SAMEN AAN DE SLAG
met stadsstraten en boulevards De aantrekkelijke en bereikbare stad verslag themamiddag in het EYE Amsterdam
datum: 23 april 2015 datum publicatie: september 2015
‘‘If you plan for cars and traffic, you get cars and traffic. If you plan for people and places, you get people and places’’ William H. Whyte The social life of small urban spaces (1980)
STRATEGIE
pag 8
ONTWERP
pag 16
SAMEN AAN DE SLAG
pag 22
‘‘It is difficult to design a space that will not attract people. What is remarkable is how often this has been accomplished.‘‘ William H. Whyte
8
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
STRATEGIE
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
9
STRATEGIE VERBLIJFSKWALITEIT Voor de stad van morgen
Bas Govers Stadsstrateeg Goudappel Coffeng De kwaliteit van de openbare ruimte in onze steden
tot nieuw denken over de plaats die de fiets in de ruimte
is steeds belangrijker geworden: om inwoners te
inneemt. Ook wordt juist door eerder genoemde trends
trekken en te houden, om de vastgoedwaarde op peil
de inrichting van ‘iconische’ pleinen of boulevards steeds
te houden, om investeringen te genereren en om
belangrijker. In Rotterdam gaat het dan over de Coolsingel
bezoekers te trekken. Verkeer vormt een belangrijk
en Martin Guit, hoofdontwerper verkeer sprak ons bij over
onderdeel van die openbare ruimte. Daarmee hebben
de laatste stand van zaken. Maar ook stonden we met Marc
we als verkeersontwerpers, landschapsarchitecten en
Verheijen, lector Infratecture, stil bij het belang van een
stedenbouwers een belangrijk instrument in handen.
gemeenschappelijke taal: helpt ‘functional ambiance’ daar
De opgave is des te groter om de handen ineen te
bij en wat zijn de eerste praktijkervaringen?
slaan en samen tot optimale ruimtelijke ontwerpen te komen waarmee bereikbaarheid en aantrekkelijkheid
Het tweede deel van de middag gingen we samen aan de
samengaan. Dat is het doel van onze klantendagen:
slag: met tijdelijke inrichting, met het conflict van fiets en
samen aan de slag met stadsstraten en boulevards. Op
tram, met het opwaarderen van de ruimte tussen station
23 april organiseerden we deze dag al weer voor de
en stad, met het versterken van de relatie stad en rivier en
tweede keer.
met opwaarderen van middelgrote winkelcentra. Allemaal onderwerpen waar juist door een integrale aanpak vanuit
Ten opzichte van vorig jaar zijn enkele onderwerpen
verkeersontwerpers en ruimtelijke ontwerpers nieuwe
meer manifest geworden. Zo is het duidelijk dat we meer
oplossingen moeten voortkomen die bijdragen aan meer
moeten met bewonersinitiatieven, tijdelijke maatregelen
vitaliteit, meer leefbaarheid en meer aantrekkelijke
en pilots. Aan de hand van het initiatief ‘leefstraat’ in
openbare ruimte. Inspirerende discussies en vernieuwende
Gent nam Dirk Lauwers, universiteit Gent, ons mee in
oplossingen kwamen aan de orde. Juist ook met elkaar in
de ervaringen daar. De rol van de fiets is groter dan ooit.
gesprek en uitwisselen van ervaringen werkt inspirerend.
Stefan Bendiks, directeur Artgineering inspireerde ons
Wij dragen daar als Goudappel Coffeng graag ons steentje aan bij.
10
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
‘‘De opgave is des te groter om de handen ineen te slaan en samen tot optimale ruimtelijke ontwerpen te komen waarmee bereikbaarheid en aantrekkelijkheid samengaan. Dat is het doel van onze klantendagen: samen aan de slag met stadsstraten en boulevards’’
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
11
STRATEGIE DE LEEFSTRAAT
Een nieuwe beweging in de stad Dirk Lauwers professor Universiteit Antwerpen/Gent
De Volmolenstraat in Gent is twee maanden
In Gent zijn inmiddels 25 leefstraten in voorbereiding
teruggegeven aan de bewoners. Maak zelf je
en ontstaat een hele transitiebeweging naar de
eigen inrichting. Het bleek een groot succes en
‘stad van straks’ met vele participanten en betrokken
aanleiding voor een brede beweging waarbij
organisaties. Zo bleek de Volmolenstraat het Paard
burgers ruimte krijgen hun eigen straat (tijdelijk) in
van Troje voor de transitie naar een duurzame
te richten. Tijdelijke maatregelen als aanloop naar
stadsontwikkeling in Gent. Is dat de reden waarom de
een definitieve inrichting? Het kan. Dat bewees het
organisatie nu ‘lab van Troje heet’?
