8
OP&dOek aPril 2013 - Nr 2
OP&dOek aPril 2013 - Nr 2
Heeft je groep een archief? Wat bewaar je zoal?
De poppen, lichtinstallatie en allerlei documenten van Poppentheater Den Uyl zijn bewaard gebleven. De Brugse Musea hebben de poppen gerestaureerd en het gezelschap Ultima Thule herwerkt het verhaal van Den Uyl binnenkort in een nieuwe voorstelling! Deze foto werd gemaakt omstreeks 1948. Poppentheater Den Uyl © JOOSt SCHeLPe
➜
vervullen ze voor ons, de theater-liefhebbers zelf. We kunnen het verhaal van onze toneelvereniging presenteren aan ons trouw publiek. We doen dit meestal gemakshalve via een jubileumboek of een tentoonstelling. Maar het kan ook anders. Het concept van een ‘Museum voor 1 dag’ (zie foto en kader) biedt een origineel alternatief waarmee we naar het bredere publiek kunnen trekken op markten en pleinen. Of we kunnen memorabele momenten uit de geschiedenis van de vereniging ludiek ensceneren. Succes gegarandeerd! HOE PAK JE DIT ALLES AAN? Het kan niet de bedoeling zijn dat papieren, opnamebanden, kostuums en decorstukken zich alsmaar blijven opstapelen. Ook de bestanden op je computer zijn kwetsbaar. Wie heden en verleden als ‘erfgoed’ wil herontdekken, heeft vaak behoefte aan hulp om documenten en objecten overzichtelijk te ordenen en te bewaren. En vooral: om ze te selecteren en te digitaliseren, want plaats is er overal te weinig! Om aan die behoeften tegemoet te komen, heeft de Vlaamse overheid aan de vzw ‘Het Firmament’ de opdracht gegeven om onder meer amateurverenigingen hierbij te ondersteunen. Als expertisecentrum voor het cultureel erfgoed van de podiumkunsten engageert ‘Het Firmament’ zich om een praktische handleiding te ontwikkelen. Zo zal je in je archief alles kunnen terugvinden om de geschiedenis van je vereniging te reconstrueren, op een originele manier te presenteren en in te zetten als inspiratiebron voor nieuwe creaties of om je activiteiten te promoten. Daarnaast zet ‘Het Firmament’ zich actief in om bestaande archiefinstellingen, musea en heemkundige kringen te overtuigen van het belang van amateurtheater in hun collecties. Waar mogelijk pleiten we voor extra depotruimte zodat de belangrijkste objecten die voortvloeien uit de werking van toneelverenigingen een veilig onderkomen vinden. Enkel op deze manier kan erfgoed een rol krijgen in de toekomst van amateurtheater!
’Het Firmament’ ’Het Firmament’ bestaat al sinds 1968 en kan terugblikken op een jarenlange werking rond het poppenen figurentheater. ’Het Firmament’ slaat nu de brug naar de bredere podiumkunsten, zowel in het professionele als in het amateurkunstenveld. In het kader van het Cultureelerfgoeddecreet werd ’Het Firmament’ in 2012 erkend als landelijk expertisecentrum voor het erfgoed van de podiumkunsten (theater en dans). Meer info: www.hetfirmament.be
9
Workshop ’Creatief met erfgoed’ Wil je meer weten over hoe je het verhaal van je toneelvereniging op een originele manier kan presenteren tijdens het volgende jubileum of een ander evenement? Volg dan de workshop ’Creatief met erfgoed. Samen ideeën genereren om je verhaal te presenteren’ (info & inschrijving op www.heemkunde-vlaanderen.be) of ga aan de slag met ’Museum voor 1 dag’ (info op www.tapisplein.be, bij ’Wat doen we?’, ’Zelf doen!’). Succes!
