T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DIŞ TİCARET VE KAMBİYO REJİMİ DÖNEM PROJESİ
KANADA İŞ KÜLTÜRÜ
DANIŞMAN DOÇ.DR.MEHMET MELEMEN
HAZIRLAYAN FATMA MACİDE TENGİZ 0850Y72104
Aralık 2008
2
İçindekiler GİRİŞ............................................................................................................. 3 İŞ KÜLTÜRÜ ............................................................................................... 4 İŞ GÖRÜŞMESİ YAPARKEN ........................................................................... 4 SOSYAL AKTİVİTE ........................................................................................ 7 RANDEVU..................................................................................................... 8 HEDİYE VERME ............................................................................................ 9 İLK İSİM VE UNVAN...................................................................................... 9 HALK DAVRANıŞı ...................................................................................... 10 İŞ KıYAFETİ ............................................................................................... 12 KARŞıLıKLı KONUŞMA ............................................................................... 13 Genel Hatlar.......................................................................................... 13 Hoşlanılan konuşmalar ......................................................................... 13 Kaçınılması gereken konular................................................................. 13 SONUÇ ........................................................................................................ 14 KAYNAKÇA .............................................................................................. 15
3
GİRİŞ Kültür, üzerinde uzlaşmaya varılmış davranış normlarının yaratılmasının kaynağıdır. Ticaretin içinde oluşacağı güvenli bir ortamı üreten bu normlardır. Bu tanımdan da anlaşıldığı gibi, kültür toplumsal bir birikimdir. Toplumsal kişiliğin sembolü, toplumun tüketim anlayışı, tercih özellikleri, iş kültürü, ticaretin işleyişi, inancı ve iletişimi vb. faktörlerin oluşturduğu değerler sistemidir. Dolayısıyla bir toplumu anlamak o toplumun sahip olduğu kültürü anlamaktan geçer. Her toplum kendine has özelliklerini katarak o toplumun kendi kültürel yapısını oluşturur. Değer yargıları – iyi ve kötü kavramları karşılaştırılmamalıdır; subjektiftir.1 Çalışmanın asıl amacı, Kanada’nın sosyolojik kültürü, toplumun hayatı algılama, karşılama ve bunu iş dünyasına yansıtma, perspektiflerinin diğer ülkelerden ne oranda farklılaştığı, bunun ne düzeyde olduğunu analiz etmektir. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve kültürel alışverişin artması ile birlikte toplumlar birbirine yakınlaşmış; bunun doğal sonucu olarak ekonomik-ticari çıkarlar doğrultusunda karşı kültüre ait araştırma- gözlem gereği doğmuştur. 2008 trendlerine bakıldığında $ 424.399.214 lik ihracatı ve $ 1.300.966.441 lik ithalat hacmiyle Kanadanın, Türkiye için önemli bir pazar payına sahip olduğu ortadadır. Bunun için yapılan araştırmanın, Kanada kültürüne ait doneleri içermesi bakımından ticari ilişkileri kolaylaştırması umulmaktadır.2
1 Commercial Counsellor, Türkiye‐Kanada Ticareti
http://www.musavirlikler.gov.tr/haberdetay.cfm?HaberID=1690&dil=TR&ulke=cdn, 10.01.2009 2 Türkiye İstatistik Kurumu
http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/jsp/body/tumraporlar.jsp, 10.01.2009
4
İŞ KÜLTÜRÜ İş Görüşmesi Yaparken3 ♦ Ülke Görüşmecilerinin en önemli özellikleri: İlgili, dikkatli, informal, monokronik ve ağzı sıkı-vakur olmalarıdır. ♦ Kanada’da resmi iki dil geçerlidir. Federal Hükumet İngilizce ve Fransızca dillerini kullanmaktadır. Bu ayrılık çoğu zaman Kanadalı olmayanlar tarafından küçümsenir. Bu ayrılık herhangi bir incitmeye neden vermemek için çok büyük bir duyarlılığı gerektirir. Quebec'teki egemen kültür