Conscienceplein in Antwerpen al 1972. Misschien is het wel de enige manier om daadwerkelijk verandering te brengen? Niet langer moeten we ons richten op het verwerven van draagvlak voor publieke plannen, maar op het versterken van de vraag en de behoefte die al bij bewoners leeft. Van draagvlak naar vraagvlak.
12
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
‘‘De transitie naar duurzame steden zal vanuit de burgers zelf komen. Maar zijn we als overheid in staat om een andere rol aan te nemen om hiervoor de ruimte te geven?’’
‘‘De Volmolenstraat in Gent. Van draagvlak naar vraagvlak’’ SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
13
STRATEGIE DE FIETS IN DE STAD
Wordt de fiets de nieuwe auto? Stefan Bendiks directeur Artgineering Meer aandacht voor de fiets is natuurlijk prima, maar wat doen we met de infrastructuur? Wordt de fiets de nieuwe auto met eigen snelwegen in de stad? Of doen we het dit keer beter? Dat vraagt wel om het verbreden van onze blik bij ontwerp van fietsinfrastructuur. Natuurlijk zijn samenhang, directheid, veiligheid, aantrekkelijkheid en comfort van belang. Maar er is meer: het gaat ook om de integratie van de fietsinfrastructuur met zijn omgeving, om de belevingswaarde van die omgeving voor de gebruikers van het fietspad en om de sociaal economische waarde; het gevoel van eigenaarschap. Ontwerpinnovaties zijn belangrijk maar daarnaast spelen innovaties rond de fietsgebruiker een belangrijke rol: tijdelijke stallingsplaatsen, op leefstijl aangepaste retail, nieuwe cycle-shopping-cars en attractieve cycle-apps. Er is nog veel ruimte voor groei en een wereld te winnen voor de ontwerper. www.artgineering.nl!
14
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
‘‘Bij het ontwerpen voor fietsers zijn traditionele waarden als veiligheid en directheid, maar minstens zo belangrijk zijn waarden als beleving, ruimtelijke integratie en sociaaleconomische waarde van het fietspad.’’’
ruimtelijke integratie
Piste cyclable Canal de l’Ourcq, Parijs www.artgineering.nl!
sociaal economische waarde
beleving
Nordbahntrasse, Wuppertal www.artgineering.nl!
Ciclovia Belem-cais do Sodre, Lisbon www.artgineering.nl!
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
15
16
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
ONTWERP
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
17
ONTWERP STROMEN EN VERBLIJVEN
Nieuwe plannen voor de Coolsingel Martin Guijt Senior ontwerper, gemeente Rotterdam Wie aan de Coolsingel komt, komt aan de ziel van de Rotterdammer. En die is meer op de auto gericht dan in andere steden. Toch verandert er ook in Rotterdam wat op dat punt. Het nieuwe gemeentebestuur wil Rotterdam fietsstad maken en de dominante rol van de auto in de stad terugdringen. Het eerste succes is er rond het Weena bij het station. Dit voorbeeld smaakt naar meer. Voor evenementen wordt de Coolsingel vaak genoeg afgesloten: de Marathon, het zomercarnaval en eigenlijk altijd als de stad echt wat te vieren heeft. Maar is een echte autoluwe inrichting ook haalbaar? Volgens Adriaan Geuze wel. Hij doet een serieus ontwerpvoorstel. Ook verkeerstechnisch
20.000 motorvoertuigen / etmaal
lijkt er veel mogelijk. Maar hoe ver durven we te gaan met dit icoon van de stad? Of moeten we juist ver gaan om met de Coolsingel de stad weer echt terug te geven aan de gebruikers? De discussie zal nog wel even voortgaan.
