FMN Connect #3 april 2016 by FMN Connect

FMN CONNECT VAKBLAD VOOR DE FACILITY BRANCHE

Mei 2016 nummer 3

BE SMART BUY SOCIAL FM met impact

12 MEI FMN XL

Een uitgave van FMN

U komt toch ook!

2 | FMNCONNECT

Renderend vastgoed en portfoliobeheer

Productieve huisvesting en werkplekken

EfficiĂŤnte onderhoudsplanning en uitvoering

Integrale dienstverlening en monitoring

Duurzame gebouwen en processen

Stroomlijn uw vastgoed-, facilitaire- en service managementprocessen met Planons innovatieve softwareoplossingen.

planonsoftware.com 2150466 NL_1506_Adv_FMMagazine 190x275.indd 1

25-06-15 16:10

FMNCONNECT | 3

Voorwoord

p 12 mei organiseert FMN het FMN Connect XL congres. Deze middag staat helemaal in het teken van FM met Impact! Centraal staat de vraag van het facilitair werkveld en het aanbod van Social Enterprises. Het belooft een bijzondere bijeenkomst te worden waar u echt bij moet zijn. FMN besteedt veel aandacht aan de circulaire en inclusieve economie. Het zijn de aandachtsgebieden van de toekomst. Met elkaar bouwen en werken we aan een wereld waarin we zorgen voor elkaar, voor de wereld waarin en waarop we wonen, leven, werken, recreëren. Meer en meer komen we tot het besef dat die aandacht van groot belang. Dat zien we terug in allerlei nieuwe vormen van samenwerken, in nieuwe vormen van bedrijven, in een nieuwe manier waarop we met de ketens omgaan.

In deze Connect daarom ook veel aandacht voor de circulaire economie. Met onder meer een vooruitblik op het XL Congres – zie ook onze website www.fmn.nl – die overigens voorafgegaan wordt door de ALV waar leden van FMN van harte voor zijn uitgenodigd. Op de ALV zult u ook worden bijgepraat over de plannen met FMN Connect, waarvan nu de derde editie in digitale vorm voor u ligt. Na de zomer verschijnt FMN Connect, net als ons voormalig verenigingsvakblad FMI, ook weer in print. De bedoeling is dat er vijf keer per jaar een FMN Connect op uw bureau komt te liggen (waarvan 1 keer een special). Veel leesplezier. Edouard van Arem Bladmanager FMN Connect content@fmn.nl

Colofon Bladmanagement en Redactie Edouard van Arem VDH Bestuurszaken e-mail: content@fmn.nl T: 06-46133391 Met medewerking van Erik Ernst Eindredactie Roel Masselink Fotografie Alexander Schippers Studio Oostrum

Vormgeving en opmaak Business Print - Nootdorp

Uitgever FMN

Advertentie-exploitatie VDH Bestuurszaken Edouard van Arem e-mail: content@fmn.nl T: 06-46133391

FMN Bureau VDH Bestuurszaken Bezuidenhoutseweg 187e 2594 AH Den Haag T: 070-2060176 fmn@fmn.nl

Verenigingsmanager Roel Masselink roel.masselink@fmn.nl T: 070-2060176

Social Media Twitter: @twitter.com/FMNconnect www.fmn.nl

4 | FMNCONNECT

Inhoudsopgave

BE SMART, BUY SOCIAL

Komt 12 mei naar ons congres! Een hele middag over FM en Social Enterprises met topsprekers.

FACILITY MANAGERS KUNNEN VEEL MEER WINNEN MET SOCIAL RETURN

NEDERLANDSE FM OP DE BUITENLANDSE MARKT Een kijkje achter de schermen bij een overname

FMNCONNECT | 5

FMN DRAAGT BIJ AAN VERBETERING VAN HET VAKGEBIED Door betrokken te zijn bij tal van convenanten en initiatieven

INEKE VEENSTRA Een gedreven FM-er aan het woord

40 En verder: Voorwoord en colofon

Column Natalie Hofman 11

1 JUNI DESIGN DISTRICT Over mensen, kantoren en gebouwen

Duurzaamheid en FM

Slim eten en drinken

Verenigingsnieuws

Circulair ondernemen

Energie besparen...

Column Hans TopĂŠe

Partners FMN

6 | FMNCONNECT

BE SMART, BUY SOCIAL. FM MET IMPACT!

Het FMN Connect XL congres op donderdagmiddag 12 mei 2016 staat in het teken van FM met Impact! Vraag (facilitair werkveld) en aanbod (Social Enterprises) komen bijeen.’ Lees wat Bart Krull en Yvette Watson hierover te zeggen hebben. Yvette: ‘Het begon eigenlijk met een eerste gesprek op het kantoor van Social Enterprise NL, afgelopen zomer. Vanuit de expertgroep circulaire en inclusieve economie waren we op zoek naar hoe we vorm konden geven aan de sociale kant van duurzaamheid binnen het facilitaire werkveld. Alycia Biekram, toen net lid van de expertgroep, had gedurende haar afstudeeronderzoek bij PwC al kennisgemaakt met sociaal ondernemerschap. Zij heeft over haar onderzoek recent een white paper gepubliceerd over sociale ondernemers binnen FM. Omdat ik geloof dat je beter een goede samenwerking op kunt tuigen, dan zelf het wiel uitvinden, leek het me een goed idee om eens kennis te maken met Social Enterprise NL. Een energieke en innoverende ontmoeting op een warme zomerdag met prachtig uitzicht op de Amsterdamse grachten!’ Bart: ‘Ja, werken aan een gracht is wel echt afzien… Ik was vooral onder de indruk van de drive waarmee jij en Alycia vertelden over de cruciale rol die FM kan spelen in de transitie naar een meer duurzame economie. Een groot deel van onze social enterprises is actief in echte FM sectoren zoals onderhoud, catering,

schoonmaak, groenvoorziening EN transport en sociaal ondernemers dragen direct bij aan de doelstellingen van organisaties op het gebied van MVO!’

Bart Krull is Business developer bij Social Enterprise NL en moderator bij Pakhuis de Zwijger en Yvette Watson is manager Facilitaire Services bij de Koninklijke Bibliotheek en voorzitter van de expertgroep circulaire en inclusieve economie.

Yvette: ‘Alleen dan moet het facilitaire werkveld wel bekend zijn met deze sociale ondernemers!’ Bart: ‘Ja, precies. Ik kijk dus heel erg uit naar het congres op 12 mei, want ik hoop dat sociaal ondernemers echt meer in het vizier komen van FM.’ Yvette: ‘Dat hoop ik ook. Maar één ding is zeker, we gaan echt een mooi congres neerzetten, Bart. Het programma knalt! Als keynote speaker hebben we Farid Tabarki, een toonaangevende trendwatcher die net zijn boek ‘Het einde van het midden’ heeft gepubliceerd. Hij heeft het over onze ‘liquid society’ waarin bedrijven zich steeds opnieuw moeten uitvinden om relevant te blijven. En ik kijk ook uit naar het verhaal van jullie directeur Mark Hillen. Ik denk dat hij als geen ander de verbinding kan leggen tussen de zakelijke wereld en de positieve impact die de social enterprises kunnen realiseren. En ik ben ook zo blij met



FMNCONNECT | 7

8 | FMNCONNECT

onze dagvoorzitter, jong ondernemer en lid van de raad van toezicht van MVO Nederland, Talitha Muusse! En dan zou ik bijna de batterij aan inspirerende ondernemers vergeten die we gaan zien tijdens de deelsessie…’ Bart: ‘Klopt, er komen in totaal 18 sociaal ondernemers pitchen. Ze zijn allemaal erg enthousiast over dit congres en zien het als een kans om voor een heel relevant publiek hun verhaal te doen. Ik heb expres die leden benaderd die al grotere klanten hebben. Zij weten al wat het betekent om met een groter bedrijf in zee te gaan. Ze bieden diensten en producten die relevant zijn voor FM én zijn actief in al onze impactgebieden. Zo zijn ze een mooie afspiegeling van de hele sector.’ Yvette: ‘Uh, impactgebieden… wat bedoel je daar mee?’ Bart: ‘Social Enterprise NL heeft in totaal zo’n 300 leden, die uiteenlopende producten en diensten leveren. Sociaal ondernemers starten hun bedrijf vanuit de overtuiging maatschappelijke waarde te willen creëren. En die maatschappelijke waarde hebben we onderverdeeld in vier impactgebieden: Arbeidsparticipatie, (Internationale) armoedebestrijding, Milieu en Sociale welvaart en cohesie. Ik heb net een leuke publicatie afgerond

waarin heel goed wordt uitgelegd hoe je als organisatie maatschappelijke waarde (impact) kunt creëren door in te kopen bij social enterprises. Naast vier inspirerende voorbeelden van samenwerkingen met deze ondernemingen vind je praktische tips om zelf maatschappelijk in te kopen.’ Yvette: ‘Dus… een betere wereld begint bij het stellen van een betere vraag! En de facility manager heeft als geen ander invloed op deze vraag. De vraag aan de markt die het beheer en onderhoud van het gebouw verzorgen, maar ook de vraag aan de marktpartijen die we inschakelen om onze facilitaire diensten te regelen. Dus alleen al door het selecteren van de juiste partij kun je een positieve impact realiseren ten aanzien van je MVO doelstellingen.’ Bart: ‘En om dat te toetsen en wat extra druk te leggen op de pitches hebben we een Dragons’ Den geformeerd van drie doorgewinterde heren uit het facilitaire werkveld.’ Yvette: ‘Yes! Voor deze bijeenkomst hebben we het grof geschut uit de kast gehaald. De Dragons’ Den wordt ingevuld door Maurice Verwer (Director Facility Management & Business Support, PwC),

FMNCONNECT | 9

Frans Slingerland (Directeur Facilitair bedrijf & Inkoop, UWV) en om te laten zien dat OOK marktpartijen Social Enterprises in kunnen zetten, hebben we Harry Hofman (Manager MVO, Strukton) bereid gevonden. De Dragons’ Den heeft de rol om namens de FM sector goed te luisteren naar kansen en knelpunten die kunnen ontstaan als beide sectoren met elkaar willen gaan samenwerken.’ Bart: ‘Ik kijk erg uit naar de plenaire afsluiting, als de Dragons’ Den onder leiding van Talitha in gesprek gaat met drie sociaal ondernemers. Dan moeten we echt tot uitspraken en conclusies komen: gaan zij inkopen bij sociaal ondernemers? Zo ja, mooi! En zo nee, waarom niet? Als er nog knelpunten zijn is het ook goed om die te horen want dan kunnen we kijken wat we daaraan kunnen doen.’ Yvette: ‘Hoe dan ook, het wordt een ongelofelijk inspirerende bijeenkomst! Een bijeenkomst waar je bij moet zijn. En niet op de laatste plaats voor de borrel. De Verspillingsfabriek is een heel bijzondere locatie met een prachtige missie! En we hebben maar plek voor 300 deelnemers dus vol = vol.’ Zie ook dit filmpje op youtube. ‘Bart, ik zie je de 12e!’

ZAAL 1: Partnerships in gebouwbeheer BLOK 1 Social Enterpreneur

Spreker

Breedweer

Jack Stuifbergen

Stichting Nelis

Ian Smeyers

Hacron groen

Gerwin Ordelmans

Omschrijving

Website

Sociaal maatschappelijke schoonmaakdienstverlening. Door middel van eigen MBO opleidingen geeft Breedweer de doelgroepen duurzame participatie en een mooie toekomst. Breedweer geeft invulling van de participatiewetgeving.

http://www.breedweer.nl/

Stichting Nelis biedt jongeren leerwerktrajecten met een verkorte beroepsopleiding http://www.stichtingnelis.nl/ aan, gericht op de glazenwasserij en schoonmaakbranche. Hacron groen biedt professionele begeleiding en passende werkplekken voor medewerkers met een afstand tot een reguliere baan. Hacron groen staat voor advies, http://www.hacrongroen.nl/ ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud van diverse projecten in het groen.

