198634

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Chemiczne ORGANIKASARZYNA S.A.

265

Szuster Mirosław

Twórca

Włocławek

Warszawa, Nowa Sarzyna

Instytut Przemysłu Organicznego, Zakłady Chemiczne ORGANIKA-SARZYNA S.A.

264

Sposób równomiernego przemieszczania warstw ciekłej masy z zastosowaniem urządzenia pulsacyjnego oraz urządzenie pulsacyjne, zwłaszcza do prowadzenia procesu fermentacji beztlenowej biomasy w bioreaktorze Sposób wytwarzania 5,6-dihydro-2-metylo-N-fenylo-1,4-oksatiino3-karboksamidu

Tytuł

Wyrzykowska Urszula, Strzelecki Maciej, Sidorczuk Wiesław, Jakubas Tadeusz, Koperska Mirosława, Turos-Biernacka Maria Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania średniocząsteczkowych Iwański Lech, Gawdzik Andrzej, Brzezicki Andrzej, Kiełkiewicz Damian, Dula Janusz, Nowa Sarzyna żywic epoksydowych Szwarc Bogusław, Kruk Grażyna, Fiszer Renata, Jakubas Tadeusz, Kłoczko Jan, Marchut Kazimierz, Wolski Roman, Ryzner Adam, Łubkowski Paweł, Bąk Janusz, Grochmalicka-Kopeć Lucyna Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania ciekłej żywicy rezolowej Kałędkowski Bronisław, Gryta Marian, do produkcji materiałów ściernych Jasiński Edward, Uzar Jan, Podulka Tomasz, Pustków Szemień Mariusz, Łoziński Bolesław, Czochara Grzegorz, Goliszewska Halina, Piekło Janina Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania płynnych żywic epoksy- Iwański Lech, Gawdzik Andrzej, Brzezicki Andrzej, Kiełkiewicz Damian, Dula Janusz, Nowa Sarzyna dowych Szwarc Bogusław, Kruk Grażyna, Fiszer Renata, Jakubas Tadeusz, Kłoczko Jan, Marchut Kazimierz, Wolski Roman, Ryzner Adam, Łubkowski Paweł, Bąk Janusz, Grochmalicka-Kopeć Lucyna Olej turbinowy Frydrych Jarosław, Ziółkowska Monika, Warszawa, Kulczycki Andrzej, Woźniczko-Kadela Kraków Wiesława, Grzybała Jerzy, Forystek Jacek, Bialik Jacek Farba do malowania metali Pawlicki Marek Włocławek

Naramice, Koszalin

Szuster Mirosław, Przedsiębiorstwo Inżynierii Środowiska EkoWodrol Sp. z o.o.

263

Miejscowość

Zgłaszający uprawniony

Lp.

WUP nr 7/lipiec 2008

Data udzielenia patentu

118 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Rzeszów

Chojna

Katowice

Wrocław

Barak

Ustroń

Przedsiębiorstwo UsługowoProdukcyjne POMOT Sp. z o.o.

MPL TECHNOLOGY Katowice Spółka z o.o. REWA Sp. z o.o.

Kopalnia Węgla Kamiennego KAZIMIERZ-JULIUSZ Sp. z o.o. KGHM CUPRUM Sp. z o.o.-Centrum BadawczoRozwojowe

SIGMA S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe KLAUDIA Sp. z o.o. Radiotechnika Marketing Sp. z o.o.

GE POWER CONTROLS POLSKA Sp. z o.o.

274

275

277

279

280

281

283

282

278

276

Kłodzko

Pietrzykowice

Wola Rafałowska Sosnowiec

Warszawa

Zakład Wykonawstwa Sieci Elektrycznych RZESZÓW Sp. z o.o.

272

273

Rybnik

Poturalski Waldemar SAGPOL Zakład Scalonych Systemów Materiałowych Instytut Mechaniki Precyzyjnej, POLCASTING Sp. z o.o.

271

Koncentrator linii polowej sieci komputero- Dras Marek, Bawaj Jacek wej Zespół ruchomego styku wyłącznika Schlitz Daniel Jon, Douville Gary, O’Keeffe Thomas G., Wuest Stephen

Lamot Tadeusz, Rak Zbigniew, Stopyra Michał, Urbaś Marek Bryja Zbigniew, Kosior Aleksander, Nolka Zbigniew, Butra Jan, Sadecki Zbigniew, Jędrusiak Ryszard, Cieszkowski Henryk, Iwulski Zdzisław, Dębkowski Rafał Urządzenie przesuwające Hajduk Jan, Paluszek Jan, Stopa Zbigniew, Lech Wojciech, Bladyniec Kazimierz, Fik Henryk Przegubowe zawiesie Radomski Fryderyk, Dziewior Wiesław, Szyszka Artur, Lisiecki Krzysztof, Hajduk Jan Agregat zaśnieżający i sposób wytwarzania Mazur Roman zarodników lodowych

Sposób wybierania grubych i silnie nachylonych pokładów, zwłaszcza węgla Sposób podziemnej eksploatacji złóż rud o małej miąższości systemem komorowo-filarowym

Carbogno Alfred, Mateja Stefan, Śmiałek Zdzisław, Poturalski Waldemar Sposób nieutleniającego przenoszenia wsadu Rotmil Maciej, Rogalski Zbigniew, wyrobów metalowych między urządzeniami Nakonieczny Aleksander, Obuchowicz do atmosferowej obróbki cieplnej, zwłaszcza Zdzisław, Babul Tomasz, Malinowski Henryk fluidalnymi piecami wgłębnymi i fluidalnymi wannami Stopa fundamentowa fundamentu stalowego Długosz Józef kratowego słupa linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia i sposób wykonania stopy fundamentowej Mieszadło, zwłaszcza do zbiornika wozu ase- Bąk Czesław, Józefacki Edward nizacyjnego oraz wóz asenizacyjny z mieszadłem Układ do rektyfikacji pochylonej budowli, Niemiec Tomasz, Niemiec Robert zwłaszcza wieży szybowej Mechanizm otwierająco-zamykający klapy Czarnota Zbigniew oddymiającej

Płaska lina stalowo-gumowa

198729

198721

198873

198710

198711

198780

198737

198685

198775

198620

198628

198752

198603

WUP nr 7/lipiec 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 119

Deser owocowy Wielopozycyjny przełącznik obrotowy obwo- Kozoduj Grzegorz, Kruczek Andrzej, Piejko dów elektrycznych do sterowania wieloczyn- Stanisław, Sondej Jerzy, Mycek Andrzej, nościowego urządzenia kuchennego Jóźwiak Dariusz, Welc Edward Trzonowy wspornik kręgosłupowy

Opole

Rzeszów

Zielona Góra

ZOTT-POLSKA Sp. z o.o.

ZELMER S.A.

LFC Sp. z o.o.

Fabryka Sprzętu Ratunkowego i Lamp Tarnowskie Górniczych FASER S.A. Góry

287

288

289

290

Urządzenie odcinające zbiornik pirytów od Chowaniec Grzegorz, Szafran Ludwik, komory gorącego powietrza młyna miażdżą- Bydzicki Andrzej, Wiencek Henryk cego Urządzenie do rozdzielania wstępnie związa- Małecki Marek nego i pokrojonego bloku masy betonu komórkowego Mechanizm owijający

Sposób zdobienia, zwłaszcza szkła i ceramiki

Zespół transportowy, zwłaszcza materiałów Bal Wiesław, Ciombor Władysław, sypkich Papużyńska Larysa, Szurek Aleksander, Wędrychowicz Jan Sposób otrzymywania nadtlenku wodoru Ejsymont Jan, Skorupka Maria, Kowalczyk metodą antrachinonową Renata, Darczuk Tadeusz, Sitarek Krzysztof Sposób aktywacji popiołu konwencjonalnego Kolorz Piotr i fluidalnego ze spalania węgla kamiennego

Wyry

Solec Kujawski

Lublin

Piła

Gorlice

Puławy, Kraków

Siemianowice Śląskie

Wyrskie Zakłady Urządzeń Przemysłowych NOMA Industry Sp. z o.o.

SOLBET Spółka z o.o.

SIPMA S.A.

MAG EUROPE Sp. z o.o.

Zakład Maszyn Górniczych GLINIK Sp. z o.o.

Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A., Uniwersytet Jagielloński

EKO TRADE Sp. z o.o.

292

293

294

295

296

297

298

Kin Andrzej

Kępa Leszek, Czop Jerzy, Marcinkowski Wit, Dołżycki Adam, Bochniarz Sławomir, Jaszczak Dariusz

Urządzenie do hydrodynamicznego czyszcze- Sitkiewicz Leszek, Skarżyński Józef nia rurociągów

Nowy Tuchom

ROCKFIN Sp. z o.o.

Draus Andrzej, Gałucha Adam, Piegza Aleksander, Szczotarz Grzegorz, Swoboda Henryk

Ciupik Lechosław F., Zarzycki Daniel, Graczyk Ryszard, Powchowicz Paweł

Kaszczuk Roman, Germershausen Burkhard

291

Regulator tlenu

Deser owocowy

ZOTT-POLSKA Sp. z o.o.

286

Weindich Jerzy

Urządzenie do schładzania wędlin

Chorzów

Buczek Piotr

Zbiornik opryskiwacza rolniczego

Kraków

Twórca

BASTRA WEINDICH S.j.

Tytuł

MARSEILLE Sp.z o.o.

Miejscowość

285

Zgłaszający uprawniony

284

Lp.

198988

199130

198943

199193

199202

199023

198991

199239

199208

198998

199048

199031

199030

198989

199142

Numer Patentu

WUP nr 8/sierpień 2008

Data udzielenia patentu

120 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Sposób prowadzenia reakcji estryfikacji, Szałajdewicz Andrzej, Jakubas Tadeusz, Peć zwłaszcza fenoksykwasów z wysokowrzący- Janusz, Loryś Barbara, Murzyn Stanisława mi alkoholami Sposób wytwarzania olanzapiny Sposób wytwarzania kwasu Dembkowski Leszek, Rynkiewicz Robert, [1-hydroksy-2-(3-pirydylo) etylidenobisfosfo- Rachoń Janusz, Makowiec Sławomir, nowego] oraz jego soli monosodowej dwu Przychodzeń Witold, Witt Dariusz i pół wodnej Sposób suspensyjnej polimeryzacji chlorku Obłój-Muzaj Maria, Poturalski Roman, winylu Ruciński Jakub, Kumosiński Marcin, Abramowicz Agnieszka, Stokwisz Alfreda, Zieliński Jan Tadeusz, Mazurek Kazimierz, Stankiewicz Stanisław Sposób suspensyjnej polimeryzacji chlorku Obłój-Muzaj Maria, Poturalski Roman, winylu Ruciński Jakub, Kumosiński Marcin, Abramowicz Agnieszka, Stokwisz Alfreda, Zieliński Jan Tadeusz, Mazurek Kazimierz, Stankiewicz Stanisław Nowy szczep bakterii Lactobacillus rhamnosus

Forma powtarzalna, zwłaszcza do wykonywa- Kempski Janusz, Kempski Tomasz nia ścian i stropów z pustaków szklanych Zespół zatrzasku rynny dolnej przesłony Lipecki Jerzy okiennej Mechanizm napędu żaluzji okiennych

Nowa Sarzyna

Pieńków

Starogard Gdański, Gdańsk

Warszawa, Włocławek

Kraków Warszawa

Tychy

Kielce

Kielce Katowice

Zakłady Chemiczne ORGANIKASARZYNA S.A.

ADAMED Sp. z o.o.

Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A., Politechnika Gdańska

Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Zakłady Azotowe ANWIL S.A.

PROLAB Sp. z o.o.

HAKO Sp. z o.o.

STEFANIA KEMPSKI I WSPÓLNICY Sp.j.

ISPOL Sp. z o.o.

REMAG S.A.

300

301

302

303

304

305

306

307

308

309

310

Głowica tnąca maszyny urabiającej

Janikowska-Pawlik Jadwiga, Banaszewski Tadeusz, Pawlik Kazimierz, Gruszczyk Jerzy, Staniczek Franciszek, Korczyński Maciej

Lipecki Jerzy

Wyrób pasmanteryjny o remisji dostosowa- Tkaczyk Paweł, Suskiewicz Zbigniew nej do tła terenowego oraz sposób jego wykonania, zwłaszcza w produkcji seryjnej

Heczko Piotr, Strus Magdalena

Majka Zbigniew, Rechnio Justyna, Stawiński Tomasz, Wieczorek Maciej

Instalacja do produkcji estru metylowego Ostaniewicz Aleksander, Sajkowski Andrzej, z oleju rzepakowego metodą ciągłą Iwaszkiewicz Oleg Anatoliewicz, Simirskji Władimir Wiktorowicz, Grigorjew Jurji Wiktorowicz, Kaliszuk Dmitrji Grigoriewicz

Warszawa

WIEDEMANN POLSKA Sp. z o.o. Projektowanie i Dostawa Urządzeń Przemysłowych

299

199041

199134

199133

198996

199222

199026

198964

198961

199215

199016

198986

198984

WUP nr 8/sierpień 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 121

Przenośnikowy zespół odstawy urobku

Sposób obracania poziomych i prostych Szczap Józef, Dębkowski Rafał, odcinków rurociągów podsadzkowych o dużej Butra Jan średnicy dokoła osi podłużnej Zespół uszczelnienia osiowego turbiny

Rybnik

Wrocław

Gdańsk

Rybnicka Fabryka Maszyn RYFAMA S.A.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe

GAJEK ENGINEERING Sp. z o.o.

Zakład Badawczo-Projektowy INWAT Łódź Sp. z o.o.

313

314

315

316

Napęd pneumatyczny, zwłaszcza do zaworów Horecki Jerzy, Leśniak Jacek, Rogalski armaturowych Ryszard, Getko Zbigniew, Sakowski Sylwester Instalacja doprowadzająca mieszaninę sor- Maślanka Jacek, Bis Zbigniew, bentu i popiołu lotnego, fluidalnego lub tylko Nowak Wojciech, Ptaszek Bronisław sorbent do kotła fluidalnego Urządzenie regulacyjne przepływomierza Spławski Leszek, Zieliński Bronisław skrzydełkowego, zwłaszcza wodomierza Sposób monitorowania obecności narostu na Sekuła Robert, Kaczmarek Karol, Wnęk łopatkach maszyny wirnikowej Maciej, Nowak Tomasz, Nowarski Adam, Ciechanowski Piotr, Piasecki Wojciech, Saj Piotr, Bistroń Mirosław, Korendo Zbigniew, Orkisz Michał Urządzenie do zarządzania systemami kontroli Ciach Michał, Nowarski Adam, Kaczmarek jakości Karol, Nowak Tomasz, Sekuła Robert, Saj Piotr

Janki k/Warszawy

Warszawa

Poznań

Warszawa

FESTO Sp. z o.o.

ENERGOMAR-NORD Sp. z o.o.

Fabryka Wodomierzy POWOGAZ S.A.

ABB Sp. z o.o.

318

319

320

321

Sobański Leszek, Jach Tomasz, Jencz Bogumił

Sopiński Mikołaj, Stępień Robert

Baszczok Adam, Bembnista Sławomir, Bulenda Andrzej, Łabęcki Mirosław, Suchoń Józef, Wejkowski Antoni

317

Turbina parowa

Złącze rozbieralne dennicy rdzennika stojaka Ciesielski Tadeusz, Wencel Henryk, Konsek teleskopowego Jerzy, Nowakowski Henryk, Małysz Adam

Zabrze

DOZUT-TAGOR Sp. z o.o.

312

Butra Jan, Kłeczek Zdzisław, Nolka Zbigniew, Krajewski Stanisław, Cieszkowski Henryk, Kosior Aleksander, Jędrusiak Ryszard, Horoszczak Lubomir, Sadecki Zbigniew, Iwulski Zdzisław, Dębkowski Rafał, Pytel Witold

Sposób eksploatacji złóż o małej miąższości

Wrocław

Twórca

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe

Tytuł

311

Miejscowość

Zgłaszający uprawniony

Lp.

198962

199082

199047

199146

198955

199046

198938

199199

199258

199039

199089

Numer Patentu

WUP nr 8/sierpień 2008

Data udzielenia patentu

122 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Mikrokapsułki chlomazonu ze stałym hydrofo- Świętosławski Janusz, Świętosławski bowym jądrem Jacek, Świętosławska Małgorzata

Środek spożywczy wspomagający odchudza- Jedliński Marcin, Jedliński Rafał, Świderski nie Franciszek, Waszkiewicz-Robak Bożena Sposób wytwarzania miazgi z ziarna słonecz- Gańczarczyk Jan nikowego Krem słonecznikowy i sposób wytwarzania Gańczarczyk Jan kremu słonecznikowego Lizak trójwarstwowy

Sposób czyszczenia worków-filtra workowe- Chaberka Michał, Smełka Leszek go oraz urządzenie do stosowania tego sposobu Wirnik kruszarki młotkowej Zestaw transportowy

Modułowy środek transportu wodnego, Probulski Tadeusz szczególnie śródlądowego i modułowy sposób transportu wodnego, szczególnie śródlądowego Sposób podczyszczania ścieków

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoWarszawa Handlowe ELEKTROMONTAŻ-EXPORT S.A.

Jaworzno

Nagawczyna

Bielsko-Biała

Łańcut

Opole

Bydgoszcz

Gniew

Gdańsk

Zamość k/Bydgoszczy

Zakład Produkcyjno-UsługowoHandlowy BEST-PEST Małgorzata Świętosławska, Jacek Świętosławski S.j.

OLIMP LABORATORIES Sp. z o.o.

Gańczarczyk Jan Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy JABEX Eksport-Import

Zakład Produkcyjno-Handlowy ARGO Sp. z o.o.

REMAK-ROZRUCH S.A. Przedsiębiorstwo InwestycyjnoRemontowe Energetyki i Przemysłu

Zakład Produkcyjno-Remontowy KRUSZ-SERWIS Sp. z o.o.

FAMA Sp. z o.o.

Centrum Techniki Okrętowej S.A.

PROJPRZEM-EKO Sp. z o.o.

324

325

326

327

328

329

330

331

332

333

334

Zabłocki Lech, Merda Jacek, Żak Sławomir

Drągowski Piotr, Hałas Waldemar

Solecki Jerzy, Solecki Dominik, Urbański Wiesław, Pater Paweł

Argasiński Leszek, Argasińska Halina

Felsztyński Zbigniew, Błaszczyk Andrzej, Kędzia Adam

Układ sterowania napędem elektromagneso- Kubański Ryszard, Biernat Karol wym stycznika

Toruń

APATOR S.A.

323 Rozdzielnica dwusystemowa

Układ elektroizolacyjny połączenia szerego- Kozioł Rafał, Maliszewski Andrzej, Sieradzki wego i równoległego uzwojenia wysokiego Stefan napięcia przełączalnego transformatora mocy

Lubliniec

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A.

322

199284

199273

199498

199307

199295

199473

199438

199439

199427

199406

199099

199050

199217

WUP nr 9/wrzesień 2008

WUP nr 8/sierpień 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 123

Kędzierzyn-Koźle, Sposób wytwarzania p-oktylofenolu Pustków

Kędzierzyn-Koźle, Sposób otrzymywania modyfikowanej żywicy fenolowo-formaldehydowej Pustków

Sposób otrzymywania komponentów paliw płynnych z produktów krakingu odpadów poliolefinowych

Mechanizm obrotu organu roboczego, zwłaszcza lemiesza środkowego równiarki drogowej z napędem hydraulicznym

Puławy

Płock, Opole, Kąty Wrocławskie

Stalowa Wola

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A.

Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie S.A.

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego S.A., EKO-PETROL RECYKLER Sp. z o.o., PETROL Sp. z o.o.

MISTA Sp. z o.o.

340

341

342

343

Puławy, Tarnobrzeg

Osiek

339

338

337

Bolesławiec

Zakłady Ceramiczne BOLESŁAWIEC w Bolesławcu Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo INTERMAG Sp. z o.o. Instytut Nawozów Sztucznych, Zakłady Chemiczne SIARKOPOLTARNOBRZEG Sp. z o.o.

336

Sposób wytwarzania oksymu cykloheksanonu

Masa ceramiczna i sposób wytwarzania kształtek kominowych z masy ceramicznej Sposób wytwarzania płynnych nawozów potasowo-fosforowych do nawożenia dolistnego Nawóz wieloskładnikowy granulowany o przedłużonym działaniu, zwłaszcza dla upraw leśnych i sposób jego otrzymywania

Kędzierzyn-Koźle, Sposób oczyszczania wód przemysłowych Bydgoszcz

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A.

Tytuł

335

Miejscowość

Zgłaszający uprawniony

Lp. Bal Stanisław, Bartoszewicz Przemysław, Brzezicki Andrzej, Filipiak Bogumiła, Fiszer Renata, Grzęda Władysław, Iwa Henryk, Kapela Mikołaj, Nowak Andrzej, Pokorska Zofia, Spadło Marian, Wilusz Tadeusz Lemoch Krzysztof, Kubat Paweł, Ulatowski Czesław, Kruk Jerzy, Izak Piotr Węglarz Barbara, Kazibut Julian, Kubiczek Marcin, Czaja Tadeusz, Węglarz Adam Winiarski Andrzej, Biskupski Andrzej, Sas Józef, Pasternacki Jerzy, Czornik Franciszek, Szołtyk Grażyna, Walendzik Rudolf, Wójcie Józef, Komarnicki Jerzy, Litwin Sławomir Krueger Andrzej, Tkacz Bogusław, Grzywa Edward, Rdesińka-Ćwik Teresa, Matyja Stanisław, Jasienkiewicz Jerzy, Siedlecki Jan, Jasiński Edward, Piłat Władysław, Uzar Jan, Podulka Tomasz, Bita Zygmunt, Ciebień Barbara Cieślak Robert, Dobrowolski Jacek, Gotkowski Andrzej, Pabian Irena, Traciłowski Stanisław Jasiński Edward, Wolski Stanisław, Wilaszek Stanisław, Gryta Marian, Kałędkowski Bronisław, Podulka Tomasz, Uzar Jan, Łoziński Bolesław, Szemień Mariusz, Gil Janina, Czochara Grzegorz, Guściora- Fudali Beata Doliński Bolesław, Dolińska-Kobińska Agnieszka, Dolińska Magdalena, Hrebieniuk Włodzimierz, Mucha Józef, Paćkowski Zbigniew, Sosnowska-Maciukiewicz Lilia, Chrapek Tadeusz, Popkowska Mirosława Galejczuk Jerzy, Chwiej Franciszek

Twórca

199418

199407

199347

199301

199314

199303

199317

199316

199467

Numer Patentu

WUP nr 9/wrzesień 2008

Data udzielenia patentu

124 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Świętochłowice Sposób przebudowy koła pędnego górniczej Maraszkiewicz Jan, Głowacki Władysław Urządzenie kruszące z przesuwanym modu- Drabik Piotr, Dziura Jan, Mazurkiewicz łem kruszącym Andrzej, Tarkowski Artur, Bednarz Ryszard Łożysko toczne typu „OLS” z ulepszonym ele- Ostapski Wiesław, Łomża Henryk, Smolik mentem tocznym dogładzającym Jerzy Wieloelementowy zespół rozłączny tłoka sto- Ciesielski Tadeusz, Konsek Jerzy, Mielczarek jaka hydraulicznego Tomasz, Nowakowski Henryk, Małysz Adam, Wencel Henryk Układ grzewczy pieca do syntezy produktów Kobus Leszek, Bartosz Zenon, Woźnica gazowych i ciekłych Janusz, Beńkowski Piotr Wentylator dachowy

Układ do napełniania autoklawu parą

Sposób i urządzenie do napełniania gazem Podziemski Tadeusz, Michalczyk Jerzy, Bałut gazociągu lub instalacji gazowej Henryk Sposób dozowania środków chemicznych do Golasz Oswald, Piwoń Bernard, Kucjas Piotr, układu wodno- parowego energetycznego Piętka Włodzimierz, Krupa Henryk, Żymła kotła oraz układ wodno-parowy energetycz- Bolesław, Januszkiewicz Wacław nego kotła Czujnik do pomiaru pola elektrycznego lub Czyżewski Jan, Maruszewski Krzysztof, napięcia Wnęk Maciej Pasywny wskaźnik obecności napięcia

Gliwice

Kraśnik

Zabrze

Gliwice

Katowice

Solec Kujawski

Warszawa

Katowice

Warszawa

Przedsiębiorstwo SerwisowoProjektowe PROSERW-ZGODA Sp. z o.o.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

Fabryka Łożysk Tocznych-KRAŚNIK S.A.

DOZUT-TAGOR Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Techniki Cieplnej PIECOSERVIS Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo UsługowoProdukcyjne i Wdrażania Postępu Technicznego UNIWERSAL Sp. z o.o.

SOLBET Sp. z o.o.

Mazowiecki Operator Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o.

Południowy Koncern Energetyczny S.A.

ABB Sp. z o.o.

347

348

349

350

351

352

353

354

355

356

357

maszyny wyciągowej

Układ elektrohydraulicznego sterowania sek- Sznapka Helmut, Diederichs Ryszard, Meder cjami obudowy górniczej Andrzej, Bednarz Ryszard

Gliwice

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

346

Czyżewski Jan, Piasecki Wojciech, Strumpler Ralf, Glatz- Reichenbach Joachim

Małecki Marek

Nowak Krzysztof, Wajsprych Andrzej

Warachim Wacław, Bednarz Ryszard, Nieśpiałowski Krzysztof, Kumosiński Marek

Hydrauliczny młot udarowy

Gliwice

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

345

Wyrobek Emil, Dudek Marek, Olejnik Zbigniew, Pieczora Edward, Suffner Hubert, Winkler Teodor, Wojnicz Henryk

Kombajn chodnikowy

Gliwice

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

344

199319

199395

199495

199490

199542

199358

199402

199318

199529

199538

199475

199539

199491

199535

WUP nr 9/wrzesień 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 125

Warszawa

Starogard Gdański Gliwice

Gliwice

Radom

ALBATROSS SYSTEM Sp. z o.o.

Fabryka Mebli Okrętowych FAMOS Sp. z o.o.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG OPUS Sp. z o.o.

Zakłady Automatyki KOMBUD S.A.

HYDROMEGA Sp. z o.o., Zakład Gdynia, Urządzeń Okrętowych SEZAMOR S.A. Słupsk

362

363

364

366

367

Bielsko-Biała

Tarczyn

GESTIND POLAND Sp. z o.o.

CERAMIKA TARONA Sp. z o.o.

368

369

370

365

De Filippo Emilio

Zienowicz Zbigniew

Wlazło Józef, Chmielewski Marek, Smolicki Franciszek, Kalbarczyk Tomasz

Macha Aleksander, Nawrat Krystian

Szkielet pochylnego zagłówka siedzenia De Filippo Emilio samochodowego Sposób wytwarzania pokryciowych elemen- Wolski Mieczysław, Różalski Adam, tów dachowych Oleksiewicz Andrzej, Szumilas Agnieszka, Ratyński Czesław

Urządzenie do oprawiania wielu stronic za pomocą elementu spinającego Bezpieczny interfejs komputerowo-przekaźnikowego systemu sterowania, zwłaszcza ruchem kolejowym Sposób sterowania napędem hydraulicznym wciągarki przy opuszczaniu-podnoszeniu łodzi ratunkowej Składany zagłówek siedzenia pojazdu

Nieckarz Ryszard

Sposób oceny stanu izolacji uzwojeń maszyn Wnęk Maciej, Pinto Cajetan wirujących, a zwłaszcza silników elektrycznych Sposób stabilizacji obrotów silnika prądu sta- Teslar Jan łego i układ do stabilizacji obrotów silnika prądu stałego Fotel z wychylnym oparciem i odkładanym Sacharuk Józef siedziskiem

Warszawa

361

Przesiewacz bębnowy walcowy

Osłona izolująco-ekranująca wyprowadzenia Kozioł Rafał, Mnich Michał wysokiego napięcia transformatora mocy

Lubliniec

360

359

358

Ekran elektrostatyczny transformatora rdze- Sieradzki Stefan, Pewca Władysław, Mnich niowego Michał

Twórca

Lubliniec

Tytuł Układ do akustyczno-optycznego wskazywa- Dubiński Jacek, Gawin Zygmunt, Kulczycki nia napięcia przemiennego Janusz, Szajta Janusz, Szostak Piotr

Miejscowość

Kraków

Zgłaszający uprawniony

Wytwórnia Sprzętu Elektroenergetycznego AKTYWIZACJA Spółdzielnia Pracy Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. ABB Sp. z o.o.

Lp.

199713

199620

199619

199616

199657

199633

199722

199741

199549

199289

199287

199285

199378

Numer Patentu

WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008

WUP nr 10/ październik 2008

WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008

WUP nr 10/ październik 2008

WUP nr 9/wrzesień 2008

Data udzielenia patentu

126 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

382

381

380

379

378

377

376

375

374

373

372

371

Ustroń

SCHWARZ PHARMA Sp. z o.o.

Łomianki

Stały doustny preparat farmaceutyczny ace- Wiąckowski Lech, Zielińska Anna, butololu o przedłużonym uwalnianiu i sposób Szelejewski Wiesław, Zaremba Andrzej jego wytwarzania

Sposób wytwarzania termoizolacyjnej masy Dziubek Krzysztof, Białoń Andrzej tynkarskiej Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A., Sposób utylizacji gazów odlotowych Maciejewski Marian, Pomarański Józef, Puławy, Przedsiębiorstwo Projektowania z wytwórni melaminy Jodko Marek, Jezierski Krzysztof, Jeżyk Puławy Modernizacji i Rozwoju Z.A. PUŁAWY Stanisław, Posłuszny Roman, Szczepański S.A. PROZAP Sp. z o.o. Wiesław, Pranga Dariusz, Marciniak Janusz, Bronikowski Jan Krzysztof, Pstrowski Waldemar, Kacprzak Tadeusz, Sadowski Marek, Lipieński Wojciech, Ratajek Włodzimierz, Kania Magdalena, Gęca Elżbieta, Rolecka Agnieszka Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej Kędzierzyn-Koźle, Sposób usuwania katalizatora aminowego Poskrobko Halina, Naraniecki Bronisław, BLACHOWNIA, Kędzierzyn-Koźle i jego pochodnych z produktów reakcji oksy- Kosno Jacek, Marciński Marek, Pabiasz ICSO Chemical Production Sp. z o.o. alkilenowania niskocząsteczkowych alkoholi Stanisław, Maszewska Barbara, Waszczyk alifatycznych Krzysztof, Gołębiowski Jan Centrum Mechanizacji Górnictwa Urządzenie kruszące współpracujące ze ścia- Drabik Piotr, Dziura Jan, Mazurkiewicz Gliwice KOMAG nowym przenośnikiem zgrzebłowym i kom- Andrzej, Tarkowski Artur, Bednarz Ryszard bajnem ścianowym Centrum Mechanizacji Górnictwa Pakiet upodatniający Kwieciński Daniel Gliwice KOMAG Centrum Mechanizacji Górnictwa Urządzenie kruszące, współpracujące ze ścia- Drabik Piotr, Dziura Jan, Mazurkiewicz Gliwice KOMAG nowym przenośnikiem zgrzebłowym Andrzej, Tarkowski Artur, Bednarz Ryszard DOZUT-TAGOR Sp. z o.o. Uszczelka dławnicowa, zespolona, wielostop- Ciesielski Tadeusz, Jaskierski Jarosław, Zabrze niowa Mielczarek Tomasz, Wencel Henryk Wytwórnia Sprzętu Układ do jednobiegunowego uzgadniania faz Dubiński Jacek, Gawin Zygmunt, Kulczycki Kraków Elektroenergetycznego i określania ich kolejności Janusz, Szajta Janusz, Szostak Piotr AKTYWIZACJA Spółdzielnia Pracy ABB Sp. z o.o. Sposób badania stabilności napięciowej sys- Fulczyk Marek, Sobierajski Marian, Bertsch Warszawa temu elektroenergetycznego Joachim NOMAX Sp. z o.o. Piekary Śląskie Osłonka wędliniarska, zwłaszcza do wytwarza- Janus Jacek nia warstwy przyprawowej na powierzchni wędlin oraz sposób wytwarzania warstwy przyprawowej na powierzchni wędlin P.F. BUSKOFARM Sp. z o.o. Preparat kosmetyczny Duda Roman Busko-Zdrój

J.P. PILCH Sp. z o.o.

WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 11/listopad 2008

WUP nr 11/listopad 2008

199724

199638

199777

200022 199813

199835

199588

199605

199723

WUP nr 11/listopad 2008

WUP nr 10/ październik 2008

199623

199656

WUP nr 10/ październik 2008 WUP nr 10/ październik 2008

199618

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 127

Sposób czyszczenia układów olejowych tur- Majka Kazimierz, Matejaszczyk Damian, bin i turbozespołów Grudzień Andrzej, Loska Krzysztof, Zbroszczyk Damian Sposób wykonania tekstylno-gumowego Hosaja Andrzej, Kabara Jan dywanika, zwłaszcza samochodowego oraz dywanik tekstylno-gumowy, zwłaszcza samochodowy Sposób i urządzenie do zaklejania krawędzi Klementowicz Krystian wstęg papieru Wózek jednoosiowy do pojazdu szynowego

Papier syntetyczny i dokument zabezpieczony Jakielaszek Ewelina, Leszczyńska Ewa, z tego papieru Ambroziewicz Andrzej Zespolona dwukanałowa głowica czujnika Górnioczek Marek, Staniczek Grzegorz, koła pojazdu szynowego Stelmach Jacek, Szczeponik Adam Elektroniczny ogranicznik względnych prze- Czech Michał, Knopik Adam mieszczeń elementów urządzenia, zwłaszcza zukosowania suwnicy Oczyszczalnia ścieków zatłuszczonych

Sposób i urządzenie do oczyszczania roztworu Marciniak Janusz, Sztelmach Paweł, mocznika Lachowski Mariusz, Sadowski Marek, Murat Ludwik, Oleśkiewicz Jan Sposób zagospodarowania gazów odloto- Marciniak Janusz, Sadowski Marek, wych z wysokociśnieniowego procesu Kacprzak Tadeusz, Suszek Aleksander wytwarzania melaminy Połączenie płyt dachowych

Rybnik

Partynia

Lublin

Poznań

Warszawa

Katowice

Kluczbork

Zamość k/Bydgoszczy

Puławy

Chorzów

Przedsiębiorstwo HandlowoUsługowe ECOL Sp. z o.o.

GEYER & HOSAJA Sp. z o.o. Zakłady Gumowe w Partyni

Klementowicz Krystian Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe KRYSTIAN

Poznańskie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Poznań S.A.

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A.

BOMBARDIER TRANSPORTATION (ZWUS) Polska Sp. z o.o.

Fabryka Maszyn i Urządzeń FAMAK S.A.

PROJPRZEM-EKO Sp. z o.o.

Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.

PANELTECH Sp. z o.o.

385

386

387

388

389

390

391

392

393

394

395

Romański Waldemar, Kaniuka Andrzej

Zabłocki Lech, Żak Sławomir

Suwalski Ryszard Maria

Cieślak Robert, Ścierzyński Henryk

Sposób aktywacji katalizatora

Puławy

Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.

384

Twórca

Ramowa elektroda ulotowa do elektrofiltrów Wołkowski Tomasz, Pająk Jan, Kozak suchych Sławomir

Tytuł

Gdańsk

Miejscowość

Przedsiębiorstwo Specjalistyczne TELECHEM Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

383

Lp.

199932

199905

199906

199963

200050

199810

199949

199854

199908

199907

199818

199950

199843

Numer Patentu

WUP nr 11/listopad 2008

Data udzielenia patentu

128 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Mechanizm wychyłu ramienia kombajnu gór- Knyć Józef, Sok Henryk, Styrski Bogusław, niczego Płonka Rudolf Sposób zabierkowego wybierania złóż rud Ogrodniczek Roman, Butra Jan, Ziętkowski o małej miąższości Leszek Zestaw aluminiowych kształtowników okna Gandor Robert, Ruśniok Dariusz, Tomasik dachowego Jarosław Sposób zabezpieczenia i stabilizacji calizny Chabrzyk Krzysztof, Franek Jan, Rasek górotworu Mariusz, Makarski Stanisław, Szafarczyk Józef, Trelenberg Paweł Sposób ochrony górniczych chodników przy- Merecz Jerzy, Kilian Zdzisław, Schinohl Jerzy ścianowych przed ciśnieniem eksploatacyjnym górotworu Górnicza obudowa lemniskatowa

Sposób ograniczenia rozprzestrzeniania się Barosz Stanisław, Tabor Adam oraz likwidacji pożarów w zwałowiskach odpadów powęglowych Sposób i narzędzie do rozdzielania pierścieni Mazik Lech, Rubaj Franciszek, Stępień Piotr z podwójnych odkuwek łożyskowych Sposób wykrywania i automatycznej identyfi- Orkisz Michał kacji defektów urządzeń technicznych Słupowa stacja transformatorowa Rozdrabniacz do bel Mechanizm ryglujący

Mechanizm, zwłaszcza do przekształcania Sibierski Krzysztof, Jabłoński Paweł mebla do siedzenia w mebel do leżenia

Katowice

Wrocław

Bielsko-Biała

Siemianowice Śląskie

Żory

Tarnowskie Góry

Marklowice

Kraśnik

Warszawa

Włoszczowa

Lublin

Nidzica

Fabryka Maszyn FAMUR S.A.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe

METALPLAST-BIELSKO S.A.

MINOVA-EKOCHEM S.A.

PRO-2000 Sp. z o.o.

Fabryka Zmechanizowanych Obudów Ścianowych FAZOS S.A.

BAROSZ-GWIMET Sp. z o.o.

Fabryka Łożysk Tocznych-KRAŚNIK S.A.

ABB Sp. z o.o.

ZPUE S.A.

SIPMA S.A.

Fabryka Okuć Meblowych STALMOT Sp. z o.o.

397

398

399

400

401

402

403

404

405

406

407

408

409

Kępa Leszek, Czop Jerzy, Marcinkowski Wit, Dołżycki Adam, Bochniarz Sławomir, Jaszczak Dariusz

Kępa Leszek, Czop Jerzy, Smaga Marek, Dubicka Krystyna

Dąbrowski Wiesław, Grzybek Andrzej, Słowik Bogdan, Wypychewicz Bogusław

Cieślik Jerzy, Komoszyński Ireneusz

Kopalniany układ maszyn i urządzeń górni- Ogrodniczek Roman, Młynarczyk Janusz, czych do mechanizacji wybierania cienkich Ziętkowski Leszek, Butra Jan, Majewska złóż minerałów użytecznych Janina, Gromysz Mirosław, Szponik Stanisław, Białecki Andrzej

Wrocław

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe

396

200283

200382

200381

199941

200003

199948

199834

199829

199900

199937

199939

200001

199858

200011

WUP nr 12/grudzień 2008

WUP nr 11/listopad 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 129

Zespół ssąco-podający do odkurzacza ssąco- Kabaj Bogumił, Pisaniak Dariusz, Paszkowski myjącego Leopold, Piesko Stanisław, Kotowicz Ryszard, Kuszaj Edward Sposób wykonywania wkładu filtracyjnego Sikora Arkadiusz, Naskręt Rafał, Pinczewski filtra silników spalinowych i wkład filtracyjny Zbigniew filtra silników spalinowych Układ mielący młynów pierścieniowo-kulo- Czyrny Marek, Poloczek Andrzej, Sroczyński wych i misowo-rolkowych Sławomir Sposób suszenia ochronnych powłok kompo- Madaj Władysław, Chaberka Michał, Żyła zytowych zewnętrznych powierzchni ogrze- Józef walnych kotłów energetycznych Układ rozpinania kabin operatora w ciągniku Jasiuczenia Piotr, Brzeżański Zdzisław spalinowym podwieszanym

Elektrolizer do wytwarzania chloru i wodoro- Nawrat Ginter, Gonet Maciej, Gnot Witold, tlenku sodu metodą diafragmową Walczak Marek, Michalak Krzysztof, Pilecki Leszek, Jankowiak Janusz Element modularny dla odwodnień i drenażu

Rzeszów

Gostyń

Mikołów

Opole

Piotrków Trybunalski Gliwice

Zamość k/ Bydgoszczy Bydgoszcz Łódź

Poznań

Bielsko-Biała

ZELMER S.A.

WIX-FILTRON Sp. z o.o.

FPM S.A.

REMAK-ROZRUCH S.A. Przedsiębiorstwo InwestycyjnoRemontowe Energetyki i Przemysłu

Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

PROJPRZEM-EKO Sp. z o.o.

Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A., Politechnika Łódzka

CELTECH Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe MARBET-WIL Sp. z o.o.

412

413

414

415

416

417

418

419

420

421

Sposób odzysku toluenodiamin

Oczyszczalnia ścieków polakierniczych

Mysłowski Włodzimierz, Bernacka Anna, Matusiak Janusz

Papińska Anna, Ostrowski Ryszard, Ruczyński Lech, Wójcie Lucjan, Wieluński Jerzy, Zarzycki Roman, Imbierowicz Mirosław

Zabłocki Lech, Żak Sławomir

Układ do kontroli zapasu liny na bębnie nawo- Szpilka Zdzisław, Kowal Leszek jowym

Sposób przygotowywania potraw gotowych Kocańda Stanisław Sławomir, Wysocki Lech do spożycia o przedłużonym czasie przechowywania

Kraków

ESKA HOLDING Sp. z o.o.

411

Twórca

Sposób wytwarzania wyrobów spożywczych, Kocańda Stanisław Sławomir, Wysocki Lech zwłaszcza drobiowych, o przedłużonym czasie przechowywania

Tytuł

Kraków

Miejscowość

ESKA HOLDING Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

410

Lp.

200342

200393

200170

200131

200219

200162

200389

200308

200358

200094

200363

200361

Numer Patentu

WUP nr 12/grudzień 2008

Data udzielenia patentu

130 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG KALMET Sp. z o.o.

KGHM ECOREN S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe PLASTON Sp. z o.o. SIGMA S.A.

Rybnicka Fabryka Maszyn RYFAMA S.A. Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG INSTALCOMPAKT Sp. z o.o.

ES-SYSTEM S.A.

SOLGAZ Sp. z o.o.

FLÄKT BOVENT Sp. z o.o.

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o., Zespół Elektrowni PĄTNÓWADAMÓW-KONIN S.A.

425

427

428

430

433

434

435

436

432

431

429

426

Sterowany zawór zwrotny Zespół napędu ręcznego zawieradła

Gliwice

Tarnowo Podgórne Kraków

Katowice, Konin

Dzierżoniów Warszawa

Urządzenie przesuwające

Rybnik

Sposób sterowania kierunkiem wypływającej strugi medium nawiewowego, urządzenie do sterowania kierunkiem wypływającej strugi medium nawiewowego Sposób wprowadzania strumieni rozdrabnianego materiału stałego zwłaszcza węgla i czynnika susząco-transportującego w młynie wentylatorowym i młyn wentylatorowy

Palnik gazowy

Liniowa magistrala świetlna

Przenośnik zgrzebłowy

Grucza Ginter, Klapsa Stanisław, Letner Zbigniew, Sobczak Karol, Tymoszyk Marek

Dałek Piotr, Mizieliński Jerzy, Domański Wiesław

Pilszczek Bogusław, Konsor Andrzej, Wereszczyński Bogdan, Szopa Jacek Szyling Stanisław

Giełda Janusz, Krawiec Włodzimierz, Bałażyk Piotr

Żądło Stanisław, Rojek Adam, Śliwiński Zbigniew Bulenda Andrzej, Chrószcz Jarosław, Karczewski Arkadiusz, Łabęcki Mirosław Sznapka Helmut, Diederichs Ryszard

Mieszanina podsadzkowa i sposób wytwarza- Kazienko Janusz, Bryja Zbigniew, Bachowski nia podsadzki górniczej Cezary, Słabo Jan, Puto Krzysztof, Chłopek Andrzej, Małachowski Marian, Jasiński Andrzej Okładzina zbiornika magazynowego Rydarowska Alicja, Rydarowski Henryk, Kuboń A

Zespół do awaryjnego hamowania zestawu Drwięga Andrzej, Kania Jan, Meder Andrzej, transportowego Pieczora Edward Śruba hakowa rozpory górniczej Giemza Janusz, Kalarus Zdzisław

Stropowy element prefabrykowany, gęstoże- Kornacki Marek browy przystosowany do montażu sufitów z płyt gipsowo-kartonowych Zespół napędowy ze ślizgiem, zwłaszcza kom- Drabik Piotr, Mazurkiewicz Andrzej bajnu górniczego Górnicza stalowa okładzina ociosowa nakład- Borkowski Jerzy, Musiak Zygmunt kowo-zaczepowa

Barak

Gliwice

Gliwice Lubin

Starogard Gdański Gliwice

Gliwice

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG Kinder Henryk-Zakład ProdukcyjnoHandlowo-Usługowy POLMET

423

424

Polanica Zdrój

Przedsiębiorstwo Budowlane CAKO Sp. z o.o.

422

200298

200209

200351

200371

200366

200218

200299

200080

200356

200362

200168

200290

200079

200086

200281

WUP nr 12/grudzień 2008

Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP 131

Warszawa

Kraków

ABB Sp. z o.o.

Italian Service Integration Poland Sp. z o.o. Fabryka Aparatury Pomiarowej PAFAL S.A. MAINFRAME Sp. z o.o.

MEDEN-INMED Sp. z o.o.

439

440

443

442

Raszyn Koszalin

Świdnica

Bydgoszcz

POLON-ALFA Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Sp. z o.o.

438

441

Warszawa

Miejscowość

ABB Sp. z o.o.

Zgłaszający uprawniony

437

Lp.

Szydłowska Kinga

Czyżewski Jan

Paul Jacek, Cichy Adam, Kędziorski Jacek, Przybecki Krzysztof, Podlaszewski Andrzej

Czyżewski Jan

Twórca

Obudowa, zwłaszcza zespołów elektronicz- Zinka Wiesław, Drewniak Mariusz nych

Liczydło, zwłaszcza do licznika energii elek- Maliszewski Janusz, Hrynacz Eugeniusz, trycznej Zabielski Stanisław Sposób kodowania zestawów znaków Jurczak Ryszard, Pluciński Grzegorz

Ciekłokrystaliczny wskaźnik obecności i/lub wielkości napięcia Sposób transmisji w adresowalnych systemach wczesnego wykrywania pożaru, zabezpieczenia mienia i układ elektryczny urządzenia do realizacji tego sposobu Ciekłokrystaliczny wskaźnik obecności napięcia Wkładka na gadżety

Tytuł

200357

200306

200169

200204

200354

200187

200350

Numer Patentu

WUP nr 12/grudzień 2008

Data udzielenia patentu

132 Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP

INNOWACYJNOŚĆ JAKO KREATYWNOŚĆ STOSOWANA – AWERS I REWERS…

133

Jerzy W. Ryll Centrum Innowacji NOT

INNOWACYJNOŚĆ JAKO KREATYWNOŚĆ STOSOWANA – AWERS I REWERS WSPÓŁCZESNEGO KRYZYSU ORAZ DEFINIOWANIE DRÓG WYJŚCIA W DZIAŁANIACH ŚRODOWISK TECHNICZNYCH NOT I JBR Działamy spontanicznie i jak potrafimy – najlepiej. Kluczem do wspólnego sukcesu jest koordynacja tych działań. Istnienie forum wymiany opinii i przemyśleń ma sens. Jest nim wzajemna inspiracja i efekt synergii działań skojarzonych. Konferencje przeciwdziałając atomizacji środowisk budują kapitał społeczny, który w interakcji z kapitałem ludzkim przyczynia się do komercjalizacji wiedzy, a zatem tworzenia kapitału finansowego. Tak tworzony łańcuch wartości (value chain) buduje i spaja tkankę społeczną, której do zdrowego wzrostu nie wystarczy surowy kapitał finansowy, nie ucywilizowany społeczną odpowiedzialnością biznesu. Dopiero równowaga kapitałów – ludzkiego i społecznego z finansowym pozwoli pokonać współczesne bariery rozwoju społeczeństw. Przywołane stwierdzenia nie tylko diagnozują istotę rzeczy, ale również formułują recepty na dysfunkcje systemów społecznych, blokujące drogi ich rozwoju. Dotyczy to wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej pomimo ich zróżnicowania. Pewne problemy są bowiem wspólne i najskuteczniej mogą być łącznie rozwiązywane. Naturalne przenikanie idei i ich realizacji praktycznych jest tu wzmacniane, a czasem także inicjowane i wspierane przez integrujacą rolę Komisji Europejskiej i jej Dyrektyw. Stąd liczne konferencje, krzewiące wiedzę (dissemination) i tworzące płaszczyznę dyskusji w kluczowych tematach współczesności. Kreatywność i jej praktyczna implementacja w postaci innowacyjności należą do najważniejszych haseł przewodnich tegorocznych konferencji, szczególnie pod wpływem konieczności zdefiniowanie dróg wyjścia z obecnego kryzysu, który ma nie tylko oblicze ekonomiczne, ale też społeczne i świadomościowe – jak awers i rewers tej samej monety. Listopadowa konferencja Przez edukację do innowacji akcentuje edukacyjny aspekt formowania osobowo-

134

Jerzy W. Ryll

ści innowacyjnych już na etapie kształcenia początkowego w programie Radosna Szkoła. Hasła Od przedszkola do innowatora, czy Od inkubatora do przedszkola wpisują się w ten tor myślenia. Konferencja w Parku Technologicznym Wojciecha Nawrota nawiązuje do tego nurtu myślenia. Innowacyjność jest postawą, skłonnością oraz takim sposobem życia i działania praktycznego, których nie sposób zorganizować ani zadekretować. Jest swoistym rezultatem działań ludzi różnych profesji i ról społecznych – naukowców, badaczy, przedsiębiorców i ich pracowników, inwestorów, konsumentów oraz administracji publicznej. Istota innowacyjności jest określana przez zdolność do podejmowania nowych idei oraz ich komercjalizowania z użyciem nowych procesów, produktów lub usług tak, aby przetworzenie idei w efekt komercyjny było szybsze i lepsze od efektów działań konkurentów. Taką właśnie definicję przyjęła Komisja Wspólnot Europejskich (Commission of the European Communities) w swoim przeglądzie polityki innowacyjnej UE w realiach zmiennego świata, adresowanym 3 września 2009 roku do Javiera Solany jako Sekretarza Generalnego oraz do Parlamentu Europejskiego, Rady Europy, Europejskiego Komitetu Ekonomicznego i Społecznego oraz Komitetu Regionów. Innowatorzy nie żyją w próżni – środowiskiem ich nacechowanego innowacyjnie działania jest otoczenie albo zniechęcające, albo przyjazne innowacjom i je wspierające w trudnym procesie ekspansji na nowe terytoria. Dlatego Partnerstwo Lizbońskie (Lisbon Partnership), odnowione dla pobudzenia rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia, zwróciło szczególną uwagę na innowacje i przedsiębiorczość oraz wezwało do zdecydowanego i bardziej koherentnego działania Wspólnotę Europejską i jej Państwa Członkowskie. Służyć ma temu zbadanie możliwości zaproponowania Krajom Członkowskim UE jeszcze przed nadejściem wiosny 2010 r. regulacji w postaci European Innovation Act, precyzującego warunki zapewniające stabilny rozwój oraz mającego tworzyć integralną i przełomową część przyszłej agendy reform europejskich. Traktat Lizboński wszedł już w życie – stało się to 1 grudnia 2009 r. Wybrani zostali Prezydent Komisji Europejskiej i Wysoki Przedstawiciel do spraw Dyplomacji. Wiosna jeszcze przed nami. Krzewieniu innowacyjnych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i produktowych służy profil działania Centrum Innowacji NOT, realizującego od lat program wspierania przedsiębiorstw małych (do 50 zatrudnionych) i średnich (do 250 zatrudnionych) ze środków publicznych. Akronimowi SME ( small and medium sized enterprises ) w literaturze polskojęzycznej odpowiada MŚP108. Firmy te uzyskały od początku procesu transformacji istotne wsparcie programu na rzecz MŚP w liczbie projektów przekraczającej 1000. Mimo, że mało w nich rozwiązań high-tech, a przeważa middle-tech i low-tech, program jest kontynuowany i dobrze służy zarówno firmom MŚP, jak też Instytutom i JBR-om, dostarczającym produ108

Potocznie często nazywane są miśkami.

INNOWACYJNOŚĆ JAKO KREATYWNOŚĆ STOSOWANA – AWERS I REWERS…

135

centom szytych na miarę rozwiązań. Podobnie w Niemczech: optymalizatorem technologii jest Fraunhofer Institut/Gesselschaft. Podobnie działają programy unijne w kolejnych perspektywach finansowych FP6, FP7. Azjatycka fabryka świata korzysta z tworzonych na północy technologii, a odnowiona strategia lizbońska porządkuje aktywność unijną, choć epoka jest już rzekomo polizbońska w sensie strategii. Jednak wraz z wejściem w życie Traktatu Lizbońskiego w grudniu 2009 jej znaczenie uzyskało nową jakość. Działalność CI-NOT charakteryzują: 1. Konkretne przedsięwzięcia innowacyjne, w których rozliczane są: nowe wyroby innowacyjne, nowoczesne technologie. 2. Wysoka efektywność projektów celowych 3. Skuteczna i efektywna współpraca MŚP z jednostkami badawczymi: JBR, Politechniki (wyższe szkoły techniczne), Placówki PAN, Firmy innowacyjno – wdrożeniowe. Kluczową (znamienną) cechą – istotą tych działań jest powierzenie zadań publicznych organizacji pozarządowej. Zrealizowane i realizowane są trzy umowy z MNiSW na kolejne kilkuletnie okresy: I: 2001 do 2005 II: 2005 do 2009 III: 2009 do 2014 Minister Nauki zlecił NOT-owi pełną obsługę projektów celowych dla MŚP. Statystyka działań CI-NOT w latach 2001 do 2009 (stan na 30 listopada 2009): rozpatrzono 1240 wniosków, zawarto 755 umów o dofinansowanie projektów celowych, przedsiębiorcom sektora MŚP przyznano dofinansowanie w wysokości 138 555 255 zł, średnie dofinansowanie projektu wynosiło 183 517 zł, w tym: I: 157 956 zł, II: 209 623 zł, III: 320 869 zł. Efekty 608 zrealizowanych i rozliczonych projektów celowych CI-NOT (zebrane na podstawie raportów końcowych i informacji po roku od wdrożenia projektu): przyrost przychodów ze sprzedaży 1 227 201 520 zł, przyrost zysku brutto 186 009 061 zł, wzrost zatrudnienia 1 445 osób.

136

Jerzy W. Ryll

Wśród polskich projektów mało jest wszak rozwiązań high-tech, choć uchwalono odpowiednie priorytety (papierowe niestety, bo bez preferencji). W efekcie patentów jest nadal mało (bo drogie). Przeważają projekty lowtech i middle-tech, często o charakterze organizacyjno-technologicznym, a nie technologiczno-produktowym. High-tech przebija się z istotnymi oporami w naszym społeczeństwie o charakterze chłopskim, z mentalnością sarmacką i w nim z najwyższym już trudem kształtować można świadomość potrzeby kreatywności i praktyki innowacyjnej techniki kosmicznej i jądrowej, a przeważają rozwiązania proste, w których z perspektywy widzenia znika mikro-, bio- i nanotechnika. Po kryzysie makroekonomicznym, spowodowanym przekłuciem spekulacyjnych baniek kredytów hipotecznych na rynku nieruchomości w USA, środkami zaradczymi stała się interwencja publiczna, zapewniająca płynność finansową oraz stymulację polityki fiskalnej. W warunkach kryzysowych, rozszerzających się na całą zglobalizowaną gospodarkę, wszystkie procesy przemian ulegają przyspieszeniu, a zasady zarządzania – przewartościowaniu. Wyraźnie procentuje istnienie opcji wyboru i gospodarka wiedzą, będącą intelektualnym kapitałem wielokrotnego użycia, koncentrującym wokół siebie kapitał ludzki, społeczny i emocjonalny. Świat przetrwał obecny kryzys, choć wyjdzie z niego zmieniony. W wymiarze globalnym przesunięcia środków ciężkości gospodarczej znajdą swe konsekwencje również w rozwoju społecznym i pozycji poszczególnych państw unitarnych i federacyjnych, zarówno o strukturze unijnej (jak Stany Zjednoczone Ameryki), jak też kontynentalnych struktur ponadpaństwowych, takich jak Unia Europejska. Odczytywanie trendów i prognoz sięgających kilku kolejnych dzisięcioleci XXI wieku jest pasjonującym wyzwaniem, weryfikowanym przez upływający czas. Warto tu przywołać najnowszą pracę George’a Friedmana o zmienności sytuacji w Ameryce, Azji i Europie. Relacje USA-Meksyk-Brazylia-Kanada, Chiny-Indie-Japonia-Afryka, Rosja-Azja-Turcja-Unia Europejska będą się zmieniać globalnie, kontynentalnie i lokalnie. Prognoza Georga Friedmana o Mocarstwie nad Wisłą i wzrastającej roli relacji Polska-Turcja na tle słabnącej tzw. Starej Unii i Rosji jest nie tylko fascynująca, lecz również inspirująca do wprowadzania w życie takich zmian w tkance społecznej i strukturze państwowej, które sprzyjałyby modernizacji i wzmacniały naturalne procesy dziejowe, nie próbując działać im na przekór. Stawka jest wysoka, więc warto grać. Kreatywność oraz innowacyjność zwiększają szanse wygranej.

ROK 2009 – EUROPEJSKIM ROKIEM KREATYWNOŚCI I INNOWACJI

137

Jagoda Janiszewska Zespół Promocji i Informacji Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

ROK 2009 – EUROPEJSKIM ROKIEM KREATYWNOŚCI I INNOWACJI Rok 2009 został ogłoszony przez Parlament Europejski i Radę UE Europejskim Rokiem Kreatywności i Innowacji (ERKiI). Głównym celem Roku było uświadomienie wszystkim, że kreatywność i innowacyjność są kluczem nie tylko do gospodarczego, kulturalnego czy naukowego rozwoju regionów i krajów, ale też indywidualnego rozwoju każdego człowieka. Kompetencje te są szczególnie ważne w obecnej sytuacji demograficznej na świecie, kiedy przyjdzie nam się mierzyć z takimi wyzwaniami jak starzejące się społeczeństwo, migracje i globalna konkurencja. Także w Polsce obchody ERKiI miały za zadanie promować i wspierać kreatywność i twórczy potencjał w codziennych działaniach we wszystkich dziedzinach naszego życia – w domu, w szkole, w pracy. Koordynatorem obchodów Roku w Polsce był Krzysztof Stanowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji i funkcjonująca w jej ramach Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie to instytucje obsługujące obchody Roku. Uroczysta inauguracja Roku nastąpiła podczas konferencji promującej cele ERKiI, która odbyła się 31 marca 2009 roku w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Spotkało się tam ponad pięciuset uczestników – przedstawicieli świata nauki, oświaty, kultury i biznesu. Innowacyjne projekty z dziedziny edukacji, kultury i sztuki, nauki i techniki, gospodarki i biznesu oraz inicjatyw społecznych mogły ubiegać się przez cały rok o patronat przyznawany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji. Patronaty Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji otrzymało 261 projektów, które najbardziej przyczyniały się do kształtowania postaw otwartości i kreatywności oraz stanowiły nowatorską odpowiedź na wyzwania społeczne, gospodarcze czy edukacyjne w naszym kraju. Wyróżnione inicjatywy prowadzone są zarówno przez instytucje publiczne, takie jak muzea, domy kultury, przedszkola, szkoły i uczelnie, jak również przez organizacje pozarządowe, grupy nieformalne, osoby prywatne oraz firmy komercyjne. Najchętniej wybieraną spośród pięciu dziedzin, w których można było zgłaszać projekty, była Edukacja. Wszyscy autorzy projektów objętych patronatem ERKiI mogli ubiegać się o tytuł Lidera Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009 w Pol-

138

Jagoda Janiszewska

sce. Spośród 103 projektów zgłoszonych do Konkursu Komisja Konkursowa wyłoniła 10 laureatów, po 2 w każdej z pięciu kategorii. Wręczenie statuetek zwycięzcom odbyło się podczas uroczystej Gali zamykającej obchody ERKiI 25 lutego 2010 roku. Zgromadzeni w Filharmonii Narodowej goście mieli wtedy okazję wysłuchać wystąpienia Krajowego Koordynatora ERKiI Krzysztofa Stanowskiego, który podsumował obchody Roku w Polsce oraz reprezentanta Komisji Europejskiej Karela Bartaka, który przedstawił Rok w kontekście całej Unii Europejskiej. O innowacyjności polskiej gospodarki na tle innych Państw Europy opowiedziała dr Małgorzata StarczewskaKrzysztoszek – dyrektor Departamentu Badań i Analiz Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Natomiast dr Ryszard Praszkier –dyrektor szkolenia międzynarodowego personelu w organizacji Ashoka – Innowatorzy dla Dobra Publicznego przedstawił temat innowacji społecznych w Polsce.