> 55.000 voetgangers/etmaal
18
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
‘‘Het autogebruik in het centrum groeit al jaren niet meer. En op de Coolsingel zit veel doorgaand verkeer. Wat dat betreft is er veel mogelijk met de inrichting van de Coolsingel.’’
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
19
ONTWERP FUNCTIONAL AMBIANCE
The next step: van theorie naar praktijk Marc Verheijen Lector infrastructure World of Flows
Er bestaat niet zoiets als verkeersontwerp of
World of Places
landschapsontwerp. Het gaat om de inrichting van de openbare ruimte als een geheel, rekening houdend met alle functies die er van gevel tot gevel een Waardering plaats moeten vinden. Samen op zoek naar wat die functies zijn en daar vorm aan geven, daar gaat het om. De methode ‘functional ambiance’ geeft daar een handvat voor. Na verschillende malen te zijn toegepast is de vraag wat de ervaring met de methode is. De nieuwe begrippen maken het voor
Ambitie
alle disciplines noodzakelijk uit de comfortzone te komen. Dat levert een nieuw gesprek op. Ook nietprofessionele participanten of belanghebbenden is het goed mogelijk aan deze discussie deel te nemen. Al blijft het een opgave de verschillende begrippen goed te ontleden. Niet alleen leuk en nuttig, maar ook noodzakelijk om tot vernieuwing in ontwerpland te komen.
waardeerd.
20
AMBITIE
DE 8 BEGRIPPEN
Na de analyse (waardering: grijs) wordt gezamenlijk met alle stakeholders de ambitie bepaald (paars). Deze ambitie vormt de basis in de volgende fase: het ontwerpproces.
De acht begrippen in de spidergraph zijn discipline neutraal en representeren zowel de verkeerskundige- als de ruimtelijke component. Het vormt een integrale kapstok om de discussie met elkaar aan te gaan.
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
www.goudappel.nl
‘‘De verkeerskundig ontwerper die niet van gevel tot gevel denkt, werkt en voelt zal binnenkort geen werk meer hebben.’’
World of Flow
Waardering
Waardering
Ambitie
ANALYSE
AMBITIE
DE 8 BEG
De straat wordt op alle begrippen van Functional Ambiance gewaardeerd.
Na de analyse (waardering: grijs) wordt gezamenlijk met alle stakeholders de ambitie bepaald (paars). Deze ambitie vormt de basis in de volgende fase: het ontwerpproces.
De acht begrippen representeren zow Het vormt een int
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
21
ww
22
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
SAMEN AAN DE SLAG
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
23
SAMEN AAN DE SLAG TIJDELIJKHEID
In de ban van de pilots Coolsingel, gemeente Rotterdam KERNOPGAVE De Coolsingel is de bekendste weg van Rotterdam.
OPLOSSING ▪▪ Pop-up acties, aan moment gekoppeld en aansluiten
Door de jaren heen is deze weg een steeds belangrijkere schakel in het verkeersnetwerk van de
bij huidige initiatieven.
▪▪ 2x2 rijstroken terug brengen naar 2x1 rijstroken,
stad geworden. Gevolg is een straat die gedomineerd
vrije ruimte geven aan fietsers, voetgangers en
wordt door auto’s en haar infrastructuur. Hierdoor
verblijven.
heeft de straat eerder een scheidende dan een
▪▪ Groene loper dwars over de Coolsingel. Hierdoor
verbindende werking in haar directe omgeving.
wordt de dwarsrelatie versterkt en worden de voetgangers en fietsers beter gefaciliteerd.
Er ligt een herinrichtingsopgave, maar wat kunnen we nu al doen om de verblijfskwaliteit te verhogen in de tijd tussen nu en de toekomstige grootschalige herinrichting?
LESSEN ▪▪ Laat het initiatief ontstaan uit de samenleving. ▪▪ Faciliteer initiatieven vanuit bewoners. ▪▪ Slow urbanisme ▪▪ Gebruik een momentum om een pilot te starten, zoals de koopzondag, marathon, Tour de France, Danceparade. Vanuit dat moment uitbouwen tot iets structureels. .