hiç kuşku yok ki, Fransızlarındır ve bu
bölgedeki şirketlerle olan bütün yazışmalarda herhangi bir hakaretten kaçınmak için Fransız dilinin kullanılması neredeyse zorunludur. Ontario ve Yukon arasındaki fark devasadır. Ne yapılırsa yapılsın, Kanadalılara yedek Amerikan rolü verilmemelidir. ♦ İş yaşamında sosyal ve iş etiğine önem verilir. Kartvizitlerinizin hem Fransızca hem de İngilizce olarak hazırlanması ilave bir değerdir. Eğer Quebec bölgesini ziyaret edecekseniz, kartlarınızın Fransızca olduğundan emin olunuz. Dil orijini Fransızca olan Kanadalılara "Francophones" İngilizce konuşanlarına ise "Anglophones." diye hitap edilmektedir. İngilizce konuşan Kanadalılara “Anglophones” denilse dahi İngiltere’den Kanada’ya göç eden göçmenlere “İngiliz Kanadalıları” denmektedir. ♦ İngilizce konuşan Kanadalılar toplantılara resmi olmayan günlük konularla başlamaktan hoşlanmaktadırlar. Kanadalılarla iş yapmak zevkli olabilir, özellikle diğer ülkelere içten ilgi duyan nazik ev sahipleri olduğu zaman. Bu tür nitelikleri Kanada’nın Uluslar arası özelliklerindendir. ♦ Kanadalılar için iş hayatında dakikliğe önem verirler. Sosyal ortamlarda 15 dakikalık gecikme mazur görülebilir. İş Hayatında Tolerans, sakinlik ve akla uygunluk birçok 3 İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Kanada, http://www.igeme.org.tr/KKS/Arastirmalar/kultur/index.cfm?sec=ara , 08.01.2009
5 Kanadalının önem verdiği değerler arasındadır. Yararcılık Kanada iş kültüründe hakim olan bir değerdir. Bazı durumlarda yeteneğin ve rekabetçi yapının vurgulanması beklenmektedir. Geleneksel cinsiyet rolleri zamanla değişmektedir. Ancak kadınlar arasında hala otorite ve eşit gelir elde edilmesi konularında mücadeleye devam edilmektedir.
♦ Kanada iş kültüründe, unvan ve statüye önem verilmektedir. İş zamanında duruşa dikkat edilmeli ve resmi bir havada olumalıdır. Birçok durumda, toplantılar demokratik ve tüm katılımcıların fikirlerinin açıklanmasına müsaade edilen bir ortamda yürütülmektedir. Anlaşmaları zorla kabul ettirmekten ziyade anlaşmaların, araştırmaya yönelik olmasına önem verilmektedir. Görüşmelerde ilerleme biraz yavaş da olsa görüşme stilleri ABD’deki gibi yürütülmektedir. Kanadalı iş adamı genellikle iyi bilgilendirilmektedir ve bu yüzden yeni fikirlere ve tartışmalara daima açıktır. Quebec’lilerle iş görüşürken kendi hakkını kendisinin belirlemesinin onların temel inanışlardan birisi olduğunu gözlemlenebilinir. ♦ Kanada iş yaşamında deneysel veriler ve sağlam gerçekler daha fazla güvenilir kanıtlar olup, hislerin çok fazla önceliği yoktur. Kanadalılar sessiz dinleyicidir ve iyi konuşan kişiyi veya sunuşu nadiren keserler. Ayrıca nezaket konusunda da oldukça iyidirler. Süslü konuşmalar ve fazlaca saldırgan sözler iyi karşılanmamaktadır. Kanadalılar arasında ABD ile tam bir ticari birleşme ve kendini tanıtmaya yönelik bir eğilim vardır. Abartmaktan uzak durulmalıdır, aksi halde sunuşlarınızla veya tanıtım malzemenizle ilgili olarak kanıtlayamayacağınız sorular ve iddialar gelebilir. İyi bir mizah daima uygun bir davranış olarak kabul edilecektir. Birçok durumda görüşmeyi kesintiye uğratmadan bir kişi diğer bir kişiyle yer değiştirecektir. Görüşme masasına ailevi konuları ve kişisel işlerinizi gündeme getirmekten kaçınınız. ♦ Kanadalılar, iş yaşamında “Hayır” demekte güçlük çekmezler. Karar verme süreci ferdiyetçi davranışları içeriyorsa da, şirket politikası her zaman takip edilmektedir. Kararlar aceleye getirilmez ve kendilerini dikkatli bir inceleme zamanının verilmesi tavsiye edilir. Kanadalılar zamanı boşa geçirmekten hoşlanmamaktadır.