BLOK 2 Social Enterpreneur

Spreker

Dakdokters BV

Friso Klapwijk

Green Fox

Renzo Deurloo

Beeldend Gesproken

Monique Cornelissen

Omschrijving

Website

De Dakdokters hebben de droom om de stedelijke daken leefbaar en gezond te maken. Wij transformeren de ongebruikte daken naar plekken voor natuurontwikkeling, http://dakdokters.nl/ recreatie, wateropslag en voedsel- en energieproductie. GreenFox maakt verlichting zuiniger. Dat doen wij met slimme LED en TL oplossingen. De werkzaamheden worden uitgevoerd door mensen met een afstand tot de http://green-fox.nl/ arbeidsmarkt. Dit resulteert in lage prijzen, hoge kwaliteit maar bovenal plezier in de werkzaamheden. Kunstuitleen Beeldend Gesproken (sinds 1992) is gespecialiseerd in hedendaagse kunst van professionele kunstenaars met een psychiatrische achtergrond. Zij leveren http://beeldendgesproken.nl/ kunst aan bedrijven, organisaties en aan particulieren uit het hele land.



10 | FMNCONNECT

ZAAL 2: Partnerships in facilitaire services BLOK 1 Social Enterpreneur

Spreker

The Colour Kitchen

Bartel Geleijnse

KRNWTR

Tom Niekamp

Willem&Drees

Willem Terpstra; Drees Peter van den Bosch

Omschrijving

Website

The Colour Kitchen is een commercieel bedrijf met een groot maatschappelijk hart. Ze bieden een opleidingstraject in de horeca en catering voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. KRNWTR wil de hoeveelheid plactic in oceanen verminderen door het gebruik van kraanwater te promoten. Waterkoelers etc voor bedrijven. Willem & Drees biedt een beter alternatief: verse aardappelen, groenten en fruit rechtstreeks van boeren uit de buurt zo naar de winkels en supermarkten. Zo combineren ze lokaliteit met duurzaamheid. Het resultaat: versere producten, duurzame teeltwijzen en minder transport.

http://thecolourkitchen.com/nl https://www.krnwtr.nl/ https://willemendrees.nl/

BLOK 2 Social Enterpreneur

Spreker

Fruitful Office

Sebastian Brokmann

Moyee Coffee BV

Sjoerd Koopman

Mr Jones

David Holscher

Omschrijving

Website

Fruitful Office bezorgt de beste kwaliteit vers fruit tegen de scherpste prijs bij kantoren in Europa. In samenwerking met het goede doel “Ripple Africa” zorgen de klanten van http://www.fruitfuloffice.nl/ Fruitful Office voor het planten van fruitbomen in Malawi, Afrika. Tevens werken zij samen met Emma at Work. Moyee Coffee streeft als social enterprise naar een eerlijke koffie keten door te http://www.moyeecoffee.com/ investeren in een professionele koffiebranderij in Ethiopië. Mr. Jones heeft als doel om zijn klanten lekkere en gezonde thee te bieden en tegelijkertijd een eerlijke verdeling van inkomsten in de theeketen en een http://mrjones.org/nl verantwoorde wijze van productie te bereiken.

ZAAL 3: Partnerships in logistiek, energie en IT BLOK 1 Social Enterpreneur

Spreker

Cycloon

Eddy te Rietsap

Zzzoof

Alex Veen

Tulp Fietsen

Frank Klemann

Social Enterpreneur

Spreker

Autitalent

Henk Stienstra

BAS

Karel Dansen

Pure Ambition

Yann Weijer

Omschrijving

Website

Bij Cycloon werken meer dan 300 postmedewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Samen met onze fietskoeriers leveren zij eerlijke diensten in post en logistiek. ZZZoof levert praktische en commercieel aantrekkelijke oplossingen voor bedrijfsduurzaamheid, momenteel gericht op de transsportsector. Uitsluitend elektrisch aangedreven scooters en bestelauto's Tulpfietsen maakt Nederlandse kwaliteitsfietsen in de eigen fabriek, grotendeels door monteurs met een sociale werkplaats achtergrond. Zo helpen zij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een baan.

http://www.cycloon.eu/ http://www.zzzoof.nl/ http://www.tulpfietsen.nl/

BLOK 2 Omschrijving

Website

De dienstverlening van AutiTalent bestaat uit detachering, digitalisering van dossiers en archieven, werving & selectie van getalenteerde kandidaten met autisme en advisering op het gebied van autisme en werk. BAS helpt klanten om hun energieverbruik te reduceren en schone energie te benutten zonder dat zij vooraf -veelal grote- investeringen hoeven te doen. Pure Ambition koppelt mensen en bedrijven met een duurzame, maatschappelijke ambitie aan elkaar. Dit doen zij aan de hand van het zelf-ontwikkelde matchingssysteem: het Duurzame Carrière Kompas.

http://autitalent.nl/ http://basnederland.nl/ http://pure-ambition.com/

FMNCONNECT | 11

Column Door Natalie Hofman, Voorzitter FMN. Je voelde het al op de Beurs Facilitair in januari: â&#x20AC;&#x153;er zit weer een positieve vibe in ons vakgebiedâ&#x20AC;?. Iedereen was goed gestemd en zag uit naar het komende jaar. Uit het marktonderzoek, dat FMN in samenwerking met Twynstra Gudde, vorig jaar uitvoerde, blijkt eveneens dat we een paar mooie jaren met nieuwe trends tegemoet gaan. We hebben er weer zin in! Na jaren van reorganisaties, kostenbesparingen en uitstellen van investeringen is het weer tijd om geld uit te geven. Opleidingen en trainingen worden weer veelvuldig bijgewoond en ook bij FMN merken we dat de bijeenkomsten weer hoge bezoekersaantallen hebben. We hebben ons de afge-

2016 WORDT EEN FANTASTISCH JAAR! lopen jaren bezig gehouden met het ontwikkelen van Hospitality en Gastheerschap en ook zijn de eerste stappen gezet om apps voor een betere dienstverlening te maken. Maar hebben we in ons vakgebied nu ingrijpende ontwikkelingen en innovaties gezien? Nee dus, niet echt. Overigens zonder te kort te doen aan een aantal goeie initiatieven, die zeker een bijdrage leveren aan ons vakgebied. Maar volgens mij is de tijd gekomen om het waar te maken en te laten zien dat ons vakgebied bruist. We worden overstroomd door technologie en dat zal alsmaar meer worden de komende tijd. Big data hebben we al, nu nog zien hoe de

data-analyse leidt tot het daadwerkelijk reduceren van verspillingen. Het is nu nog niet helemaal duidelijk en zeker niet uitgewerkt, maar nanotechnologie, drones en 3D printing zullen uiteindelijk leiden tot ingrijpende veranderingen, ook in ons vakgebied. In Wageningen rijdt de eerste zelfrijdende auto op de openbare weg, welke mogelijkheden biedt deze ontwikkeling voor ons vakgebied? Het huidige klimaat maakt dat de tijd is gekomen om te investeren en dat doen we dan ook massaal. Ik daag u dan ook uit om daar deelgenoot van te worden. Het jaar 2016 wordt namelijk een jaar van verwondering en verrassing. Let op mijn woorden.

12 | FMNCONNECT

DUURZAAMHEID EN FM VOEGEN WAARDE TOE FOCUS OP KOSTEN EN GEBREK AAN DRAAGVLAK HOUDEN VERDUURZAMING TEGEN.

acility managers spelen helaas een bescheiden rol bij het verduurzamen van een organisatie. Dat is jammer, omdat de FM’er de verduurzaming vaak initieert. Door het ontbreken van een ‘burning platform’ is het nodige urgentiebesef bij bestuurders vaak afwezig. Aan de FM’er de taak om dit te creëren?

de facility manager gereedschappen aan te reiken om duurzaamheid op de agenda van het bestuur te krijgen. Met deze tools moet het bestuur van de onderneming overtuigd worden om de duurzame doelstellingen op de agenda te zetten. Denk hierbij aan financiële, beleidsmatige en politieke gereedschappen die kunnen helpen om het urgentiebesef en de actiegerichtheid op korte en lange termijn te vergroten.

Uit eerder onderzoek (Wessels, 2014) is gebleken dat facility managers een bescheiden rol spelen bij het verduurzamen van een organisatie. Veel organisaties zijn wel bereid om te verduurzamen, maar er wordt nog weinig actie ondernomen. Eén van de belangrijkste oorzaken hiervoor is het ontbreken van de juiste tools om duurzaamheid hoog op de agenda van de raad van bestuur te krijgen. Het nodige urgentiebesef om tot actie over te gaan ontbreekt in veel organisaties. Eén van de grootste knelpunten betreft de waardecreatie door duurzaam facility management. We zijn immers opgeleid om te denken in termen van kwaliteit, kostenbeheersing en controle. Niet om de toegevoegde waarde te kwantificeren.

We weten wel hoe, maar niet waarom

Onderzoek

Waarom-vraag

De expertgroep wil daar graag verandering in aanbrengen. Daarom zijn we vorig jaar samen met twee studenten van de Haagse Hogeschool een onderzoek gestart met als doel

Het is niet zo dat we niet kunnen verduurzamen. In de gebouwen waarvoor wij verantwoordelijk zijn, hebben we alleen al de CO2-uitstoot kunnen halveren. De benodigde investering van € 100 miljard in het verduurzamen van gebouwen wordt gemiddeld binnen vijf jaar terugverdiend. Met een gemiddeld rendement van 12% is dit economisch een aantrekkelijke business case. De grootste uitdaging is dan ook niet technisch van aard. Uit onderzoek is gebleken dat de belangrijkste knelpunten het ontbreken van tijd, geld en een duidelijk plan zijn. Ongeacht sector, type vastgoed of de grootte komen deze knelpunten vrijwel altijd voor.

Tijdens het onderzoek bleek ook de achterliggende oorzaak van deze knelpunten. De waarom-vraag is voor de meeste organisaties nooit echt beantwoord, waardoor er geen



FMNCONNECT | 13

Verduurzamen van gebouwen wordt gemiddeld binnen vijf jaar terugverdiend

14 | FMNCONNECT

stevig fundament ligt voor het verduurzamen van de bedrijfsvoering. En zonder dat het antwoord op die vraag verankerd is in de organisatie, lopen we tegen weerstand aan. Variërend van desinteresse tot sabotage. Daarom zullen we eerst de waaromvraag moeten beantwoorden en wel aan het bestuur van de onderneming.

Waarde, waarde en nog meer waarde

Het antwoord op de waaromvraag is vrij eenvoudig: duurzaamheid creëert waarde voor de organisatie. Waarde die in een aantal categorieën uiteenvalt en die door MVO Nederland mooi zijn ingedeeld in het Trendrapport 2015: 1) “Winst voorop; bij de klassieke, ouderwetse onderneming staat MVO niet op de agenda. Hoogstens doet men wat aan liefdadigheid en voldoet aan minimumeisen op milieu- en sociaal gebied en respecteert wetten en regels. Maximale financiële winst is het enige expliciete doel.” Het argument om aan duurzaamheid te doen is de wettelijke verplichting die hier aan vast zit. Denk aan het opstellen van een energielabel, het uitvoeren van EED-audits en het voldoen aan de Quotumwet. 2) “Win-win; het bedrijf doet alleen aan MVO als dat winst oplevert. Er wordt alleen maatschappelijk verantwoord ondernomen in ‘winwin-situaties’, zoals energiebesparing. Er is geen wezenlijke wijziging in het ondernemingsmodel, MVO-activiteiten vinden plaats in projectvorm.” Het argument om te verduurzamen is dat er een gunstige businesscase onder ligt. Terugverdientijden en subsidies zijn

woorden die het goed doen en ook de vergrootte kansen bij aanbestedingen zijn fijn. 3) “Balanceren; het bedrijf ziet ondernemen als balanceren tussen de drie p’s: people, planet en profit. Alle drie zijn belangrijk en in de praktijk vindt er een constante belangenafweging plaats. In deze benadering van MVO is financiële winst belangrijk, maar het is niet het enige criterium.” Duurzaamheid wordt geëist door de stakeholders of de organisatie laat aan de stakeholders zien dat ze investeert in duurzaamheid om vertrouwen te creëren. Dit vertrouwen is van belang voor toekomstige keuzes. 4) “Meervoudige waardecreatie; het bedrijf wil vooruitgang boeken op zowel people, planet als profit. MVO wordt deel van de strategie. Deze offensieve benadering levert meer milieuwinst, meer sociale winst én meer financiële winst op. Als zich een situatie voordoet waarin dat niet mogelijk blijkt, valt het bedrijf terug op het afwegingsmodel.” Investeren in duurzaamheid zorgt ervoor dat imago van de organisatie naar de buitenwe-

reld beter is. Een positief imago is van belang voor zekerheid en continuïteit van een organisatie in de markt. 5) “Maatschappelijke winstmaximalisatie; winst en impact op sociaal en milieugebied zijn het expliciete ondernemingsdoel, financiële winst is een hulpmiddel. Bedrijven gaan terug naar ‘het waarom’: wat zijn de actuele maatschappelijke vraagstukken en hoe kunnen zij, alleen of in samenwerking met anderen, bijdragen aan een oplossing? Voor sommige ondernemingen betekent dit dat zij de oorspronkelijke doelstellingen van de oprichters van het bedrijf weer in ere herstellen.” Op dit punt aangekomen kunnen we spreken van intrinsieke motivatie. Zowel de organisatie als de medewerkers vinden duurzaamheid zelf belangrijk en laten dit blijken in hun handelen. Dat duurzaamheid waarde creëert, hoef je een bestuur in fase 5 niet meer duidelijk te maken. Wanneer de organisatie daar is aangekomen weet je dat je je werk goed gedaan hebt. Maar voordat je daar bent is er nog een hoop werk te verzetten.