24
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
25
SAMEN AAN DE SLAG HERINRICHTING CENTRUMRING
Voor een vitale en compacte binnenstad gemeente Roosendaal KERNOPGAVE
keer betaalbaar en uitvoerbaar. Er wordt besloten dat
Gemeente Roosendaal heeft in samenwerking met
dit niet de oplossing moet zijn. Het gewenste ontwerp
Goudappel Coffeng een herinrichtingsplan opgesteld
kan dan beter gefaseerd uitgevoerd worden. Kijk
voor de nieuwe centrumring. Deze vormt de strik
ook nog eens goed naar variabelen binnen gewenst
om het nieuwe compacte centrum. De ambitie is
ontwerp. Wellicht zijn hier nog besparingen te vinden.
de centrumring een eigen herkenbare identiteit te
Kijk ook naar financieringsmogelijkheden vanuit
geven. Er wordt eenrichtingsverkeer ingesteld om
andere bronnen waar nog niet aan gedacht is.
zo meer ruimte aan voetganger en fiets te geven. Er wordt gestreefd naar een groene route met een centrumuitstraling waar het ook prettig verblijven is.
LESSEN ▪▪ Beter duurzaam en gefaseerd iets goeds dan in 1 keer een straatbeeld dat niet past bij ambitie en doelstellingen. Zonde van het geld.
De gemeente heeft niet voldoende budget om de centrumring in 1 keer te realiseren. Kernopgave is hoe
▪▪ Als een deel gerealiseerd is, zien mensen waar het heen gaat. Fasering van iets kwalitatiefs kan ook
hier mee om te gaan.
voor draagvlak zorgen.
OPLOSSING
▪▪ Denk aan tijdelijke ingrepen op strategische plekken om alvast eenrichtingsring te creëren.
De gemeente heeft een extra herinrichtingsplan gemaakt met een lager kwaliteitsniveau welke niet
▪▪ Kijk nog eens kritisch naar mogelijke variabelen
aansluit op het ambitiedocument dat is vastgesteld
binnen gewenst ontwerp. Wellicht valt hier te besparen.
voor de binnenstad. Deze variant is echter wel in 1 . 26
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
Centrumring Doelstellingen >
Eenrichtingsverkeer
>
“Leesbaar’’
>
Doorstroming
>
Vergroening
>
Meer ruimte voor fietsers
Elementen
Ideale Idealesituatie situatie Ideale situatie Ideale situatie Ideale situatie Idealesituatie situatie Ideale Ideale situatie
Centrumring: Centrumring: Centrumring: Centrumring: Centrumring: Centrumring: Centrumring: studie van studie naar naar het het afpellen afpellen van de de ideale ideale variant variant Centrumring: studie studie naar naar het het afpellen afpellen van van de de ideale ideale variant variant studie naar het afpellen van de ideale variant studie naar naar het het afpellen afpellen van van de de ideale ideale variant variant studie studie naar het afpellen van de ideale variant Principekeuzes: Principekeuzes: Principekeuzes: 11- Binnen Binnenbestaande bestaande Principekeuzes: Principekeuzes: 1- profiel Binnen Principekeuzes: profiel bestaande Principekeuzes: 1- profiel Binnen bestaande 1Binnen bestaande Principekeuzes: 1Binnen bestaande 2Tweerichtingsfietspad 2- Binnen Tweerichtingsfietspad 1bestaande profiel profiel 2Tweerichtingsfietspad 1- profiel Binnen profiel aan zijde aaneen eenbestaande zijde 2Tweerichtingsfietspad 2Tweerichtingsfietspad een zijdevoor profiel 2Tweerichtingsfietspad 3Geen ruimte 3- aan Geen ruimte voor 2Tweerichtingsfietspad aan een zijdevoor aan een zijde 3Geen ruimte 2Tweerichtingsfietspad aan een zijde parkeren, hierdoor parkeren, hierdoor aan een zijde 3- parkeren, Geen ruimte voor 3Geen ruimte voor hierdoor aan een zijde 3- Geen Geen ruimte voor mogelijk wel extra mogelijk wel extra 3ruimte voor parkeren, hierdoor parkeren, hierdoor mogelijk wel extra 3- parkeren, Geen voor parkeren, hierdoor ruimte voor vergroening ruimteruimte voor vergroening hierdoor mogelijk wel extra mogelijk wel extra ruimte voor vergroening parkeren, hierdoor mogelijk wel extra mogelijk wel extra ruimte voor vergroening ruimte voor vergroening mogelijk welvergroening extra ruimtevoor voor vergroening ruimte ruimte voor vergroening