Laureaci konkursu Lider Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009 w Polsce 1. Kategoria: Inicjatywy społeczne

Wyalienowani rodzice czytają dzieciom Celem projektu jest zwrócenie uwagi na mało nagłaśniany w Polsce problem alienacji rodzicielskiej, czyli przemocy emocjonalnej wobec dzieci w rodzinach rozbitych. Projekt zakłada osiągnięcie tego celu z jednej strony poprzez organizację szeregu seminariów i konsultacji z udziałem specjalistów zajmujących się tym zagadnieniem oraz osób dotkniętych tym problemem, z drugiej natomiast strony poprzez akcję popularyzacji czytelnictwa wśród dzieci, podczas której wyalienowani rodzice czytają publicznie książki grupie dzieci. Problem alienacji rodzicielskiej (PA – parental alienation) może dotyczyć m.in. rodziców nie mogących na co dzień opiekować się swoimi dziećmi na skutek separacji lub rozstrzygnięć około rozwodowych oraz dzieci wychowujących się z jednym tylko rodzicem, poddawanych manipulacjom i szantażowi emocjonalnemu. Nagrodzony projekt, będący nieformalną inicjatywą obywatelską, jest pierwszym w Polsce przedsięwzięciem zajmującym się tym zagadnieniem. Organizator projektu: Komitet Przestrogi przed Oddzieleniem Rodzica (Kraków) Strona internetowa: www.kpor.pl

Pozycja Młodzieżowych Rad w Polsce Projekt zainicjowany przez Młodzieżową Radę Miasta Szczecin ma wywołać debatę nad kształtem polityki młodzieżowej w Polsce oraz nad pozycją Młodzieżowych Rad względem władz lokalnych, krajowych

ROK 2009 – EUROPEJSKIM ROKIEM KREATYWNOŚCI I INNOWACJI

139

i Unii Europejskiej oraz względem organizacji non-profit, środowisk młodzieżowych i mediów. Wszystkie wnioski wypracowane przez uczestników organizowanych w ramach projektu warsztatów, paneli dyskusyjnych i prezentacji, jak również opinie ekspertów oraz obserwatorów zostaną zebrane w publikacji, która zostanie umieszczona na utworzonym wspólnym portalu wymiany informacji (www.mlodziezowerady.eu). Serwis umożliwi łatwiejszy kontakt pomiędzy Młodzieżowymi Radami w różnych częściach Polski i stopniowe ujednolicanie ich formy działalności. Efektem całości przedsięwzięcia ma być całkowite skupienie odpowiedzialności za kształt Młodzieżowych Rad w rękach samej młodzieży współpracującej z lokalnymi przedstawicielami władzy oraz sprawna, partnerska współpraca z instytucjami europejskimi, gdzie polska młodzież miałaby swoich przedstawicieli. Organizator projektu: Młodzieżowa Rada Miasta Szczecin Strona internetowa: www.szczecin.pl/mrms, www.mlodziezowerady.eu 2. Kategoria: Kultura i sztuka

Festiwal Otwarte Ogrody Festiwal odbywa się raz w roku w mazowieckich prywatnych i publicznych ogrodach i willach (najczęściej zabytkowych), gdzie organizowane są wydarzenia kulturalne, warsztatowe i edukacyjne. Dzięki współorganizowaniu festiwalu położone wokół Warszawy miasta-ogrody mają możliwość zacieśniania współpracy opartej o zrównoważony rozwój i wykorzystującej lokalne dziedzictwo kulturowe oraz zasoby naturalne. Organizatorami festiwalu są sami mieszkańcy miast-ogrodów, którzy przy wsparciu lokalnych organizacji pozarządowych i samorządów powołują do życia unikalne inicjatywy takie jak wystawy i koncerty lokalnych artystów, warsztaty miejscowych rękodzielników czy utworzenie szlaków edukacyjnych i tras turystycznych. Organizator (koordynator międzymiejski): Fundacja Dziedzictwo dla Przyszłości z Podkowy Leśnej Koordynatorzy lokalni: Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie, Stowarzyszenie K40 z Komorowa, Stowarzyszenie Klub Inicjatyw Obywatelskich z Konstancina-Jeziorny, Centrum Kultury i Promocji w Milanówku, Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich z Podkowy Leśnej, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Miasto-Ogród Sadyba, Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego Strona internetowa: www.otwarteogrody.pl

MegaTotal.pl – innowacyjna społeczność muzyczna MegaTotal.pl to internetowy system dystrybucji i promocji muzyki umożliwiający młodym zespołom zebranie funduszy na wydanie swojej pierwszej płyty przy pomocy drobnych datków ich fanów. Nowatorstwo

140

Jagoda Janiszewska

idei tego systemu polega przede wszystkim na odwróceniu dotychczasowego modelu wydawania i promowania muzyki poprzez zmianę podejścia internautów do płacenia za muzykę w sieci i aktywne zaangażowanie ich w proces produkcji oraz promocję płyt. Dzięki platformie MegaTotal.pl fani mogą zamienić się w udziałowców ulubionych zespołów i stać się współtwórcami ich sukcesu. MegaTotal.pl łączy cechy serwisu Web 2.0, sklepu internetowego i gry inwestycyjnej, dzięki czemu stanowi innowacyjną społecznościową wytwórnię muzyczną wydającą tylko te płyty, które jeszcze przed premierą są w stanie zyskać grono wiernych fanów. Organizator: SFeRa modern media solutions (Łódź) Strona internetowa: www.megatotal.pl 3. Kategoria: Gospodarka i biznes

Nowy Folk Design Nowy Folk Design jest wieloetapowym projektem, którego celem jest wsparcie polskiego wzornictwa poprzez przekazanie młodym projektantom wiedzy i ludowej tradycji artystycznej przez przedstawicieli ginących zawodów. Nowy Folk Design stanowi próbę reaktywowania tradycji ludowej i ocalenia jej przed zapomnieniem poprzez wpisanie jej na stałe w nurt polskiego wzornictwa przemysłowego. Projekt obejmował szereg warsztatów wzornictwa, wykładów etnologicznych, jak również konkurs na Pamiątkę z Wielkopolski, którego celem było zaprojektowanie nowoczesnych przedmiotów zainspirowanych polskim folklorem, które w relacjach międzynarodowych mogłyby pełnić rolę prezentów. Finałem projektu była wystawa Wielkopolska Aleja Kreacji w trakcie Światowych Dni Innowacji 2009 odbywających się w Poznaniu, a jego najważniejszym rezultatem – planowane wdrożenia w roku 2010 najlepszych, nagrodzonych prac młodych artystów. Organizator: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego (Poznań) Strona internetowa: www.nowyfolk.pl

Stworzenie innowacyjnej sieci informacji i reklamy interaktywnej Digital Signage DSnet Projekt ten zakłada wprowadzenie nieznanych i niestosowanych dotychczas w Polsce rozwiązań Digital Signage, stanowiących nowatorskie medium i tworzących nową jakość w szeroko pojętej komunikacji wizualnej. Digital Signage DSnet, autorska koncepcja firmy Magit, jest siecią centralnie zarządzanych nośników, tworzących system elektronicznej dystrybucji dynamicznej reklamy i informacji. Najważniejszym założeniem DSnet Magit jest stworzenie usługi dostosowanej każdorazowo do potrzeb klienta zarówno pod kątem możliwości budżetowych, jak i indy-

ROK 2009 – EUROPEJSKIM ROKIEM KREATYWNOŚCI I INNOWACJI

141

widualizacji treści i nośników. Dzięki własnemu Studiu Contentu oraz Centrum Zarządzania obsługa systemu prowadzona jest bez konieczności angażowania firm zewnętrznych, przez co czas aktualizacji treści skracany jest do niezbędnego minimum. Elektroniczny system dystrybucji reklamy i informacji umożliwia dotarcie do nieosiągalnej dotychczas grupy odbiorców i prezentowanie im treści aktualizowanych w czasie rzeczywistym. Organizator: Magit sp. z o.o. (Psary, Wrocław) Strona internetowa: www.magit.pl/dsnet 4. Kategoria: Nauka i technika

Kursy Robotyki i Informatyki dla dzieci RoboCAMP Projekt RoboCAMP to zajęcia, podczas których młodzi ludzie poznają tajniki informatyki, robotyki i programowania. Nauka podstaw programowania jest prowadzona równolegle z nauką podstaw konstrukcji maszyn, tak więc uczestnicy zajęć od razu mogą wykorzystać zdobytą wiedzę do projektowania, budowania i programowania robotów. W ten sposób dzięki nowoczesnym materiałom dydaktycznym nauka staje się zabawą, a zabawa – nauką. Na zajęciach dzieci uczą się działać w zespole oraz rozbudzają w sobie pasję poznawania świata. Dzięki kursom RoboCAMP młodzież od razu widzi rezultaty swojej nauki. Poza kursami robotyki w ramach projektu organizowane są również pokazy robotów, prezentacje, wykłady i zajęcia RoboCAMP w szkołach. Organizator: RoboNET Sp. z o.o. Strona internetowa: www.robonet.pl

Magazyn komputerowy „Trącić myszką” – pierwszy polski podcast IT Projekt ten przyczynia się do budowania społeczeństwa informacyjnego przez edukację słuchaczy na temat nowych technologii informatycznych oraz internetowych. Jego celem jest popularyzacja nowych technologii w mediach – w tym przypadku na antenie Polskiego Radia Szczecin w formie cotygodniowych interaktywnych audycji z wykorzystaniem czatu on-line do dyskusji oraz na stronie www.myszka.org w formie archiwum podcastów IT, do których w każdej chwili internauci mogą wrócić by ponownie odsłuchać audycje. W ramach projektu działa również Akademia Startupów, czyli cykl wywiadów z twórcami najciekawszych polskich projektów internetowych. Magazyn komputerowy Trącić myszką był jednym z polskich pionierów w stosowaniu podcastów, czyli internetowych publikacji dźwiękowych w postaci regularnych odcinków z zastosowaniem technologii RSS. Organizator: Polskie Radio Szczecin S.A. Strona internetowa: www.myszka.org

142

Jagoda Janiszewska

5. Kategoria: Edukacja

Oswoić przestrzeń – edycja druga Podstawowym celem tego projektu jest edukacja przestrzenna dzieci i młodzieży, a także przygotowanie nauczycieli do kontynuowania tej edukacji w ramach programów nauczycielskich lub autorskich oraz uwrażliwienie przyszłych architektów na sprawy uczestnictwa społecznego w procesach projektowych. Projektem zostało objętych ponad 200 dzieci z 8 małopolskich szkół, które wzięły udział w warsztatach, prowadzonych przez przeszkolonych wcześniej w ramach projektu nauczycieli. Na warsztaty do szkół zapraszano także młodych architektów krajobrazu, którzy pomagali uczniom stworzyć projekty zagospodarowania terenów przyszkolnych. Rezultatem tych spotkań jest powstanie ogródka ziołowego przy Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie, plansz do gier i zabaw przy Niepublicznym Gimnazjum w Zabierzowie Bocheńskim oraz miejsca do odpoczynku przy Zespole Szkół nr 2 w Andrychowie. Organizator: Małopolski Instytut Kultury Strona internetowa: www.autoportret.pl, www.mik.krakow.pl

Rozmawiam, chociaż nie mówię Głównym celem projektu była poprawa jakości komunikowania się niemówiących uczniów Zespołu Szkół nr 26 w Toruniu przez wykorzystanie innowacyjnych alternatywnych sposobów komunikacji. Uczniowie zostali przygotowani do używania komputera jako narzędzia do edukacji i porozumiewania się oraz nauczyli się korzystać z urządzeń zastępujących mowę ludzką, natomiast nauczyciele pogłębili dzięki projektowi swoje umiejętności pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Dzięki realizacji projektu stworzono język uniwersalny, którym posługuje się cała społeczność szkolna oraz rodziny i środowisko uczniów niemówiących. W prowadzącym projekt Zespole Szkół w Toruniu, większość uczniów stanowią dzieci niekomunikujące się w sposób werbalny. Projekt Rozmawiam chociaż nie mówię stanowił odpowiedź na wyzwania związane z nauczaniem niepełnosprawnych dzieci niemówiących i dał im umiejętność wyrażania potrzeb w sposób czytelny i społecznie akceptowany oraz możliwość uczestniczenia w dialogu i doświadczenie bycia zrozumianym. Organizator: Zespół Szkół nr 26 w Toruniu Strona internetowa: www.sps.szkola26.webd.pl Obchody ERKiI w Polsce potwierdziły, że Polacy są kreatywni i chętnie angażują się w realizację nowych pomysłów. Liczba 261 zgłoszonych projektów udowadnia, że dzięki innowacyjnemu podejściu można podejmować nowatorskie działania, nawet dysponując skromnym lub wręcz

ROK 2009 – EUROPEJSKIM ROKIEM KREATYWNOŚCI I INNOWACJI

143

żadnym budżetem. Stworzona w ten sposób baza kreatywnych inicjatyw będzie stanowić inspirację do podejmowania dalszych wyzwań w różnych obszarach życia. Dane o wszystkich projektach objętych patronatem ERKiI w Polsce oraz inne dokumenty i informacje o przebiegu obchodów Roku w Polsce są dostępne na oficjalnej polskiej stronie ERKiI: www.innowacje2009.pl, która przez półtora roku swojego funkcjonowania stanowiła platformę wymiany pomysłów i źródło wiedzy o kreatywnych projektach w Polsce. Bardziej rozbudowane materiały są dostępne na stronach internetowych: www.innowacje2009.pl – oficjalna polska poświęcona obchodom Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009 w Polsce www.create2009.europa.eu – oficjalna europejska strona ERKiI.

CZĘŚĆ MIKROEKONOMICZNA (pod redakcją Ewy Krzywiny)

BARIERY UTRUDNIAJĄCE PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ…

147

Ewa Krzywina Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

BARIERY UTRUDNIAJĄCE PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ W LATACH 2006–2008 Pomimo, iż Polska wg badań Komisji Europejskiej dotyczących zintegrowanego wskaźnika innowacyjności, należy od 2006 r. do grupy krajów nadążających za takimi liderami jak Szwecja, Japonia czy Niemcy109 to nadal poziom innowacyjności polskiej gospodarki jest stosunkowo niski. Sektor innowacyjny działa w Polsce w bardzo trudnym otoczeniu. Jednak wiele polskich przedsiębiorstw, w tym mikro, małych i średnich, pokonuje różnego typu przeszkody tworząc innowacyjne produkty i usługi, osiągając sukcesy także na rynkach międzynarodowych110. Choć w Polsce kryzys finansowy odczuwalny jest w mniejszym stopniu niż w innych krajach to przedsiębiorstwa w 2009 r. nadal odczuwały jego skutki. Aby przetrwać niektóre z nich musiały zmienić swoje strategie zarządzania, m.in. nastąpiło osłabienie strategii nastawionych na jakość na rzecz cięcia kosztów. Mimo funkcjonujących wielu instrumentów wspierających innowacyjność firmy nadal natrafiały na bariery innowacyjności: ekonomiczne, związane z wiedzą oraz rynkowe. Interpretacja każdej z tych barier przez przedsiębiorstwa stanowi poważne wyzwanie. Bariery na jakie napotykają firmy zależą od ich wielkości (sektor MŚP, przedsiębiorstwa duże), specyfiki (form i struktury własności np. firmy rodzinne111), form organizacyjno-prawnych, regionu Polski, sektora gospodarki112, efektywności finansowej, skali nakładów na B+R, aktywności w obszarze własności intelektualnej.

109 Baczko T.: Wyzwanie innowacyjne w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 r., INE PAN, Warszawa 2007, s. 9. 110 Polska 2008. Raport o stanie Gospodarki, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2008, s. 185; Baczko T.: Innowacyjność w warunkach kryzysu w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 r., INE PAN, Warszawa 2008, s. 149. 111 Szerzej zob. tekst: A. Chaberski w tym Raporcie. 112 Szerzej nt. barier innowacyjności dotyczących przemysłu lotniczego zob. tekst J. Janik w tym Raporcie.

148

Ewa Krzywina

Bariery innowacyjności W 2008 r. w stosunku do roku poprzedniego nasiliło się oddziaływanie wszystkich tych barier113 – por. rys. 1. Siła oddziaływania barier innowacyjności przez ankietowane firmy była różna. W analizach można było wyodrębnić grupy firm, które wskazywały na istotne znaczenie danego czynnika, średnie bądź o niskim wpływie. Natomiast dla innych przedsiębiorstw niektóre bariery były bez znaczenia114. Rysunek 1 Czynniki utrudniające działalność innowacyjną w 2007 i 2008 r.* Stopień wpływu

3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0

2007

Brak popytu na innowacje

Brak potrzeby prowadzenia innowacji

Niepewny popyt

Opanowanie rynku

Trudności w znalezieniu...

Brak informacji nt. rynków

Brak informacji nt. technologii

Brak wykwaliﬁkowanego...

Zbyt wysokie koszty innowacji

Brak środków ﬁnansowych zewnętrznych

0,0

Brak środków ﬁnansowych własnych

0,5

2008 Czynniki

* Stopień wpływu: 1 – wysoki, 2 – średni, 3 – niski, 4 – bez znaczenia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2007 r. i 2008 r.

Struktura oddziaływania barier w stosunku do roku poprzedniego utrzymała się. W 2008 r. nadal największe znaczenie miały bariery finansowe: 113 Analiza barier utrudniających działalność innowacyjną przedsiębiorstw została wykonana na podstawie ankiet przesłanych do INE PAN przez 103 firmy (usługowe i przemysłowe) za 2008 r. i 69 firm za 2007 r. oraz dodatkowo w grupie 47 firm, dla których były dostępne porównywalne dane dla dłuższego okresu czasu (2006–2008). Poniższe opracowanie można traktować jedynie jako zasygnalizowanie tendencji, jakie miały miejsce w badanym okresie. W ankiecie została wykorzystana metodologia badania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw stosowana przez GUS w oparciu o kwestionariusz CIS stosowany w ramach badań międzynarodowego programu badawczego zwanego Community Innovation Survey (CIS) obejmującego kraje UE i EFTA oraz kandydujące do członkostwa w UE. 114 Stopień wpływu był określany jako: 1 – wysoki (istotny), 2 – średni (umiarkowany); 3 – niski, 4 – bez znaczenia.

BARIERY UTRUDNIAJĄCE PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ…

149

brak środków finansowych własnych lub pozyskiwanych ze źródeł zewnętrznych. Badane firmy innowacyjne zwiększyły przychody netto ze sprzedaży w 2008 r. zarówno w stosunku do roku ubiegłego, jak i w dłuższym okresie czasu (2006 r.). Jednocześnie nastąpił wzrost nakładów na B+R w badanych przedsiębiorstwach w tych samych okresach. Zdaniem badanych firm czynniki ekonomiczne oddziaływały w umiarkowanym stopniu na ich innowacje, przy czym na wysokie znaczenie braku środków115 własnych wskazało ok. 28% przedsiębiorstw, środków zewnętrznych – prawie 40%, a kosztów innowacji – blisko 42%. Bariera ta ciągle jest wskazywana jako największa przeszkoda na jaką natrafiają. Na drugim miejscu badane firmy wskazały czynniki rynkowe obejmujące niepewny popyt na innowacyjne produkty lub opanowanie rynku przez dominujące przedsiębiorstwa. Na istotny wpływ tej bariery zwróciło uwagę 58% firm dużych i 42% z sektora MŚP. Stopień oddziaływania tych przeszkód także określono jako średni, choć o mniejszym nasileniu. Firmy coraz częściej działają w warunkach konkurencyjnego rynku i bardziej obawiają się niepewnego popytu niż dominacji innych przedsiębiorstw. Jednocześnie brak popytu na innowacje116 nie stanowił dla ankietowanych przedsiębiorców aż tak istotnego problemu. Badane firmy stosunkowo nisko oceniły brak potrzeby prowadzenia działalności innowacyjnej ze względu na wprowadzenie innowacji w latach poprzednich. Zbyt słabo odczuwana bariera popytowa przez ankietowane przedsiębiorstwa może być wyrazem niewystarczającej orientacji na potrzeby odbiorcy. Innowacyjne przedsiębiorstwa twierdziły, że popyt nie stanowi dla nich bariery, co może być spowodowane nie dostrzeganiem znaczenia budowania przewag konkurencyjnych opartych na popytowym podejściu do innowacji (User-Driven Innovation), co ma istotne znaczenie dla wdrażania innowacji117. Bariery, które wiążą się z gospodarowaniem wiedzy: brak wykwalifikowanego personelu, informacji na temat technologii lub rynków oraz trudności w znalezieniu partnerów do współpracy w zakresie działalności innowacyjnej wpływały w niższym stopniu na innowacje niż poprzednio wymienione bariery. Odczuwanie barier związanych z informacją może być związane z rozwojem kultury informacyjnej w społeczeństwie. Natomiast niski stopień oddziaływania bariery związanej z brakiem informacji nt. technologii może świadczyć, że ankietowane firmy nie działają w sferze wysokich technologii118. Po Por. także Badania KPMG: Czy warto inwestować w innowacje? Analiza sektora badawczo-rozwojowego w Polsce, Raport KPMG, 2009, które wskazują, że 13% ankietowanych postrzega brak środków finansowych jako istotną barierę. 116 Bariera ta może być podwójnie interpretowana przez przedsiębiorstwa jako brak popytu ze strony konsumentów lub pracowników firmy. 117 Szerzej zob. teksty: W. Pander, W. Burzyński, A. Żołnierski, N. Grądzka w tym Raporcie. 118 Szerzej zob. badanie M. Martina, które wskazuje na różnice we wrażliwości firm w zależności od stopnia nowoczesności produkcji i technologii. Firmy, które działają w sferze wysokich technologii odczuwają brak informacji jako wysoce istotny czynnik wpływający na ich działania. 115

150

Ewa Krzywina

ok. 13% ankietowanych firm wskazało na wysoce istotne znaczenie braku informacji nt. technologii i personelu o odpowiednich kompetencjach w podejmowaniu przez nie działań innowacyjnych. Dla prawie 14% przedsiębiorców brak informacji nt. rynków, a dla blisko 16% – trudności w znalezieniu partnerów były bardzo istotnymi barierami. W celu weryfikacji uzyskanych wyników podjęto analizę podzbioru firm (47), dla których są dane o barierach za lata 2006–2008. Nie można wskazać jednoznacznych tendencji, jednak w grupie firm o pewnej ciągłości można było zauważyć już inne postrzeganie barier. Analiza pokazała, że w 2008 r. w stosunku do roku 2006 r. nasiliło się oddziaływanie barier rynkowych. W największym stopniu dotyczyło to bariery związanej z obawą przed opanowaniem rynku przez dominujące przedsiębiorstwa. Firmy w większym stopniu zwracały uwagę na przewidywane skutki niepewnego popytu oraz braku popytu na innowacje, a także braku informacji nt. rynków i trudności w znalezieniu partnerów do współpracy. Firmy wskazywały także na inne czynniki, na które przedsiębiorstwo nie miało wpływu, a które w sposób negatywny odbiły się na ich działalności innowacyjnej. Bariery wskazywane przez firmy można było podzielić na dwie grupy119. Pierwsza – związana była z dostępnością instrumentów wspierania działalności innowacyjnej. Firmy wskazywały na brak zachęt ze strony organów rządowych i samorządowych oraz motywacji do zwiększania nakładów na innowacje, niedostosowane przepisy, zbyt sformalizowane wymagania i kryteria oceny przy rozpatrywaniu wniosków o dofinansowanie i finansowanie B+R oraz długotrwały proces uzyskiwania dotacji. Natomiast druga grupa barier wskazywanych przez ankietowane przedsiębiorstwa innowacyjne związana była ze wzrostem cen i utrudnieniami procesów innowacyjnych realizowanych przez przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa zwracały uwagę na wzrost cen usług, materiałów (np. budowlanych), kosztów jednostkowych, wykonawstwa, aparatury kontrolno-pomiarowej i równoczesne oczekiwania przez klientów niskich cen. Wskazywano również na quasi-monopolistyczne mechanizmy na rynku promujące produkty przestarzałe. Zwracano uwagę na brak możliwości komercyjnego wykorzystania produktu, którego opracowanie powstało przy udziale środków UE, brak innowacyjności u dostawców (np. tworzyw sztucznych) i brak wpływu na technologię realizacji usług (budowa lub remont dróg). Firmy podkreślały brak wyartykułowanych potrzeb rynku i utrudniony dostęp do informacji od klienta. Podkreślano także wpływ wielkości przedsiębiorstwa oraz zakresu zasięgu geograficznego dystrybucji na ich działalność innowacyjną.

Na podstawie wybranych informacji z danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. 119

BARIERY UTRUDNIAJĄCE PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ…

151

W świetle badań wskazujących na wzrost ilości firm patentujących120 na uwagę zasługują opinie wskazujące, że procedury patentowe powinny ulec ułatwieniu i przyspieszeniu121. Dzieje się tak pomimo, iż średni czas dotyczący cyklu postępowania przy przyznawaniu patentu przez UP uległ skróceniu prawie o połowę122. Zdaniem badanych firm123 kryzys finansowy wpłynął na ograniczenie środków finansowych na prace badawczo-rozwojowe, innowacje, inwestycje (w tym nowe, niesprawdzone technologie) oraz wielkość projektów, co spowodowało odsunięcie w czasie realizacji niektórych prac B+R, a także przygotowywanie nowych produktów w segmentach niskocenowych. Zaostrzeniu uległy bariery ekonomiczne. Firmy wskazywały na utrudniony dostęp do finansowych źródeł zewnętrznych oraz zwiększone koszty pozyskiwania kapitału. Wiele firm utraciło płynność finansową. Przedsiębiorstwa zwracały także uwagę na zmniejszenie ilości zamówień na innowacyjne produkty oraz utratę utalentowanych i wykwalifikowanych pracowników. *** Pokonanie wielu z wymienionych barier jest coraz częściej w zasięgu przedsiębiorstw poprzez innowacje organizacyjne, marketingowe czy też wykorzystanie technologii informatycznych (internet, e-commerce). Instrumenty wspierające innowacyjność są różnie oceniane przez przedsiębiorców. Ankietowane firmy widzą możliwość pokonywania barier innowacyjności, mają też konkretne postulaty instytucjonalne. Ich zdaniem aby zmniejszyć bariery innowacyjności instytucje publiczne powinny skupić się m.in. na124: uproszczeniu przepisów ułatwiających działalność przedsiębiorstw, ułatwieniu i przyspieszeniu procedur związanych z dostępem do finansowania zewnętrznego (fundusze unijne, kredyty), obniżeniu kryteriów dla uzyskania statutu centrum badawczo-rozwojowego). 120 Baczko T., Lisowski E., Szyl M.: Komunikat z badań nad przedsiębiorstwami o największej ilości patentów w Polsce w latach 2004–2009 przedstawiony na seminarium pt. W kierunku Strategii Innowacji dla Polski, INE PAN, Pałac Staszica, Warszawa, 11 marca 2010. 121 Ok. 67% firm, które wskazały uwagę na tę barierę posiadało patenty. 122 Na podstawie wypowiedzi p. Prezes Urzędu Patentowego dr Alicji Adamczak na seminarium naukowym INE PAN i Sieci Naukowej MSN pt. Co powinna obejmować strategia innowacji dla Polski?, Warszawa, 14.12.2009 r. – długi czas oczekiwania na udzielenie patentu jest m.in. spowodowany koniecznością prowadzenia licznej korespondencji ze zgłaszającym patent, gdyż odpowiedzi są niewyczerpujące, a wnioskodawca często prosi o przedłużenie terminu udzielenia odpowiedzi. 123 Na podstawie wybranych informacji z danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. 124 Na podstawie wybranych informacji z danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

152

Ewa Krzywina

Zdaniem ankietowanych firm zwiększeniu powinny ulec kwoty dofinansowania innowacji, prac badawczo-rozwojowych oraz w zakresie programów operacyjnych, np. PO IG. Przedsiębiorstwa postulują aby fundusze przeznaczać w większym stopniu na badania i rozwój, a nie na wdrożenie. Istotna jest też zmiana regulacji prawno-podatkowych (ulgi inwestycyjne, podatkowe). Przedsiębiorcy zwracali także uwagę na zmniejszenie udziału własnego w programach innowacyjnych finansowanych ze środków funduszu Unii Europejskiej oraz zmniejszenie kosztów pracy i podatków. Zdaniem ankietowanych firm istotne znaczenie w likwidowaniu barier innowacyjności ma również wspieranie współpracy między jednostkami naukowymi a przedsiębiorcami, prowadzanie badań rynku (producentów i klientów) w zakresie potrzebnych kierunków innowacji, zwiększenie wiedzy i świadomości na temat wpływu innowacji na konkurencyjność przedsiębiorstw oraz aktywności własnej kadry inżynierskiej. Przedsiębiorcy zwracali uwagę na celowość jednoznacznego określenia kierunków realizacji prac badawczo-rozwojowych, tworzenie klastrów oraz zmianę podejścia do innowacji, tak aby cena rozwiązania innowacyjnego nie była barierą sprzedaży, gdyż wdrożenie innowacji pociąga za sobą duże koszty, a także żeby instytucje publiczne nie hamowały rozwoju szukając oszczędności poprzez wstrzymanie realizacji projektów. Z punktu widzenia funkcjonowania firmy na konkurencyjnym, międzynarodowym rynku, Strategia Innowacji dla Polski powinna dotyczyć zmiany dotychczasowych ram instytucjonalnych niedostosowanych do zachodzących zmian, skrócenia procedur wprowadzenia nowego produktu lub usługi – zbyt długi czas oczekiwania na wynik procedury patentowej powoduje, że produkt lub usługa traci na innowacyjności, ułatwień związanych finansowaniem zewnętrznym, współpracy nauki i gospodarki – powiązania przedsiębiorstw z ośrodkami akademickimi, naukowymi i badawczo-rozwojowymi, celem zmniejszenia bariery informacyjnej, czyli orientacji na potrzeby przedsiębiorstw i konsumentów. Strategia powinna skupić się wokół efektywnego wykorzystania i tworzenia kapitału intelektualnego, zwiększenia świadomości dotyczącej własności intelektualnej, ułatwienia transferu wiedzy i kontaktów przedsiębiorców ze światem nauki.

INNOWACYJNE FIRMY W ŚWIETLE TENDENCJI DŁUGOOKRESOWYCH

153

Irena Błaszczyk, Kazimierz Zarachowicz Instytut Nauk Ekonomicznych PAN Kazimierz Zarachowicz Centralny Ośrodek Informatyki Statystycznej

INNOWACYJNE FIRMY W ŚWIETLE TENDENCJI DŁUGOOKRESOWYCH Innowacyjność polskiej gospodarki, zmniejszenie ogólnego zacofania technologiczno-cywilizacyjnego jest uzależniona od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Jednym z istotniejszych czynników jest bezpośrednie zaangażowanie się przedsiębiorstw w finansowanie nakładów na działalność innowacyjną oraz badawczo – rozwojową. W tym zakresie możliwe są dwa rozwiązania, a mianowicie świadomość konieczności ich poniesienia w celu zmniejszenia dystansu do krajów najwyżej rozwiniętych oraz podjęcie działań w ramach polityki regionalnej państwa przy wykorzystaniu instrumentów ekonomicznych. Może to być osiągnięte poprzez zmniejszenie obciążeń podatkowych przedsiębiorstw i przeznaczenie ich na działalność rozwojową w tym na działalność B+R oraz innowacje technologiczne i produktowe. Przedmiotem analiz jest unikalny materiał badawczy z mikrodanymi z 46 firm, dla których istnieje 5-letni szereg czasowy, dzięki temu, że przedsiębiorstwa systematycznie wysyłają do Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN ankiety dotyczące ich działalności innowacyjnej. Nakłady w latach 2004–2008 na działalność innowacyjną, w tym badawczo-rozwojową, zmieniają się pozytywnie i mają tendencje wzrostowe. Dynamika zmian jest mniejsza w działalności B+R, co daje sygnał do konieczności bardziej szczegółowych analiz innowacyjności w okresach kwartalnych i uwzględnienia wahań koniunktury gospodarczej. Wyniki analizy w badanym okresie przedstawia rysunek 1. Ciekawą obserwacją jest kształtowanie się nakładów na innowacje w kontekście poniesionych nakładów na badania i rozwój oraz na środki trwałe. Przeprowadzone badanie długookresowe wskazuje na występowanie przedsiębiorstw innowacyjnych w woj. małopolskim i lubelskim (por. rys. 2 i 3), które więcej wydają na badania i rozwój niż na środki trwałe. Wskazuje to na występowanie dynamicznej tendencji w układzie regionalnym, która może przyczynić się – dzięki inwestowaniu w wiedzę – do znaczącego rozwoju tych regionów. Świadczy to o rosnącej świadomości przedsiębiorstw w tych regionach co do znaczenia nakładów na badania i rozwój.

154

Irena Błaszczyk, Kazimierz Zarachowicz

Rysunek 1 Wielkości nakładów poniesione przez firmy uczestniczące w badaniach INE PAN w tys. zł

Wielkość nakładów (tys. zł)

3 500 000 2 849 627,1

3 000 000 2 530 905,2

2 500 000 2 000 000

1 839 701,7

1 500 000 1 000 000 500 000 0

356 082,7

454 930,6 200 159,4

579 850,1

266 831,4

477 191,3

140 437,3

2004

2005

2006

2007

nakłady na działalność innowacyjną ogółem

2008 nakłady na B+R

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet przesłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

Rysunek 2 Wielkość nakładów na innowacje, na B+R oraz na środki trwałe w województwie lubelskim w latach 2004–2008 w tys. zł 90 000 80 000 70 000

Nakłady na działalność innowacyjną ogółem

60 000 50 000

Nakłady na badania i rozwój

40 000 30 000

Nakłady na środki trwałe

20 000 10 000 0

2004

2005

2006

2007

2008

Źródło: Na podstawie danych z ankiet przesłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w latach 2004–2008.

W analizie regionalnej innowacyjnych przedsiębiorstw nie można pominąć aspektu kapitału ludzkiego. Zatrudnienie w działalności B+R w badanych przedsiębiorstwach według stanu na dzień 31.12.2008 roku najwyższe było w województwie małopolskim i mazowieckim. Utrzymywanie niskiego zatrudnienia w dziedzinie B+R nie przyczyni się do rozwoju innowacyjności w Polsce i eliminacji nierówności regionalnych. Strukturę zatrudnienia w sferze B+R w relacji do zatrudnienia ogółem przedstawia tabela 1.

155

INNOWACYJNE FIRMY W ŚWIETLE TENDENCJI DŁUGOOKRESOWYCH

Rysunek 3 Wielkość nakładów na innowacje, na B+R oraz na środki trwałe w województwie małopolskim w latach 2004–2008 w tys. zł 180 000 160 000 140 000

Nakłady na działalność innowacyjną ogółem

120 000 100 000

Nakłady na badania i rozwój

80 000 60 000

Nakłady na środki trwałe

40 000 20 000 0

2004

2006

2005

2007

2008

Źródło: Na podstawie danych z ankiet przesłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w latach 2004–2008.

Tabela 1 Struktura % zatrudnienia w działalności B +R w stosunku do zatrudnienia ogółem w latach 2004–2008 Województwo

2004

2005

2006

2007

2008

dolnośląskie

5,1%

0,4%

1,9%

1,7%

2,6%

kujawsko-pomorskie

4,1%

6,0%

5,3%

lubelskie

6,6%

6,9%

8,2%

7,9%

7,5%

lubuskie

19,6%

29,1%

25,4%

24,4%

20,7%

łódzkie

10,0%

8,3%

72,7%

62,5%

60,0%

małopolskie

14,2%

19,2%

23,7%

25,6%

0,3%

mazowieckie

2,1%

2,4%

2,8%

3,1%

3,3%

opolskie

7,4%

8,4%

–

8,0%

podkarpackie

0,0%

0,8%

0,7%

0,0%

podlaskie

0,0%

pomorskie

37,3%

36,6%

30,7%

27,2%

30,9%

0,8%

0,7%

1,8%

1,5%

1,2%

30,0%

54,5%

66,7%

76,9%

57,9%

warmińsko – mazurskie

0,0%

3,8%

4,3%

4,2%

wielkopolskie

1,8%

1,1%

1,0%

0,6%

POLSKA

2,7%

3,6%

4,3%

4,6%

2,7%

śląskie świętokrzyskie

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet przesłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

156

Irena Błaszczyk, Kazimierz Zarachowicz

Najwyższy udział zatrudnienia w działalności B+R utrzymuje się w badanej grupie firm województwa łódzkiego i świętokrzyskiego. Jednakże nie jest to reprezentatywne i spowodowane niskim poziomem zatrudnienia ogółem, w tych województwach. Analizując wielkości nakładów na działalność innowacyjną i ilość zatrudnionych w działalności B+R należy stwierdzić, że największe nakłady na działalność innowacyjną w przeliczeniu na 1 pracownika były poniesione przez badane przedsiębiorstwa w 2008 roku w województwie śląskim. Powiązanie tych dwóch czynników tj. wielkości nakładów na innowacyjność i ilości zatrudnionych w B+R jest wyznacznikiem dążenia przedsiębiorstw do ekspansji w gałęzie zaawansowane technologicznie. Dzięki tym inwestycjom przedsiębiorstwa te znajdą się w nowoczesnych gałęziach, gdzie będą mogły dalej rozwijać swoje technologie. Jednym z największych wyzwań badawczych jest kwestia: w jakim stopniu nakłady na innowacyjność przedsiębiorstw przekładają się na ich efektywność. W badanej grupie 46 firm sytuacja nie napawa optymizmem ze względu na niekorzystne tendencje z punktu widzenia efektywności alokacji nakładów na innowacje w badanej grupie przedsiębiorstw. Zarówno wskaźniki efektywności ROA jak i ROS mają tendencję spadkową, przy wzroście nakładów na innowacje. Może to oznaczać, że wydatkowane środki (ponad 8 mld złotych) nie przynoszą efektów, bądź środki te wydatkowane są w obszary, których efekty będzie można obserwować w dalszej przyszłości (por. rys. 4). Rysunek 4 Kształtowanie się wielkości nakładów na innowacje ogółem oraz wskaźniki ekonomiczne ROA i ROS dla badanych firm w latach 2004–2008 3 000

8 7

ROA, ROS

2 000

1 500

4 3

1 000

2 500

1 0

Nakłady ogółem (mln zł)

2 500

2004

2005 ROA

2006

2007

2008

ROS

nakłady na działalność innowacyjną ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet przesłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

INNOWACYJNE FIRMY W ŚWIETLE TENDENCJI DŁUGOOKRESOWYCH

157

Wymaga to dalszych badań z uwzględnieniem struktury nakładów na innowacyjność. Może to m.in. wynikać z niskiego zatrudnienia w sferze B+R spowodowanego traktowaniem kapitału ludzkiego nie jako czynnika produkcji, który zapewni wysokie tempo wzrostu ich konkurencyjności, ale jak to jest nadal w większości przedsiębiorstw na równi z wydatkiem. Według profesora Andrzeja Jasińskiego przedsiębiorstwo powinno być głównym obiektem polityki naukowo-technicznej państwa. Przed państwem stoją trzy główne zadania: po pierwsze, zdecydowane i znaczące zwiększenie w kolejnych latach nakładów na B+R, po drugie radykalna reforma sfery B+R poprzez przewartościowanie poglądów na temat tego sektora, po trzecie rzeczywiste, a nie deklarowane wsparcie innowacyjnych zachowań firm oraz transfer wiedzy125. Mechanizmy pozwalające na zwiększenie zaangażowania w finansowanie sfery B+R są w rękach państwa. Ich użycie będzie wymagało zwiększonych wydatków publicznych w tym budżetu centralnego i budżetów lokalnych. Brak takich działań spowoduje jeszcze większą dysproporcję w rozwoju technicznym i technologicznym polskich przedsiębiorstw. Regionalne systemy promowania innowacji, wprowadzenie zachęt i skłanianie innych partnerów spoza przedsiębiorstwa do finansowania działalności innowacyjnej może być szansą w dążeniu do tworzenia podstaw nowoczesnej, konkurencyjnej gospodarki. Z analiz opracowanych przez PARP126 wynika, że spostrzeżenia autorów potwierdzają się. Najbardziej nieinnowacyjnym województwem jest podlaskie, a najlepiej rozwija się śląskie. Cenną informacją o zjawiskach innowacyjności regionów Polski jest przeprowadzanie cyklicznych badań koniunktury gospodarczej w tych firmach. Obecnie brak tych badań skutkuje niepełną wiedzą o rzeczywistym poziomie innowacyjności gospodarki polskiej.

125 Stenogram z konwersatorium Czwartki u Ekonomistów- debata na temat Rola nauki i techniki w odrabianiu zaległości cywilizacyjnych Polski, 21 stycznia 2010 r. 126 Raport: Efekty regionalnych strategii innowacji w Polsce. Rekomendacje do analizy szczegółowej, PARP, Warszawa 31.10.2005.

158

Marek Szyl

Marek Szyl Sieć Naukowa MSN

PRZEDSIĘBIORSTWA GIEŁDOWE Z NAKŁADAMI NA BADANIA I ROZWÓJ W LATACH 2004–2008 W ramach 5 edycji badań innowacyjności przedsiębiorstw giełdowych, zostało przeanalizowanych łącznie 458 przedsiębiorstw, których akcje notowane były na koniec 2008 roku na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Badania te pokazują, że co piąta spółka giełdowa (19,0%) wykazała nakłady na prace badawczo-rozwojowe w postaci kosztów zakończonych prac rozwojowych (KZPR)127. Mimo załamania światowej gospodarki, jakie mogliśmy obserwować w połowie 2008 roku oraz fali licznych wstrząsów i turbulencji, jakie przeszły w kolejnych miesiącach przez większość gospodarek i rynków finansowych świata, sektor przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w B+R rozwijał się zgodnie z pięcioletnim trendem, powiększając liczbę spółek w sektorze z 79 spółek do 87 na koniec 2008 roku. Rysunek 1 Liczba przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w B+R w latach 2004–2008 500 450 400 350 300 250 200 150

204

213

226

296

371

100 50 0

26 42 58 79 na koniec na koniec na koniec na koniec 2004 r. 2005 r. 2004 r. 2004 r. liczba przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w B+R

87 na koniec 2004 r.

liczba przedsiębiorstw giełdowych nieinwestujących w B+R Źródło: Badania innowacyjności przedsiębiorstw z GPW, Raport o innowacyjności gospodarki Polski 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, red. T. Baczko, INE PAN.

Pozycja Koszty zakończonych prac rozwojowych definiowana zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 38, która obejmuje nakłady na prace rozwojowe spełniające definicje wartości niematerialnych i prawnych. 127

PRZEDSIĘBIORSTWA GIEŁDOWE Z NAKŁADAMI NA BADANIA I ROZWÓJ…

159

Na rysunku 1 przedstawiono graficznie rozwój, zarówno samej giełdy, jak i sektora inwestorów w B+R. W okresie 2004–2008 liczba przedsiębiorstw notowanych na koniec roku podwoiła się, natomiast sektor inwestorów w B+R wzrósł prawie dwuipółkrotnie (odpowiednio przyrosty liczby przedsiębiorstw wyniosły 99% i 235%). Rzeczą charakterystyczną jest, że w ostatnim 3-letnim okresie obserwowanego 5-letniego szeregu czasowego nastąpiło zrównanie średniej stopy wzrostu liczby spółek na GPW i stopy wzrostu spółek giełdowych w sektorze B+R. Innymi słowy, mimo iż na rynek publiczny z roku na rok wchodzą nowe podmioty, to udział sektora inwestorów w B+R pozostaje na podobnym poziomie. Ilościowo następuje wzrost liczby przedsiębiorstw wykazujących nakłady na B+R, natomiast udział inwestorów w B+R na GPW uległ w ostatnich 3 latach stabilizacji na poziomie około 20%. W roku 2004 prawie co dziewiąta spółka wykazywała nakłady na B+R, na koniec roku 2005 już co szósta, zaś w okresie 2006–2008 w przybliżeniu co piąta. Może to oznaczać, że sektor inwestorów w B+R finansujących swoją działalność, w tym również działalność badawczo-rozwojową, poprzez giełdę, osiągnął pewne naturalne granice i należałoby pomyśleć o bardziej aktywnej polityce rozwoju tego sektora na GPW. Na przykład poprzez budowanie i stymulowanie kultury w obszarze B+R (edukacja inwestorów i przedsiębiorców, oferta specjalnych instrumentów finansowych i papierów wartościowych do finansowania nakładów na działalność badawczo-rozwojową128, wspomaganie budowy powiązań zewnętrznych poprzez stymulowanie i budowę łańcuchów wartości pomiędzy jednostkami badawczo-rozwojowymi, ośrodkami akademickimi a przedsiębiorstwami), poprzez ulgi podatkowe w zakresie B+R129, czy też poprzez przedefiniowanie znaczenia nakładów na prace badawczo-rozwojowe w systemie rachunkowo-finansowym przedsiębiorstw130. Średnie nakłady na B+R sektora przedsiębiorstw z GPW wyniosły na koniec 2008 roku 3 174 tys. zł (co daje niewielki spadek średniej o 5,4% w stosunku do końca roku 2007). Równocześnie średnie nakłady przedsiębiorstw giełdowych były wyższe niż średnie dla całego sektora przedsiębiorstw inwestujących w B+R w 2008 roku (2 702 tys. zł)131. W szeregu czasowym 2004– 2008 można zaobserwować spadek średniej wielkości nakładów (por. rys. 2), 128 Jak pokazują badania 55% przedsiębiorstw inwestujących w B+R w Polsce w 2008 roku w większej części finansowanych była kapitałem własnym (wskaźnik Dług/Kapitał własny < 1), zaś analogiczna wielkość dla analizowanej grupy inwestorów w B+R na GPW wynosiła ponad 64%. 129 W środowisku toczy się już dyskusja na temat ulg podatkowych w obszarze B+R, m.in. w Polskim Towarzystwie Ekonomicznym odbyła się dyskusja na temat Efektywność ulg podatkowych na B+R, w ramach Czwartki u Ekonomistów (18.02.2010), 130 Bardzo interesującą kwestię zmian pojęcia nakładów na B+R w systemie rachunkowym przedsiębiorstwa i wpływie tych zmian na zyskowność i wartość przedsiębiorstwa podejmuje: Damodaran A.: Research and Development Expense: Implications for Profitability Measurement and Valuation, New York 1999. 131 Por. Ranking inwestorów w badania i rozwój w Polsce 2008 roku, Warszawa, kwiecień 2010.

160

Marek Szyl

Rysunek 2 Średnie nakłady na B+R sektora przedsiębiorstw z GPW w latach 2004–2008 4 500 4 000

3 880 3 629

3 500

3 174

3 000 KZPR w tys. zł

3 354 2 702*

2 226

2 500 2 000 1 500 1 000 500 0

2004

2005

2006

2007

2008

2008*

* średnie nakłady sektora 593 największych inwestorów w badania i rozwój w Polsce w 2008 roku Źródło: Badania innowacyjności przedsiębiorstw z GPW, Raport o innowacyjności gospodarki Polski 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, red. T. Baczko, INE PAN oraz Ranking największych inwestorów w B+R w 2008 roku, Warszawa, kwiecień 2010.

ale jest to związane głównie z pojawianiem się nowych przedsiębiorstw giełdowych ponoszących nakłady na badania i rozwój, a także ze zjawiskiem obniżenia się bezwzględnych nakładów na B+R liderów sektora (por. rys. 3). Obniżanie się bezwzględnych nakładów liderów świadczyć może zaś o pewnych zjawiskach kryzysowych również i w tym sektorze. Ważne wydaje się więc obserwowanie tych zjawisk w kolejnych okresach i ocena wpływu działań w obszarze badań i rozwoju na krótko i długoterminowe wyniki przedsiębiorstw. Analiza łańcucha inwestorów w B+R na GPW w okresie 2004–2008 pokazuje wzrost nakładów w czasie. Jeśli przeanalizuje sie w kolejnych latach nie tylko średnie nakłady na B+R sektora, ale również wartości median132, to można stwierdzić, że wzrasta ogólny poziom nakładów B+R przedsiębiorstw giełdowych. Rysunek 4 pokazuje rozwój sektora w ujęciu sumy nakładów na B+R. Również od tej strony obserwuje się dynamiczny rozwój sektora, chociaż w okresie 2007–2008 daje się zauważyć wyraźny spadek jego tempa. Wartość nakładów na badania i rozwój przedsiębiorstw notowanych na warszawskiej giełdzie w 2008 roku wyniosła ponad 276 mln zł (prawie 265 mln zł w 2007 roku, zmiana rok do roku +4,24%). W okresie 2004–2008 132 Wartości median nakładów na B+R przedsiębiorstw z GPW wyniosły kolejno 1 599 tys. zł w 2008 roku, 837 tys. zł w 2007 r., 742 tys. zł w 2006 r., 1 474 tys. zł w 2005 r., 635 tys. zł w 2004 r.

161

PRZEDSIĘBIORSTWA GIEŁDOWE Z NAKŁADAMI NA BADANIA I ROZWÓJ…

wartość sektora wzrosła o 173%. Liczby te jednoznacznie pokazują, jak ważne dla przedsiębiorstw giełdowych są inwestycje w badania i rozwój. Przedsiębiorstwa są coraz bardziej świadome znaczenia wpływu działalności badawczo-rozwojowej na długofalowy rozwój i opierają budowę swoich strategii rozwojowych o tą ważną działalność. Rysunek 3 Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój na GPW w latach 2004–2008 70 000 60 000 2008 2007 2006 2005 2004

KZPR (tys. zł)

50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61 66 71 76 81 86 liczba przedsiębiorstw

Źródło: Badania innowacyjności przedsiębiorstw z GPW, Raport o innowacyjności gospodarki Polski 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, red. T. Baczko, INE PAN.

Rysunek 4 Suma nakładów na B+R sektora przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój na GPW w latach 2004–2008 nakłady na B+R w mln zł 50

100

150

200

250

2008

276,17

2007

264,93

2006

210,46

2005

2004

300

140,11

100,88

Źródło: Badania innowacyjności przedsiębiorstw z GPW, Raport o innowacyjności gospodarki Polski 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, red. T. Baczko, INE PAN.

162

Marek Szyl

Struktura zatrudnieniowa sektora B+R W sektorze inwestorów w B+R na GPW dominują przedsiębiorstwa duże (73%), 27% spółek w badanym sektorze to małe lub średnie przedsiębiorstwo (por. rys. 5). Ani jeden inwestor w B+R nie był mikroprzedsiębiorstwem, zarówno w 2008 roku, jak i w okresie 2004–2008. W dłuższym okresie obserwuje się wzrost udziału MŚP w sektorze przedsiębiorstw ponoszących nakłady na B+R na GPW. Ponadto obserwuje się wzrost skali nakładów na B+R w przeliczeniu na 1 zatrudnionego. W 2006 roku analizowane przedsiębiorstwa w przeliczeniu na 1 zatrudnionego ponosiły nakłady na B+R średnio 7,26 tys. zł, w roku 2007 było to 6,55 tys. zł, zaś w roku 2008 już 8,50 tys. zł. Rysunek 5 Struktura zatrudnieniowa sektora inwestorów w B+R na koniec 2008 roku 0% 5%

22%

MIKRO MAŁE ŚREDNIE DUŻE

73%

* przedsiębiorstwa zostały wyodrębnienie na podstawie kryterium zatrudnieniowego: mikro od 1 do 9 zatrudnionych, małe od 10 do 49, średnie od 50 do 249, duże powyżej 249. Źródło: Opracowanie własne.

Struktura sektorowa inwestorów w B+R na GPW Struktura sektorowa przedsiębiorstw inwestujących w B+R na GPW w 2008 roku, w ujęciu ilościowym, nie uległa praktycznie żadnym zmianom w stosunku do roku 2007. Dominują trzy sektory elektromaszynowy (17%), informatyczny (16%) i metalurgiczny (14%). Rysunek 6 pokazuje, że sektor budowlany i sektor materiałów budowlanych w 2008 roku stanowił 12% całego sektora (również 12% w 2007 roku). W ujęciu sumy wielkości nakładów na badania i rozwój dominuje sektor informatyczny (80,4 mln zł) i elektromaszynowy (44,5 mln zł). Zauważalne zmiany in minus wystąpiły w sektorze farmaceutycznym i chemicznym (por. rys. 7). Ten ostatni sektor

PRZEDSIĘBIORSTWA GIEŁDOWE Z NAKŁADAMI NA BADANIA I ROZWÓJ…

Rysunek 6 Struktura sektorowa przedsiębiorstw giełdowych wykazujących nakłady na badania i rozwój (KZPR netto) w 2008 roku (odsetek przedsiębiorstw) Przemysł motoryzacyjny Paliwa 2% 2%

Chemia 2%

Przemysł lekki 3% Media 5% Farmacja 5%

Przemysł elektromaszynowy 17%

Handel 6% Informatyka 16%

Inne 7% Finasnse 9% Materiały budowlane 4% Budownictwo 3%

Przemysł metalurgiczny 14%

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 7 Struktura sektorowa przedsiębiorstw giełdowych wykazujących nakłady na badania i rozwój (KZPR netto) w latach 2007–2008 (dane w mln zł) Informatyka Przemysł elektromaszynowy Finanse Przemysł metarulgiczny inne Media Przemysł motoryzacyjny Materiały budowlane Farmacja Handel Budownictwo Paliwa Przemysł lekki

KZPR netto 2008

Chemia

KZPR netto 2007 0

Źródło: Opracowanie własne.

100

163

164

Marek Szyl

w skali największych inwestorów w B+R uległ skurczeniu w roku 2007 (–1,3%)133 i wzrostowi w roku 2008 (+4,6%)134. Widoczne zmiany wystąpiły w takich sektorach jak sektor mediowy (25,6 mln zł, zmiana 2008/2007 +332%) i sektor finansowy (odpowiednio 39,2 mln zł, –55%).

Efektywność przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w badania i rozwój Obraz sektora inwestorów w B+R przedsiębiorstw giełdowych uzupełnia analiza efektywności przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w badania i rozwój pokazana w dwóch wzajemnie powiązanych obszarach, tj. w układzie działalność badawczo-rozwojowa – działalność operacyjna. Przedstawiony na rysunku 8 wykres prezentuje przedsiębiorstwa giełdowe z sektora inwestorów w badania i rozwój, w analizowanych obszarach, za pomocą standardowych miar opisujących zmiany, czyli rocznych zmian nakładów na B+R i rocznych zmian przychodów ze sprzedaży netto. Po pierwsze, możemy zaobserwować, że większość przedsiębiorstw z sektora inwestorów w B+R w 2008 roku charakteryzował równocześnie rozwój działalności badawczo-rozwojowej jak i działalności operacyjnej (38% przedsiębiorstw z badanego sektora). Po drugie, możemy zaobserwować na wykresie cztery wyraźne skupiska przedsiębiorstw. Pierwsza, najliczniejsza grupa przedsiębiorstw, skupia się w obszarze niewielkich dodatnich zmian zarówno nakładów na B+R, jak i przychodów ze sprzedaży, druga w obszarze wysokich dodatnich zmian poziomu sprzedaży, trzecia w obszarze wysokich dodatnich zmian wartości nakładów na badania i rozwój. Czwartą grupą przedsiębiorstw w tym układzie, jest grupa przedsiębiorstw o ujemnej dynamice nakładów na badania i rozwój i ujemnej dynamice sprzedaży (21% analizowanego sektora). Z jednej strony mogą to być przedsiębiorstwa działające w dojrzałych branżach lub nawet w branżach schyłkowych, zmieniające zupełnie profil swojej działalności. Z drugiej strony może to być grupa przedsiębiorstw, które mogły zostać szczególnie dotknięte kryzysem roku 2008. Część z nich tracąc udział w rynku cięła koszty, w pierwszej kolejności te przeznaczone na badania i rozwój. Niezależnie jednak od przytaczanych tutaj hipotez ta szczególna grupa inwestorów w B+R z GPW wymagać będzie dalszych pogłębionych badań i analiz. Konkludując analizę całego badanego obszaru, możemy stwierdzić, że inwestycje w badania i rozwój to nie inwestycje krótkoterminowe wpływa133 The 2008 EU industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, October 2008. 134 The 2009 EU industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, November 2009.

prZeDSiĘBiOrStWA GieŁDOWe Z NAKŁADAMi NA BADANiA i rOZWÓJ…

165

jące pozytywnie na krótkoterminowe wyniki. Nakłady na badania i rozwój to przede wszystkim inwestycje długoterminowe, inwestycje o najdłuższych okresach zwrotu kapitału i prawdopodobnie najefektywniej budujące wartość przedsiębiorstwa i nowe silne przewagi konkurencyjne w długim okresie. zarządzający muszą rozumieć te procesy i uwzględniać te zależności przy budowaniu długofalowych strategii rozwoju. rysunek 8

Zmiany nakładów na B+R 2008/2007 (%)

przestrzeń rozwoju przedsiębiorstw z sektora b+r na gpw w 2008 roku 500 400

y = 4,513x + 0,405 R2 = 0,140

300 200 100 0 –100 –200 –100

–50 0 50 100 150 Zmiany przychodów ze sprzedaży netto 2008/2007 (%)

200

Źródło: Opracowanie własne.

wnioski W pięcioletnim szeregu czasowym daje się zaobserwować wyraźny rozwój sektora przedsiębiorstw giełdowych ponoszących nakłady na B+R, wzrasta liczba przedsiębiorstw w sektorze i wzrastają łączne nakłady na B+R sektora. Równocześnie daje się zauważyć wyrównanie się stóp wzrostu sektora inwestorów w B+R (w ujęciu ilościowym) i całej giełdy, co może świadczyć o pewnej naturalnej granicy wielkości tego sektora na GPW przy obecnym poziomie rozwoju gospodarki i rynku kapitałowego. Struktura sektorowa przedsiębiorstw inwestujących w B+R w 2008 roku, w ujęciu ilościowym, nie uległa praktycznie żadnym zmianom w stosunku do roku 2007. Dominują trzy sektory: elektromaszynowy (17%), informatyczny (16%) i metalurgiczny (14%). W ujęciu sumy wielkości nakładów na badania i rozwój dominuje sektor informatyczny (80,4 mln zł) i elektromaszynowy (44,5 mln zł). zauważalne zmiany in minus wystąpiły w sektorze farmaceutycznym i chemicznym. W sektorze przedsiębiorstw giełdowych ponoszących nakłady na B+R dominują przedsiębiorstwa duże, ale daje się zaobserwować, że wzrasta grupa małych i średnich przedsiębiorstw w analizowanym sektorze. Jedno-

166

Marek Szyl

cześnie wzrasta w czasie skala nakładów na B+R przedsiębiorstw giełdowych w przeliczeniu na jednego pracownika. Wśród spółek giełdowych ponoszących nakłady na badania i rozwój dominują przedsiębiorstwa o stabilnym rozwoju, zwiększające udział w rynku i zwiększające swoje zaangażowanie w badania i rozwój. Równocześnie występują w badanym sektorze przedsiębiorstw giełdowych spółki o ujemnych dynamikach nakładów na B+R i ujemnych dynamikach sprzedaży. Częściowo może być to spowodowane wpływem załamania światowej gospodarki z połowy 2008 roku, a częściowo może świadczyć o braku bezpośrednich zależności pomiędzy działalnością operacyjną a działalnością badawczo-rozwojową w badanych przedsiębiorstwach. Na pewno obszar ten wymaga dalszych obserwacji i pogłębionych badań.

POMOC PUBLICZNA A DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW

167

Marek Niechciał Instytut Ekonomiczny NBP

POMOC PUBLICZNA A DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW W Polsce pomoc publiczna dotychczas w nieznacznym stopniu wspierała innowacje w przedsiębiorstwach. Od wielu lat wsparcie dla firm dedykowane wyłącznie na B+R nie przekraczało 200 mln zł. Sprawne wykorzystanie funduszy unijnych z budżetu 2007–2013 powinno poprawić sytuację. W przypadku wybranych przedsiębiorstw otrzymujących pomoc indywidualną, publiczne wsparcie jest istotnym czynnikiem finansowania B+R. Przedsiębiorstwa angażują się w działania badawczo-rozwojowe (B+R) licząc na poprawę swojej pozycji wobec konkurentów. W przypadku, gdy innowacje mogą służyć nie tylko ich autorom, ale także innym podmiotom – mamy do czynienia ze znanym w ekonomii pojęciem dodatnich efektów zewnętrznych. Istnienie efektów zewnętrznych innowacji jest argumentem za wspieraniem działalności badawczo-rozwojowej przez państwo. Wsparcie sfery B+R może przybierać różne formy. Jednym z możliwych instrumentów wsparcia dla działalności B+R jest pomoc publiczna udzielana podmiotom gospodarczym. W ostatnich latach w Polsce pomoc publiczna przeznaczana na wsparcie B+R – łącznie ze wsparciem z funduszy unijnych – wynosiła od 114 do 174 mln zł (por. tab. 1). Dane o publicznym wsparciu innowacji nie wskazują na istnienie trwałej tendencji w tym obszarze – od 2004 r. nie występuje ani systematyczny wzrost, ani spadek pomocy publicznej ukierunkowanej na B+R. W Polsce pomoc na B+R klasyfikowana jest jako część pomocy horyzontalnej, a głównym podmiotem ją przyznającym jest ministerstwo odpowiedzialne za naukę i szkolnictwo wyższe. Pomoc udzielana na B+R przybiera prawie zawsze formę dotacji135. Wzrost w ostatnim okresie wykorzystania środków unijnych z perspektywy finansowej 2007–2013 pozwala prognozować, że od 2009 r. – dzięki takim programom, jak Innowacyjna Gospodarka – rola publicznego wsparcia dla B+R będzie coraz większa. Coroczny raport UOKiK prezentujący pomoc publiczną udzieloną w poprzednim roku w Polsce pokazuje zarówno wsparcie udzielone na podstawie programów pomocowych, jak i pomoc indywidualną – skierowaną do konkretnego przedsiębiorstwa. W 2008 r. pomocy indywidualnej o łącznej 135

Inne formy wsparcia (np. ulgi podatkowe) mają dotychczas znikome znaczenie.

168

Marek Niechciał

wartości 238,8 mln zł udzielono 99 podmiotom136. Spośród tych beneficjentów 40 firm otrzymało pomoc indywidualną związaną ze wsparciem działalności B+R137. Jej wartość wyniosła 28,4 mln zł. Porównanie tych 40 beneficjentów z podmiotami, które przesłały ankiety do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce, wskazało 5 firm obecnych w obu zestawieniach (por. tab. 2). W przypadku tych przedsiębiorstw publiczna pomoc miała niekiedy istotne znaczenie w finansowaniu działań B+R, choć nie zawsze czas przyznania wsparcia i realizacji badań zamykał się w okresie jednego roku. Tabela 1 Pomoc publiczna w Polsce przeznaczona na prace B+R w latach 2004–2008 Lp.

Wyszczególnienie

2004

2005

2006

2007

Wartość pomocy publicznej (mld zł)

16,4

Udział pomocy publicznej w PKB (%)

Wartość pomocy publicznej na badania i rozwój (mln zł)

Organ udzielający pomocy publicznej

MNiI, samorządy, organy podległe MF

Udział pomocy na badania i rozwój w pomocy publicznej (%)

2,6

4,8

5,9

6,5

14,4

1,9

0,5

0,6

1,1

114,0

153,0

128,0

168,0

174,0

MEN

MNiSW

MNiSW, PARP

5,8

5,3

3,5

8,4

2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie kolejnych edycji Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom, UOKiK 2005–2009 (za lata 2004–2008).

Szczegółowe dane o pomocy publicznej – nie tylko indywidualnej – z ostatnich lat wskazują, że w latach 2007–2008 (ostatnie pełne dane) wsparcie działalności B+R otrzymało łącznie 378 przedsiębiorstw, w tym 217 w 2007 r. i 175 w 2008 r. (część firm otrzymała pomoc zarówno w 2007 r., jak i w 2008 r.). Wartość tej pomocy sięgała prawie 342 mln zł (w tym 168 mln zł w 2007 r.). Całe wsparcie w tych latach miało formę dotacji udzielonej przez dwie instytucje – MNiSW oraz PARP. W przypadku 96 podmiotów pomoc publiczna na B+R została udzielona więcej niż jeden raz138 – najczęściej dwukrotnie, ale były też dwie firmy rekordziści – Comarch oraz WSK Rzeszów otrzymały wsparcie 11-krotnie. Raport o pomocy publicznej w 2009 r. będzie dostępny dopiero w IV kwartale 2010 r. Listę beneficjentów pomocy indywidualnej związanej ze wsparciem działalności B+R opublikowano po raz pierwszy w sprawozdaniu za 2008 r. 138 Podstawą przyznania pomocy był więcej niż jeden tytuł prawny (program pomocowy). 136

137

POMOC PUBLICZNA A DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW

169

Tabela 2 Beneficjenci indywidualnej pomocy publicznej udzielonej w 2008 r. na B+R

Lp.

Nazwa beneficjenta pomocy

Wartość indywidualnej pomocy publicznej na B+R w 2008 (mln zł)

Nakłady na działalność innowacyjną ogółem 2008 (mln zł)

Nakłady na działalność innowacyjną ogółem 2007 (mln zł)

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 (mln zł)

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2007 (mln zł)

OPTOPOL Technology S.A.

2,4

5,5

0,0

2,5

TELESTO Sp. z o.o.

2,1

6,9

2,8

1,8

MEDICALGORITHMICS Sp. z o.o.

0,6

4,7

1,9

2,3

0,9

DGT Sp. z o.o.

0,5

6,4

9,1

3,9

2,9

Fabryka Osprzętu Samochodowego POLMO Łódź S.A.

0,4

8,3

7,7

0,4

6,0

32,3

29,2

9,4

8,5

Razem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2008 roku, UOKiK, Warszawa, listopad 2009 r., s. 75–77 oraz danych z ankiet przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

Zarówno w 2007 r., jak i w 2008 r. widoczne jest skupienie pomocy publicznej w grupie beneficjentów otrzymujących ponad 1 mln zł wsparcia na B+R (por. tab. 3). Choć stanowili oni tylko 13%–15% otrzymujących wsparcie, to trafiło do nich 57%–62% pomocy publicznej przeznaczonej dla B+R. Sytuacja ta może w przyszłości ulec pewnej zmianie w związku z realizacją programów takich, jak Innowacyjna Gospodarka, gdzie o pomoc stara się wiele małych firm. Dane o firmach otrzymujących pomoc publiczną na B+R pokazują na duże znaczenie przemysłu lotniczego. Największe wsparcie na B+R w latach 2007–2008 otrzymała świdnicka wytwórnia śmigłowców, zaś w czołówce listy wsparcia są także wytwórcy lotniczy z Kalisza i Rzeszowa (por. tab. 4). Łączna pomoc na B+R dla tych lotniczych podmiotów z czołówki listy wyniosło 77 mln zł. Skupiona w południowo-wschodniej Polsce tzw. dolina lotnicza jest przykładem miejsca, gdzie odbywa się transfer wysokospecjalistycznej wiedzy w wyroby najwyższej jakości potrafiące skutecznie zaistnieć na międzynarodowych rynkach. Wydaje się, że publiczne środki przekazane przemysłowi lotniczemu dobrze służą poprawie konkurencyjności polskiej gospodarki. W pierwszej dziesiątce beneficjentów, którzy otrzymali pomoc publiczną przeznaczoną na B+R znalazły się też firmy działające w obszarze ochrony zdrowia (głównie farmaceutyczne) oraz informatyczne. Taka struktura czołowej dziesiątki dobrze rokuje rozwojowi gospodarki.

170

Marek Niechciał

Tabela 3 Zakresy pomocy publicznej dla działalności B+R w latach 2007–2008139 Lp.

Zakres przedziału pomocy (zł)

Liczba decyzji o pomocy w 2007 r.

10 tys.–100 tys.

2,8

1,8

100 tys.–200 tys.

8,0

6,8

200 tys.–300 tys.

7,6

5,7

300 tys.-400 tys.

12,0

8,8

400 tys.–500 tys.

13,5

10,0

500 tys.–1 mln

29,1

32,8

Powyżej 1 mln

95,0

107,7

273

168,0

235

173,6

Razem

Wartość pomocy – 2007 r. (mln zł)

Liczba decyzji o pomocy w 2008 r.

Wartość pomocy 2008 r. (mln zł)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych o pomocy publicznej w Polsce.

Tabela 4 Przedsiębiorstwa otrzymujące największe wsparcie na działalność B+R w latach 2007–2008

Lp.

Nazwa beneficjenta pomocy

Branża

Wartość pomocy publicznej na B+R w 2007–2008 (mln zł)

Rok udzielenia wsparcia

Liczba decyzji o pomocy na B+R

WSK „PZL-Świdnik” S.A.

lotnicza

30,3

2007

WSK „PZL-Rzeszów”

lotnicza

21,9

2007–2008

WSK „PZL-Kalisz”

lotnicza

19,3

2008

ADAMED

medyczna

16,4

2008

ComArch S.A.

informatyczna

8,9

2007–2008

Zakłady Automatyki KOMBUD S.A

informatyczna

8,4

2008

IBM Polska Sp. z o.o.

informatyczna

8,0

2007

Celon Pharma Sp. z o.o.

medyczna

5,6

2008

Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Sp. z o.o.

lotnicza

5,5

2008

10.

SPORT Medica S.A.

medyczna

5,2

2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych o pomocy publicznej w Polsce.

Dane przedstawiają liczbę decyzji o udzieleniu pomocy, a nie liczbę podmiotów-beneficjentów pomocy publicznej. 139

POMOC PUBLICZNA A DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW

171

Wnioski systemowe System pomocy dla działalności badawczo-rozwojowej musi być uzupełniony o sprawnie funkcjonujący system promocji wyrobów powstałych w wyniku prac B+R. Pomoc publiczna dla B+R bez wsparcia udziału wytwórców nowych technologii i wyrobów na międzynarodowych targach itp. będzie nieskuteczna. Zajmujący pierwsze miejsce w rankingu wsparcia B+R zakład lotniczy ze Świdnika nie może pozostać dostawcą śmigłowców jedynie dla polskiej armii: jego wyroby muszą na trwałe zadomowić się pod niebem wszystkich kontynentów.

