!!made in athens:Layout 1
8/9/12
8:19 PM
Page 89
>
πίζει τους ανταγωνισµούς και τις διαφοροποιήσεις. Εντούτοις οι διαφοροποιήσεις δεν εξαλείφθηκαν: ο Benjamin Schwartz, σχολιάζοντας τη διάκριση της Hannah Arendt µεταξύ του δηµόσιου και ιδιωτικού, σηµείωσε έναν αριθµό σηµαντικών κοινωνιών, συµπεριλαµβανοµένης της Κίνας, οι οποίες «τα είχαν πάει µια χαρά χωρίς να έχουν µια αντίληψη του δηµόσιου σε αντιδιαστολή µε το ιδιωτικό καλό» (20). Επίσης µιλώντας για τον δηµόσιο χώρο των µεσογειακών πόλεων ο Maurice Aymard γράφει: «Όποιος κι αν είναι το σχέδιο της πόλης, γεωµετρικό ή αυθόρµητο, η πόλη είναι οργανωµένη για τις ανταλλαγές µεταξύ των ανθρώπων: και µάλιστα περισσότερο για τις ανταλλαγές σηµάτων και συµβόλων παρά αγαθών. Σπάνια το σηµαντικό είναι ο δρόµος, τόπος περαστικός, στενός και φραγµένος, που τα σπίτια επιδιώκουν πάντοτε να τον προσαρτήσουν σαν να είναι η αυλή τους: φτάνει να βγουν µερικές καρέκλες στο δρόµο και ο κουρέας ξυρίζει εκεί τον πελάτη του, τα παιδιά κάνουν τα µαθήµατά τους ή παίζουν κάτω από το βλέµµα των γυναικών που ράβουν ή πλέκουν. Το πραγµατικό κέντρο της κοινωνικής ζωής βρίσκεται αλλού, στην πλατεία όπου καταλήγει όλη η συγκεχυµένη και χαοτική κυκλοφορία των µικρών δρόµων. Η πλατεία, που όσο υφίσταται κοινωνική ζωή προστατεύεται πάντα καλύτερα από τις καταπατήσεις των ιδιωτών, είναι η κατεξοχήν δηµόσια επικράτεια, µια σταθερά της µεσογειακής πολεοδοµίας» (21). Αν λοιπόν η ευρωπαϊκή πόλη βασίστηκε στην ταξιθέτηση, στον γεωµετρικό διαχωρισµό του εδάφους, στην οργάνωση και στην κινητικότητα της εργατικής δύναµης, στη βιοπολιτική διαχείριση και στην αφαίρεση, η Αθήνα προσέθεσε στις διαδικασίες αυτές µια σειρά «παραµορφώσεις» που πριµοδότησαν την εντροπία, την ασάφεια, τη σταθερότητα του άµορφου, τα µικρο-οικονοµικά ριζώµατα, τη µοριακή περιβαλλοντική φρενίτιδα και την έλλειψη αναπαραστάσεων που τείνουν στη διάλυση της µοντέρνας πόλης. Ο δηµόσιος χώρος θεωρήθηκε για δεκαετίες ένα ανεξάντλητο απόθεµα το οποίο µπορούσε να οικειοποιηθεί ο καθένας. Τα γεγονός αυτό µπορεί να εξηγήσει τη µακροχρόνια απουσία εθνικού κτηµατολογίου, δηλαδή ενός σαφούς διαχωρισµού δηµόσιας και ιδιωτικής γης. Να γιατί οι διαδικασίες µετασχηµατισµού του δηµόσιου χώρου της Αθήνας µπορούν να γίνουν εφικτές µόνο
89
Μαρία Παπαδηµητρίου, Dreaming the New House, T.A.M.A. Αθήνα 2004-2006. Maria Papadimitriou, Dreaming the New House, T.A.M.A. Athens 2004-2006.
dren will do their classes there or play under the eyes of women who sew or knit. The real centre of social life is located elsewhere, in the square, where all the confused and chaotic traffic from the small roads will find its way. The square, which is always protected better from the trespasses of private individuals, when it has a social life, is primarily a public domain, a constant of Mediterranean town planning” (21). Therefore, if the European city was based on classification, in the geometric distribution of the of land, in the organisation and mobilization of a work force, in biopolitical management and abstraction, Athens added to these processes a series of “deformities”, which place a premium on entropy, on lack of clarity, on the stability of the amorphous (formless), on microeconomic rhizomes, molecular environmental frenzy and the lack of representations, which lead to the dissolution of the modern city. For decades, public space was considered to be an inexhaustible reserve, which anyone could appropriate. This event could explain the long-term absence of a national cadastre, i.e. a clear segregation of public and private land. This is why the procedures of transformation of public space in Athens can only be feasible through these differentiations and their intensities, which contain inhibitions, postponements and heterogeneity of all kinds. Faced with these, we must act contrapuntally and not
19. Immanuel Kant, “Was ist Aufklärung?” (1784), Greek translation by Nikos Skouteropoulos in What is the Enlightenment? Athens 1989; Jürgen Habermas, The Structural Transformation of the Public Sphere. An Inquiry into a Category of Bourgeois Society (1962), Greek translation by Lefteris Anagnostou, Athens 1997; Hannah Arendt, The human condition (1958), op.cit. Expanding on this we could add here the views of Richard Sennett, Henri Lefebvre and Michel Foucault, particularly as concerns the transition of disciplinary town planning and its corresponding institutions, to the expansion of the mechanisms of biopolitical control. 20. Mentioned by Shmuel N. Eisenstadt and Wolfgang Schluchter in “Introduction: Paths to Early Modernities, A Comparative View”, Daedalus 127, 1998. 21. Fernand Braudel, Maurice Aymard, Filippo Coarelli, The Mediterranean, place and history (1985), Greek Translation: Effie Avdela, Rika Benveniste, Athens 1990, pp.194-195.