Principekeuzes: Principekeuzes: Principekeuzes: 11- Binnen Binnenbestaande bestaande Principekeuzes: Principekeuzes: 1- profiel Binnen Principekeuzes: profiel bestaande Principekeuzes: 1- profiel Binnen bestaande 1Binnen bestaande Principekeuzes: 1Binnen bestaande 2Eenrichtingsfietspad 2- Binnen Eenrichtingsfietspad 1bestaande profiel profiel 2Eenrichtingsfietspad 1- profiel Binnen bestaande profiel aan zijden aanbeide beide zijden 2Eenrichtingsfietspad 2Eenrichtingsfietspad beidemogelijk, zijden profiel 2Eenrichtingsfietspad 3parkeren 3- aan parkeren mogelijk, 2Eenrichtingsfietspad aan beidemogelijk, zijden aan beide zijden 3parkeren 2Eenrichtingsfietspad aan beide zijden maar aan maar aande de aan beide zijden 3- maar parkeren mogelijk, 3parkeren mogelijk, aanmogelijk, de aan beide zijden 3- parkeren parkeren mogelijk, ‘verkeerde’ zijde. ‘verkeerde’ zijde.Niet Niet 3maar aande de maar aan ‘verkeerde’ zijde. Niet 3- maar parkeren mogelijk, maar aanvanuit de wenselijk wenselijk vanuit aan de ‘verkeerde’ zijde.Niet Niet ‘verkeerde’ zijde. wenselijk maar aanvanuit de ‘verkeerde’ zijde.Niet Niet verkeersveiligheid) verkeersveiligheid) ‘verkeerde’ zijde. wenselijk vanuit wenselijk vanuit verkeersveiligheid) ‘verkeerde’ zijde. Niet wenselijkvanuit vanuit wenselijk verkeersveiligheid) verkeersveiligheid) wenselijk vanuit verkeersveiligheid) verkeersveiligheid) verkeersveiligheid)
Huidige Huidigesituatie situatie Huidige situatie Huidige situatie Huidige situatie Huidigesituatie situatie Huidige Huidige situatie
Klinkers Klinkerstroittoir troittoir Klinkers troittoir Nieuw asfalt Klinkers Klinkers troittoir Nieuwrood rood asfalt troittoir Nieuw rood asfalt Klinkers Klinkers troittoir troittoir fietspad fietspad Nieuw Nieuw rood asfalt Klinkers troittoir rood asfalt fietspad Nieuw Nieuw rood asfalt rood asfalt fietspad fietspad Nieuw fietspad fietspadrood asfalt fietspad
Klinkers Klinkerstroittoir troittoir Klinkers troittoir Nieuw asfalt Klinkers Klinkers troittoir Nieuwrood rood asfalt troittoir Nieuw rood asfalt Klinkers Klinkers troittoir troittoir fietspad fietspad Nieuw Nieuw rood asfalt Klinkers troittoir rood asfalt fietspad Nieuw Nieuw rood asfalt rood asfalt fietspad fietspad Nieuw fietspad fietspadrood asfalt fietspad
Klinkers Klinkerstroittoir troittoir Klinkers troittoir geschilderd Fietspadtroittoir geschilderd Fietspad Klinkers troittoir Klinkers Fietspad geschilderd Klinkers Klinkers troittoir Fietspad Fietspadtroittoir geschilderd Klinkers geschilderd Fietspad Fietspadtroittoir geschilderd geschilderd
Klinkers Klinkerstroittoir troittoir Klinkers troittoir Fietspaden Fietspaden Klinkers troittoir Klinkers troittoir Fietspaden Klinkers Klinkers troittoir troittoir geschilderd geschilderd Fietspaden Fietspaden Klinkers troittoir geschilderd Fietspaden Fietspaden geschilderd geschilderd Fietspaden geschilderd geschilderd geschilderd