172

Małgorzata Pawłowska

Małgorzata Pawłowska Instytut Ekonomiczny, Narodowy Bank Polski

FINANSOWANIE INNOWACJI A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW Bank jako monetarna instytucja finansowa pełni istotną rolę w dostarczaniu kapitału dla przedsięwzięć innowacyjnych, ale również sam może korzystać z innowacji i dzięki temu zwiększyć swoją efektywność, co w konsekwencji prowadzi do zwiększania akcji kredytowej. Ważną rolą banku jest dokonywanie właściwej alokacji i transformacji środków pieniężnych w celu poprawy sytuacji gospodarczej kraju oraz innowacyjności. Ponadto, banki są określane mianem instytucji zaufania publicznego, co je wyróżnia od innych instytucji czy organizacji gospodarczych. W wyniku globalnego kryzysu, w polskim sektorze bankowym nasiliło się zjawisko racjonowania kredytu bankowego wobec przedsiębiorstw, w tym na przedsięwzięcia innowacyjne. W III kwartale 2009 roku zanotowano spadek dynamiki kredytów dla przedsiębiorstw i wzrost kredytów zagrożonych140, a zaostrzenie polityki kredytowej banków potwierdziły badania ankietowe141. Prace teoretyczne i badania wskazują na występowanie zjawiska asymetrii informacyjnej w systemie finansowym, które polega na nierównym dostępie do informacji na temat sytuacji finansowej kredytobiorców. Występowanie wysokiej asymetrii informacyjnej prowadzi do ryzyka negatywnej selekcji (polegające na wypieraniu lepszych projektów inwestycyjnych przez gorsze) oraz pokusy nadużycia (moral hazard problem). Oba rodzaje ryzyka prowadzą do wysokich kosztów związanych z pozyskiwaniem informacji na temat potencjalnych kredytobiorców (szczególnie spośród firm z grupy MŚP i mikro) i osłabieniem akcji kredytowej przez banki, w tym spadek kredytowania przedsięwzięć innowacyjnych142. Finansowanie inwestycji w B+R jest ważną funkcją sektora finansowego143. Duży wpływ na finansowanie innowacji i inwestycji w B+R ma efekRaport o stabilności systemu finansowego, NBP, grudzień 2009 r., s. 33. Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w III kwartale 2008 r. oraz prognoz na IV kwartał 2009 r., NBP, 2009. 142 Problematyką tą zajmuje się teoria racjonowania. Racjonowanie kredytów definiowane jest jako sytuacja, w której spośród grupy podmiotów ubiegających się o kredyt i wydających się charakteryzować identycznymi cechami, niektórzy otrzymują kredyt, a inni nie. W sytuacji, gdy racjonowanie kredytów powoduje całkowite zaprzestanie akcji kredytowej przez instytucje finansowe, dochodzi do tzw. credit crunch. 143 Brown J. R., Fazzari S. T., Petersem B. C.: Financing Innovation and Growth: Cash flow, External Equity, and the 1990s R&D Boom, Journal of Finance, 2008. 140 141

FINANSOWANIE INNOWACJI A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW

173

tywność i poziom konkurencji w sektorze bankowym, co potwierdziły wyniki badań ilościowych144. Boot i Thakor (2000) wykazali, że wzrost poziomu konkurencji wpływa na większe zainteresowanie banków kredytowaniem przedsiębiorstw wymagających podejścia indywidualnego, stwarzającego możliwość osiągania korzyści w wyniku posiadania unikalnych danych o przedsiębiorstwie i jego działalności m.in. innowacyjnej145. Wyniki te potwierdzili Mercieca, Schaeck i Wolfe (2009) dla firm sektora MŚP, badając innowacyjność przedsiębiorstw poprzez zaangażowanie w inwestycje B+R146. N. Cetorelli (2004) na podstawie badań panelowych (cross-country) 29 krajów OECD, w tym Polski, wykazał wpływ konkurencji w sektorze bankowym na finansowanie innowacji. Wg N. Cetorelli konkurencja w sektorze bankowym ma wpływ na strategie cenowe firm oraz na bodźce dotyczące inwestowania w nowe technologie. Ten efekt jest silniejszy w krajach gdzie dostęp do finansowania zewnętrznego jest trudniejszy, zaś słabszy w krajach tzw. starej UE 147. Wyniki badań dotyczące wpływu zmian technologicznych (nowoczesnych systemów informatycznych oraz systemów płatności i automatów ATM) na efektywność banków opisali m.in. Humphrey, Willesson, Bergendahl, Lindblom, (2006) oraz Carbo, Humphrey, Lopez del Paso (2006). Na podstawie badania (cross-country) 12 sektorów bankowych krajów starej UE148 oraz badania sektora bankowego w Hiszpanii149 wykazano pozytywny wpływ nowoczesnych technologii informatycznych na koszty operacyjne banków i w konsekwencji na efektywność banków. Istnieją również badania stwierdzające, że innowacje w sektorze bankowym (zaawansowane systemy IT oraz oparte na nich nowoczesne modele scoringowe) zwiększają możliwość kredytowania i w konsekwencji osłabiają zjawisko asymetrii informacji dotyczące przedsiębiorstw z grupy MŚP, o których pozyskiwanie informacji jest kosztowne dla banków150. Rajan G., Zingales L.: Financial Dependence and Growth, The American Economic Review, Vol. 88, No. 3, (Jun.), 1998, p. 559–586. 145 Boot A.W.A., Thakor A.V.: Can Relationship Banking Survive Competition ?, Journal of Finance, Vol. 55, No. 2, 2000, p. 679–713. 146 W modelu wstawiano 1 jeżeli firma z sektora MŚP była zaangażowane w inwestycje B+R, 0 w przeciwnym przypadku, por. Mercieca S., Schaeck K., Wolfe S.: Bank market structure, competition, and SME financing relationships in European Regions, Journal of Financial Services Research, 2009. 147 Cetorelli N.: Real Effects of Bank Competition, Journal of Money Credit and Banking, Vol. 36, No. 3 (June 2004, Part 2), The Ohio State University Press, p. 544–558. 148 Humphrey D., Willesson, M., Bergendahl, G., Lindblom, T.: Benefits from a changing payment technology in European banking, Journal of Banking and Finance 30, 2006, p. 1631–1652. 149 Carbo S., Humphrey, D., Lopez del Paso R.:. Electronic payments and ATMs: changing technology and cost efficiency in banking. w: Balling M., Lierman F., Mullineaux A. (Eds.): Competition and Profitability in European Financial Services. Strategic, Systemic and Policy Issues. Routledge, Abingdon (UK) 2006, p. 96–113. 150 Udell G. F.: Financial Innovation, Organizations, and Small Business lending, w: The Changing Geography of Banking and Finance, Springer, London New York 2009, p. 18–19. 144

174

Małgorzata Pawłowska

Z jednej strony, na dostępność usług finansowych dla firm, w tym firm innowacyjnych, ma wpływ efektywność i poziom konkurencji w sektorze finansowym. Z drugiej strony, istnieją badania wykazujące wzrost efektywności kosztowej banków w wyniku zmian technologicznych – dzięki wykorzystywaniu zaawansowanych systemów informatycznych. Należy jednak zauważyć, że liczba opracowań empirycznych dotyczących tego obszaru badawczego w oparciu o metody ilościowe jest niewielka, a badania panelowe (cross-country) są ciągle rozwijane i nie sformułowano jeszcze jednoznacznych wniosków. Badania konkurencji w sektorze bankowym są rozwijane obecnie w ramach teorii badającej organizację rynku bankowego (The Industrial Organization Approach to Banking). Wyniki oparte o powyższą teorię wykazały, że efektywność zwiększa się w wyniku zwiększenia konkurencji i jest z nią utożsamiana. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej zwiększyło efektywność polskich banków151. Na to zjawisko wpłynęło korzystnie m.in. korzystanie z know-how oraz nowoczesnych systemów informatycznych banków matek pochodzących z krajów tzw. starej UE. Dzięki nowym rozwiązaniom technicznym banki były w stanie podnieść jakość dokonywanych operacji, usprawnić procedury rozliczeniowe, udoskonalić systemy zarządzania oraz kanały dystrybucji. Jednak najnowsze wyniki badania efektywności polskich banków komercyjnych oszacowane parametryczną metodą pomiaru Stochastic Frontier Approach (SFA)152 wykazały jej spadek w 2008 r. z uwagi na kryzys finansowy (por. rys. 1). W związku z globalnym kryzysem finansowym Rząd oraz NBP podjął szereg działań w celu wspierania akcji kredytowej skierowanej na finansowanie inwestycji przedsiębiorstw, w tym przedsięwzięć innowacyjnych. Instrumentem mającym wspierać akcję kredytową dla przedsiębiorstw innowacyjnych jest nowy system kredytu technologicznego, który został uruchomiony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej153. W 2009 r. Ministerstwo Gospodarki podpisało z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umowę pozwalającą na zawieranie przez BGK umów z bankami 151 Pawłowska M., Kozak S.: Określenie wpływu przystąpienia do strefy euro na efektywność, poziom konkurencji oraz na wyniki polskiego sektora finansowego , Materiały i Studia, nr 228, NBP, 2008. 152 Parametryczną metodę pomiaru efektywności opracowali Aigner i in. (1977), a do analizy przedsiębiorstw bankowych zaadoptowali ją Ferrier i Lovell (1990). Opiera się ona na analizie funkcji kosztów, opisującej zależność pomiędzy nakładami a wynikami działalności bankowej. Efektywność przedsiębiorstwa bankowego informuje o relacji poziomu ponoszonych przez niego kosztów do najbardziej optymalnego w sektorze poziomu kosztów ponoszonego przez banki o zbliżonej wielkości. Miara efektywności szacowana metodą SFA zawiera tzw. miarę efektywności alokacyjnej. 153 Ustawa z dnia 30 maja 2008 roku o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, (Dz. U. Nr 116, poz. 730).

175

FINANSOWANIE INNOWACJI A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW

Rysunek 1 Wyniki pomiaru efektywności polskich banków komercyjnych metodą SFA w latach 1997–2008 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10

1997

1998

1999

2000

efektywność kosztowa

2001

2002 MAX

2003

2004

2005

2006

2007

2008

MIN

Źródło: Obliczenia własne.

komercyjnymi dotyczącą dystrybucji kredytu technologicznego, który będzie nowym instrumentem finansowym dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw154. W celu usprawnienia wypłacania funduszy dla przedsiębiorców, kredyt mogą przyznawać ze środków własnych banki komercyjne, natomiast BGK spłaci część zaciągniętego kredytu w formie premii technologicznej155. Dla polskich przedsiębiorców kredyt technologiczny jest szansą na wsparcie innowacyjnych inwestycji i poprawę konkurencyjności. Dla banków zaś oznacza możliwość rozwoju akcji kredytowej oraz pozyskanie nowych, perspektywicznych klientów. Pierwsze przedsiębiorstwa podpisały już umowę o kredyt technologiczny. Należy zauważyć, że BGK obsługuje również antykryzysowy system poręczeń i gwarancji. Przedsiębiorcy z sektora MŚP będą mogli korzystać z poręczeń spłaty kredytów udzielanych w trybie portfelowym bezpośrednio w bankach kredytujących. Jednak generalnie zainteresowanie przedsiębiorstw tym systemem jest małe z uwagi na przeszkody administracyjne oraz z uwagi na wysokie koszty poręczenia dla firm z sektora MŚP156. Ważne miejsce w finansowaniu inwestycji ma również właściwe wykorzystanie środków unijnych. Innowacyjne JEREMIE (Joint European Reso154 Kwota przeznaczona na ten cel na lata 2007–2013 wynosi 409,9 mln euro (obecnie ponad 1,7 mld PLN). Do zakontraktowania na rok 2009 przeznaczono 200 mln zł. 155 Bankami kredytującymi są: Bank BPH Spółka Akcyjna, BRE Bank S.A., Bank Polska Kasa Opieki S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A., Raiffeisen Bank Polska S.A, ING Bank Śląski S.A., Bank Ochrony Środowiska S.A., Bank Handlowy w Warszawie S.A., Gospodarczy Bank Wielkopolski, Mazowiecki Bank Regionalny S.A., Bank Millenium S.A., Alior Bank S.A. 156 Koszt poręczenia z BGK to 2% wartości kredytu oraz koszty udzielenia poręczenia, por. Lorek R.: Ryzyko się opłaci, Gazeta Bankowa, nr. 50, 14 grudnia 2009.

176

Małgorzata Pawłowska

urces for Micro-to-Medium Enterprises – Wspólne europejskie zasoby dla MŚP) jest nowym mechanizmem pozadotacyjnego wsparcia przedsiębiorstw mikro i MŚP ze środków publicznych ustanowionym przez Komisję Europejską, Europejski Fundusz Inwestycyjny oraz Europejski Bank Inwestycyjny157. System pozwala zwiększyć absorpcję środków unijnych na rzecz rozwoju MŚP w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Uzupełnieniem inicjatywy JEREMIE jest projekt JASMINE. Jego celem jest zwiększenie podaży na mikrokredyty w Europie poprzez zapewnienie pomocy technicznej instytucjom mikrofinansowym oraz finansowanie działań pozabankowych instytucji finansowych158. W 2009 r. BGK zaczął pełnić rolę Menadżera pięciu Funduszy Powierniczych159. Innym interesującym projektem dofinansowanym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Basenu Morza Bałtyckiego 2007–2013 jest JOSEFIN (Joint SME Finance for Innovation). Inicjatywa JOSEFIN stawia sobie za cel wspieranie innowacyjnych i technologicznie zorientowanych MŚP z regionu Morza Bałtyckiego poprzez poprawę dostępu do źródeł finansowania. Działania inicjatywy JOSEFIN mają również doprowadzić do wzmocnienia konkurencyjności MŚP na rynkach międzynarodowych. Inicjatywa zakłada także rozwój i wdrożenie transnarodowych funduszy, wspieranych przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI). Partnerzy projektu JOSEFIN będą wspierać innowacyjne MŚP poprzez dwa instrumenty: Indywidualne doradztwo w projektach międzynarodowych oraz Transnarodowy Fundusz Gwarancyjny.

Wnioski Powstanie Unii Gospodarczej i Walutowej generalnie spowodowało zwiększenie integracji europejskiego rynku finansowego, zwiększanie efektywności i konkurencji oraz wzrost finansowania innowacyjnych przedsięwzięć. Jednak globalny kryzys finansowy spowodował recesje w głównych gospodarkach świata i zatrzymał tą pozytywną tendencję. Polska wg regionalnego badania Regional Innovation Scoreboard (RIS) 2009, bazującego na badaniu European Innovation Scoreboard (EIS), została zakwalifikowana jako kraj o niskim poziomie innowacyjności wszystkich regionów, razem z Bułgarią, Rumunią i Grecją. Należy jednak zauważyć, że polska gospodarka utrzymała dodatnie tempo wzrostu realnego PKB na Specyfika tego modelu polega na odejściu od tradycyjnego dotacyjnego wsparcia instrumentów finansowych (np. publicznych funduszy pożyczkowych i poręczeniowych) na rzecz odnawialnego (rewolwingowego) mechanizmu wspierania Pośredników Finansowych. 158 Program rozpoczął się w 2009 roku trzyletnią fazą pilotażową, z kapitałem początkowym w wysokości 50 mln euro. 159 Dolnośląskiego Funduszu Powierniczego, Łódzkiego Regionalnego Funduszu Powierniczego, Pomorskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego JEREMIE, Wielkopolskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego JEREMIE, Zachodniopomorskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego JEREMIE. 157

FINANSOWANIE INNOWACJI A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW

177

koniec 2009 roku, oczekuje się poprawy wyników przedsiębiorstw, a inwestorzy oczekują poprawy przyszłych wyników sektora bankowego160. Zgodnie z wynikami badań ilościowych wzrost efektywności w polskim sektorze bankowym powinien spowodować wzrost dostępności kredytów na B+R i wzrost pozycji Polski w międzynarodowych rankingach innowacyjności. Przyszła wielkość akcji kredytowej dla przedsiębiorstw zależy w istotnym stopniu od decyzji banków w zakresie kryteriów i warunków udzielania kredytów na przedsięwzięcia innowacyjne. Jednak najważniejszą rolę będą tutaj miały aspekty instytucjonalne, programy pomocowe rządu RP wspierane przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz właściwa alokacja środków z UE.

160

Raport o stabilności systemu finansowego, NBP, grudzień 2009 r., s. 65.

178

Wojciech Burzyński

Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur

USER-DRIVEN INNOVATION (UDI) – ELEMENTY TEORII I PRAKTYKI W USA, niektórych krajach Unii Europejskiej, zwłaszcza w krajach skandynawskich i Wielkiej Brytanii występują tendencje do budowania przewag konkurencyjnych opartych na popytowym podejściu do innowacji (User-Driven Innovation – UDI)161. Źródeł innowacji poszukuje się zarówno w technice i organizacji, badaniach prowadzonych przez laboratoria przedsiębiorstw, jak też w gromadzeniu i analizie informacji o aktualnych potrzebach oraz oczekiwaniach użytkowników produktów materialnych i niematerialnych. W Polsce problematyką UDI zainteresowało się Ministerstwo Gospodarki w związku z zaproszeniem Polski do udziału w pracach Nordyckiej Rady Ministrów, gdzie opracowywane są działania wspierające popytowe podejście do innowacji162. W IBRKK podjęto wstępne badania nad UDI, w wyniku których powstała ekspertyza na potrzeby Ministerstwa Gospodarki. Przedmiotem ekspertyzy były: istota innowacji inicjowanych przez użytkowników (konsumentów i firmy), metody badań, zasadność interwencji państwa w obszarze UserDriven Innovation, a także określenie instrumentów takiej interwencji, przy czym UDI określono jako innowacje powstające w partnerstwie z użytkownikiem, przyjmowanie inicjatyw użytkownika163. Badania przeprowadzono metodą desk-research, a większość informacji zgromadzono posługując się przede wszystkim zaawansowanymi poszukiwaniami w Internecie, co otworzyło dostęp do aktualnych źródeł krajowych i zagranicznych,przeprowadzono również klasyczną kwerendę biblioteczną. Wyniki tych badań można usystematyzować: definiowanie UDI i znalezienie polskiego określenia (m.in. innowacje pochodzące/płynące od użytkownika – IPU), identyfikowanie metod i kategorii, w jakich są rozważane i opisywane; M.in. von Hoppel E.: Democratizing Innovation, MIT Press, Massachusetts 2005. W latach 2007 i 2008 Ministerstwo Gospodarki zlecało opracowanie ekspertyz na temat UDI, a w listopadzie 2009 roku zorganizowało seminarium User-Driven Innovation – nowe podejście do kreowania innowacji. Prezentacja wyników badań i rekomendacji. 163 Przy podejmowaniu działań dotyczących UDI należy brać pod uwagę niejednoznaczność terminów opisowych. 161

162

USER-DRIVEN INNOVATION (UDI) – ELEMENTY TEORII I PRAKTYKI

179

wskazanie specjalistycznych ośrodków naukowo-badawczych za granicą

oraz w Polsce zajmujących się problematyką innowacji pochodzących od użytkowników. Ośrodki takie skoncentrowane są w ramach wspomnianego Northern Dimension Learning Forum on User-Driven Innovation i obejmują przede wszystkim instytucje badawcze z krajów basenu Morza Bałtyckiego, ale wykorzystują też przykłady przypadków z całego świata. W Polsce zidentyfikowano takie placówki naukowe, organizacje i instytucje, których badania nad problemami działalności innowacyjnej są stosunkowo najbliżej idei UDI, przy czym nie znaleziono jednostek badawczych, które specjalizują się w tej problematyce; przykłady najlepszych praktyk zagranicznych i polskich. Aktualnie koncepcje UDI wykorzystane są przede wszystkim w USA (Massachusetts Institute of Technology, Stanford University, Palo Alto Research Centre) i w krajach skandynawskich. Tworzone laboratoria i pracownie koncentrują się na testowaniu podejść do UDI i wzajemnej współpracy z przedsiębiorstwami już prowadzącymi UDI. Tworzone są także programy edukacyjne dla przedsiębiorstw stymulujące ich konkretne, praktyczne działania; opis uwarunkowań popytowego podejścia do innowacji i próba określenia zasadności i możliwości interwencji państwa w zakresie UDI; zarys rekomendacji dotyczących możliwości i pożytków wykorzystania UDI w zarządzaniu innowacjami oraz w sferze regulacji. Problematyka UDI wymaga wyjaśnienia szeregu zagadnień teoretycznych, metodologicznych i empirycznych mających na celu: określenie miejsca UDI we współczesnych procesach budowania przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw i krajów oraz ich pomiaru, zakresu stosowania UDI w krajach o PKB per capita pozostającym jeszcze poniżej przeciętnego w UE-27 i strukturze wydatków gospodarstw domowych zdominowanej przez podstawowe potrzeby bieżące, potencjału UDI dla projektów korzystania z funduszy unijnych164, specyficznych cech rynków grup wyrobów i usług, grup użytkowników i producentów165. Komisja Europejska zainteresowała się tym zjawiskiem poszukując czynników konkurencyjności krajów UE-27. W najnowszych dokumentach166, odwołujących się do prac prowadzonych w Niderlandach i KanaPor. Burzyński W.: Popytowe podejście do innowacji (User-Driven Innovation) jako czynnik sukcesu w korzystaniu z funduszy unijnych w: Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw, red. nauk. E. Okoń-Horodyńska, A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2008. 165 Wśród respondentów ankiety Fundacji Innowacji i Rozwoju w ramach drugiej edycji konkursu Krajowy Lider Innowacji pojawiły się przedsiębiorstwa informujące o swojej współpracy z użytkownikami m.in. programów komputerowych. 166 M.in. European Innovation Scoreboard 2009, Inno Metrix, European Commission oraz raporty z serii Innobarometer. W Polsce do specyficznego kontekstu badań nad UserDriven Innovation należy optymalizacja korzystania z funduszy unijnych. 164

180

Wojciech Burzyński

dzie, zwraca się uwagę m.in. na: przejście od prowadzonych od dawna analiz przypadków firm i produktów do przekrojowych studiów sektorowych, na konieczność lepszego zrozumienia samego zjawiska w sferze biznesu oraz administracji gospodarczej a także potrzebę kontynuacji badań dla wzmocnienia teoretycznych i faktograficznych podstaw polityki dostosowanej do tej niekonwencjonalnej formy relacji podaży z popytem – przedsiębiorców z użytkownikami.

NOWE, POPYTOWE PODEJŚCIE DO INNOWACJI – USER-DRIVEN INNOVATION

181

Wojciech Pander CASE – Doradcy Sp. z o.o.

NOWE, POPYTOWE PODEJŚCIE DO INNOWACJI – USER-DRIVEN INNOVATION W kontekście rosnącej presji konkurencji zdolność do kreowania innowacji staje się jednym z kluczowych czynników warunkujących zdolności i potencjał rozwojowy przedsiębiorstw. W tworzeniu innowacji w firmach obok źródeł wewnętrznych coraz większego znaczenia nabierają źródła zewnętrzne, w tym klienci i konsumenci. Koncepcja User-Driven Innovation (UDI) zwana również popytowym podejściem do innowacji powstała w oparciu o przekonanie, że obecnie konsumenci coraz częściej sami uczestniczą w procesie kreowania i rozwoju pomysłów, które chcieliby później nabyć w formie wyrobu lub usługi. Rozwój koncepcji UDI to następstwo ewolucji modeli i systemów pojmowania innowacji. Jest to także efekt obserwacji otoczenia rynkowego w zmieniających się warunkach ekonomiczno-społecznych. UDI bazuje na lepszym zrozumieniu oraz poznaniu jawnych i ukrytych wymagań, oczekiwań bądź potrzeb konsumentów. Realizowane jest to poprzez tworzenie skutecznych mechanizmów pozyskiwana i wykorzystywania informacji płynących od konsumentów, a także bardzo często przez wykorzystanie ich pomysłów oraz gotowych rozwiązań. Usatysfakcjonowany, ale wciąż wymagający konsument powinien być w centrum zainteresowania. Jego potrzeby i nowe pomysły są motorem tego rodzaju podejścia do innowacji. Dostrzeganie potrzeb konsumentów determinuje drogę do lepszego zrozumienia i poszukiwań rozwiązań, odpowiadając w ten sposób na ich wymagania. W koncepcji UDI wyróżnia się dwa teoretyczne podejścia stosowane w procesie innowacyjnym, które odróżniają je od standardowego podejścia, jakim jest rozwój produktów lub procesów za pomocą tradycyjnych narzędzi marketingowych. Wyodrębnienie w metodzie UDI dwóch odmiennych pozycji konsumenta ma swój początek w badaniach Erica von Hippela, Tima Browna i Davida Kelley’ego. Na ich podstawie wyodrębniono dwa rodzaje User-Driven Innovation: Głos Konsumenta, charakteryzujący się identyfikacją ukrytych potrzeb konsumentów, ich kreatywnego myślenia w celu poprawy, ulepszania kształtu, wyglądu lub innych elementów produktu, które już istnieją na rynku oraz Przewodnictwo Konsumenta, charakteryzujące się poszukiwaniem, identyfikacją i rozwojem nowych rozwiązań, które pochodzą od konsumentów.

182

Wojciech Pander

Konsekwencją wprowadzenia UDI do praktyki funkcjonowania firm są m.in. zmiany wewnątrz samej organizacji. Do najważniejszych korzyści dla przedsiębiorstw zaliczyć należy tutaj, obok wzrostu konkurencyjności, systematyczne podejście do pozyskiwania specjalistycznej wiedzy, lepsze rozumienie potrzeb i wartości klientów, lepszą komunikację z konsumentami, wprowadzenie zmian organizacyjnych i marketingowych skutkujących czasem zmianą modelu biznesowego. Natomiast ze względu na potencjalne, czasem dosyć radykalne zmiany w organizacji, a także ze względu na zakres współpracy z konsumentami, UDI może napotykać na problemy i bariery167. Wśród nich wymienić należy brak właściwego rozpoznania potrzeb i oczekiwań konsumentów, niechęć organizacji i osób w organizacji do zmian, brak wykwalifikowanej kadry, brak możliwości oraz zdolności technicznych i technologicznych. Przedstawione podejście User-Driven Innovation ma istotne znaczenie dla wdrażania innowacji. Podejście popytowe związane jest z nowymi narzędziami i instrumentami wspierania UDI oraz wypracowania adekwatnych wskaźników służących ich pomiarowi.

167 Zob. też teksty: Baczko T.: Innowacyjność w warunkach kryzysu; Krzywina E.: Bariery innowacyjnej działalności przedsiębiorstw; Grądzka N.: Czynniki związane z wiedzą w świetle innowacji animowanych przez klientów – User-Driven Innovation (UDI) w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 r., red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2009.

INNOWACJE POPYTOWE W LATACH 2006–2008…

183

Nela Grądzka Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACJE POPYTOWE W LATACH 2006–2008 – WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH Firmy coraz częściej dostrzegają ważny czynnik, jakim jest klient: instytucjonalny bądź indywidualny. Wskazują na to badania ankietowe INE PAN za lata 2006–2008 związane z wyborem 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. Firmy częściej monitorują obszary związane z powiązaniem przedsiębiorstwa z użytkownikiem. Popytowe podejście do innowacji wydaje się istnieć w coraz większym stopniu w świadomości przedsiębiorstw, co wskazuje na celowość rozwoju wiedzy na temat User-Driven Innovation (UDI), czyli innowacji tworzonych lub animowanych przez użytkowników oraz Consumer-Driven Innovation (CDI) – innowacji tworzonych lub animowanych przez konsumentów lub klientów. Obecnie w Polsce nie ma opracowanych narzędzi pomiaru UDI/CDI. Aktualnie GUS, w ramach swoich badań, opracowuje jedynie cztery wskaźniki, które pośrednio mogą dostarczyć informacje na temat rozwoju relacji pomiędzy przedsiębiorstwem a klientem168. Są to: wskaźniki dotyczące nakładów na innowacje nietechnologiczne, wskaźniki dotyczące współpracy z klientami w zakresie działalności innowacyjnej, wskaźniki wskazujące na klientów jako na źródła innowacyjności przedsiębiorstwa, efekty innowacji organizacyjnych w przedsiębiorstwach. W artykule przedstawiono dwa pierwsze spośród czterech wskaźników. Wskaźnik dotyczący nakładów na innowacje nietechnologiczne, który wiąże się głównie z nakładami na marketing związanymi z wprowadzaniem nowych lub istotnie ulepszonych produktów. Analizie poddane zostały także wydatki na szkolenie personelu związane bezpośrednio z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych. Oba wskaźniki były badane w stosunku do nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Wyniki zawarto w tabeli 1. Jak wynika z powyższej tabeli w badaniu INE PAN nakłady na marketing w ankietowanych przedsiębiorstwach w latach 2006, 2007, 2008 stanowiły odpowiednio 1,52%, 0,64%, 1,76% nakładów ogółem na działalność innowacyjną. Jak widać wydatki na marketing związany z wprowadzaniem 168 Ekspertyza: Zwiększanie świadomości przedsiębiorców z zakresu korzyści płynących z popytowego podejścia do innowacji (User-Driven Innovation), strona internetowa http:// www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/7B61C99B-557E-4B4F-92EC-B557E197F4C7/52673/Ekspertyzauserdriveninnovation.pdf, s. 45–48, 12.04.2008, Warszawa.

184

Nela Grądzka

nowych lub istotnie ulepszonych produktów nie przekraczał 2% nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Tabela 1 Nakłady na działalność innowacyjną na podstawie ankiety INE PAN i Sieci Naukowej MSN za lata 2008, 2007, 2006 (tys. zł.) Nakłady na działalność innowacyjną ogółem

Marketing związany z wprowadzaniem nowych lub istotnie ulepszonych produktów

2008

46 419,38

815,78

127,84

2007

23 088,80

148,02

55,95

2006

29 170,15

443,83

153,96

Rok

Szkolenie personelu związane bezpośrednio z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych

Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. Źródło: Opracowanie własne

Z kolei wydatki na szkolenie personelu związane bezpośrednio z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych w badaniu INE PAN w ankietowanych przedsiębiorstwach w latach 2006, 2007, 2008 stanowiły odpowiednio 0,53%, 0,24% i 0,28% nakładów ogółem na działalność innowacyjną. Nakłady na szkolenie personelu związane bezpośrednio z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych nie przekraczały 0,6% nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Wskaźnik dotyczący nakładów na innowacje nietechnologiczne nie przekraczał 2% nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Natomiast dotyczący wydatków na szkolenie personelu związane bezpośrednio z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych wynosił około 0,6%. Mimo niskich nakładów oraz wysokiej zmienności tych wskaźników należy podkreślić fakt, że wydatki te są ponoszone przez badane firmy. Biorąc pod uwagę drugi badany wskaźnik CDI dotyczący współpracy z klientami, analiza wyników badań ankietowych za lata 2006–2008 (por. rys. 1) pokazuje, że wzrosła liczba przedsiębiorstw, które samodzielnie wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone produkty i/lub procesy w porównaniu do tego samego badania za lata 2005–2007. Innowacje powstały wewnątrz organizacji. Towarzyszy temu również wzrost przedsiębiorstw, które wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone produkty i/lub procesy we współpracy z innymi przedsiębiorstwami, bądź z instytucjami naukowymi, czyli innowacje powstały na styku przedsiębiorstwo – jednostki zewnętrzne (przedsiębiorstwa, konsumenci). Wyniki te potwierdza także raport firmy KPMG dotyczący innowacyjności w Polsce169. Czy warto inwestować w innowacje? Analiza sektora badawczo-rozwojowego w Polsce, Raport KPMG 2009, s. 19. 169

185

INNOWACJE POPYTOWE W LATACH 2006–2008…

Rysunek 1 Przedsiębiorstwa, które wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone produkty i/lub procesy w latach 2006–2008 (%) We współpracy głównie z krajowymi instytucjami naukowymi (PAN, JBR-y, szkoły wyższe) We współpracy z instytucjami naukowymi zagranicznymi

38% 15%

We współpracy z instytucjami naukowymi krajowymi We współpracy z innymi przedsiębiorstwami

61% 48%

Samodzielnie

72%

Źródło: Grądzka N.: Innowacje popytowe w latach 2006–2008 – wyniki badań ankietowych.

Można stwierdzić, że najwięcej ankietowanych przedsiębiorstw wciąż ulepsza swoje produkty i procesy samodzielnie. Jednak z roku na rok rośnie liczba przedsiębiorstw współpracujących z jednostkami spoza organizacji. Wskazywać to może także na większą świadomość przedsiębiorstw dotyczącą korzyści płynących z oddziaływania otoczenia zewnętrznego. Analizie poddano także średnie przychody netto ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług), towarów i materiałów nowych i istotnie ulepszonych wprowadzonych na rynek w danym roku w stosunku do średnich przychodów netto ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług), towarów i materiałów. Wynik kształtuje się prawie niezmiennie na poziomie ok. 24% w latach 2006–2008, z czego sprzedaż eksportowa wynosi ok. 22%. Zadaniem przedsiębiorstw powinno być stworzenie takich bodźców, które pomogą w wydobyciu wiedzy na temat oferowanych produktów i usług od podmiotów ze swojego otoczenia w celu ich ulepszenia. Badanie pokazuje, że firmy w coraz większym stopniu zaczynają doceniać wartość włączenia swego otoczenia w proces powstawania innowacji. Jak wskazują dane – nastąpił wzrost współpracy sprzyjającej innowacjom wśród polskich badanych przedsiębiorstw. Na rozwój innowacyjności wśród firm może wpłynąć aktywna polityka rządu, promująca innowacyjność wśród firm, jednostek naukowo-badawczych oraz zachęcająca oba środowiska do współpracy. Wydaje się, że nie należy już przekonywać sfery biznesu do innowacji, do tworzenia nowych usług, produktów, jednak jest jeszcze potrzeba, by bardziej odpowiadała ona na potrzeby rynku a przede wszystkim absorbowała wiedzę, idee z różnych dostępnych źródeł.

186

Aleksander Żołnierski

Aleksander Żołnierski Politechnika Warszawska Projekt Foresight „Akademickie Mazowsze 2030”

USER-DRIVEN INNOVATION W MŚP – ANALIZA WYBRANYCH POLSKICH STUDIÓW PRZYPADKU W Polsce z danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że istotną rolę w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw sektora MŚP odgrywają nie tylko źródła wewnętrzne czy instytucje naukowe, ale interesariuszami procesów innowacyjnych stają się klienci170. Z danymi GUS zbieżne są wyniki badań przeprowadzonych przez PARP. Raport o innowacyjności porusza tematykę źródeł innowacji w przedsiębiorstwach171. Pomimo tego, że źródła wewnętrzne w postaci wiedzy pracowników, know-how przedsiębiorstwa, patentów i licencji są określane jako najistotniejsze, to właśnie wzrost znaczenia źródeł zewnętrznych (np. relacji z klientami) akcentowany bywa coraz częściej. Badania pokazały, że budowanie relacji i profesjonalna komunikacja z klientem jest bardzo ważna dla procesów innowacyjnych dla dużej liczby przedsiębiorstw sektora MŚP. Najistotniejszymi kanałami stymulującymi proces innowacji byli pracownicy oraz klienci172. Wyniki badań wskazywały, że jednym z głównych czynników, mających wpływ na poziom innowacyjności badanych przedsiębiorstw były wymagania rynku – im bardziej wymagający klient lub trudny i zmienny rynek, tym większa liczba implementowanych innowacji173. Można powiedzieć, że pomimo iż duża liczba firm deklaruje, że innowacyjność jest ich celem strategicznym, prawdziwym powodem wprowadzania innowacji jest stosowanie swego rodzaju strategii pull, gdzie proces innowacyjny jest wynikiem przełożenia potrzeb klienta lub sprostaniu wymagań rynku. Wydaje się więc, że wraz z rozwojem klienta będzie następował wzrost innowacyjności polskich MŚP. Istotnym może okazać się – z tego punktu widzenia – rozwój społeczeństwa informacyjnego, co pociągnie za sobą wzrost znaczenia jakości i dostępności informacji o produktach i usługach 170 Wojnicka E., Klimczak P.: Procesy innowacyjne w sektorze MŚP w Polsce i regionach w: Żołnierski A. (red.), Innowacyjność 2008, PARP, Warszawa 2008, s. 41 i 55. 171 Mazurek-Kucharska B., Laskowska-Rutkowska A., Wojtczuk-Turek A.: Społeczne determinanty innowacyjności przedsiębiorstw w: Żołnierski A. (red.), Innowacyjność 2008, PARP, Warszawa 2008, s. 96–99. 172 Żołnierski A.: Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, PARP, Warszawa 2005, s. 50. 173 Poza czynnikami czysto ekonomicznym takimi jak chęć maksymalizacji zysku lub minimalizacji kosztów działalności.

USER-DRIVEN INNOVATION W MŚP – ANALIZA WYBRANYCH POLSKICH…

187

dla końcowego odbiorcy, który – coraz lepiej zorientowany w dostępnej ofercie – będzie w konsekwencji wymuszał jej ciągły rozwój. W skali mikro, interesująca jest analiza studiów przypadków niektórych polskich przedsiębiorstw innowacyjnych. Analiza przeprowadzonych w latach 2007–2009 studiów przypadków wybranych MŚP potwierdza wyniki badań z 2005 roku. Na pierwszym miejscu wśród czynników, które brane są pod uwagę w trakcie oceny procesu innowacyjnego znalazły się: zbieżność rozwiązania z oczekiwaniami i potrzebami klientów oraz korzyści mierzone zyskiem i zwiększenie wydajności174. Polską, dobrą praktyką w zakresie popytowego podejścia do innowacji jest przykład firmy Transition Technologies (TT). Przedsiębiorstwo to zmodyfikowało swą strategię w kierunku User-Driven Innovation już kilka lat temu. Główną przyczyną modyfikacji strategii było dążenie do zapewnienia prawidłowego rozwoju firmy, konieczność dostosowania się do wymagań rynku oraz konieczność szybkiego reagowania na poczynania konkurencji, w tym też szybkie zmiany technologii informacyjnych na rynkach na których TT działa. Nowa strategia pozwoliła na skoncentrowaniu się głównie na umocnieniu swej pozycji na rynku Unii Europejskiej. Innym przykładem jest portal internetowy: o2, którego szybki rozwój stał się możliwy między innymi dzięki polityce innowacyjnej jego właścicieli175. Bardzo ważnym elementem, który wpływał na rozwój firmy, była efektywna współpraca pomiędzy jej pracownikami. Do najważniejszych kompetencji wyróżniających firmę zaliczono doskonałą znajomość rynku i otwarcie na zmiany w otoczeniu. Kolejne to: szybkość działania – reakcji na zmieniające się potrzeby rynku oraz nowoczesny produkt. Główną kompetencją firmy było jednak strategiczne myślenie, które od początku jej istnienia wyróżniało ją na polskim rynku. Właśnie strategiczne myślenie stanęło u podstaw pierwszych sukcesów przedsiębiorstwa. Inspiracje do wprowadzania innowacji pochodziły najczęściej od klientów przedsiębiorstwa. Podobnie było w przypadku najmniejszej z badanych firm – rodzinnego przedsiębiorstwa Stansat. Dla tej firmy poważnym problemem, który wystąpił na początku działalności był brak wiedzy jak dokładnie ma wyglądać sieć telewizji kablowej. Pomimo deklaracji respondentów co do braku strategii działania, pracownicy firmy potrafili stworzyć strategię biznesową opartą w dużej mierze na nowoczesnej technologii i informatyce, która była niezbędnym elementem w budowaniu relacji tak z dotychczasowymi, jak i potencjalnymi klientami. Pozwoliło to na otwarcie nowych możliwości roz174 Więcej: Żołnierski A.: Transition Technologies S.A. w: Sosnowska A., Łobejko St. (red.): Drogi do sukcesu polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2008, s.186–187; Żołnierski A.: Portal o2: Technologie informacyjne w rozwoju innowacyjnego produktu w: Jasiński A. H. (red.): Innowacje małych i średnich przedsiębiorstw w świetle badań empirycznych, Promocja XXI, Warszawa 2009, s. 208; Żołnierski A.: studia przypadku, materiał niepublikowany, 2009. 175 Żołnierski A.: Portal o2: Technologie informacyjne w rozwoju innowacyjnego produktu, op. cit., s. 206–212.

188

Aleksander Żołnierski

woju, a także umożliwiło nowe podejście do rynku na którym działała firma. Stworzona w początkowym okresie działania firmy strategia ad hoc jest obecnie dokładnie skoordynowana z nowym podejściem wynikającym z wprowadzenia kolejnych produktów w oparciu o analizę potrzeb klientów. Można powiedzieć, że skoordynowana strategia została oparta na maksymalnym wykorzystaniu użytkowanego systemu informatycznego i infrastruktury technicznej. Strategia Stansat opierała się na założeniu, że warto robić to, co pracownicy chcą i umieją robić najlepiej. Kolejnym sposobem na walkę z konkurencją było też zindywidualizowane podejście do klienta oraz fakt, że Stansat był pionierem na lokalnym rynku. Zarówno przytoczone wyniki badań ilościowych, jak i badane studia przypadku pozwalają na konkluzję, że przesłanie open innovation – istotne zarówno dla menedżerów jak i z punktu widzenia pracowników przedsiębiorstw zaangażowanych w proces tworzenia innowacji – mogłoby być w szerszym stopniu brane pod uwagę przez polskie przedsiębiorstwa, zwłaszcza sektora MŚP. Właśnie w przedsiębiorstwach małych i średniej wielkości otwarty model innowacyjności wydaje się być coraz częściej dostrzegany. Zwykle dzięki UDI firmy są w stanie utrzymać przewagę konkurencyjną stosując strategię ucieczki do przodu, a poziom zaufania inwestorów do takich przedsiębiorstw znajduje swe odzwierciedlenie w indeksach giełdowych176.

Chesbrough H.: Open innovation – The New Imperative for Creating and Profiting from Technology, Harvard Business School Press, Boston 2003, s. 167. 176

EKO-INNOWACJE I OCHRONA ŚRODOWISKA FIRM INNOWACYJNYCH…

189

Monika Hornung-Haładaj Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

EKO-INNOWACJE I OCHRONA ŚRODOWISKA FIRM INNOWACYJNYCH W LATACH 2006–2008 Włączenie do badań ankietowych firm innowacyjnych problematyki ekologicznej wynika ze świadomości zespołu badawczego Sieci Naukowej MSN koordynowanej przez INE PAN, co do ogólnoświatowej potrzeby dbania o nasze środowisko naturalne i dążenia do zmniejszenia jego degradacji. Obserwacja i analiza działalności na rzecz ochrony środowiska, zachodzące zmiany w ankietowanych przedsiębiorstwach innowacyjnych, pozwala obserwować i wyłonić czynniki mające wpływ na ich przebieg. Możliwe będzie też zdefiniownie obszarów, w których firmy najlepiej sobie radzą i zbadanie, dlaczego tak się dzieje, czy to za sprawą wprowadzonych regulacji prawnych, obowiązujących norm, czy też innych czynników. Będzie można wyodrębnić z przedsiębiorstw innowacyjnych te, które są eko-innowacyjne i dokładniej przyjrzeć się ich działalności. Innowacja to proces tworzenia lub udoskonalania nowej technologii, usługi, produktu, który wpływa pozytywnie na dany sektor. Natomiast ekoinnowacja musi mieć związek z ekologią. W związku z tym przyjęto szeroko rozumianą definicję eko-innowacyjności obejmującej te wszystkie formy innowacji (technologiczne i nietechnologiczne), które zmniejszają niekorzystny wpływ na środowisko lub umożliwiają optymalne wykorzystanie zasobów177. Ogromne zanieczyszczenie środowiska, które bezpośrednio wpływa na niekorzystne zmiany klimatyczne jest negatywnym wynikiem rozwoju gospodarczego. Zwiększenie znaczenia problematyki ochrony środowiska w rozwoju gospodarczym wymaga pogłębionych badań. Dotychczasowy monitoring i kontrola stanu środowiska stały się jednak niewystarczające. Obecnie ogólnoświatowym celem jest ochrona środowiska i przeciwdziałanie jego dalszej degradacji. Aktualnie sprawą priorytetową jest optymalne zużycie surowców, energii, wody jak i zmniejszenie zanieczyszczenia. Ważna więc jest modernizacja, a właściwie optymalizacja całego cyklu produkcyjnego (dla innowacji technologicznych), a nie tylko jego produkt końcowy. PPTŚ (Polska Platforma Technologii Środowiskowych) – prezentacja pt. Kierunki rozwoju technologii środowiskowych, Beata Michaliszyn, 15.05.2008, na podstawie definicji innowacyjnośći OECD (Oslo Manual) z 2005 r. 177

190

Monika Hornung-Haładaj

W ostatniej dekadzie idea i stopień ważności eko-efektywności dla przemysłu przerodził się w powiedzenie wytworzyć więcej wykorzystując (biorąc) mniej, co oznacza wytworzenie większej ilości dóbr i usług używając jednocześnie do tego celu mniej surowców i produkując mniej odpadów oraz innych zanieczyszczeń środowiska. Reasumując, inwestycja w ekotechnologie staje się korzystna dla firm, gdyż przekłada się na większą efektywność produkcji, redukując jej koszt178. Zagrożenia związane z nieodwracalnym zaburzeniem ekosystemu są niebezpieczne dla całej naszej planety, w związku z tym wszelkie działania na rzecz rozwoju gospodarczego będą obwarowane tzw. zielonymi regulacjami prawnymi, mającymi na celu poprawę stanu naszego środowiska, a co za tym idzie wzrostu innowacji i eko-innowacji. Zielone regulacje prawne będą wymagać zintegrowanej strategii, która efektywnie połączy cele, zarówno ekonomiczne, jak i te dotyczące ochrony środowiska naturalnego179. Niedopuszczenie do kryzysu klimatycznego wymaga aby dalszy rozwój gospodarczy, przyjazny środowisku naturalnemu był prowadzony nie tylko lokalnie tzn. na terenie danego kraju, ale na arenie międzynarodowej, gdyż dotyczy całej naszej planety. Kwestia zagrożeń ekologicznych jest przedmiotem prac coraz liczniejszej grupy organizacji międzynarodowych. Do 2011 roku odpowiednia komórka OECD powołana do tego celu stworzy raport, w którym zaproponuje narzędzia i regulacje prawne dla tzw. zielonej ekonomii dla rządów krajów zarówno należących, jak i nie należących do tej organizacji. Mają one być elastyczne, tak aby możliwe były do wdrożenia w różnych krajach180. Podjęte badania dotyczące działalności ekologicznych firm innowacyjnych za lata 2006 – 2008 pozwolą na porównanie parametrów oddziaływujących na środowisko zarówno przed, jak i po zmianach regulacji prawnych, które zamierza wprowadzić OECD w najbliższych latach181. Przeprowadzone badania pozwalają odpowiedzieć na pytanie czy i jakie działania podjęły firmy w celu poprawy stanu środowiska naturalnego z uwzględnieniem najistotniejszych obszarów. Dane w układzie indywidualnych przedsiębiorstw objętych badaniem ankietowym INE PAN dają unikalną możliwość wiązania dostosowań ekologicznych z danymi dotyczącymi działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, ich ekspansji, kondycji finansowej oraz posiadanych zasobów. Na podstawie opisów najbardziej innowacyjnych produktów i usług zawartych w ankietach przedsiębiorstw przysłanych do INE PAN za 2008 r. można również wyodrębnić eko-innowacje. 178 Doing More with Less: Green Paper on Energy Efficiency, Office for Official Publications of the European Communities, European Commision, Luxemburg, 2005. 179 Eco-Innovation in Industry – Enabling Green Growth, OECD, 16.03.2010. 180 Ibidem. 181 Ibidem.

EKO-INNOWACJE I OCHRONA ŚRODOWISKA FIRM INNOWACYJNYCH…

191

Swój najbardziej innowacyjny produkt opisało 110 firm, z czego ekoinnowacjami poszczycić się może 15 z nich (13,6%). W większości są to małe przedsiębiorstwa, gdyż jest ich 8, średnich jest 5, a dużych jedynie 2. Są to przede wszystkim firmy powstałe po 1982 roku (11 firm). W kwestii ochrony środowiska skuteczne działania podjęło 56 firm, czyli ponad połowa ankietowanych. Ilustruje to tabela 1 obrazująca działalność ekologiczną przedsiębiorstw innowacyjnych. Tabela 1 Średnia wartość procentowa dla konkretnych działań na rzecz zmniejszenia obciążeń środowiska Lp.

Rodzaj działania na rzecz ochrony środowiska

Innowacje przynoszące korzyści dla środowiska [%]

Ilość firm

Udział firm w ogólnej liczbie ankietowanych przedsiębiorstw [%]

Energochłonności na jednostkę produktu

0,15

Zużycia materiałów

0,16

Zużycia wody

0,24

Ilości odpadów

2,56

Emisji dwutlenku węgla

0,53

Zanieczyszczenia powietrza

0,20

Zanieczyszczenia wody

0,10

Zanieczyszczenia gleby

0,34

Poziomu hałasu

31db

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r.

Przeprowadzona analiza wskazuje, że występuje zjawisko łączenia działalności innowacyjnej z podejmowaniem konkretnych przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska oraz zmniejszenia użycia materiałów zanieczyszczających lub niebezpiecznych dla środowiska oraz aż 14% badanych przedsiębiorstw prowadziło eko-innowacje. Zwraca uwagę, że są to głównie małe firmy. Wnioskując dalej, z kolumny Innowacje przynoszące korzyści dla środowiska wynika, że firmy najlepiej poradziły sobie z redukcją ilości odpadów (zmniejszenie o 2,56%), z obniżeniem poziomu hałasu (aż o 31dB). Jeżeli chodzi natomiast o ilość firm, która podjęła korzystne działania na rzecz ochrony środowiska (czy też ich udział procentowy w ogólnej liczbie ankietowanych przedsiębiorstw) to najwięcej, bo aż 33 firmom udało się ograniczyć zanieczyszczenie powietrza, w następnej kolejności zmniejszyć energochłonność na jednostkę produktu (31 firm), zmniejszyć zużycie materiałów i ilość odpadów (po 23 firmy).

192

Monika Hornung-Haładaj

Przeprowadzone badania wskazują na istnienie zjawiska wiązania działań innowacyjnych z ochroną środowiska. Należy zatem zapewnić spójność działań w Polsce w odniesieniu do najnowszych standardów międzynarodowych OECD oraz dążyć na wszystkich poziomach gospodarki do ograniczenia degradacji środowiska i kierowania się zasadą eko-efektywności.

INNOWACYJNOŚĆ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW…

193

Tomasz Paczkowski Sieć Naukowa MSN

INNOWACYJNOŚĆ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW – ZNACZENIE DLA ROZWOJU WSCHODNICH REGIONÓW POLSKI Adam Smith w Bogactwie Narodów pisał, że praca i kapitał są jednymi z głównych źródeł bogactwa narodowego182. Obecnie o bogactwie narodów decyduje bogactwo regionów, praca została zastąpiona polityką regionalną, a kapitał to innowacyjność przedsiębiorstw działających w regionach. Prowadzenie skutecznej polityki regionalnej pozwala na wyrównywanie dysproporcji społeczno– ekonomicznych poszczególnych regionów, prowadzi to do wzrostu bogactwa poszczególnych regionów i przyczynia się do bogactwa narodów. Jednakże wzrost bogactwa regionów obecnie nie jest możliwy bez kapitału, którym jest innowacyjność przedsiębiorstw. W ramach 5 edycji badań nad innowacyjnością przedsiębiorstw w gospodarce Polski warto zwrócić uwagę na przedsiębiorstwa, które oddalone od centrów decyzyjnych i przemysłowych zlokalizowały swoją działalność we wschodnich regionach Polski uważanych za regiony peryferyjne. Badanie to zostało przeprowadzone w oparciu o przesłane do Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk ankiety do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. Z nadesłanych 109 ankiet wyodrębniono 11 firm, które zlokalizowały swoje działalności w regionach wschodnich, co stanowi 10% podmiotów. Przyjmując za kryterium wyłącznie liczbę zatrudnionych, wśród wyodrębnionej grupy 64% firm można zaliczyć do sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Wśród badanych podmiotów najliczniejsza grupa firm innowacyjnych swoją działalność zlokalizowała w województwie lubelskim (4), a następnie w województwie podkarpackim (2), podlaskim (2), warmińsko-mazurskim (2) i świętokrzyskim (1). Na koniec 2008 r. firmy te zatrudniały w działalności B+R ogółem 379 osób. Zdecydowanie najwięcej zatrudniały w działalności B+R firmy z województwa lubelskiego, ponieważ było to ok. 93% ogółu zatrudnionych w B+R w regionach wschodnich. Pod względem ilości osób zatrudnionych w B+R w latach 2006–2008 w województwie lubelskim zdecydowanie wyróżniała się Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL Świdnik” S.A. Smith A.: Badanie nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, T.1, T.2, PWN, Warszawa 2008. 182

194

Tomasz Paczkowski

(74%). W pozostałych województwach liczba osób zatrudnionych w działalności B+R w wybranych przedsiębiorstwach była na zbliżonym poziomie i nie odbiegała znacząco od siebie. Zatrudnienie w działalności innowacyjnej w badanych podmiotach w trzech województwach wzrosło, w jednym pozostało na niezmienionym poziomie i w jednym zmniejszyło się. Analizując zatrudnienie w wybranych podmiotach w działalności B+R regionów wschodnich na tle wybranych województw (mazowieckie, śląskie, pomorskie, wielkopolskie) regiony wschodnie (por. rys. 1) znajdują się na przedostatnim miejscu (15% zatrudnionych w B+R). Zdecydowanym liderem w latach 2006–2008 było województwo mazowieckie (ok. 44% zatrudnionych w B+R). Województwo śląskie dzięki wybranej grupie podmiotów, które zwiększyły liczbę osób zatrudnionych w działalności badawczo–rozwojowej uplasowało się w 2008 r. na drugim miejscu. Ostatnie miejsce przy spadającym zatrudnieniu w B+R należy do podmiotów, które nadesłały ankiety i zlokalizowały działalność w województwie wielkopolskim. Rysunek 1 Zatrudnienie w regionach wschodnich w działalności B+R w odniesieniu do wybranych regionów % 50

45 40 35

mazowieckie

pomorskie

20 18

śląskie

18 17

regiony wschodnie

wielkopolskie

5 0

2006

2007

3 2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

Pod względem nakładów na innowacyjność w regionach wschodnich dominuje województwo lubelskie (por. rys. 2). Województwo podlaskie wraz ze wzrostem zatrudnienia w B+R zwiększa także nakłady na działalność innowacyjność osiągając w 2008 r. pozycję wicelidera. Wśród badanych firm, największe nakłady na działalność innowacyjną w latach 2006–2008 poniósł „PZL Świdnik” S.A. 66% (lubelskie)183, Zakład Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A. 12% (podkarpackie) oraz podlaski Malow Sp. z o.o. (11%). 183

Zob. tekst J. Janik w tym Raporcie.

INNOWACYJNOŚĆ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW…

195

Rysunek 2 Nakłady na innowacyjność w wybranych podmiotach w regionach wschodnich (w tys. zł) % 90 80

68 lubelskie

podkarpackie

50 40

podlaskie

świętokrzyskie 19

8 10 1 2

2006

2 1

1 2007

warmińsko-mazurskie

14 15

2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce.

Dynamika nakładów na działalność innowacyjną w badanych podmiotach, które zlokalizowały swoją działalność w województwie podlaskim w latach 2006–2009 wyniosła 274% (wzrost o 74 punkty procentowe). W tym samym okresie badana grupa firm z województwa lubelskiego pod względem dynamiki nakładów na innowacyjność jest na trzecim miejscu (144%) wyprzedzając firmy z województwa podkarpackiego (107%) i wybrane podmioty z województwa warmińsko – mazurskie, gdzie odnotowano ujemną dynamikę (57%) oraz spadek nakładów na innowacyjność o (43 punkty procentowe). Wysoką dynamikę nakładów odnotowały firmy z województwa świętokrzyskiego (225%), gdzie nakłady wzrosły o 125 punkty procentowe. Nakłady na działalność innowacyjną jakie poniosły w latach 2006–2008 badane przedsiębiorstwa były związane z nakładami inwestycyjnymi na środki trwałe (50%) i nakładami na działalność badawczo-rozwojową (45%). W odniesieniu do wybranej grupy województw pod względem nakładów na innowacyjność region wschodni, podobnie jak ma to miejsce pod względem zatrudnienia, plasuje się na przedostatnim miejscu, pomimo obniżenia się nakładów w latach 2006–2008 o 8 punktów procentowych. Największy wzrost nakładów odnotowało województwo pomorskie, gdzie nakłady w tym samym okresie zwiększyły się o 381%. Wysoki wzrost nakładów na innowacyjność odnotowało województwo śląskie – 192% w 2008 r. Zwiększanie zatrudnienia w działalności B+R oraz wzrost nakładów na innowacyjność nie przekłada się niestety na liczbę zatwierdzonych patentów. Przy spadającej w ostatnim dziesięcioleciu ilości zgłaszanych patentów184 pozytywnym sygnałem jest to, że w 2008 r. regiony wschodnie miały 184

Zob. teksty J. Metelskiego, M. Pieńkowskiej oraz M. Weresy w tym Raporcie.

196

Tomasz Paczkowski

zatwierdzonych 5 patentów. Wśród badanej grupy podmiotów prowadzących działalność w regionach wschodnich niekwestionowanym liderem pod względem ilości patentów są firmy z województwa lubelskiego. Brak jest natomiast danych o patentach europejskich i amerykańskich firm z regionu wschodniego. Badanie wykazało również, że badane firmy z regionów wschodnich pod względem ilości zatwierdzonych patentów odstają od innych regionów. Liderem pod tym względem są firmy z województwa śląskiego, które w latach 2006–2008 miały 95 patentów, podmioty z województwa mazowieckiego 57 patentów, z województwa wielkopolskiego 16 i pomorskiego 15. Zdecydowanie lepsza sytuacja ma się w odniesieniu do kontraktów w ramach 6 i 7 europejskiego Programu Ramowego. Badane podmioty w latach 2003–2006 w ramach 6 Programu Ramowego miały 8 kontraktów. W latach 2007–2008 ilość zawartych kontraktów ramowych udało utrzymać się na niezmienionym poziomie. Przeprowadzone badanie wykazało, że wśród 109 podmiotów, które nadesłały do INE PAN swoje ankiety 10% zlokalizowało swoją działalność w regionach wschodnich uznawanych za peryferyjne. Przedsiębiorstwa widząc potrzebę działalności B+R zwiększają zatrudnienie w tej sferze. W ślad ze wzrostem zatrudnienia rosną również nakłady na działalność innowacyjną jakie ponoszą regiony wschodnie. Jednakże nakłady na działalność innowacyjną to głównie nakłady związane z zakupem sprzętu, środków transportu i wyposażenia. Wzrost zatrudnienia w B+R oraz nakładów na innowacyjność nie przekładają się jeszcze na znaczący wzrost jednego z wielu produktów działalności innowacyjnej jakim są patenty, lecz należy odnotować ich pojawienie się. Dlatego też, należy stworzyć jak najlepsze warunki dla swobodnego przepływu wiedzy, ludzi i kapitału. Dzięki odpowiedniemu ich połączeniu zostanie wykreowana innowacyjność, która przyczyni się do wzrostu bogactwa regionów.

197

INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEGO PRZEMYSŁU LOTNICZEGO W LATACH 2006–2008

Justyna Janik Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEGO PRZEMYSŁU LOTNICZEGO W LATACH 2006–2008 Prowadzone w latach 2006–2008 badania sektorów gospodarki Polski wskazują na dodatnie saldo bilansu handlowego wyrobami wysokiej techniki w latach 2006 i 2007 jedynie dla przemysłu lotniczego. Świadczy to o rosnącej pozycji naszego przemysłu lotniczego w świecie185. Rysunek 1 Firmy na świecie o nakładach na B+R poniżej 20 mln euro w 2008 r. Ohb Technology (DEU) LISI (FRA) MBDA (GBR) QinetiQ (GBR) PZL Świdnik (POL) Chemring (GBR) Martin-Baker (Engineeering) (GBR) WSK Rzeszów (POL) Avio (POL) AERO Vodochody (CZE) Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 (POL) 0

10 2006

15 2007

2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie The 2009 EU industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, EU November 2009 oraz ankiet od przedsiębiorstw przysłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2009 r.

Janik J.: Innowacyjność w polskim przemyśle lotniczym, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 roku, red. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2009. 185

198

Justyna Janik

Największe nakłady na B+R w przemyśle lotniczym (powyżej 1 mld euro) należą do czterech światowych gigantów: EADS (UE, 2,76 mld euro186), Boeing (USA, 2,71 mld euro), Finmeccanica (Włochy, 1,77 mld euro), United Technologies (USA, 1,27 mld euro). Polskie firmy lotnicze należą do tych o nakładach na B+R poniżej 11 mln euro (por. rys. 1). Najwięcej na badania i rozwój przeznacza „PZL Świdnik” (10,5 mln euro). Prawie jedna czwarta pracujących w działalności badawczo-rozwojowej187 całego przemysłu lotniczego zatrudniona jest w „PZL Świdnik”188. Obok WSK Rzeszów jest to firma zatrudniająca najwięcej pracowników w B+R. Od 2009 r. „PZL Świdnik” należy do koncernu Finmeccanica189. Porównując nakłady na badania i rozwój do przychodów ze sprzedaży można ocenić strategię innowacyjną firmy. Firmy ponoszące nakłady na badania stają się bardziej konkurencyjne, zwiększają swój potencjał rozwojowy. Największy wskaźnik udziału B+R w przychodach ze sprzedaży mają: Finmeccanica (13,3%), Industria de Turbo Propulsores (10,3%), FLIR Systems (8,4%), Rocwell Collins (8,4%), „PZL Świdnik” (7,9%), Avio Polska (7,7%). Finmeccanica przodująca pod względem nakładów na B+R, nie należy do największych pod względem przychodów ze sprzedaży (13,33 mld euro). Pod względem udziału nakładów na B+R w przychodach ze sprzedaży polskie firmy lotnicze są w zdecydowanej czołówce. Nakłady na B+R największych firm światowych EADS i Boeing stanowią odpowiednio w 2008 r. 6,4% i 6,2% przychodów ze sprzedaży. Polskie firmy innowacyjne ponoszą nakłady na B+R rzędu 7–8% przychodów (por. rys. 2). Wielkość nakładów na badania i rozwój jest stała, ale ze względu na wzrost sprzedaży w 2008 r. udział tych nakładów zmniejszył się. Największą intensywnością nakładów na B+R wśród polskich firm w 2008 r. charakteryzuje się „PZL Świdnik”– 7,8%. Udział nakładów na B+R w sprzedaży w 2008 r. jest niższy niż w 2007 (11,6%), ale spowodowane jest to w znacznej mierze wzrostem przychodów ze sprzedaży, niż spadkiem wolumenu nakładów. Avio Polska ma zdecydowanie lepszy wskaźnik nakładów na B+R do sprzedaży (7,7%) niż cała grupa Avio (3,2%), do której należy. Największą firmą lotniczą w Polsce pod względem zatrudnienia i sprzedaży jest WSK Rzeszów (od 2002 r. należący do koncernu United Technologies) o przychodach w 2008 r. ok. 656 mld zł i zatrudnieniu powyżej 4 tys. osób. Od 2003 r. firma podwoiła wartość przychodów ze sprzedaży (por. The 2009 EU industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, EU November 2009. 187 Zob. tekst T. Paczkowskiego w tym Raporcie. 188 Szerzej o firmie „PZL Świdnik” patrz J. Janik Innowacyjność …op. cit. 189 PZL Świdnik został zakupiony przez Augusta Westland należącą do koncernu Finmeccanica. 186

INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEGO PRZEMYSŁU LOTNICZEGO W LATACH 2006–2008

199

rys. 3). W latach 2006–2008 o 30% wzrosły przychody z eksportu. W 2008 roku stanowiły one ok. 90% przychodów ogółem. Zatrudnienie w okresie 2006–2008 wzrosło o 15%. Rysunek 2 Firmy na świecie o największym udziale nakładów B+R w przychodach ze sprzedaży w latach 2006–2008 r. (w mln euro) Finmeccanica (ITA) Industria de Turbo Propulsores (ESP) FLIR Systems (USA) Rockwell Collins (USA) PZL Świdnik (POL) Avio Polska (POL) Dassault Aviation (FRA) Ohb Technology (DEU) Elbit Systems (ISR) Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 (POL) Zodiac (FRA) Ultra Electronics (GBR) EADS (UE) BE Aerospace (USA) Boeing (USA) SAAB (SWE) 0

4 2006

10 2007

2008

Największy wzrost przychodów ze sprzedaży osiągnęła firma z kapitałem zagranicznym Avio Polska (por. rys. 3). W 2003 r. przychody firmy wynosiły 18 mln zł. Do 2008 roku firma 9-krotnie zwiększyła przychody (166 mln zł). Jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się firmą lotniczą w Polsce. W Avio Polska został w całości zaprojektowany moduł najnowszego cywilnego lotniczego silnika świata General Electric GEnx-2B do samolotów Boeing B 747–8 (wieńce łopatek dyszowych turbiny niskiego ciśnienia). Komponent będzie produkowany seryjnie w Polsce i sprzedawany z wyłącznością na cały świat. Firma uzyskuje prawie 100% przychodów ze

200

Justyna Janik

sprzedaży eksportowej, natomiast ponad 10% przychodów przeznacza na działalność innowacyjną190. Rysunek 3 Przychody ze sprzedaży w latach 2003–2008 (w mln zł), firmy o przychodach w 2008 r. powyżej 150 mln zł 700 600 500 400 300 200 100 0

2003

2004

2005

WSK PZL-Świdnik S.A.

2006

2007

2008

AVIO Polska Sp. z o.o.

WSK PZL-Rzeszów S.A. Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony internetowej http://site.securities.com/cgi-bin/CorporateSearch/94dec/PL/ Company/Corporate/search_page.html, oraz ankiet od przedsiębiorstw przysłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2009 r.

Kolejnym przykładem dynamicznie rozwijającej się firmy jest HispanoSuiza z Sędziszowa Małopolskiego. Jest to firma z kapitałem zagranicznym produkująca koła zębate przekładni silnika montowane w silnikach czołowych producentów (Snecma, General Elektric, Pratt&Whitney) do samolotów Airbus A380 i Boeing 787 Dreamliner. W 2008 r. nowopowstały wydział Komponentów Strukturalnych został wyposażony w nowoczesne linie produkcyjne, których procesami technologicznymi steruje zintegrowany system zarządzający. Dzięki temu firma rozszerzyła swój asortyment o gondole silników lotniczych. Rentowność aktywów pokazuje efektywność wykorzystania zaangażowanych aktywów. Poziom wskaźnika zależy od prowadzonej przez jednostkę działalności. Im jest wyższy, tym jest korzystniejsza sytuacja finansowa jednostki. Najwyższą rentowność spośród firm innowacyjnych, które nadesłały ankiety osiągnęła spółka Netix Skrzypczyński, Krzysztofowicz Sp. J. (231%, wdrożenia, serwis oraz utrzymanie złożonych systemów infrastruktury teleinformatycznej). Średni poziom rentowności aktywów dla całej grupy firm innowacyjnych objętych badaniem w 2008 r. wynosił 10%. Powyżej tej średniej plasują się dwie firmy lotnicze: EC Engineering Sp. z o.o. (18%), 190

W 2003 roku intensywność nakładów na B+R wynosiła 60% przychodów.

INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEGO PRZEMYSŁU LOTNICZEGO W LATACH 2006–2008

201

Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. (14.4%). EC Engeering z Krakowa (związany z Doliną Lotniczą) wygrała konkurs na projekt i testy podzespołów samolotu Airbus A350. Firma będzie projektować elementy związane z systemem hydrauliki, odpowiadające za wysuwanie i chowanie się podwozia oraz elementy sterowania samolotem, odpowiadające za ruch lotek. Firma zaprojektowała również części do Airbusa A380. Obecny kontrakt podpisany na pięć lat opiewa na kilkaset tysięcy euro191. W latach 2006– 2008 firma zwiększyła sprzedaż i zatrudnienie o ok. 70%. Tabela 1 Dynamika eksportu, udział eksportu w przychodach ze sprzedaży, dynamika zatrudnienia dla innowacyjnych firm lotniczych Lp.

Nazwa przedsiębiorstwa

Dynamika eksportu 2006–2008

Udział eksportu w sprzedaży 2008

Dynamika zatrudnienia 2006–2008

Avio Polska Sp. z o.o.

219,0

100,0

152,2

WSK „PZL-Świdnik” S.A.

105,6

54,4

114,3

Wojskowe Zakłady Lotnicze NR 1 S.A.

201,8

0,2

106,5

EC Engineering Sp. z o.o.

0,0

173,3

WSK „PZL–Rzeszów” S.A.

129,1

87,9

115,2

Źródło: Obliczenia własne na podstawie ankiet od przedsiębiorstw przysłanych do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2009 r.