FMNCONNECT | 15

Conclusie

Facility managers hebben een natuurlijke uitgangspositie om zich met duurzaamheid bezig te houden. Hiervoor is het belangrijk te focussen op waarde in plaats van op kosten. En om draagvlak te creëren in de organisatie. Hiervoor moet de waarom-vraag beantwoord worden in plaats van de hoe-vraag. Het antwoord op deze vraag is altijd dat duurzaamheid waarde toevoegt. Welke waarde dat precies is, is afhankelijk van de organisatie. Onlangs kwam ik de volgende quote van George Bernard Shaw

Wees onredelijk zodat we vooruitgang zullen kennen naar een duurzame wereld!

tegen uit het toneelstuk ‘Man and superman’: ‘De redelijke man past zichzelf aan aan de wereld; de onredelijke man blijft proberen de wereld aan zichzelf aan te passen. Zodoende hangt alle vooruitgang af van de onredelijke man.’ Wees dus onredelijk zodat we daadwerkelijk vooruitgang zullen kennen naar een duurzame wereld! Want duurzaamheid voegt áltijd waarde toe! Auteur: Bert van Renselaar, lid Expertgroep Circulaire en Inclusieve Economie van FMN Onderzoek door: Anita Troost en Wesley van Rijn

VOLLEDIGE ONTZORGING

OP OPERATIONEEL GEBIED? Hutten Multi Services is jouw ideale partner voor de operationele aansturing van alle ondersteunende diensten binnen jouw facilitaire organisatie. REGIEPARTNER

Een volledige ontzorging die mogelijk gemaakt wordt door de samenwerking en integrale aansturing van de verschillende spelers in de dienstverlening. Wij maken van op zichzelf opererende facility experts één efficiënt serviceteam. Hutten Multi Services neemt als regiepartner de facilitaire dienstverlening van jouw bedrijf uit handen en laat deze verschillende services optimaal samenwerken, gericht op het realiseren van synergiën, efficiency en werkgeluk. Om voor alle medewerkers en gasten de ideale leef- en werkomgeving te creëren!

Volg ons verhaal op www.hutten.eu

16184-01 Hutten FMN ADV 190x135 OPM DEF.indd 1

05-04-16 12:33

16 | FMNCONNECT

FACILITY MANAGERS KUNN MEER WINNEN MET SOCIAL ‘LANG NIET ELKE HERINTREDER IS PSYCHISCH OF FYSIEK BEPERKT’

Er liggen nog heel veel kansen voor facility managers op het gebied van social return. Tenminste, als zij hun vooroordelen overboord gooien en de voordelen van social return gaan inzien. Die conclusie trekt Daphne Kabbedijk in haar onderzoek over de kansen van social return in het FM werkveld. Het onderzoek was een initiatief van FMN expertgroep circulaire en inclusieve economie in samenwerking met Social Enterprise GreenFox. ‘Ik las steeds vaker artikelen over sociale ondernemers die met social return mensen weer aan het werk hielpen’, vertelt Kabbedijk over de aanleiding van haar onderzoek. Social Return is een inkoopvoorwaarde (met en zonder een social return verplichting) waarin er afspraken worden gemaakt gerelateerd aan het creëren van werkgelegenheid en/of stage plekken binnen aanbestedingen of uitbesteden van diensten en producten. ‘Voor een gereduceerd tarief voeren mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt verschillende werkzaamheden zoals onderhoud

van de gebouwen, schoonmaak en catering. Een win-winsituatie, maar bij de bedrijven waar ik voor werkbezoeken kwam, werd deze methode echter nergens ingezet. En dat terwijl bij de meeste bedrijven veel gestandaardiseerde werkzaamheden voorkomen. Bovendien hebben die bedrijven alle reden om social return in te zetten, oordeelde Kabbedijk. ‘De prijzen die grote bedrijven betalen voor verbouw en onderhoud van en aan hun gebouwen zijn schrikbarend hoog. Voor alleen al de voorrijkosten en het arbeidsloon kun je al heel wat organiseren.’ In Nederland is het zo geregeld dat commerciële bedrijven geen verplichting hebben om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen, de zogenoemde Participatiewet. ‘Overheden of semioverheden hebben die verplichting wel’, vertelt Kabbedijk, ‘maar ook daar merkte ik dat die verplichting vaak verkeerd werd ingevuld. Wanneer commerciële bedrijven (marktpartijen) gevraagd worden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen of activiteiten ontplooien die leiden tot een inclusievere samenleving heet dit Social Return.

Taboe

Daphne Kabbedijk, interim professional bij Facility Estate, vertelt in een white paper over de belevingen bij het toepassen van social return binnen het facilitair management. Hierin beschrijft ze onder meer de misvattingen, obstakels en mogelijkheden van social re-

turn binnen de facilitaire industrie. Het onderzoek dat Kabbedijk verrichtte leidde tot schrikbarende conclusies. Ze startte eerst met een belevingsonderzoek waarin facilitair managers werden gevraagd naar hun verplichtingen, toepassingen en kennis van social return. Op die manier wilde ze in kaart brengen wat de oorzaak is van het gat tussen vraag en aanbod. De uitkomst was verrassend en wijst volgens Kabbedijk op een taboe. Kabbedijk: “Uit het onderzoek blijkt dat 80% van de ondervraagde denkt dat iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt een ernstige fysieke en/of mentale handicap heeft. Ook denken de meeste Facility Managers dat social return alleen sociale kanten heeft en zien de financiële voordelen niet. Om een inclusieve economie te realiseren is nog veel kennis en bewustwording nodig”.

Waarom social return?

Social Return draagt bij aan een inclusieve economie. Bij een inclusieve economie participeert iedereen mee in de maatschappij waarbij ieder individu zich betekenisvol en centraal inzet. We kennen een grote vergrijzing in onze maatschappij. Dit maakt het extra belangrijk om voor de lange termijn in te zetten op het behouden en duurzaam inzetten van mensen. Ook de mensen die nu op een afstand staan van de arbeidsmarkt bieden perspectieven. Er wordt er van uit gegaan dat we iedereen in 2020 hard nodig hebben. Mensen moeten worden uitgedaagd en in de gelegenheid worden gesteld

NEN VEEL L RETURN het best uit zich zelf te halen. Door mensen met een afstand van de arbeidsmarkt mee te laten participeren zorgt voor ontplooiing en ontwikkeling van nieuwe talenten. Daarnaast biedt scholing en ontwikkeling voor een voldoende aanbod van getalenteerde mensen die nodig zijn om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Deze betrokkenheid en werkgelegenheid staan centraal aan iedereen in de samenleving. Iedereen doet mee binnen deze samenleving, binnen en buiten je eigen sociale omgeving.

Tijd voor awareness

Zolang die kennis ontbreekt, zal het taboe op social return blijven, denkt ze. ‘Je kunt het de bedrijven moeilijk kwalijk nemen’, vindt ze. ‘Als ik de beperkte kennis zou hebben die zij hebben, zou ik ook niet zo snel een herintreder in dienst nemen.’ Hoog tijd dus om meer awareness te creëren en de voordelen van social return zichtbaar te maken. Zal dat ooit lukken? Kabbedijk denkt van wel: ‘Met duurzaamheid had je precies hetzelfde probleem. Pas toen bedrijven er meer over leerden en de voordelen voor de langere termijn gingen inzien, ging het balletje rollen. Dat kunnen we met social return ook bereiken.’ Meer leren over social return en de kansen van social return binnen facility management? Download dan de white paper op onze website. Door Daphne Krabbedijjk

FMNCONNECT | 17

18 | FMNCONNECT

RON DILLEN OVER DE OVERNAME VAN ZIJN ORGANISATIE DOOR HET ZWITSERSE FLEXIM

er 1 januari 2016 is de FGB Facility Group overgenomen door het Zwitserse Flexim. Doordat het ondernemersklimaat in landen als Nederland, België en Groot Brittannië momenteel erg goed is ten opzichte van bijvoorbeeld Zwitserland is de trend gaande dat steeds meer corporate organisaties hun hoofdkantoren in de hoofdsteden van één van deze landen vestigen. De vraag naar hoogwaardige facilitaire ondersteuning in Nederland neemt daarom enorm toe. FMN Connect laat Ron Dillen, directeur van FGB Facility Group, aan het woord over de positieverandering van FM in Nederland op de internationale markt.

Tekst: Erik Ernst, foto’s Studio Oostrum

Internationalisering FM Nederland

Wat zijn de ontwikkelingen die momenteel gaande zijn? Dillen: ‘Er gebeurt veel als het gaat om internationalisering van Nederlandse Facility Management concepten. Steeds vaker zien we, van oorsprong Nederlandse, FM adviesorganisaties stappen nemen op de Europese of wereldwijde FM markt. Eén van de redenen is dat steeds meer corporate organisaties zich vestigen met hun hoofdkantoor in Nederland. Om deze corporate organisaties blijvend van toegevoegde waarde te kunnen zijn zullen ook de facilitaire organisaties waarmee zij een partnership hebben zich moeten door ontwikkelen met kennis van Real Estate, Facility Management, Inkoop en contractmanagement die in Nederland gangbaar is. Het overnemen van de vaak kleinere, maar wel internationaal georiënteerde adviesbureaus, is dan een logisch gevolg. De wisselwerking die vervolgens ont-

FMNCONNECT | 19

NEDERLANDSE FM OP DE BUITENLANDSE MARKT staat tussen de samengevoegde bedrijven biedt dan voor beiden een enorme expansiemogelijkheid op de Europese maar ook wereldwijde CRE markten. Anderzijds merken we duidelijk dat de vraag naar Nederlandse Facility Management kennis binnen andere Europese landen sterk toeneemt. Het IFM model binnen Nederland heeft de afgelopen jaren steeds duidelijker vorm gekregen. We zien dat de waardering van kennis op dat gebied inmiddels buiten de Nederlandse grenzen erg toeneemt.’