30x30 30x30tegels tegelstroittoir troittoir 30x30 tegels troittoir Nieuw rood Nieuwtegels roodasfalt asfalt 30x30 30x30 tegels troittoir troittoir Nieuw rood asfalt 30x30 30x30 tegels troittoir tegels troittoir fietspad fietspad Nieuw Nieuw roodasfalt asfalt 30x30 tegels troittoir rood fietspad Nieuw Nieuwrood roodasfalt asfalt fietspad fietspad Nieuw fietspad fietspadrood asfalt fietspad
30x30 30x30tegels tegelstroittoir troittoir 30x30 tegels troittoir Nieuw rood Nieuwtegels roodasfalt asfalt 30x30 30x30 tegels troittoir troittoir Nieuw rood asfalt 30x30 30x30 tegels troittoir tegels troittoir fietspad fietspad Nieuw Nieuw roodasfalt asfalt 30x30 tegels troittoir rood fietspad Nieuw Nieuwrood roodasfalt asfalt fietspad fietspad Nieuw fietspad fietspadrood asfalt fietspad
30x30 30x30tegels tegelstroittoir troittoir 30x30 tegels troittoir Fietspad geschilderd Fietspad geschilderd 30x30 30x30 tegels troittoir tegels troittoir Fietspad geschilderd 30x30 30x30tegels tegels troittoir troittoir Fietspad geschilderd 30x30 tegels troittoir Fietspad geschilderd Fietspad Fietspad geschilderd geschilderd Fietspad geschilderd
30x30 30x30tegels tegelstroittoir troittoir 30x30 tegels troittoir Fietspad geschilderd Fietspad geschilderd 30x30 30x30 tegels troittoir tegels troittoir Fietspad geschilderd 30x30 30x30tegels tegels troittoir troittoir Fietspad geschilderd 30x30 tegels troittoir Fietspad geschilderd Fietspad Fietspad geschilderd geschilderd Fietspad geschilderd
Fietspad geschilderd
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
27
SAMEN AAN DE SLAG BINNENSTAD EN RIVIER
Op zoek naar een betere verbinding gemeente Arnhem KERNOPGAVE
parkjes)? Kunnen de binnenstadbezoekers niet verleid
De Weerdjesstraat, onderdeel van de centrumring,
worden om bijvoorbeeld goedkoop langs de rivier te
wordt ervaren als barrière tussen de binnenstad en de
parkeren, waardoor de Rijnkade de entree naar de stad
Rijn. De hoeveelheid verkeer over deze weg zal niet
wordt?
minder worden. De kernopgave is: hoe kunnen we deze barrière werking verminderen en een sterkere
LESSEN
relatie tussen binnenstad en de Rijnkade creëren?
Zet in op het verbeteren van 2 of 3 sterke routes. Maak de rivier zichtbaar vanaf de binnenstad. Het
OPLOSSING
verminderen van de barrière Weerdjesstraat is dan een
In de workshop is de groep uiteen gegaan in 2
probleem van de 2e orde.
kleinere groepjes. Hierbij zijn 2 visies ontwikkeld
.
die veel gelijkenissen met elkaar vertonen. Opvallend is dat beide groepen in feite zeggen dat de Weerdjesstraat zelf niet het grootste probleem is. Het zit hem in de routes tussen binnenstad en rivier. Dus haaks op de Weerdjesstraat. Zijn deze routes wel aantrekkelijk genoeg? Is er voldoende te beleven onderweg? Zijn er unieke activiteiten aan de Rijnkade die binnenstadbezoekers lokken? Moet er niet meer openheid gecreëerd worden onderweg (pleinen,
28
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
29
SAMEN AAN DE SLAG STEDELIJKE INVALSWEG Als poort van de stad
De Nieuwe Poort, gemeente Amersfoort KERNOPGAVE
OPLOSSING
Grenzend aan het oude centrum vindt een nieuwe
Er lijkt nu teveel ruimte aan elke afzonderlijke discipline
ontwikkeling plaats. Deze is gepositioneerd aan 1
gegeven te zijn. Hierdoor heeft alles en iedereen een eigen
van de grote toegangswegen tot het oude centrum.