W 2008 r. 76% działalności innowacyjnej stanowiły nakłady inwestycyjne na środki trwałe (na podstawie danych przesłanych przez przedsiębiorstwa do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw). Nakłady na B+R dla badanych firm stanowiły zaledwie 13%. Dla firm lotniczych, które nadesłały ankiety, proporcje te były odwrotne. Nakłady na B+R stanowiły 85%, a nakłady inwestycyjne 13% nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 na zakup środków trwałych (budynki i lokale, obiekty inżynierii lądowej i wodnej oraz grunty) przeznaczyły 37% nakładów na działalność innowacyjną ogółem. Dla „PZL Świdnik” udział tych nakładów stanowił ok. 23%. Większość tych nakładów przeznaczona była na maszyny i urządzenia techniczne, środki transportu, narzędzie, przyrządy, ruchomości i wyposażenie. Dla przemysłu lotniczego szczególnie ważna jest współpraca i kooperacja192 z firmami i jednostkami naukowymi. Produkcja i prace projektowe komponentów lotniczych i produktów wymagają certyfikatów i koncesji firm odbiorców oraz nadrzędnych jednostek państwowych i organizacji Ze strony internetowej http://www.dolinalotnicza.pl/en/12/12/art51.html Czy warto inwestować w innowacje? Analiza sektora badawczo-rozwojowego w Polsce, Raport KPMG, 2009, strona internetowa http://www.kpmg.pl/index.thtml/pl/library/ raporty/index.html/ 191 192

202

Justyna Janik

międzynarodowych. Przedsiębiorstwa lotnicze współpracują zarówno z firmami krajowymi (WSK „PZL Świdnik” S.A., WSK „PZL-Rzeszów” S.A, PZL-Hydral S.A., Avio,) jak i zagranicznymi: MTU, Airbus, Rolls Royce, Snecma, Volvo, Avio, Turbomeca SA, Pratt&Whitney, Oxley i inne. Uczelnie krajowe i instytuty, z którymi współpracują firmy to między innymi: Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, Instytut Lotnictwa, Politechnika Rzeszowska, Politechnika Śląska, Politechnika Warszawska, Akademia GórniczoHutnicza, Wojskowa Akademia Techniczna, Instytut Energetyki, Politechnika Szczecińska, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Politechnika Lubelska. Zagraniczne instytuty, z którymi współpracują przedsiębiorstwa to: Cranfield University, Aachen University, University of Nottingham, University of Sheffield, Technische Universitat Drezno, Institut National des Sciences Appliquees de Lyon, Fraunhofer Institute, CIAM (Centralny Instytut Silników Lotniczych w Rosji). Najszerszą współpracę z innymi jednostkami krajowymi i zagranicznymi rozwija WSK Rzeszów. Spośród czynników ekonomicznych utrudniających działalność innowacyjną firmy lotnicze zgodnie wskazywały na brak środków finansowych zewnętrznych. Ponad 40% ankietowanych przedsiębiorstw przemysłu lotniczego wskazało, że brak środków własnych w wysokim stopniu utrudnia im działalność innowacyjną193. Firmy te w znacznym stopniu korzystają z pomocy publicznej w ramach działalności B+R194. Przedsiębiorstwa, które w latach 2007–2008 otrzymały dotacje to: WSK „PZL Świdnik” S.A., WSK „PZL Rzeszów” S.A., WSK „PZL-Kalisz”, Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów sp. z o.o., AVIO Polska Sp. z o.o. (Bielsko-Biała), WSK Kraków sp. z o. o., Aviacom.pl Sp. z o.o. (Ostrołęka), Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. w Mielcu195. Znacznie lepiej radzą sobie firmy lotnicze na rynku. Czynniki rynkowe (rynek opanowany przez dominujące przedsiębiorstwo, niepewny popyt na innowacyjne (nowe produkty) nie dla wszystkich firm stanowiły barierę innowacyjną. Więcej firm określało, że stopień wpływu tych czynników na rozwój innowacji jest niski lub bez znaczenia. Nie stanowią natomiast bariery innowacyjnej czynniki związane z wiedzą (brak wykwalifikowanego personelu, informacji na temat technologii, informacji na temat rynków, trudności w znalezieniu partnerów do współpracy w zakresie działalności innowacyjnej). Większość firm wskazywało stopień wpływu tych czynników jako niski lub bez znaczenia.

193 Szerzej o barierach utrudniających prowadzenie działalności innowacyjnej – zob. tekst E. Krzywiny w tym Raporcie. 194 Szerzej o pomocy publicznej a działalności innowacyjnej przedsiębiorstw – zob. tekst M. Niechciała w tym Raporcie. 195 W „PZL Mielec” będzie produkowany wielozadaniowy śmigłowiec S70i Black Hawk. Są już przygotowane linie montażowe, poddostawcami części mają być krajowe przedsiębiorstwa. Planowana jest produkcja 20 samolotów rocznie (Kobiałka M.: Black-Hawk z Mielca, Gazeta Wyborcza, 16 marca 2010, s. 22). Od 2007 r. firma należy do koncernu UTC.

INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEGO PRZEMYSŁU LOTNICZEGO W LATACH 2006–2008

203

W zakresie poprawy innowacyjności firmy lotnicze wskazują kilka rozwiązań: zastosowanie zachęt podatkowych, wsparcie finansowe dla przedsiębiorstw, zwiększenie funduszy na innowacje, ułatwienie składania wniosków, wprowadzenie pomocy dla wnioskodawców. Na podstawie przeprowadzonych analiz wysuwa się kilka wniosków: Polskie firmy przemysłu lotniczego mają znaczące nakłady na B+R. Są jednak niższe na tle dużych firm światowych i kształtują się poniżej 11 mln euro. Część firm jest zaangażowana w działania kooperacyjne na rzecz największych koncernów przemysłu lotniczego. Pod względem udziału nakładów na B+R w przychodach ze sprzedaży polskie firmy lotnicze są w zdecydowanej czołówce. Największe firmy światowe EADS i Boeing, o największych nakładach na B+R, przy ocenie względnej (wielkość nakładów na B+R w stosunku do sprzedaży) mają niższy wskaźnik udziału niż firmy polskie.

204

Artur Chaberski

Artur Chaberski Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

ANALIZA INNOWACYJNOŚCI POLSKICH FIRM RODZINNYCH Corocznie przeprowadzana Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce dostarcza informacji na temat stanu innowacyjności polskiej gospodarki na podstawie nadsyłanych ankiet badawczych. Wśród nich, na szczególną uwagę zasługują firmy należące do sektora przedsiębiorczości rodzinnej. Ze względu na swoją specyfikę i liczebność, stanowią fundament wzrostu gospodarczego, stąd też zagadnienie innowacyjności firm rodzinnych jest kluczową sprawą polskiej gospodarki w kontekście zwiększania jej konkurencyjności na arenie krajowej i międzynarodowej. W czołówce raportów z ostatnich lat, znajdują się firmy rodzinne Comarch, Solaris, Adamed. Są to jednak firmy, które przeszły drogę rozwojową firm sektora MMŚP196, aby stać się wielkimi. W zdecydowanej jednak większości, 99% firm rodzinnych należy do sektora MMŚP197. Zdania co do innowacyjności firm rodzinnych bywają podzielone. Z jednej strony, wskazuje się na możliwości przekazywania postaw innowacyjnych w drodze sukcesji międzygeneracyjnej oraz na rodzinę, jako na jednostkę generującą198. Z drugiej strony, zaznacza się jednak, że firmy rodzinMikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Analiza została przeprowadzona na podstawie Raportu końcowego badania firm rodzinnych 2009 przeprowadzonego w ramach projektu Wsparcia firm rodzinnych PARPIFR. Z badania zostały wyłączone podmioty reprezentujące następujące sekcje PKD 2004: sekcja A – rolnictwo, łowiectwo, myślistwo; sekcja B – rybactwo; sekcja L – administracja publiczna; sekcja P – gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; sekcja Q – organizacje i zespoły eksterytorialne. Wykluczono także podmioty funkcjonujące w formie działalności gospodarczej osób fizycznych, nikogo nie zatrudniające (nawet jeśli były one nieformalnie wspierane przez pracę członków rodziny osoby prowadzącej działalność). Badanie firm rodzinnych zrealizowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Działanie 2.1.3), przeprowadzone zostało przez Pentor Research International. Badanie jest częścią pilotażowego projektu szkoleniowo– doradczego dedykowanego firmom rodzinnym realizowanego we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatywa Firm Rodzinnych. Badanie zostało zrealizowane po to, aby poznać szanse, zagrożenia i potrzeby firm rodzinnych i na tej podstawie zastanowić się nad obszarami szkoleń dedykowanych firmom rodzinnym. 198 Litz R.: Your old men shall dream dreams, your young men will see visions: conceptualization of innovation in family firms, Canadian Council for Small Business & Entrepreneurship 17th Annual Conference, Ottawa, Ontario, 2000 za: Raport analizy danych zastanych, na potrzeby projektu badawczego Badanie firm rodzinnych, Warszawa 2009, s. 61. 196

197

ANALIZA INNOWACYJNOŚCI POLSKICH FIRM RODZINNYCH

205

ne często trzymają się sprawdzonych wzorców działania. Andrea Colli porównuje dwa modele firm rodzinnych – dynastyczny i otwarty 199. W pierwszym z nich, rodzina jest skoncentrowana na przekazaniu firmy w zarząd kolejnemu pokoleniu, co powoduje, że firma bazuje na poziomie innowacyjności z czasów założycielskich. Drugi model firmy otwartej, zatrudniający personel zarządzający z zewnątrz, jest opisywany przez autorkę jako bardziej dynamiczny i innowacyjny. Wielu autorów zauważa również, że perspektywa działalności firm rodzinnych skorelowana jest z perspektywą rozwoju rodziny. Arnoff i Ward wskazują, że głównym celem większości firm sektora rodzinnego jest maksymalizacja dobrobytu wielu pokoleń200. W konsekwencji plany inwestycyjne, cele związane ze wzrostem firmy i kluczowe decyzje strategiczne są podejmowane właśnie w takiej perspektywie. Wskazuje się, że decyzje podejmowane przez menedżerów zewnętrznych mają zazwyczaj dużo krótszy horyzont czasowy. Zakłada się również, że menedżerowie ci mają perspektywę maksymalizacji własnych zysków w czasie zatrudnienia. W obliczu wyzwań przed jakimi stają polskie firmy rodzinne, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości postawiła sobie za cel kreowanie polityki wspierającej rozwój firm rodzinnych i stworzenie konkretnych instrumentów wsparcia. Działania powyższe, poprzedzono badaniami pozwalającymi na dokładną charakterystykę firm rodzinnych oraz na identyfikację ich potrzeb i problemów. Badania te zostały przeprowadzone przez Pentor Research International. Wyniki badań wykorzystane zostały dla właściwego zaprojektowania usług szkoleniowo – doradczych dla tej grupy firm. Przeprowadzone badania firm rodzinnych, wskazały na posiadanie przez nie problemów związanych ze specyfiką sektora MMŚP, jak również szczególnych problemów związanych z rodzinną własnością i zarządem201. Badania Pentora z 2009 r. i przedstawione na ich podstawie wyniki w tabeli 1 pokazały, że poziom wiedzy i doświadczeń niezbędnych do rozwiązywania powyższych problemów jest ograniczony. Wymusza to więc konieczność właściwego zaprojektowania usług szkoleniowo-doradczych we wspomnianych obszarach dostosowanych do specyfiki rodziny, branży, rozwoju firmy rodzinnej. Wymaga to podejścia interdyscyplinarnego, łączącego dorobek nauk ekonomicznych, o zarządzaniu, prawnych, psychologicznych, socjologicznych i antropologicznych. Badania wskazują na zasadnicze problemy występujące w sferze strategii, sukcesji, prawnych i finansowych aspektów działania firmy w tym szczególnie sukcesji, psychospołecznych problemów zarządzania, problemów profesjonalizacji biznesów rodzinnych, wizerunku, tożsamości i kultury organizacyjnej. Dodatkowo wskazuje się na brak świadomości na temat szans i zagrożeń wynikających z rodzinnego 199 Colli A.: Family business historical and comparative perspectives, Economic History Society, Cambridge University Press, 2002; za: Raport analizy…,op. cit., s. 61. 200 Aronoff C. E., Ward J. L.: Set policies to solve future problems, Nations Business, 82 (7), 1994; za: Raport analizy…, op.cit., s 61. 201 Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 8.

206

Artur Chaberski

charakteru firmy. Rozwój firm rodzinnych, wymaga więc wdrożenia skutecznych działań szkoleniowo-doradczych. Upowszechnienie wiedzy o firmach rodzinnych spowoduje wzmocnienie ośrodków doradczych, szkoleniowych i akademickich oraz tworzenie pozytywnego wizerunku202. Tabela 1 Problemy i bariery firm rodzinnych w Polsce Wspólny obszar specyficznych problemów, wynikających z rodzinnego charakteru i dotyczących sfery zarządzania oraz stosunków społecznych

Problemy związane ze specyfiką sektora MMŚP

Bariery charakterystyczne dla przedsiębiorstw rodzinnych

Bariery kapitałowe – problemy z pozyskaniem kapitału niezbędnego do rozwoju.

Bariery profesjonalizacji związane z ograniczaniem roli najemnych menedżerów przez członków rodziny właścicielskiej.

Problemy i konflikty związane z rodzinnym charakterem biznesu.

Bariery fiskalne i podatkowe podwyższające koszty działalności gospodarczej i skłaniające do wyboru pasywnych i zachowawczych strategii inwestycyjnych.

Bariery sukcesji mogące prowadzić do częstych kryzysów towarzyszących zmianie pokolenia zarządzającego firmą rodzinną.

Skuteczność sukcesji i transferów międzypokoleniowych.

Bariery technologiczne związane z brakiem dostępu do najnowszych technologii, maszyn, urządzeń i innowacji technicznych.

Bariery kulturowe – nepotyzm i familizm w kulturze organizacyjnej oraz w sferze zarządzania zasobami ludzkimi.

Zastosowanie zarządzania strategicznego w przedsiębiorstwach rodzinnych.

Bariery kompetencji utrudniające pozyskanie odpowiednio wysokokwalifikowanego personelu na rynku pracy.

Bariery stylu kierowania – omnipotencja i autokratyzm zarządzającego założyciela biznesu rodzinnego.

Problemy wzrostu, etapów rozwoju i profesjonalizacji biznesów rodzinnych.

Bariery prawne i administracyjne ograniczające elastyczność działania i możliwości inwestycji oraz zatrudniania.

Bariery rozwoju strategicznego – cele rodziny dominującej mogą znaleźć się w konflikcie z celami kontrolowanego przez nią podmiotu.

Problemy psychologiczne i społeczne związane z osobą założyciela, sukcesorów, udziałowców i pracowników biznesów rodzinnych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania firm rodzinnych, Pentor-PARP, Warszawa 2009.

Rysunek 1 wskazuje, że firmy rodzinne działają najczęściej w następujących sekcjach gospodarki: H (hotele i restauracje), D (przetwórstwo przemysłowe), I (transport i gospodarka magazynowa) i G (handel hurtowy i detaliczny). W sumie 76% przedsiębiorstw rodzinnych było związanych z wymienionymi sekcjami, w tym zwłaszcza z sekcją handlu hurtowego i detalicznego (45%). Wysoki odsetek przedsiębiorczości rodzinnej w powyższych branżach, można najprawdopodobniej wiązać z niskim kosztem wejBadanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 49–52. 202

207

ANALIZA INNOWACYJNOŚCI POLSKICH FIRM RODZINNYCH

ścia na rynek. Badając główne obszary działalności firm rodzinnych, należy bazować na strukturze zarejestrowanych MMŚP według sekcji PKD przedstawionej poniżej, na rysunku 1203. Rysunek 1 Struktura MŚP zarejestrowanych wg sekcji PKD w 2007 r. Ochrona zdrowia i opieka społeczna 5%

Pozostała działalność usługowa 7%

Edukacja 3%

Pozostałe 1%

Przemysł 10%

Budownictwo 11%

Obsługa nieruchomości i ﬁrm 17%

Pośrednictwo ﬁnasnsowe 4% Transport i gospodarka magazynowa 7% Hotele i restauracje 3%

Handel i naprawy 32%

Źródło: Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2007–2008, PARP 2009, s. 55; za: Raport z analizy danych zastanych, Warszawa 2009.

Działania inwestycyjne podejmowane przez firmy rodzinne nie wyróżniają się na tle pozostałych przedsiębiorstw sektora MMŚP. Wyniki przedstawione na rysunku 2 wskazują, że zdecydowanym priorytetem są przedsięwzięcia modernizacyjne (zakup nowych maszyn i urządzeń). Niewielką popularnością cieszą się działania szkoleniowo-doradcze, zaś niemal w ogóle nie prowadzi się inwestycji badawczo-rozwojowych. Firmy rodzinne nie różnią się od nierodzinnych pod względem podejmowanych w roku 2008 działań o charakterze inwestycyjnym. W obu kategoriach przedsiębiorstw, najczęściej dokonywano zakupu środków trwałych (37% firm rodzinnych, 29% firm nierodzinnych), inwestowano w infrastrukturę IT (24%) oraz prowadzono prace budowlano-montażowe (19% firmy rodzinne, 21% nierodzinne). Rzadziej firmy sięgały po wsparcie szkoleniowo – doradcze (13%). Do rzadkości należały przedsiębiorstwa kierujące środki finansowe na zakup nieruchomości (2%-4%) lub prace B+R (2%)204. Przedsięwzięcia inwestycyjne były najczęściej finansowane ze środków własnych przedsiębiorstw. Zwraca jednak uwagę, że przedsiębiorstwa nierodzinne mogły wykazać się większą skutecznością w pozyskiwaniu środków unij203 204

Badanie firm rodzinnych…, op. cit., s. 31. Badanie firm rodzinnych…, op. cit., s. 80.

208

Artur Chaberski

nych. Wyniki przedstawione w tabeli 2 przeczą tezie formułowanej w światowej i polskiej literaturze na temat firm rodzinnych, że firmy te mają niską (niższą niż firmy nierodzinne) skłonność do korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania205. Teza ta potwierdza się jedynie w przypadku funduszy unijnych, co można wiązać z postrzeganiem procedury ubiegania się o dofinansowanie jako kosztownej, czasochłonnej, nadmiernie zbiurokratyzowanej i nie dającej gwarancji sukcesu. Widać jednak wyraźnie większą skłonność firm rodzinnych niż nierodzinnych do finansowania inwestycji za pomocą kredytu. Zjawisko to daje się łatwo wyjaśnić ograniczonymi zasobami materialnymi firm rodzinnych (na co wskazują m.in. niższe obroty), działających w zdecydowanej większości jako osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą. Podejmowanie działań w obszarach wymagających większych nakładów finansowych zmusza takie osoby do korzystania z kredytów i pożyczek. Rysunek 2 Inwestycje w roku 2008 31 37 29

Środki trwałe, zakup maszyn i urządzeń 13 13 14

Usługi szkoleniowo-doradcze Infrastruktura IT, zakup sprzętu, koputerowego oprogramowania

21 19 22

Prace budowlano-remontowe Nieruchomości, zakup nowych budynków 2 2 2

Prace badawczo-rozwojowe, stworzenie nowych produktów

3 2 4

24 24 24

51 48 52

Żadne z powyższych 0 Firmy nierodzinne N=873

Firmy rodzinne N=407

60 %

Ogółem N=1280

Źródło: Badanie MMŚP, faza odkrywcza, N=1280, za Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 81.

Jak wskazuje tabela 2, najgorzej zostały ocenione: dostęp do kredytów i pożyczek, dostęp do informacji o zmianach w prawie (np. gospodarczym) oraz dostęp do informacji o przetargach. Negatywne oceny dotyczyły zatem obszarów, gdzie poczucie dyskomfortu konkurencyjnego jest, jak się wydaje, efektem wewnętrznych barier strukturalnych (zdecydowana większość przedsiębiorstw to firmy mikro), a nie pochodną rodzinności danego przedsiębiorstwa. Nieznacznie gorzej wymienione zostały obszary oceniane przez przedstawicieli firm rodzinnych, jednak odnotowane różnice nie były istotWinnicka-Popczyk A., Popczyk W.: Główne czynniki rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych w gospodarce amerykańskiej, w: red. Jeżak J.: Przedsiębiorstwo rodzinne – funkcjonowanie i rozwój, Difin, s. 93. 205

209

ANALIZA INNOWACYJNOŚCI POLSKICH FIRM RODZINNYCH

ne statystycznie. Najkorzystniej pozycję konkurencyjną oceniano pod względem: jakości oferty, szybkości oraz jakości obsługi klienta. W tym przypadku, nieco bardziej optymistyczni byli przedstawiciele firm rodzinnych, ale podobnie jak wcześniej stwierdzone różnice nie miały charakteru istotnego statystycznie. W przypadku ponad połowy atrybutów, firmy rodzinne oceniają się wyżej niż firmy nierodzinne – wszystkie te atrybuty mogą być postrzegane przez firmy rodzinne jako naturalna konsekwencja wysokiej efektywności firmy i skuteczności nią zarządzających206. Tabela 2 Sposób finansowania inwestycji Rodzaj inwestycji/źródło finansowania

Środki własne

Kredyt/pożyczka

Fundusze unijne

Środki trwałe – zakup maszyn, urządzeń, etc.

78% (76%)*

29% (18%)

2% (8%)

Usługi szkoleniowo-doradcze

87% (89%)

0% (6%)

16% (25%)

Infrastruktura IT – zakup sprzętu komputerowego, oprogramowania, etc.

89% (92%)

12% (10%)

3% (5%)

Prace budowlano – remontowe

88% (83%)

24% (13%)

0% (5%)

Nieruchomości – zakup nowych budynków

mała liczebność

Prace badawczo – rozwojowe np. stworzenie nowych produktów, etc.

mała liczebność

Pierwsza wartość pokazuje odsetek odpowiedzi w grupie przedsiębiorstw rodzinnych, wartość w nawiasie odsetek odpowiedzi dla firm nierodzinnych. W przypadku inwestycji w nieruchomości oraz prac B+R ze względu na bardzo małą liczebność nie przedstawiono rozkładu procentowego. *

Źródło: Badanie MMŚP, faza odkrywcza, N=1280, Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 81.

Niezależnie od typu firm, w badaniach zaobserwowano wysoką samoocenę przedsiębiorców w zakresie postrzegania pozycji własnej firmy. Ważnym pytaniem, pozostawała kwestia oceny owego korzystnego wpływu, jako rezultatu rzeczywiście wysokiego poziomu konkurencyjności. Uzyskane wyniki, wskazują przede wszystkim na silną identyfikację przedsiębiorców z prowadzoną działalnością gospodarczą207 i niedostrzeganiu w niej obiektywnych słabości. Jednakże niskie oceny konkurencyjności własnej firmy, wskazywałyby na niską własną efektywność, a w zdecydowanej większości wywiady badawcze przeprowadzane były z właścicielami bądź zarządzającymi firmami, oceniających samych siebie bardzo wysoko. Hipoteza ta znaj206 Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 81–84. 207 Korzystniejsze oceny firm rodzinnych wynikają zapewne z tego, że identyfikacja ta jest wtedy jeszcze większa.

210

Artur Chaberski

duje potwierdzenie w wynikach innych badań. Pełną optymizmu postawę przedsiębiorców, odnotowano również przykładowo w badaniu potencjału innowacyjnego polskich przedsiębiorstw208. Wyniki badania pokazują, że większość przedsiębiorstw postrzega się jako innowacyjne, konkurencyjne i nowoczesne. Stoi to w ewidentnej sprzeczności z wielkością realnych wydatków na nowoczesne technologie i innowacje w polskim sektorze firm MMŚP. W okresie ostatnich dwóch lat (2008–2009), korzystanie ze szkoleń i doradztwa nie było zjawiskiem powszechnym (z tego typu usług korzystało ok. 15% firm rodzinnych), zaś zmienną różnicującą poziom wykorzystywania tego typu inwestycji w rozwoju przedsiębiorstwa, była wielkość firmy. Im więcej osób zatrudniała dana firma, tym większe prawdopodobieństwo, że wśród podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych znajdowały się również inwestycje miękkie209. Rola firm rodzinnych w życiu gospodarczym i społecznym została doceniona przez Komisję Europejską (DG Enterprise). W 2007 roku powołano grupę ekspercką ds. Biznesu Rodzinnego państw członkowskich, która w wydanym ostatecznym raporcie z listopada 2009 podkreśliła posiadanie specyficznych problemów obok problemów sektora MMŚP. W wielu krajach europejskich, działają systemy wsparcia przedsiębiorstw rodzinnych, które są organizowane przez podmioty publiczne oraz trzeci sektor. Za przykład mogą służyć Niemcy, w których przedsiębiorcy rodzinni poprzez Izbę Handlu i Przemysłu Erfurt (IHK Erfurt) mogą uzyskać porady w zakresie prawa (pracy, gospodarczego, spadkowego) oraz zarządzania. Działa tam również giełda Nexxt–Change, wspomagająca przedsiębiorstwa rodzinne będące na etapie transferu pokoleń210. W Polsce dotychczas, do tej grupy przedsiębiorstw, nie były adresowane żadne specyficzne działania. Odpowiadając na powyższe problemy Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Działanie 2.1.3) realizować będzie, we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatywa Firm Rodzinnych, pilotażowy projekt szkoleniowo – doradczy dedykowany firmom rodzinnym, odpowiadający na ich specyficzne potrzeby. Jak wskazują wyniki przeprowadzonych badań, poziom wiedzy i doświadczeń zarządzających i właścicieli firm rodzinnych na temat rozwiązywania tych specyficznych problemów, jest ograniczony. Projektując program szkoleń i doradztwa dla firm rodzinnych, warto więc zastanowić Żołnierski A.: Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, PARP, Warszawa 2005, dostępne na stronie internetowej http://www.pptb.pl/publikacje/potencjal_msp.pdf 209 Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009, s. 174–175. 210 Por. European Commission, Enterprise and Industry Directorate-General, Promotion of SMEs’ competitiveness, November 2009; Final report of the expert group overview of Family–business–relevant issues: Research, networks, policy measures and existing studies, dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/promotingentrepreneurship/familybusiness/family_business_expert_group_report_en.pdf; za: Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor-PARP, Warszawa 2009, s. 6. 208

ANALIZA INNOWACYJNOŚCI POLSKICH FIRM RODZINNYCH

211

się nad ogólnymi kierunkami wspierania rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych – w jaki sposób przedsiębiorstwa rodzinne mogą radzić sobie ze specyficznymi dla nich barierami i problemami rozwojowymi? Wśród działań prowadzących do podwyższenia konkurencyjności biznesów rodzinnych (osiąganych dzięki wsparciu szkoleniowo-doradczemu, ale też i innym instrumentom), powinny się znaleźć rekonstrukcja tożsamości przedsiębiorstwa rodzinnego, tworzenie strategii biznesu rodzinnego, reorganizacja przedsiębiorstwa rodzinnego, rozwijanie kultury uczącego się familizmu, monitorowanie związków pomiędzy rodziną a biznesem rodzinnym, zestaw uniwersalnych reguł skutecznej sukcesji, promocja wizerunkowa przedsiębiorstw rodzinnych211. W tym kontekście, pojawia się postulowana wcześniej potrzeba promocji, stymulowania i wsparcia aktywności innowacyjnej wśród przedsiębiorstw rodzinnych, co stanowić będzie szansę dla rozwoju konkurencyjności polskiej gospodarki oraz efektywnie przygotowanego i przeprowadzonego transferu przedsiębiorstw rodzinnych. Analiza Rankingu największych inwestorów w badania i rozwój w Polsce w 2008 roku zawierająca 593 przedsiębiorstwa za lata 2008, 2007, 2006 na trzecim miejscu sytuuje COMARCH, w pierwszej dwudziestce ADAMED i na dwudziestej piątej pozycji SOLARIS BUS & COACH. Są to firmy, które w innowacyjności postrzegają istotną wartość, wyznacznik działalności oraz konkurowania na rynku krajowym i międzynarodowym. Celowymi stają się zatem programy wsparcia programów innowacyjnych polskich firm rodzinnych MMŚP, szczególnie w trakcie ich początkowego rozwoju, zwłaszcza w zakresie działalności innowacyjnej, która jak pokazały badania PENTORA nie przekraczają 2% inwestycji ankietowanych firm. Instytucje publiczne powinny posiadać wiedzę o specyfice firm rodzinnych, ze względu na fakt prowadzenia polityk publicznych.

211

Badanie firm rodzinnych – raport końcowy, Pentor – PARP, Warszawa 2009.

Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w polsce W 2008 roku

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK

SIEĆ NAUKOWA Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik S.A. Świdnik

Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.

Bombardier Transportation (ZWUS) Polska Sp. z o.o.

Wytwórnia Sprzętu Elektroenergetycznego Aktywizacja Kraków Spółdzielnia Pracy

LUMAG Sp. z o.o.

Grupa Kapitałowa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Remontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. Lubliniec

HYDROMEGA Sp. z o.o.

SOMAR Sp. z o.o.

Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A.

Przemysłowe Centrum Optyki S.A.

Avio Polska Sp. z o.o.

ELEKTROBUDOWA S.A.

Biuro Projektów i Zastosowań Systemów Informatycznych MICROSYSTEM Sp. z o .o.

Mennica Polska S.A.

Warszawa

Sopot

Katowice

Bielsko-Biała

Warszawa

Bydgoszcz

Katowice

Gdynia

Lubliniec

Poznań

Budzyń

Katowice

3621

4321

4531A

3030

3320A

3520

3330

2956A

3110

2442

3430

3162

2599

2120Z

818 635

8 097

783 872

166 444

197 859

717 160

10 400

14 254

174 206

3 457 922

5 445

9 660

296 973

1 022 284

471 042

1 588 912

53,8

60,7

18,9

57,6

64,1

11,1

64,1

58,8

22,6

28,8

–22,3

–9,0

41,9

3,0

27,8

8,1

8 737

175

1 730

12 828

6 610

9 519

1 542

1 950

133

7 353

1 269

151

3 849

52 354

37 071

30 616

1,07

2,16

0,22

7,71

3,34

1,33

14,83

13,68

0,08

0,21

2,33

1,56

1,30

5,12

7,87

1,93

4,62

B A C B B A

A A B A A

C A

B C

A A

Innowacyjność rynkowa

3530

3110A

tys. zł 17 641

Innowacyjność procesowa

Starogard Gdański

Warszawa

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

ABB Sp. z o.o.

Źródło 1

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

Działalność B+R na sprzedaż 2008

0,2

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Patenty krajowe

381 941

Kontrakty UE

2442Z

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Czosnów

Miejscowość

Patenty

ADAMED Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 215

Fabryka Obrabiarek RAFAMET S.A.

TELZAS Sp. z o.o.

COMARCH S.A.

Solaris Bus & Coach S.A.

KOMPUTRONIK S.A.

RADPOL S.A.

Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A. Dąbrowa Górnicza

Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KOSZ Sp. z o.o.

Technitel Polska Klimkiewicz Rodziewicz Sp. j.

CSF Polska Sp. z o.o.

Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o.

Warmińsko-Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o.

LUVENA S.A.

LfC Sp. z o.o.

Małkowski-Martech Sp. z o.o.

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o.

Pojazdy Specjalistyczne Zbigniew Szczęśniak Sp. z o.o.

Bielsko-Biała

Katowice

Konarskie

Zielona Góra

Luboń

Olsztyn

Kielce

Lublin

Łódź

Dzielna, Ciasna

Alwernia

Człuchów

Poznań

Owińska

Kraków

Szczecin

Kuźnia Raciborska

3410E

7420

2812

3310

2415

4211

8042B

7222Z

3162A

2030Z

2413

3110A

2524Z

5170A

3410

7222Z

3120

2942A

3220

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Gdynia

32 864

4 827

20 676

6 515

291 722

93 182

860

7 418

7 200

94 509

196 110

94 212

45 056

758 651

1 055 479

615 379

54 551

96 871

97 033

43,1

73,6

28,0

–70,6

56,4

67,9

56,6

18,6

300,0

23,1

24,2

14,3

25,8

46,1

47,9

16,0

1,3

28,8

2,2

Źródło

RADMOR S.A.

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 6 976

430

1 734

677

230

1 528

100

350

828

263

702

3 501

12 308

92 900

1 796

1 953

12 129

1 741

21,23

2,08

26,62

0,23

0,25

177,67

1,35

4,86

0,03

0,42

0,28

1,56

0,46

1,17

15,10

3,29

2,02

12,50

19,01

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe

Kontrakty UE

27,4

B A A A A C A A C A A C

A A A A A A A C A B A

B B

B A

C B

Innowacyjność rynkowa

9 159

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa

2670Z

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Ożarów Mazowiecki

Miejscowość

Patenty

VIGO System S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

216 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A. FES & Glob Tech Centrum Sp. z o.o. REMAG S.A. TELESTO Sp. z o.o. Infovide-Matrix S.A. Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o. STABILATOR Sp. z o.o. Zakład Materiałów Ogniotrwałych GÓRBET Sp. z o.o. OPTOPOL Technology S.A. Grupa LOTOS S.A. PROFIm Sp. z o.o. MEDICALGORITHMICS Sp. z o. o. Fabryka Przyrządów i Uchwytów BISON-BIAL S.A. Telekomunikacja Polska S.A.

52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64

49 50

43 44 45 46 47 48

SITECH Sp. z o.o. Fiat Auto Poland S.A. APATOR S.A. SIPMA S.A. Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A. Fabryka Kotłów RAFAKO S.A. Asseco Poland S.A. TVN S.A. Quantum Software S.A. Fabryka Armatur JAFAR S.A. Zakłady Chemiczne SIARKOPOL TARNOBRZEG Sp. z o.o. HTLSTREFA S.A. Zakład Mechaniczny METALTECH Sp. z o.o. Centrum Leczenia Oparzeń

38 39 40 41 42

Warszawa

Siemianowice Śląskie Bydgoszcz Gdańsk Katowice Warszawa Warszawa Warszawa Gdynia Trzebinia Zawiercie Gdańsk Turek Warszawa Białystok

Ozorków Mirosławiec

Racibórz Rzeszów Warszawa Kraków Jasło Tarnobrzeg

Polkowice Bielsko-Biała Toruń Lublin Warszawa

6420

2414Z 5187Z 2952 2924 7210 6021A 4525E 2626 3310A 2320A 3612 7219Z 2943A

8610

3310A 2931

2830A 7220Z 9220Z 7260Z 2622 2415

3430 3410B 2712Z 2932A 3220

9 923 088

813 647 8 038 147 399 3 262 213 513 458 234 50 205 6 157 69 470 14 898 653 188 608 459 96 959

19 908

142 783 49 819

1 085 597 2 786 580 1 897 309 18 260 71 796 187 003

747 031 15 124 296 100 031 162 917 201 626

–3,8

–10,2 –1,2 14,7 40,0 –5,1 19,1 25,2 39,5 18,6 25,6 –8,1 66,9 7,5

31,9

77,1 24,5

16,7 117,3 22,0 8,3 17,7 33,2

–15,2 30,2 6,9 –12,9 12,2

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

3 5

1 4 4 3 5 5

1 1 1 1 1

0,57

0,02 1,93 501,45 0,35

2 326 3 638 2 300 337 56 439

0,19 2,80 0,81 87,34 0,79 0,01 0,02 0,23

10,83

0,47 1,13

0,09 0,68 0,33 9,19 1,71 0,45

0,35 0,92 3,78 1,93 9,49

1 528 225 1 199 2 849 1 687 27 11 14

2 157

668 565

966 19 060 6 260 1 678 1 230 833

2 597 139 789 3 784 3 140 19 131

4 1

1 4

1 5

1 4

2 1

C B B C B B C B C B B B B B B A A C B A A A B B B C A C

C A C C C A B B C C C B C B B B B A A A A A A A C A C C

C B C A B C C C C B A A B

C C

C B B B B C

A B A A A

B C C C C C C C C C C C C

C N

C N N N N C

C C C B C

N N N N N N N N C N C N N

N B

N C N A C N

B N N N C

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 217

TETA S.A.

MACROLOGIC S.A.

ZEG S.A.

MERCOR S.A.

POLFARMEX S.A.

Mine Master Sp. z o.o.

ACUS Maria Sobiech i Piotr Stefaniuk Sp. j.

BIOFARM Sp. z o.o.

Soda Polska Ciech Sp. z o.o.

Medana Pharma S.A.

AIUT Sp. z o.o.

ZEG ENERGETYKA Sp. z o.o.

Południowy Koncern Energetyczny S.A.

Ośrodek Badawczo Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM w Gliwicach Sp. z o.o.

Zakład Azotowy PUŁAWY S.A.

PLUM Sp. z o.o.

Microtech International S.A.

Przedsiębiorstwo Inżynierii Środowiska EKOWODROL Sp. z o.o.

Koszalin

Wrocław

Kleosin

Puławy

Gliwice

Katowice

Tychy

Gliwice

Sieradz

Inowrocław

Poznań

Warszawa

Złotoryja

Kutno

Gdańsk

Tychy

Warszawa

Wrocław

9001

5184

3320

2415Z

2960

4011

3330

7420

2442

2013Z

2442

1822

2952

2442

4530

3330Z

7220Z

3030Z

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Rzeszów

49 871

17 716

17 321

2 396 784

33 482

3 568 658

8 648

55 168

125 451

709 468

191 508

71 787

122 427

111 635

458 396

69 273

51 436

93 594

655 775

30,1

24,1

23,1

–4,3

17,2

–1,7

18,6

146,2

27,9

607,4

29,4

19,7

42,8

16,4

56,2

36,6

19,4

47,7

14,2

Źródło

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Rzeszów S.A.

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 611

613

993

1 024

1 119

1 208

1 214

1 385

1 998

2 058

2 155

2 188

2 190

2 319

2 479

3 810

6 054

16 140

23 566

34 217

1,23

3,46

5,73

0,04

3,34

0,03

14,04

2,51

1,59

0,29

1,13

3,05

1,79

2,08

0,54

5,50

11,77

17,24

3,59

3,05

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe

Kontrakty UE

33,8

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

C B

C N

Innowacyjność rynkowa

1 121 168

Innowacyjność procesowa

6420A

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Warszawa

Miejscowość

Patenty

NETIA S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

218 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

110 111 112

109

104 105 106 107 108

90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103

86 87

QUINTO Sp. z o.o. Zakłady Elektroniki I Mechaniki Precyzyjnej R&G Sp. z o.o. Zakład Produkcji Urządzeń Automatyki Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe EMAG SERWIS Sp. z o.o. Centrum Techniki Okrętowej S.A. Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. ROKITA AGRO S.A. AFT Sp. z o.o. ASTEC Sp. z o.o. KGHM ECOREN S.A. TRICOMED S.A. ZELMER S.A. KOLTRAM Sp. z o.o. Lakma Strefa Sp. z o.o. WOLCO Sp. z o.o. Fabryka Wentylatorów FAWENT S.A. COMMON S.A. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego S.A. PIT.PL Sp. z o.o. EC Engineering Sp. z o.o. Deltim Machura Machura Sp. j. LEGALSUPPORT SP. Z O.O. Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO S.A. Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o. DGT Sp. z o.o. ISD Huta Częstochowa Sp. z o.o. NETIX Skrzypczyński, Krzysztofowicz Sp. j. Straszyn Częstochowa Warszawa

Poznań

Poznań Kraków Częstochowa Kraków Rzeszów

Gdańsk Jastrzębie Zdrój Brzeg Dolny Poznań Zielona Góra Lubin Łódź Rzeszów Zawadzkie Warszowice Lublin Chełm Śląski Łódź Płock

Katowice

Wrocław

Radzionków Mielec

3220 2710Z 7210Z

7222

7230 7219Z 3640 7411 2682

7310 1010 2420 5248 7222 2952 3310 2971Z 2710 2451Z 2734 2923 7487 7310

3120

5190

2956 3614

75 643 2 695 694 3 009

3 785

997 7 335 46 325 1 218 142 190

25 356 5 717 907 141 542 28 677 5 801 133 231 4 842 465 443 66 758 69 027 9 083 30 244 20 608 143 256

10 398

6 683

28 257 41 791

–13,8 –2,9 18,0

23,7

119,0 23,5 28,0 48,3 34,7

5,0 61,0 17,6 21,9 9,4 42,1 24,9 10,7 16,1 13,2 10,5 –2,4 27,9 459,1

35,7

98,9

16,8 20,8

1 2 1

5 1 5 5 5

5 5 5 5 1 5 5 3 5 1 1 5 5 5

5 5

3 891 1 905 143

52 44 32 29 7

440 425 406 405 398 382 352 340 302 174 134 89 86 74

477

575

609 597

5,14 0,07 4,75

5,18 0,60 0,07 2,42 0,00

1,74 0,01 0,29 1,41 6,86 0,29 7,26 0,07 0,45 0,25 1,48 0,29 0,42 0,05

4,59

8,60

2,15 1,43

1 1 3 1 14 1 2

B B B B C B C C B C B C B B B B B C B B B B B B B B C

C C C C N C C C C B C C C B B C C C C B C C B C C B A

A B A

B C C B C

B C C B B C B C C C C C C C

B B

C C C

N N N N N

C C C N N C N C C N N N N C

N N

N N N

N N C N N

A N N C N N N C N N N C C N

N N

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 219

Fabryka Osprzętu Samochodowego POLMO Łódź S.A. METALBARK PP-U BRE S.A. ATM S.A. City Interactive S.A. KOPEX S.A. KGHM Polska Miedź S.A. Autoliv Poland Sp. z o.o. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. Trinity Corporate Services Sp. z o.o. Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego STOMIL SANOK S.A. TRION S.A. Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A. Bank PEKAO S.A. Unizeto Technologies S.A. Internet Group S.A. TEMAPHARM Sp. z o.o. NOVITUS S.A. Fabryka Maszyn Górniczych FAMUR S.A. Zakłady Chemiczne ORGANIKA SARZYNA S.A. COMPENSUS Sp. z o.o. Zentis Polska Sp. z o.o.

113 114 115 116 117 118 119 120 121

124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134

Inowrocław Warszawa Warszawa Szczecin Warszawa Warszawa Nowy Sącz Katowice Nowa Sarzyna Bytom Siedlce

2523Z 2442 6512A 7222 7260Z 5146 3001Z 2952A 2414 5182 1532Z

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

7412 2510 114 668 336 208 11 091 716 81 541 325 587 11 558 76 230 1 089 070 385 968 19 209 215 533

27 862 401 298 43,9 15,9 54,3 4,5 31,0 125,7 2,6 19,8 –9,7 22,6 –6,4

29,0 –7,6

Źródło 3 5 1 5 3 5 3 3 5 5 1

5 3

3 129 3 089 3 076 2 604 2 384 2 267 2 176 2 070 2 023 1 968 1 741

4 688 3 380

2,73 0,92 0,03 3,19 0,73 19,62 2,85 0,19 0,52 10,24 0,81

16,82 0,84

1,61 5,53 34,37 0,57 0,06 1,40 6,65

72 301 14 786 11 477 11 333 7 631 5 630 4 829

% 0,62

366

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

1 1 4 3 3 3 4 5 5

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Warszawa Sanok

1 6

Patenty krajowe

2,4 54,5 42,7 2,8 82,5 53,7 –6,2 –12,1 60,1

3 2

Kontrakty UE

58 720 43 955 4 481 685 267 448 33 394 1 982 644 12 654 885 403 100 72 638

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa B A C C C C C C C C C C C C C C N B C C C B

Innowacyjność rynkowa B A B C B B C C C C C C C C N B C C C C C C

B B B B B B B B B B C

B B

C C B B B B B B B

Nakłady na działalność innowacyjną

3430A 2511 6512A 7260Z 3650Z 4521A 1320A 3430 5181

PKD

N N N N N N N C C N N

N N

C C N N N N C N N

Patenty

Łódź Nowa Wieś Wielka Warszawa Warszawa Warszawa Katowice Lubin Oława Kędzierzyn- Koźle

Miejscowość

N N N A N B N N N N N

N C

C N N C N N N N C

Kontrakty

122 123

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

220 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

162

158 159 160 161

153 154 155 156 157

147 148 149 150 151 152

138 139 140 141 142 143 144 145 146

135 136 137

KRUK S.A. Orzeł Biały S.A. POLON ALFA Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Sp. z o.o. STEKOP S.A. Przedsiębiorstwo PREXER Sp. z o.o. ZAK S.A. HTEP POLSKA Sp. z o.o. Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy GALENA GAZOMET Sp. z o.o. Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych GZUT S.A. NMG Sp. z o.o. Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Otwartego WARSZAWA URSYNÓW VECTRA S.A. Lubelski Węgiel BOGDANKA S.A. BIOMED Wytwórnia Surowic i Szczepionek Sp. z o.o. Energo-Mechanik Sp. z o.o. Fabryka Farb i Lakierów ŚNIEŻKA S.A. NAPA Sp. j. Grzegorz Sermanowicz Paweł Szpotański Wojciech Piątek Vera Agra Sp. z o.o. Fabryka Maszyn BUMAR KOSZALIN S.A. CALLTECH Sp. z o.o. ZAE Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Polsko-Austriackie ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe FRAPOL Sp. z o.o. Geotermia Mazowiecka S.A. Pearson Education Polska Sp. z o.o. Money.pl Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno-Wdrożeniowe COMPLEX Sp. z o.o. TRAKCJA S.A. Warszawa

Mszczonów Warszawa Wrocław Katowice

Cieszków Koszalin Bydgoszcz Wrocław Kraków

Gdynia Puchaczów Lublin Strzelce Opolskie Lubzina Skarżysko Kamienna

Warszawa Łódź Kędzierzyn-Koźle Gdańsk Wrocław Rawicz Gliwice Bydgoszcz Warszawa

Wrocław Bytom Bydgoszcz

4521A

4030 5147 7414 5245

0111A 2922 7221 5143 4533

7487 1010 2441 2811 2430Z 2121

7460 2960 2414Z 3512 2442 2911 2912 3330 8512

7487 3710Z 2956

794 711

11 696 78 679 19 534 752

3 468 50 606 16 073 4 104 44 781

353 458 1 053 106 30 183 13 745 522 830 2 818

32 101 8 481 1 651 230 103 703 35 379 43 678 40 800 2 470 23 539

33 535 263 363 45 496

22,9

28,6 41,2 22,7

29,9 34,7 318,5 104,8 25,9

28,7 19,9 23,3 47,3 10,3 19,0

18,8 –31,1 –0,4 50,2 20,3 27,0 4,2 17,2 37,6

51,3 12,6 12,8

5 5 5 5

5 5 5 5 5

5 5 5 5 3 5

5 5 1 5 5 5 5 5 5

5 3 5

118

178 167 164 153

216 202 199 191 187

506 443 323 291 270 228

1 416 1 294 1 099 1 020 982 812 764 737 518

1 679 1 641 1 474

0,01

1,52 0,21 0,84 20,34

6,22 0,40 1,24 4,66 0,42

0,14 0,04 1,07 2,11 0,05 8,09

4,41 15,26 0,07 0,98 2,78 1,86 1,87 29,82 2,20

5,01 0,62 3,24

C C B C C B B C N B C C B B C C B C C B B C B C B B C C

C C N C C C C C C N C C C C C B C C C C C C C C C C N C

B C C B

B C C B C

C C C B C B

B B C C B B B B B

B B B

N N N N

N N N N N

N N N N N N

N N N N N C N N N

N N C

N N N B

N N N N N

N N C N N N

N N C N C N C N N

N N N

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 221

One2Tribe Sp. z o.o.

BOTIR BUD Sp. z o.o.

Towarzystwo Handlu Zagranicznego INCORSA Sp. z o.o.

Zakład Wapienniczy WOJCIESZÓW Sp. z o.o.

Zakład Produkcyjno Remontowy Energetyki JEDLICZE Sp. z o.o.

TTM Elektronika i Automatyka Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo INKORA Sp. z o.o.

Schenck Process Polska Sp. z o.o.

Zakład Produkcji Opakowań TARNOPAK Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

Transition Technologies S.A.

Kompania Węglowa S.A.

PROMOTECH Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Techniki Cieplnej PIECOSERWIS Sp. z o.o.

SEMICON Sp. z o.o.

INVICTA Sp. z o.o.

TECHNOKABEL S.A.

ZTK Teofilów S.A.

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

178

179

180

181

182

Łódź

Warszawa

Sopot

Warszawa

Gliwice

Białystok

Katowice

Warszawa

Jastków

Jasło

Warszawa

Bydgoszcz

Warszawa

Jedlicze

Wojcieszów

Warszawa

Poznań

Michałowice

Warszawa

1760Z

2732

8514Z

5186

2921

2941

1010

7221

2952

2871

2924

7412

5020

4525

2652

5248

5153

7221

5154

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Polska Technika Zabezpieczeń Sp. z o.o.

63 026

56 603

21 054

18 143

18 501

57 135

10 514 365

40 953

47 073

11 402

30 335

159

1 151

22 052

23 047

5 322

6 153

3 083

3 947

–12,4

–30,0

19,9

20,2

21,2

25,3

29,5

34,3

41,2

47,0

40,1

30,0

58,4

21,7

26,9

23,3

59,1

38,7

72,7

Źródło 1

303

797

148

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

164

0,48

1,41

0,70

0,00

0,75

0,26

0,02

0,24

0,50

1,50

1,38

0,11

Działalność B+R na sprzedaż 2008

50,9

Patenty krajowe

52 769

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

5274

PKD

Innowacyjność procesowa B C C B B B B B B B B C B C B B B C B B

Innowacyjność rynkowa C C C C C C C C C C B C B C B C B A C B

Nakłady na działalność innowacyjną

Rybnik

Miejscowość

Patenty

VACAT Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

163

Lp.

222 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Urban Polska Sp. z o.o.

INOTEL S.A.

Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A.

NOVOL Sp. z o.o.

Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. w Łodzi

Huta BATORY Sp. z o.o.

Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne Sp. z o.o. w Olsztynie

CEMBRIT S.A.

MALOW Sp. z o.o.

AUXILIUM Kancelaria Biegłych Rewidentów S.A.

Morska Agencja GDYNIA Sp. z o.o.

Metal Union Sp. z o.o.

GRAAL S.A.

Bank Ochrony Środowiska S.A.

Zakład Przemysłu Mięsnego BIERNACKI Sp. z o.o.

Bank BPH S.A.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe WAMET Sp. z o.o.

Ferrostal Łabędy Sp. z o.o.

Lsi Software S.A.

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK AM Sp. z o.o.

BUMAR Sp. z o.o.

FERRUM S.A.

PKO BP S.A.

Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A.

Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne BELMA S.A.

COMP S.A.

SIEMENS Sp. z o.o.

WIELTON S.A.

ATM GRUPA S.A.

183

184

185

186

187

188

189

190

191

192

193

194

195

196

197

198

199

200

201

202

203

204

205

206

207

208

209

210

211

Kobierzyce

Wieluń

Warszawa

Białe Błota

Warszawa

Katowice

Warszawa

Zakroczym

Łódź

Gliwice

Bydgoszcz

Kraków

Jarocin

Warszawa

Wejherowo

Częstochowa

Gdynia

Kraków

Suwałki

Trzemeszno

Olsztyn

Chorzów

Łódź

Komorniki

Bukowno

Poznań

Żary

2030Z

9211Z

3420Z

5190Z

7210Z

2952

2442

6512A

2722Z

5182

2441

7222

2752

5182

6512A

9305

6512A

1520Z

2875

6340

7412

3612

2365Z

7120

2420

3530

2430

2743

6420A

113 850

368 435

1 096 218

317 236

29 214

219 173

12 178 541

334 520

3 212 513

149 722

15 371

433 270

25 371

1 269 298

341 135

710 421

390 467

26 858

66 844

4 442

117 036

48 442

15 085

481 940

137 305

185 359

716 987

7 849

23 541

–2,9

–4,4

5,5

75,5

29,2

–8,9

26,3

12,2

14,1

37,7

22,1

80,2

36,3

12,2

205,8

22,9

16,1

10,5

20,8

64,1

4,6

–30,9

–51,3

2,6

77,7

–0,1

–10,8

17,7

–23,0

2 381

2 511

2 580

2 847

3 283

3 633

3 657

4 821

5 343

5 829

6 972

10 197

10 378

10 831

18 355

24 488

24 866

853

204

8 573

3 782

4 518

2,09

0,68

0,24

0,90

11,24

1,66

0,03

1,44

0,17

3,89

45,36

2,35

40,90

0,85

5,38

3,45

6,37

1,76

0,07

0,04

6,24

2,04

0,63

C N C C B C C

C C C C C C

C C

B A

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 223

230 231 232 233

Warszawa Kraków Kańczuga Warszawa

7220Z 5157 3520A 6520

2626 7487 3120 3001 4525 5155 5184 2753 5184 2666

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Zakład Produkcyjno Budowlany Jerzy Maciejewski FIOLET Powszechny Dom Kredytowy S.A. Elektromontaż Poznań S.A. INNOVA S.A. SYNERGIS Sp. z o.o. RUMTEX Sp. z o.o. Pyton Management Sp. z o.o. Spółdzielnia Pracy ARMATURA MOL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Przemysłu Betonów PREFABET KURZĘTNIK Sp. z o.o. SIMPLE S.A. Zakład Odzysku Surowców MADROHUT Sp. z o.o. AXTONE Sp. z o.o. ECARD S.A. 16 353 23 284 120 494 16 168

19 097 244 084 147 688 10 003 7 306 90 691 7 499 7 980 1 863 26 470

3,1 92,0

19,1

–2,3

4,8 246,0 14,8 –13,9 397,3 19,0 –27,1 1,4

Źródło 3 5 1 3

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

3 5 3 1 5 5 5 5

675 631 628 587

1 100 1 053 1 040 997 974 907 794 732 722 719

2 289 2 089 1 937 1 721 1 635 1 554 1 462 1 250

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

220 221 222 223 224 225 226 227 228 229

4,13 2,71 0,52 3,63

5,76 0,43 0,70 9,96 13,33 1,00 10,59 9,17 38,77 2,72

1,43 1,51 0,01 2,09 3,69 1,57 0,15 2,64

Działalność B+R na sprzedaż 2008

11,5 231,8 –10,8 –10,8 –26,3 20,1 33,1 –5,4

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

1 3

Patenty krajowe

160 433 137 921 20 597 757 82 381 44 284 98 709 1 004 435 47 303

1 1

Kontrakty UE

7220Z 7221 3510 3320Z 7110 7414 1010 4521

PKD

Innowacyjność procesowa C C C C B N C C B C C C C C B B C C C C C N

Innowacyjność rynkowa C C C C N C C N N C C C C C N N N N C N C B

B B C B

B C C B B C B B B B

B B B B B B C B

Nakłady na działalność innowacyjną

Warszawa Gliwice Warszawa Wolibórz Kraków Warszawa Jaworzno Aleksandrów Kujawski Bełchatów Wrocław Poznań Izabelin Dobre Miasto Wadowice Wrocław Łódź Gdynia Kurzętnik

Miejscowość

N C C N

N N N N N N N N N N

N N N N N N N N

Patenty

BETACOM S.A. ENTE Sp. z o.o. Polska Grupa Energetyczna S.A. Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej S.A. Sobiesław Zasada S.A. Crowley Data Poland Sp. z o.o. Południowy Koncern Węglowy S.A. BIN Sp. z o.o. w Aleksandrowie Kujawskim

Nazwa przedsiębiorstwa

N N N N

N N N N N N N N C C

N N C N N C N C

Kontrakty

212 213 214 215 216 217 218 219

Lp.

224 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

APLINES S.A.

INTROL S.A.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Warszawa II S.A.

LUBAWA S.A.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe MANDAM Sp. z o.o.

EUROFAKTOR S.A.

ABM Solid S.A.

MERAWEX Sp. z o.o.

SIMPLE Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej

Mostostal – Zabrze S.A.

Posnet Polska S.A.

SONEL S.A.

ELSTA Sp. z o.o.

NOMA 2 Sp. z o.o.

BUDOTECHNIKA Sp. z o.o.

PZ HTL S.A.

Centrum Badawczo Wdrożeniowe UNITEX Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcji Farb i Lakierów MALFARB Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe TOOLFAS Sp. z o.o.

INTERCARS S.A.

MOBILEX Sp. z o.o.

POLITA Sp. z o.o.

ELEKTROTIM S.A.

Fabryka Sprzętu Okrętowego MEBLOMOR S.A.

Łódzkie Zakłady Metalowe LOZAMET Sp. z o.o.

Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych Andre Abrasive Articles Robert Andre

GEOL MIN Sp. z o.o.

234

235

236

237

238

239

240

241

242

243

244

245

246

247

248

249

250

251

252

253

254

255

256

257

258

259

260

Kielce

Koło

Łódź

Czarnków

Wrocław

Szczecin

Łódź

Warszawa

Poznań

Ostrów Wielkopolski

Gdańsk

Warszawa

Pilchowice

Katowice

Wieliczka

Świdnica

Warszawa

Zabrze

Dąbrowa Górnicza

Gliwice

Tarnów

Kraków

Gliwice

Lubawa

Warszawa

Katowice

Warszawa

2651Z

1422

2681

2971

2811

4531A

7470

5146

3430A

2875

2430

5248

3310

4521

5020

3162

3320A

3001

4521A

5184

3140

4500

6713Z

2931

1740A

2924

3320A

45 163

8 390

28 309

24 469

29 339

120 840

16 058

10 781

1 737 956

4 537

44 704

9 577

25 922

12 608

131 227

29 922

29 030

69 330

837 164

9 819

11 665

421 314

15 892

25 358

43 736

46 804

202 836

9,6

49,6

4,0

–11,3

1 159,8

21,0

27,1

15,0

31,0

4,5

16,5

–22,5

1,6

17,6

26,8

17,9

6,9

17,7

22,6

5,2

–15,8

79,9

–23,7

15,3

23,4

20,5

36,4

107

129

136

147

158

165

166

171

180

262

292

300

354

361

392

398

447

506

526

551

563

0,33

0,12

0,13

0,25

0,06

0,62

1,00

0,01

2,99

0,33

1,65

0,64

1,32

0,13

0,60

0,90

0,42

0,04

3,60

3,09

0,09

2,50

1,76

1,16

1,12

0,27

1,25

C C C C C C C B B C C C C C C B N C B C C C C C C C C

C C C B C C B N N C C C C C C N C C N B C C B C C N C

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 225

ENERGOINSTAL S.A.

GETIN S.A.

KTM INŻYNIERIA Sp. z o.o.

ICSO Chemical Production Sp. z o.o.

EKO KOMPLEKS Jerzy Fidrysiak Jolanta Budzińska Sp. j.

POLIMEXMS S.A.

ATON-HT S.A.

Gajek Engineering Sp. z o.o.

TECHIN Sp. z o.o.

Zakłady Koksownicze ZDZIESZOWICE Sp. z o.o.

ESCO Sp. z o.o.

W.A.S. Wietmarscher Polska Sp. z o.o.

Innowacja Polska Sp. z o.o.

Lucchini Poland Sp. z o.o.

NEPENTES S.A.

Zakład Usługowo-Produkcyjny EMITER Sp. j. Stanisław Bieda, Piotr Lis

AFLOFARM Fabryka Leków Sp. z o.o.

Akzo Nobel Industrial Coatings Sp. z o.o.

Olimp Laboratories Sp. z o.o.

263

264

265

266

267

268

269

270

271

272

273

274

275

276

277

278

279

280

281

Dębica

Kostrzyn

Ksawerów

Limanowa

Warszawa

Kraków

Lubicz

Warszawa

Zdzieszowice

Warszawa

Gdańsk

Wrocław

Warszawa

Rzgów

2442

5155

2442

3120

5146Z

2852Z

7320

3420

3330

2310

7486

2911

2924

2811A

7430

2466

2952

76 298

30 119

104 496

67 648

109 510

63 201

1 221

50 575

703

4 557 570

601

11 797

175

4 301 693

837

42 013

462

2 259 579

160 461

14 095

16,8

19,4

22,7

25,4

26,1

28,1

35,1

47,1

48,0

58,5

391,0

492,3

1 331,5

15,4

44,1

4,5

41,4

54,5

–4,5

16,8

0,19

0,01

0,98

0,00

0,01

0,11

0,37

B B B C C

C C C

C N

Innowacyjność rynkowa

Kędzierzyn- Koźle

6523Z

2811A

4531

tys. zł

Innowacyjność procesowa

Złotoryja

Wrocław

Katowice

Dąbrowa Górnicza

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

TECHMONT Sp. z o.o.

Źródło 5

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

262

Działalność B+R na sprzedaż 2008

40,0

Patenty krajowe

7 478

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

7230

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Konstancin Jeziorna

Miejscowość

Patenty

DOTCOM Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

261

Lp.

226 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Farby KABE Polska Sp. z o.o.

PROTEKTA Sp. z o.o.

FAMA Sp. z o.o.

DS SMITH Polska S.A.

Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o.

Dozut Tagor Sp. z o.o.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo Rozwojowe

WESOB Sp. z o.o.

Zakłady Azotowe ANWIL S.A.

Zakłady Automatyki KOMBUD S.A.

Wadim Plast Narojek Sp. j.

ELDOS Sp. z o.o.

Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.

STEICO S.A.

Przedsiębiorstwo Produkcji Sorbentów i Rekultywacji ELTUR-WAPORE Sp. z o.o.

ZPP AUTO Sp. z o.o.

Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A.

Zakłady Przemysłu Cukierniczego MIESZKO S.A.

CREOTECH Sp. z o.o.

BIOTON S.A.

Automotive Lighting Polska Sp. z o.o.

Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A.

Ficomirrors Polska Sp. z o.o.

AMICA S.A.

MIT Mobile Internet Technology S.A.

Eurodruk Poznań Sp. z o.o.

Zakłady Metalowe DEZAMET S.A.

WB ELECTRONICS Sp. z o.o.

PONAR – WADOWICE S.A.

282

283

284

285

286

287

288

289

290

291

292

293

294

295

296

297

298

299

300

301

302

303

304

305

306

307

308

309

310

Wadowice

Ożarów Mazowiecki

Nowa Dęba

Tarnowo Podgórne

Warszawa

Wronki

Dąbrowa Górnicza

Płock

Sosnowiec

Warszawa

Boguchwała

Siedlce

Bogatynia

Czarnków

Bydgoszcz

Wrocław

Michałowice

Radom

Włocławek

Strumień

Wrocław

Zabrze

Zieleniec

Kielce

Gniew

Warszawa

Katowice

2912Z

3210

2710

1812Z

2211Z

2971Z

3430

2320A

3430

2441Z

2611Z

1584

2343Z

3430A

1412

2020Z

3600

2612

2524

7414

2416

5030

7486

2513

2840Z

2112

3511

5187

2430

164 299

35 051

71 532

179 065

172 899

1 236 483

236 688

79 535 205

385 072

293 517

147

230 856

106 205

128 462

31 148

260 114

115 823

11 351

17 193

162 378

2 013 751

24 601

27 234

18 813

37 108

389 776

21 535

14 404

120 702

177,0

–22,8

5,3

103,8

364,5

–6,2

35,4

24,7

22,4

8,3

6,6

4,3

–27,3

32,6

–12,6

11,2

–19,3

–7,4

–6,6

–1,3

0,4

7,5

9,9

14,9

15,2

15,9

16,1

16,4

3 426

3 728

4 237

7 908

9 315

10 373

11 949

17 407

20 012

55 984

107

511

2,09

10,63

5,92

4,42

5,39

0,84

5,05

0,02

5,20

19,07

72,79

0,22

0,03

0,08

0,00

0,26

B B C B B C C B B B B B A B C B B B C N N N N C N N C C N

C B C B B C C C N N C C C C B B C C C C C C C C C C N N C

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 227

SYGNITY S.A. RODAN S.A. ODLEWNIE S.A. KĘTY S.A. KOELNER S.A. ELZAB S.A. EXPOM Sp. z o.o. Seco/Warwick S.A. Mpay S.A. DOCUSOFT Sp. z o.o. Metro Group Asset Management Sp. z o.o. WASAMA Roboty Ogólnobudowlane Instalacje Sanitarne Instalacje i Pomiary Elektryczne J. Watras Z. Sadliński A. Malinowski Sp. j. PODWYSOCKI Sp. j. Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o. Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne POMOT Sp. z o.o. TEWES-BIS Sp. z o.o. Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM LEGMET Sp. z o.o. PCC ROKITA S.A. Mondi Świecie S.A. Przedsiębiorstwo YAVO Sp. z o.o.

311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322

329 330 331

327 328 Brzeg Dolny Świecie Bełchatów

Barczewo Polkowice 2414 5157Z 3310

2953 2956

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

1721 2960 2522Z 2811

706 142 1 412 760 10 281

36 138 273 066

11 779 38 489 56 377 18 519

–1,9 –7,5 19,2

–3,0 14,2

–7,1 75,2 –11,9 –9,6

Źródło 5 1 5

5 5

5 5 3 5

681 589 547

711 696

889 822 816 793

3 415 3 381 2 933 2 489 2 154 1 976 1 640 1 599 1 441 1 116 992 965

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

3 3 3 3 3 3 5 3 5 5 5 5

0,10 0,04 5,33

1,97 0,25

7,55 2,14 1,45 4,28

0,34 48,16 2,08 0,22 0,34 2,89 6,74 0,61 426,76 100,80 0,24 11,18

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Łódź Pionki Dąbrowa Górnicza Chojna

6 1

Patenty krajowe

–17,2 –58,2 2,9 –9,2 16,5 3,0 0,6 –3,0 439,7 140,0 11,6

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

995 669 7 020 141 012 1 156 093 630 687 68 441 24 321 262 095 338 1 107 407 541 8 632

Innowacyjność procesowa N N N C N N C C N N B C

C N N C C C N C N

Innowacyjność rynkowa C C C C C C N C C C N N

N C N N N C N C C

C C B

B C

B B B B

B B B B B B B B B B C B

Nakłady na działalność innowacyjną

7220Z 5184 2750 2742Z 2874Z 3002Z 2931 2921Z 5186 7222 7020 4521

PKD

C N N

N N

N N C C

N N N N N N N N N N N N

Patenty

Warszawa Warszawa Starachowice Kęty Wrocław Zabrze Krośniewice Świebodzin Warszawa Bielsko-Biała Warszawa Lądek Zdrój

Miejscowość

C N N

C N

N N N N

C N N N N N C N N N N N

Kontrakty

323 324 325 326

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

228 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A. MERINOSOFT Sp. z o.o. Tower Automotive Polska Sp. z o.o. Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A. Kolejowe Zakłady Łączności Sp. z o.o. PROJPRZEM S.A. DIVICOM S.A. Zakład Maszyn Elektrycznych EMIT S.A. Apator Mining Sp. z o.o. AQUAEL Sp. z o.o. SVANTEK Sp. z o.o. Oficyna Wydawnicza READ ME Włodzimierz Bińczyk Sp. j. ZETKAMA S.A. BIO-KSEL Sp. z o.o. Volkswagen Poznań Sp. z o.o. ALCHEMIA S.A. Przedsiębiorstwo Inżynieryjno Produkcyjne i Handlowe OBRAM Sp. z o.o. EVATRONIX Sp. z o.o. INVENTIA Sp. z o.o. ITALEST Sp. z o.o. Lubelskie Fabryki WAG FAWAG S.A. Przedsiębiorstwo Usług Elektroenergetycznych ENERGOTEST ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o.