6
KÜLTÜREL UYARI4: Kanada Ülkesinin temsili örnek teşkil ettiği, Düşük bağlamlı iş kültürlerinin büyük ihtimalle ticari işlemlere yönelik güçlü yasal çerçeveleri vardır ve bu kültürler bir iş anlaşmasının arkasındaki itici güç olarak kişisel etkileşime nadiren bel bağlarlar. Hukuki açıdan bağlayıcı sözleşmeler, zamanın daha etkin bir şekilde kullanımını ve görüşülebilecek potansiyel anlaşmaların sayısında bir artışı mümkün kılar. Bir ülkenin kültürel değerlerinin, iş kültürü ve ticaretinin işleyişi üzerinde muazzam etkileri vardır. Dolayısıyla bazı kültürel temel ilkeleri anlamamak, daha müzakereler başlamadan o anlaşmayı bozabilmektedir. Günlük yaşamda da kendisini açıkça gösteren bu fark; potansiyel müşterileri, işlerin niçin birbirinden bu kadar farklı olduğu konusunda kafalarını karıştıracak bir durumda bırakabilmektedir. VAK’A – 15 Bir tüketim ürünleri şirketinin genç Kanadalı temsilcisi Çin'de tam da bu türden bir durumla karşılaşmıştır. Çabuk yüksek isteyen bu Kanadalı, şirketi tarafından Çin'de bir satış imalat ağı kurmaya yönelik görüşme yapmak üzere Şanghay'a gönderilmiştir. Yatırım yüz milyonlarca dolar değerinde ve Çinliler de bu işe katılmaya istekli görünüyordur. Bir grup üst düzey yönetici Kanada şirketinin merkezini ziyaret eder ve sıcak bir şekilde ağırlanırlar. Yanlışlık, ayrıntıları görüşmek üzere Çin'e bu genç yöneticiyi göndermekle yapılmıştır.. Tutumları değişen Çinliler, Kanadalı girişimciye baş belası bir yabancı gibi davranmaya başlarlar. İşin sırrı, orta kademedeki Çinli yöneticiler endişeli bir şekilde genç girişimciye açıklama yaptıklarında çözülmüştür. Tüm vasıflarına rağmen, Çin firmasının kıdemli yöneticilerinin, onun bu türden önemli bir işi yapamayacak kadar genç olduğuna inandıklarını söylemişlerdir. Genç Kanadalı: '' Çin kültüründe yaşa ve tecrübeye çok değer verildiğini, Çinli iş liderlerinin genç 4 Uluslararası İş Kültürü, Charles Mitchell, World Trade Press, 1999 ‐ BZD Yayin ve İletişim Hizmetleri, 2002. S :202 5 Uluslararası İş Kültürü, Charles Mitchell, World Trade Press, 1999 ‐ BZD Yayin ve İletişim Hizmetleri, 2002. S :12
7
müzakereciyi küçümsediklerini ve Çin'e göndermek için benim gibi genç birini seçmekle anlaşmaya değer vermemiş olduğumuzu söylediler'' demiş, bunun üzerine Kanadalılar, Çin'e alelacele kıdemli-daha yaşlı bir yönetici göndermiş, anlaşma kurtarılmıştır. VAK’A-26 Amerikan kökenli bir firma olan Hunt-Wesson, Big John ürünlerini Kanada'nın Fransızca konuşulan bölümünde Gros Jos olarak sunmuştu. Kanadalılar için, bu deyimin argoda ''büyük göğüsler'' anlamına geldiğini çok sonradan fark etmişti. Uluslararası arenada çoğu pazar, farklı kültürlere sahip tüketici benzerliklerine göre olsa da, başarısız reklam kampanyalarının enkazı üzerine inşa edilmiştir. Ülke içinde farklı etnik gruplar barındıran Kanadalılar için de, ticari ilişkilerde
potansiyel müşteri ve
ziyaretçilerinin kendi kültürlerini tanımaları oldukça önemlidir. Sonuç olarak, ürün Kanada'ya ihraç edilmek isteniyorsa, kültürler arası iletişimde yanlış anlaşılmamaya dikkat edilmelidir.