plekje gekregen. Maar het resultaat biedt niet de kwaliteit
De afwikkeling van het doorgaande verkeer is
van de optelsom der delen. Uiteindelijk vindt niemand de
gescheiden van het bestemmingsverkeer door
rotonde een fijne plek. Door integraal samen te werken, de
het doorgaande verkeer in een tunnelbak af te
interactie tussen de disciplines te zoeken en de beleving van
wikkelen. Het lokale verkeer rijdt op een afzonderlijke
de mensen (ook verkeersdeelnemers zijn mensen) centraal
rotonde. Deze rotonde maakt onderdeel uit van
te stellen, kan er meerwaarde op deze plek worden bereikt
een stedenbouwkundig geheel met open ruimtes
en kunnen stromen en verblijven gezamenlijk worden
en direct aangrenzende publieke functies. Door de
opgelost.
groeiende ontwikkeling ontstaat er een spanningsveld tussen stromen en verblijven, tussen de rotonde als machine die alle verkeersdeelnemers snel en effectief
LESSEN ▪▪ Scheiden van functies zit in ons systeem. Dat moet eruit.
moet verwerken en de rotonde als plek die de entree vormt tot de functies en waar je graag op een bankje
We moeten zoeken naar synergie en elkaar versterken.
▪▪ Creëer schaarste. Met teveel ruimte is de verleiding te
een ijsje gaat zitten eten.
groot om elke discipline een plekje te geven.
▪▪ Het stapelen van individuele wensen leidt uiteindelijk niet tot een beter resultaat.
▪▪ Begin bij het begin, stel gezamenlijk, met de breedte van deskundige disciplines, de stip op de horizon vast en kom gezamenlijk tot een ruimtelijk ontwerp. 30
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
.
Amersfoort: Rotonde De Nieuwe Poort. Stromen of verblijven?
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
31
SAMEN AAN DE SLAG NIEUWE ECONOMIE
Tussen binnenstad en station Gemeente Groningen KERNOPGAVE
wordt naar stad en regio. Voetgangers en fietsers gaan
Groningen gaat ingrijpend het station en de openbare
onder het station door en nemen de route via het Groninger
ruimte aanpassen de komende jaren. Doel is
museum en de smalle winkelstraat naar hartje stad. Voorstel
ontwikkeling van het gebied aan de achterkant van
is om een ontwerp te maken op het voormalige busstation
het station. Daardoor gaat na honderd jaar ook een
aan het water en aan het plein in de nieuwe zonzijde van
opening verschijnen voor voetgangers en fietsers aan
het station. Een inrichting met bomen zorgt voor rustpunten,
deze zuidzijde. Het busstation wordt verplaatst van de
meer beleving, menselijke schaal, aantrekkelijkheid en
binnenstadszijde naar de zuidzijde en krijgt een eigen
samenhang tussen station en binnenstad. Door herinrichting
vrije infrastructuur. Opgave is hoe de openbare ruimte
van de stadsring voor het station (zoals Exhibition Road in
ingericht dient te worden, rekening houdend met
Londen) wordt de omvang en het rijgedrag van doorgaand
deze ontwikkelingen en randvoorwaarden.
autoverkeer gunstig beïnvloed.
OPLOSSING
LESSEN ▪▪ Bredere kijk werkt inspirerend. ▪▪ Kracht van goede combinatie tussen functies, netwerken
Op het niveau van ruimtelijke ordening is het eerst van belang welke functies worden toegevoegd. Dit
en ontwerpelementen.
heeft een economische relatie met het station, maar ook met de binnenstad. Verder dient een netwerk van routes ontworpen te worden, waarbij uitgezoomd
.