337 338 339 340

359

354 355 356 357 358

349 350 351 352 353

341 342 343 344 345 346 347 348

COMPLEX S.A. Carrefour Polska Sp. z o.o. KONAR Jeziorecki Witold Jeziorecka Renata Sp. j. GRUPA POWEN WAFAPOMP S.A. Odlewnia Ostrowiec Sp. z o.o.

332 333 334 335 336

Wrocław

Bielsko-Biała Warszawa Dąbrówno Lublin Gliwice

Ścinawka Średnia Grudziądz Poznań Warszawa Olsztyn

Bydgoszcz Bydgoszcz Poznań Żychlin Katowice Suwałki Warszawa Warszawa

Łódź Warszawa Stęszew Warszawa Ostrowiec Świętokrzyski Jelenia Góra Białystok Opole Gdynia

2912

7230 5187 4524 2924 3320

2751 5146 2910 2720 2953

6010 2811A 5190 3110 3110 2875 3210 2211Z

2442 7230 3430 7420

2914Z 5211 3420 2912 3210

30 702

1 138 4 678 1 737 8 947 37 323

128 547 4 319 7 869 352 958 041 126 601

9 736 210 370 17 102 103 530 49 509 50 015 13 056 12 481

332 312 4 916 133 358 27 223

94 369 7 606 444 21 542 119 665 14 411

8,5

19,7 15,9 16,8 13,8

49,4 14,4 –1,0 26,6 –27,4

–5,7 51,5 21,8 6,9 5,7 –7,4 4,2

10,9 –20,1 11,5 16,0

–3,2 227,3 –3,5 24,7

5 5 5 5 5

5 5 1 3 5

5 3 3 5 5 5 5 5

5 5 5 2

3 5 5 5 5

135

200 198 187 155 145

228 221 212 212 206

312 283 282 272 258 250 249 245

382 367 335 332

502 478 451 401 397

0,44

17,57 4,23 10,74 1,73 0,39

0,18 5,11 0,00 0,02 0,16

3,21 0,13 1,65 0,26 0,52 0,50 1,91 1,96

0,11 7,47 0,25 1,22

0,53 0,01 2,10 0,33 2,75

C N C C C C C B N C C N B B B C C C C B C C N N N N B B

C C N C N N N N B N C C N N N N N C N C C N N C C C N N

B B B B C

C B C C C

B C B C C C B B

C B C C

C C B C B

N N N N N

N N N N C

N N N N N N N N

C N N N

N N N N N

B N N N N

N N N N N

N N N N N N N N

C N N N

N C N N N

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 229

Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Usługowo-Handlowe SONOPAN Sp. z o.o. SMAY Sp. z o.o. Zakład Energetyczny Płock Centrum Techniki Energetycznej Sp. z o.o. Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne S.A. EUROTECH Sp. z o.o. Fabryka Maszyn I Urządzeń OMAG Sp. z o.o. Kolporter Info S.A. WARS S.A. AC PRIM Sp. z o.o. SYNTHOS S.A. Pracowniczy Ośrodek Maszynowy w Augustowie Sp. z o.o. KOLASTYNA S.A. HADROKOR Sp. z o.o. ALPLA NDM Sp. z o.o.

POLAM REM S.A. STALPROFI S.A. Materiały Budowlane Sp. z o.o. Zakład Badawczo Wdrożeniowy Ośrodka SALMONELLA IMMUNOLAB Sp. z o.o. Biotronik Polska Sp. z o.o.

360

374 375 376 377

378

371 372 373

366 367 368 369 370

363 364 365

Poznań

Kraków Włocławek Nowy Dwór Mazowiecki Gdańsk Dąbrowa Górnicza Opole Gdynia

Kielce Warszawa Warszawa Oświęcim Augustów

Zabrze Mielec Oświęcim

5146

3150 5170A 5153 2441

2452Z 2430 2522

5248 3520 5143 2416Z 2931

2952 5181 2952

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

2811 3130

44 634

22 388 641 057 89 543 346

93 102 15 165 68 835

30 943 55 637 4 945 2 845 691 62 573

222 806 17 573 28 047

32 405 59 184

50,1

–0,8 8,7 38,6

1,8 70,0

–24,0 18,7 81,0 52,9 –6,3

22,6 62,8 11,8

–4,9 28,5

Źródło 5

5 3 5 5

3 5 5

5 5 5 3 5

5 5 5

5 5

20 20 17 14

42 36 33

65 61 59 55 42

81 68 66

110 101

115

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

0,03

0,09 0,00 0,02 4,01

0,05 0,24 0,05

0,21 0,11 1,18 0,00 0,07

0,04 0,39 0,23

0,34 0,17

4,55

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Kraków Płock

Patenty krajowe

4,8

Kontrakty UE

2 532

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa C C C C C B B C C C B C B N B C C C C

Innowacyjność rynkowa N N C C C N N C C C N C N C N C C N C

C C C B

C C C

C C C C C

C C C

C C

Nakłady na działalność innowacyjną

3663

PKD

N N N N

N N N

N N N N N

N N N

N N

Patenty

Białystok

Miejscowość

N N N N

N N C

N N N N N

N N N

B N

Kontrakty

361 362

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

230 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Przedsiębiorstwo VESTOIL Sp. z o.o.

Zakład Handlowo Usługowy ROSA Sp. z o.o.

ROBI Sp. z o.o.

FEERUM S.A.

Zakład Aparatury Spawalniczej ASPA Sp. z o.o.

KARSKI Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KANBEX Sp. z o.o.

Gondwana Sp. z o.o.

POM METAL Sp. z o.o.

ATREM S.A.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe EKOMOTOR Sp. z o.o.

Ecofys Poland Sp. z o.o.

Firma Transportowo Handlowo Usługowa PANMAR Sz. Krosno Czekański W. Szmyd Sp. j.

Biuro Studiów i Projektów Energetycznych ENERGOPROJEKT Poznań S.A.

PBG S.A.

Software Mind S.A.

Firma Techniczno Handlowa ANKOL Czesław Kolisz

Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o.

Orlen Asfalt Sp. z o.o.

GEA Technika Cieplna Sp. z o.o.

Orlen Oil Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe ATUT Sp. z o.o.

PGE Elektrociepłownia Rzeszów S.A.

381

382

383

384

385

386

387

388

389

390

391

392

393

394

395

396

397

398

399

400

401

402

403

Rzeszów

Katowice

Kraków

Opole

Płock

Poznań

Mielec

Kraków

Przeźmierowo

Poznań

Wrocław

Przeźmierowo

Gostyń

Warszawa

Mysłowice

Warszawa

Wrocław

Chojnów

Poznań

Tychy

Smolec

Łódź

Laser Sinex Sp. z o.o.

380

Nowy Dwór Mazowiecki

PIRS Sp. z o.o.

379

3210

5245

2320

2923

2320

4521

4690Z

7221

4521A

7486

5152

7411

2330

4525A

4525

2215Z

4521

5147

5181

4521

5147

3150

5151

2956

5147

240 755

11 070

861 984

76 085

887 515

5 506

32 335

17 402

2 091 425

10 200

206 416

6 457

1 608

113 121

10 877

4 810

1 634

4 342

34 644

9 125

11 134

2 336

4 437

1 749

29,0

30,4

34,0

35,0

36,5

42,3

44,7

48,5

48,6

55,4

62,1

188,3

349,7

115,9

41,7

19,4

–3,7

75,6

36,2

5,9

0,6

12,9

0,02

4,12

0,09

0,34

0,13

0,02

0,07

0,06

0,32

0,22

0,57

C C C C C B C C B C B C C B B

C B C C C C B C C C C B C C C

C N

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 231

LPP S.A. KH KIPPER Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Górnicze ROW-JAS Sp. z o.o. Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Budowlane SAVEX Sp. z o.o. Centrozłom Wrocław S.A. Zakłady Mechaniczno Kuźnicze WOSTAL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Projektowania Modernizacji i Rozwoju ZA Puławy S.A. PROZAP Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo INTERMAG Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wytwórcze Usługowo-Handlowe PLAST-ROL Sp. j. Zakłady Pomiarowo Badawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. BellStream Sp. z o.o. Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy Sp. j. Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno Montażowe KLIMAWENTEX Sp. z o.o. Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A. Azoty Tarnów S.A. Fabryka Okuć Meblowych STALMOT Sp. z o.o. BP TECHEM S.A.

404 405 406

418 419 420 421

416 417

414 415

413

411 412

408 409 410

Piotrków Trybunalski Tarnów Nidzica Warszawa

Warszawa Rzeszów

Szczecin Gostyń

Gliwice

Olkusz Lotyń

Wrocław Wolbrom Puławy

2952 2416 2863 5190

6420 2923

6201 4525

3120

2415 3162

2924 4525 7486

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008 274 260 1 352 156 49 525 51 504

7 920 070 41 767

19 653 9 456

42 843

29 183 12 785

623 177 36 954 19 507

39 882

5,5 4,5 2,6 2,5

6,7 5,5

10,7 7,8

15,9

17,8 16,2

19,7 18,5 18,0

19,8

Źródło

4525

6 3 6 6

6 6

1 6

6 6

6 6 6

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

3 6 6

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Zgorzelec

2 1 1

Patenty krajowe

27,4 23,2 20,6

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

1 622 999 80 794 39 417

Innowacyjność procesowa C C C B B B C C B B B B B B C C B C

Innowacyjność rynkowa B B C C C C C C C C C N C C C C C C

N N N N

N N

N N N

Nakłady na działalność innowacyjną

5142Z 3430 4525

PKD

C C C N

N N

N C

C N

N N C

Patenty

Gdańsk Zagnańsk Jastrzębie-Zdrój

Miejscowość

N C N C

C N

N N

N N N

Kontrakty

407

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

232 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

442 443 444 445 446 447 448 449 450

436 437 438 439 440 441

427 428 429 430 431 432 433 434 435

425 426

422 423 424

REWA Sp. z o.o. KLIMAPOL Sp. z o.o. International Tobacco Machinery Poland Sp. z o.o. Omega Engineering Sp. z o.o. FAMAD – Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o. MCX Systems Sp. z o.o. Valeo Autosystemy Sp. z o.o. Inergy Automotive Systems Poland Sp. z o.o. BORYSZEW S.A. IMPEXMET S.A. Nowy Styl Sp. z o.o. H. Cegielski Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. Centrum Zaopatrzenia Chłodnictwa Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe Sp. j. Marek i Piotr Dworscy PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Magna Automotive (Poland) Sp. z o.o. Euroafrica Linie Żeglugowe Sp. z o.o. RELPOL S.A. Odlewnia Żeliwa DRAWSKI S.A. Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Sp. z o.o. Zakłady Mechaniczne TARNÓW S.A. Zakłady Lotnicze Margański & Masłowski Sp. z o.o. Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o. Polskie Sieci Elektroenergetyczne OPERATOR S.A. Zakład Odmetanowania Kopalń ZOK Sp. z o.o. Meden Inmed Sp. z o.o. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Meprozet Kościan S.A. PGE Elektrownia Turów S.A. Tarnów Bielsko-Biała Ostrów Wielkopolski Konstancin Jeziorna Jastrzębie Zdrój Koszalin Warszawa Kościan Bogatynia

Warszawa Tarnowo Podgórne Szczecin Żary Drawski Młyn Rzeszów

Bytom Warszawa Skawina Lublin Sochaczew Warszawa Krosno Poznań Osielsko

Bielsko-Biała Paczków

Błędowa Tyczyńska Jastków Radom

2941 4523 3520 3210 4525 3310 4020A 2125 4011

5221 3612 6311 3330Z 2751 2753

5190Z 7221Z 5030 3430 2466Z 5152Z 3612 3520 5187

2956 2943

2811 7032 2956

72 765 – 62 086 6 924 984 80 628 38 735 18 432 048 27 280 2 227 960

2 799 642 734 365 287 224 82 745 46 797 187 862

19 000 34 000 1 454 592 127 830 3 242 834 2 454 163 416 812 104 474 5 320

2 613 15 470

17 115 48 045

–30,3 –0,9 4,7 –3,6 10,7 –18,1 6,5

13,1

0,8 6,3 –3,0 –7,9 –0,3 5,6

8,9 31,5 –7,7 1,6 –24,6 –24,0 –7,8 10,0 –3,8

–2,1

–2,6 –11,1

5 1 5 5 5 5 3 5 5

1 5 5 3 5 5

1 1 5 5 3 3 5 5 5

6 1

6 6 6

2 504 2 073 1 794 1 719 1 684 1 609 1 459 1 334 1 290

3 886 3 749 3 484 3 148 2 909 2 694

26 943 8 310 6 431 5 139 5 069 4 732 4 131

331

2,89 0,02 2,09 4,15 0,01 4,89 0,06

3,44

0,14 0,51 1,21 3,80 6,22 1,43

1,85 6,50 0,20 0,21 1,22 4,53 77,66

2,14

1 3

B B N C C C C C C N N C C C N C N N N N N N C C C N C C C

C C C C C B A N N C C N N N C N C C N N C N N N N N C N C

B B B B B B C B C

B B B B B B

C C B B B B B B B

N A

N N N

N N N N N C N N N

N N N N N N

C C N N N N N N N

C C

C N C

N C N N N N N N N

N N N N C C

N N N N N N N N N

N N

N N C

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 233

Energetyka Wisłosan Sp. z o.o.

Długie Rozmowy S.A.

Bank Handlowy S.A.

WAGRAN Sp. z o.o.

SANWIL S.A.

FINEPHARM Sp. z o.o.

SCANCLIMBER Sp. z o.o.

WYBOROWA S.A.

LIMATHERM S.A.

Fadroma Development Sp. z o.o.

Delphi Poland S.A.

Lubuskie Zakłady Aparatów Elektrycznych LUMEL S.A.

Zakład Urządzeń Naftowych NAFTOMET Sp. z o.o.

Lincoln Electric Bester S.A.

Wytwórnia Pomp Hydraulicznych Sp. z o.o.

OZAS ESAB Sp. z o.o.

WARMIL Sp. z o.o.

ELGÓR + HANSEN Sp. z o.o.

454

455

456

457

458

459

460

461

462

463

464

465

466

467

468

469

470

Chorzów

Warszawa

Opole

Wrocław

Bielawa

Krosno

Zielona Góra

Kraków

Wrocław

Limanowa

Poznań

Gniezno

Jelenia Góra

Przemyśl

Łódź

Warszawa

Nowa Dęba

Białobrzegi

3320

5147

2943

2912

2943

2924

3320

3430

2952

3330

1591

2952

2442

1754Z

7487

6512A

6420

3210

1533

76 442

1 954

104 482

10 146

213 389

45 177

66 934

2 427 918

20 030

25 020

565 688

80 724

4 626

41 973

2 308 361

104 417

17 105

23 229

8,2

12,1

–13,4

–14,9

–11,9

9,6

–10,3

–8,4

–6,1

27,9

19,1

–12,1

–1,7

27,4

8,9

–0,2

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Frubella Processing Sp. z o.o.

Źródło 5

458

461

462

478

487

503

519

524

551

596

598

614

634

640

931

970

1 015

1 157

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

453

0,60

23,59

0,44

4,71

0,22

1,08

0,75

0,02

2,62

2,20

0,11

0,74

12,94

1,46

1 509,88

0,03

0,89

5,67

4,37

1,01

Działalność B+R na sprzedaż 2008

452

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Patenty krajowe

114 595

Kontrakty UE

2924

PKD

Innowacyjność procesowa C C C N C N N N N N C C C C C C C C C C

Innowacyjność rynkowa N N N C C N C N C C N N N C N N N N N N

Nakłady na działalność innowacyjną

Tychy

Miejscowość

Patenty

Przedsiębiorstwo Kompletacji I Montażu Systemów Automatyki CARBOAU TOMATYKA S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

451

Lp.

234 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Hispano-Suiza Polska Sp. z o.o.

Europlant Phytopharm Sp. z o.o.

Gedeon Richter Polska Sp. z o.o.

Adler Polska Sp. z o.o.

Wydawnictwo Pascal Sp. z o.o.

Wytwórnia Urządzeń Chłodniczych PZL-Dębica S.A.

PENTACOMP Systemy Informatyczne S.A.

INSTALCOMPACT Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe BOMET Andrzej Sińczuk

Cuprum Business Center Sp. z o.o.

POCH S.A.

SEE SOLUTIONS Sp. z o.o.

Vetoquinol Biowet Sp. z o.o.

D&D Resory Polska Sp. z o.o.

MDH Sp. z o.o.

DGA S.A.

VIPHARM S.A.

Zakłady Mechaniczno Odlewnicze ZREMB Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe INTER TECHNIK Sp. z o.o.

Delphia Yachts Kot Sp. j.

Krakowska Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze POLAN Kraków Sp. z o.o.

473

474

475

476

477

478

479

480

481

482

483

484

485

486

487

488

489

490

491

492

493

Warszawa

Zgorzelec

Jelenia Góra

Warszawa

Poznań

Łódź

Lublin

Gorzów Wielkopolski

Pobiedziska

Gliwice

Wrocław

Węgrów

Tarnowo Podgórne

Warszawa

Dębica

Bielsko-Biała

Grodzisk Mazowiecki

Nowe Miasto nad Wartą

Sędziszów Małopolski

Stalowa Wola

HSW Huta Stali Jakościowych S.A.

472

Nowa Sarzyna

Zakład Chemiczny SILIKONY POLSKIE Sp. z o.o.

471

0112A

3512

5182

2952

5146

7414Z

3310

2874

2442

1740

2466

2710

2931

2912

5184

2923

2215

2416

2442

5146

3110

2710

2466

17 944

74 606

5 229

5 906

41 809

25 774

20 685

52 677

103 058

1 916

88 528

14 009

26 994

38 335

24 336

15 024

31 343

188 846

192 363

63 699

67 832

569 849

16 070

1,9

–29,8

–5,0

3,8

14,4

–37,7

110,9

–11,2

–2,8

13,2

–3,8

–2,2

–2,6

–5,5

6,9

17,4

7,8

9,9

15,1

56,8

–2,7

–12,6

151

166

174

187

194

197

212

214

216

233

239

246

298

306

323

329

330

332

365

384

400

430

457

0,84

0,22

3,32

3,17

0,46

0,76

1,03

0,41

0,21

12,16

0,27

1,75

1,10

0,80

1,33

2,19

1,05

0,18

0,19

0,60

0,59

0,08

2,85

C N C N C

N N C N

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU 235

Drogowe Systemy Automatyki Sp. z o.o.

Golden Play Bis Sp. z o.o.

Zakłady Urządzeń Chłodniczych i Klimatyzacyjnych KLIMOR Sp. z o.o.

MAKROTERM Agata i Krzysztof Wąchała Sp. j.

497

498

499

500

Zakopane

Gdynia

Bielany Wrocławskie

Wrocław

Rybnik

5154

2923

5147

4531

7420

18 417

22 957

88 825

5 881

35 125

6 900

–14,9

13,7

8,8

2,5

–18,7

105

112

119

123

128

145

0,57

0,49

0,13

2,02

0,35

1,85

0,30

C N C C C C C

N N N N N N N

Źródło: 1 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardami OECD i GUS; 2 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 3 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 4 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R na podstawie The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, JRC/DG RTD; 5 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 6 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS.

OPA ROW Sp. z o.o.

496

3310

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Łódź

Źródło

Fabryka Aparatury Elektromedycznej FAMED Łódź S.A.

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe

495

Kontrakty UE

0,0

Innowacyjność rynkowa

47 488

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa

2924

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Gniezno

Miejscowość

Patenty

TREPKO Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

494

Lp.

236 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

PIT.PL Sp. z o.o.

NETIX Skrzypczyński, Krzysztofowicz Sp. j.

Polska Technika Zabezpieczeń Sp. z o.o.

One2Tribe Sp. z o.o.

TTM Elektronika i Automatyka Sp. z o.o.

EKO KOMPLEKS Jerzy Fidrysiak Jolanta Budzińska Sp. j.

TECHIN Sp. z o.o.

ESCO Sp. z o.o.

WESOB Sp. z o.o.

CREOTECH Sp. z o.o.

DOCUSOFT Sp. z o.o.

PIRS Sp. z o.o.

Zakład Aparatury Spawalniczej ASPA Sp. z o.o.

KARSKI Sp. z o.o.

Gondwana Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe EKOMOTOR Sp. z o.o.

Wrocław

2330

2215Z

5147

997

1 608

1 634

4 342

1 749

1 107

147

24 601

703

601

837

1 151

3 083

3 947

3 009

349,7

19,4

75,6

12,9

140,0

0,4

48,0

391,0

44,1

58,4

38,7

72,7

18,0

119,0

1 116

107

143

4,12

0,34

0,13

0,57

100,80

72,79

0,19

0,26

1,50

1,38

4,75

5,18

C B C B C N B C

C C B C C C N N

C A

Innowacyjność rynkowa

Warszawa

5181

5147

7222

2611Z

5030

3330

7486

7430

5020

7221

5154

7210Z

7230

Innowacyjność procesowa

Warszawa

Wrocław

Nowy Dwór Mazowiecki

Bielsko-Biała

Warszawa

Strumień

Warszawa

Rzgów

Warszawa

Michałowice

Warszawa

Poznań

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Źródło

73,6

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

4 827

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

7420

PKD

Patenty

Katowice

Miejscowość

Nakłady na działalność innowacyjną

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MIKROPRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MIKROPRZEDSIĘBIORSTW… 237

6420

104 417

27,4

931

4 131

0,89

77,66

Innowacyjność procesowa C

Innowacyjność rynkowa N

Warszawa

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Źródło

–3,8

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

5 320

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

5187

PKD

Patenty

Osielsko

Miejscowość

Nakłady na działalność innowacyjną

Centrum Zaopatrzenia Chłodnictwa Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe Sp. j. Marek i Piotr Dworscy Długie Rozmowy S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

238 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

12 13 14

7 8 9 10

TELZAS Sp. z o.o. Technitel Polska Klimkiewicz Rodziewicz Sp. j. CSF Polska Sp. z o.o. Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o. Warmińsko-Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o. LfC Sp. z o.o. Małkowski-Martech Sp. z o.o. Pojazdy Specjalistyczne Zbigniew Szczęśniak Sp. z o.o. Quantum Software S.A.

Kraków

Zielona Góra Konarskie Bielsko-Biała

Olsztyn

Ożarów Mazowiecki Szczecin Łódź Lublin Kielce

Budzyń Gdynia Katowice Sopot

7260Z

3310 2812 3410E

4211

3120 3162A 7222Z 8042B

2670Z

3430 2956A 3330 4321

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

2 3 4 5

18 260

6 515 20 676 32 864

93 182

54 551 7 200 7 418 860

9 159

54 453 14 254 10 400 8 097

138

36 47 105

192

96 44 59 19

147 43 37 19

8,3

–70,6 28,0 43,1

67,9

1,3 300,0 18,6 56,6

27,4

–22,3 58,8 64,1 60,7

1 1 1

1 1 1 1

Źródło

–9,0

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 1 678

1 734 430 6 976

230

1 796 350 100 1 528

1 741

1 269 1 950 1 542 175

151

tys. zł

9,19

26,62 2,08 21,23

0,25

3,29 4,86 1,35 177,67

19,01

2,33 13,68 14,83 2,16

1,56

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

9 660

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

3162

PKD

Innowacyjność procesowa A A B A B C A A A C A C A C C

Innowacyjność rynkowa B C A A A A B A A A A C A A C

A B A

A B B A

B A A A

Nakłady na działalność innowacyjną

Kraków

Miejscowość

C C C

C C C C

A C C C

Patenty

Wytwórnia Sprzętu Elektroenergetycznego Aktywizacja Spółdzielnia Pracy LUMAG Sp. z o.o. HYDROMEGA Sp. z o.o. SOMAR Sp. z o.o. Biuro Projektów i Zastosowań Systemów Informatycznych MICROSYSTEM Sp. z o .o. VIGO System S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

C N N

N N N A

C N N C

Kontrakty

Lp.

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 239

31 32

28 29 30

22 23 24 25 26 27

FES & Glob Tech Centrum Sp. z o.o. TELESTO Sp. z o.o. STABILATOR Sp. z o.o. Zakład Materiałów Ogniotrwałych GÓRBET Sp. z o.o. MEDICALGORITHMICS Sp. z o. o. Mine Master Sp. z o.o. Medana Pharma S.A. AIUT Sp. z o.o. ZEG ENERGETYKA Sp. z o.o. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM w Gliwicach Sp. z o.o. PLUM Sp. z o.o. Microtech International S.A. Przedsiębiorstwo Inżynierii Środowiska EKOWODROL Sp. z o.o. QUINTO Sp. z o.o. Zakłady Elektroniki i Mechaniki Precyzyjnej R&G Sp. z o.o. Zakład Produkcji Urządzeń Automatyki Sp. z o.o.

Wrocław

Radzionków Mielec

Kleosin Wrocław Koszalin

Warszawa Złotoryja Sieradz Gliwice Tychy Gliwice

5190

2956 3614

3320 5184 9001

7219Z 2952 2442 7420 3330 2960

5187Z 2924 4525E 2626

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

18 19 20 21

6 683

28 257 41 791

17 321 17 716 49 871

459 122 427 125 451 55 168 8 648 33 482

8 038 3 262 50 205 6 157

190 220

100 39 190

11 160 240 225 79 200

24 46 92 29

98,9

16,8 20,8

23,1 24,1 30,1

66,9 42,8 27,9 146,2 18,6 17,2

–1,2 40,0 25,2 39,5

5 5

5 5 5

1 5 5 5 5 5

1 1 1 1

5 1

Źródło

17,7 31,9

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 575

609 597

993 613 611

2 300 2 190 1 998 1 385 1 214 1 119

225 2 849 11 14

1 230 2 157

tys. zł

8,60

2,15 1,43

5,73 3,46 1,23

501,45 1,79 1,59 2,51 14,04 3,34

2,80 87,34 0,02 0,23

1,71 10,83

Działalność B+R na sprzedaż 2008

220 155

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

71 796 19 908

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

2622 8610

PKD

Innowacyjność procesowa B B A C A A C C B B B C B C C

B B B

Innowacyjność rynkowa C B B A A A A C C C C C C B B

C C C

B B

B B C

A B B B B B

B A C C

B A

Nakłady na działalność innowacyjną

Jasło Siemianowice Śląskie Gdańsk Warszawa Gdynia Trzebinia

Miejscowość

N N

N N C

C N N N N C

C C C C

N C

Patenty

Fabryka Armatur JAFAR S.A. Centrum Leczenia Oparzeń

Nazwa przedsiębiorstwa

N N

N C C

N C N N N N

N N N N

C N

Kontrakty

16 17

Lp.

240 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

City Interactive S.A. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. TRION S.A. TEMAPHARM Sp. z o.o. NOVITUS S.A. COMPENSUS Sp. z o.o. POLON ALFA Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Sp. z o.o.

54 55 56 57 58 59 60

51 52

47 48 49 50

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-UsługowoHandlowe EMAG SERWIS Sp. z o.o. Centrum Techniki Okrętowej S.A. ROKITA AGRO S.A. AFT Sp. z o.o. ASTEC Sp. z o.o. KGHM ECOREN S.A. TRICOMED S.A. KOLTRAM Sp. z o.o. Lakma Strefa Sp. z o.o. WOLCO Sp. z o.o. Fabryka Wentylatorów FAWENT S.A. COMMON S.A. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego S.A. EC Engineering Sp. z o.o. Deltim Machura Machura Sp. j. LEGALSUPPORT Sp. z o.o. Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o. DGT Sp. z o.o. Fabryka Osprzętu Samochodowego POLMO Łódź S.A. METALBARK PP-U

Nowa Wieś Wielka Warszawa Kędzierzyn-Koźle Inowrocław Warszawa Nowy Sącz Bytom Bydgoszcz

Straszyn Łódź

Kraków Częstochowa Kraków Poznań

Gdańsk Brzeg Dolny Poznań Zielona Góra Lubin Łódź Zawadzkie Warszowice Lublin Chełm Śląski Łódź Płock

Katowice

3650Z 5181 2523Z 5146 3001Z 5182 2956

2511

3220 3430A

7219Z 3640 7411 7222

7310 2420 5248 7222 2952 3310 2710 2451Z 2734 2923 7487 7310

3120

33 394 72 638 114 668 11 558 76 230 19 209 45 496

43 955

75 643 58 720

7 335 46 325 1 218 3 785

25 356 141 542 28 677 5 801 133 231 4 842 66 758 69 027 9 083 30 244 20 608 143 256

10 398

103 12 118 20 204 13 210

107

213 10

52 100 10 45

180 135 33 46 190 65 185 180 50 190 104 200

82,5 60,1 43,9 125,7 2,6 22,6 12,8

54,5

–13,8 2,4

23,5 28,0 48,3 23,7

5,0 17,6 21,9 9,4 42,1 24,9 16,1 13,2 10,5 –2,4 27,9 459,1

35,7

3 5 3 5 3 5 5

1 1

1 5 5 6

5 5 5 1 5 5 5 1 1 5 5 5

11 477 4 829 3 129 2 267 2 176 1 968 1 474

3 891 366

44 32 29

440 406 405 398 382 352 302 174 134 89 86 74

477

34,37 6,65 2,73 19,62 2,85 10,24 3,24

5,14 0,62

0,60 0,07 2,42

1,74 0,29 1,41 6,86 0,29 7,26 0,45 0,25 1,48 0,29 0,42 0,05

4,59

1 3 1 1 2

B C C C B C B B B B B B C B B B B B B A C C C N B C B

C N C C C B C C B B C C C B C C C C B A B C C C C C N

B B B B B B B

A C

C C B N

B C B B C B C C C C C C

N N N N N N C

C C

N N N N

C C N N C N C N N N N C

N C N B N N N

N C

N C N A

A N C N N N N N N C C N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 241

GAZOMET Sp. z o.o.

Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych GZUT Gliwice S.A.

NMG Sp. z o.o.

VECTRA S.A.

Energo-Mechanik Sp. z o.o.

NAPA Sp. j. Grzegorz Sermanowicz Paweł Szpotański Wojciech Piątek

Vera Agra Sp. z o.o.

Fabryka Maszyn BUMAR KOSZALIN S.A.

CALLTECH Sp. z o.o.

ZAE Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Polsko-Austriackie Produkcyjno-Usługowo-Handlowe FRAPOL Sp. z o.o.

Geotermia Mazowiecka S.A.

Pearson Education Polska Sp. z o.o.

Money.pl Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno-Wdrożeniowe COMPLEX Sp. z o.o.

Katowice

Wrocław

Warszawa

Mszczonów

Kraków

Wrocław

Bydgoszcz

Koszalin

Cieszków

SkarżyskoKamienna

Strzelce Opolskie

Gdynia

Bydgoszcz

5245

7414

5147

4030

4533

5143

7221

2922

0111A

2121

2811

7487

3330

2912

2911

2442

752

19 534

78 679

11 696

44 781

4 104

16 073

50 606

3 468

2 818

13 745

353 458

2 470

40 800

43 678

35 379

160

158

200

149

150

134

22,7

41,2

28,6

25,9

104,8

318,5

34,7

29,9

19,0

47,3

28,7

17,2

4,2

27,0

20,3

153

164

167

178

187

191

199

202

216

228

291

506

737

764

812

982

20,34

0,84

0,21

1,52

0,42

4,66

1,24

0,40

6,22

8,09

2,11

0,14

29,82

1,87

1,86

2,78

15,26

C B C

C N

C B

N C

C N

C C

Innowacyjność rynkowa

Rawicz

1 294

Innowacyjność procesowa

Wrocław

Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy GALENA

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Źródło

–31,1

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

130

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

8 481

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

2960

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Łódź

Miejscowość

Patenty

Przedsiębiorstwo PREXER Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

242 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Bydgoszcz

Łódź

Zakład Wapienniczy WOJCIESZÓW Sp. z o.o.

Zakład Produkcyjno Remontowy Energetyki JEDLICZE Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo INKORA Sp. z o.o.

Schenck Process Polska Sp. z o.o.

Zakład Produkcji Opakowań TARNOPAK Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

Transition Technologies S.A.

Przedsiębiorstwo Techniki Cieplnej PIECOSERWIS Sp. z o.o.

SEMICON Sp. z o.o.

INVICTA Sp. z o.o.

TECHNOKABEL S.A.

Urban Polska Sp. z o.o.

INOTEL S.A.

Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne Sp. z o.o. w Olsztynie

CEMBRIT S.A.

AUXILIUM Kancelaria Biegłych Rewidentów S.A.

Morska Agencja GDYNIA Sp. z o.o.

Metal Union Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe WAMET Sp. z o.o.

Lsi Software S.A.

Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne BELMA S.A.

100

Białe Błota

Częstochowa

Gdynia

Kraków

Trzemeszno

Olsztyn

Poznań

Żary

Warszawa

Sopot

Warszawa

Gliwice

Warszawa

Jastków

Jasło

Warszawa

Bydgoszcz

Jedlicze

Wojcieszów

Warszawa

Towarzystwo Handlu Zagranicznego INCORSA Sp. z o.o.

Poznań

BOTIR BUD Sp. z o.o.

2952

7222

5182

2875

6340

7412

2365Z

7120

6420A

2030Z

2732

8514Z

5186

2921

7221

2952

2871

2924

7412

4525

2652

5248

5153

29 214

15 371

25 371

26 858

66 844

4 442

48 442

15 085

7 849

23 541

56 603

21 054

18 143

18 501

40 953

47 073

11 402

30 335

159

22 052

23 047

5 322

6 153

240

127

187

144

156

111

178

114

180

100

182

29,2

22,1

36,3

10,5

20,8

64,1

–30,9

–51,3

17,7

–23,0

–30,0

19,9

20,2

21,2

34,3

41,2

47,0

40,1

30,0

21,7

26,9

23,3

59,1

3 283

6 972

10 378

853

797

148

11,24

45,36

40,90

1,76

0,07

1,41

0,70

0,00

0,75

0,02

0,24

0,50

B A B B B B B A C N C

C A C C A A C C B C

C B

B A

C B

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 243

116 117 118 119

114 115

107 108 109 110 111 112 113

Zakład Produkcyjno Budowlany Jerzy Maciejewski INNOVA S.A. SYNERGIS Sp. z o.o. RUMTEX Sp. z o.o. Pyton Management Sp. z o.o. Spółdzielnia Pracy ARMATURA MOL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Przemysłu Betonów PREFABET KURZĘTNIK Sp. z o.o. SIMPLE S.A. Zakład Odzysku Surowców MADROHUT Sp. z o.o. ECARD S.A. APLINES S.A. INTROL S.A. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe MANDAM Sp. z o.o.

Warszawa Warszawa Katowice Gliwice

Warszawa Kraków

Izabelin Dobre Miasto Wadowice Wrocław Łódź Gdynia Kurzętnik

6520 2651Z 3320A 2931

7220Z 5157

3001 4525 5155 5184 2753 5184 2666

2626

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

106

16 168 45 163 202 836 25 358

16 353 23 284

10 003 7 306 90 691 7 499 7 980 1 863 26 470

19 097

61 209 110 80

107 46

66 42 80 42 80 10 160

92,0 9,6 36,4 15,3

19,1

–2,3

–13,9 397,3 19,0 –27,1 1,4

4,8

3 3 3 5

3 5

5 5 5 5 5 5 5

3 3 5 5 5

Źródło

–2,9 11,5 231,8 –26,3 –5,4

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 587 563 551 447

675 631

997 974 907 794 732 722 719

1 100

2 381 2 289 2 089 1 635 1 250

tys. zł

3,63 1,25 0,27 1,76

4,13 2,71

9,96 13,33 1,00 10,59 9,17 38,77 2,72

5,76

2,09 1,43 1,51 3,69 2,64

Działalność B+R na sprzedaż 2008

37 124 54 20 65

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

113 850 160 433 137 921 44 284 47 303

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

9211Z 7220Z 7221 7110 4521

PKD

Innowacyjność procesowa C C C B C B C C C B B C C C C N C C C

Innowacyjność rynkowa C C C N N N C C C N N N N C N B C C C

B C C B

B B

B B C B B B B

B B B B B

Nakłady na działalność innowacyjną

Kobierzyce Warszawa Gliwice Kraków Aleksandrów Kujawski Bełchatów

Miejscowość

N N N N

N C

N N N N N N N

N N N N N

Patenty

ATM GRUPA S.A. BETACOM S.A. ENTE Sp. z o.o. Sobiesław Zasada S.A. BIN Sp. z o.o. w Aleksandrowie Kujawskim

Nazwa przedsiębiorstwa

N N N N

N N

N N N N N C C

N N N N C

Kontrakty

101 102 103 104 105

Lp.

244 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

SIMPLE Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej

Posnet Polska S.A.

SONEL S.A.

ELSTA Sp. z o.o.

BUDOTECHNIKA Sp. z o.o.

PZ HTL S.A.

Centrum Badawczo Wdrożeniowe UNITEX Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcji Farb i Lakierów MALFARB Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe TOOLFAS Sp. Poznań z o.o.

MOBILEX Sp. z o.o.

POLITA Sp. z o.o.

ELEKTROTIM S.A.

Fabryka Sprzętu Okrętowego MEBLOMOR S.A.

Łódzkie Zakłady Metalowe LOZAMET Sp. z o.o. Łódź

Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych Andre Abrasive Articles Robert Andre

GEOL MIN Sp. z o.o.

DOTCOM Sp. z o.o.

TECHMONT Sp. z o.o.

KTM INŻYNIERIA Sp. z o.o.

ICSO Chemical Production Sp. z o.o.

ATON-HT S.A.

Gajek Engineering Sp. z o.o.

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

Gdańsk

Wrocław

Kędzierzyn- Koźle

Złotoryja

Dąbrowa Górnicza

Konstancin – Jeziorna

Kielce

Koło

Czarnków

Wrocław

Szczecin

Łódź

Ostrów Wielkopolski

Gdańsk

Warszawa

Pilchowice

Wieliczka

Świdnica

Warszawa

Dąbrowa Górnicza

Gliwice

MERAWEX Sp. z o.o.

121

Kraków

EUROFAKTOR S.A.

120

2911

2924

2466

2952

4531

7230

1422

2681

2971

2811

4531A

7470

5146

2875

2430

5248

3310

4521

3162

3320A

3001

5184

3140

6713Z

11 797

175

42 013

462

14 095

7 478

8 390

28 309

24 469

29 339

120 840

16 058

10 781

4 537

44 704

9 577

25 922

12 608

29 922

29 030

69 330

9 819

11 665

15 892

150

170

200

190

228

113

130

151

200

150

492,3

1 331,5

4,5

41,4

16,8

40,0

49,6

4,0

–11,3

1 159,8

21,0

27,1

15,0

4,5

16,5

–22,5

1,6

17,6

17,9

6,9

17,7

5,2

–15,8

–23,7

107

136

147

158

165

166

180

262

292

354

361

398

0,01

0,98

0,11

0,37

0,33

0,12

0,13

0,25

0,06

0,62

1,00

2,99

0,33

1,65

0,64

1,32

0,60

0,90

0,42

3,60

3,09

2,50

C B C C C C C C C C C

C N C C B C C N C C C

C B

C N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 245

Innowacja Polska Sp. z o.o.

Lucchini Poland Sp. z o.o.

NEPENTES S.A.

Zakład Usługowo-Produkcyjny EMITER Sp. j. Stanisław Bieda, Piotr Lis

AFLOFARM Fabryka Leków Sp. z o.o.

Akzo Nobel Industrial Coatings Sp. z o.o.

Olimp Laboratories Sp. z o.o.

Farby KABE Polska Sp. z o.o.

PROTEKTA Sp. z o.o.

FAMA Sp. z o.o.

Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o.

Dozut Tagor Sp. z o.o.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo Rozwojowe

Zakłady Automatyki KOMBUD S.A.

Wadim Plast Narojek Sp. j.

ELDOS Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcji Sorbentów i Rekultywacji ELTUR-WAPORE Sp. z o.o.

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

Bogatynia

Wrocław

Michałowice

Radom

Wrocław

Zabrze

Zieleniec

Gniew

Warszawa

Katowice

Dębica

Kostrzyn

Ksawerów

Limanowa

Warszawa

7320

1412

2612

2524

7414

7486

2513

2840Z

3511

5187

2430

2442

5155

2442

3120

5146Z

2852Z

1 221

31 148

11 351

17 193

162 378

27 234

18 813

37 108

21 535

14 404

120 702

76 298

30 119

104 496

67 648

109 510

63 201

231

180

140

168

230

180

140

200

185

32,6

–19,3

–7,4

–6,6

7,5

9,9

14,9

15,9

16,1

16,4

16,8

19,4

22,7

25,4

26,1

28,1

35,1

0,08

0,26

B C B C C B B B C

B C B C C N C C B

C B

Innowacyjność rynkowa

Warszawa

Innowacyjność procesowa

Kraków

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

145

Źródło

47,1

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

140

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

50 575

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

3420

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Lubicz

Miejscowość

Patenty

W.A.S. Wietmarscher Polska Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

144

Lp.

246 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

180 181 182 183

179

178

176 177

175

172 173 174

171

170

168 169

164 165 166 167

162 163

Warszawa Ożarów Mazowiecki RODAN S.A. Warszawa EXPOM Sp. z o.o. Krośniewice Mpay S.A. Warszawa WASAMA Roboty Ogólnobudowlane Instalacje Lądek Zdrój Sanitarne Instalacje i Pomiary Elektryczne J. Watras Z. Sadliński A. Malinowski Sp. j. PODWYSOCKI Sp. j. Łódź Zakłady Produkcji Specjalnej Pionki Sp. z o.o. Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. Dąbrowa Górnicza Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne Chojna POMOT Sp. z o.o. TEWES-BIS Sp. z o.o. Barczewo Przedsiębiorstwo YAVO Sp. z o.o. Bełchatów KONAR Jeziorecki Witold Jeziorecka Renata Stęszew Sp. j. Odlewnia Ostrowiec Sp. z o.o. Ostrowiec Świętokrzyski MERINOSOFT Sp. z o.o. Białystok Tower Automotive Polska Opole Sp. z o.o. Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Centrum Gdynia Techniki Morskiej S.A. Kolejowe Zakłady Łączności Bydgoszcz Sp. z o.o. DIVICOM S.A. Poznań Apator Mining Sp. z o.o. Katowice SVANTEK Sp. z o.o. Warszawa Oficyna Wydawnicza READ ME Włodzimierz Warszawa Bińczyk Sp. j.

MIT Mobile Internet Technology S.A. WB ELECTRONICS Sp. z o.o.

5190 3110 3210 2211Z

6010

7420

7230 3430

3210

2953 3310 3420

2811

2522Z

1721 2960

5184 2931 5186 4521

2211Z 3210

17 102 49 509 13 056 12 481

9 736

27 223

4 916 133 358

14 411

36 138 10 281 21 542

18 519

56 377

11 779 38 489

7 020 24 321 338 8 632

172 899 35 051

14 123 20 73

210

50 220

125

130 120 80

217

10 200

93 109 10 25

131 82

21,8 5,7 4,2

–5,7

16,0

–20,1 11,5

–3,0 19,2 –3,5

–9,6

–11,9

–7,1 75,2

–58,2 0,6 439,7

364,5 –22,8

3 5 5 5

5 5

5 5 5

5 5

3 5 5 5

3 5

282 258 249 245

312

332

367 335

397

711 547 451

793

816

889 822

3 381 1 640 1 441 965

9 315 3 728

1,65 0,52 1,91 1,96

3,21

1,22

7,47 0,25

2,75

1,97 5,33 2,10

4,28

1,45

7,55 2,14

48,16 6,74 426,76 11,18

5,39 10,63

N C N C N C

C N N C C N C C C B N C N B C C

C N C N C N

N C N N N C N N N N B N C N N N

B C B B

B C

B B B

B B

B B B B

B B

N N N N

N N

N N N

N N

N N N N

N N

N N N N

N N

C N N

N N

N C N N

N N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 247

EVATRONIX Sp. z o.o.

INVENTIA Sp. z o.o.

ITALEST Sp. z o.o.

Lubelskie Fabryki WAG FAWAG S.A.

Przedsiębiorstwo Usług Elektroenergetycznych ENERGOTEST ENERGOPOMIAR Sp. z o.o.

Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. Wrocław z o.o.

Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Usługowo-Handlowe SONOPAN Sp. z o.o.

SMAY Sp. z o.o.

Zakład Energetyczny Płock Centrum Techniki Energetycznej Sp. z o.o.

EUROTECH Sp. z o.o.

Fabryka Maszyn i Urządzeń OMAG Sp. z o.o.

Kolporter Info S.A.

AC PRIM Sp. z o.o.

Pracowniczy Ośrodek Maszynowy w Augustowie Sp. z o.o.

HADROKOR Sp. z o.o.

186

187

188

189

190

191

192

193

194

195

196

197

198

199

200

Włocławek

Augustów

Warszawa

Kielce

2430

2931

5143

5248

2952

5181

15 165

62 573

4 945

30 943

28 047

17 573

59 184

32 405

2 532

30 702

37 323

8 947

1 737

4 678

1 138

240

100

120

143

156

150

170

108

14,4

1,8

–6,3

81,0

–24,0

11,8

62,8

28,5

–4,9

4,8

8,5

13,8

16,8

15,9

19,7

–27,4

101

110

115

135

145

155

187

198

200

206

221

0,24

0,07

1,18

0,21

0,23

0,39

0,17

0,34

4,55

0,44

0,39

1,73

10,74

4,23

17,57

0,16

5,11

Innowacyjność rynkowa

Oświęcim

3130

2811

3663

2912

3320

2924

4524

5187

7230

10 249

Innowacyjność procesowa

Mielec

Płock

Kraków

Białystok

Gliwice

Lublin

Dąbrówno

Warszawa

Bielsko-Biała

126 601

4 319

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

2953

Źródło

5146

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Olsztyn

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

Grudziądz

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno Produkcyjne i Handlowe OBRAM Sp. z o.o.

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

BIO-KSEL Sp. z o.o.

Miejscowość

Patenty

185

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

184

Lp.

248 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

ALPLA NDM Sp. z o.o.

POLAM REM S.A.

Materiały Budowlane Sp. z o.o.

Zakład Badawczo Wdrożeniowy Ośrodka SALMONELLA IMMUNOLAB Sp. z o.o.

Biotronik Polska Sp. z o.o.

Laser Sinex Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo VESTOIL Sp. z o.o.

Zakład Handlowo Usługowy ROSA Sp. z o.o.

ROBI Sp. z o.o.

FEERUM S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KANBEX Sp. z o.o.

POM METAL Sp. z o.o.

Ecofys Poland Sp. z o.o.

Firma Transportowo Handlowo Usługowa PANMAR Sz. Czekański W. Szmyd Sp. j.

Biuro Studiów i Projektów Energetycznych ENERGOPROJEKT Poznań S.A.

Software Mind S.A.

Firma Techniczno Handlowa ANKOL Czesław Kolisz

Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o.

Orlen Asfalt Sp. z o.o.

GEA Technika Cieplna Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe ATUT Sp. z o.o.

KH KIPPER Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Górnicze ROWJAS Sp. z o.o.

201

202

203

204

205

206

207

208

209

210

211

212

213

214

215

216

217

218

219

220

221

222

223

Jastrzębie-Zdrój

Zagnańsk

Katowice

Opole

Płock

Poznań

Mielec

Kraków

Poznań

Krosno

Poznań

Gostyń

Mysłowice

Chojnów

Poznań

Tychy

Smolec

Łódź

Poznań

Gdynia

Opole

Gdańsk

Nowy Dwór Mazowiecki

4525

3430

5245

2923

2320

4521

4690Z

7221

7486

5152

7411

4525

4521

5147

3150

5151

2956

5146

2441

5153

3150

2522

39 417

80 794

11 070

76 085

887 515

5 506

32 335

17 402

10 200

206 416

6 457

10 877

4 810

34 644

9 125

11 134

2 336

4 437

44 634

346

89 543

22 388

68 835

200

210

125

150

220

140

100

130

124

150

20,6

23,2

30,4

35,0

36,5

42,3

44,7

48,5

55,4

62,1

188,3

41,7

–3,7

36,2

5,9

0,6

50,1

38,6

–0,8

70,0

0,02

0,09

0,02

0,07

0,06

0,32

0,22

0,03

4,01

0,02

0,09

0,05

C B C C

C B C

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 249

Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Budowlane SAVEX Sp. z o.o. Zakłady Mechaniczno Kuźnicze WOSTAL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Projektowania Modernizacji i Rozwoju ZA Puławy S.A. PROZAP Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo INTERMAG Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wytwórcze UsługowoHandlowe PLAST-ROL Sp. j. BellStream Sp. z o.o. Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy Sp. j. Przedsiębiorstwo Produkcyjno Montażowe KLIMAWENTEX Sp. z o.o. BP TECHEM S.A. REWA Sp. z o.o.

KLIMAPOL Sp. z o.o. Omega Engineering Sp. z o.o. FAMAD – Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o. MCX Systems Sp. z o.o.

224

234 235 236

237 238

232 233

231

229 230

228

227

226

Bytom Warszawa

Warszawa Błędowa Tyczyńska Jastków Bielsko-Biała Paczków

Rzeszów

Szczecin Gostyń

Lotyń

Olkusz

Puławy

5190Z 7221Z

7032 2956 2943

5190 2811

2923

6201 4525

3162

2415

7486

4525

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Wolbrom

19 000 34 000

48 045 2 613 15 470

51 504 17 115

41 767

19 653 9 456

12 785

29 183

19 507

36 954

47 58

50 27 100

110 80

130

169 49

114

234

8,9 31,5

–2,1

–11,1

2,5 –2,6

5,5

10,7 7,8

16,2

17,8

18,0

18,5

1 1

6 6 1

6 6

1 6

Źródło

19,8

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 331

2,14

Działalność B+R na sprzedaż 2008

tys. zł

Patenty krajowe

140

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Kontrakty UE

39 882

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa B B C C B B B B

C B B C C C C

Innowacyjność rynkowa C C C C C C N C

C C C C C B A

C C

N N A

N N

Nakłady na działalność innowacyjną

4525

PKD

C C

N C C

N C

Patenty

Zgorzelec

Miejscowość

N N

N N N

C N

Kontrakty

225

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

250 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

SANWIL S.A. FINEPHARM Sp. z o.o. SCANCLIMBER Sp. z o.o. Fadroma Development Sp. z o.o. Wytwórnia Pomp Hydraulicznych Sp. z o.o. WARMIL Sp. z o.o. ELGÓR + HANSEN Sp. z o.o. Zakład Chemiczny SILIKONY POLSKIE Sp. z o.o. Europlant Phytopharm Sp. z o.o.

Wydawnictwo Pascal Sp. z o.o. PENTACOMP Systemy Informatyczne S.A. INSTALCOMPACT Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe BOMET Andrzej Sińczuk Cuprum Business Center Sp. z o.o. SEE SOLUTIONS Sp. z o.o. D&D Resory Polska Sp. z o.o.

249 250 251 252 253 254 255 256 257

258 259 260

261

262 263 264

244 245 246 247 248

242 243

241

Inergy Automotive Systems Poland Sp. z o.o. Magna Automotive (Poland) Sp. z o.o. Euroafrica Linie Żeglugowe Sp. z o.o. Odlewnia Żeliwa DRAWSKI S.A. Zakłady Lotnicze Margański & Masłowski Sp. z o.o. Meden Inmed Sp. z o.o. Meprozet Kościan S.A. Frubella Processing Sp. z o.o. Energetyka Wisłosan Sp. z o.o. WAGRAN Sp. z o.o.

239 240

Wrocław Pobiedziska Lublin

Przemyśl Jelenia Góra Gniezno Wrocław Wrocław Warszawa Chorzów Nowa Sarzyna Nowe Miasto nad Wartą Bielsko-Biała Warszawa Tarnowo Podgórne Węgrów

Koszalin Kościan Białobrzegi Nowa Dęba Łódź

Drawski Młyn Bielsko-Biała

Lublin Tarnowo Podgórne Szczecin

2710 1740 2874

2931

2215 5184 2912

1754Z 2442 2952 2952 2912 5147 3320 2466 5146

3310 2125 1533 3210 7487

2751 4523

6311

3430 3612

14 009 1 916 52 677

26 994

31 343 24 336 38 335

41 973 4 626 80 724 20 030 10 146 1 954 76 442 16 070 63 699

38 735 27 280 23 229 17 105 42

46 797 –

287 224

127 830 734 365

102 25 183

70 60 95

164 50 190 80 110 15 124 90 52

158 125 80 50 10

130 51

100

150 150

–2,2 13,2 –11,2

–2,6

–5,5

17,4

19,1 –6,1 –14,9 12,1 8,2 –12,6 15,1

–12,1

–3,6 –18,1 –0,2 8,9

–0,3

–3,0

1,6 6,3

5 5 5

3 5 5 5 5 5 5 5 5

5 5 5 5 5

5 1

5 5

246 233 214

298

330 323 306

614 598 596 524 478 461 458 457 384

1 609 1 334 1 015 970 634

2 909 2 073

3 484

8 310 3 749

1,75 12,16 0,41

1,10

1,05 1,33 0,80

509,88 1,46 12,94 0,74 2,62 4,71 23,59 0,60 2,85 0,60

4,15 4,89 4,37 5,67

6,22

1,21

6,50 0,51

N C C C C C C

N N N N

N C C C N

N N N N N

C N N

N N

N N N C C C C C N

C N C N N N N N C

C C

N N

B B C

C C C

B B C B B B C B C

B B B B B

B B

N N N

N N N N N N N N N

C N N N N

N N

N N C

N N N

N C N N N N N N N

N N N N C

C C

N N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW … 251

MDH Sp. z o.o. DGA S.A. VIPHARM S.A. Zakłady Mechaniczno Odlewnicze ZREMB Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe INTER TECHNIK Sp. z o.o. Fabryka Aparatury Elektromedycznej FAMED Łódź S.A. OPA ROW Sp. z o.o. Drogowe Systemy Automatyki Sp. z o.o. Golden Play Bis Sp. z o.o.

Zakłady Urządzeń Chłodniczych i Klimatyzacyjnych KLIMOR Sp. z o.o. MAKROTERM Agata i Krzysztof Wąchała Sp.j.

265 266 267 268

274

5154

2923

5147

7420 4531

3310

18 417

22 957

88 825

35 125 5 881

6 900

140

212 24

102

–14,9

13,7

2,5 8,8

–18,7

–5,0

5 5

105

112

119

123 119

128

174

0,57

0,49

0,13

0,35 2,02

1,85

3,32

1,03 0,76 0,46 3,17

N N C N C N C C C C

Innowacyjność rynkowa C C N N N N N N N N

C B

C C C B

N N

N N N N

N N

N C N C

Źródła: 1 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardami OECD i GUS, 2 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 3 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 4 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R na podstawie The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, JRC/DG RTD; 5 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 6 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS.

Zakopane

Bielany Wrocławskie Gdynia

Rybnik Wrocław

Łódź

5 229

212 197 194 187

Innowacyjność procesowa

*/ zatrudnienie 2007

275

273

271 272

270

5182

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Zgorzelec

5 3 5 5

Źródło

110,9 –37,7 14,4 3,8

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 %

Działalność B+R na sprzedaż 2008

tys. zł

Patenty krajowe

100 145 70 67

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Kontrakty UE

20 685 25 774 41 809 5 906

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Nakłady na działalność innowacyjną

3310 7414Z 5146 2952

PKD

Patenty

Łódź Poznań Warszawa Jelenia Góra

Miejscowość

Kontrakty

269

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

252 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Bydgoszcz

Warszawa

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik S.A.

Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.

Bombardier Transportation (ZWUS) Polska Sp. z o.o.

Grupa Kapitałowa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.

Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoRemontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. Lubliniec

Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A.

Przemysłowe Centrum Optyki S.A.

Avio Polska Sp. z o.o.

ELEKTROBUDOWA S.A.

Mennica Polska S.A.

RADMOR S.A.

Fabryka Obrabiarek RAFAMET S.A.

Kuźnia Raciborska

Gdynia

Warszawa

Katowice

Bielsko-Biała

Lubliniec

Poznań

Katowice

Starogard Gdański

Świdnik

2942A

3220

3621

4531A

3030

3320A

3520

3110

2442

2599

2120Z

3530

96 871

97 033

818 635

783 872

166 444

197 859

717 160

174 206

3 457 922

296 973

1 022 284

471 042

1 588 912

381 941

478

436

367

1 657

336

498

2 397

643

1 654

461

1 637

4 073

2 238

562

28,8

2,2

53,8

18,9

57,6

64,1

11,1

22,6

28,8

41,9

3,0

27,8

8,1

0,2

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

2442Z

Źródło

3110A

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 1 953

12 129

8 737

1 730

12 828

6 610

9 519

133

7 353

3 849

52 354

37 071

30 616

17 641

tys. zł

2,02

12,50

1,07

0,22

7,71

3,34

1,33

0,08

0,21

1,30

5,12

7,87

1,93

4,62

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Warszawa

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Patenty krajowe

Czosnów

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Kontrakty UE

ABB Sp. z o.o.

PKD

Innowacyjność procesowa A A C A A A C

B A C B A B B

Innowacyjność rynkowa A B A C A A A

A A A B A B A

Nakłady na działalność innowacyjną

ADAMED Sp. z o.o.

Miejscowość

Patenty

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 253

Fabryka Kotłów RAFAKO S.A.

Asseco Poland S.A.

TVN S.A.

Zakłady Chemiczne SIARKOPOL TARNOBRZEG Sp. z o.o.

HTLSTREFA S.A.

Fiat Auto Poland S.A.

SITECH Sp. z o.o.

Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A.

LUVENA S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KOSZ Sp. z o.o.

APATOR S.A.

Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A.

SIPMA S.A.

Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A.

RADPOL S.A.

Ozorków

Tarnobrzeg

Warszawa

Rzeszów

Racibórz

Warszawa

Lublin

Toruń

Bielsko-Biała

Polkowice

Luboń

Dzielna, Ciasna

Alwernia

Dąbrowa Górnicza

Człuchów

Poznań

3310A

2415

9220Z

7220Z

2830A

3220

2932A

2712Z

3410B

3430

2415

2030Z

2413

3110A

2524Z

5170A

142 783

187 003

1 897 309

2 786 580

1 085 597

201 626

162 917

100 031

15 124 296

747 031

291 722

94 509

196 110

94 212

45 056

758 651

639

518

2 304

7 898

1 837

1 603

452

398

5 853

1 416

286

378

291

525

414

764

1 550

2 146

77,1

33,2

22,0

117,3

16,7

12,2

–12,9

6,9

30,2

–15,2

56,4

23,1

24,2

14,3

25,8

46,1

47,9

16,0

668

833

6 260

19 060

966

19 131

3 140

3 784

139 789

2 597

677

828

263

702

3 501

12 308

92 900

0,47

0,45

0,33

0,68

0,09

9,49

1,93

3,78

0,92

0,35

0,23

0,03

0,42

0,28

1,56

0,46

1,17

15,10

Patenty krajowe

KOMPUTRONIK S.A.

1 055 479

615 379

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

3410

Źródło

7222Z

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 %

Działalność B+R na sprzedaż 2008

tys. zł

Kontrakty UE

Owińska

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

B A A A A C B B C B

B C B B B

A A A C A C C C

A B B C B

B A

C B

Innowacyjność rynkowa

Kraków

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Innowacyjność procesowa

Solaris Bus & Coach S.A.

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

COMARCH S.A.

Miejscowość

Patenty

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

254 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o.

OPTOPOL Technology S.A.

Grupa LOTOS S.A.

Telekomunikacja Polska S.A.

NETIA S.A.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Rzeszów S.A.

TETA S.A.

MACROLOGIC S.A.

ZEG S.A.

MERCOR S.A.

POLFARMEX S.A.

ACUS Maria Sobiech i Piotr Stefaniuk Sp. j.

BIOFARM Sp. z o.o.

Soda Polska Ciech Sp. z o.o.

Południowy Koncern Energetyczny S.A.

Zakład Azotowy PUŁAWY S.A.

Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.

ZELMER S.A.

Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO S.A.

ISD Huta Częstochowa Sp. z o.o.

PROFIm Sp. z o.o.

Infovide-Matrix S.A.

Fabryka Przyrządów i Uchwytów BISON-BIAL S.A.

REMAG S.A.

Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A.

Zakład Mechaniczny METALTECH Sp. z o.o.

Częstochowa

Rzeszów

Jastrzębie Zdrój

Puławy

Katowice

Inowrocław

Poznań

Warszawa

Kutno

Gdańsk

Tychy

Warszawa

Wrocław

Rzeszów

Warszawa

Białystok

Turek

Gdańsk

Zawiercie

Warszawa

Katowice

Bydgoszcz

Mirosławiec

2710Z

2682

2971Z

1010

2415Z

4011

2013Z

2442

1822

2442

4530

3330Z

7220Z

3030Z

6420A

6420

2943A

3612

2320A

3310A

6021A

7210

2952

2414Z

2931

2 695 694

142 190

465 443

5 717 907

2 396 784

3 568 658

709 468

191 508

71 787

111 635

458 396

69 273

51 436

93 594

655 775

1 121 168

9 923 088

96 959

188 608

14 898 653

69 470

458 234

213 513

147 399

813 647

49 819

4 474

700

2 644

22 501

3 350

6 100

1 531

400

250

1 493

294

266

544

4 120

1 673

23 526

895

1 131

1 246

291

3 542

615

794

1 170

250

–2,9

34,7

10,7

61,0

–4,3

–1,7

607,4

29,4

19,7

16,4

56,2

36,6

19,4

47,7

14,2

33,8

–3,8

7,5

–8,1

25,6

18,6

19,1

–5,1

14,7

–10,2

24,5

1 905

340

425

1 024

1 208

2 058

2 155

2 188

2 319

2 479

3 810

6 054

16 140

23 566

34 217

56 439

337

3 638

2 326

1 687

1 199

1 528

565

0,07

0,00

0,07

0,01

0,04

0,03

0,29

1,13

3,05

2,08

0,54

5,50

11,77

17,24

3,59

3,05

0,57

0,35

1,93

0,02

0,01

0,79

0,81

0,19

1,13

C B

B A

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 255

Zakłady Chemiczne ORGANIKA SARZYNA S.A.

ZAK S.A.

Fabryka Maszyn Górniczych FAMUR S.A.

Internet Group S.A.

STEKOP S.A.

Unizeto Technologies S.A.

Bank PEKAO S.A.

Orzeł Biały S.A.

Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A.

Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego STOMIL SANOK S.A.

Zentis Polska Sp. z o.o.

Trinity Corporate Services Sp. z o.o.

KRUK S.A.

Autoliv Poland Sp. z o.o.

KGHM Polska Miedź S.A.

Kędzierzyn-Koźle

Warszawa

Bytom

Wrocław

Siedlce

Nowa Sarzyna

Katowice

Warszawa

Szczecin

Warszawa

Sanok

Warszawa

Oława

Lubin

Katowice

2414Z

7460

3710Z

7487

1532Z

2414

2952A

7260Z

7222

6512A

2442

2510

7412

3430

1320A

4521A

1 651 230

32 101

263 363

33 535

215 533

385 968

1 089 070

325 587

81 541

11 091 716

336 208

401 298

27 862

403 100

12 654 885

1 982 644

1 716

1 000

413

800

274

750

3 989

357

390

21 992

1 350

2 812

300

2 500

28 478

6 847

477

6 982

–0,4

18,8

12,6

51,3

–6,4

–9,7

19,8

31,0

4,5

54,3

15,9

–7,6

29,0

–12,1

–6,2

53,7

2,8

42,7

1 099

1 416

1 641

1 679

1 741

2 023

2 070

2 384

2 604

3 076

3 089

3 380

4 688

5 630

7 631

11 333

14 786

72 301

0,07

4,41

0,62

5,01

0,81

0,52

0,19

0,73

3,19

0,03

0,92

0,84

16,82

1,40

0,06

0,57

5,53

1,61

Patenty krajowe

KOPEX S.A.

267 448

4 481 685

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

7260Z

Źródło

6512A

tys. zł

Kontrakty UE

Warszawa

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

Warszawa

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

ATM S.A.

PKD

Innowacyjność procesowa C C C C C C C C C C C C C B C C C B

Innowacyjność rynkowa B C B C C C C C C N B C C C C C C C

Nakłady na działalność innowacyjną

BRE S.A.

Miejscowość

Patenty

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

Lp.

256 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

HTEP POLSKA Sp. z o.o.

Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Otwartego WARSZAWA URSYNÓW

Lubelski Węgiel BOGDANKA S.A.

BIOMED Wytwórnia Surowic i Szczepionek Sp. z o.o.

Fabryka Farb i Lakierów ŚNIEŻKA S.A.

TRAKCJA S.A.

VACAT Sp. z o.o.

Kompania Węglowa S.A.

PROMOTECH Sp. z o.o.

ZTK Teofilów S.A.

Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A.

NOVOL Sp. z o.o.

Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. w Łodzi

Huta BATORY Sp. z o.o.

MALOW Sp. z o.o.

GRAAL S.A.

Bank Ochrony Środowiska S.A.

Zakład Przemysłu Mięsnego BIERNACKI Sp. z o.o.

Bank BPH S.A.

Ferrostal Łabędy Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK AM Sp. z o.o.

BUMAR Sp. z o.o.

FERRUM S.A.

PKO BP S.A.

100

Warszawa

Katowice

Warszawa

Zakroczym

Gliwice

Kraków

Jarocin

Warszawa

Wejherowo

Suwałki

Chorzów

Łódź

Komorniki

Bukowno

Łódź

Białystok

Katowice

Rybnik

Warszawa

Lubzina

Lublin

Puchaczów

Warszawa

Gdańsk

6512A

2722Z

5182

2441

2752

6512A

9305

6512A

1520Z

3612

2420

3530

2430

2743

1760Z

2941

1010

5274

4521A

2430Z

2441

1010

8512

3512

12 178 541

334 520

3 212 513

149 722

433 270

1 269 298

341 135

710 421

390 467

117 036

481 940

137 305

185 359

716 987

63 026

57 135

10 514 365

52 769

794 711

522 830

30 183

1 053 106

23 539

103 703

32 811

669

430

442

350

4 265

450

1 732

1 580

578

673

380

426

1 833

356

260

65 200

500

1 050

1 078

250

3 300

250

380

26,3

12,2

14,1

37,7

80,2

12,2

205,8

22,9

16,1

4,6

2,6

77,7

–0,1

–10,8

–12,4

25,3

29,5

50,9

22,9

10,3

23,3

19,9

37,6

50,2

3 657

4 821

5 343

5 829

10 197

10 831

18 355

24 488

24 866

204

8 573

3 782

4 518

303

118

270

323

443

518

1 020

0,03

1,44

0,17

3,89

2,35

0,85

5,38

3,45

6,37

0,04

6,24

2,04

0,63

0,48

0,11

0,01

0,05

1,07

0,04

2,20

0,98

C C C C C C

C C C C

C B

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 257

COMP S.A.