Sosyal Aktivite7 ♦ Sabah iş kahvaltıları da son zamanlarda yaygınlaşmaya başlamıştır. İş yemekleri genellikle kısa (1-1,5 saat) ve hafif yiyeceklerle, alkol alınmadan sürdürülmektedir. Eğer bir akşam yemeğine davet edildiyseniz, en iyi politika iş ile ilgili ilk konuşmayı Kanadalı ortağınızın ortaya atmasıdır. Evde yemeğe davet Kanada’da çok ender gerçekleşen olaylardan birisidir ve bu size çok büyük değer verildiğinin göstergesidir. Ev ziyaretinde bulunuyorsanız, çiçek, çikolata, şarap veya alkollü bir içecek götürebilirsiniz. ♦ Geleneksel olarak ev sahibi veya sahibesi yemeğe veya içmeye ilk başlama davetini yapan kişidir. Konuklar daha sonra yemeğe devam ederler. Kendiniz servis yapmadan önce ana yemeği herkesin alması için teklifin gelmesini bekleyiniz.
6 İntercultural Business Communication, Lillian H. Chaney, 2005, S :108 7 İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Kanada, http://www.igeme.org.tr/ , 03.01.2009
8
♦ Çatal sağ elde tutulur ve yemek için kullanılır. Bıçak ise kesmek ve yemeğin üzerine kesilen parçaları yaymak için kullanılır. Bıçağı kullanmak için bazen çatalla yer değiştirilir veya çatal masaya bırakılır. Yemeğe devam etmek için çatal tekrar sağ ele alınır. Ancak siz Avrupa usulü yemek yiyebilirsiniz, yani bıçak sağda, çatal solda yerlerini hiç değiştirmeye ihtiyaç duymadan da yiyebilirsiniz. ♦ Eğer hiçbir şey yemek istemiyorsanız basitçe "No, thank you." diyebilirsiniz. Bu kültürde yemeği nazik bir şekilde reddetmeniz hiçbir koşulda nezaketsizlik olarak kabul edilmeyecektir. Akşam yemeğinden birkaç gün sonra ev sahibini veya ev sahibesini arayarak veya not göndererek teşekkür etmeniz takdirle karşılanacaktır. ♦ Kanada’nın büyük çoğunluğunda, herhangi bir hizmetlinin dikkatini çekmek için elinizi kısaca sallamanız veya hesap istediğinizde elinizi yazar gibi yapmanız anlaşılacaktır. Quebec’de ise başın geriye doğru selamlama amacıyla sallanması ve nazik bir şekilde el sallanması yeterli olabilmektedir. Lokantalarda yemek ve servis vergisi diye % 7 tutarında bir miktar faturaya ilave edilmektedir. Bu hizmet bedeli faturada gösterilmez, iyi bir servis için ilave olarak % 10-15 civarında bir bahşiş beklenmektedir.
Randevu8 ♦ İş Randevularınızda zamanında olmanız mutlaka gereklidir. İş ile ilgili her şeyde zamanında olunuz. Hatta Kanadalı ortağınız zamanında olmasa bile sizden zamanlama ile ilgili hata yapmamanız beklenir. Randevularınız için tercih edilen zaman sabah saatleridir. Çalışma saatleri genellikle Pazartesi Cuma 9:00 ve 17:00 arasındadır. Birçok ülkede tarih verilirken yapılan sıralama Kanada’da da aynıdır. Örneğin (November 8, 2001, veya 8.11.01). ♦ Eğer iş randevunuza yetişememe durumundaysanız, varacağınız zamanı telefonla bildirmeniz beklenir. Ayrıca 30 dakikadan fazla da gecikmemeye özen gösteriniz. 8 İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Kanada, http://www.igeme.org.tr/KKS/Arastirmalar/kultur/index.cfm?sec=ara , 20.12.2008