Overname door Flexim

Op de vraag hoe de samenwerking tussen Flexim en de FGB Group tot stand is gekomen antwoordt Dillen: ‘Doordat internationaal georiënteerde opdrachtgevers van Flexim die zich de afgelopen tien jaren om verschillende redenen hebben ge-

vestigd in Zwitserland, de thuisbasis van Flexim, zich nu in grote getale verplaatsen naar Amsterdam en Brussel ontstond ook bij Flexim de vraag naar uitbreiding van kennis en ervaring in met name Nederland. Flexim was daarbij duidelijk op zoek naar een intensieve samenwerking met een bestaande en goed ingevoegde facilitaire organisatie die duidelijk wat toe te voegen heeft aan haar huidige organisatie. Als Europese speler opereert Flexim als Integrated FM-partner al jaren voor met name High-end en Global opdrachtgevers, die duidelijk vragen om blijvende toegevoegde waarde, intelligente oplossingen en continue innovatiekracht. Omdat ook FGB Facility Group zich, net als Flexim, de afgelopen tien jaar heeft gericht op die hoge standaarden kwamen een jaar geleden de directies van beide organisaties in gesprek en werd snel



20 | FMNCONNECT

duidelijk dat een krachtenbundeling van beide partijen een logische stap was. De huidige facilitaire beheeractiviteiten van FGB, voorheen opererende onder de naam Corporate Services, gaan met de overname door de Flexim Group verder door het leven als Flexim Netherlands en is in die vorm zodoende goed in staat de markt voor hoogwaardig facility management en ondersteuning in Europa verder uit te breiden. Naast de IFM activiteiten vanuit Flexim Netherlands zullen de facilitaire advies en projectactiviteiten in Nederland gewoon vanuit FGB Facility Group worden doorgezet. Daarnaast wordt FGB Facility Group met de samenwerking nog beter in staat gesteld haar internationale ambities versneld te realiseren. Een duidelijke win-win dus. Met de kennis, de ervaring en het netwerk van FGB, is het nieuwe bedrijf Flexim Netherlands daarnaast uitstekend geëquipeerd om een belangrijke positie in te nemen op de nog steeds groeiende Europese IFM markt.’

FGB Facility Group

Dillen geeft graag uitleg op de vraag hoe de organisatie FGB Group is opgebouwd: ‘FGB werkt vanuit drie speerpunten. Deze drie pijlers, het ondersteunen van bedrijven op het gebied van Facility Management, Huisvesting en Inkooptrajecten, vormen de basis van de organisatie. Gedurende de afgelopen tien jaar zijn vanuit deze basis een viertal activiteiten ontstaan die ieder als brand in de markt zijn gezet:

• FGB Facility Management; ondersteunt bedrijven en instellingen op het gebied van professionele facilitaire dienstverlening. • FGB Facility en Real Estate; richt zich op de professionele begeleiding van bedrijven voor het vinden van geschikte huisvesting, huisvestingsprojecten, verhuismanagement, bouwmanagement en helpen bedrijven ook mee om na te denken over professioneel beheer en onderhoud van panden. • FGB Professionals; een werving en selectie, interim en detacheringsbureau dat vooral professionals uit het vakgebied levert aan bedrijven ter ondersteuning van hun facilitaire processen. • FGB Facility Development; opleidingen, trainingen en coaching trajecten, altijd gericht op het Facility Management. Voor bovenstaande activiteiten zetten wij zo’n vijfenzestig medewerkers, van adviseurs, projectleiders tot interim facility managers, in. Daarnaast maken we gebruik van onze zogenaamde ‘flexibele schil’ van zzp ‘ers waarmee wij inmiddels een hele goede relatie hebben opgebouwd.’

War of talent

Dillen: ‘De samenwerking tussen FGB Facility Group en Flexim begint langzaam maar zeker vorm te krijgen en z’n vruchten af te werpen. Ondanks dat onze eigen professionals in eerste instantie nog even moesten wennen aan het idee onderdeel uit te maken van een grotere Zwitserse organisatie zien onze mensen

FMNCONNECT | 21

nu vooral ook de nieuwe mogelijkheden. Interessante opdrachten en internationale opdrachtgevers. En dit is iets, zo vervolgt Dillen, waarom wij ook denken dat we deze nieuwe stap met Flexim precies op het juiste moment hebben genomen. Immers een belangrijke ontwikkeling is de toenemende schaarste op de arbeidsmarkt, wat mogelijk op termijn als een serieuze bedreiging voor de verdere groei van een internationale organisatie kan worden gezien. In onder andere Nederland zal de combinatie van het herstel van onze economie, de verdergaande vergrijzing en de flexwet een extra reden zijn dat grote organisaties zich gaan beconcurreren op de arbeidsmarkten. Kortom de “War of Talent” is volop aan de gang. Om

deze concurrentieslag aan te kunnen gaan willen wij potentiele, hoog gekwalificeerde medewerkers aan ons binden. Wij besteden daarom erg veel aandacht aan de nieuwe generatie afstudeerders binnen het Real Estate en Facility management door het aanbieden van onze FM Academy. Deze FM Academy biedt de mogelijkheid voor afgestudeerde studenten die ook al een paar jaar ervaring hebben om hun kennis op deelgebieden van het Real Estate en facility management verder uit te breiden. Door de samenwerking met Flexim ontstaan er voor onze huidige en toekomstige professionals nieuwe interessante opdrachten en uitdagingen. En wij zijn er van overtuigd dat we onze mensen zullen moeten blijven uitdagen.’

De vraag naar hoogwaardige facilitaire ondersteuning in Nederland neemt enorm toe Visie Ron Dillen over FM NL Internationaal

‘Wij zijn ervan overtuigd dat er ook de komende jaren een toenemende aantrekkingskracht zal zijn vanuit het buitenland op de kennis en ervaring die we in Nederland hebben opgedaan met de belangrijke thema’s binnen het facility management,’ zo vervolgt Dillen. Integrale outsourcingstrajecten, inrichting van regieorganisaties, outputsturing, continues improvements, performance monitoring, verduurzaming van gebouwen en diensten en compliancy, allemaal thema’s die we in Nederland binnen het facilitair management de laatste jaren goed op de korrel hebben en waar menig buitenlandse organisatie graag kennis van neemt. Het samengaan van het van oorsprong Nederlandse FGB Facility Group en het Zwitserse Flexim zal dan ook, zo verwacht Dillen, niet de laatste overname in de FM markt zijn. ‘Wellicht hebben we hierbij zelfs wel te maken met een voorzichtige nieuwe trend. Mocht dat inderdaad het geval zijn, dan zitten we vanuit FGB ook de komende jaren weer vooraan als het gaat om de laatste marktontwikkeling, een voorsprong die we de komende jaren graag verder willen uitbouwen’.

22 | FMNCONNECT

Duurzame, sociale aanpak afvalverwerking bij Nissan

CIRCULAIRE SAM

FMNCONNECT | 23

MENWERKING:

EEN ROND VERHAAL VAN MILIEUWERK, SUEZ & YASK Van opleiding naar begeleiding en dan? Het is een vraagstuk waar vele mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt tegenaan lopen. Hulpverleners hebben geen antwoord, want de banden met het bedrijfsleven ontbreken vaak. Het gevolg? Deze mensen zijn klaargestoomd voor de arbeidsmarkt, maar eindigen alsnog op de bank. Niet bij Milieuwerk. Deze organisatie zoekt samenwerkingen met bedrijven in de regio om hun medewerkers – die zij zelf opleiden en begeleiden – baangarantie te kunnen bieden. Zoals bijvoorbeeld met SUEZ (voorheen SITA). Samen verzorgen zij nu in opdracht van Yask de afvalverwerking op het terrein van Nissan Motor Parts. Sita levert de materialen, zoals persen, containers, logistiek etc. Milieuwerk levert de mensen die reststromen inzamelen en sorteren op grondstof voor duurzame verwerking. En Yask stuurt hen aan. Door Maartje Zijlmans – Yask

Van advies tot implementatie

Yask adviseerde Nissan als partner in het aanbestedingstraject. Daarin stuitten zij op het samenwerkingsverband tussen SUEZ en Milieuwerk, dat behalve economisch voordelig, ook nog eens een sociale, duurzame aanpak bleek. Zoals Wim Mur, contractmanager bij SUEZ, uitlegt: “SUEZ is een bedrijf dat middenin de samenleving staat. Waar mogelijk willen we waarde toevoegen aan de maatschappij. In onze samenwerking met Milieuwerk snijdt het mes bij Nissan aan twee kanten: we zorgen voor het milieu door duurzame afvalverwerking, met aandacht voor de mens.” Yask adviseerde niet al-

leen om te kiezen voor deze samenwerkingsconstructie, maar zorgde vervolgens ook voor de implementatie. Maaike Cheroutre, facility manager bij Yask: “Met de keuze voor SUEZ en Milieuwerk namen we een klein risico, maar zowel Yask als Nissan waren bereid het avontuur aan te gaan. En dat pakt tot nu toe hartstikke goed uit.”

Gelijkwaardige gesprekspartners

De samenwerking verloopt met name goed omdat de drie partijen gelijkwaardige gesprekspartners zijn met één gezamenlijk doel: de afvalverwerking voor Nissan zo goed en



24 | FMNCONNECT

SINDS 2008 VERZORGT YASK DE FACILITAIRE DIENSTVERLENING VAN NISSAN MOTOR PARTS CENTER IN AMSTERDAM. IN MEI VAN DIT JAAR TEKENDEN DE TWEE PARTIJEN OPNIEUW EEN INTEGRATED FACILTIY MANAGEMENT CONTRACT VOOR EEN PERIODE VAN DRIE JAAR.

duurzaam mogelijk organiseren. In eerste instantie liepen de lijnen vooral tussen Yask en SUEZ, maar al snel vroeg Yask ook Milieuwerk aan tafel. “De lijnen werden te lang. Nu we directer met elkaar schakelen, werpt dat ook zijn vruchten af in het resultaat. We hebben nu echt een samenwerkingsdriehoek opgebouwd waarin ieder zijn eigen rol pakt.”

Mooie kansen

De circulaire samenwerking biedt veel kansen. Zo zou Milieuwerk graag de mogelijkheden verkennen om meer gezamenlijke trajecten op te pakken met Yask. Mur geeft op zijn beurt aan ook wel kansen te zien om medewerkers van Milieuwerk in de toekomst een volwaardige baan bij SUEZ aan te bieden. En zo is de cirkel weer rond. Wordt hoogstwaarschijnlijk vervolgd…

De centrale factor ‘mens’

De mens is de centrale factor bij Milieuwerk. Niet voor niets zorgt het bedrijf voor een rond concept: Milieuwerk wil mensen baangarantie bieden. Een visie die zowel Yask als Nissan enorm aanspreekt. Projectleider David Jansen van Milieuwerk: “Dat is wat de aanpak zo uniek maakt: wij leiden op, we begeleiden én nemen daarna de medewerkers zelf in dienst. Onze mensen gaan vervolgens aan het werk bij organisaties met oog voor de circulaire economie en een duurzame, sociale aanpak. Dat doen ze met veel plezier, je ziet dat het mensen goed doet om onderdeel te zijn van de werkende samenleving.” Het is mooi dat Yask ook de meerwaarde zag van deze constructie met SUEZ en met ons in zee zijn gegaan.”

FMNCONNECT | 25

Vijf tips van facility manager Maaike Cheroutre voor een soepele samenwerking tussen FM, supplier en Sociale Werkvoorziening: 1) Ben transparant en eerlijk naar elkaar. Zorg voor een open communicatiesfeer waarin alle partijen met elkaar in gesprek zijn. 2) Maak duidelijke werkafspraken, schep heldere verwachtingen naar elkaar en leg deze informatie vast. Dit vergemakkelijkt het nemen van verantwoordelijkheid, én het aanspreken wanneer nodig. Zeker in een opstartfase is dit van belang. 3) Werk met korte communicatielijnen, zowel digitaal als fysiek. Hierdoor zorg je ervoor dat je altijd snel kunt inspelen op de wensen van de klant. Snel opschakelen of bijsturen door bereikbaar óf dichtbij te zijn. 4) Voel je verantwoordelijk! ‘Samen’ is de sleutel tot succes. Ben je met elkaar bewust dat je een bijdrage levert aan het primaire proces van de klant. Zorg dat dit doel helder is. 5) Persoonlijke aandacht voor de mensen op de werkvloer. Ken de omgangsnormen en achtergronden van je mensen, en besteedt hier tijd en aandacht aan. Hiermee maak je het verschil voor alle partijen!

je ziet dat het mensen goed doet om onderdeel te zijn van de werkende samenleving

26 | FMNCONNECT

FMN draagt bij aan verbetering van het vakgebied FMN wordt regelmatig gevraagd om een bijdrage te leveren aan het steunen en soms ook opstellen van convenanten en samenwerkingsovereenkomsten, die allemaal gericht zijn op verbetering van de samenwerking tussen verschillende partijen en het bereiken van noodzakelijke doelen. Of het nu om de Aanbestedingswetgeving gaat of om het verbeteren van het maatschappelijke klimaat voor mens en or-

ganisatie op het gebied van milieu, beide leveren ze uiteindelijk een betere en simpelere werkomgeving op. FMN kan via haar leden en samenwerkingsverbanden een grote doelgroep bereiken en daarmee de convenanten en samenwerkingsovereenkomsten onder de aandacht brengen van veel mensen die daar hun voordeel mee kunnen doen. Maar ook de politiek heeft een belangrijke taak in deze ontwikke-

FMNCONNECT | 27

lingen en gebruikt de inhoud om veranderingen door te voeren.