Van een archief van onze vereniging weet ik niets. In de zaal staat een verzameling decorstukken en rekwisieten en we hebben ook een kast met oude kostuums... Tijdens een feestje waren er placemats met kopieën van een affiche van een stuk dat werd opgevoerd tijdens de oorlog ten voordele van ‘winterhulp’. We zullen dus wel ergens een archief hebben... (Johan Van Olderbeke)
Ja! We hebben een archief! Drie vergulde kroontjes uit ‘Heksengedoe’, gekocht op een rommelmarkt en nu gebruik ik ze elke kerst om kaarsjes in te zetten. En van ‘Mouchette/Colette’, mijn eindexamen regie, grote ronde zilveren oorbellen die ik nooit zal dragen maar toch in een mooi zakje in mijn kast liggen. (Anneliese De Boeck)
Ik koester, uiteraard, de kostuums die ik gedragen heb en de handgemaakte decorstukken die ik (mee) in elkaar heb getoverd. Daarin kan je je eigen evolutie zien en zo kan je ook herinneringen ophalen. De echte archiefstukken worden bewaard in een oude school. Al geef ik toe dat sommige attributen in de kamer van een van de acteurs staan te pronken... (Toon Van Hoyweghen)
Archiveren lijkt een saaie bezigheid te zijn, tot je plots de ultieme jubileumviering van je favoriete toneelkring moet organiseren. Bij De Linde uit Lembeek beschikken we over een archief om "U" tegen te zeggen. Dit varieert van het kleinste krantenartikel, het kasticket, hét speciale attribuut van voorstelling X, het kledingstuk uit voorstelling Y, kopijen van speeches, originele affiches en programmaboekjes, inkomkaarten tot een massa foto en videomateriaal. Ja, we weten zelfs welke zaak of politicus gesponsord heeft. Een echte archivaris houdt het boeltje op orde. De Moedige Strijders uit Essenbeek hebben geen archivaris, al is de groep een stuk ouder. Archieven verhuizen van persoon tot persoon, of... niet. Iets waardevols terugvinden wordt dus een probleem. Ik ben het meest gehecht aan ‘mijn script’, in welke toestand het ook verkeert. Het vertelt een verhaal van bloed, zweet en tranen, maar ook van succes. Het beeldmateriaal toont ons medeacteurs die er niet meer zijn. (Edwin Vandermeeren)
De teksten werden gearchiveerd. Beeldmateriaal helaas niet. Er zijn wel voldoende decorpanelen om een huiskamer op te stellen. Onze kring heeft drie kamers boven de parochiezaal voor onze verlichting, decorpanelen, archief, kleding, rekwisieten en benodigdheden voor recepties en aanverwanten. (anoniem)
Bij de viering van het 50-jarig bestaan van Bert Leysenkring bleken we plots in het bezit van de scripts van onze eerste voorstellingen. Met de hand geschreven, letter voor letter, woord voor woord. We proberen deze waardevolle scriptjes in bewaring te brengen bij de dienst erfgoed in de gemeente Balen. Op voorwaarde dat ze wel eigendom blijven van onze theaterkring uiteraard. (Raf Jansen)
Ik ben een freelance regisseur. Dus de inhoud van de innerlijke keukens ken ik niet. Vriendelijke toneelgroeten vanuit Oostende! (Guido Vanloo)
Het archief wordt door een van de bestuursleden beheerd. Het bevat de stukken, de foto's, beeld- en klankmateriaal (Marleen Korthoudt)
Als theaterfreak verzamel ik reeds jaren alles over theater. Soms tot ongenoegen van mijn vrouw palm ik alle vrije ruimte in voor mijn verzamelobjecten. Wat ik heb, is grotendeels gearchiveerd in een computerbestand. Rommelmarkten, uitverkopen in bibliotheken, boekenbeurzen zijn mijn geliefde zoekdomeinen. Als de prijs te hoog is, zeg ik dat ik volgend jaar terug kom want dat ze geen andere gek vinden om dat te kopen. Ik ben ook archivaris van alles wat te maken heeft met luisterspelen en radiogeschiedenis. Een gevolg van mijn jarenlange job bij de BRT/VRT. Natuurlijk ben ik erg gehecht aan bijvoorbeeld ’De verzamelde werken van Shakespeare’, vertaald door Dr. L.A. J. Burgerdijk uitgegeven door AW Sijthoff in Leiden (1896) en aan een geweer uit wereldoorlog I. Wie op zijn zolder nog wat liggen heeft, ik ben kandidaat! luc.vierendeels@skynet.be. (Luc Vierendeels)