9 Sosyal bir davete 15 dakika geç gitmeniz kabul edilebilmektedir. Buraya da 30 dakikadan fazla geç gitmeyiniz.
Hediye Verme ♦ İş görüşmeleri'nde, Geleneksel olarak hediye anlaşmaya yaklaştıktan sonra verilir. Aynı zamanda anlaşmaya varıldıktan sonra da sunulabilir. Hediyeler hemen ambalajından çıkarılır ve herkese gösterilir. Eğer bir yılbaşı hediyesi aldıysanız, hediyeyi yılbaşına kadar açmamanız istenebilir. ♦ Kaliteli bir hediye seçiniz, aynı zamanda fazlaca da pahalı olmamasına özen gösteriniz. Yılbaşı hediye değiştirmek için en uygun zamandır. Yılbaşı süresince birçok dükkanda ve caddelerde hediye paketleyen yerler vardır. Ofis ile ilgili hediyeler; bir şişe şarap veya alkollü içki uygun seçenekler olabilir. Bir kişiyi yemeğe veya başka bir eğlenceye götürmek de diğer popüler bir hediye türüdür. ♦ Eğer bir eve davet edildiyseniz çiçek, çikolata veya alkollü içki iyi bir hediye seçeneğidir. Bayanlar için parfüm, giyecek çok özel olduğu için uygun hediyeler olmayabilir. Bir evi ziyaret ettiğinizde evde çocuk olduğunu biliyorsanız onlara da bir şeyler götürmeyi ihmal etmeyin. Ayrıca ailenin değerlerini de dikkate alınız. Bazı aileler çocuklarının şiddet içeren oyuncakları oynamasını istememektedirler. ♦ Beyaz zambaklar bazen cenazeyi çağrıştırabilir, ayrıca kırmızı güller romantik bir durumu ifade eden çiçek çeşitleridir.
İlk İsim ve Unvan ♦ İş görüşmeleri esnasında çok kısa zamanda ilk ismi ile hitap edebilme durumu oluşturulabilse de siz ilk isminizle hitap edilmeyi Kanadalı meslektaşlarınızdan bekleyiniz. İsimlerini telaffuz ederken, özellikle “Francophone” lılarla konuşurken dikkatli olunuz. Kanadalı isimlerin sırası da ilk adı, orta adı ve soyadı şeklindedir. ♦ Saygınlık belirten ifadeleri kullanmak için profesyonel unvanları kullanabilirsiniz. Örneğin “Dr” veya soyadlarıyla beraber "Ms.", "Miss", "Mrs.", veya "Mr." gibi.
10 Fransız kökenli Kanadalılarla "Monsieur" veya "Madame" gibi saygınlık belirten ifadeleri kullanabilirsiniz. Bir kişinin medeni durumundan emin değilseniz, soyadını ilave ederek "Ms." Eğer bayan bu hitaptan hoşlanmadığını belirtirse arzu ettiği saygınlık belirten ifadeyi kullanabilirsiniz.
♦ Her ne kadar telefonda ilk adlarını kullansalar da, Fransız Kanadalılar tekrar eski konumda size soyadıyla hitap edebilirler.
Halk Davranışı9 ♦ Kuzey Amerika ülkesi Kanada şirket yöneticilerinin ilk yedi değeri: İfade Özgürlüğü, Kişisel özgürlük, Kendine güven, Bireysel haklar, Çok çalışmak, Kişisel başarı, Kendi düşüncelerinden oluşmaktadır.(Mitchell) ♦ İş ilişkilerinde, tanışmalarda ve selamlaşmalarda el sıkışma yaygın olarak uygulanmaktadır. Erkekler genellikle tokalaşmak için ilk önce kadının elini uzatmasını beklemektedir. ♦ Doğrudan, fakat fazla heyecanlı davranmayın. Özellikle ilginizi ve içtenliğinizi belirtmeniz gereken durumlarda göz kontağını ihmal etmeyiniz. İki kişi arasındaki standart mesafe iki ayak uzunluğunda olmalıdır. Fransız Kanadalılar biraz daha yakın durabilirler. ♦ Kanada’da iş yapabilmek için açık ve içten bir tavır takınmanız gerekmektedir. Selamlaşmalarda ABD ve İngiltere’deki hitaplar kullanılır. "Good Morning", "Good Afternoon", "Good Evening", "Goodnight", "Hi", ve "Hello." gibi. ♦ "How are you?" söylemi Kanada’da çok popülerdir. Bu hitapta neler olup bittiğini detaylarıyla anlatmanız gerekmez. Sadece “Fine, thank you" demeniz yeterlidir. 9 İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Kanada, http://www.igeme.org.tr/KKS/Arastirmalar/kultur/index.cfm?sec=ara, 20.12.2008
11 Kanada çok açık bir toplumdur. Sosyal tolerans en üst düzeyde gösterilmektedir. Övünme ve hava atma iyi karşılanmamakta, ayrıca sizin hakkınızda kuşku duyulmasına neden olabilmektedir.