Verantwoord Marktgedrag

Zo heeft FMN een aantal jaar geleden de code Verantwoord Marktgedrag ondertekend, toentertijd de wens van een aantal schoonmaakpartijen om de aanbestedingsmarkt te verbeteren. Doel van de code was om de doorgeschoten marktwerking tegen te gaan. Inmiddels is de Commissie uitgegroeid tot een breed platform dat zich inzet voor het

verbeteren van onevenwichtige aanbestedingen en spreekt zij het verantwoordelijkheidsgevoel van partijen aan. Aanbestedingsvraagstukken kunnen worden voorgelegd aan de Commissie, zij behartigt zowel de belangen van de opdrachtgever, de opdrachtnemer alsook de positie van de medewerker. En dat niet alleen

voor de schoonmaak, maar inmiddels voor een veel bredere range binnen ons vakgebied. De Commissie Verantwoordelijk Marktgedrag is belast met onder andere voorlichting, het benchmarken en verspreiden van best practices (bijvoorbeeld via de uitreiking van een zogenaamde ‘groene kaart’) onder (ook nieuwe) ondertekenaars en relevante actoren die de code (nog) niet actief toepassen. Signalen over het niet naleven van de code door ondertekenaars bespreekt de commissie met de ‘beklaagde’ partij. De commissie kan een ‘gele kaart’ uitdelen om te stimuleren dat bedrijven hun gedrag conform de code bijstellen. De code heeft dus geleid tot een daadwerkelijke verbetering van de samenwerking binnen ons vakgebied. www.codeverantwoordmarktgedrag.nl

Professionals in PPS

Ook heeft FMN het convenant ‘Duurzaam Samenwerken in PPSverband’ getekend, waarmee zij een goede samenwerking tussen overheid en marktpartijen ondersteunt voor de complexe utiliteitsprojecten waarbij ontwerp,

bouw, financiering en exploitatie in één contract zijn gevat. Het is namelijk een uitdaging om publieke en private organisaties samen te laten werken, omdat elkaar begrijpen en van elkaar leren om voor beter resultaat niet vanzelfsprekend is. De complexiteit van deze contractvorm heeft gezorgd voor het oprichten van de Koplopersgroep voor ‘Duurzaam samenwerken in PPS-verband’. Deze Koplopersgroep heeft niet alleen gezamenlijk het convenant opgesteld, maar ook het platform ‘Professionals in PPS’ opgericht. Binnen dit platform zijn de markt en overheid met elkaar aan de slag om relevante onderwerpen te identificeren en uit te werken door kennis en ervaring uit de praktijk actief te delen met als doel om de samenwerking te verbeteren. Partijen doen dit door positieve ontwikkelingen te vertalen naar handelingsrichtlijnen en negatieve ervaringen te evalueren en voorstellen te doen ter voorkoming van toekomstige negatieve ontwikkelingen. Daarnaast zetten zij pilots op welke gericht zijn op het toepassen, doorontwikkeling en verbreden van de reeds gebruikte werkwijzen. Een breed spectrum dus, waar niet alleen de PPS markt wat aan heeft, maar waar ook het bredere vakgebied gebruik van kan maken. www.ppsnetwerk.nl

Duurzame Huisvesting

Onlangs heeft FMN de samenwerkingsovereenkomst ‘Duurzame Huisvesting’ opnieuw getekend, waarbij overheid en marktpartijen gezamenlijk de doelstelling hebben om met name bestaande huisvesting energieneutraal te maken, zodat de overheid aan de Europese klimaateisen kan



28 | FMNCONNECT

voldoen. Met de bekrachtigde samenwerking maken partijen zich onder de naam â&#x20AC;&#x2DC;Platform Duurzame Huisvestingâ&#x20AC;&#x2122; sterk voor het verduurzamen van bestaande bedrijfshuisvesting. Aangesloten organisaties zijn betrokken bij het onderhoud en beheer van gebouwen, het investeren en beleggen in gebouwen en het managen van gebouwgebonden faciliteiten. Door samenwerking tussen deze partijen wordt gewerkt aan een versnelling van de transitie naar een energie neutraal gebouwde omgeving. Een goed initiatief, maar met een lange looptijd (2050) en een ingewikkelde casus, omdat de initiatieven er zijn, maar er ook voldoende geld en innovaties beschikbaar moeten zijn om dit te realiseren. Platformleden geloven dat de transitie naar een energie neutraal gebouwde omgeving wordt versneld wanneer partijen uit de hele huisvestingsketen betrokken zijn en collectief optreden. Zij nemen daarmee gezamenlijk verantwoordelijkheid en bundelen kennis en innovatie voor een duurzame en toekomstbestendige leefomgeving

en versnelde energietransitie. Een goed initiatief dat al een aantal jaren actief is, maar opnieuw bekrachtigd is om de versnelling nu echt in te zetten. www.platformduurzamehuisvesting.nl

Marktvisie in de bouw

Een laatste voorbeeld is de steun van FMN voor de marktvisie in de bouw. De afgelopen jaren heeft de markt van bouwen infraprojecten te maken gehad met grote veranderingen. De terugloop in investeringen binnen de sector leidt ertoe dat marktpartijen forse concurrentie ondervinden en aanpassingen in de organisatie en projectbenadering hebben doorgevoerd. Niet alleen staat hierdoor de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer onder druk bij de uitvoering van projecten. Het leidt er ook toe dat de ruimte klein is om in innovatie te investeren. En dat in een tijd waarin de maatschappelijke opgaven juist continue om vernieuwing vragen. Opdrachtgevers en opdrachtnemers zien deze ontwikkelingen on-

Het is een uitdaging om publieke en private organisaties samen te laten werken

FMNCONNECT | 29

der ogen en trekken samen op om het tij te keren. Zij willen als sector vanuit een gedeeld perspectief werken aan oplossingen. Daar hoort ander gedrag bij, gericht op samenwerking en gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Er valt veel te winnen door oog te hebben voor elkaars belangen en door kwaliteit, professionaliteit en vakmanschap te belonen. Om de Marktvisie te realiseren, spreken Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en de brancheverenigingen elkaar periodiek over het veranderproces. Belangrijke themaâ&#x20AC;&#x2122;s die de samenwerking in de sector beĂŻnvloeden, houden we hoog op de agenda. Of het nu gaat om risicoverdeling, transac-

tiekosten of informatiedeling, we bepalen gezamenlijk de concrete acties in dit kader en voeren die uit. Ook dit initiatief is jong en ambitieus, waarbij we als FMN de komende jaren de ontwikkelingen zullen blijven volgen. www.marktvisie.nu Als voorzitter van FMN ben ik er trots op dat wij als vereniging bij bovenstaande initiatieven betrokken zijn. Ze leiden tot verbetering van de kennis en tot bruikbare initiatieven in de markt, die het leven simpeler en maatschappelijk beter maken. Om dit te realiseren is veel tijd en initiatief nodig. Het valt op dat de betrokken personen vol passie zijn en

veelal vrijwillig ruim tijd steken in het ontwikkelen van deze initiatieven. Niet alleen onze leden, maar ook buiten onze vereniging streven betrokkenen naar een gezamenlijk verbetering van onze verantwoordelijkheid. Ze geloven in het doel en doen er alles voor om veel te bereiken. En dat vind ik een compliment waard, naast het feit dat ik alle leden oproep om vooral gebruik te maken van de beschikbare kennis.

Natalie Hofman Voorzitter FMN

30 | FMNCONNECT

SLIM ETEN EN DRINKEN VOOR OPTIMALE PRESTATIES OP DE WERKVLOER Het belang van goede voeding is voor iedereen wel bekend. Maar dat voeding ook een belangrijke rol kan spelen bij de prestaties die je dagelijks levert, daar staan we niet bij stil. Een interessant gegeven voor werkgevers volgens Enbiun. En een mooi uitgangspunt voor vernieuwing in bedrijfscatering. Door Lotte van der Spek

ď&#x192;&#x161;

FMNCONNECT | 31



32 | FMNCONNECT

Enbiun ontwikkelt toekomstbestendige (food)concepten. Dat betekent dat ze verder kijken dan de trends, maar naar lange termijn ontwikkelingen die vaak ook verandering van denkwijze en gedrag teweeg brengen. Jan Willem van de Sande, director van Enbiun “Opdrachtegevers vragen ons vaak (food)concepten te creëren op basis van actuele trends. Nu zijn wij niet het enige conceptbureau dat deze vraag krijgt. Het gevolg is concepten die sterk op elkaar lijken en niet meer onderscheidend zijn. En tegen de tijd dat het concept gerealiseerd wordt, zijn de trends alweer vervlogen. Resultaat; een ontwerp dat niet relevant is op lange termijn.” Geen concepten gebaseerd op tijdelijke trends dus, maar juist op ontwikkelingen die blijvend gedrag en patronen vernieuwen. Een van die ontwikkelingen voor bedrijfscatering is volgens Enbiun het beïnvloeden van prestaties op de werkvloer met de juiste voeding. Activiteit gerelateerd eten noemen ze het. Maurits Tofohr, managing partner van Enbiun: “We zien al dat werkgevers meer sturen op de voeding van medewerkers om bijvoorbeeld ziekteverzuim te verminderen. Een stap verder is dat je met voeding de prestaties van medewerkers gericht en positief kunt beïnvloeden.”

Eten beïnvloedt de prestaties

Een topsporter kijkt zeer nauwkeurig naar wat, hoeveel en wanneer hij eet. Een zware cardio inspanning of een marathon vraagt om langzame koolhydraten die

geleidelijk hun energie afgeven, terwijl een sprint work-out vraagt om snelle suikers en vitaminerijk voedsel. Met het juiste voedselpatroon presteert een sporter optimaal. Als dat geldt voor sporters, waarom niet voor werknemers? In feite moet iedereen dagelijks presteren, ook in de werksfeer. Het is bewezen dat je net voor een creatieve brainstorm door het eten van rauwe groenten en fruit alerter wordt. Terwijl het voor een lange kantoordag van belang is dat je bloedsuikerspiegel in balans blijft om constant te kunnen presteren. De activiteit kan dus leidend zijn in wat je eet en drinkt.

Een topsporter kijkt zeer nauwkeurig naar wat, hoeveel en wanneer hij eet

Volgens Enbiun zou een werkgever er goed aan doen hierin te faciliteren door het assortiment, communicatie en beschikbaarheid af te stemmen op de verschillende soorten activiteiten die op de werkvloer plaatsvinden. Het is zo simpel eigenlijk, gestaafd op pure wetenschappelijke feiten en zo logisch. En toch, bij alle dingen die georganiseerd worden om medewerkers optimaal te faciliteren, wordt dit nu nog maar al te vaak buiten beschouwing gelaten.