SIEMENS Sp. z o.o.

WIELTON S.A.

Polska Grupa Energetyczna S.A.

Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej S.A.

Crowley Data Poland Sp. z o.o.

Południowy Koncern Węglowy S.A.

FIOLET Powszechny Dom Kredytowy S.A.

Elektromontaż Poznań S.A.

AXTONE Sp. z o.o.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Warszawa II S.A.

LUBAWA S.A.

ABM Solid S.A.

Mostostal – Zabrze S.A.

NOMA 2 Sp. z o.o.

INTERCARS S.A.

ENERGOINSTAL S.A.

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

Katowice

Warszawa

Katowice

Zabrze

Tarnów

Lubawa

Warszawa

Kańczuga

Poznań

Wrocław

Jaworzno

Warszawa

Wolibórz

2811A

3430A

5020

4521A

4500

1740A

2924

3520A

3120

7487

1010

7414

3320Z

3510

3420Z

317 236

160 461

1 737 956

131 227

837 164

421 314

43 736

46 804

120 494

147 688

244 084

1 004 435

98 709

82 381

20 597 757

368 435

1 096 218

769

1 088

2 041

250

2 525

1 868

408

385

343

300

1 000

5 500

250

383

46 626

677

1 034

–4,5

31,0

26,8

22,6

79,9

23,4

20,5

3,1

14,8

246,0

33,1

20,1

–10,8

–4,4

5,5

75,5

129

171

300

392

506

526

628

1 040

1 053

1 462

1 554

1 721

1 937

2 511

2 580

2 847

0,01

0,13

0,04

0,09

1,16

1,12

0,52

0,70

0,43

0,15

1,57

2,09

0,01

0,68

0,24

0,90

Kontrakty UE

Warszawa

Wieluń

5190Z

7210Z

1,66

C B C C C N C C C C C C C C C C C

C C C C C C C C C C B B C C B C

C C

Innowacyjność rynkowa

Warszawa

3 633

Innowacyjność procesowa

Warszawa

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

102

Źródło

–8,9

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

2 000

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Działalność B+R na sprzedaż 2008

219 173

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Patenty krajowe

2442

PKD

Nakłady na działalność innowacyjną

Warszawa

Miejscowość

Patenty

Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Kontrakty

101

Lp.

258 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

GETIN S.A.

POLIMEXMS S.A.

Zakłady Koksownicze ZDZIESZOWICE Sp. z o.o.

DS SMITH Polska S.A.

Zakłady Azotowe ANWIL S.A.

Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.

STEICO S.A.

ZPP AUTO Sp. z o.o.

Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A.

Zakłady Przemysłu Cukierniczego MIESZKO S.A.

BIOTON S.A.

Automotive Lighting Polska Sp. z o.o.

Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A.

Ficomirrors Polska Sp. z o.o.

AMICA S.A.

Eurodruk Poznań Sp. z o.o.

Zakłady Metalowe DEZAMET S.A.

PONAR – WADOWICE S.A.

SYGNITY S.A.

ODLEWNIE S.A.

KĘTY S.A.

KOELNER S.A.

ELZAB S.A.

Seco/Warwick S.A.

Metro Group Asset Management Sp. z o.o.

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

Warszawa

Świebodzin

Zabrze

Wrocław

Kęty

Starachowice

Warszawa

Wadowice

Nowa Dęba

Tarnowo Podgórne

Wronki

Dąbrowa Górnicza

Płock

Sosnowiec

Warszawa

Boguchwała

Siedlce

Czarnków

Bydgoszcz

Włocławek

Kielce

Zdzieszowice

Warszawa

Wrocław

6523Z

7020

2921Z

3002Z

2874Z

2742Z

2750

7220Z

2912Z

2710

1812Z

2971Z

3430

2320A

3430

2441Z

1584

2343Z

3430A

2020Z

3600

2416

2112

2310

2811A

407 541

262 095

68 441

630 687

1 156 093

141 012

995 669

164 299

71 532

179 065

1 236 483

236 688

79 535 205

385 072

293 517

230 856

106 205

128 462

260 114

115 823

2 013 751

389 776

4 557 570

4 301 693

2 259 579

5 802

300

681

271

2 332

2 821

654

2 532

493

650

250

2 509

500

23 321

1 300

1 069

754

656

615

748

642

1 430

752

2 551

13 823

11,6

–3,0

3,0

16,5

–9,2

2,9

–17,2

177,0

5,3

103,8

–6,2

35,4

24,7

22,4

8,3

6,6

4,3

–27,3

–12,6

11,2

–1,3

15,2

58,5

15,4

54,5

992

1 599

1 976

2 154

2 489

2 933

3 415

3 426

4 237

7 908

10 373

11 949

17 407

20 012

55 984

511

0,24

0,61

2,89

0,34

0,22

2,08

0,34

2,09

5,92

4,42

0,84

5,05

0,02

5,20

19,07

0,22

0,03

0,00

N N N N C N C N N N

C C C C C C N C C C

C B

B N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 259

Nazwa przedsiębiorstwa

Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM LEGMET Sp. z o.o.

PCC ROKITA S.A.

Mondi Świecie S.A.

COMPLEX S.A.

Carrefour Polska Sp. z o.o.

GRUPA POWEN WAFAPOMP S.A.

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A.

PROJPRZEM S.A.

Zakład Maszyn Elektrycznych EMIT S.A.

AQUAEL Sp. z o.o.

ZETKAMA S.A.

Volkswagen Poznań Sp. z o.o.

ALCHEMIA S.A.

Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne S.A.

WARS S.A.

SYNTHOS S.A.

KOLASTYNA S.A.

STALPROFI S.A.

Lp.

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

Dąbrowa Górnicza

Kraków

Oświęcim

Warszawa

Zabrze

Warszawa

Poznań

Ścinawka Średnia

Suwałki

Żychlin

Bydgoszcz

Jelenia Góra

Warszawa

5170A

2452Z

2416Z

3520

2952

2720

2910

2751

2875

3110

2811A

2442

2912

5211

2914Z

94 369

641 057

93 102

2 845 691

55 637

222 806

958 041

7 869 352

128 547

50 015

103 530

210 370

332 312

119 665

7 606 444

426

406

2 343

500

792

1 868

6 245

430

420

480

795

1 000

280

9 500

431

995

1 000

8,7

52,9

18,7

22,6

26,6

–1,0

49,4

–7,4

6,9

51,5

10,9

24,7

227,3

–3,2

–7,5

–1,9

212

228

250

272

283

382

401

478

502

589

681

0,00

0,05

0,00

0,11

0,04

0,02

0,00

0,18

0,50

0,26

0,13

0,11

0,33

0,01

0,53

0,04

0,10

C B B C B C C C C C C

N C C C C C C C C

C C

C N

Innowacyjność rynkowa

Warszawa

706 142 1 412 760

Innowacyjność procesowa

Łódź

2414 5157Z

0,25

Patenty krajowe

Świecie

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008 696

Kontrakty UE

Brzeg Dolny

Źródło

14,2

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

1 060

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Nakłady na działalność innowacyjną

273 066

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Patenty

2956

PKD

Kontrakty

Polkowice

Miejscowość

260 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

ATREM S.A.

PBG S.A.

Orlen Oil Sp. z o.o.

PGE Elektrociepłownia Rzeszów S.A.

LPP S.A.

Centrozłom Wrocław S.A.

Zakłady Pomiarowo Badawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Sp. z o.o.

Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o.

Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A.

Azoty Tarnów S.A.

Fabryka Okuć Meblowych STALMOT Sp. z o.o.

International Tobacco Machinery Poland Sp. z o.o.

Valeo Autosystemy Sp. z o.o.

BORYSZEW S.A.

IMPEXMET S.A.

Nowy Styl Sp. z o.o.

H. Cegielski Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o.

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

RELPOL S.A.

Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Sp. z o.o.

Zakłady Mechaniczne TARNÓW S.A.

Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o.

Polskie Sieci Elektroenergetyczne OPERATOR S.A.

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

178

179

180

181

182

183

184

Konstancin Jeziorna

Ostrów Wielkopolski

Tarnów

Rzeszów

Żary

Warszawa

Poznań

Krosno

Warszawa

Sochaczew

Skawina

Radom

Nidzica

Tarnów

Piotrków Trybunalski

Warszawa

Gliwice

Wrocław

Gdańsk

Rzeszów

Kraków

Przeźmierowo

3210

3520

2941

2753

3330Z

5221

3520

3612

5152Z

2466Z

5030

2956

2863

2416

2952

6420

3120

2924

5142Z

3210

2320

4521A

4525A

113 121

6 924 984

62 086

72 765

187 862

82 745

2 799 642

104 474

416 812

2 454 163

3 242 834

1 454 592

49 525

1 352 156

274 260

7 920 070

42 843

623 177

1 622 999

240 755

861 984

2 091 425

481

450

800

870

850

876

41 107

460

2 000

2 821

5 693

2 695

270

320

2 356

1 400

4 000

253

400

832

264

448

3 977

–0,9

–30,3

13,1

5,6

–7,9

0,8

10,0

–7,8

–24,0

–24,6

–7,7

2,6

4,5

5,5

6,7

15,9

19,7

27,4

29,0

34,0

48,6

115,9

1 719

1 794

2 504

2 694

3 148

3 886

4 732

5 069

5 139

6 431

26 943

0,02

2,89

3,44

1,43

3,80

0,14

4,53

1,22

0,21

0,20

1,85

B C

C C

C N N C C N N N N C C

N C C N N C C N C N N

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 261

Nazwa przedsiębiorstwa

Zakład Odmetanowania Kopalń ZOK Sp. z o.o.

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.

PGE Elektrownia Turów S.A.

Przedsiębiorstwo Kompletacji i Montażu Systemów Automatyki CARBOAU TOMATYKA S.A.

Bank Handlowy S.A.

WYBOROWA S.A.

LIMATHERM S.A.

Delphi Poland S.A.

Lubuskie Zakłady Aparatów Elektrycznych LUMEL S.A.

Zakład Urządzeń Naftowych NAFTOMET Sp. z o.o.

Lincoln Electric Bester S.A.

OZAS ESAB Sp. z o.o.

HSW Huta Stali Jakościowych S.A.

Hispano-Suiza Polska Sp. z o.o.

Gedeon Richter Polska Sp. z o.o.

Adler Polska Sp. z o.o.

Lp.

185

186

187

188

189

190

191

192

193

194

195

196

197

198

199

200

Bielsko-Biała

Grodzisk Mazowiecki

Sędziszów Małopolski

Stalowa Wola

Opole

Bielawa

Krosno

Zielona Góra

2416

2442

3110

2710

2943

2924

3320

3430

3330

188 846

192 363

67 832

569 849

104 482

213 389

45 177

66 934

2 427 918

25 020

565 688

2 308 361

600

760

370

1 000

300

412

450

600

7 000

350

302

5 797

290

1 800

7,8

9,9

56,8

–2,7

–13,4

–11,9

9,6

–10,3

–8,4

–6,1

27,9

–1,7

6,5

10,7

332

365

400

430

462

478

487

503

519

551

596

640

1 157

1 290

1 459

0,18

0,19

0,59

0,08

0,44

0,22

1,08

0,75

0,02

2,20

0,11

0,03

1,01

0,06

0,01

Kontrakty UE

Kraków

Limanowa

1591

6512A

114 595

2 227 960

31 145

2,09

C C C C C C C C N C C

N N C N N N N C N N

C N

Innowacyjność rynkowa

Poznań

2924

4011

18 432 048

1 684

Innowacyjność procesowa

Warszawa

Tychy

Bogatynia

4020A

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

Warszawa

Źródło

4,7

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 tys. zł

Działalność B+R na sprzedaż 2008

600

Zatrudnienie 2008 liczba etatów

Nakłady na działalność innowacyjną

80 628

Dynamika sprzedaży 2008/2007

tys. zł

Patenty

4525

PKD

Kontrakty

Jastrzębie Zdrój

Miejscowość

262 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Patenty krajowe

Delphia Yachts Kot Sp. j.

Krakowska Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze POLAN Sp. z o.o.

TREPKO Sp. z o.o.

203

204

205

206

Gniezno

Kraków

Warszawa

Gorzów Wielkopolski

Gliwice

Dębica

2924

0112A

3512

2442

2466

2923

47 488

17 944

74 606

103 058

88 528

15 024

265

300

360

310

362

250

0,0

1,9

–29,8

–2,8

–3,8

6,9

145

151

166

216

239

329

0,30

0,84

0,22

0,21

0,27

2,19

C C C N C C

N N N C N N

Źródła: 1 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardami OECD i GUS; 2 – dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 3 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 4 – dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R na podstawie The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, JRC/DG RTD; 5 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38; 6 – dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS.

*/ zatrudnienie 2007.

POCH S.A.

Vetoquinol Biowet Sp. z o.o.

202

Wytwórnia Urządzeń Chłodniczych PZL-Dębica S.A.

201

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW… 263

ABB Sp. z o.o.

ADAMED Sp. z o.o.

APATOR S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

LEWsystem APATOR

Luteina tabletki dopochwowe

DIAMOND – DrIve As a MONitoring Device ULTRAS – system do optymalizacji kadzi transformatorów Earth fault protection algorithm -algorytm zabezpieczeń

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

Rodzina liczników i systemów przedpłatowych, obejmujących obecnie liczniki energii elektrycznej i cieplnej oraz gazomierze. System opracowany przez zespół konstruktorów APATOR S.A. pod kierownictwem mgr inż. Cezarego Mikowskiego. Głównymi odbiorcami produktu są zakłady energetyczne. Pozwala na współpracę ze wszystkimi systemami bilingowymi używanymi w Polsce. System umożliwia zakup energii poprzez telefon, e-mail, SMS jak i w sklepowej kasie oraz poprzez energomat zapewniający

Luteina jest powszechnie stosowana u pacjentek wymagających terapii gestagenowej – leczy się nią około 16 tys. kobiet miesięcznie (Data View IMS Health Poland). Niedomoga lutealna, do której leczenia używany jest naturalny progesteron, stanowi poważny problem społeczny, ponieważ dotyczy ponad 20 mln kobiet w wieku 18–54 lat. Luteina tabletki dopochwowe jest to jedyny preparat na rynku polskim zawierający naturalny progesteron do podawania drogą dopochwową. Dopochwowa droga podania progesteronu, możliwa do zastosowania dzięki innowacyjnej formulacji tabletek, daje możliwość prowadzenia miejscowej terapii progesteronem, minimalizując niekorzystne efekty zdrowotne doustnego stosowania gestagenów. Innowacyjna formulacja dzięki zastosowaniu w składzie tabletek kombinacji substancji regulującej pH i cukru mlekowego minimalizuje potencjalny wpływ na stan równowagi fizjologicznej w miejscu podania oraz ułatwia efektywne działanie progesteronu. Podawanie naturalnego progesteronu dopochwowo u pacjentek ciężarnych zmniejsza opór oraz wskaźnik pulsacji w tętnicach spiralnych macicy i w ten sposób poprawia przepływ krwi bezpośrednio w otoczeniu rozwijającej się ciąży. Przekłada się to na lepsze utlenowanie i odżywienie zarodka.

DIAMOND – DrIve As a MONitoring Device – system komputerowy do diagnostyki falowników i podłączonych do nich urządzeń. System działa w oparciu o analizę sygnałów kontrolnych dostępnych w falowniku, bez konieczności stosowania dodatkowych czujników, co pozwala na oszczędność ze względu na koszty sprzętu, okablowania i instalacji. Sygnały, które i tak są dostępne w falowniku, wykorzystane są dodatkowo w celach monitoringu i diagnostyki. Ich analiza pozwala na ocenę stanu nie tylko samego falownika, ale także jakości prądu zasilania, stanu podłączonych urządzeń (silnik, pompa, dmuchawa...), a nawet jakości procesu. ULTRAS – ULTRA easy TRAnsormer Simulations – system do optymalizacji kadzi transformatorów. System komputerowy, który wykorzystuje algorytmy Metody Elementów Skończonych do obliczeń strukturalnych kadzi transformatorów. Obsługuje pełne spektrum produkowanych przez ABB transformatorów: od małych jednostek rozdzielczych, przez średnie i duże, do transformatorów mocy. Aplikacja umożliwia przeprowadzenie złożonych analiz mechanicznych (w tym obciążeń hydrostatycznych, próżnią, sił dynamicznych) oraz weryfikację i optymalizację projektu kadzi. Earth fault protection algorithm – algorytm zabezpieczeń – algorytm admitancyjnego zabezpieczenia ziemnozwarciowego dedykowany dla sieci dystrybucyjnych średnich napięć pracujących z nieskutecznie uziemionym punktem neutralnym. Algorytm bazuje na pomiarze napięcia i prądu składowej zerowej i jest dedykowany do implementacji w przekaźnikach zabezpieczeniowych. Opracowany algorytm pozwala użytkownikowi na wybór charakterystyki rozruchowej tj.: admitancyjnej, konduktancyjnej, admitancyjno-konduktancyjnej, subsceptancyjnej oraz konduktancyjnej kierunkowej.

Krótka charakterystyka

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW PRZYSŁANYCH W 2009 ROKU

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 265

AUXILIUM Kancelaria Biegłych Rewidentów S.A.

AVIO Polska Sp. z o.o.

AXTONE Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Zderzaki i elementy Crash

Łopatka turbinowa GEnx2

Badanie sprawozdań finansowych, rozliczanie wniosków unijnych

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) 24-godzinny zakup energii. W 2007 r. opracowano uniwersalne urządzenie przenoszące informacje między licznikiem a systemem bilingowym. Umożliwia ono dwukierunkową komunikację z każdym licznikiem energii elektrycznej (dowolnego producenta) bez konieczności instalowania w nim dodatkowych interfejsów. Nagrody i wyróżnienia: Godło Teraz Polska w 2006 r., Europrodukt 2007, złoty medal 60th International Technical Fair, Elektroprodukt Roku 2003, medal prezesa SEP, wyróżnienie na Energetycznych Targach ENERGETAB 2005. W 2008 r. opracowano uniwersalne oprogramowanie licznika systemowego, który rozlicza zużycie energii zarówno w trybie przekładowym jak i kredytowym. AUXILIUM w znaczny sposób w roku 2008 poszerzyło zakres odbiorców i klientów usług o nowe obszary badania oraz wielkość badanych jednostek. Jako spółka notowana na giełdzie pozyskała do badania Spółki z rynku kapitałowego oraz inne duże podmioty. Audyt dużych jednostek oraz ich specyfika dały wzrost sprzedaży o ponad 80%. Pozwoliło to zdobyć nowe doświadczenia w zakresie badań sprawozdań finansowych oraz praktycznych umiejętności audytorów. Inną innowacją jest audyt wniosków unijnych. Ten obszar działalności będzie miał równomierny udział na rynku usług audytorskich w związku ze wzrostem wykorzystania środków unijnych. Podjęto również innowacyjną dla branży inicjatywę budowy sieci franczyzowej biur rachunkowych. Wieńce łopatek dyszowych turbiny niskiego ciśnienia zaprojektowane i przygotowywane do produkcji seryjnej w AVIO Polska w Bielsku-Białej przeznaczone są do produkcji najnowszego cywilnego lotniczego silnika świata General Electric GEnx-2B do samolotów Boeing B 747–8. Projekt ma charakter innowacyjny w skali światowej. Podkreślenia wymaga fakt, że wyżej wymieniony moduł został w całości zaprojektowany w AVIO Polska a następnie będzie sprzedawany z wyłącznością na cały świat – jest to pierwsza sytuacja w polskim przemyśle lotniczym od ponad 50 lat w której polskie przedsiębiorstwo opracowuje najbardziej nowoczesny wyrób i technologię na świecie w swojej dziedzinie. Osiągnięte parametry turbiny mają znaczący wpływ na osiągi silnika i wpływają na zmniejszoną emisją gazów tj. dwutlenku węgla i tlenków azotu poniżej wartości wyznaczonych limitami określonymi przez ACARE (Europejska Rada Doradcza ds. Badań w Aeronautyce) oraz zmniejszonym o ok. 15% zużyciem paliwa i obniżonym o 16 dB poziomem hałasu. Silniki te należą do najbardziej ekologicznych na świecie. Sprawność wieńców łopatek dyszowych poszczególnych stopni ma wpływ na sprawność całej turbiny, a tym samym na sprawność całego silnika. Zmniejszenie w porównaniu z innymi silnikami np. CF-6 o ok. 15% liczby łopatek w wieńcach dyszowych każdego stopnia oraz zastosowanie przy produkcji łopatek nowo opracowanych materiałów konstrukcyjnych, które przy zachowaniu odpowiedniej wytrzymałości w warunkach podwyższonej temperatury charakteryzują się mniejszą gęstością miało wpływ na zmniejszenie ogólnej masy silnika. Opracowanie to sprostało zaostrzonym wymaganiom dotyczącym ochrony środowiska wynikającym z ustaleń międzynarodowych. Silniki tej rodziny mają być wprowadzone do eksploatacji w roku 2009 a ich parametry spełniają oczekiwania zawarte w wytycznych ACARE oraz w obecnie obowiązujących normach. Zderzaki i elementy Crash to elementy bezpieczeństwa biernego pojazdów szynowych. Spełniają międzynarodowe normy EN PN 15227 lub UIC 573. Produkty bazują na własnym, opatentowanym rozwiązaniu. Dotychczasowe rozwiązania bazowały na zgniataniu lub roztłaczaniu materiału. Rozwiązanie AXTONE bazuje na skrawaniu materiału i zapewnia lepsze parametry urządzenia. Produkty dostarczane są obecnie do największych klientów w branży: Bombardier, Siemens, Alstom, Hyundai-Rotem, Stadler, GATX. CITY Handlowy jako pierwszy bank w Polsce wprowadził możliwość dokonania płatności mobilnych bezpośrednio z konta za

Krótka charakterystyka

266 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Bombardier Transportation (ZWUS) Polska Sp. z o.o.

Branżowy Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Elektrycznych KOME

CEMBRIT S.A.

Gąsior łukowo falisty

Maszyny z magnesami trwałymi

System sygnalizacji przejazdowej SPA-5 wersja 01

Biuro Projektów i Zastosowań Platforma latająca Systemów Informatycznych MD4–200 MICROSYSTEM Sp. z o.o.

Płać komórką

Bank Handlowy S.A

Wyrób nowy w skali przedsiębiorstwa, duże wyzwanie dla technologii ze względu na trudności w uzyskaniu właściwych parametrów materiału dla ręcznego formowania.

Maszyny z magnesami trwałymi charakteryzują się: najwyższą sprawnością, największą gęstością mocy i momentu, największą dynamiką działania. Innowacyjność produktu polega na zastosowaniu najnowszych i wysokoenergetycznych magnesów trwałych z ziem rzadkich. Maszyny te są coraz częściej stosowane jako prądnice w energetyce wiatrowej i wodnej, jako silniki w napędach trakcyjnych, pojazdach elektrycznych i hybrydowych oraz jako serwonapędy. Do opracowania produktów zostały zaangażowane częściowo środki z dotacji zewnętrznej, jednak w przeważającej części były to środki własne jednostki. Zakres mocy prądnic produkowanych przez Ośrodek to 1.1÷110 kW przy prędkościach 250÷1500 obr/min. W sumie do tej pory wykonano ponad 140 prądnic różnego typu. Prądnice z magnesami trwałymi zostały nagrodzony w 2004 roku Medalem Prezesa SEP za Typoszereg prądnic synchronicznych do odnawialnych źródeł energii.

SPA-5 definiuje standard powiązania sygnalizacji przejazdowej z systemami stacyjnymi i zapewnia najwyższy poziom nienaruszalności bezpieczeństwa SIL 4. Nowe cechy użytkowe: różne typy czujników i bezpieczne zobrazowanie pracy. Realizacja potrzeby standardowego powiązania sygnalizacji przejazdowej z systemami stacyjnymi. Koszty rozwojowe – 3481 mln PLN. Zgłoszono do Urzędu Patentowego 5 wynalazków. Do 2008 r. sprzedano 52 systemy. Produkt konkurencyjny pod względem ceny i kosztów utrzymania. Użytkownikami są koleje. Nowe użyte technologie: diagnostyka predykcyjna czujnika koła, wykorzystanie dwukanałowego i synchronizowanego oprogramowania do zapewnienia bezpieczeństwa pracy urządzeń. Zastosowane rozwiązania informatyczne: zastosowanie metod programowania wg standardu EN 50128, wykorzystanie magistrali CAN-bus, umożliwienie zdalnego dostępu do diagnostyki. Wzornictwo zgodne z wymaganiami klienta dla danej linii kolejowej. Certyfikacja standardu do połączenia sygnalizacji przejazdowej z systemami stacyjnymi. UKIE oraz BCC uhonorował BT ZWUS Medalem Europejskim dla Wyrobów w XV edycji konkursu za SPA – 5. Dopuszczenia do eksploatacji na kolejach w Polsce i Serbii.

Aparat latający jako platforma świadczenia usług monitoringów wizyjnych, detekcji itp., software do analizy obrazów wizyjnych. Bezzałogowy autonomiczny czterowirnikowy śmigłowiec MD 4–200. Liczba sprzedaży w 2008 – 1 szt. Mini-robot latający MS Eagle. Zautomatyzowane śmigłowce posiadają komputer pokładowy umożliwiający autonomiczną stabilizację i nawigację opartą na systemie GPS. Po ręcznym wystartowaniu i przełączeniu w tryb automatycznej pracy, śmigłowce wykonują w czasie rzeczywistym komendy wprowadzane przez stację bazową za pomocą joysticka lub np. poprzez wskazanie punktu na mapie cyfrowej. Istnieje możliwość podłączania różnych ładunków o masie do 3 kg (np. kamery video, aparatu cyfrowego, kamery termowizyjnej lub termometru). Śmigłowce jak i wyposażenie mogą zostać zaadoptowane do wymagań zadanej misji. Zdjęcia wykonane z platformy latającej redukują koszty energochłonnych i zanieczyszczających samolotów.

pomocą telefonu komórkowego. Płać komórką to usługa, dzięki której można płacić za pomocą telefonu komórkowego także w kawiarni, restauracji, w pralni,za taksówkę, za swoją fakturę lub za zakupy w Internecie. Potrzeby Klientów: dokonanie błyskawicznych transakcji – głównie opłata za parking, zakup biletów komunikacji miejskiej. Usługa Płać komórką jest bezpłatna. Klienci nie ponoszą kosztów związanych z jej używaniem. Usługa Płać komórką wykorzystuje technologiczne rozwiązanie USSD. Przychody i koszty poniesione przez Bank nie podlegają ujawnieniu. Użytkownicy, konsumenci: osoby korzystające przede wszystkim z komunikacji miejskiej i ze Strefy Płatnego parkowania Miasta Stołecznego Warszawy. Nagroda: Innowacja Roku 2008 przyznana przez Mobile Internet.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 267

Centrum Leczenia Oparzeń

Centrum NaukowoProdukcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A.

CREOTECH Sp. z o.o.

CSF Polska Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

one4all

Niskoszumna specjalistyczna kamera K20

TAFIOS-B

Doposażenie systemu wieloosobowej komory hiperbarycznej

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) Zakup dodatkowych modułów medycznych, systemu wideo oraz doposażenie części technicznej komory hiperbarycznej w celu maksymalnego wykorzystania możliwości komory hiperbarycznej dla leczenia chorych oparzonych oraz trudno gojących się ran. Zastosowanie sprzętu najnowocześniejszej generacji podniosło znacząco jakość i skuteczność terapii oraz bezpieczeństwo pacjentów poddawanych sesji hiperbarycznej zarówno pod względem medycznym jak i technicznym. Dodatkowe doposażenie komory hiperbarycznej umożliwiło utworzenie drugiego stanowiska monitorowania pacjenta. Doposażenie spowodowało, iż w całości posiadana komora jest najnowocześniej wyposażoną komorą hiperbaryczną w Polsce. Sygnalizator TAFIOS-B przeznaczony jest do: automatycznego wykrywania, identyfikacji oraz pomiaru od poziomu NDS stężenia par bojowych środków trujących: sarin, soman, tabun, Vx, luizyt, iperyt siarkowy, iperyt azotowy i toksycznych substancji przemysłowych jak chlor i amoniak;pomiaru mocy dawki promieniowania gamma na zewnątrz i/lub wewnątrz obiektu od tła naturalnego do 10 Gy/h; pomiaru dawki pochłoniętej promieniowania gamma wewnątrz obiektu; detekcji natychmiastowego promieniowania jonizującego i impulsu elektromagnetycznego wybuchu jądrowego; alarmowania o wykrytym zagrożeniu; sterowania urządzeniami zainstalowanymi w obiekcie, zabezpieczającymi załogę przed skutkami zagrożeń chemicznych oraz efektami świetlnymi wybuchu jądrowego. Innowacyjność produktu polega na jego wysokiej czułości, powtarzalności wyników pomiarów oraz pracy w ekstremalnych warunkach środowiskowych zgodnie z polskimi normami obronnymi, potwierdzonych badaniami wymaganymi dla sprzętu wojskowego. Produkt odpowiada potrzebom Sił Zbrojnych RP, co zostało potwierdzone Orzeczeniem DPZ MON Nr 412/ZDW/2009. CREOTECH w kooperacji z Uniwersytetem Warszawskim opracował kamery cyfrowe K20/K30. Są one przeznaczone na rynek naukowy (m.in. astronomiczny). Ich czułość oraz mechaniczna wytrzymałość przewyższa odpowiedniki istniejące na rynku. Wyprodukowano 20 kamer, trwają rozmowy z włoską grupą naukową, które prawdopodobniej zakończą się dostawą 20 urządzeń. W oparciu o K20/K30 CREOTECH stworzył kamerę Armcamera. Przeznaczona ona jest na szeroki rynek. Jest wyposażona we wbudowany mikrokomputer (jedyny tak zaawansowany układ komputerowy produkowany w chwili obecnej w kraju), który pozwala na szybką analizę rejestrowanego obrazu. Kamery wprowadzane są na rynek we współpracy z Amart Logic, same mikrokomputery przygotowywane są do wprowadzenia na rynek europejski (sterowanie procesami przemysłowymi) przez Elproma Electronics Polska. K20/K30 oraz Armcamera zdobyły Złoty Medal Targów Poznańskich Innowacje-Technologie-Maszyny za wdrożenie układu opracowanego wspólnie z instytutem naukowym do praktyki przemysłowej. Platforma informatyczna one4all to kompleksowe rozwiązanie znajdujące szerokie zastosowanie w sektorze prywatnym, w instytucjach publicznych oraz uczelniach wyższych. Umożliwia organizacjom usystematyzowanie oraz usprawnienie działalności strategicznej i operacyjnej. One4all jest zintegrowanym środowiskiem do obsługi wszystkich procesów zachodzących w organizacji: zagadnień finansowych, zarządzania projektami, zarządzania komunikacją i przepływem prac oraz sprawozdawczości i analiz. Dzięki swojej budowie i posiadanym funkcjonalnościom zalicza się do systemów zorientowanych na SOA (Service Oriented Architecture). Dostępność w jednym miejscu zintegrowanych i wiarygodnych danych i informacji o charakterze analitycznym, zebranych z różnych płaszczyzn funkcjonowania organizacji (obszary front office, back office, zarządzanie przedsięwzięciami o charakterze projektowym, przepływami pracy i zadań). Umożliwia skrócenie czasu niezbędnego do uzyskania aktualnych informacji i danych, upraszcza komunikację między pracownikami, klientami i dostawcami, eliminuje wąskie gardła, integruje i upraszcza procesy biznesowe, poprawia jakość uzyskiwanych rezultatów prac, ogranicza ilość pomyłek wynikających z niedoprecyzowania dokumentów. Finansowanie wewnętrzne. Platforma została do chwili obecnej wdrożona u 4 klientów: CRZL,

Krótka charakterystyka

268 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A.

DGT Sp. z o.o.

ELDOS Sp. z o.o.

ELEKTROBUDOWA S.A.

Rozdzielnica trakcyjna typu RT-1

Płytki z obwodami drukowanymi na izolowanym podłożu metalowym

Platforma komunikacyjna DGT MCS

Silnik SG6B 764Y-4 750kW 3300V

Rozdzielnica RT-1 to rozdzielnica w osłonie metalowej, przedziałowa, skręcana. Została wykonana do zasilania linii trakcyjnych. Może być stosowana w warunkach wnętrzowych w stacjach elektroenergetycznych o napięciu 660/825 V DC. Posiada zwartą budowę modułową, dzięki czemu umożliwia szybkie projektowanie i dobór pól. Posiada certyfikat Instytutu Elektrotechniki nr 0989/NBR/09.

Płytki drukowane na izolowanym podłożu metalowym służą do montażu elementów elektronicznych generujących duże ilości ciepła, w szczególności diod LED dużej mocy wykorzystywanych do oświetlania. Innowacyjność produktu polega na wykorzystaniu laminowanego podkładu metalowego do odprowadzania ciepła wprost od pracującego elementu, bez konieczności instalowania tradycyjnych radiatorów. Opanowanie technologii wymagało zastosowania specjalistycznego laminatu, sprawdzenie tradycyjnych technologii w procesie wytwarzania oraz dobór narzędzi i parametrów obróbki mechanicznej.

Zintegrowany System Telekomunikacyjny DGT MCS w najnowszej wersji integruje w ramach jednorodnego systemu dyspozytorskiego cyfrowe oraz analogowe środki łączności radiowej ze środkami łączności stacjonarnej. DGT MCS umożliwia podłączenie wielu różnych systemów radiowych i spięcie ich w jednolity system komunikacyjny. Może być zatem wykorzystany do budowy zintegrowanej komunikacji, gdzie w ramach jednolitego systemu łączności wykorzystywane są radiotelefony, radiostacje, telefony (stacjonarne, komórkowe i VoIP) tworząc w ten sposób platformę, która w łatwy sposób może być połączona z istniejącymi lub nowymi aplikacjami informatycznymi (bazy danych, spisy abonentów, mapy cyfrowe i inne). Produkt dedykowany jest do zastosowań związanych z bezpieczeństwem publicznym oraz zarządzaniem kryzysowym i służb za nie odpowiedzialnych. W roku 2008 system doczekał się trzech dużych instalacji w Straży Granicznej i Policji. System zdobył szereg nagród, między innymi Bursztynowy Medalion, Kordierytowy Kompas i nagrodę Komendanta Głównego Policji na targach Balt Military and Safety Expo 2008. Na targach Europoltech 2009 zdobył nagrodę Supernowoczesny 2009.

Silnik SG6B 764Y-4 jest silnikiem indukcyjnym, trójfazowym, jednoklatkowym, budowy przeciwwybuchowej z osłoną ognioszczelną „d” – cecha Ex I M2 Exdl o mocy 750kW na napięcie 3300V do napędu organów urabiających węglowych kombajnów ścianowych dużej wydajności. Na rynku polskim podobny silnik nie był oferowany zarówno przez producentów krajowych jak i zagranicznych. Dotychczas na polskim rynku do podobnego zastosowania były dostępne silniki o mocy 580kW naszej produkcji. Cewki do silnika wykonano nową technologią (wprowadzoną w 2008 r.) przy użyciu pneumatycznej rozciągarki cewek firmy VINCENT. Silnik SG6B 764Y-4 posiada certyfikat badania typu WE: FTZÚ 08 ATEX 0170X. W/w silnik został sprzedany w 2008 roku w ilości 3 szt. jednemu klientowi.

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Mercor S.A., TermaTechnologie.Elastyczna i modularna architektura rozwiązania pozwala rozłożyć inwestycje i nakłady na wdrożenie platformy w czasie rozpoczynając od obszarów najbardziej kluczowych oraz uzyskać widoczne korzyści z wdrażanych elementów platformy w bardzo krótkim okresie. Wymierną korzyścią jest także ograniczenie dokumentacji papierowej, zmniejszenie ilości wyjazdów i zużywanego paliwa (dzięki zdalnej komunikacji) oraz zwiększenie efektywnego czasu pracy. Rozwiązanie przeznaczone jest zarówno dla sektora przedsiębiorstw, jak i instytucji administracji oraz sektora edukacyjnego. Rozwiązanie zbudowane jest w oparciu o sprawdzoną technologię największych dostawców światowych takich jak Microsoft, Manhattan Associates i SAP. Platforma dzięki uniwersalnemu a zarazem skalowalnemu systemowi wspomaga zarządzanie organizacją wykorzystując powszechnie dostępną technologię informatyczną. Nagroda w regionalnej edycji Krajowych Liderów Innowacji w kategorii innowacyjna usługa (za one4all), Kamerton Innowacyjności, Produkt innowacyjny dla logistyki 2008, wyróżnienie w kategorii produkt/usługa na Targach Logistex 2009. Rozwiązanie posiada pozytywną opinię o innowacyjności w skali światowej wydaną przez Instytut Technologicznych Systemów Informacyjnych Politechniki Lubelskiej. Zostało uznane przez jednostkę naukową za innowacyjność produktową i organizacyjną.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 269

Fabryka Obrabiarek RAFAMET GMC 400CNC S.A.

Fabryka Przyrządów Uchwyt mechaniczny i Uchwytów BISON-BIAL S.A. z mocowaniem sprężynowym typu 2500–630–275-SPR

ZOR 941

Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o.

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

Fabryka Kotłów RAFAKO S.A. Kocioł na biomasę Kielce

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Uchwyt tokarski z mocowaniem mechanicznym typu 2615–720-l320-P,2615–720–320-L,2615–720–340-p,2615–720–340-l posiada korpus, w którym osadzona jest tarcza z czołowym rowkiem spiralnym. Z rowkiem spiralnym tarczy współpracują zęby szczęk osadzonych w promieniowych prowadnicach korpusu, które to szczęki mocują i odmocowują przedmiot obrabiany. Korpus połączony jest z zabierakiem, na którego zewnętrznej średnicy osadzony jest na łożysku tocznym wieniec zębaty. Właśnie ten wieniec zębaty napędzany od elementu obrabiarki napędza poprzez tarczę zębatą szczęki, które mocują lub odmocowują detal. Uchwyty założone są na obrabiarce przed i za wrzecionem. Wyposażone są w tarczę spiralną lewą i prawą, dzięki czemu mogą mocować lub odmocowywać jednocześnie w zależności od potrzeby użytkownika długie detale np. typu rura, wał. Sprzedano 66 szt. Ostateczni odbiorcy to przemysł wydobywczy ropy i gazu. Do wykonania korpusów i szczęk użyto innowacyjnej technologii obróbki wstępnej tj. w jednym zamocowaniu obróbka wielu powierzchni na centrach ze zmieniaczami palet. Opracowanie konstrukcji, wykonanie prototypu, badania prototypu i opracowanie technologii nastąpiło w BISON-BIAL. Został złożony wniosek do Urzędu Patentowego RP o udzielenie patentu.

Frezarka Typu GMC 400CNC (GANTRY) ma bramę o rozpiętości 4 m i przesuwającą się na długości 8,5 m po prowadnicach tocznych. Przeznaczona jest do obróbki dużych przedmiotów (7#4#2,5 m) o skomplikowanych kształtach. Jest to nowoczesna obrabiarka sterowana w 5-ciu osiach za pomocą układu SINUMERIK 840D. Do napędu narzędzi stosowane są specjalne elektrowrzeciona oraz głowice widlaste wychylno-obrotowe sterowane CNC. Obrabiarka wyposażona jest w 40-pozycyjny magazyn narzędzi wraz z manipulatorem. Wymiary 10,8#14#6,6 m, waga 125 ton, obciążenie do 90 ton. Zalety: zajmuje mniejszą powierzchnię, jest wygodniejsza w obsłudze, istnieje możliwość wydłużania obrabiarki przez dołączenie kolejnych segmentów. Nowatorskie rozwiązania nie spotykane w kraju. Nowoczesne wzornictwo. Sprzedano 1 sztukę do firmyNEWAG w Nowym Sączu. Nakłady na B+R 611 166,84 zł. ze środków własnych.

Maszyna przeznaczona do automatycznego wykonywania operacji technologicznych. Innowacyjność produktu polega na integracji procesu wychłodzenia zgrzanej ramy z procesem wykonywania otworów technologicznych w ramach jednego centrum obróbczego. Nowe cechy użytkowe: trzy osie sterowane CNC. Zwiększenie procesu wydajności produkcji i jakości wyrobów. Sprzedano 18 sztuk-11 klientów. Użytkownicy: Vetrex-Tczew, Jezierski-Zagnańsk, Euro-color-Pyskowice, Fenetra-Ostrów Wlkp., Bewi-Źlinice, Kapica-Zawadzkie, Plastbud-Bochnia, Budomex-Gołdap, Empol-Wrocław, Amma-Bolesławiec, Partner-alma–Limanowa. Produkt nagrodzony Kryształowym Profilem.

Blok elektro-ciepłowniczy Kielce jest duo-blokiem składającym się z 2 kotłów parowych pracujących na 1 kolektor, z którego zasilana jest turbina o maksymalnej mocy elektrycznej 10MWe. Jeden z kotłów jest opalany węglem, zaś drugi – biomasą w postaci zrębków drzewnych. Dzięki takiej konfiguracji możliwe jest efektywne wykorzystanie tzw. zielonej (odnawialnej) energii zarówno do produkcji energii elektrycznej jak również ciepła w skojarzeniu, przy zachowaniu możliwości pracy na samym węglu – w razie potrzeby. Powyżej opisany układ jest pierwszym tego typu w kraju. Innowacyjne dla RAFAKO było również wejście na rynek bloków elektro-ciepłowniczych (pierwsza tego typu jednostka realizowana przez firmę RAFAKO). W świetle zobowiązań Polski do zwiększenia udziału produkowanej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, blok Kielce zasługuje na szczególną uwagę.

Krótka charakterystyka

270 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Fiat Auto Poland S.A.

Fiat 500

FES & Glob Tech Centrum Sp. AVR-S z o.o.

Przelotowa wiertarko-frezarka SGML-II

FAMAD-Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o.

Nowa 500 została wybrana Car of the Year 2008, zdobyła prestiżową nagrodę Eurocarbody 2007 oraz 5 gwiazdek Euro NCAP, tj. najwyższą ocenę pod względem bezpieczeństwa w swoim segmencie. Jest w niej 7 poduszek powietrznych montowanych seryjnie. Jest to pierwszy samochód kompaktowy, który szczyci się strukturą porównywalną – pod względem odporności na zderzenia czołowe – z pojazdami o znacznie większych gabarytach. Wszystkie montowane silniki zostały opracowane pod kątem zgodności z wymogami norm emisji spalin Euro 5, które wejdą w życie dopiero pod koniec 2009 r. Dwie z dostępnych jednostek napędowych – 1.2 Fire i 1.3 Multijet – wytwarzają odpowiednio 119 i 111g CO2/km. Już teraz silniki te mieszczą się w limicie 120 g/km, jaki Komisja Europejska zamierza wprowadzić w 2012 r. Fiat 500 oferuje także szereg rozwiązań zarezerwowanych do tej pory dla aut z najwyższej półki. Jednym z nich jest system Blue&Me TM Nav. System ten zostały już przystosowany po kątem uruchomienia w przyszłości szeregu usług jak: SOS, Emergency, Info Service i usług ubezpieczeniowych. Gama różnych akcesoriów i wersji tego samochodu zapewnia utworzenie ponad 500 tys. możliwych kombinacji. Znalezienie dwóch identycznych egzemplarzy będzie praktycznie niemożliwe.

Urządzenie powstało w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku produkcji drzwi dla stolarki budowlanej. Producenci drzwi dla stolarki budowlanej zostali zmuszeni przez duże sieci handlowe do szybkiej reakcji na zamówienia, co wiązało się z utrzymywaniem przez nich dużych stanów magazynowych. Aby to niekorzystne zjawisko zminimalizować zaczęli szukać urządzeń zwiększających w znacznym stopniu wydajność. Tak powstała Przelotowa wiertarko-frezarka do drzwi SGML-II jako gruntowna modernizacja starszej wersji SGSL, gdzie udało się zwiększyć wydajność urządzenia o 50%. System AVR-S jest jednym z nielicznych profesjonalnych systemów, które pozwalają rejestrować obraz z kamer telewizji przemysłowej w pełnej dostępnej dla systemu PAL rozdzielczości z rzeczywistą szybkością 25 klatek na sekundę. Większość oferowanych dotychczas systemów umożliwia zapis obrazu w efektywnej rozdzielczości 352*288 lub maksymalnie 704*288 punktów. Oznacza to, że znaczna część informacji pochodzącej od kamery jest bezpowrotnie tracona podczas procesu kompresji cyfrowej oraz zapisu obrazu. Nawet jeśli potencjalny rejestrator oferuje możliwość ustawienia parametrów kompresji na najwyższym poziomie rozdzielczości tj. 704*576 lub nawet 765*576 punktów to w rzeczywistości uzyskany tą droga obraz, szczególnie scen dynamicznych, jest obarczony poważnymi deformacjami powstającymi w procesie łączenia ramek półobrazów w celu uzyskania pełnej rozdzielczości. Na dodatek podczas procesu przetwarzania w tych rozdzielczościach następuje znaczne spowolnienie i w efekcie zamiast 25 klatek/sekundę uzyskujemy szybkość przetwarzania na poziomie 4 do 6 klatek. W odpowiedzi na te uzasadnione potrzeby rynku firma FES oraz Glob Tech Centrum przygotowała system AVR-S. Sercem systemu jest specjalistyczna karta przetwarzania obrazu zbudowana o procesory sygnałowe DSP. Dla każdego kanału video został zastosowany dedykowany procesor o stosunkowo dużej mocy obliczeniowej, którego zadaniem jest jak najwierniejsze odwzorowanie obrazu i dźwięku pochodzącego z kamery. Jednocześnie ten sam procesor dokonuje konwersji sygnału do standardu H.264 – aktualnie najlepszego dla celów telewizji przemysłowej kodeka video, charakteryzującego się doskonałą jakością obrazu przy stosunkowo niewielkim zapotrzebowaniu pamięci. W efekcie otrzymujemy profesjonalny system charakteryzujący się najwyższej jakości odwzorowaniem, maksymalną szybkością przetwarzania i zapisu (pełne 25 klatek/sekundę dla każdej kamery) oraz długim czasem zapisu w doskonałej jakości 4 CIF czyli 704 # 576 punktów. Jednocześnie system ma bardzo niewielkie zapotrzebowania na moc obliczeniową komputera, w którym jest instalowany. W praktyce wystarcza procesor o minimalnej szybkości taktowania rzędu 1 GHz i 512 MB pamięci RAM. Czas zapisu jest zależny od pojemności zastosowanych dysków twardych. Przy standardowych ustawieniach w warunkach testowych zapis obrazu z 16 kamer przez 14 dni z szybkością 8 klatek/sekundę i bardzo dobrą jakością obrazu zajmuje ok. 120 GB danych. Na bazie systemu AVR-S można budować tzw. rejestratory hybrydowe – oferowane oprogramowanie pozwala rejestrować jednocześnie obraz z maksymalnie 64 kamer różnych typów: analogowych, kamer IP łączonych do sieci LAN oraz serwerów IP konwertujących obraz z kamer analogowych do standardu H.264.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 271

Grupa Kapitałowa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.

Grupa LOTOS S.A.

Huta BATORY Sp. z o.o.

HYDROMEGA Sp. z o.o.

INFOVIDE-MATRIX S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

System do dystrybucji jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych

Pojazdy z napędem hydrostatycznym

Nowy gatunek rur 15NICUMONb5–6-4

Lotos Dynamic Diesel

Cervarix

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) Opracowana przez GSK szczepionka do profilaktyki raka szyjki macicy została stworzona w celu zapewnienia jak najskuteczniejszej ochrony przed rakiem szyjki macicy. W celu zapewnienia silnej i długotrwałej ochrony przed zakażeniem onkogennymi typami HPV GSK zastosowało w swojej szczepionce innowacyjny technologicznie System Adiuwantowy 04 (AS04). Opracowana przez GSK szczepionka do profilaktyki raka szyjki macicy zapewnia całkowitą ochronę przed zakażeniem onkogennymi typami wirusa HPV 16 i 18. Istnieją również wstępne wyniki badań potwierdzające skuteczność ochrony przed zakażeniem typami wirusa HPV 45 i 31. Wykazano, że wysoki i utrzymujący się w czasie poziom przeciwciał przeciw wirusowi HPV typu 16 i 1824 indukuje wyłącznie szczepionka profilaktyczna, która została opracowana przez GSK. Opracowana przez GSK szczepionka do profilaktyki raka szyjki macicy, którego przyczyną jest wirus HPV 16 i 18, pobudza wytwarzanie we krwi swoistych przeciwciał, które następnie docierają do szyjki macicy – dokładnie w to miejsce, które wymaga ochrony. Wprowadzenie na rynek oleju napędowego Lotos Dynamic Diesel o podwyższonych własnościach eksploatacyjnych. Projekt wdrożono przy udziale firmy zagranicznej oferującej specjalne dodatki do tego typu produktów. Sprzedaż w 2009 roku 25 839 ton. W 2006 r. wprowadzono do produkcji rury w wymiarze fi 473 mm. W tym nowym wymiarze produkowane są rury wiertniczookładzinowe z gładkimi końcami, zgodnie ze specyfikacją API-5CT. Huta BATORY posiada monogram API na produkcję rur w tym asortymencie. Głównym odbiorcą tych rur przeznaczonych dla przemysłu naftowego jest Altrex-Warszawa. W lutym 2008 r. przyjęto do produkcji partie próbną rur w nowym gatunku 15NiCuMoNb5–6-4 w wymiarach fi 273 oraz fi 323,9 mm w ilości 35,9 t. Zamawiający – Tube and Fitting Stahlhandel. Rury w gatunku 5NiCuMoNb5–6-4 wykonywane są zgodnie z normą EN10216–2. Są one przeznaczone do pracy w podwyższonych temperaturach i są stosowane do budowy elementów kotów. W 2009 r. zrealizowano kolejne zamówienie na rury w tym gatunku – wymiar fi 355,6 mm. Wprowadzenie tego gatunku rozszerzyło ofertęasortymentową Huty na produkowane rury kotłowe. Największe inwestycje w zakresie prac B+R firma poczyniła w kierunku rozwoju projektu, dotyczącego pojazdów z napędem hydrostatycznym. Opracowano nowe zastosowania, dopracowano konstrukcję, zoptymalizowano napęd, przyjmując za zasadę stosowanie elementów i części krajowych. Systemowe podejście do tego projektu pozwoliło na szybki rozwój współpracy z WAT, PG i PIMR w Poznaniu. Równolegle prace B+R prowadzone są na potrzeby działu handlowego DH. Przekładają się one na ciągłe udoskonalanie aktualnej produkcji oraz oferowanie nowych innowacyjnych produktów w skali firmy, kraju oraz krajów Unii Europejskiej. System jest scentralizowaną platformą informatyczną, przeznaczoną do dystrybucji jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Rozwiązanie, oparte o przeglądarkę WWW, pozwala na łatwe wprowadzanie do dystrybucji nowych funduszy i produktów, przy jednoczesnym zachowaniu niskich kosztów eksploatacji. System może być wykorzystywany zarówno przez dystrybutorów, jak i przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych. Rozwiązanie zbudowane jest w oparciu o nowoczesną architekturę wykorzystującą sprawdzone wzorce stosowane w bankowości elektronicznej. Dzięki temu system spełnia wysokie standardy zabezpieczające transakcje i dane. Ponadto, dzięki zastosowaniu prostego, opartego na WWW interfejsu użytkownika, platforma może być używana za pośrednictwem mobilnych łączy internetowych o słabszych parametrach. Wyróżnienie w konkursie Hit roku 2008 dla Instytucji Finansowych przyznane przez Gazetę Bankową. Trzech klientów obsłużonych.

Krótka charakterystyka

272 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o.

INOTEL S.A.

Instytut Energii Atomowej POLATOM Ośrodek Radioizotopów

Tc-Tektrotyd

99m

Usługa IPTV (telewizja IP)

Niskoemisyjna nowa technologia pracy kotłów energetycznych

Tc-Tektrotyd jest radiofarmaceutykiem przeznaczonym do badań diagnostycznych, głównie zmian patologicznych, w których dochodzi do zwiększonej ekspresji receptorów somatostatynowych. Wskazania dotyczą nowotworów określanych jako guzy neuroendkorynne regionu żołądkowo-dwunastniczo-jelitowego (gastro-entero-pancreatic neuroendocrine tumors GEP-NET). Preparat może być też użyteczny w przypadku innych guzów wykazujących ekspresję receptorów somatostatynowych w różnym nasileniu. Wartość diagnostyczna znacznika polega na wykryciu charakteru zmiany, ocenie rozległości stanu chorobowego, wyborze indywidualnego trybu postępowania terapeutycznego i ocenie postępów terapii, stąd odgrywa niezwykle ważną rolę w leczeniu pacjentów onkologicznych. Substancją czynną leku jest peptyd (Tyr3-octreotide), do którego przyłączono cząsteczkę kwasu hydrazynonikotynowego (HYNIC) pozwalającą na trwałe kompleksowanie izotopu technetu-99m (99mTc-HYNIC-Tyr3-octeotide). Peptyd ten jest analogiem naturalnie występującego hormonu regulującego, somatostatyny a technet-99m izotopem emitującym promieniowanie gamma. Po podaniu dożylnym preparat gromadzi się w miejscach o zwiększonej ekspresji receptorów somatostatyny a jego gromadzenie jest rejestrowane przez urządzenia detekcyjne, które uwidaczniają rozmieszczenie znacznika w organizmie pacjenta. Pełny wynik badania uzyskuje się już po 4 godzinach od podania radiofarmaceutyku. Hospitalizacja pacjenta zasadniczo nie jest wymagana. Ponadto charakterystyka promieniowania 99mTc pozwala na uzyskanie obrazów o większej rozdzielczości, co wpływa na zwiększenie ilości wykrywanych przerzutów nowotworowych. 99mTc-Tektrotyd ma tę zaletę w stosunku do analogu znakowanego indem-111, że jest wydalany drogą nerkową, przy niewielkim tle wątrobowym, co zwiększa czułość wykrywania zmian nowotworowych położonych w obrębie jamy brzusznej. Szczególnym walorem produktu jest jego dostępność i cena około 3-krotnie niższa niż preparatu znakowanego 111In. Prace realizowane w fazie B+R sfinansowane zostały głównie ze środków własnych Ośrodka, przy niewielkim wsparciu ze środków na dofinansowanie działalności statutowej. Na udział w kontrakcie badawczym Ośrodek otrzymał z Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej 15,0 tys. USD. Prace w fazie W sfinansowane zostały wyłącznie ze środków własnych Ośrodka. Patenty: zgłoszenie patentowe P-354567 Farmaceutyczny zestaw peptydowy, sposób jego otrzymywania oraz sposób otrzymywania środka farmaceutycznego z zestawu peptydowego, znak towarowy Z 253052. Nagrody i wyróżnienia: Dyplom Ministra Edukacji i Nauki za projekt pod nazwą Farmaceutyczny zestaw peptydowy do izotopowej diagnostyki onkologicznej, Warszawa 2006 r.; Tytuł Laureata Konkursu Innowacja Roku 2008 99m

INOTEL w oparciu o nowoczesną sieć światłowodową i platformę telekomunikacyjną CX-600 Huawei – umożliwiającą jednoczesną obsługę 38 mln połączeń telefonii internetowej VoIP, transmisje 128 tysięcy kanałów filmowych lub obsługę 200 tys. użytkowników Internetu – uruchomił jako jeden z pierwszych w Polsce telewizję IPTV w rozdzielczości Hight Definitions 720 oraz 1080i. Dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań, INOTEL zintegrował trzy usługi: Internet, Telewizję i Telefon, co umożliwia nie tylko odbiór programów w jakości HD, ale także poszerza funkcjonalność telewizji o: dostęp do Internetu za pośrednictwem telewizora i pilota telewizyjnego; dostęp do galerii zdjęć w telewizji, zarządzalnej z każdego miejsca na świecie; dostęp do wypożyczalni filmów VOD; możliwość powiadamiania odbiorcy o nieodebranych połączeniach telefonicznych na ekranie telewizora oraz bieżący dostęp do billingu telefonicznego za pośrednictwem portalu telewizyjnego.

Niskoemisyjna nowa technologia pracy kotłów energetycznych (NOx mniejsze lub równe 200mg/Nm3) – pierwsza w krajowej energetyce całkowicie oparta o metody pierwotne według 5-ciu wynalazków z know-how. Zastosowana w kotłach z narożną konfiguracją palników. Rozszerzona poprzez zastosowanie w kotłach energetycznych z frontową konfiguracją palników (3 kotły). Nową cechą użytkową jest sposób i układ optymalizacji procesu wytwarzania i wykorzystania mediów energetycznych z turbogeneratorów zwłaszcza wysokiej mocy, wariant udoskonalony. Dopracowanie i wdrożenie nowej technologii pracy kotłów energetycznych typu OPG 230 pod kątem podwyższenia ich sprawności, docelowo o 5%. Technologia chroniona czterema wynalazkami + know-how.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 273

Instytut Techniki Górniczej KOMAG

INVICTA Sp. z o.o.

ISD Huta Częstochowa Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Blachy typu offshor

Kompleksowa diagnostyka poronień

Klasyfikator pulsacyjny kruszyw naturalnych

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

Gatunki: NVAW36, NVDW36, NVEW36, NVA32, NVDW32, NVEW32 tzw. offshory wykonane ze stali niskostopowej drobnoziarnistej spełniające wymagania Offshore Standard DNV-OS-B101. Blachy produkowane są z wykorzystaniem technologii walcowania termomechanicznego – TMCP. Charakteryzują się bardzo dobrą spawalnością, plastycznością i odpornością na kruche pękanie. Stosuje się je na konstrukcje przybrzeżno-morskie w rejonie Morza Północnego. ISD Huta Częstochowa jest jedynym producentem tego typu blach w kraju.

Kompleksowa diagnostyka poronień. Co trzecia kobieta roni przeciętnie 1 ciążę w swoim życiu, ok. 10% traci ciążę wielokrotnie. Przyczyny poronień to zaburzenia genetyczne zarodków 60%, zaburzenia immunologiczne 15%, zaburzenia hormonalne 10%, zaburzenia anatomiczne 5%. INVICTA wdrożyła w 2008 roku kompleksową diagnostykę poronień z zastosowaniem diagnostyki preimplantacyjnej (PGD) wprowadzając standard badania 10 chromosomów tj.: chromosomu 2,7,13,15,16,17,18,21,22,X oraz diagnostykę preimplantacyjną chorób jednogenowych takichjak mukowiscydoza, rdzeniowy zanik mięśni SMA, zespół Smitha-Lemli–Opitza (SLOS), choroba Huntingtona, stwardnienie guzowate (TSC1 ni TSC 2), zespół CoX – obniżona aktywność oksyda zy cytochromowej, zespół małopłytkowości i zaniku kości promieniowej (zespół TAR), a także fragmentację DNA plemnika i separację plemników. INVICTA jest trzecim w Europie ośrodkiem wykonującym największą ilość badań diagnostyki preimplantacyjnej PGD. Jest członkiem European Society of Human Reproduction and Embryology ESHRE-PGD Consortium oraz Preimplantation Genetic Diagnosis International Society PGDIS. Ocena rezerwy jajnikowej (potencjału rozrodczego kobiety) poprzez zastosowanie badań AMH (Anty Muellerian Hormon) i Inhibiny. Korelacja pomiędzy stężeniem AMH a ilością komórek jajowych to 0,8. Dla porównania korelacja FSH (badanie dotychczas wykonywane) z ilością komórek jajowych wynosiła 0,4. Nowe badania pozwalają na zdiagnozowanie rezerwy jajnikowej i precyzyjne określenie możliwości rozrodczych kobiety (odpowiedź na pytania czy młode kobiety muszą się spieszyć, czy starsze nie muszą myśleć o in vitro, jak powinno wyglądać optymalne dawkowanie leków, jaka będzie jakość uzyskanych zarodków).

Klasyfikator pulsacyjny jest przeznaczony do rozdziału nadawy żwirowo-piaskowej o granulacji 32–2 i 2–0mm na dwa produkty oraz wydzielania zanieczyszczeń mineralnych i organicznych z pozyskiwanych kruszyw. Konstrukcja klasyfikatora jest rozwiązaniem innowacyjnym o zasięgu krajowym, a jego zasada działania opiera się na procesie wzbogacania grawitacyjnego materiałów i polega na rozwarstwieniu w pulsacyjnym ośrodku wodnym przygotowanej nadawy wg jej składu ziarnowego oraz gęstości składników. W klasyfikatorze został zastosowany innowacyjny system elektronicznego sterowania (SES), który poprzez wykorzystanie napędu elektropneumatycznego pozwala na dobór charakterystyki pulsacji wody w zależności od parametrów technologicznych nadawy oraz steruje odbiorem żwiru za pomocą impulsów elektrycznych podawanych przez czujnik pływakowy. Zastosowanie znajduje w zakładach produkcji kruszyw, żwiru i piasku, w klasie ziarnowej 32–2 mm do oczyszczania z wtrąceń mineralnych i organicznych.

za Produkt 99mTc-Tektrotyd-farmaceutyczny zestaw peptydowy do izotopowej diagnostyki onkologicznej(konkurs organizowany przez Forum Biznesu pod patronatem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ośrodka Przetwarzania Informacji i Centrum Innowacji FIRE); wyróżnienie w Konkursie Polski Produkt Przyszłości 2008 w kategorii Wyrób Przyszłości, w Fazie Przedwdrożeniowej za projekt 99mTc-Tektrotyd farmaceutyczny zestaw peptydowy do izotopowej diagnostyki onkologicznej.

Krótka charakterystyka

274 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

LfC Sp. z o.o.

LUMAG Sp. z o.o.

LUVENA S.A.

MALOW Sp. z o.o. MAŁKOWSKI-MARTECH Sp. z o.o.

41 42

Regał z napędem elektrycznym Brama rolowana typ MARC-VR

Nawozy ogrodnicze

Klocki hamulcowe BRECK

Stabilizator międzywyrostkowy inSWing

Prace innowacyjne w większości polegają na wprowadzeniu na rynek nowych nawozów różniących się głównie składem, formą oraz zastosowaniem nowych surowców. Regał z napędem elektrycznym, szafy na laptopy, szafy na sprzęt sportowy – nowe cechy użytkowe, nowatorskie rozwiązania. Zastosowanie lżejszych (m.in. tworzywowych) materiałów przy zapewnieniu wymaganej ochrony ppoż., nowy typ sterowania/ napędu, uproszczenie i skrócenie procesu produkcji, trwałość 15000 cykli, możliwość malowania pancerza, zastosowanie w przegrodach zewnętrznych do częstego otwierania. Użytkowanie bram ppoż. jak zwykłej bramy, dowolność kolorystyki (Architekci), korzystna cena. Nakłady na B+R 400 tys. zł – własne. Patenty zewnętrzne. Sprzedaż w 2008 r. – 78 sztuk dla 15 Partnerów Handlowych. Użytkownicy: obiekty przemysłowe (m.in. fabryka opon), obiekty logistyczne/magazyny, budynki biurowe, budynki wielorodzinne (garaże podziemne), obiekty handlowe, teatry, opery. Nowe użyte technologie: wypełniania paneli materiałami ognioodpornymi, osadzania sieci linek stalowych. Zastosowane rozwiązania informatyczne: sterowanie zespołem wierteł i pił – automatyzacja obróbki paneli. Dowolna kolorystyka – wykończenie metalik, drewnopodobne, perłowe. Nagrody, wyróżnienia: Construction Products Association’s 2006 edition of Construction Products Innovation and Achievement (CPIA). Aprobata Techniczna AT-15–7497–2008, Certyfikat Zgodności ITB-1703/W, certyfikat Benor (ANPI).

Innowacyjność w przypadku firmy LUMAG odnosi się bardziej do wdrażanych inwestycji, technologii i procesów produkcyjnych niż do samego produktu. W 2004 roku wprowadzono na rynek klocki hamulcowe do samochodów osobowych marki Breck. W latach 2006–2008 znacząco poszerzono ofertę, wprowadzając 70 nowych rodzajów klocków, co daje 46% poszerzenie oferty. Obecnie linie technologiczne do produkcji tego asortymentu są w wysokim stopniu zautomatyzowane, na skalę nieosiągalną przez innych polskich producentów materiałów ciernych oraz mieszczą sie w wysokich standardach europejskich. Ma to przełożenie na wysoką jakość oraz atrakcyjną cenę. Generalnie klocki hamulcowe to części zamienne układów hamulcowych sprzedawane na rynku wtórnym i muszą po prostu pasować do odpowiednich zacisków. Wprowadzając nowy produkt skupiono się na innowacyjnym procesie produkcji i technologii, a nie samym produkcie. Produkt natomiast jest ulepszony w stosunku do innych podobnych, oferowanych na polskim rynku. Jest powtarzalny, ma lepsze parametry techniczne i użytkowe oraz dobrą cenę za wysoką jakość. Na wprowadzenie nowych referencji wydano ponad 5 mln zł. w latach 2006–2008. Odbiorcami klocków Breck są duże hurtownie motoryzacyjne w kraju i za granicą. Prowadzone są również rozmowy z koncernami samochodowymi na temat dostaw pierwszomontażowych.

Firma LfC przodujący projektant i producentem sprzętu medycznego do leczenia kręgosłupa w postaci Systemu Kręgosłupowego DERO (13 patentów, 2 zgłoszenia wynalazcze) używanego w specjalistycznych ośrodkach neuro-ortopedycznych. Liczba efektywnie przeprowadzonych operacji z użyciem DERO sięga ponad 26 200 przypadków (do 2008 r.) i rocznie zwiększa się o 15–30%. Głównym wynalazcą jest prezes LfC, dr inż. Lechosław Ciupik. Najbardziej innowacyjny produkt to nowej generacji, dynamiczny stabilizator międzywyrostkowy – inSWing – stosowany w małoinwazyjnej chirurgii kręgosłupa. Wyrób poddany szerokiej ocenie światowych ekspertów (z USA, krajów UE) został uznany za najbardziej efektywny (stosowany w leczeniu największej ilości jednostek chorobowych) oraz najbezpieczniejszy wśród produktów medycznych do dynamicznej stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego. Unikatowość wyrobu przyczyniła się ostatecznie do sprzedaży własności (IP) do USA w 2007 r. Stworzony w Polsce inSWing podbija sale operacyjne świata służąc leczeniu pacjentów na wszystkich kontynentach. Firma LfC oraz jej produkty były wielokrotnie wyróżniane m.in. SALMED’96 Złoty ESKULAP, Nominacja do Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP, Niemiecko–Polska Nagroda Innowacyjna, I. Nagroda za Najbardziej Innowacyjny Produkt, czy Golden Euro 2008. Firma posiada międzynarodowe certyfikaty jakości ISO 9001:2000, ISO 13485:2003 oraz znak CE.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 275

MCX Systems Sp. z o.o.