32
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
33
SAMEN AAN DE SLAG TRAM EN FIETS
In verblijfsgebieden Ferdinand Bolstraat, Gemeente Amsterdam KERNOPGAVE
de haltes de grootste hoofdbrekers opleverde. Uiteindelijk
De Ferdinand Bolstraat moet na de jarenlange
konden alle gebruikers een plekje in het dwarsprofiel
afsluiting voor de bouw van de NoordZuidlijn
krijgen, maar is er dan ook een prettige straat ontworpen?
worden heringericht. Uitgangspunt is dat de tram
Is er niet meer ruimte nodig voor de relatie met de gevels,
weer moet terug komen in het profiel, net als een
voor terrassen, uitstallingen en bankjes? Er zullen dus keu-
hoofdfietsroute. Autoverkeer is op het onderzochte
zes nodig zijn in het dwarsprofiel.
deel niet toegestaan. Er is circa 19 meter ruimte beschikbaar tussen de sporen.
LESSEN Laat je niet verleiden meteen te gaan puzzelen om te kijken
OPLOSSING
wat er allemaal wel en niet past. Wat wil je bereiken met de
Verschillende oplossingen zijn met de groep verkend.
straat? Wat is belangrijk om er een prettige, werkende straat
Eerste discussiepunt was de status van de tram in
te maken? Ook dat wordt puzzelen maar dan wel met een
deze straat. Moet de tram ‘lekker kunnen doorrijden’
helder doel voor ogen.
is of is dat niet verantwoord in een straat als deze
.
met veel oversteekbewegingen. Voor de fiets geldt een vergelijkbaar dilemma: doorrijden of aanpassen. Vervolgens is de inpassing van alle elementen in het dwarsprofiel verkend, waarbij de inpassing van
34
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
35
DE AANTREKKELIJKE EN BEREIKBARE STAD Strategie en ontwerp portfolio
De aantrekkelijke en bereikbare stad
Binnenkort verwacht Inspiratieboek Ons inspiratieboek laat veel projecten zien waar het prettig verblijven is en waar we ons goed kunnen verplaatsen. Kijk op www.goudappel.nl/ontwerp
36
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
Meer weten? Bas Govers
Marco Aarsen
Stadsstrateeg
Stads- en Landschapsarchitect
bgovers@goudappel.nl 06 514 020 81
Christiaan Kwantes Adviseur Strategie en Beleid ckwantes@goudappel.nl 06 513 603 74
Aart de Koning Stedenbouwkundige/verkeersplanoloog adekoning@goudappel.nl 06 547 001 25
Richard ter Avest Adviseur Mobiliteit en Ruimte rteravest@goudappel.nl 06 511 976 83
maarsen@goudappel.nl 06 207 227 29
Rico Andriesse Adviseur Mobiliteit en Ruimte randriesse@goudappel.nl 06 206 116 45
Nicole Korsten Adviseur Mobiliteit en Ruimte nkorsten@goudappel.nl 06 518 534 77
Joost Verhoeven Adviseur Mobiliteit en Ruimte jverhoeven@goudappel.nl 06 115 866 06
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
37
‘‘Wij werken aan bereikbare en aantrekkelijke steden. Samen met u komen we tot een economisch vitale en leefbare stad voor iedereen.’’
38
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
Goudappel Coffeng is met haar ruim 200 medewerkers een unieke specialist. We benaderen als geen ander mobiliteitsvraagstukken vanuit alle invalshoeken en expertises die nodig zijn. Van planologie tot gedragsverandering van individuen, van geavanceerde verkeersmodellen tot bestuurlijke procesregie, van strategisch advies tot en met integraal ontwerp op straat.
Wij zijn gevestigd in Amsterdam, Den Haag, Deventer, Eindhoven en Leeuwarden.
www.goudappel.nl www.dat.nl
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards
39
Amsterdam
Den Haag
De Ruyterkade 143 1011 AC Amsterdam T +31(0)20 420 92 17
Casuariestraat 9a 2511 VB Den Haag T +31(0)570 666 222
Deventer Snipperlingsdijk 4 7417 BJ Deventer T +31 (0)570 666 222 F +31 (0)570 666 888 Postbus 161 7400 AD Deventer
Eindhoven Flight Forum 92-94 5657 DC Eindhoven T +31(0)40 235 25 01
Leeuwarden F. Haverschmidtwei 2 8914 BC Leeuwarden T +31(0)58 253 44 46
40
SAMEN AAN DE SLAG met stadsstraten en boulevards