Conceptuele test met Enbiun foodlab

Om haar ideeën kracht bij te zetten test Enbiun het activiteit gerelateerd eten zelf op conceptuele manier met haar foodlab. Tijdens het Enbiun foodlab, dat plaatsvindt bij een kleinschalig bedrijfsrestaurant van Freedomlab in Amsterdam, kunnen de medewerkers aanschuiven voor lunch zoals ze elke dag doen. Maar dan krijgen ze 3 lunchopties, waarbij ze hun keuze baseren op wat ze die middag gaan doen. Hebben ze na een lange ochtend een boost nodig dan kiezen ze voor POWER UP! Een lunch rijk aan snelle koolhydraten en vitamines die voor

FMNCONNECT | 33

een energieboost zorgen. Hebben ze in de middag juist een volle agenda en moeten ze nog lang door dan kiezen ze voor LAST LONGER! Een vezelrijke lunch waarbij de energie langzaam wordt afgegeven in het lichaam. Zijn ze al lekker bezig en willen ze dat zo houden dan gaan ze voor STAY BALANCED! Een eiwitrijke en licht verteerbare lunch die zorgt voor een gelijkmatige afgifte van energie zodat het lichaam in balans blijft. Aan het eind van de dag worden de reacties gepeild. Daarbij geeft 60% van de lunchgebruikers aan dat ze voor activiteit gerelateerd eten kiezen als het ze helpt in hun prestaties.

Activiteit gerelateerd eten in de praktijk

Het juiste eten, op het goede moment en de juiste plek, met duidelijke uitleg, helpt een medewerker en daarmee een organisatie optimaal in zijn of haar prestaties. Voor elke directie, HRM’er of FM’er iets om langer bij stil te staan dan alleen tussen 12 en 14 uur. Hoe activiteit gerelateerd eten in de praktijk werkt is op diverse

manieren in te vullen. Op welke prestaties focus moet worden gelegd is afhankelijk van de werkzaamheden binnen het bedrijf. Guus Nelissen, foodarchitect en tevens voedingskundige bij Enbiun: “Het vergt een andere manier van werken voor de cateraar, hoe recepturen en menucycli worden ontwikkeld en hoe dit gecommuniceerd wordt naar de gast. Ook de omgeving waar de lunch genuttigd wordt is een belangrijke factor. Wellicht is het zelfs mogelijk om de prestaties te meten, dat zou uiteindelijk te zien moeten zijn in het bedrijfsresultaat. Voor werkgevers en cateraars een extra stimulans om te werken volgens dit concept.” Enbiun verwacht dat we er nog veel over gaan horen.

34 | FMNCONNECT

VERENIGINGSNIEUWS

Algemene Ledenvergadering 12 mei Voorafgaand aan het congres FMN Connect XL: Be smart, buy social op 12 mei a.s. wordt van 12.00u tot 14.00u de eerste algemene ledenvergadering van dit jaar gehouden. Op de agenda staan onder andere de verslaglegging over 2015 en de benoeming van een aantal bestuursleden. Voor die benoemingen zijn door het bestuur conform de statuten op 17 maart een aantal voordrachten gedaan. Er zijn geen tegenkandidaten gesteld. Voorgedragen voor (her-)benoeming zijn: • voorzitter - Natalie Hofman • bestuurslid (secretaris)

- Rolf Nijdam

• bestuurslid (penningmeester)

- Werner Leenders

• bestuurslid (marketing & communicatie) - Anne-Marie Kleiss

De agenda en vergaderstukken zijn vanaf 28 april 2016 via het ledennet te downloaden. Je kunt je via deze link ook meteen aanmelden voor het FMN Connect XL congres. Voor een lunch wordt gezorgd en kom je met het openbaar vervoer? Dan kun je (na aanmelding) gebruik maken van een gratis pendeldienst vanaf station Den Bosch. De ALV is alleen toegankelijk voor leden van FMN. Zowel de ALV als het congres zijn voor FMN-leden gratis.

Nieuw hoogwaardig event voor het vakgebied: Facility for Future FMN heeft met een aantal vooraanstaande spelers in het facili-

toegevoegde waarde voor organisaties. ”Na de lancering van het

taire domein en beursorganisator 2XPO het initiatief genomen

initiatief zijn we bedolven onder de positieve reacties. Een dui-

voor een nieuw hoogwaardig event van, voor, door en met het

delijk signaal van de markt dat er behoefte is aan een event als

vakgebied. Dit eerste editie van dit event, dat de naam Facility

Facility for Future”, aldus FMN-voorzitter Natalie Hofman.

for Future heeft gekregen, vindt plaats van 18 tot en met 20

Het event wordt onder andere ondersteund door de founders

januari 2017 en wordt gehouden in 1931 Congrescentrum en de

Facilicom, Sodexo, Yask, Hago, Hutten Catering, Planon,

naastgelegen Brabanthallen ’s-Hertogenbosch.

D&B The Facility Group, Bruynzeel Storage Systems, TOPdesk, Sparq en de Question Mark Group.

Facility for Future is het event dat zowel wel richting gaat geven

Meer informatie is binnenkort te vinden op www.facilityforfu-

aan de toekomst van het vakgebied als aan de rol van de facili-

ture.nl en op de website van FMN. Ook geïnteresseerd om te

tair professional. Ook zal het bijdragen aan de positionering van

participeren? Neem dan contact op met de verenigingsmanager

facility management positioneren als strategisch vakgebied met

van FMN: Roel Masselink

FMNCONNECT | 35

De jaarlijkse European Facility Management Conference (EFMC) wordt dit jaar gehouden in Milaan van 7 tot en met 9 juni 2016. Er worden dit jaar meer dan 500 facility professionals verwacht. Het motto van de EFMC 2016 is ‘FM enhancing people and business’. Meer informatie vind je op de website van FMN en op www.efmc-conference.com.

FMN wordt partner van MVO Nederland Per 1 maart jl. is FMN officieel partner van MVO Nederland. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat bij FMN al jarenlang hoog in het vaandel. Het partnership tussen MVO Nederland is een onderstreping daarvan. Facility managers spelen een belangrijke rol bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving en een inclusieve samenleving. Om hier uiting aan

te geven, stelt FMN haar kennis en die van haar leden op dit vlak graag beschikbaar in het partnership met MVO Nederland. Dat doen we als FMN overigens op meer fronten. Zo participeren we bij het Platform Duurzame Huisvesting en zijn we betrokken bij het Convenant Aanpak Leegstand Kantoren. Het partnership bij MVO Nederland is een logische aanvulling op ons beleid.

Student? Schrijf je voor 27 mei 2016 in voor de IFMA Foundation Scholarships. Jaarlijks reikt de IFMA Foundation enkele tientallen scholarships uit aan FM-studenten over de hele wereld. Ook dit jaar zullen bij de World Workplace (7 t/m 9 oktober, San Diego (CA), USA) weer studiebeurzen worden uitgereikt aan excellente studenten facility management. Ook FMN sponsort jaarlijks één van deze studiebeurzen. Van de bijna 40 studiebeurzen die vorig jaar werden uitgereikt, gingen er 7 naar Nederlandse studenten.

Ben jij student aan één van de HBO-opleidingen FM in Nederland? Doe dan mee. Inschrijven kan tot uiterlijk 27 mei 2016. Je maakt niet alleen kans op een studiebeurs van $ 1,500.- tot $ 5,000.-, maar ook op een once-in-a-lifetime-ervaring in San Diego. “En, zelfs al win je niets, alleen het meedoen is al zo ontzettend leerzaam,” aldus Esther de Boer, winnaar van de door FMN in 2015 gesponsorde studiebeurs. Meer informatie en een aanmeldingsformulier vind je op de website van FMN

36 | FMNCONNECT

VERENIGINGSNIEUWS Bruinsma Natuurlijk en Kien FM nieuwe zilveren FMN Partners Tijdens de FMN Meet & Greets en de FMN Nieuwjaarsreceptie mocht FMN twee nieuwe zilveren partners verwelkomen: Bruinsma Natuurlijk en Kien FM. Als zilveren partner treden zij ook toe tot de FMN Businessclub. In januari werd ook het bestaande partnercontract met SCA Hygiene Products met een jaar verlengd. Meer informatie of ook partner worden? Neem een kijkje op website van FMN voor de mogelijkheden

Korting voor leden van FMN op toegangsprijs Facto-congres Het Facto Congres 2016 op 14 juni a.s. heeft als thema “Samen werken aan Vernieuwing”. Leden van FMN krijgen een korting van € 50,-. Meer informatie over het programma is te vinden op de congreswebsite

FMN Connect straks ook weer op de deurmat Met ingang van het volgende nummer (september) zal FMN Connect niet alleen digitaal verschijnen maar ook weer in fysieke vorm bij de leden worden bezorgd. Het bestuur heeft hierover recent overeenstemming bereikt met een uitgever. Het bestuur zal binnenkort vanuit de leden een hoofdredacteur voor FMN Connect benoemen.

FMNCONNECT | 37

‘Menselijke Maat’ op WAT WILLEN GEBRUIKERS VAN GEBOUWEN? WAT VERWACHTEN ZE VAN EEN INRICHTING? HOE IS HET GESTELD MET DE KANTORENMARKT IN NEDERLAND? HOE ZIET WERKEN IN DE TOEKOMST ER UIT? WAT ZIJN DE BESTE GEBOUWEN? EN HOE ACTEERT DIE MENS IN GEBOUWEN? FMN organiseert binnen de muren van Design District op woensdag 1 juni 2016 in een samenwerking tussen FMN-Partners en Expertgroepen een mooi en belangrijk programma voor betrokkenen in het facilitaire werkveld, leveranciers en designers. Programma: 11.30 - 12.15 12.45 - 13.15 14.00 – 14.30 15.00 – 15.30 15.30 – 16.00

Presentatie over ‘De Mens’ Presentatie over Mens en Concept Presentatie over de Kantorenmarkt Werken in de toekomst Discussie met bezoekers

Voor informatie over Design District en het aanmelden voor dit Pand-43-programma van FMN en Design District zelf, zie na 1 mei 2016: www.designdistrict.nl Wij zien u graag op 1 juni! Hans Topée Voorzitter Expertgroep Vastgoed van de toekomst

Tijdens dit programma zijn de gehele dag de teksten en beelden te zien in een museale setting, de presentaties en discussie worden in dit gebied gehouden. Meer informatie over het programma binnenkort op www.fmn.nl

38 | FMNCONNECT

CIRCULAIR ONDERNEMEN MET HUTTEN

Niet alleen consumenten gooien dagelijks veel eten weg, ook leveranciers van groenten, fruit en vlees, voedselproducenten en supermarkten zijn megaverspillers. Daar moest iets aan gebeuren vond culinaire en gastvrijheidsdienstverlener Hutten. Begin dit jaar opende daarom De Verspillingsfabriek in Veghel waar van ‘waardeloze’ reststromen weer smaakvolle producten worden gemaakt. De fabriek vestigde zich in THREE-SIXTY, een verzamelgebouw van bedrijven met hetzelfde gedachtegoed: de wereld levensvatbaar houden voor toekomstige generaties. Bedrijven die circulair denken, het anders doen en die willen ondernemen om van betekenis te zijn. Elke dag blijven er veel rijpe en smaakvolle, maar ‘lelijke’ producten achter in de supermarkt, bij leveranciers en op veilingen: tomaten met een plekje of hele kromme komkommers. Het zijn slechts enkele voorbeelden van deze ‘waardeloze’ restromen. In totaal verdwijnt er elk jaar naar schatting twee miljoen ton goed voedsel in de vuilnisbak met een geschatte economische waarde van 5 miljard euro. Hutten wil Nederland op de kaart zetten als het gaat om het bedenken van circulaire oplossingen voor voedselverspilling. De Verspillingsfabriek is de eerste fabriek in Europa waar op dergelijke grote schaal reststromen worden verwerkt tot smaakvolle producten. Het gaat om ‘geredde’ producten die niet verkocht zijn in de supermarkt: groente en fruit die door hun vorm niet voor verkoop geschikt zijn, producten die in de retail tegen de THT-datum aanzitten en onverkoopbaar zijn of producten die als overschot zijn bestempeld en daardoor vernietigd zouden worden. Voor de producten uit De Verspillingsfabriek ontwikkelde Hutten eigen recepturen voor soepen, sauzen en ragouts. Kwaliteit en smaak moesten daarbij hand in hand gaan, zo bevatten de producten geen onnatuurlijke E-nummers. Ze komen op de markt onder de naam Barstensvol.

Maatschappelijk statement

Met De Verspillingsfabriek maakt Hutten ook op een andere wijze een maatschappelijk statement: de fabriek biedt mensen met een afstand tot de arbeids-

markt een werkplek. Hutten krijgt daarbij hulp van Start Foundation. Directeur van Hutten, Bob Hutten: ‘De huidige tijd gaat over geloofwaardigheid, bezieling en houding nemen. Bezielde concepten bestaan uit luisteren, inspireren, delen, geven en helpen. Binnen Hutten werken zeventig mensen met een achterstand, maar wat is nu die achterstand? Moeten we niet denken vanuit competenties, wat kan iemand wel? En waarom is een product alleen maar goed als het perfect is? Heeft een bezield product of een bezielde dienst niet veel meer waarde?’

De Verspillingsfabriek: circulair antwoord op voedselverspilling THREE-SIXTY

De Verspillingsfabriek staat in Veghel, vlakbij het hoofdkantoor van Hutten. Het is onderdeel van THREE-SIXTY, een verzamelgebouw van bedrijven die circulaire oplossingen voor ogen hebben. Samen met (kennis)partners als de Wageningen Universiteit, de HAS Hogeschool in Den Bosch, de Rabobank en in de toekomst ook studenten wil Hutten werken aan innovatieve oplossingen om verspilling tegen te gaan en zo hét kennis- en expertisecentrum realiseren op het gebied van circulaire oplossingen voor voedselverspilling. In het gebouw zijn creatieve werken

FMNCONNECT | 39

vergaderruimtes gemaakt, allemaal ingericht met hergebruikte materialen. Ook is er een auditorium waar bijvoorbeeld lezingen kunnen worden gehouden. Het concept heeft een aanzuigende werking. Sinds de start vinden er dagelijks rondleidingen plaats en komen geïnteresseerde ondernemers en bestuurders naar de locatie om er te vergaderen en voor (netwerk)bijeenkomsten.

De wereld levensvatbaar houden voor toekomstige generaties DE CIRCULAIRE UITDAGING VOOR DE FACILITAIR MANAGER

In een wereld waarin de toekomst is aan bedrijven die maatschappelijk verbeterd ondernemen, staan organisaties voor een grote uitdaging. Maatschappelijk verbeterd ondernemen gaat een stap verder dan het beperken van schade: het gaat ook over de positieve invloed die je als bedrijf uitoefent. Betekenisvol ondernemen. Ook voor facilitair managers geldt dat zij een andere bril moeten opzetten: anders gaan denken en kijken, maar het vooral ook anders gaan doen. Denken aan circulaire alternatieven voor traditionele producten en diensten, maar ook denken vanuit waardecreatie en reputatie. En dat laatste is een uitdaging voor de facilitair manager, die zich dagelijks moet bewegen in het spanningsveld van efficiency en kosten aan de ene kant en maatschappelijk verantwoorde keuzes en waardecreatie aan de andere kant.

WAARDE TOEVOEGEN

Hutten begrijpt de uitdaging waar de moderne facilitair manager voor staat. Als je echt waarde wilt toevoegen, gaat het niet alleen om de intentie om van waarde te willen zijn, maar om de inrichting van het hele proces. In die operationele uitvoering zijn vaak meerdere partijen betrokken. Hutten Multi Services heeft zich gespecialiseerd in het samen laten smelten van die verschillende spelers tot een efficiënt serviceteam waarin optimaal wordt samengewerkt aan een gezamenlijk doel: een meer dan tevreden klant. Ook hierin is van betekenis willen zijn de sleutel; commitment aan de visie en missie van de opdrachtgever, gedeelde verantwoordelijkheid voelen om werkelijk het verschil te maken.

BETEKENISVOL ONDERNEMEN

Voor Hutten was het initiëren van De Verspillingsfabriek en het mede faciliteren van THREE-SIXTY een logisch gevolg van betekenisvol ondernemen. Bij alles wat Hutten onderneemt staan van betekenis zijn en bijdragen aan het geluk van anderen centraal. Meer dan 1600 samenwerkers (zo heten de medewerkers bij Hutten) zijn hier dagelijks mee bezig binnen de eventcatering, edrijfscatering, hospitality en multi services, food service en food care & cure. Hutten organiseert regelmatig (mini)congressen rondom actuele thema’s die spelen in de markt. Neem gerust contact met ons op als je daar eens bij wilt zijn. Ook voor een rondleiding in De Verspillingsfabriek en THREE-SIXTY ben je meer dan welkom.

40 | FMNCONNECT

Aan het woord: Ineke Veenstra van Royal FloraHolland

Wat is er leuker dan iedere dag tussen de bloemen te werken? Naam?

Manager Facilitair Management

bieders van sierteeltproducten en hun zakelijke klanten elkaar ontmoeten. En waar je de beste kennis vindt van de sierteeltsector wereldwijd.

Bedrijf?

Opleiding?

Ineke Veenstra

Functie?

Royal FloraHolland. De meeste kennen ons als de bloemenveilingen, maar wij zijn meer dan dat. Royal FloraHolland is een internationale coรถperatie van kwekers en brengt de schakels binnen de sierteeltketen samen. Wij zijn de verbindende partij binnen de keten. Royal FloraHolland is een open marktplaats waar aan-

HEAO-BE, Bestuurlijk Leiderschap RUG, Change-, Programma- en projectmanagement gecertificeerd

Vorige banen/werkgevers?

Na 20 jaar management consultancy, onder andere bij Deloitte Consulting en Andersen Consulting, heb ik in 2008 de overstap

gemaakt naar een lijnfunctie. De vier daarop volgende jaren werkte ik bij de Universiteit van Amsterdam/Hogeschool van Amsterdam als Directeur Facility Services. Ik profiteer nog altijd van mijn ervaring als consultant; je kunt situaties snel analyseren, nieuwe oplossingen voor bestaande problemen vinden en je kunt lastige processen eenvoudig begeleiden.

Hoe lang werk je al bij Flora Holland? Vier jaar

FMNCONNECT | 41

Wat zijn jouw hoofdtaken?

Leiding geven aan bedrijfsonderdeel Vastgoed & Faciliteiten. Dat onderdeel bestaat uit 250 medewerkers waarbij we in een breed spectrum werken: van het ontwikkelen en beheren van de strategische vastgoedportefeuille tot de dagelijkse facilitaire dienstverlening en alles wat er tussen zit. Groot verschil met andere facilitaire organisaties is dat we voornamelijk voor betalende klanten werken die samen met onze logistieke collegaâ&#x20AC;&#x2122;s gebruik maken van onze gebouwen en terreinen. En uniek is ook de grootte

Wij zijn de verbindende partij binnen de keten van onze gebouwen. Zo is ons gebouw in Aalsmeer het vijfde grootste gebouw ter wereld. Best iets om trots op te zijn.

Wat is er leuk aan je werk?

Wat is leuker dan elke dag tussen de bloemen te werken! Ze maken je vrolijk met al hun kleuren. De passie voor onze bloemen komt ook terug bij onze klanten en onze medewerkers: met passie en veel loyaliteit.

Wat is er niet leuk aan je werk?

Weinig. Ik ga elke dag naar mijn werk met veel nieuwsgierigheid wat die dag gaat brengen en hoe ik het nog een stapje beter kan doen. En natuurlijk heb ik wel eens een baaldag als het tegen-

ď&#x192;&#x161;

42 | FMNCONNECT

zit. Minder leuk vind ik het hele vroege opstaan. We zijn een 24 uurs bedrijf, maar de nadruk ligt toch echt op de vroege ochtend. Vanaf vijf uur is het al een drukte van belang in onze gebouwen. Het is voor mijn functie niet nodig zo vroeg al op het werk te zijn, maar een vergadering om 07.00 uur kan voorkomen.

Is het vak veranderd in de afgelopen jaren?

Ja, het vak was en is in ontwikkeling. Trends gaan over in nieuwe trends. De belangrijkste verandering die ik zelf heb ervaren is dat je vooral moet gaan staan voor FM: wij kunnen het verschil maken. Het verschil in anders en duurzaam bouwen en nieuwe werkplek en servicesconcepten. En ook gewoon meedoen met business trends als bijvoorbeeld Lean. Dat niet als een feestje van de business zien, maar zelf er mee aan de slag gaan. Wij zijn nu een jaar met Lean bezig en ik zie dat we meer waarde toevoegen, beter op de klant zijn gericht en tot meer in staat zijn dan we zelf denken.

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in het vak FM in de komende jaren?

Ik voorzie dat technologie ons verder gaat brengen en dan heb ik het zowel over gebouwgebonden technologie als technologie waar mensen worden vervangen door robots. Verder vind het een absolute must dat we minder naar binnen gekeerd zijn als FM: we moeten de lead nemen in de samenwerking met andere disciplines. Voor een klant is er geen verschil meer: de klant ziet alleen de oplossing. Ook vind ik dat we slimme start-ups een plaats moeten geven in onze facilitaire organisaties: de innovatie naar binnen trekken.

FMNCONNECT | 43

FM-ers kunnen het verschil maken Waarom ben je lid van FMN?

Ik vind het belangrijk dat wij als vakgenoten verenigd zijn, samen kunnen optrekken en uitwisselen.

Beschouw je jezelf als een actief lid?

Nee, ik ben zeker geen voortrekker. Ga heel af en toe naar een bijeenkomst en lees wel altijd FMN-nieuws.

Ben je lid en of actief bij andere (vak-)verenigingen, organisaties?

Ja, ik was jarenlang lid van het NFC-bestuur, maar ben onlangs gestopt. Ik ben ook actief in de werkveldcommissie van de NCOI opleiding BA-facility management. En lid van de President Circle van ELP (European Leadership Platform).

De nieuwe koers en de nieuwe huisstijl van FMN. Wat vind je daar van?

Goed om te zien dat FMN zich meer naar buiten profileert, als frisse vooruit willende club. Dit trekt jonge leden die het vak voor de toekomst gaan vormgeven. En daar ligt een belangrijk basis voor ons bestaan.

44 | FMNCONNECT

ENERGIE BESPAREN, KRACHTEN BUNDELEN UNIEK PARTNERSCHAP EN SAMENWERKING IS BASIS ENERGIEBESPARING ACHMEA Energiebesparen doe je samen. Vanuit die gedachte is het Facilitair Bedrijf van verzekeraar Achmea om de tafel gaan zitten met een aantal partijen die verantwoordelijk zijn voor gebouwbeheer- en onderhoud en beheer en energielevering- en beheer. Binnen dit partnerschap denken zij actief mee over maatregelen om tot energiebesparing te komen.

Grootste verzekeraar van Nederland

Ruim 9 miljoen Nederlanders hebben een verzekering bij een van de merken van Achmea. Zij zijn marktleider in schade- en zorgverzekeringen. Op gebied van inkomens- en levensverzekeringen bekleden zij een stevige tweede positie. In pensioenverzekeringen zijn zij een top-4 speler. Hiermee is Achmea de verzekeraar van iedereen. Achmea moet haar energieverbruik met gemiddeld twee procent per jaar terugbrengen. Dat gebeurt in het kader van een zogeheten meerjarenafspraak (MJA3), die bedrijven verplicht hun energie-efficiency te verbe-

teren. De verzekeraar wil die besparing niet louter bereiken via het verstrekken van opdrachten voor zaken als zuinige koelinstallaties. In plaats daarvan betrekt de verzekeraar zijn partners actief bij de vraag hoe de gewenste besparingen kunnen worden bereikt en hoe Achmea in 2030 een energieneutrale organisatie kan worden.