♦ Toplum içinde, hisler baskı altında tutulmaktadır. Kanadalıların büyük çoğunluğu başka kişilerle ilgilenirken çok nazik olmaya çaba sarf ederler. Büyük çoğunluğu,toplum içinde heyecan yaratmamak için tartışmamaya çaba gösterirler. Kendilerini anlamayan başka kişilerin önünde yabancı bir dili konuşmanın kabalık olabileceğini düşünmektedirler. ♦ “Francophones” lar “Anglophones” gibi çekingen değildirler, daha yakın bir tavır sergilemektedirler. Konuşurken daha yakın dururlar ve konuşma esnasında size dokunabilirler. ♦ Genellikle aynı cinsiyetten kişiler el ele dolaşmazlar. Eğer bir şeyi işaret etmek istiyorsanız, işaret parmağınızı kullanınız. Kişileri parmakla işaret etmek uygun karşılanmamaktadır. Birisini çağırmak için, parmaklarınızı size doğru kıvrılmış durumda ve avuç içi yukarıya bakacak şekilde tutmaya özen gösteriniz. ♦ Bir kapıdan içeriye girerken arkanızdaki kişiye öncelik vermeniz genel saygınlık davranışları içerisinde takdirle karşılanmakta ve böyle bir hareket yapmanız da beklenmektedir. O.K. işareti ve başparmağın yukarıya kaldırılması onay anlamında verilen iki işarettir. Uzaktan bir tanıdığınızı gördüğünüzde, el sallamak uygun bir onay şeklidir. hoşça kal demek için elinizi dışarıya doğru olacak şekilde sallayınız. ♦ Eğer banka önündeki ATM makinelerini kullanacaksanız, önünüzdeki para çeken kişi ile aranızda birkaç ayak uzunluğunda mesafe bırakınız. İnsanlar rutin bir şekilde mağazalarda, sinema veya tiyatrodan bilet temin edebilmek veya ulaşımla ilgili yerlere bilet alabilmek için sırada beklerler. Eğer normal bir sıra yoksa da sizden önce gelenin öncelik hakkı olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Ayrıca, Kanadalılar sırada ileriye doğru itiş kakışlardan hoşlanmamaktadırlar.
12
♦ Kanada’da lokantaların büyük bir çoğunluğunda sigara içenler ve içmeyenler bölümleri ayrılmıştır. Halk içinde artan bir oranda, lokantalarda ve barlarda sigara içilmesinin yasaklanması konusunda bir ısrar vardır.
İş Kıyafeti10 ♦ Kanada iş kültüründe iyi, sade bir giyim stili ve görüntü önemlidir. Rahat ve zevkli kıyafetler ölçü olarak kabul edilmektedir. Giyiminizin markalı veya modaya uyması gerekmeyebilir. Kaliteli bir kıyafet eski de olsa mükemmel bir şekilde kabul edilmektedir. Boş zamanlarında Kanadalılar resmi olmayan kıyafetler giyerler; kot, tişört, eşofman, şort ve koşu ayakkabıları tercih edilen kıyafetlerdir. ♦ Bazı firmalar resmi olmayan kıyafetlere izin vermektedirler, eğer şüpheniz varsa hatalı bir davranışta bulunmamanız için resmi giyinilmesinde fayda vardır. Takım elbise ve kravat standart kıyafettir. Takım kıyafetler ve elbiseler kadınlar için standart giyim eşyalarıdır. Klasik stilde pantolon takımlar da kabul edilmektedir. Aksesuar kullanarak çok basit gereçlerle ve özel becerilerle giyiminizi daha uygun hale getirebilirsiniz. ♦ Küçük yerlerde ve kırsal kesimde giyim daha az resmidir. Modaya uydurma konusunda çok fazla çaba harcanmaz. ♦ Kanadalılar iş alanında fazla koku kullanmazlar. Parfüm, tıraş sonrası losyon ve ağır derecede koku yayan bakım ürünleri; şampuan, saç spreyinden kaçınmaktadırlar. Bu konuda tutumlu davranmaktadırlar. Aynı zamanda güzel kokular zayıf hijyenik ciltlerde alerjiye neden olabilmektedir. İlaveten, parfümlerin kişilerin sağlına zarar verdiğini düşünmektedirler. Özellikle astım Kanada’da yaygın bir hastalıktır.