Wij beschikken niet over een volwaardig archief. We hebben er ook de ruimte niet voor. Als wij een stuk spelen zoekt elke speler zijn/haar eigen kledij en voorwerpen. Over een drietal jaren wordt in onze gemeente een cultuurcentrum geopend. Misschien zijn er dan meer mogelijkheden. (Jos Heylen)
Bij De Bacchanten in Oostende bestaat er een lokaal waar elk stuk een heus dossier bestond, met alle briefwisseling, alle opgehaalde reclame/sponsoring, gemaakte kosten, het aantal bezoekers. enz. Dit lokaal werd indertijd ter beschikking gesteld door het Stadsbestuur van Oostende. Het is me een raadsel waar dit archief zich nu bevindt. (Gwen Deprez)
De twee Koninklijke Toneelverenigingen, ‘Iever en Eendracht’ en ‘Deugd en Vermaak’ zijn in Menen gefusioneerd tot ‘Cie Tabloo’. Als laatste secretaris van ‘Iever en Eendracht’ bezit ik alle gegevens dankzij de brochures die de groep bij elke viering opstelde. Ik ben zinnens alle mogelijke lijsten over een periode van meer dan 125 jaar aan te vullen. Er bestaat nog een met de hand geschreven agenda van de eerste secretaris, met de verslagen van bestuursvergaderingen in de periode 12 mei 1878 tot 07 september 1914. Omdat het moeilijk was om een eigen archief in te richten, hebben we besloten alles te archiveren in het stadsarchief van de stad Menen. Alles is eigendom geworden van het stadsarchief. Bekers, schalen, medailles, kunstwerken en een verenigingsvaandel hebben nog een plaats gevonden. (Marc Verfaillie)
Toneel Heverlee beschikt over een archief. Teksten worden in het lokaal bij de paters Jezuïeten te Heverlee en bij de voorzitster bewaard. Per productie bestaat er ofwel een analoog fotoalbum of een digitaal beeldverslag op schijf. Kostuums vinden een onderkomen in de kostuumkelder in het klooster en de rekwisieten op de zolder. (Frans Vranckx)
Per stuk waaraan ik heb meegewerkt (meer dan zeventig) zit alles geklasseerd in dikke mappen. Naast affiche, programmaboekje en wat er dus in de pers is verschenen zitten er ook de foto’s van het desbetreffende stuk bij als enig tastbare herinnering van het vluchtige medium dat toneel toch is. De brochure verdwijnt na enige tijd. Toch liggen er nog een pak op mijn zolder. Ik neem ze soms ter hand en vaak komen mijn replieken spontaan terug. Opnames bekijk ik nog zelden of nooit, wel de foto’s.
Door de jaren heen heb ik toch wel een behoorlijk aantal brochures, opgeslagen in een kast thuis, nog wat kleerkasten vol kledij, met uniformen, nonnen- en paterskledij, handtassen, hoeden, juwelen, telefoons met een telefooncentrale enz. Groepen kunnen die gratis ontlenen. Ik ben wel gehecht aan een schilderspalet en een baardje dat mijn vader nog heeft gemaakt voor een stuk begin jaren 80. (Johnny Hayen)
Een echt archief hebben we met onze groep niet. We moeten telkens weer op zoek naar kleding en rekwisieten die specifiek voor de productie vereist zijn. Ik heb enkele schoendozen met programmaboekjes van stukken die ik heb gezien, met manuscripten van stukken waarin ik meespeelde of die ik regisseerde. Eerlijk gezegd open ik die nog zelden. Ik ken een actrice, die al de manuscripten van de stukken waarin ze heeft gespeeld, letterlijk opstapelt. Geen toren van Babel maar een toren van Podiumkunst. (Roland De Blende)