MEDICALGORITHMICS Sp. z o. o.

Mennica Polska S.A.

METAL UNION Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Ramka dystansowa do szyb zespolonych ze stali nierdzewnej

Moneta Kolekcjonerska / System Karty Miejskiej™

System zdalnego monitoringu sygnału EKG PocketECG

TELTRIX IP

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) TELTRIX IP to zintegrowane rozwiązanie systemu telefonii IP oparte na istniejącej infrastrukturze sieciowej. System łączy prostotę obsługi z zaawansowaną funkcjonalnością i elastycznością. Jego cechą jest łatwość instalacji na nowym stanowisku pracy. Interfejs dla administratorów i użytkowników dostępny przez WWW. Łączy się z serwerem za pomocą szyfrowanej sesji https, a zdalne zarządzanie pozwala na konfiguracje wszystkich prac z dowolnego komputera. TELTRIX IP jest zgodny z otwartymi standardami (z protokołem SIP, współpracuje z zewnętrznymi dostawcami telefonii IP, obsługa wielu aplikacji rozszerzających funkcjonalność systemu, brak zależności od konkretnego producenta sprzętu). Główne elementy systemu to serwer usług VoIP, brama SIP i VoIP, serwer komunikatów głosowych oraz Softphone. Główne funkcjonalności to centrala IP, telefon IP, wideokonferencja, telekonferencja wielostronna, e-fax, e-mail, EDMS, Workflow, IVR, DISA, FMC. System dedykowany jest dla sektora MŚP, ale technicznie i funkcjonalnie może obsługiwać nawet do 300 użytkowników. System PocketECG składa się ze sprzętowego nadajnika sygnału EKG, palmofonu działającego pod kontrolą systemu Windows Mobile z zainstalowanym oprogramowaniem BT-ECG, centralnego serwera, z którym łączą się poszczególne palmofony oraz oprogramowania klienckiego przeznaczonego dla lekarzy i techników opisujących sygnały. System PocketECG wykorzystując zaawansowane rozwiązania algorytmiczne pozwala na skuteczną detekcję tzw. kompleksów QRS i umożliwia efektywną diagnostykę zaburzeń rytmu serca na podstawie sygnału EKG odprowadzanego z dwóch elektrod. System umożliwia diagnostykę zdarzeń kardiologicznych w czasie rzeczywistym, wielotygodniowy monitoring pracy serca oraz zdalny dostęp do wyników analizy i zdalne konsultacje u specjalistów. Wykorzystano środki z EFRR pozyskane w ramach SPO-WKP oraz środków finansowych na naukę – Inicjatywa Technologiczna. Od 2006 roku dokonano 8 międzynarodowych zgłoszeń patentowych. Do chwili obecnej sprzedano ok. 100 sztuk. Sprzedaż rozpoczęła się w 2008 roku. Użytkownikami są ośrodki medyczne, instytucje badawcze, osoby prywatne. System posiada Certyfikat Zgodności CE nr MD-135/1/2008. Nową technologią będzie inteligentny system informatyczny wspierający lekarzy i specjalistów, który bazuje na systemie telemetrycznym do zdalnej diagnostyki zaburzeń rytmu serca PocketECG. MONETY – Igrzyska XXIX Olimpiady – Pekin 2008. Moneta 10 zł, Ag 925. Pierwsza w Polsce moneta z osadzonym w monecie elementem przestrzennym, widocznym z obu stron monety. 400 rocznica polskiego osadnictwa w Ameryce Północnej. Moneta 10 zł, Ag 925. W otwór w monecie wklejony został element szklany, pozwalający patrzeć przez monetę na wskroś. 90 rocznica odzyskania niepodległości. Moneta 50 zł, Au 900. Pierwsza w Polsce moneta kolekcjonerska o tym nominale i tak małych wymiarach. System Karty Miejskiej™ – budowa, wdrażanie i integracja nowoczesnych systemów (opartych na elektronicznych kartach zbliżeniowych) obejmujących dystrybucję i sprzedaż usług miejskich – biletów komunikacji miejskiej, systemów parkingowych itd. SKM™ funkcjonuje w Jaworznie, Lublinie, Radomsku, Suwałkach i Warszawie. Produkty i usługi oferowane w ramach SKM™ (w tym doładowanie pre-paid telefonów GSM) sprzedawane są poprzez sieci własnych terminali firmy. Możliwość rozbudowy Systemu o nowe usługi w zależności od potrzeb i możliwości miasta, regionu lub aglomeracji. W 2008 r. uruchomiono produkcję ramki dystansowej ze stali nierdzewnej stosowanej do produkcji szyb zespolonych. Zastosowano innowacyjną w skali świata technologię wzdłużnego spawania z wykorzystaniem lasera CO2 do taśm nierdzewnych o grubości 0,15mm. Jest to pierwsza tego typu linia produkcyjna w Polsce. Inwestycja została współfinansowana z funduszy UE w ramach SPO-WKP 2.3. Wykorzystanie w produkcji nowej technologii spawania pozwoliło na zastosowanie bardzo cienkiej,

Krótka charakterystyka

276 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Miejski Zakład Komunikacji Sp. z o.o. w Koszalinie

Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy

Morska Agencja GDYNIA Sp. z o.o.

NETIX Skrzypczyński, Krzysztofowicz Sp.j.

NOVOL Sp. z o.o.

Oddział Zamiejscowy Kauczuków i Tworzyw Winylowych w Oświęcimiu Instytutu IMPiB w Toruniu

Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne Sp. z o.o. w Olsztynie

Dyspersje kopolimerów akrylowych do sporządzania wodoszczelnej aparatury uszlachetniającej stosowanej we włókiennictwie. Innowacja Roku 2008, organizator Forum Biznesu, konkurs pod patronatem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, OPI, Centrum Innowacji FIRE.

System Spectral 2K-420 jest systemem doboru kolorów przeznaczonym do wykonywania napraw renowacyjnych w sektorze lakiernictwa samochodowego. W skład systemu wchodzą komponenty chemiczne o niskiej zawartości lotnych związków organicznych spełniające normy emisyjne Unii Europejskiej oraz pozostałe elementy, jak baza recepturowa, program, wyposażenie, wzornik kolorów oraz wsparcie techniczne laboratorium kolorystycznego.

Wdrażanie produktów wideokonferencyjnych pozwalających widzieć, słyszeć i udostępniać kopię ekranu komputera z wykorzystaniem publicznych sieci transmisji danych. Wysoka rozdzielczość przesyłanego obrazu przy jednoczesnym zmniejszeniu wykorzystywanego pasma, możliwość połączenia wielu stron jednocześnie. Możliwość odbywania spotkań twarzą w twarz bez konieczności odbywania uciążliwych podróży. Nakłady na B+R 143 tys. Użytkownicy: firmy komercyjne, administracja publiczna, szkolnictwo, służba zdrowia, instytuty naukowe.

Umożliwienie firmom handlowym elastycznego podejścia do wielkości zamówień z Dalekiego Wschodu. Częstotliwość i regularność serwisu. Potrzeba elastycznego kształtowania zaopatrzenia. Własne rozwiązania analityczno-operacyjne.

Termiczne przekształcenie osadów ściekowych umożliwia bezpieczne dla środowiska i człowieka zagospodarowanie odpadu powstającego w oczyszczalni ścieków. Zapewnia zmniejszenie ilości odpadów oraz pełną higienizację (ze względu na zawartość metali ciężkich zagospodarowanie rolnicze osadów ściekowych jest niemożliwe). Zaprojektowano i zastosowano światową technologię koreańskiej firmy Hansol w pełni spełniającą europejskie wymagania środowiskowe. Metoda termiczna wpisuje się w strukturę Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010.

System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej MZK Koszalin Seasam Traveller to specjalistyczne, nowoczesne oprogramowanie wraz z osprzętem, które pozwala na umieszczenie, przetwarzanie oraz dystrybucję wszystkich informacji dla pasażerów na wyświetlaczach w jednym systemie. System ten wskazuje rzeczywisty czas odjazdu autobusów, stąd też pasażer nie ma potrzeby korzystania z tradycyjnych rozkładów jazdy. Wszystkie autobusy MZK zostały wyposażone w komputery pokładowe, które wraz z serwerem komunikują się za pomocą sieci GSM/GPRS.

Mapa do celów projektowych dla Innowacyjność produktu polega na zastosowaniu programu komputerowego opracowanego w firmie, wspomagającego twolinii kolejowych rzenie cyfrowych opracowań kartograficznych. Program działa w środowisku graficznym MicroStation v. 8 i umożliwia tworzenie map do celów projektowych dla dróg, autostrad i linii kolejowych zgodnie z wymogami branżowych instrukcji technicznych.

Dyspersje kopolimerów akrylowych do sporządzania wodoszczelnej aparatury uszlachetniającej stosowanej we włókiennictwie

System doboru kolorów Spectral 2K-420

Videokonferencje

System konsolidacji ładunkowej Chiny-Polska

Przygotowania nowatorskiego systemu zagospodarowania osadów ściekowych

System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej

nierdzewnej taśmy stalowej grubości 0,15 mm. Ma to ogromny wpływ na parametry cieplne ramki, jej przewodność cieplna jest na tyle niska, że ramka spełnia unijne wymogi stawiane ramkom ciepłym. Dzięki zastosowaniu ramki stalowej produkowanej przez METAL UNION w porównaniu do ramek aluminiowych, najczęściej stosowanej, otrzymujemy wielokrotnie mniejszą przewodność cieplną ramki dystansowej. Ramka stosowana jest przez takich klientów jak: Press Glass, Pilkington, Fakro, Vitroszlif.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 277

Nazwa przedsiębiorstwa

OPTOPOL Technology S.A., GK

Pojazdy Specjalistyczne Zbigniew Szczęśniak Sp. z o.o.

Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A.

Lp.

Krótka charakterystyka

ATR 220

1. Pojazd specjalny do likwidacji skażeń na wypadek klęsk powstałych w wyniku katastrofy lotniczej i działań wojennych. 2. Instalacja do przechowywania i transportu allogenicznego materiału tkankowego i allogenicznych biostatycznych przeszczepów tkankowych w ultra niskich temperaturach zamontowana na samochodzie specjalistycznym

Pojazd typu ATR 220 jest pojazdem jednoprzestrzennym składającym się z trzech części. Został skonstruowany jako lekki pojazd z napędem spalinowym, z możliwością jazdy w obu kierunkach. Został skonstruowany dla kolei włoskich (w 2008 roku dostarczono 9 szt.). Głównym zespołem układu napędowego jest silnik wysokoprężny MAN 382 kW (wtrysk bezpośredni, chłodzony cieczą w układzie zamkniętym, spełniający wymagania EURO 3a oraz przekładni hydrodynamicznej Voith T 211 bre, ze zintegrowanym hamulcem hydrodynamicznym, z maksymalną dopuszczalną mocą wejściową przekładni 350 kW). Pojazd wyposażony jest w procesorowy system sterujący INTELO, który przejmuje wszystkie sterujące, kontrolne i koordynacyjne czynności związane z obsługą pojazdu. W wypadku powstania stanu awaryjnego, system sterujący reaguje natychmiast i jego ingerencja podana jest do wiadomości maszyniście. System sterujący INTELO współpracuje z poszczególnymi systemami, co powoduje, że maszynista otrzymuje informacje z poszczególnych urządzeń na wyświetlaczu. Nad bezpieczeństwem pasażerów czuwa system monitoringu wewnętrznego i zewnętrznego, składający się z 6 kamer wewnętrznych i czterech kamer zewnętrznych (obejmujących swoim zasięgiem cały pojazd), dwóch monitorów zabudowanych w pulpitach kabin maszynisty oraz rejestratora obrazu kamer wewnętrznych. System pozwala w czasie postoju pojazdu na obserwację drzwi bocznych na zewnątrz pojazdu. Pojazd wykonany jest m.in. zgodnie z normami: zaleceń ERRI (ORE), kartami UIC: w tym 622; 623–1; 623–2; 623–3, normami EN 13261 i EN 13262.

1. Udało się opracować pojazd uniwersalny, który zapewnia bezpieczeństwo na lotniskach cywilnych różnych kategorii, a także lotniskach wojskowych. W zabudowie wykorzystano najnowsze osiągnięcia w zakresie użytych materiałów i urządzeń. Największą innowacją jest zastosowanie systemu CAFS, czyli układu do wytwarzania piany sprężonej, dzięki czemu pojazd jest w stanie wytworzyć ponad 50 000l super wydajnego środka gaśniczego, wykorzystując do tego tylko 8000l wody i ok. 60l środka pianotwórczego. Projekt został dofinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dla pojazdu został uzyskany elektroniczny numer wspólnotowego wzoru użytkowego. Ze względu na zakończenie produkcji pierwszego egzemplarza w IV kwartale 2008 r. uzyskana dotychczas wielkość produkcji obejmuje wyłącznie pierwszy wykonany komercyjny egzemplarz pojazdu. 2. Pojazd powstał na bazie specjalnie przygotowanego podwozia, z kabiną kierowcy oraz specjalnym zawieszeniem osi tylnej na poduszkach pneumatycznych, co zapewnia zmniejszenie drgań w obrębie zabudowy specjalnej. Na podwoziu wykonany został specjalny izotermiczny kontener, w którym zainstalowane zostały na elementach amortyzujących specjalnie wykonane pojemniki transportowe wypełnione ciekłym azotem. Temperatura wewnątrz zbiorników z azotem, oraz szereg innych czynników takich jak np. otwarcie pokryw zbiorników transportowych, otwarcie drzwi, prędkość jazdy itd. są bieżąco kontrolowane i rejestrowane w specjalnym module elektronicznym, w którym zintegrowany jest również system GPS oraz moduł transmisji danych z wykorzystaniem sieci GSM.

SOCT Copernicus HR w 2008 oraz Tomografia optyczna to metoda pozwalająca uzyskać obrazy przekroju tkanek bezinwazyjnie w bardzo krótkim czasie ze SOCT Copernicus w 2006 zdolnością rozdzielczą do 10 mikrometrów. Sztandarowy, innowacyjny produkt naszego przedsiębiorstwa SOCT Copernicus jest oparty na technologii światła laserowego dającym obrazy poprzeczne siatkówki oka ludzkiego. W związku z wymienioną technologią złożone zostały aplikacje patentowe – proces aplikacyjny jest w toku. Znaczny wpływ na koszt wytworzenia urządzenia ma kurs EURO, gdyż większość komponentów jest importowana. Głównymi odbiorcami są szpitale i gabinety okulistyczne.

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

278 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

PRESS-GLAS S.A.

Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o.

PROFIm Sp. z o.o.

Konstruowanie szyb chroniących przed hałasem jest jednym z najtrudniejszych do rozwiązania aspektów szyb zespolonych. Nie ma możliwości prowadzenia obliczeń, dla każdej konstrukcji należy przeprowadzać badania. Chcąc zapewnić produkcję szyb zespolonych o najlepszych parametrach, badania zestawów szybowych dźwiękochłonnych przeprowadzane są w instytucie IFT w Rosenheim. Dokonując wyboru szyb do badań założono spełnienie wymogów stawianych przez klientów. Były to: jak najlepsza ciepłochronność, ograniczenie szerokości pakietu szybowego, brak obecności gazów ciężkich niebezpiecznych dla środowiska naturalnego, takich jak SF6. Zalety szyby: są zestawami o współczynniku U=1,0 W/m2K, zapewniają niższe koszty ogrzewania, mogą czasowo chronić przed włamaniem i być bezpieczne po przypadkowym rozbiciu – klasa w zależności od rodzaju zastosowanego szkła VSG, nie zawierają gazu ciężkiego SF6, nie obciążają więc środowiska naturalnego. Dzięki szybom laminowanym zapewniają skuteczną redukcję przenikania promieniowania UV, chronią meble i ściany przed przyspieszonym blaknięciem.

PRADERA

Zestaw recepcyjny PRADERA składa się z: fotela 1 i 2-osobowego, ławki 1 i 2-osobowej, stolika gościnnego oraz małego stolika dostawianego. System ma możliwość łączenia za pomocą blatów wykonanych ze sklejki lakierowanej lub płyt pokrytych melaminą. Pozwalają one na kierunkowanie łączonego zestawu poprzez zastosowanie odpowiedniego blatu o odpowiednim kącie (30, 90, 180 stopni). W zestawie z blatami jest również mały blacik na kubek, pozwalający na postawienie niewielkich przedmiotów przy zestawie. Fotele i ławki są wykonane ze stelaży drewnianych pokrytych pianką poliuretanową o gęstości 35–40 kg/m3. W siedzisku fotela wstawione są specjalne pasy tapicerskie mające na celu poprawę komfortu siedzenia. Kubełki są osadzone na stelażach wykonanych z rur i mocowanych do kubełków, osadzonych na specjalnym kątowniku. Stelaże oprócz roli nośnej kubełka są również miejscem do mocowania blatów. Odsunięcie stelaży od kubełków ma stwarzać wrażenie lekkości fotela. Stolik gościnny wykonany ze sklejki lakierowanej z blatem ze sklejki lub ze sklejki i blatem szklanym (mlecznym). Całość zamocowana analogicznie jak ławka 1-osobowa. Nagrody: Diament Meblarstwa 2008, Wyróżnienie w konkursie Meble Plus 2009-produkt roku.

1. Photo Grav – oprogramowanie 1. Photo Grav – jest innowacyjnym oprogramowaniem pozwalającym w bardzo prosty, a jednocześnie skuteczny sposób, pozwalające w bardzo prosty, edytować fotografie cyfrowe w taki sposób aby było możliwe grawerowanie ich za pomocą ploterów laserowych na a jednocześnie skuteczny sposzeregu różnych materiałów. Produkt jest na tyle innowacyjny, że współpracuje z większością współczesnych systemów sób, edytować fotografie cyfrolaserowych. Do obsługi tego oprogramowania nie wymagana jest żadna wiedza graficzna (w przeciwieństwie do ręcznej we edycji), dzięki czemu, produkt może być z powodzeniem stosowany nawet przez niedoświadczonych użytkowników 2. Sprzedaż wielkoformatowych urządzeń laserowych. systemów Eurolaser wraz 2. Sprzedaż wielkoformatowych systemów Eurolaser wraz z nowymi innowacyjnymi rozwiązaniami. Jedyne na rynku urządzenia, z nowymi innowacyjnymi rozktóre posiadają jednocześnie funkcję precyzyjnego cięcia wielkoformatowych materiałów miękkich oraz funkcję – plotera wiązaniami mechanicznego przystosowanego do obróbki m.in. PCV. Dzięki nowej głowicy piszącej plotery Eurolaser można stosować również w zakresie znakowania materiałów i tworzyw pisakami kolorowymi. Poprawiony i przebudowany stół podawczy ułatwia nakładanie materiału do obróbki i jednocześnie przyspiesza pracę poprzez brak przestoju koniecznego do zmiany materiału. Zmodyfikowane źródła laserowe CO2 są bardziej niezawodne oraz dają bardziej precyzyjną plamkę, dzięki czemu laser stał się jeszcze bardziej niezawodny oraz dokładny. Podajnik rolkowy umożliwia cięcie materiałów tekstylnych wprost z rolki oraz poprzez system taśmy, pozwala na odbiór wyciętych elementów bez przerywania pracy urządzenia. Nowe oprogramowanie sterujące zapobiega zbyt dużemu zużyciu materiału poprzez zaawansowane algorytmy pozycjonujące cięte wzory. Użytkownicy systemu: reklama, elektronika, produkty drewniane, klawiatury membranowe, tekstylia, przemysł samochodowy i inne. Wyróżnienia: system został nagrodzony Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich, które przyznawane jest produktom o najwyższej jakości oraz innowacyjności. Certyfikaty: Certyfikat jakości DIN EN ISO 9001:2000.

Szyby dźwiękochłonne

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 279

Przedsiębiorstwo Produkcji Sorbentów i Rekultywacji ELTUR-WAPORE Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Remontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. Lubliniec

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KOSZ Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Innowacyjna technologia opłaszczowania skrzydeł drzwi wewnątrzlokalowych

Łopatki wentylatora osiowego, zwłaszcza wentylatora do generatorów

Flubet

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

Niewidoczne połączenie okleiny w przyldze drzwi oklejanych w systemie ciągłym. Zwiększona płaskość o 30%, równomierne zaokrąglenie krawędzi – zapobieganie uszkodzeniom mechanicznym, ulepszona estetyka i własności użytkowe poprzez niewidoczne łączenie okleiny w przyldze. Znaczne poprawienie cech użytkowych produktu – zwiększenie odporności na wilgoć, uszkodzenia mechaniczne i odklejanie. Główną osią projektu są własne prace B+R oraz przy współpracy z ITB Warszawa. Technologia oklejania drzwi została zgłoszona do ochrony patentowej dnia 28 kwietnia 2007 r. Urząd Patentowy przygotował sprawozdanie ze stanu techniki, które potwierdza nowość wynalazku i szanse na uzyskanie patentu. Sztuki sprzedane EX-88 939 KR-106 385. Klienci EX-38 KR-423. Użytkownicy: klienci indywidualni oraz firmy handlowe, produkcyjne, instytucje pożytku publicznego. Wdrożona zostanie nie stosowana dotychczas na świecie autorska technologia, oparta o zgłoszone do opatentowania rozwiązanie i obejmująca całościowo proces produkcyjny, która pozwoli na wprowadzeniu na rynek zasadniczo ulepszonych produktów. Zastosowano programy informatyczne do planowania i zarządzania produkcją, zarządzania logistyką, nowy program projektowy, programy do obsługi linii do formatek drzwiowych. Spółka posiada sześć praw z rejestracji wzorów przemysłowych drzwi, ważnych od 22 kwietnia 2008 r. Wzory są oznaczone następującymi sygnaturami: WP 12971, WP 12972 (obejmuje 3 wzory), WP 12973, WP 12974 – Urząd Patentowy RP. Nowatorskim rozwiązaniem rynkowym są niestosowane dotychczas przez Spółkę kanały dystrybucji, takie jak formy sprzedaży bezpośredniej. Nagrody i wyróżnienia: Lider Innowacji 2008 za projekt pt.: Innowacyjna technologia opłaszczowania skrzydeł drzwi wewnątrzlokalowych. Nominacja do Złotego Medalu na Międzynarodowych Targach Poznańskich, Gazela Biznesu 2004/2004/2005 – Certyfikat wydany przez dziennik Pulsu Biznesu.

W 2008 roku wykonano i zamontowano dwa nowe wentylatory do zmodernizowanego generatora TWW-320–2Y3 o podwyższonej mocy do 325 MW z nowym typem łopatek dla Elektrowni Dimitrios Ateny w Grecji. Do podstawowych zalet nowych wentylatorów z nowymi łopatkami należy: wyższa wydajność wentylatorów w stosunku do fabrycznych; wyższe ciśnienie wentylatorów w stosunku do fabrycznych; zagwarantowanie niższych przyrostów temperatury od dopuszczalnych, dla poszczególnych elementów generatora po podwyższeniu mocy w warunkach klimatycznych Grecji; niższe koszty wytworzenia nowych wentylatorów w stosunku do fabrycznych. Nowe łopatki zaprojektowano z wykorzystaniem najnowszych programów komputerowych oraz wykonano badania przepływowe na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Po uruchomieniu generatora wykonano pomiary cieplne z wynikiem pozytywnym. Nakłady na prace B+R wyniosły 70 300 zł i stanowiły środki własne. Łopatki chronione są patentem nr P 382936 w Urzędzie Patentowym RP.

Gospodarcze wykorzystanie popiołów z kotłów fluidalnych – pozytywne oddziaływanie na środowisko naturalne (ograniczenie składowania popiołów). Cel firma osiąga poprzez: wykorzystanie technologii innowacyjnych, rekultywację popiołami wyrobiska KWB Turów. Flubet (aktywowany popiół fluidalny) – dodatek mineralny, zastępujący do 35% cementu portlandzkiego w betonach – posiada Aprobatę Techniczną ITB nr AT-15–5257/2009. Innowacyjność i proekologiczność zastosowanych rozwiązań sprowadza się do wykorzystania opatentowanej przez Energomar-Nord technologii aktywacji popiołu do produkcji Flubetu jako substytutu cementu. Wykorzystanie tego zamiennika cementu w produkcji betonu, poprawia jego jakość i wpływa na zmniejszenie ilość zużywanego cementu, a tym samym zmniejszenie emisji CO2. Użytkownicy: producenci wyrobów betonowych, drogownictwo. Technologia: aktywacja metodą EMDC (Elektrostatyczny Mechaniczny Dezintegrator Cząstek). Wyróżnienia: Panteon Polskiej Ekologii, Laur Białego Tygrysa, Laureat Polskiej Nagrody Popiołowej FENIKS 2006.

Krótka charakterystyka

280 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

RADMOR S.A.

REMAG S.A.

Kombajn chodnikowy R-200

Skrambler cyfrowy 0187

Przemysłowe Centrum Optyki KDN-1 wraz z Systemem Oświetlaczy Pojazdu SOP-1

System monitorowania i zarządzania eksploatacją sieci wodociągów i kanalizacji

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Kombajn chodnikowy R-200 przeznaczony jest do pracy w podziemnych wyrobiskach kopalń. Zgodnie z wymogami związanymi ze zwalczaniem zagrożeń powstających podczas procesu urabiania, został on wyposażony w nowe rozwiązanie układu zraszania powietrzno-wodnego, które skutecznie zapobiega ewentualnemu zapłonowi oraz zwalcza zapylenie. Układ hydrauliczny typu Load sensing kontroluje obciążenie i pozwala na optymalne wykorzystanie mocy maszyny. Zastosowanie blach trudnościeralnych w podzespołach, w miejscach szczególnie narażonych na wytarcia, w zasadniczy sposób wpływa na zwiększenie trwałości kombajnu. W celu poszerzenia możliwości eksploatacyjnych został zamontowany podest roboczy z mechanizmem podnoszenia stropnic sterowany hydraulicznie. Kombajn posiada następujące certyfikaty: FTZU 08ATEX 0202-na zgodność z dyrektywą 94/9/EC, 516/08/3101-na zgodność 98/37/EC oraz Protokół FTZU 08 I 0007-na zgodność z 108/2004/EEC. Od stycznia 2009 r. kombajn jest eksploatowany na KWK Murcki.

Skrambler cyfrowy 0187 z wokoderem 1,2 kb/s przeznaczony jest do szyfrowania mowy w analogowych systemach radiokomunikacyjnych. Urządzenie może być instalowane w stacjach bazowych, radiotelefonach przewoźnych i noszonych radiotelefonach kamuflowanych produkowanych przez RADMOR, a także w radiotelefonach innych firm. Każdy skrambler posiada swój es, dzięki któremu jest identyfikowalny w systemie oraz zaprogramowany zestaw 1÷16 kluczy kodowych, które mogą być zmieniane drogą radiową. Urządzenie zapewnia odbiór transmisji szyfrowanej przy zgodności zaprogramowanego klucza kodowego. Skrambler automatycznie rozpoznaje transmisję analogową i cyfrową przełączając się w odpowiedni tryb pracy bez konieczności ingerencji użytkownika. Radiowe sterowanie skramblerem daje możliwość sprawdzenia obecności radiotelefonu w sieci, jego ogłuszanie oraz ożywianie, a także całkowitą dezaktywację tzw. zabijanie. Możliwe jest również włączenie podsłuchu sytuacji w otoczeniu radiotelefonu. Skrambler umożliwia zachowanie poufności korespondencji radiowej np. w sieciach radiowych policji, straży pożarnej, firm ochroniarskich i innych.

Kamera obserwacyjna KDN-1 jest dzienno-nocnym przyrządem obserwacyjnym przeznaczonym do pracy na dowolnych pojazdach kołowych i gąsienicowych. Kamera pozwala na swobodną obserwację otoczenia pojazdu z jego wnętrza zarówno w dzień jak i w nocy. Dzięki zastosowaniu w kamerze Systemu Oświetlaczy Pojazdu SOP-1 możliwa jest obserwacja terenu w warunkach zupełnej ciemności (zamknięte, nieoświetlone pomieszczenie). Kamera poszerza pole obserwacji załogi pojazdu. Kamera posiada wbudowany układ pomiaru poziomu światła zabezpieczający wzmacniacz obrazu toru nocnego przed przypadkowym włączeniem go w dzień. Kamera współpracuje z dowolnymi monitorami analogowymi w monochromatycznym standardzie CCIR. Produkt ten jest pierwszym tego typu wyrobem polskiej produkcji. Prace B+R związane z opracowaniem wyrobu zostały sfinansowane wyłącznie z własnych źródeł PCO S.A. W wyrobie zastosowano najnowocześniejsze technologie optoelektroniczne (noktowizyjne). W 2007 roku wyrób pomyślnie przeszedł badania kwalifikacyjne w Wojsku Polskim i został przyjęty na wyposażenie Polskiej Armii. W 2007 roku rozpoczęto seryjną produkcję i sprzedaż kamery obserwacyjnej KDN-1 oraz Systemu Oświetlaczy pojazdu SOP-1. Wyrób został sprawdzony w warunkach bojowych (misja WP w Iraku – zainstalowany na KTO Rosomak). W 2009 roku, po uzyskaniu pozytywnych opinii od użytkownika krajowego (Wojska Lądowe) PCO S.A. rozpoczęło intensywne działania promocyjne na rynkach międzynarodowych.

W ramach SPO WKP realizowany był projekt pod nazwą System monitorowania i zarządzania eksploatacją sieci wodociągów i kanalizacji miasta Rybnik. Efektem jest neuronowy model sieci i niekomercyjne, prototypowe systemy informatyczne. Środki własne, z EFRR, krajowe środki publiczne. Konsorcjant Politechnika Śląska w Gliwicach. Wartość projektu 662 tys. zł. Czas trwania od X 2005 do X 2007. Projekt wpływa na obniżenie strat w sieci wodociągowej a przez to na obniżenie ceny metra sześciennego sprzedawanej wody.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 281

SIPMA S.A.

SITECH Sp. z o.o.

SOMAR Sp. z o.o.

STABILATOR Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Krótka charakterystyka

SITECH Sp. z o.o. planuje wdrożenie produkcji foteli modułowych nazywanych Modulsitz według innowacyjnej technologii. Projekt zakłada produkcję poprzez zastosowanie najnowszych technologii spawania i tłoczenia foteli w systemie modułowym (innowacja produktowa), tj.oddzielnie modele siedzisk i modele oparć, które można dowolnie komponować w całość fotela samochodowego. Nowa technologia Modulsitz jest bezpośrednim wynikiem przeprowadzonych prac badawczo-rozwojowych o koszcie 6 mln EURO w Centrum Rozwoju Siedzeń w Polkowicach (47 osób) i Wolfsburgu (100 osób). Nowa technologia Modulsitz opracowana w SITECH polega na konstruowaniu foteli w sposób zapewniający szybką zmianę produktu końcowego w zależności od zapotrzebowania bez zmian oprzyrządowania linii produkcyjnej (składane na zasadzie klocków Lego). Fotel modułowy składający się z 2 oddzielnych modeli elementów (siedziska i oparcia) jest nowością na rynku, a jego produkcja będzie odbywać się poprzez różne zestawienia modułów siedzisko+oparcie = fotel (40 modeli siedzisk, 76 modeli oparć), co zwielokrotni produkowane typy foteli. Innowacyjność siedziska polega na możliwości zastosowania go do samochodów o wysokim (H-punkt p.SUV,MPV) i niskim punkcie referencyjnym siedziska. Celem wdrożenia nowych rozwiązań jest uzyskanie 6 gwiazdek w teście bezpieczeństwa EURO NCAP i większe bezpieczeństwo pasażerów. Technologia modułowa daje możliwość skonstruowania 40 typów siedzisk. W produkcji foteli modułowych będą zastosowane innowacyjne, opatentowane technologie tłoczenia oraz spawania punktowego i łukowego, np. roboty ArcMate l00iC o nowej, opatentowanej konstrukcji (patent nr EP 1611988Al). Nowy kształt części górnej oparcia połączono z optymalnym połączeniem zagłówka, co ogranicza ryzyko uszkodzenia kręgosłupa (patent nr WO 2006/136485 Al). SITECH uzyskał następujące certyfikaty: ISO 9002 i VDA 6.1 (06.2001); ISO TS 16949 (01.2004); EURO LEADER 2005 (05.2005) oraz wprowadzono System Zarządzania Jakością i Środowiskiem ISO 9001 i ISO 14001 (12.2006). Kamera iskrobezpieczna Jedyna na polskim rynku kamera iskrobezpieczna dopuszczona do użytku w kopalniach pod ziemią. Odpowiada na zwiększone zapotrzebowanie związane z monitorowaniem pracy maszyn i urządzeń w miejscach trudno lub całkowicie niedostępnych. Małe gabaryty konstrukcji w odróżnieniu od dotychczas stosowanych konstrukcji ognioszczelnych. Wysoka jakość obrazu z możliwością kompresji i przesyłu na powierzchnię. Zmodyfikowana usługa pali prze- Nowoczesna technologia: dotycząca posadowienia różnego rodzaju obiektów budowlanych na fundamentach palowych, typu mieszczeniowych polegająca na pale przemieszczeniowe i ich dalsza rozwojowa modyfikacja oraz dynamicznych badań jakości pali typu PDA (Pile Driving Anawykonywaniu pali metodą bezu- lysis), DLT (Dynamic Load Testing) i badania ciągłości SIT (Sonic Integrity Test). Badania typu PDA oraz DLT dotyczą oceny robkową nośności oraz pełnej krzywej obciążenie – osiadanie, odpowiednio dla pali wbijanych (PDA) oraz dla pali wykonywanych w gruncie (DLT). Powszechną, dotychczasową praktyką jest wykazywanie próbnych obciążeń statycznych, SPLT (Static Pile Load Test). Metody badań dynamicznych są bardziej ekonomiczne i spełniają najnowsze wymagania szeroko rozumianej ekologii. Obecnie wykonywanie badań PDA, DLT oraz SIT nie jest powszechnie znane i wykonywane.

Siedzisko modułowe

Owijarka ze stawiaczem bel Z-583 Owijarka bel Z-583 służy do owijania folią bel (zielonka, siano, słoma) wykonanych z wykorzystaniem pras zwijających. Jest maszyną zaczepianą do ciągnika, samozaładowczą, która pracuje w układzie technologicznym przód-tył, co umożliwia jej pracę w kierunku takim samym jak prasa zwijająca (wzdłuż pola), a nie poprzecznie. Wyposażona jest w stawiacz bel, który umożliwia stawianie bel na denku lub odtaczanie bel na ich powierzchni bocznej na pole. Elektroniczny sterownik, z joystickiem w kabinie ciągnika, obsługuje funkcje maszyny oraz podaje użytkownikowi podstawowe parametry. W 2008 roku sprzedano 44 sztuki w cenie 23 103 zł. Odbiorcami były krajowe gospodarstwa rolnicze. Maszyna została wyróżniona Godłem Promocyjnym AGRO POLSKA 2008 dla owijarki bel Z-583 przyznanym przez Międzynarodowe Targi INTERRES w Rzeszowie.

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

282 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

STEICO S.A.

Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o.

TECHNITEL POLSKA Klimkiewicz Rodziewicz Sp.j.

TECHNOKABEL S.A.

TELESTO Sp. z o.o.

System neutralizacji zapylenia

Kable elektroenergetyczne ognioodporne

System budowy światłowodów w kanalizacji sanitarnej

Studium Wykonalności Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego (RCNT) i Jednostki Zarządzającej Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego w Podzamczu k. Chęcin, woj. świętokrzyskie

STECIO SPECIAL

Firma TELESTO Sp. z. o.o. w obecnej postaci działa od 2004 r. wdrażając i rozwijając opatentowaną przez siebie technologię generowania mgieł i aerozoli, która znajduje zastosowanie w gaszeniu pożarów, ochronie przeciwpożarowej, eliminacji zapylenia, dekontaminacji oraz nośnik dla Nano-cząstek. Wszystkie rozwiązania oferowane przez TELESTO stanowią innowację na rynku krajowym, jak również europejskim i światowym. W opisie poniżej skoncentrowano się na jednej tylko gałęzi innowacyjnej, która została wprowadzona w 2008 roku. Produkty: urządzenia stałe mgłowe do neutralizacji zapylenia. Głowice mgłowe.

W 2008 r. w wyniku działań innowacyjnych firma: rozwinęła grupę bezhalogenowych kabli elektroenergetycznych, opracowała kable do automatyzacji elektrowni z powłoką polwinitową o zwiększonej niepalności i zmniejszonej emisji dymów i gazów, opracowała nowe rozwiązania kabli geofizycznych, skonstruowała specjalne kable dla automatyki do układania na dnie zbiorników wodnych, opracowała kilka rozwiązań dla wojska w postaci giętkich kabli zasilających, opracowała nowe konstrukcje przewodów głośnikowych, rozszerzyła ofertę przewodów do falowników. TECHNOKABEL S.A. odniósł również w 2008 r. następujące sukcesy: otrzymał Medal Europejski na wyrób Wytłaczarki tworzyw sztucznych do nakładania izolacji i powłok na kable i przewody typu TEA i TCA, w konkursie Krajowi Liderzy Innowacyjności uzyskał tytuł Innowacyjna Firma, na 21 Międzynarodowych Energetycznych Targach Bielskich (ENERGETAB) uzyskał wyróżnienie za elektroenergetyczne kable ognioodporne, otrzymał Diament Forbesa przyznawany firmom, które najbardziej dynamicznie zwiększyły swą wartość w latach 2005–2007 w kategorii firm średnich (50:200 mln zł). Certyfikaty: Instytutu Łączności, Centrum Naukowo–Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej w Józefowie.

Firma wdraża innowacyjne technologie światłowodowe do układania kabli w kanalizacji ściekowej, na liniach oświetleniowych i energetycznych z zastosowaniem lekkiego kabla oraz z wykorzystaniem mikrokanalizacji. Technologie te umożliwiają odbiorcom końcowym zwiększenie przepustowości łącz, a operatorom i inwestorom skrócenie czasu budowy, obniżenie kosztów, szybsze dotarcie do klienta z usługą, zaoferowanie nowych usług, zapobieżenie wykluczeniu cyfrowemu. Dzięki takiemu podejściu firma znalazła się na 28 miejscu w regionie w konkursie Kamerton Innowacyjności oraz otrzymała z rąk Prezydenta Miasta Łodzi i Instytutu Technologii tytuł Lidera Nowoczesnych Technologii 2009.

Studium Wykonalności na utworzenie i funkcjonowanie Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego (RCNT) w województwie świętokrzyskim zawiera nowatorskie rozwiązania zarówno w dziedzinie pozyskiwania przyszłych lokatorów Centrum, jak i systemów zarządzania. Dokument został opracowany na podstawie analiz, studiów przypadku i doświadczeń funkcjonujących centrów w Polsce i na świecie. Ideą było stworzenie z RCNT innowacyjnego produktu mającego pierwszoplanowy wpływ na rozwój nieistniejącej kultury innowacyjnej w Regionie Świętokrzyskim, opartej na wiedzy oraz nowych technologiach. Gwarancją skuteczności RCNT jest współpraca jednostek badawczo-rozwojowych, firm okołobiznesowych naukowców ze świętokrzyskich uczelni, firm wprowadzających nowe, innowacyjne technologie oraz samorządów lokalnych wszystkich szczebli. Przyjęty w dokumencie system rekrutacji lokatorów oraz zarządzania Centrum, zapewni zakładane cele. Przyjęta koncepcja współpracy w ramach powstających sieci parkowych i inkubatorowych w celu nawiązywania kontaktów, realizacji wspólnych projektów i wymiany najlepszych praktyk ma być tego gwarancją.

Kompozyt dwóch różnych materiałów izolacyjnych z włókien drzewnych z przeznaczeniem do izolacji cieplnej dachów nowych budynków oraz poddawanych renowacji (odpowiedź na zapytania rynku odnośnie możliwości poprawy izolacyjności istniejących dachów). Odporna na działanie czynników atmosferycznych – pod dachem właściwym. Ekonomiczne pokrycie nakrokwiowe. Wewnętrzne źródła nakładów na produkt. W 2006 r. Sprzedaż na poziomie 5 290 400,00 zł. Cena produktu: w zależności od grubości wyrobu 67,00–135,00 zł/m2. Odbiorcami są hurtownie, firmy budowlane jak i odbiorcy prywatni. Wyrób produkowany w technologii mokrej sklejany klejami poliuretanowymi. Produkt ekologiczny, nadaje się do powtórnego przetworzenia. Produkcja wg europejskich norm na materiały izolacyjne z włókien drzewnych. Znaki: FSC, Nature Plus. Nadzór produkcji: MPA NRW Dortmund.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 283

Lp.

TELZAS Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

M-serwis

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) Inno-wacyjność produktu: system TELESTO umożliwia usunięcie nadmiernego zapylenia w trakcie transportu substancji pylących zużywając minimalne ilości wody i nie obniżając jakości surowca. Ponadto w kopalniach ten sam system umożliwia skuteczne zmniejszenie zagrożenia wybuchem, tym samym zmniejszając koszty (wypiera obecną drogą metodę). Zostały złożone zgłoszenia patentowe, które mają chronić to rozwiązanie. Klienci: KWK Halemba, Elektrociepłownia Połaniec, EC Wybrzeże Gdańsk, Gdynia oraz inne elektrociepłownie, elektrownie i kopalnie w Polsce. Sprzedaży tego systemu nie można rozpatrywać w ilości sztuk, ze względu na różny zakres prac u różnych klientów – są to systemy dedykowane, instalowane dla konkretnego budynku i układu transportowego. TELESTO jest technologią ekologiczną. Potwierdzeniem jest wyróżnienie przyznane przez AmCham (Amerykańską Izbę Handlową) w Polsce Green Product of the year 2008 i uzyskanie I miejsca w XII 2008 Kamertonów Innowacyjności dla Najbardziej Innowacyjnych Firm w kategorii Mała Firma oraz Pozyskiwanie Funduszy UE. Spółka zainwestowała 15 mln zł., zrealizowano dotacje PARP 2 mln zł. budując bazę produkcyjną i centrum badawcze wyposażone w supernowoczesny laserowy pomiar masy i kształtów kropli. Spółka posiada ISO 9001 potwierdzające procedury działania firmy, standardy jakości oraz środowiskowe ISO 14001. M-Serwis – system monitoringu i zarządzania rozproszoną infrastrukturą techniczną operatorów. W ostatnim okresie zauważa się tendencję outsourcingu funkcji eksploatacyjnych i kompleksowego zarządzania infrastrukturą. Takie zmiany organizacyjne niosą za sobą potrzebę korzystania z dedykowanych narzędzi zapewniających wsparcie w podejmowaniu decyzji. M-serwis jest odpowiedzią na oczekiwania operatorów poszukujących możliwości optymalizacji pracy i zarządzania infrastrukturą techniczną przy rosnących wymaganiach klientów i stale powiększającej się ilości obiektów. Podstawą funkcjonowania M-serwisu jest system nadzoru elementów infrastruktury oraz okresowe przeglądy diagnostyczne przeprowadzane z wykorzystaniem dedykowanych narzędzi. Połączenie ciągłego monitoringu z lokalną weryfikacją kondycji sprzętu daje możliwości prognozy parametrów kluczowych z punktu widzenia eksploatacji oraz rekomendowania działań do prawidłowego funkcjonowania infrastruktury operatora. W opracowanym systemie wszelkie prace prowadzone na obiektach wykonywane są za pomocą specjalnie przygotowanych ankiet i narzędzi. Protokół pomiarowy został zastąpiony specjalnym oprogramowaniem zainstalowanym na urządzeniu mobilnym (SmartPhone, MDA, Notebook). Wykorzystywane mierniki są tak dobrane, aby była możliwość dołączenia protokołów pomiarowych do ankiety i transportu danych bezpośrednio z obiektu. W M-serwis zastosowano innowacyjne algorytmy do wyliczania przewidywanej autonomii obiektu oraz przewidywanego czasu życia baterii. Prognoza tych parametrów daje operatorowi nową jakość w elastycznym zarządzaniu obiektami. Narzędzie zostało wzbogacone o System Wizualizacji Alarmów. W SWA wyświetlane są wszystkie obiekty posiadające stany alarmowe. Dla obiektów z zanikami sieci widoczne są przewidywane czasy autonomii co jest ogromnym wsparciem dla dyspozytora, który na podstawie tych danych jest w stanie odpowiednio dysponować grupami utrzymaniowymi. M-serwis daje możliwości w pełni elektronicznego obiegu procedur oraz dokumentów z przeglądów technicznych. Takie rozwiązanie obniża ilość błędnych informacji lub braku informacji o bieżących stanach technicznych majątku w bazach korporacyjnych. Dodatkowo narzędzie daje możliwość bieżącej aktualizacji bazy paszportyzacyjnej obiektów operatora i dostępu do historycznych danych związanych z eksploatacją obiektów. Wykorzystanie elektronicznych protokołów z przeglądu, które mogą być wysyłane bezpośrednio z obiektu znacznie skraca czas dostępu do informacji. Przy wykorzystaniu systemu i dzięki bieżącej inwentaryzacji oraz analizie stopnia wykorzystania zasobów możliwe staje się dynamiczne przenoszenie zasobów między obiektami infrastruktury bez utraty kontroli nad ich stanem i miejscem instalacji. W znacznym stopniu zmniejsza to koszty inwestycyjne poprzez wykorzystanie nadmiarowego sprzętu znajdującego się na innych obiektach. Użytkownik systemu ma możliwość utrzymywania pełnej kontroli nad wszystkimi pracami prowadzonymi w obiektach. Dzięki temu można zarządzać

Krótka charakterystyka

284 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o.

Urban Polska Sp. z o.o.

VIGO System S.A.

Modernizacja trasy W-Z I etap od Ordona do węzła Młynarska – na trasie tej zastosowano (na łącznej długości ok. 2400 mtp) po raz pierwszy w Polsce nowoczesny system konstrukcji torowiska – tzw. modularny system szyny w otulinie określany skrótowym oznaczeniem ERS-M. System ten polega na otuleniu szyny specjalnymi profilami porowatego kompozytu poliuretanowego, co zapewniło skuteczną izolację wibroakustyczną oraz elektryczną torowisk od otoczenia. Szyny w otulinie zostały zabudowane warstwą betonu i asfaltu tworząc dodatkową jezdnię dla pojazdów uprzywilejowanych (pogotowie, straż, policja). Ponadto na wybranych odcinkach modernizowanej trasy położonych w małej odległości od zabudowań zastosowano specjalną konstrukcję torowiska o dwustopniowym tłumieniu wibracji osiąganym poprzez zastosowanie systemu ERS-M i dodatkowo systemu masy odsprężynowej.

Niechłodzony detektor podczerwieni

Specjalizacja firmy to niechłodzone detektory podczerwieni. W praktyce każdy oferowany przez nas produkt jest innowacyjny – typy nie starsze niż 3 lata. Natomiast nowymi detektorami opracowanymi, wdrożonymi do produkcji i wprowadzonymi do sprzedaży w ostatnim roku są fotodiody z wyprowadzeniami krawędziowymi PVI-2TE-10.6 oraz PVI 3TE 10.6. Są one jedynymi tego typu detektorami produkowanymi na świecie. Są to fotodiody z heterostruktur HgCdTe uzyskanych na podłożu GaAs techniką MOCVD ze zintegrowaną monolityczną immersją optyczną, chłodzone odpowiednio dwu i trójstopniową chłodziarką termoelektryczną, optymalizowane na długość fali 10,6 µm. Naszymi klientami są: USA, Kanada, Chiny, Japonia, Izrael i kraje UE. Głównymi odbiorcami krajowymi są PCO S.A. oraz instytuty naukowe. Jednocześnie są one wraz z uczelniami wyższymi głównymi odbiorcami kamery termowizyjnej V-50, wdrożonej do produkcji w 2007 r. Uzyskano wyróżnienie w konkursie Polski Produkt Przyszłości.

HBZV-280SE Stół do gięcia łuków Stół do gięcia łuków WITTE – umożliwia gięcie łuków z PCV metodą polegającą na wciągnięciu do przestrzeni kształtującej formy WITTE na gorące powietrze odpowiednio uplastycznionych profili PVC. Nowatorstwo technologii wynika z metody uplastycznienia profili PVC. W procesie gięcia wyeliminowano dotychczas stosowaną, kłopotliwą dla środowiska metodę nagrzewania w glicerynie. Stanowisko do gięcia łuków nie wymaga odrębnego pomieszczenia, w którym wykonywane są prace z zastosowaniem gliceryny oraz związanych z nią dodatkowych czynności tj. czasochłonnego czyszczenia pomieszczeń, profili i urządzeń do gięcia profili. Poza tym eliminuje zagrożenie środowiska naturalnego. Opatentowana forma TEMPO II jest wyposażona między innymi w prowadnice teflonowe, ułatwiające wyciąganie profili i odwzorowania zarysów łuków. Ze względu na możliwość zgrzewania nawet kilku odcinków łukowych, kształt łuków okien nie ma ograniczeń. Niemiecki Patent na piec grzewczy nr 199 06 751.1 – WITTE. Do tej pory sprzedano 5 takich stołów.

Modernizacja Trasy W-Z I etap

pracownikami, przydzielając ich do poszczególnych zleceń, kontrolując stopień wykonania zleceń. Istnieje możliwość kontroli rozpoczęcia, zakończenia i czasu trwania prac na obiekcie. Jest to funkcjonalność szczególnie przydatna dla operatorów, którzy do utrzymywania obiektów wykorzystują grupy outsourcingowe. Wykorzystanie systemu daje możliwość oceny jakości pracy ekip eksploatacyjnych, czasów reakcji i szybkości usuwania usterek. Udostępnienie dyspozytorom Systemu Wizualizacji Alarmów i Rekomendacji zapewnia szybsze i skuteczniejsze usuwanie awarii. Możliwość śledzenia realizacji zlecenia zapewnia dodatkową kontrolę. Dzięki połączeniu informacji z przeglądów prewencyjnych i systemów nadzoru udaje się wydłużyć okres eksploatacji towarzyszących elementów infrastruktury sieciowej: systemów zasilania, klimatyzacji, infrastruktury budowlanej, oświetlenia awaryjnego i przeszkodowego itp. Kompleksowe wdrożenie M-serwisu powinno przynieść korzyści w postaci bezprzerwowej pracy urządzeń, obniżenia kosztów usuwania awarii oraz wykorzystania urządzeń zastępczych, oszczędności energii elektrycznej poprzez optymalizację sieci a pośrednio efekty środowiskowe. Obecnie system jest sprzedawany do Polskiej Telefonii Cyfrowej a zainteresowanie systemem w przyszłości sygnalizują podczas prezentacji produktowych inni operatorzy mobilni i stacjonarni.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 285

Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. w Łodzi WOLCO Sp. z o.o.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A.

Wytwórnia Sprzętu Elektroenergetycznego Aktywizacja Spółdzielnia Pracy

Warmińsko-Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Krótka charakterystyka

Akredytowane metody badawcze W lipcu 2006 r. Laboratorium WMPD uzyskało Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego nadany przez Polskie Centrum (nowa w 2008-penetracja asflatu) Akredytacji. Coroczne pomyślne dla firmy audyty PCA potwierdzają, że badania prowadzone są zgodnie z normami europejskimi, w sposób rzetelny, wiarygodny i obiektywny. Cały proces produkcyjny WMPD od pozyskiwania materiałów wsadowych, poprzez produkcję mieszanek mineralno-asfaltowych do efektu końcowego, jakim jest zbudowany lub wyremontowany odcinek drogi, objęty jest osłoną laboratoryjną. W roku 2007 wprowadzono 3 nowe akredytowane metody badawcze i 2 obliczeniowe, a w 2008 r. kolejną nową metodę badawczą. Mimo upływu czasu nadal jest to jedyne w regionie laboratorium drogowe posiadające akredytowane metody badawcze. Rzetelność laboratorium to szansa na wykrywanie wszelkich odchyleń już w zalążku i utrzymanie wysokiej jakości robót, a także źródło dodatkowych przychodów. Modernizacja śmigłowców Dostosowanie śmigłowców do działania w warunkach nocnych. Rozbudowa systemu łączności. Rozbudowa systemu nawigacji. Uzbrojenie. Funkcjonalność, nowoczesność, spełnione standardy NATO. Użytkownikiem jest Ministerstwo Obrony Narodowej. Druty do koletowania gwoździ Drut do koletowania (łączenia) gwoździ opracowano dzięki doświadczeniu kadry inżynieryjno-technicznej. Bardzo ważne są tu stałe parametry wytrzymałościowe. Koncern Stanley jest głównym odbiorcą tego drutu. Firma jest drugim przedsiębiorstwem w Europie (po koncernie Corflanday), który tą technologię opanował i całkowicie pokrywa potrzeby rynku krajowego. Eksport – Litwa, Czechy, Ukraina. Wspólnie z IMP Warszawa opracowano i wdrożono w firmie WOLCO Sp. z o.o.: specjalistyczny piec do żarzenia drutu w atmosferach ochronnych; w pełni sterowane elektronicznie urządzenie do pokryć galwanicznych drutów w zakresie średnic fi 1.0–2.0 mm, za które uzyskano szereg dyplomów i wyróżnień krajowych i międzynarodowych. Obecnie prowadzone są badania i w tym roku planowane jest uruchomienie produkcji doświadczalnej drutów proszkowych do spawania i napawania, jako najnowocześniejszego materiału w spawalnictwie. Śmigłowiec PZL SW-4 Śmigłowiec PZL SW-4 objęty jest ochroną patentową w zakresie kadłuba podwozia, wirnika nośnego i łopat. Posiada przegubowy trzypłatowy wirnik nośny, którego piasta chroniona jest prawem ochronnym Nr Ru 59978. Łopaty wirnika nośnego są wykonane z kompozytu epoksydowo-szklanego, a sposób wykonania łopat objęty jest patentem Nr 158176. Kadłub śmigłowca chroniony jest patentem Nr 189148 i objęty wynalazkiem PCT Nr PCT/PL99/00024, zaś podwozie płozowe śmigłowca chronione jest prawem ochronnym Nr Ru 59146. Twórcami ww. chronionych rozwiązań i technologii są pracownicy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A: K. Bzówka, D. Lisowski, T. Górski, S. Płowaś, M. Profeta, Z. Dec, Z. Romaniszyn, S. Kowalski. Nakłady na B+R (źródła wewnętrzne i zewnętrzne) wyniosły 67,5 mln zł. Śmigłowiec PZL SW-4 uzyskał Certyfikat Typu EASA.R.100 wydany przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), Certyfikat Typu nr CT 243-PZL-SW-4 wydany przez Interstate Aviation Committee (MAK) oraz walidacje KTCV 200704A w Korei Południowej, TB 0015 na Ukrainie oraz VTC 0217A w Chinach. Uziemiacze w silikonie Szerokie zastosowanie w energetyce zawodowej i przemysłowej. Znaczne zwiększenie bezpieczeństwa obsługi. Jednoznaczna sygnalizacja. Szeroki zakres kategorii klimatycznej. Odporność obudowy na zmostkowanie. Filtracja zakłóceń sieci pochodzących od wyższych harmonicznych. Jednoczesna analiza przesunięć fazowych i amplitudy. Prosta obsługa serwisowa oraz wymiany baterii. Wszystkie potrzeby odbiorców zostały zastosowane w produkcie. Nakłady na B+R 4. 28,3 tys. Patent wewnętrzny. Sprzedano 117 szt. Wyważone relacje ceny do jakości. Użytkownicy to energetyka zawodowa i przemysłowa. Nowe użyte technologie: materiały oraz procesy związane z teorią pola elektromagnetycznego. Własne oprogramowanie procesora. Odpowiedni design i funkcjonalność. Unikalne rozwiązanie rynkowe. Wyróżnienie na międzynarodowych targach Energetab 2007. Certyfikat- Atest Instytutu Elektrotechniki we Wrocławiu.

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

286 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

ZAK S.A.

Zakład Materiałów Ogniotrwałych GÓRBET Sp. z o.o.

Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej S.A.

Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A.

Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A.

Grupa produktów na bazie przetworzonego PCW

MagPlon – nawóz mineralny zawierajacy wapń, magnez i siarkę

Date Center

BG-SiC NS beton ogniotrwały samo rozpływowy

nych. Wybrane nagrody i medale: Złota Wiktoria dla Salmagu® z Borem (2008), Orzeł Przedsiębiorczości dla ZAK jako producenta nawozów (2008), Salmagi® nominowane do Godła Promocyjnego Teraz Polska (2008), Złota statuetka w kategorii eksport (sektor dużych przedsiębiorstw) za nawozy saletrzane typu CAN oraz typu CAN z dodatkami (Opolska Marka 2007), Złoty Orbital 2007 dla Mechanicznej granulacji nawozów saletrzanych, Złoty Laur – dla Salmagu® w VI Edycji Konkursu Polskie Nawozy, Nawozowa Perła 2005 dla Kędzierzyńskiej Saletry Amonowej®. W nawiązaniu do powyższego warto zaznaczyć, że ciąg technologiczny produkcji nawozów w firmie ZAK S.A. rozpoczyna się wytwórnią wodoru w procesie półspalania gazu ziemnego, który to wodór służy do produkcji amoniaku. Obie technologie zostały opracowane przez Instytut Nawozów Sztucznych z Puław we współpracy z ZAK S.A. INS i ZAK S.A. są współwłaścicielami know-how. ZAK S.A. jest jedynym w kraju producentem alkoholi oxo i ich pochodnych oraz liczącym się producentem w Europie. Innowacyjność nowego produktu polega na nowych cechach użytkowych – bardzo dobry rozpływ etonu ogniotrwałego, aby w pełni zabudował szczeliny (ok. 3mm) pomiędzy rurkami odprowadzającymi ciepło w kotle fluidalnym. Materiał jest dodatkowo odporny na powstające w procesie spalania tlenki siarki. Jednostkowe nakłady: robocizna i płaca nadzoru technicznego. Użytkownicy to elektrownie i elektrociepłownie oraz przemysł metali nieżelaznych. Zastosowany system szaf pozwala na budowę centrum przetwarzania danych w technologii zimnego lub gorącego korytarza. Rozwiązanie zapewnia kontrolę przepływu strugi zimnego powietrza i redukcję kosztów chłodzenia serwerowni. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych przełączników KVM i zdalnie zarządzanych listew PDU, administrowanie serwerami może odbywać się zdalnie z każdego miejsca na świecie. Jest to połączenie innowacyjnych systemów chłodzenia i zasilania oraz ekonomicznego podejścia do budowy centrum przetwarzania danych, dające pełne możliwości zabezpieczenia i nadzoru systemów informatycznych. Jego najważniejsze zalety to: niezawodność, modularność (możliwość dokładania kolejnych szaf oraz części zasilania i chłodzenia do istniejącego systemu), redundancja systemów zasilania i chłodzenia, zdalny nadzór i administrowanie wszystkimi elementami systemu poprzez sieć LAN/WAN i GSM, skalowalność, oszczędność, ochrona środowiska. Bezodpadowa technologia produkcji nawozu pozwala na przemysłowe, ekonomicznie uzasadnione, wykorzystanie odpadu wytwarzanego w naszym zakładzie. Nawóz przeznaczony do stosowania na gleby mineralne i organiczne o odczynie kwaśnym we wszystkich uprawach rolniczych, a szczególnie pod rośliny przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji oraz wysokowydajne uprawy przemysłowe. Zalecany do stosowania na trwałych użytkach zielonych. Składniki zawarte w nawozie wpływają na dobre ukorzenienie się roślin, wzrost zawartości białka w zbożach i paszach oraz zwiększają przyswajalność azotu i zawartość tłuszczu w roślinach oleistych. Poniesione nakładyna B+R 127 tys. zł., źródło wewnętrzne. Po uzyskaniu pozytywnych opinii Instytutu Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach oraz Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach Zakłady otrzymały pozwolenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wprowadzenie nawozu do obrotu. Jako wyroby innowacyjne, nowe i istotnie ulepszone wg definicji GUS, ujęte zostały wyroby z przetworzonego PCW oraz pianki PUR o udoskonalonych właściwościach fizykochemicznych i ulepszonych parametrach użytkowych, które zostały wprowadzone na rynek. Zakres prac: zmiany recepturowe pod wymogi rynku i prawodawstwa unijnego, modyfikacje pod wymogi klienta, poprawa właściwości przetwórczych wyrobu, poszerzenie palety produktów w celu zbytu, polepszenie rentowności wyrobów. Prace B+R zostały wykonane głównie przez wewnętrzne laboratorium ZACHEM S.A. Finansowanie ze środków własnych. Nakłady na B+R dla powyższych tematów: 2006 - 170 tys. zł., 2007- 165 tys. zł., 2008 – 211 tys. zł.

Granulacja mechaniczna nawozów Najbardziej innowacyjna jest granulacja mechaniczna nawozów azotowych (Saletra, Salmag®, Saletrzak), która była owocem azotowych Saletra, Salmag®, własnej myśli inżynierskiej. Uzyskiwane dzięki niej granulki nawozów posiadają wyjątkowe parametry wytrzymałościowe Saletrzak i wysiewne. Dotychczas sprzedano tą technologię dwóm odbiorcom w kraju i zagranicą i są kolejne zapytania firm zagranicz-

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW... 287

Zakłady Przemysłu Cukierniczego MIESZKO S.A. ZPP AUTO Sp. z o.o.

ZTK Teofilów S.A.

Zakłady Porcelany Osłony wielkogabarytowe Elektrotechnicznej ZAPEL S.A.

Dzianina nr 226363

Montaż osi CHEVROLET AVEO

Amodorro

Stop ocynkowniczy WEGALCOMET

Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A.

MAXIGRA

Najbardziej innowacyjny produkt/usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa)

Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Wysokiej jakości usługa montażu osi, dzięki nowoczesnej linii montażowej o dużej wydajności. Umiejscowienie na terenie zakładu montażu samochodów pozwala na redukcję kosztów logistyki wewnętrznej i zewnętrznej oraz poprawę elastyczności produkcji dzięki nowoczesnym systemom informatycznym (możliwa jest produkcja 4 rodzajów osi w krótkim odstępie czasu, wg zamówień klienta). Zastosowano nowoczesne urządzenia kontrolne, monitorujące na bieżąco parametry procesu w celu minimalizacji ryzyka powstawania wad. Pierwsza polska dzianina opracowana w oparciu o innowacyjną kosmiczną technologię OUTLAST sprawdzoną przez astronautów NASA. Unikalne właściwości: aktywna regulacja temperatury ciała, magazynowanie i oddawanie ciepła, potrzeba mniejszej izolacji, wzrost komfortu noszenia. Nakłady na wytworzenie 17 tys. zł. – własne. Patentów brak. Sprzedano 2741 mb. Producent szyje z tej dzianiny bieliznę dla wojska i policji. Wzornictwo w/g życzenia klienta. Nowa technologia – wykorzystywanie technologii przemiany fazowej we włókiennictwie. W wiskozie są zatopione kapsuły zmieniająca pod wpływem temperatury stan skupienia.

Sildenafil (substancja czynna) jest wytwarzany w innowacyjnym procesie syntezy. Nakłady na B+R 7 501 000 zł. Patent nr 195421 (opatentowany proces syntezy sildanefilu). 509 310 opakowań sprzedanych do końca maja 2009 r. Od dnia wprowadzania na polskim rynku ok. 60% wzrost liczby pacjentów korzystających z terapii ED po wprowadzeniu produktu Maxigra. Obniżenie kosztów terapii i cen produktów na rynku np. Viagry. Użytkownikami są mężczyźni powyżej 25 roku życia wymagający terapii zaburzeń erekcji. Innowacyjna droga syntezy (RoS) została opracowana poprzez współpracę Polpharmy i Instytutu Badań Farmaceutycznych w Warszawie. Nowa metoda syntezy została opatentowana w 1999 roku (przyznany patent PL-195421/18–06–2007). W Departamencie Badań i Rozwoju Polpharmy – na Półtechnice proces ten został zoptymalizowany oraz zwiększony na poziom konkurencyjności z bazowym procesem pomysłodawcy, co umożliwiło Polpharmie osiągnięcie z tą marką czołowej pozycji na polskim rynku. W promocji zdrowia seksualnego intensywnie wykorzystywane są działania na forach i stronach społecznościowych. Promocja produktu oparta jest na promocji zdrowia seksualnego wśród mężczyzn powyżej 25 roku życia poprzez działania PR, e-PR oraz Internet (liczne programy m.in. Ogólnopolski Program Zdrowia Seksualnego i działania mające na celu wzrost świadomości i wiedzy pacjentów). Działania Polpharma oparte są na promocji zdrowia seksualnego, w przeciwieństwie do konkurencji, która koncertuje się na promocji tabletek na erekcję dla mężczyzn powyżej 40 roku życia. Certyfikat Ministerstwa Zdrowia. W wyniku realizacji projektu opracowano kompozycję stopu cynku przeznaczonego do ciągłego i jednostkowego cynkowania ogniowego wyrobów stalowych. Wynalazcy: IMN Gliwice, ZGH BOLESŁAW S.A., J. Wesołowski, B. Ochab, Z. Śmieszek, M. Indyka, A. Szary, J. Jasiński, L. Ciura, L. Stencel, M. Fatyga, Z. Lenartowicz, J. Bogdziewicz. Ceramiczne wielkogabarytowe jednoczęściowe izolatory osłonowe o maksymalnych wymiarach: wysokość do 2400 mm, średnica do 650mm. Wyroby charakteryzują się szeroką kombinacją cech elektrycznych i mechanicznych, wysokim stopniem niezawodności. Są poszukiwane na rynku energetycznym. Izolatory mają pełne wyposażenie montażowe wg wymagań klientów. Innowacyjność na poziomie opakowania oraz produktu (nowe smaki niespotykane dotąd na polskim rynku). Produkt skierowany do segmentu premium (okazje oficjalne: prezenty). Sprzedaż na poziomie 1 165 000 sztuk.