Krachtenbundeling

Onder het motto â&#x20AC;&#x153;Krachten Bundelen, Energie Besparenâ&#x20AC;? (KBEB) worden ieder kwartaal interactieve sessies gehouden. Partners zijn ENGIE Services (voorheen Cofely) en CWF (beiden verantwoordelijk voor onderhoud en beheer van de elektrotechnische- en

FMNCONNECT | 45

gebouwspecifiek naar de mogelijkheden voor het besparen van energie. Als voorbeeld noemt Frank van Beijnen , accountmanager van ENGIE Services een recent besparingsvoorstel op gebied van CO₂- sturing. “Door metingen te doen waarin je kunt zien hoeveel mensen er gelijktijdig in een ruimte aanwezig zijn, kun je vraaggestuurd ventileren. Dit is per definitie energie-efficienter.” De maatregel zorgt voor een reductie van 58.600 m3 gas en 142.000 kWh elektra. Dit staat gelijk aan 190 Ton CO2 uitstoot vermindering. Met het bij Achmea toegepaste ‘Nieuwe werken’, creeren we hiermee een realtime meting van bezettingsgraad. De meting stuurt direct op energie efficiency. De businesscase is een van de unieke co-creaties met Achmea, waarin we gezamenlijk een analyse hebben gemaakt van de gebouwen. We drukken het besparings potentieel uit in het asset label van het gebouw (EPA-U) en het werkelijk operationeel gebruik van het gebouw. We werken van grof naar fijn, van de gebouwen bench mark naar een gedetailleerde energie analyse. Afwijkingen worden hierdoor kenbaar. De eerste besparing in 2012 was direct gerealiseerd door de schakeltijden van de verlichitng aan te aanpassen. Alle verlichting hebben we laten uitschakkelen middels een veegpuls, welke een forse besparing realiseerde op het elektra verbruik, 410.000 kWh (245 Ton CO2) werktuigbouwkundige installaties bij Achmea), energieleverancier Nuon en energieadviesbureau Ploos Energieverlening (Ploos). Achmea wenst van haar partners ideeën en ondersteuning te krijgen bij het bereiken van energiebesparing en beperking van de CO2-uitstoot. “We onderzoeken binnen deze keten hoe we kunnen bijdragen aan een schoner milieu en een schonere leefomgeving. Met dit initiatief brengen we een verdiepingsslag aan in de samenwerking met onze partners. Deelnemers worden uitgedaagd om innovaties te presenteren welke in hun optiek bijdragen aan de besparingsdoelstellingen van Achmea. Het gaat veel verder dan alleen onderhoud of installaties vervangen. Het idee is om juist veel meer outof-the-box te denken vanuit de gedachte dat door met elkaar het gesprek aan te gaan er veel meer mogelijk is,” licht Theo Peters van Achmea toe.

Samen vooruit

Hiervoor is de hulp nodig van de verschillende partners aan KBEB. De beide technische partijen kijken

CWF kijkt o.a. naar optimalisatie en monitoring van de WKO te Apeldoorn zegt Edwin Normann (Bedrijfsleider Duurzame Energieprojecten). Verbeter- en actieplannen verhogen het rendement van de WKO. De doelstelling is een CO2¬-reductie van 250 ton en een energiekostenbesparing van € 70.000 per jaar. Onderstaande figuur toont een overzicht van het systeem middels de uitgewerkte EPM – Energy Performance Monitor. Ploos zorgt voor de ondersteuning en draagt bij aan de monitoring en analyse van meet- en factuurdata. Dankzij het structureel analyseren van de meetdata zie je direct of het energiegebruik op bijvoorbeeld feestdagen daalt of niet en kunnen veranwtwoordelijke personen snel ingrijpen als dat nodig is. Hierdoor voorkom je verspilling van energie. Ook berekent de web applicatie het relatieve energiegebruik van de locaties waardoor benchmarken mogelijk is en de web applicatie kan berekenen wat het bespraringspotentieel per locatie is.



46 | FMNCONNECT

concrete acties. De expertise van leveranciers en contractpartners blijft vaak onbenut. Het initiatief van Achmea is een prachtig voorbeeld van het optimaal inzetten van de kennis vanuit de gehele keten Daar kunnen ook andere partijen hun voordeel mee doen.

Nuon is als energieleverancier verantwoordelijk voor het aanleveren van de meetdata, het opvolgen van de aansluitingen en vergroening van de energielevering.

RVO, de overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de uitvoering van meerjarenafspraak, monitort de voortgang die bedrijven maken. Selina Roskam, MJA-relatiebeheerder bij RVO, is blij met het initiatief van Achmea. “Het is goed dat Achmea de samenwerking zoekt met zijn leveranciers. Deze vorm van samenwerking is uniek in Nederland en laat zien dat in deze tijd meer van technisch dienstverlener kan worden verwacht.” Frank van Beijnen van ENGIE Services vult aan. “Wij zijn een integraal, technisch dienstverlener en spelen een leidende rol in de energietransitie. In die hoedanigheid kunnen we veel meer voor onze klanten betekenen.”

voordelen. “Ten eerste voor de klant. Veel bedrijven hebben weinig zicht op hun energiekosten en besparingspotentieel en door alleen al dat in kaart te brengen kun je een hoop meters maken.” Zo leverde energiebedrijf Nuon binnen het partnerschap meetdata aan Ploos waarmee zij voor Achmea meer inzicht kan geven in het energieverbruik. Een ander voordeel is volgens Joost Ploos van Amstel dat verschillende partijen hun kennis kunnen bundelen, óók als ze concurrent zijn van elkaar. “Het wantrouwen kan tijdens een sessie op de loer liggen. Maar je kunt het ook positief bekijken en onderzoeken hoe je samen meer kunt bereiken. Wellicht met maatregelen waar je alleen niet op zou komen. Dat is het mooie van dit partnerschap: je zwengelt met verschillende partijen een discussie aan en vertaalt dat naar maatregelen om energie te besparen. De meerwaarde daarvan is vaak groter dan de som der delen.”

Synergie

FMN

Uniek

Volgens Joost Ploos van Amstel van energieadviesbureau Ploos heeft het partnerschap meerdere

Facility manangers worstelen nog steeds met het vertalen van duurzame doelstellingen naar

ENKELE TIPS EN HANDVATTEN: - Partijen moeten bereid zijn om samen te werken aan een gezamenlijk belang - Sta open voor innovaties en beoordeel deze op concrete toepasbaarhied - Denk in mogelijkheden / out of the box - Gun leveranciers hun te realseren marges (daar zijn goede afspraken over te maken) - Durf innovatief aan te besteden, functioneel ipv productgericht, zoals bijvoorbeeld hoeveelheid licht ipv soort armatuur en lamp, 24 uur per dag 20 graden celcius ipv soort ketel en airconditioning - Reken met total cost of ownership ipv met terugverdientijden - Financier maatregelen met door maatregel bespaarde bedragen

FMNCONNECT | 47

Column Door Hans Topée De mens leeft, werkt, woont, rust, ademt, groeit en ontwikkelt altijd in zijn of haar omgeving en nooit er buiten. Hij of zij maakt er deel van uit, en de omgeving maakt deel van hem of haar uit, ze zijn onafscheidelijk aan en met elkaar verbonden, wederkerig afhankelijk en in reciprociteit. Als de mens er niet is, is de omgeving er niet, als de omgeving er niet is houdt de mens op te bestaan (Frits Perls-1893). Crowding en Sociale Controle zijn naast Ruimtelijke Maatvoering, Kleur, Illustratie en Landschapsvoorkeuren van groot belang voor het Welzijn in een omgeving. Tegelijkertijd zien we dat we in de jaren ’90 afscheid namen van ‘Bedrijfshuisvesting’ en terecht zijn gekomen in een speculatief ‘Vastgoedland’, waar partijen bouwen voor de leegstand en architecten en adviseurs vooral bezig zijn met esthetiek, technologie en waardering onder collegiale professionals. Een kloof met de eindgebruiker is ontstaan (Gifford). Er zijn klassieke voorbeelden, zoals de kantoren van Johnson Wax in Racine (Wisconsin) en Mijdrecht en “Centraal Beheer” (Apeldoorn), waar architecten Frank Lloyd Wright, Huig Maaskant en Herman Hertzberger niet

DE MENS EN ZIJN OMGEVING ZO OUD ALS DE WEG NAAR ROME!

alleen het gebouw, maar ook het interieur en het werkconcept hebben ontworpen. Veranderingen zijn bijna een continu-proces en vragen om heldere faciliteiten (hard en zacht) waar de organisatie in kan bewegen. Een flexibel gebouw bestaat niet. Tegelijkertijd zien we dat de mens behoefte heeft aan een plek voor werk en contact. Het werken zal toenemen, maar het werk zal wel veranderen.

Een goed concept met gebruikswaarde in een goed gerevitaliseerd pand lijkt daarom de boodschap kijkend naar de mens en de toenemende gebouwleegstand. Daarbij zijn locatie, gebruikswaarde, identiteit, trots, bevlogenheid en branding de issues van vandaag en morgen. De ‘menselijke maat’ is het economische rekenmodel in plaats van de baksteen! Lees verdewr op: FMN

Hans GJ Topée Voorzitter FMN Expertgroep Vastgoed van de Toekomst Lid Stuurgroep samenwerking CoreNet/FMN Lid Stuurgroep Aanpak Leegstand Kantoren Vrijdenker van Dewerkplaatsfabriek www.dewerkplaatsfabriek.nl | hans@dewerkplaatsfabriek.nl

48 | FMNCONNECT

Boekennieuws

GEBOUW VERDER FACILITAIRE GEBRUIKER ALS GAST

Dit boek is voor iedereen die geïnteresseerd is in facilitair management, van student tot beroepsbeoefenaar. Het is een praktisch naslagwerk over ervaringen, gedachten en zichtbare ontwikkelingen hoe de functie van het kantoorgebouw verandert vanuit de basis, de structuur en het proces. Gebruikers van een kantoorgebouw vragen steeds meer om toegevoegde waarde. Ze komen steeds minder in het gebouw, ook door Het Nieuwe Werken, en als ze er al verblijven of werken, willen ze er ‘authenticiteit’, ‘beleving’, ‘toegankelijkheid’ of ‘zingeving’ aantreffen. Bestaande kantoorgebouwen zijn nauwelijks op deze veranderende behoeften en wensen van de gebruiker aan te passen Voor te bouwen kantoren is dit wel mogelijk. Tenminste, als de infrastructuur van het kantoorgebouw flexibel is en daarvoor moet de basisstructuur in orde zijn. Visie op facilitair management en betrokkenheid bij het proces, van bouw tot oplevering en exploitatie, zijn nodig om dit te bereiken. Dan kan er een basisstructuur ontstaan die zo is in te richten, dat de gebruiker zich in het gebouw een welkome gast waant, waar het aangenaam vertoeven is en waar veel te beleven

valt. Met andere woorden: de basisstructuur richt zich dan op het welbevinden van de gebruiker. Kleur, licht, materiaal, sfeer; het moet allemaal op elkaar aansluiten en aan de meest hooggespannen verwachtingen voldoen. Er moet ook sprake zijn van een samenhangend geheel tussen ontvangst, werkplek en verblijf: dienstverlening, proces, structuur en techniek moeten met elkaar overeen stemmen en min of meer uit elkaar voortvloeien. Zo ontstaat, langzaam maar zeker,

het kantoorgebouw van de toekomst. René is gespecialiseerd in de opzet van een integrale beheerorganisatie na de verwerving van een PPS/DBFMO-project en de aansturing van de beheerorganisatie in de exploitatiefase. Hij richt zich op een optimale, prestatiegerichte en integrale dienstverlening. Het boek is te bestellen via www.enduszo.nl en kost € 29,95.

Annet de Haas, bestuurslid FMN op Twitter:

Eindelijk een boek dat FM integraal benadert

FMNCONNECT | 49

PARTNERS Diverse facilitaire leveranciers en adviesbureaus ondersteunen FMN. Dankzij deze steun kan FMN haar activiteiten ontplooien, onderzoek financieren en publiceren. De partners dragen door hun steun bij aan de ontwikkeling van het vakgebied facility management. Heeft u interesse om partner van FMN te worden? Neem dan contact met ons op: 070 â&#x20AC;&#x201C; 2060176 of via fmn@fmn.nl.

PLATINA PARTNER

GOUDEN PARTNERS ZILVEREN PARTNERS