10 İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Kanada, http://www.igeme.org.tr/ , 21.12.2008
13
Karşılıklı Konuşma Genel Hatlar ♦ Her ne kadar açık bir şekilde milliyetçi gibi görünmüyorlarsa da, Kanadalılar ülkelerinin ABD’den farklı, kendine özgü güzellikleri olduğunu, ziyaretçilerin bunları tanımalarını ve takdir etmelerini beklemektedirler. ♦ Kanadalılar genellikle kendilerini din farklılıklarını tolere edecek nitelikte görmektedirler. Ancak birçoğu dini gösterilerden ve özellikle Protestanlıkla ilgili olanlarından rahatsızlık duymaktadırlar. ♦ Hava durumu genelde karşılıklı konuşma için iyi bir başlangıç olabilir. İngilizce konuşan Kanadalılar toplantılara hava ve ulaşım gibi resmi olmayan konularla başlarlar. ♦ Golf özellikle iş adamlarının arasında popüler bir spordur. İlaveten, golf sahaları iş görüşmeleri içinde uygun yerlerdir.
Hoşlanılan konuşmalar ♦ Kanada ve Kanadalılar arasındaki olumlu yorumlar ♦ Popüler sporlar; hockey, futbol, baseball, basketbol ♦ İş ♦ Hava durumu ♦ Coğrafya ♦ Seyahat ♦ Sinema ♦ Kitap
Kaçınılması gereken konular ♦ Kanada’nın ABD ile kıyaslanmasından veya ikinci derecede görülmesinden rahatsızlık duymaktadırlar. ♦ Quebec ayrıcalığı/Fransız ve İngiliz Kanada’sı arasındaki diğer karşıtlıklar ve din.
14
SONUÇ Çalışma, Kanada kültürünü araştırmak suretiyle, yürütülen ticari ilişkilerde kolaylık sağlamak amacıyla yapılmıştır. Uluslar arası iş kültürü araştırmaları üzerine yazılan kitaplar, makaleler, ticaret odalarına bağlı dergiler ve çeşitli internet sitelerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, Kanada’nın sosyal ilişkilerde nezaket ve genel saygınlığı ön planda tutan; bununla birlikte iş planlaması ve iş ilişkilerinde zaman yönetimi açısından esnek davranmayan bir ülke olduğu anlaşılmıştır. Toplumsal statü ve ünvanlara fazlasıyla önem veren bir yapıdadır. Her ne kadar Kanada kültürü, Amerikan kültüründen çok etkilenmişse de birçok eşsiz özelliğini korumaktadır. Bu yüzden ABD ile kıyaslanmaktan büyük ölçüde rahatsızlık duymaktadırlar. Kanada kültürünü ele alan bu çalışma, alanda yapılmış diğer çalışmalar temel alınarak hazırlanmıştır. Kanada kültürü hakkında daha fazla bilgi için, kişilerle yüzyüze temasa geçilerek, elde edilecek bilgilerle çalışma modernize edilebilinir.
15
KAYNAKÇA www.igeme.gov.tr, İGEME İhracatı, Geliştirme Etud Merkezi, 2008 Farklı Kültürlerde İş Görüşmeleri, Dr. Sema Babayiğit, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beta basım yayım dağıtım A.Ş., yayın no 1734 işletme ekonomi dizisi 209, İstanbul, Mart 2007 Uluslararası İş Kültürü, Charles Mitchell, BZD Yayın ve iletişim, İstanbul, 2002 The Global Negotiator, Jeswald W. Salacuse, Palgrave Macmillan Yayin Ltd., Temmuz, New York, 2003 Intercultural Business Communication, 4th edition, Lillian H. Chaney and Jeanette S. Martin, Pearson Prentice Hall, New Jersey, 2007 http://www.guncelle.com/kadinlar/264940-kanada-kulturu.html Commercial Counsellor, Türkiye-Kanada Ticareti http://www.musavirlikler.gov.tr/haberdetay.cfm?HaberID=1690&dil=TR&ulke=c dn
Türkiye İstatistik Kurumu http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/jsp/body/tumraporlar.jsp