Krótka charakterystyka

288 Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

DEFINICJE

289

DEFINICJE I. Badania i rozwój (definicje wg GUS) 1. Działalność badawcza i rozwojowa (badania i eksperymentalne prace rozwojowe, w skrócie B+R) są to systematycznie prowadzone prace twórcze, podjęte dla zwiększenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, jak również dla znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje ona badania podstawowe i stosowane oraz prace rozwojowe. Informacje dotyczące działalności badawczej i rozwojowej obejmują następujące grupy jednostek: jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe (tj. jednostki, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, zaklasyfikowane wg PKD do działu 73 Nauka): placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN), jednostki badawczo-rozwojowe (tzw. JBR-y), tj. jednostki mające za zadanie prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego (podlegają różnym ministerstwom, w większości Ministerstwu Gospodarki i Pracy), działające na podstawie ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (jednolity tekst 2001 Dz. U. Nr 33, poz. 388, z późniejszymi zmianami), inne, tj. jednostki prywatne, zaklasyfikowane według PKD do działu 73 Nauka. jednostki obsługi nauki (biblioteki naukowe, archiwa naukowe, stowarzyszenia naukowe i inne jednostki obsługi nauki); jednostki rozwojowe, tj. podmioty gospodarcze, przede wszystkim przedsiębiorstwa przemysłowe, posiadające na ogół własne zaplecze badawczo-rozwojowe (laboratoria, biura konstrukcyjne, zakłady rozwoju techniki itp.), prowadzące działalność B+R, głównie o charakterze prac rozwojowych, obok swojej podstawowej działalności; szkoły wyższe; pozostałe jednostki – m.in. szpitale prowadzące prace badawczo-rozwojowe obok swojej podstawowej działalności, z wyjątkiem klinik akademii medycznych (uniwersytetów) i Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego ujętych w kategorii szkoły wyższe oraz szpitali posiadających status instytutów naukowo-badawczych ujętych w kategorii jednostki badawczo-rozwojowe. 2. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową obejmują nakłady bieżące poniesione na badania podstawowe, stosowane i prace rozwojowe oraz nakłady inwestycyjne na środki trwałe związane z działalnością B+R, niezależnie od źródła pochodzenia środków finansowych.

290

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Jest to wskaźnik określany w terminologii międzynarodowej jako GERD – Gross Domestic Expenditure on R&D. 3. Dane dotyczące zatrudnienia w działalności badawczej i rozwojowej obejmują wyłącznie pracowników bezpośrednio z nią związanych, poświęcających na tę działalność co najmniej 10% nominalnego czasu pracy. Do zatrudnionych w działalności B+R zaliczani są również uczestnicy studiów doktoranckich prowadzący prace B+R. Ekwiwalenty pełnego czasu pracy (EPC) są to jednostki przeliczeniowe służące do ustalenia faktycznego zatrudnienia w działalności badawczorozwojowej. Jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy oznacza jeden osoborok poświęcony wyłącznie na działalność badawczo-rozwojową. Wyrób nowy jest to wprowadzony na rynek wyrób, którego charakterystyka technologiczna (techniczna) i (lub) zastosowanie są nowe lub różnią się w sposób znaczący od uprzednio wytwarzanych wyrobów. Wyrób zmodernizowany jest to wyrób już istniejący, którego właściwości techniczne i (lub) działanie zostały znacząco ulepszone poprzez zastosowanie nowych, doskonalszych materiałów lub komponentów w przypadku wyrobu prostego bądź poprzez częściowe zmiany w jednym lub większej liczbie podzespołów w przypadku wyrobu złożonego. Nowy lub istotnie ulepszony proces (innowacja technologiczna procesu) jest to zastosowanie technologicznie nowych lub istotnie ulepszonych metod produkcyjnych, obejmujące zmiany w wyposażeniu lub organizacji produkcji bądź kombinację tych zmian. Wyroby nowe lub zmodernizowane – wyroby wprowadzone do produkcji w ciągu ostatnich trzech lat. Po trzech latach wyrób starzeje się. Wskaźnik innowacyjności przemysłu to udział przedsiębiorstw, które wprowadziły przynajmniej jedną innowację technologiczną: nowy lub zmodernizowany wyrób, nowy lub ulepszony proces bądź innowację organizacyjno-techniczną, w ogólnej liczbie przedsiębiorstw.

II. Patenty i wynalazki (definicje wg Urzędu Patentowego) Wynalazek – nowe rozwiązanie problemu o charakterze technicznym, posiadające poziom wynalazczy (tzn. nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki) i nadające się do przemysłowego stosowania. Wynalazek chroniony jest patentem. Patent – prawo wyłączne udzielane na wynalazek przez właściwy organ krajowy (w Polsce przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej) lub międzynarodowy (np. Europejski Urząd Patentowy). Treścią patentu jest prawo wyłącznego korzystania z wynalazku na określonym terytorium (pojedynczego kraju lub grupy krajów), przez czas

DEFINICJE

291

i na warunkach określonych w krajowej ustawie patentowej lub konwencji międzynarodowej. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku we właściwym organie krajowym lub organizacji międzynarodowej. Układ o współpracy patentowej – międzynarodowy układ zawarty w Waszyngtonie w 1970 r. pod auspicjami Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie. 123 państwa będące aktualnie stronami PCT (PATENT CO-OPERATION TREATY ) tworzą Związek, którego celem jest współpraca w zakresie dokonywania zgłoszeń patentowych, prowadzenia poszukiwań i badań wstępnych w odniesieniu do tych zgłoszeń, co ma ułatwić zgłaszającemu ocenę szans uzyskania ochrony patentowej na jego wynalazek w wybranych państwach stronach Układu.

III. Innowacyjność (definicje wg Podręcznika Oslo) Innowacja (innovation) to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem. Działalność innowacyjna (innovation activities) to całokształt działań naukowych, technicznych, organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które rzeczywiście prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji. Niektóre z tych działań same z siebie mają charakter innowacyjny, natomiast inne nie są nowością, lecz są konieczne do wdrażania innowacji. Działalność innowacyjna obejmuje także działalność badawczorozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio związana z tworzeniem konkretnej innowacji. Firma innowacyjna (innovative firm) to firma, która wdrożyła innowację w rozpatrywanym okresie. Innowacyjność firmy można zdefiniować na kilka sposobów. Podstawowa definicja innowacyjnej firmy mówi, że jest to firma, która wdrożyła przynajmniej jedną innowację, natomiast firma innowacyjna w sferze produktów lub procesów (product or process innovator) została zdefiniowana jako firma, która wdrożyła innowację w obrębie produktu lub innowację w obrębie procesu.

IV. Definicje ogólne Venture capital (ang.), kapitał wysokiego ryzyka, kapitał lokowany w nowe przedsięwzięcia związane z wysokim ryzykiem, np. wdrażanie innowacji oraz tworzenie małych i średnich przedsiębiorstw; venture capital umożliwia podejmowanie przedsięwzięć o wysokim ryzyku przez osoby nie posiadające wystarczającej ilości kapitału, np. wynalazców, organizatorów, przed-

292

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

siębiorców; przyspiesza to wzrost gospodarczy i zmniejsza bezrobocie. Mimo wysokiego ryzyka venture capital, w przypadku trafnej inwestycji, może przynosić bardzo wysokie zyski. Innowacje (łac.), nowości, rzeczy nowo wprowadzone, w gospodarce wdrażanie nowych technologii, organizacji i instytucji. Innowacje technologiczne są dzielone na: innowacje produktowe – wprowadzanie do produkcji nowych wyrobów i usług, oraz innowacje procesowe – zastosowanie nowych sposobów uzyskiwania tych samych wyrobów; innowacje technologiczne są następstwem postępu naukowo-technicznego. Innowacje organizacyjne i instytucjonalne są ściśle związane z przedsiębiorczością, stanowią jej nieodzowny element. Wdrażanie innowacji jest rodzajem działalności gospodarczej o szczególnie wysokim stopniu ryzyka, dlatego w rozwiniętych gospodarkach rynkowych wykształcono specjalne sposoby finansowania innowacji (venture capital). Postęp techniczny – proces doskonalenia metod wytwarzania, opanowywania nowych zasobów i produkcji nowych dóbr; jest rezultatem wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych i wiąże się z ryzykiem, dlatego finansowanie postęp techniczny jest z reguły wspomagane przez państwo lub wykorzystuje specjalne źródła (venture capital), ze względu na rodzaj oszczędności nakładów czynników produkcji rozróżnia się postęp techniczny pracooszczędny lub materiałooszczędny.

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW…

293

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 Roku Nazwa przedsiębiorstwa – skrócona nazwa przedsiębiorstwa, pozwalająca na jego identyfikację. Rodzaj działalności PKD (wg Polskiej Klasyfikacji Działalności)*1– określa przeważający rodzaj działalności wskazany przez rejestrowany podmiot:

Sekcja A – rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo: (01 ...) – rolnictwo i łowiectwo, łącznie z działalnością usługową. (02 ...) – leśnictwo, łącznie z działalnością usługową. Sekcja B – rybołówstwo i rybactwo: (05 ...) – rybołówstwo i rybactwo, łącznie z działalnością usługową. Sekcja C – górnictwo i kopalnictwo: (10 ...) – górnictwo węgla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu. (11 ...) – wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego, łącznie z działalnością usługową. (12 ...) – kopalnictwo rud uranu i toru. (13 ...) – kopalnictwo rud metali. (14 ...) – pozostałe górnictwo i kopalnictwo. Sekcja D – przetwórstwo przemysłowe: (15 ...) – produkcja artykułów spożywczych i napojów. (16 ...) – produkcja wyrobów tytoniowych. (17 ...) – włókiennictwo. (18 ...) – produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich. (19 ...) – produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych. (20 ...) – produkcja drewna i wyrobów z drewna. (21 ...) – produkcja masy celulozowej, papieru oraz wyrobów z papieru. (22 ...) – działalność wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji. (23 ...) – wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych. (24 ...) – produkcja wyrobów chemicznych. (25 ...) – produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych. (26 ...) – produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozostałych. * Polska Klasyfikacja Działalności, załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.10.1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej zał. do nr 128, poz. 829 z dnia 21.10.1997 r., Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

294

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

(27 ...) – produkcja metali. (28 ...) – produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyjątkiem maszyn i urządzeń. (29 ...) – produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (30 ...) – produkcja maszyn biurowych i komputerów. (31 ...) – produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (32 ...) – produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych. (33 ...) – produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków. (34 ...) – produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep. (35 ...) – produkcja pozostałego sprzętu transportowego. (36 ...) – produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (37 ...) – zagospodarowanie odpadów.

Sekcja E – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę: (40 ...) – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę. (41 ...) – pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody. Sekcja F – budownictwo (45 ...). Sekcja G – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego: (50 ...) – sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów mechanicznych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych. (51 ...) – handel hurtowy i komisowy, z wyjątkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami. (52 ...) – handel detaliczny, z wyjątkiem sprzedaży pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego. Sekcja H – hotele i restauracje (55 ...). Sekcja I – transport, gospodarka magazynowa i łączność: (60 ...) – transport lądowy; transport rurociągowy. (61 ...) – transport wodny. (62 ...) – transport lotniczy. (63 ...) – działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką. (64 ...) – poczta i telekomunikacja. Sekcja J – pośrednictwo finansowe: (65 ...) – pośrednictwo finansowe, z wyjątkiem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych.

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW…

295

(66 ...) – ubezpieczenia i fundusze emerytalno – rentowe. (67 ...) – działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i z ubezpieczeniami.

Sekcja K – obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej: (70 ...) – obsługa nieruchomości. (71 ...) – wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego. (72 ...) – informatyka. (73 ...) – nauka. 74 ...) – pozostałe usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Sekcja L – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (75 ...). Sekcja M – edukacja (80 ...). Sekcja N – ochrona zdrowia i opieka społeczna (85 ...). Sekcja O – pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna: (90 ...) – odprowadzanie ścieków, wywóz odpadów, usługi sanitarne i pokrewne. (91 ...) – działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (92 ...) – działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem. (93...) – pozostała działalność usługowa. Miejscowość – miejscowość, gdzie znajduje się siedziba zarządu firmy. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi – są to przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi (Formularz F-02 w 2008 r. Cz. II Dz. 2 w. 01) lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN. Dynamika sprzedaży – liczona jako relacja zmiany przychodów ze sprzedaży w 2008 r. do roku poprzedniego, do przychodów ze sprzedaży w 2007 r., wyrażona w procentach. Działalność B+R – działalność badawcza i rozwojowa (B+R) Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 2006-2008 r. [Dz. 4 B w. 02] lub koszty zakończonych prac rozwojowych (wg Ustawy o Rachunkowości) lub w przypadku braku danych – dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN. Działalność B+R/Sprzedaż – jest to relacja nakładów na B+R do przychodów ze sprzedaży, wyrażona w procentach (odpowiednie pozycje z odpowiednich dokumentów).

296

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Patenty – przedsiębiorstwo uzyskało patent(y), które zostały zatwierdzone w 2008 r. (dane z Urzędu Patentowego RP) lub z ankiety MSN INE PAN. Kontrakty UE – liczba podpisanych kontraktów w 7PR lub w PO Innowacyjna Gospodarka w latach 2007–2008. Przy ocenie innowacyjności rynkowej pod uwagę brana była dynamika sprzedaży, dynamika eksportu, dynamika zatrudnienia oraz ocena jakościowa najbardziej innowacyjnego produktu/usługi. Eksport – wartość sprzedaży na eksport (Formularz F-02 w 2008 r. Cz. II Dz. 2 w. 03) lub dane z ankiety MSN INE PAN. Zmiana eksportu – jest to relacja zmiany sprzedaży na eksport w 2008 r. do roku poprzedniego, do sprzedaży na eksport w 2007 r., wyrażona w procentach. Zatrudnienie – liczba pracowników (stan w końcu okresu sprawozdawczego) (Formularz F-01/I-01 w 2008 r. Cz. I Dz. 1 Dane uzupełniające w. 79) lub z bazy INE PAN, lub dane z ankiety MSN INE PAN. Zmiana zatrudnienia – jest to relacja zmiany liczby pracowników w 2008 r. do roku poprzedniego, do liczby pracowników w 2007 r., wyrażona w procentach. Objaśnienia literek w kolumnie innowacyjność rynkowa (maksimum 20 punktów): Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników dynamiki były większe bądź równe od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 15 punktów. Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników dynamiki był większy bądź równy od ich median wartości – 10 punktów. Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki dynamiki były mniejsze od median – 5 punktów. Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów. Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi – 0 punktów.

Objaśnienia oznaczeń literowych: A – 16 i więcej punktów B – 11 – 15,99 punktów C – 1 – 10,99 punktów N – brak danych dla wszystkich wartości Przy ocenie innowacyjności procesowej pod uwagę brane były: ROA w 2008 r., dynamika ROA, udział nakładów inwestycyjnych w nakładach na działalność innowacyjną ogółem. ROA (stopa zwrotu netto na aktywach) – jest to relacja wyniku finansowego netto (dodatniego) do aktywów razem, wyrażona w procentach [Formu-

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW…

297

larz F-02 w 2008 Cz. II (Dz. 2 poz. 65 minus 66/Dz. 1 kol. 2 poz. 59)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN. Dynamika ROA – liczona jako relacja zmiany wskaźnika ROA w 2008 r. do roku poprzedniego, do wskaźnika ROA w 2007 r., wyrażona w procentach. Udział nakładów inwestycyjnych na środki trwałe w nakładach na działalność innowacyjną ogółem – jest to udział nakładów inwestycyjnych na środki trwałe w nakładach na działalność innowacyjną ogółem, wyrażony w procentach Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 2006-2008 r. [Dz. 4 B (w. 07/w. 01)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN.

Objaśnienia literek w kolumnie innowacyjność procesowa (maksimum 20 punktów): Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników były większe bądź równe od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 15 punktów. Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników był większy bądź równy od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 10 punktów. Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki były mniejsze od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 5 punktów. Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów. Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi – 0 punktów. Objaśnienia oznaczeń literowych: A – 16 i więcej punktów B – 11 – 15,99 punktów C – 1 – 10,99 punktów N – brak danych dla wszystkich wartości Przy ocenie nakładów na działalność innowacyjną pod uwagę brane były: działalność B+R, działalność B+R/sprzedaż, działalność B+R/działalność innowacyjną ogółem. Działalność B+R/działalność innowacyjną ogółem – udział działalności B+R w nakładach na działalność innowacyjną ogółem, wyrażony w procentach Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 20062008 r. [Dz. 4 B (w. 02/w. 01)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN.

Objaśnienia literek w kolumnie nakłady na działalność innowacyjną (maksimum 20 punktów): Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników były większe bądź równe od ich median wartości – 15 punktów. Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników był większy bądź równy od ich median wartości – 10 punktów. Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki były mniejsze od ich median wartości – 5 punktów.

298

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów. Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5

punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi – 0 punktów.

Objaśnienia oznaczeń literowych: A – 16 i więcej punktów B – 11 – 15,99 punktów C – 1 – 10,99 punktów N – brak danych dla wszystkich wartości Patenty (maksimum punktów 20) – objaśnienia: Patenty krajowe – w przypadku 1 patentu przedsiębiorstwo otrzymuje 5 punktów; powyżej 1 patentu – 10 punktów. Patenty zagraniczne (europejskie lub amerykańskie) – 15 punktów. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo miało zarówno patenty krajowe, jak i zagraniczne punkty zostały tylko przydzielane za patenty zagraniczne. Ocena jakościowa najbardziej innowacyjnego produktu/usługi od strony zgłoszeń patentowych – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi – 0 punktów.

Objaśnienia oznaczeń literowych: A – 16 i więcej punktów B – 11 – 15,99 punktów C – 1 – 10,99 punktów N – brak danych dla wszystkich wartości Kontrakty UE (suma punktów – maksimum 20) – objaśnienia: A – 15 i więcej punktów B – 11 – 14,99 punktów C – 1 – 10,99 punktów N – brak danych dla wszystkich wartości Liczba punktów dla podpisanych kontraktów w 7 PR UE lub POIG wyniosła: 15 punktów za 4 kontrakty i więcej 10 punktów za 2 – 3 kontrakty 5 punktów za 1 kontrakt 0 punktów za brak kontraktu finansowanych z funduszy strukturalnych finansowanych z Liczba punktów dla kontraktów finansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej: 5 punktów za 1 lub więcej kontraktów 0 punktów za brak kontraktów

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW…

299

Przedsiębiorstwa, które miały podpisane kontrakty w programach krajowych lub europejskich mogły maksymalnie uzyskać 20 punktów. W przypadku braku danych z ankiety MSN INE PAN – dane pochodzą z formularzy statystycznych PNT przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce albo z bazy danych INE PAN. Jeżeli przedsiębiorstwa uzyskiwały taką samą ilość punktów to kolejność ich uzależniona była od nakładów na działalność B+R w 2008 r., następnie nakładów na działalność B+R w 2007 r., następnie dynamiki przychodów ze sprzedaży 2008/2007, a następnie dynamiki przychodów ze sprzedaży 2007/2006.

Opracowali: Tadeusz Baczko, Ewa Krzywina, Marek Szyl.

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw

301

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw ABB Sp. z o.o. ABM Solid S.A. AC PRIM Sp. z o.o. ACUS Maria Sobiech i Piotr Stefaniuk Sp.j. ADAMED Sp. z o.o. Adler Polska Sp. z o.o. AFLOFARM Fabryka Leków Sp. z o.o. AFT Sp. z o.o. AIUT Sp. z o.o. Akzo Nobel Industrial Coatings Sp. z o.o. ALCHEMIA S.A. ALPLA NDM Sp. z o.o. AMICA S.A. Apator Mining Sp. z o.o. APATOR S.A. APLINES S.A. AQUAEL Sp. z o.o. Asseco Poland S.A. ASTEC Sp. z o.o. ATM GRUPA S.A. ATM S.A. ATON-HT S.A. ATREM S.A. Autoliv Poland Sp. z o.o. Automotive Lighting Polska Sp. z o.o. AUXILIUM Kancelaria Biegłych Rewidentów S.A. Avio Polska Sp. z o.o. AXTONE Sp. z o.o. Azoty Tarnów S.A. Bank BPH S.A. Bank Handlowy S.A. Bank Ochrony Środowiska S.A. Bank PEKAO S.A. BellStream Sp. z o.o. BETACOM S.A. BIN Sp. z o.o. w Aleksandrowie Kujawskim BIOFARM Sp. z o.o. BIO-KSEL Sp. z o.o. BIOMED Wytwórnia Surowic i Szczepionek Sp. z o.o. BIOTON S.A. Biotronik Polska Sp. z o.o. Biuro Projektów i Zastosowań Systemów Informatycznych MICROSYSTEM Sp. z o.o.

2 240 368 74 1 476 279 93 78 280 352 373 305 345 40 234 346 44 94 211 116 269 390 120 302 192 14 232 419 198 455 196 126 414 212 219 75 350 149 301 378 16

302

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Biuro Studiów i Projektów Energetycznych ENERGOPROJEKT Poznań S.A. Bombardier Transportation (ZWUS) Polska Sp. z o.o. BORYSZEW S.A. BOTIR BUD Sp. z o.o. BP TECHEM S.A. BRE S.A. BUDOTECHNIKA Sp. z o.o. BUMAR Sp. z o.o. Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne BELMA S.A. CALLTECH Sp. z o.o. Carrefour Polska Sp. z o.o. CEMBRIT S.A. Centrozłom Wrocław S.A. Centrum Badawczo Wdrożeniowe UNITEX Sp. z o.o. Centrum Leczenia Oparzeń Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A. Centrum Techniki Okrętowej S.A. Centrum Zaopatrzenia Chłodnictwa Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe Sp.j. Marek i Piotr Dworscy City Interactive S.A. COMARCH S.A. COMMON S.A. COMP S.A. COMPENSUS Sp. z o.o. COMPLEX S.A. CREOTECH Sp. z o.o. Crowley Data Poland Sp. z o.o. CSF Polska Sp. z o.o. Cuprum Business Center Sp. z o.o. D&D Resory Polska Sp. z o.o. Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A. Delphi Poland S.A. Delphia Yachts Kot Sp.j. Deltim Machura Machura Sp.j. DGA S.A. DGT Sp. z o.o. DIVICOM S.A. Długie Rozmowy S.A. DOCUSOFT Sp. z o.o. Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o. Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM LEGMET Sp. z o.o. DOTCOM Sp. z o.o. Dozut Tagor Sp. z o.o. Drogowe Systemy Automatyki Sp. z o.o. DS SMITH Polska S.A.

394 5 431 166 421 115 248 203 207 155 333 190 408 250 51 42 90 435 117 22 102 208 133 332 300 217 30 482 486 26 463 492 106 488 110 343 454 320 359 328 261 287 497 285

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw EC Engineering Sp. z o.o. ECARD S.A. Ecofys Poland Sp. z o.o. EKO KOMPLEKS Jerzy Fidrysiak Jolanta Budzińska Sp.j. ELDOS Sp. z o.o. ELEKTROBUDOWA S.A. Elektromontaż Poznań S.A. ELEKTROTIM S.A. ELGÓR + HANSEN Sp. z o.o. ELSTA Sp. z o.o. ELZAB S.A. Energetyka Wisłosan Sp. z o.o. ENERGOINSTAL S.A. Energo-Mechanik Sp. z o.o. ENTE Sp. z o.o. ESCO Sp. z o.o. Euroafrica Linie Żeglugowe Sp. z o.o. Eurodruk Poznań Sp. z o.o. EUROFAKTOR S.A. Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o. Europlant Phytopharm Sp. z o.o. EUROTECH Sp. z o.o. EVATRONIX Sp. z o.o. EXPOM Sp. z o.o. Fabryka Aparatury Elektromedycznej FAMED Łódź S.A. Fabryka Armatur JAFAR S.A. Fabryka Farb i Lakierów ŚNIEŻKA S.A. Fabryka Kotłów RAFAKO S.A. Fabryka Maszyn BUMAR KOSZALIN S.A. Fabryka Maszyn Górniczych FAMUR S.A. Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A. Fabryka Maszyn I Urządzeń OMAG Sp. z o.o. Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o. Fabryka Obrabiarek RAFAMET S.A. Fabryka Okuć Meblowych STALMOT Sp. z o.o. Fabryka Osprzętu Samochodowego POLMO Łódź S.A. Fabryka Przyrządów i Uchwytów BISON-BIAL S.A. Fabryka Sprzętu Okrętowego MEBLOMOR S.A. Fabryka Wentylatorów FAWENT S.A. Fadroma Development Sp. z o.o. FAMA Sp. z o.o. FAMAD – Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. Farby KABE Polska Sp. z o.o. Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy GALENA FEERUM S.A.

303 105 233 392 267 293 15 222 256 470 246 316 453 263 150 213 273 438 307 239 444 474 364 354 317 495 47 151 43 154 131 418 365 286 20 420 113 64 257 101 462 284 426 282 142 384

304

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Ferrostal Łabędy Sp. z o.o. FERRUM S.A. FES & Glob Tech Centrum Sp. z o.o. Fiat Auto Poland S.A. Ficomirrors Polska Sp. z o.o. FINEPHARM Sp. z o.o. FIOLET Powszechny Dom Kredytowy S.A. Firma Techniczno Handlowa ANKOL Czesław Kolisz Firma Transportowo Handlowo Usługowa PANMAR Sz. Czekański W. Szmyd Sp.j. Frubella Processing Sp. z o.o. Gajek Engineering Sp. z o.o. GAZOMET Sp. z o.o. GEA Technika Cieplna Sp. z o.o. Gedeon Richter Polska Sp. z o.o. GEOL MIN Sp. z o.o. Geotermia Mazowiecka S.A. GETIN S.A. Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych GZUT S.A. Golden Play Bis Sp. z o.o. Gondwana Sp. z o.o. GRAAL S.A. Grupa Kapitałowa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A. Grupa LOTOS S.A. GRUPA POWEN WAFAPOMP S.A. H. Cegielski Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. HADROKOR Sp. z o.o. Hispano-Suiza Polska Sp. z o.o. HSW Huta Stali Jakościowych S.A. HTEP POLSKA Sp. z o.o. HTLSTREFA S.A. Huta BATORY Sp. z o.o. HYDROMEGA Sp. z o.o. ICSO Chemical Production Sp. z o.o. IMPEXMET S.A. Inergy Automotive Systems Poland Sp. z o.o. Infovide-Matrix S.A. INNOVA S.A. Innowacja Polska Sp. z o.o. Innowacyjne Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLIN Sp. z o.o. INOTEL S.A. INSTALCOMPACT Sp. z o.o. Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o. INTERCARS S.A. International Tobacco Machinery Poland Sp. z o.o. Internet Group S.A.

200 204 53 39 304 458 221 397 393 452 270 143 400 475 260 158 264 144 498 388 195 8 61 335 434 372 473 472 141 49 188 10 266 432 430 56 223 275 36 184 480 109 253 424 128

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw INTROL S.A. INVENTIA Sp. z o.o. INVICTA Sp. z o.o. ISD Huta Częstochowa Sp. z o.o. ITALEST Sp. z o.o. Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. KARSKI Sp. z o.o. KĘTY S.A. KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo Rozwojowe KGHM ECOREN S.A. KGHM Polska Miedź S.A. KH KIPPER Sp. z o.o. KLIMAPOL Sp. z o.o. KOELNER S.A. KOLASTYNA S.A. Kolejowe Zakłady Łączności Sp. z o.o. Kolporter Info S.A. KOLTRAM Sp. z o.o. Kompania Węglowa S.A. KOMPUTRONIK S.A. KONAR Jeziorecki Witold Jeziorecka Renata Sp.j. KOPEX S.A. Krakowska Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze POLAN Sp. z o.o. KRUK S.A. KTM INŻYNIERIA Sp. z o.o. Lakma Strefa Sp. z o.o. Laser Sinex Sp. z o.o. LEGALSUPPORT SP. Z O.O. LfC Sp. z o.o. LIMATHERM S.A. Lincoln Electric Bester S.A. LPP S.A. Lsi Software S.A. LUBAWA S.A. Lubelski Węgiel BOGDANKA S.A. Lubelskie Fabryki WAG FAWAG S.A. Lubuskie Zakłady Aparatów Elektrycznych LUMEL S.A. Lucchini Poland Sp. z o.o. LUMAG Sp. z o.o. LUVENA S.A. Łódzkie Zakłady Metalowe LOZAMET Sp. z o.o. MACROLOGIC S.A. Magna Automotive (Poland) Sp. z o.o. MAKROTERM Agata i Krzysztof Wąchała Sp.j. MALOW Sp. z o.o.

305 235 355 180 111 356 91 386 314 288 95 119 405 423 315 371 341 366 98 176 24 334 118 493 135 265 99 380 107 34 461 466 404 201 237 148 357 464 276 7 33 258 69 437 500 191

306

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Małkowski-Martech Sp. z o.o. Materiały Budowlane Sp. z o.o. MCX Systems Sp. z o.o. MDH Sp. z o.o. Medana Pharma S.A. Meden Inmed Sp. z o.o. MEDICALGORITHMICS Sp. z o.o. Mennica Polska S.A. Meprozet Kościan S.A. MERAWEX Sp. z o.o. MERCOR S.A. MERINOSOFT Sp. z o.o. Metal Union Sp. z o.o. METALBARK PP-U Metro Group Asset Management Sp. z o.o. Microtech International S.A. Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. Mine Master Sp. z o.o. MIT Mobile Internet Technology S.A. MOBILEX Sp. z o.o. MOL Sp. z o.o. Mondi Świecie S.A. Money.pl Sp. z o.o. Morska Agencja GDYNIA Sp. z o.o. Mostostal – Zabrze S.A. Mpay S.A. NAPA Sp.j. Grzegorz Sermanowicz Paweł Szpotański Wojciech Piątek NEPENTES S.A. NETIA S.A. NETIX Skrzypczyński, Krzysztofowicz Sp.j. NMG Sp. z o.o. NOMA 2 Sp. z o.o. NOVITUS S.A. NOVOL Sp. z o.o. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. Nowy Styl Sp. z o.o. Odlewnia Ostrowiec Sp. z o.o. Odlewnia Żeliwa DRAWSKI S.A. ODLEWNIE S.A. Oficyna Wydawnicza READ ME Włodzimierz Bińczyk Sp.j. Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne Sp. z o.o. w Olsztynie Olimp Laboratories Sp. z o.o. Omega Engineering Sp. z o.o. One2Tribe Sp. z o.o. OPA ROW Sp. z o.o.

35 376 428 487 77 447 63 17 449 241 71 338 194 114 321 84 294 73 306 254 228 330 160 193 243 319 152 277 66 112 145 247 130 186 121 433 336 440 313 348 189 281 425 165 496

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw OPTOPOL Technology S.A. Orlen Asfalt Sp. z o.o. Orlen Oil Sp. z o.o. Orzeł Biały S.A. Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego S.A. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM w Gliwicach Sp. z o.o. OZAS ESAB Sp. z o.o. PBG S.A. PCC ROKITA S.A. Pearson Education Polska Sp. z o.o. PENTACOMP Systemy Informatyczne S.A. PGE Elektrociepłownia Rzeszów S.A. PGE Elektrownia Turów S.A. PIRS Sp. z o.o. PIT.PL Sp. z o.o. PKO BP S.A. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. PLUM Sp. z o.o. POCH S.A. PODWYSOCKI Sp.j. Pojazdy Specjalistyczne Zbigniew Szczęśniak Sp. z o.o. Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. POLAM REM S.A. POLFARMEX S.A. POLIMEXMS S.A. POLITA Sp. z o.o. POLON ALFA Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Sp. z o.o. Polska Grupa Energetyczna S.A. Polska Technika Zabezpieczeń Sp. z o.o. Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Polskie Sieci Elektroenergetyczne OPERATOR S.A. Południowy Koncern Energetyczny S.A. Południowy Koncern Węglowy S.A. POM METAL Sp. z o.o. PONAR – WADOWICE S.A. Posnet Polska S.A. Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o. Pracowniczy Ośrodek Maszynowy w Augustowie Sp. z o.o. Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o. PROFIm Sp. z o.o. PROJPRZEM S.A. PROMOTECH Sp. z o.o.

307 60 399 401 136 340 103 81 468 395 329 159 479 403 450 379 104 205 436 83 483 323 37 12 374 72 268 255 137 214 164 416 303 448 445 80 218 389 310 244 398 370 427 62 342 177

308

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

PROTEKTA Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A. Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK AM Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo INKORA Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe EKOMOTOR Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe INTER TECHNIK Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe WAMET Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Innowacyjno-Wdrożeniowe COMPLEX Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo INTERMAG Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Inżynierii Środowiska EKOWODROL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Inżynieryjno Produkcyjne i Handlowe OBRAM Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Kompletacji i Montażu Systemów Automatyki CARBOAU TOMATYKA S.A. Przedsiębiorstwo Polsko-Austriackie Produkcyjno-Usługowo-Handlowe FRAPOL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo PREXER Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcji Farb i Lakierów MALFARB Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO S.A. Przedsiębiorstwo Produkcji Sorbentów i Rekultywacji ELTUR-WAPORE Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno Montażowe KLIMAWENTEX Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Górnicze ROW-JAS Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe MANDAM Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Remontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A. Lubliniec Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe ATUT Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe BOMET Andrzej Sińczuk Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe EMAG SERWIS Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Projektowania Modernizacji i Rozwoju ZA Puławy S.A. PROZAP Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Usługowo-Handlowe SONOPAN Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Przemysłu Betonów PREFABET KURZĘTNIK Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Techniki Cieplnej PIECOSERWIS Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Usług Elektroenergetycznych ENERGOTEST ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne POMOT Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo VESTOIL Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KANBEX Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KOSZ Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe TOOLFAS Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wytwórcze Usługowo-Handlowe PLAST-ROL Sp.j. Przedsiębiorstwo YAVO Sp. z o.o. Przemysłowe Centrum Optyki S.A. Pyton Management Sp. z o.o. PZ HTL S.A. Quantum Software S.A. QUINTO Sp. z o.o. RADMOR S.A. RADPOL S.A. RELPOL S.A. REMAG S.A.

283 337 202 171 391 491 199 161 411 85 353 451 157 139 251 108 296 417 406 238 9 402 481 89 410 360 229 178 358 326 381 387 28 252 412 331 13 226 249 46 86 19 25 439 54

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw REWA Sp. z o.o. ROBI Sp. z o.o. RODAN S.A. ROKITA AGRO S.A. RUMTEX Sp. z o.o. Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Otwartego WARSZAWA URSYNÓW Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego STOMIL SANOK S.A. SANWIL S.A. SCANCLIMBER Sp. z o.o. Schenck Process Polska Sp. z o.o. Seco/Warwick S.A. SEE SOLUTIONS Sp. z o.o. SEMICON Sp. z o.o. SIEMENS Sp. z o.o. SIGMA S.A. SIMPLE S.A. SIMPLE Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej SIPMA S.A. SITECH Sp. z o.o. SMAY Sp. z o.o. Sobiesław Zasada S.A. Soda Polska Ciech Sp. z o.o. Software Mind S.A. Solaris Bus & Coach S.A. SOMAR Sp. z o.o. SONEL S.A. Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Budowlane SAVEX Sp. z o.o. Spółdzielnia Pracy ARMATURA STABILATOR Sp. z o.o. STALPROFI S.A. STEICO S.A. STEKOP S.A. SVANTEK Sp. z o.o. SYGNITY S.A. SYNERGIS Sp. z o.o. SYNTHOS S.A. Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o. Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A. TECHIN Sp. z o.o. TECHMONT Sp. z o.o. Technitel Polska Klimkiewicz Rodziewicz Sp.j. TECHNOKABEL S.A. Telekomunikacja Polska S.A. TELESTO Sp. z o.o. TELZAS Sp. z o.o.

309 422 383 312 92 225 146 123 457 459 172 318 484 179 209 174 230 242 41 38 361 216 76 396 23 11 245 407 227 58 375 295 138 347 311 224 369 31 206 271 262 29 181 65 55 21

310

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

TEMAPHARM Sp. z o.o. TETA S.A. TEWES-BIS Sp. z o.o. Towarzystwo Handlu Zagranicznego INCORSA Sp. z o.o. Tower Automotive Polska Sp. z o.o. TRAKCJA S.A. Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o. Transition Technologies S.A. TREPKO Sp. z o.o. TRICOMED S.A. Trinity Corporate Services Sp. z o.o. TRION S.A. TTM Elektronika i Automatyka Sp. z o.o. TVN S.A. Unizeto Technologies S.A. Urban Polska Sp. z o.o. VACAT Sp. z o.o. Valeo Autosystemy Sp. z o.o. VECTRA S.A. Vera Agra Sp. z o.o. Vetoquinol Biowet Sp. z o.o. VIGO System S.A. VIPHARM S.A. Volkswagen Poznań Sp. z o.o. W.A.S. Wietmarscher Polska Sp. z o.o. Wadim Plast Narojek Sp.j. WAGRAN Sp. z o.o. WARMIL Sp. z o.o. Warmińsko-Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o. WARS S.A. Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne POLFA S.A. WASAMA Roboty Ogólnobudowlane Instalacje Sanitarne Instalacje i Pomiary Elektryczne J. Watras Z. Sadliński A. Malinowski Sp.j. WB ELECTRONICS Sp. z o.o. WESOB Sp. z o.o. WIELTON S.A. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. w Łodzi WOLCO Sp. z o.o. WYBOROWA S.A. Wydawnictwo Pascal Sp. z o.o. Wytwórnia Pomp Hydraulicznych Sp. z o.o. Wytwórnia Sprzętu Elektroenergetycznego Aktywizacja Spółdzielnia Pracy Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Rzeszów S.A. Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Warszawa II S.A. Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik S.A.

129 68 327 167 339 162 57 175 494 96 122 124 170 45 127 183 163 429 147 153 485 18 489 351 274 292 456 469 32 367 125 322 309 289 210 187 100 460 477 467 6 67 236 3

Lista alfabetyczna przedsiębiorstw Wytwórnia Urządzeń Chłodniczych PZL-Dębica S.A. Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne S.A. ZAE Sp. z o.o. ZAK S.A. Zakład Aparatury Spawalniczej ASPA Sp. z o.o. Zakład Azotowy PUŁAWY S.A. Zakład Badawczo Wdrożeniowy Ośrodka SALMONELLA IMMUNOLAB Sp. z o.o. Zakład Chemiczny SILIKONY POLSKIE Sp. z o.o. Zakład Energetyczny Płock Centrum Techniki Energetycznej Sp. z o.o. Zakład Handlowo Usługowy ROSA Sp. z o.o. Zakład Maszyn Elektrycznych EMIT S.A. Zakład Materiałów Ogniotrwałych GÓRBET Sp. z o.o. Zakład Mechaniczny METALTECH Sp. z o.o. Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Sp. z o.o. Zakład Odmetanowania Kopalń ZOK Sp. z o.o. Zakład Odzysku Surowców MADROHUT Sp. z o.o. Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej S.A. Zakład Produkcji Opakowań TARNOPAK Sp. z o.o. Zakład Produkcji Urządzeń Automatyki Sp. z o.o. Zakład Produkcyjno Budowlany Jerzy Maciejewski Zakład Produkcyjno Remontowy Energetyki JEDLICZE Sp. z o.o. Zakład Przemysłu Mięsnego BIERNACKI Sp. z o.o. Zakład Urządzeń Naftowych NAFTOMET Sp. z o.o. Zakład Usług i Realizacji Postępu Technicznego ZUPTOR S.P.D. Palczewscy Sp.j. Zakład Usługowo-Produkcyjny EMITER Sp.j. Stanisław Bieda, Piotr Lis Zakład Wapienniczy WOJCIESZÓW Sp. z o.o. Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych Andre Abrasive Articles Robert Andre Zakłady Automatyki KOMBUD S.A. Zakłady Azotowe ANWIL S.A. Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A. Zakłady Chemiczne ORGANIKA SARZYNA S.A. Zakłady Chemiczne SIARKOPOL TARNOBRZEG Sp. z o.o. Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A. Zakłady Elektroniki I Mechaniki Precyzyjnej R&G Sp. z o.o. Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A. Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A. Zakłady Koksownicze ZDZIESZOWICE Sp. z o.o. Zakłady Lotnicze Margański & Masłowski Sp. z o.o. Zakłady Mechaniczne TARNÓW S.A. Zakłady Mechaniczno Kuźnicze WOSTAL Sp. z o.o. Zakłady Mechaniczno Odlewnicze ZREMB Sp. z o.o. Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. Zakłady Pomiarowo Badawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A. Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o.

311 478 363 156 140 385 82 377 471 362 382 344 59 50 441 446 231 215 173 88 220 169 197 465 415 278 168 259 291 290 27 132 48 52 87 4 185 272 443 442 409 490 308 413 298 324

312

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Zakłady Przemysłu Cukierniczego MIESZKO S.A. Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. Zakłady Urządzeń Chłodniczych i Klimatyzacyjnych KLIMOR Sp. z o.o. ZEG ENERGETYKA Sp. z o.o. ZEG S.A. ZELMER S.A. Zentis Polska Sp. z o.o. ZETKAMA S.A. ZPP AUTO Sp. z o.o. ZTK Teofilów S.A.

299 325 499 79 70 97 134 349 297 182

SPIS TABEL

313

SPIS TABEL Tytuł Podstawowe wskaźniki opisujące pozycję innowacyjną Polski w 2007 r. w porównaniu do Czech, Węgier i Słowacji Udział towarów wysokiej techniki w eksporcie Polski, Czech, Węgier i Słowacji na tle średniej wartości w UE w latach 1999–2006 (%) Inwestycje zagraniczne w Polsce w sektorach high-tech wg kraju pochodzenia Perspektywiczne sektory gospodarki w województwach Główne źródła impulsów rozwojowych w badanych firmach Główne cele podejmowanych przez firmy w ostatnich trzech latach przedsięwzięć rozwojowych Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje w % ogółu przedsiębiorstw w latach 2006–2008 według klas wielkości Zestawienie patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w 2008 roku Struktura % zatrudnienia w działalności B +R w stosunku do zatrudnienia ogółem w latach 2004–2008 Pomoc publiczna w Polsce przeznaczona na prace B+R w latach 2004–2008 Beneficjenci indywidualnej pomocy publicznej udzielonej w 2008 r. na B+R Zakresy pomocy publicznej dla działalności B+R w latach 2007–2008 Przedsiębiorstwa otrzymujące największe wsparcie na działalność B+R w latach 2007–2008 Nakłady na działalność innowacyjną na podstawie ankiety INE PAN i Sieci Naukowej MSN za lata 2008, 2007, 2006 (tys. zł.) Średnia wartość procentowa dla konkretnych działań na rzecz zmniejszenie obciążeń środowiska Dynamika eksportu, udział eksportu w przychodach ze sprzedaży, dynamika zatrudnienia dla innowacyjnych firm lotniczych Problemy i bariery firm rodzinnych w Polsce Sposób finansowania inwestycji

Strona 37 37 55 57 66 68 79 96 155 168 169 170 170 184 191 201 206 209

SPIS RYSUNKÓW

315

SPIS RYSUNKÓW Tytuł Strona Najwięksi inwestorzy w badania i rozwój na świecie 15 Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w Polsce w 2008 r. 16 Przedsiębiorstwa, które uzyskały patenty w Polsce w latach 2004–2008 17 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najwyższych wynikach wskaźnika SSI 41 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu średniej wartości wynikach wskaźnika SSI 41 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najniższych wynikach wskaźnika SSI 42 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o wyższych wynikach wskaźnika SSI 42 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o niższych wynikach wskaźnika SSI 43 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najwyższych wynikach wskaźnika SSI 44 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu średniej wartości wynikach wskaźnika SSI 44 Innowacyjność starych krajów UE – grupa o pięciu najniższych wynikach wskaźnika SSI 45 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o wyższych wynikach wskaźnika SSI 45 Innowacyjność nowych krajów UE – grupa o niższych wynikach wskaźnika SSI 46 Liczba publikacji na 1 tys. mieszkańców w latach 1999–2009 na podstawie Web of Science 62 Średnie cytowania 1 publikacji w latach 1999–2009 na podstawie Web of Science 63 Udział polskich publikacji naukowych w ogólnej liczbie publikacji na świecie 64 Liczebność trzonu kreatywnego na 1000 pracujących w polskich województwach (Talent) 71 Zróżnicowany poziom technologiczny polskich województw (Technologia) 72 Zróżnicowany poziom tolerancji w polskich województwach (Tolerancja) 73 Zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego polskich województw (Rozwój) 73 Korelacje pomiędzy zmiennymi modelu „3T” dla polskich województw 74 Struktura nakładów na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych wg rodzajów działalności innowacyjnej (w %) w 2008 r. 78 Wielkość upraw ekologicznych i biotechnologicznych na świecie w latach 2000–2008 84 Wielkość upraw ekologicznych i biotechnologicznych w Polsce w latach 2005– 2008 85 Czynniki utrudniające działalność innowacyjną w 2007 i 2008 r. 148 Wielkości nakładów poniesione przez firmy uczestniczące w badaniach INE PAN w tys. zł 154 Wielkość nakładów na innowacje, na B+R oraz na środki trwałe w województwie lubelskim w latach 2004–2008 w tys. zł 154 Wielkość nakładów na innowacje, na B+R oraz na środki trwałe w województwie małopolskim w latach 2004–2008 w tys. zł 155 Kształtowanie się wielkości nakładów na innowacje ogółem oraz wskaźniki ekonomiczne ROA i ROS dla badanych firm w latach 2004–2008 156 Liczba przedsiębiorstw giełdowych inwestujących w B+R w latach 2004–2008 158

316

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Średnie nakłady na B+R sektora przedsiębiorstw z GPW w latach 2004–2008 Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój na GPW w latach 2004–2008 Suma nakładów na B+R sektora przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój na GPW w latach 2004–2008 Struktura zatrudnieniowa sektora inwestorów w B+R na koniec 2008 roku Struktura sektorowa przedsiębiorstw giełdowych wykazujących nakłady na badania i rozwój (KZPR netto) w 2008 roku (odsetek przedsiębiorstw) Struktura sektorowa przedsiębiorstw giełdowych wykazujących nakłady na badania i rozwój (KZPR netto) w latach 2007–2008 (dane w mln zł) Przestrzeń rozwoju przedsiębiorstw z sektora B+R na GPW w 2008 roku Wyniki pomiaru efektywności polskich banków komercyjnych metodą SFA w latach 1997–2008 Przedsiębiorstwa, które wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone produkty i/lub procesy w latach 2006–2008 (%) Zatrudnienie w regionach wschodnich w działalności B+R w odniesieniu do wybranych regionów Nakłady na innowacyjność w wybranych podmiotach w regionach wschodnich (w tys. zł) Firmy na świecie o nakładach na B+R poniżej 20 mln euro w 2008 r. Firmy na świecie o największym udziale nakładów B+R w przychodach ze sprzedaży w latach 2006–2008 r. (w mln euro) Przychody ze sprzedaży w latach 2003–2008 (w mln zł), firmy o przychodach w 2008 r. powyżej 150 mln zł Struktura MŚP zarejestrowanych wg sekcji PKD w 2007 r. Inwestycje w roku 2008

160 161 161 162 163 163 165 175 185 194 195 197 199 200 207 208

Infomacja o Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN

Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, 00–330 Warszawa inepan@inepan.waw.pl, http://www.inepan.pl

nstytut Nauk Ekonomicznych jest instytutem badawczym Wydziału I Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk. Został utworzony na podstawie uchwały Prezydium PAN z dnia 10 grudnia 1980 r., zatwierdzonej przez Prezesa Rady Ministrów dnia 5 stycznia 1981 r. Osobowość prawną uzyskał decyzją Prezesa Polskiej Akademii Nauk z dnia 7 października 1999 r. Do zadań Instytutu należy w pierwszym miejscu prowadzenie badań naukowych w dziedzinie teorii ekonomii i analiz gospodarczych, następnie zaś: rozwój kadr naukowych, upowszechnianie wiedzy ekonomicznej, propagowanie polskiej myśli naukowej za granicą a także wykonywanie zadań powierzonych przez Polską Akademię Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych prowadzi badania z zakresu: historii myśli ekonomicznej, polityki gospodarczej, analiz, prognoz i studiów strategicznych dotyczących gospodarki polskiej, analiz gospodarki światowej i integracji europejskiej z uwzględnieniem ich wpływu na rozwój gospodarki Polski, analiz wyników działalności polskich przedsiębiorstw. Wykonuje także ekspertyzy na zlecenie instytucji rządowych i pozarządowych. INE PAN zatrudnia czterdziestu pracowników naukowych pracujących w czterech zakładach: Mikroekonomii, Polityki Gospodarczej, Gospodarki Światowej oraz Ekonomii Instytucji. Wielu pracowników naukowych zajmo-

318

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

wało lub zajmuje wysokie stanowiska w Parlamencie, Rządzie, Narodowym Banku Polskim Komisji Europejskiej oraz Banku Światowym. Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopni doktora, doktora habilitowanego oraz występowania z wnioskiem o nadanie tytułu profesora w zakresie nauk ekonomicznych. Rada Naukowa Instytutu sprawuje funkcje opiniodawcze, doradcze oraz inicjuje kierunki prac naukowych. Przewodniczącym Rady Naukowej jest prof. dr hab. Jerzy Osiatyński. Dyrektorami Instytutu byli: prof. dr hab. Józef Pajestka (1981–1990), prof. dr hab. Cezary Józefiak (1990–1993), prof. dr hab. Marek Belka (1993–1996), prof. dr hab. Urszula Grzelońska (1996–1999), dr hab. Zbigniew Hockuba, prof. UW (1999–2005). Obecnie funkcję tę pełni prof. dr hab. Leszek Jasiński, jego zastępcą ds. naukowych jest doc. dr hab. Paweł Kozłowski. W ostatnich 10 latach pracownicy Instytutu opublikowali 1 582 prace, w tym 97 monografii i opracowań indywidualnych oraz 754 artykuły i rozdziały w książkach. INE PAN prowadzi także ożywioną działalność seminaryjną, w ostatnich 9 latach odbyło się 166 seminariów i konferencji naukowych z udziałem wielu naukowców, praktyków gospodarczych oraz przedstawicieli Rządu. Instytut od 2002 roku prowadzi Studium Doktoranckie. W 2007 r. uruchomił podyplomowe studia rachunkowości, rok później studia Executive MBA, zarządzania zasobami ludzkimi, dyrektorów finansowych i audytu i kontroli finansowej. We współpracy z NBP prowadzi także studia podyplomowe bankowości centralnej i polityki pieniężnej dla dziennikarzy. Instytut wydaje własne czasopismo – kwartalnik Studia Ekonomiczne. Instytut posiada 1 kategorię dla grupy jednostek jednorodnych N3 Nauki społeczne, ekonomiczne i prawne – według wykazu ustalonego przez Komisję Badań na rzecz Rozwoju Nauki Rady Nauki (pozycja nr 6 na liście) w dniu 30 czerwca 2006 roku oraz 14 grudnia 2006 roku.

Badania INE PAN

ajbardziej spektakularne przejawy działalności Instytutu dotyczą badań z zakresu analiz i prognoz makroekonomicznej sytuacji gospodarki Polski oraz badań nad polskimi przedsiębiorstwami. Są to badania, które poza Instytutem Nauk Ekonomicznych PAN nie są prowadzone w podobnej formie w innych jednostkach naukowych zajmujących się naukami ekonomicznymi. W pierwszym przypadku zespół badawczy monitoruje aktualną sytuację gospodarczą Polski, modeluje ją oraz opracowuje krótkookresowe prognozy podstawowych wielkości makroekonomicznych (na najbliższe dwa kwartały). Wyniki umieszczane są w raporcie INE PAN Gospodarka Polski – Prognozy i Opinie. Przedstawia on sytuację gospodarczą Polski ostatnich sześciu miesięcy, zawiera analizy kondycji poszczególnych sek-

informacja o instytucie nauk ekonomicznych pan

319

torów tworzących PKB – gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, sektora rządowego, instytucji finansowych. W Raporcie znajdują się także komentarze bieżących wydarzeń gospodarczych, analizy wewnętrznych i zewnętrznych determinant wzrostu gospodarczego oraz spojrzenie na problemy związane z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Raport jest półrocznikiem, ukazuje się od 2002 r., każde jego wydanie jest prezentowane na konferencji naukowej z udziałem znanych ekonomistów i praktyków gospodarczych. Ponadto na przełomie roku zespół ogłasza swoje prognozy dotyczące podstawowych wskaźników makroekonomicznych na rok następny. W ramach prac o charakterze mikroekonomicznym w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN prowadzone są badania nad polskimi przedsiębiorstwami. Mają długą, ponad 20-letnią tradycję (w Instytucie została opracowana i była publikowana w latach 1984–2005 Lista 500 największych przedsiębiorstw w Polsce) i obecnie koncentrują się na dwóch przedsięwzięciach: Pierwszym jest monitoring zmian efektywności funkcjonowania największych przedsiębiorstw produkcyjnych, usługowych i finansowych. Jest to prowadzone w sposób ciągły badanie nad mikroekonomicznymi fundamentami polskiej gospodarki, obejmujące ok. 80 000 dużych i średnich przedsiębiorstw. Pochodną od tych badań jest Lista Pereł polskiej gospodarki. Jest to lista wiodących polskich przedsiębiorstw, ogłoszana podczas uroczystej gali, na której wręczane są statuetki pereł i certyfikaty. Funkcjonuje także Klub Pereł grupujący przedsiębiorstwa, będące laureatami konkursu. Lista Pereł jest publikowana w anglojęzycznym miesięczniku Polish Market. Druga forma badań nad polskimi przedsiębiorstwami – badania innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce jest najmłodszym przedsięwzięciem INE PAN dotyczącym badań mikro, małych, średnich i dużych firm działających w Polsce.

Program badań nad innowacyjnością INE PAN

rogram badawczy nad innowacyjnością polskiej gospodarki został uruchomiony w 2005 r. Jego pośrednim celem było i jest pobudzenie procesów innowacyjnych w polskiej gospodarce i pokazanie krajowych dokonań w dziedzinie innowacyjności oraz identyfikacja przedsiębiorstw najbardziej zorientowanych na rozwój. Dotychczas ukazało się pięć ogólnopolskich Raportów o innowacyjności gospodarki Polski (w 2005, 2006, 2007, 2008 i 2009 roku) i szesnaście raportów wojewódzkich (2008 rok) opracowanych przez grupę ekspertów reprezentujących czołowe ośrodki badawcze prowadzące badania z dziedziny innowacyjności w Polsce. Redaktorem naukowym naukowym wszystkich dwudziestu jeden publikacji jest prof. Tadeusz Baczko.

320

rApOrt O iNNOWAcYJNOści GOSpODArKi pOLSKi W 2009 rOKU

Najbardziej interesującym sferę praktyki wynikiem prac badawczych był opublikowany w Raporcie Ranking 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce, będący pierwszym w historii polskiej gospodarki rankingiem tego typu. Ranking i oceny innowacyjności firm spotkały się z zainteresowaniem przedsiębiorstw, instytucji finansowych i mediów. W latach 2005–2007 partnerem projektu był BRE Bank S.A. natomiast partnerem medialnym Gazeta Prawna. W 2005 i 2006 w Gazecie Prawnej publikowano cykl artykułów dotyczących innowacyjności. Ponadto przez trzy lata ukazywały się specjalne dodatki przedstawiające wyniki rankingu najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw. W trakcie pierwszej edycji wręczenie nagród – Kamertonów Innowacyjności – laureatom odbyło się podczas uroczystej gali innowacyjności 13 grudnia 2005 r. w Sali Notowań Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W latach nastepnych formułę gal innowacyjności rozszerzono, przygotowując spotkania regionalne. Odbyły się one w Gdańsku, łodzi, Katowicach, Poznaniu, Sopocie i Wrocławiu. W sumie uczestniczyło w nich ok. 2000 osób. Gale Innowacyjności zostały ocenione przez Ministerstwo Nauki jako ważne dokonanie w promocji nauki. Honorowy patronat nad gala-

informacja o instytucie nauk ekonomicznych pan

321

mi objęli przedstawiciele Komisji Europejskiej: w 2006 r. prof. Danuta Hübner – Komisarz w Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za politykę regionalną, a w 2007 r. dr Janez Potočnik – Komisarz odpowiedzialny za politykę naukowo-badawczą. Nad samymi raportami patronat honorowy sprawowało Ministerstwo Gospodarki oraz Prezes Polskiej Akademii Nauk. Ewolucji ulegał także sam raport. Poszerzał się nie tylko katalog problemów poruszanych przez autorów poszczególnych rozdziałów, ale także zakres badań firm. W kolejnych latach do Raportu włączano: listę najbardziej innowacyjnych produktów i usług (2006), innowacyjnych produktów (2006), listę patentów (2006), listę ośrodków badawczo-rozwojowych i instytutów (2007), podrankingi: najbardziej innowacyjnych mikrofirm, firm małych, średnich i dużych (2008). Kolejnym krokiem było rozszerzenie formuły projektu w roku 2008. Opracowano wówczas 16 raportów regionalnych, oddzielnie dla każdego z województw Polski. Każdy z raportów wojewódzkich zawierał analizy regionalne, analizy mikroekonomiczne, listy najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie, podlisty przedsiębiorstw w układzie duże, średnie i małe, listy innowacyjnych produktów i usług w województwie oraz listy ośrodków badawczo-rozwojowych i instytutów naukowych. Ważnym elementem raportów stały się też nowatorskie mapy innowacyjności (dostępne w innej formie także na stronie www.inepan.waw.pl/innowacje/), przedstawiające przestrzenny rozkład firm innowacyjnych, a wykonane dzięki współpracy z pracownikami Instytutu Kartografii WGiSR UW. Opracowania te są unikatowymi publikacjami przydatnymi dla wielu grup odbiorców, w tym władz centralnych i regionalnych. Ich oficjalnej prezentacji dokonano na konferencji zorganizowanej przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych w jej siedzibie przy ulicy Bagatela w Warszawie. Planowane jest, by kolejna edycja raportów regionalnych ukazała się w drugiej połowie 2010 roku. Diagnoza obecnego stanu innowacyjności na przełomie lat 2009/2010 stała się podstawą zainicjowanego w INE PAN społecznego procesu formułowania Strategi Innowacji dla Polski. Spotkaniom i seminariom podczas których toczą się konsultacje towarzyszy prezentacja wyników badań związanych z przygotowaniem Raportu. Raporty z poprzednich lat w postaci plików PDF sa dostępne na stronie Instytutu w zakładce publikacje (Publikacje Sieci MSN). Efektem badań prowadzonych nad innowacyjnością polskich przedsiębiorstw w latach 2005–2006 było wejście przez Instytut Nauk Ekonomicz-

322

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

nych PAN do trzech konsorcjów badawczych prowadzących projekty typu FORESIGHT w latach 2006–2008: Narodowy Program Foresight Polska 2020 gdzie obok IPPT PAN i PENTOR RI, Instytut Nauk Ekonomicznych wchodzi do konsorcjum koordynującego projekt; konsorcjum ROTMED koordynowanego przez Instytut Biofizyki i Biocybernetyki PAN prowadzącego projekt System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce; konsorcjum FOREMAT koordynowanego przez Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN i prowadzącego projekt Scenariusze rozwoju technologii nowoczesnych materiałów metalicznych, ceramicznych i kompozytowych. Wejście do konsorcjów zaowocowało dalszym poszerzeniem tematyki badawczej, przede wszystkim o elementy dominujące w tematyce każdego z nich, oraz dało także konkretne umiejętności i doświadczenie w zarządzaniu przez Instytut dużymi projektami badawczymi, w tym współfinansowanymi ze środków europejskich (ROTMED i FOREMAT były projektami dofinansowanymi z EFRR w ramach działania 1.4 SPO WKP). Rozwinęła się także współpraca międzynarodowa w zakresie badań nad innowacyjnością. W ramach wieloletniej współpracy z Instytutem Ekonomii Rosyjskiej Akademii Nauk w 2008 roku Instytut opublikował książkę Polska i Rosja na drodze do innowacyjnego rozwoju pod redakcją naukową prof. Joanny Kotowicz-Jawor. O zagadnieniach związanych z innowacyjnością obydwu państw, w tym także i firm, dyskutowano także na posiedzeniu XVII sesji Stałej Komisji Ekonomistów PAN i RAN w 2007 roku oraz podczas wzajemnych wizyt studyjnych. Wspólnie z Siecią Naukową w ramach współpracy z Uniwersytetem Europejskim Viadrina oraz Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) realizowano w latach 2006–2007 badania nad znaczeniem czynników lokalizacyjnych, a efektywnością i innowacyjnością firm w Polsce i Niemczech Wschodnich. Efektem współpracy były publikacje w raportach o innowacyjności (regionalnych i ogólnopolskim z 2007 roku) oraz w wydawnictwach DIW w Berlinie. Inne rodzaje aktywności międzynarodowych w zakresie innowacyjności to: Instytut Nauk Ekonomicznych PAN został zaproszony jako wykonawca do międzynarodowej sieci European Techno-Economic Policy Support Network – ETEPS AISBL,

informacja o instytucie nauk ekonomicznych pan

323

Instytut został włączony do współpracy z siecią Komisji Europejskiej

ERAWATCH, INE PAN także poprzez Sieć Naukową MSN brał udział w projekcie IRIM – Industrial Research Investment Monitoring, w ramach 6. Programu Ramowego Unii Europejskiej. Spośród osiągnięć Sieci Naukowej trzeba wymienić także nawiązywanie kontaktów z kilkudziesięcioma jednostkami zagranicznymi w kontekście składania projektów europejskich, a także konferencje z udziałem wybitnych światowych autorytetów z zakresu metodologii badawczej: z twórcą geometrii fraktalnej prof. Benoit Mandelbrotem oraz dyrektorem NESTI (National Experts on Science&Technology Indivators) w OECD dr Fredem Gaultem. W kontekście zastosowań praktycznych trzeba wymienić współpracę i rozmowy z firmą Market Street Associations z San Francisco w Stanach Zjednoczonych, która działa w rejonie Doliny Santa Clara (Doliny Krzemowej) i zajmuje się m.in. transferem technologii z jednostek badawczych do praktyki gospodarczej. Badania i system stworzony przez INE PAN miałyby stać się częścią tworzonej przez MSA platformy, dzięki której firmy z Doliny Krzemowej będą mogły szukać współpracowników i podwykonawców także i w Polsce. Wysiłki Instytutu zostały także docenione nie tylko od strony merytorycznej, ale także organizacyjnej. W latach 2006–2007 na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego prowadzony był program szkoleń Promocja w Nauce. Program badań nad innowacyjnością polskiej gospodarki Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN został wyróżniony, jako wzorcowy przykład współpracy nauki, biznesu i mediów. Jako case study był on przedstawiany na szkoleniach. Został szczegółowo opisany w broszurze pt. Promocja w nauce oraz w dwujęzycznym folderze Kalejdoskop nauki 2007. Szczegółowy opis projektu jest także dostępny na stronie www.promocjanauki.pl, jako przykład skutecznej promocji w nauce i budowy wizerunku. W lipcu 2008 roku Instytut Nauk Ekonomicznych PAN wspólnie z Instytutem Wysokich Ciśnień PAN oraz Gminą Celestynów powołał do życia spółkę komandytową Park Innowacyjny Celestynów Unipress. Głównym celem spółki jest budowa na terenie Celestynowa nowoczesnego ośrodka badawczo-wdrożeniowego – Parku Innowacyjnego. Zakres działalności spółki będzie obejmował także przygotowywanie programów komercjalizacji zaawansowanych technologii. Spółka będzie mogła również brać udział w zakładaniu nowych firm, jako partner i inwestor. Naukowym zapleczem parku, poza naukowcami z PAN, będą także akademicy z Politechniki Warszawskiej, Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego, Akademii GórniczoHutniczej oraz Konsorcjum Fotoniki Krótkofalowej. Koszt budowy Parku Innowacyjnego będzie pokryty ze środków krajowych oraz europejskich. Od 2010 r. podjęto działania, aby zwiększyć możliwości prezentacji dorobku przedsiębiorstw innowacyjnych. Wynikiem prac są następujące opracowania:

324

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

Ranking firm, które otrzymały najwięcej patentów w latach 2004–2008

– współpraca z Urzędem Patentowym RP. Ranking największej liczby patentów, które powstały przy udziale kobiet wśród firm w Polsce w latach 2004–2009 – współpraca z Urzędem Patentowym RP. Ranking największych inwestorów w badania i rozwój w Polsce w 2008 r. Liderzy rankingów zostali wyróżnieni honorowymi dyplomami.

informacja o instytucie nauk ekonomicznych pan

325

Sieć Naukowa „Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy” Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00–330 Warszawa msn@inepan.waw.pl, http://www.inepan.pl/siec

NE PAN jest koordynatorem Sieci Naukowej Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy. Uruchomienie w lipcu 2003 r. sieci naukowej miało na celu rozpoczęcie działań na rzecz zmniejszenia dystansu Polski w stosunku do najbardziej rozwiniętych krajów świata w sferze badań, rozwoju i innowacyjności. Podjęcie tych działań w formie sieci naukowej miało doprowadzić do znalezienia obszarów, gdzie działania kooperacyjne mogłyby przyczynić się do przyspieszenia procesu zmniejszania tego dystansu. W skład sieci wchodzą placówki o odmiennym profilu działalności naukowej – co umożliwia stworzenie infrastruktury, w tym narzędzi ułatwiających transfer technologii do praktyki gospodarczej oraz rozwój tworzącej ją kadry naukowej celem włączenia się w proces budowy gospodarki opartej na wiedzy. Obecnie w skład Sieci wchodzą cztery jednostki. Sieć Naukowa MSN składa się z: Instytutu Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej. Oprócz badań nad innowacyjnością prowadzonych wspólnie z Instytutem Nauk Ekonomicznych PAN aktywność Sieci skupiała się także na pomocy członkom w składaniu wniosków w 7. Programie Ramowym Unii Europejskiej, Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka realizowanym w latach 2007 – 2013, jak też pomocy w występowaniu o środki z krajowych grantów. MSN ułatwia członkom Sieci transfer opracowanych w Instytutach technologii do praktyki gospodarczej, głównie poprzez pomoc w nawiązywaniu kontaktów pomiędzy placówkami badawczymi Sieci a przedsiębiorstwami. Sieć przejawia dużą aktywność międzynarodową – w latach 2004–2007 nawiązano kontakt z 35 instytucjami mającymi siedzibę poza granicami Polski. Sieć organizowała: seminaria metodologiczne, seminaria prezentujące wyniki badań innych ośrodków,

326

Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

konferencje z udziałem wybitnych światowych autorytetów z zakresu

metodologii (Benoit Mandelbrot, Fred Gault). Sieć naukowa MSN upowszechnia wyniki badań poprzez wydawnictwa: Raport o innowacyjności gospodarki Polski, Biuletyn MSN, MSN Working Papers, Research Bulletin. We współpracy z Instytutem Kształcenia Konsultantów Europejskich z Kalisza Sieć Naukowa MSN prowadziła cykl szkoleń prowadzących do uzyskania tytułu Konsultanta, Eksperta i Audytora Innowacyjności. MSN tworzy sieci eksperckie składające się z naukowców (m.in. ze Szkoły Głównej Handlowej, Politechniki Warszawskiej, Wydziału Ekonomii i Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Instytutu Biochemii i Biocybernetyki PAN, Instytutu Wysokich Ciśnień PAN, Narodowego Banku Polskiego i Głównego Urzędu Statystycznego) oraz z praktyków – przedstawicieli przedsiębiorstw reprezentujących najważniejsze sektory gospodarki narodowej.

oprac. M. Baranowski

RAPORT o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku

RAPORT redakcja naukowa Tadeusz Baczko

Warszawa, 2010

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk