ArcGIS hÉt platform voor geo-informatie
Mooie én snelle kaarten in ArcGIS ESRI’s oplossing voor geoportalen
een uitgave van ESRI Nederland nr. 022009
ARCGISACTUEEL uitdagend en inspirerend
Colofon
ArcGIS Actueel is een uitgave van ESRI Nederland voor gebruikers van het ArcGIS-platform. Contact E: redactie@arcgisactueel.nl T: +31 (0) 10 217 07 00 I : www.esri.nl
2
Colofon en inhoudsopgave
3 Voorwoord
4
Mooie én snelle kaarten in ArcGIS
8
Efficiënt geoprocessingtaken uitvoeren met Python
Redactie Ernst Eijkelenboom Sabine Put Jeroen van Winden Aan deze uitgave werkten mee: Arjen Pluim Bart Smit Cover Zichtbaartijd van snelweguitzichten, door Maarten Piek en Marnix Breedijk (Planbureau voor de Leefomgeving). Ontwerp Karen Stultiens Vormgeving en druk THE DAIRY creativeworks, Rotterdam ‘t Papierenhuys
04
Oplage 4.500 exemplaren Abonnementen Organisaties met een onderhoudscontract van ESRI Nederland krijgen ArcGIS Actueel kosteloos toegestuurd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om ArcGIS Actueel te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl. btw). Disclaimer ESRI Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in ArcGIS Actueel. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaarten beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit ArcGIS Actueel mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van ESRI Nederland.
10
MapGallery
12
De ArcGIS Server Geoportal Extensie: ESRI’s oplossing voor geoportalen
16
12
Haal meer uit ArcGIS Server met Geocortex Optimizer
18
Network Analyst
22
Agenda
18
Voorwoord
Beste lezer, Een kaart is niet altijd dezelfde kaart. Het klinkt misschien wat cryptisch, maar de wijze waarop een kaart is samengesteld hangt af van degene die de kaart gebruikt. We horen vaak dat kaarten niet performen. Het gaat dan meestal om kaarten op het internet. Al snel wordt er aangenomen dat het aan de software zal liggen. Toch is dit meestal niet het geval; vaak is er een andere reden aan te wijzen. Niet iedere kaart die is ontworpen voor gebruik in ArcGIS Desktop is één op één te kopiëren naar een kaart die gebruikt wordt in ArcGIS Server. De gebruiker van de eindapplicatie stelt nu eenmaal andere eisen. In dit nummer laten we zien wat u onder andere kunt doen om kaarten op het web te optimaliseren. We raken slechts het topje van de ijsberg. We gaan vooral in op hulpmiddelen om performanceproblemen op te sporen in de opmaak van de kaart. Daarnaast laten we zien hoe een tool als Geocortex Optimizer kan helpen om gemaakte webservices te monitoren en bijvoorbeeld probleemlagen in een kaart te identificeren. Voor de GIS Conferentie organiseren we een Preconference Workshop: “Optimaliseer je webkaarten in één dag!” Tijdens deze dag gaan we met de in dit magazine besproken hulpmiddelen aan de slag. Met veel tips en trucs zullen uw webkaarten een stuk sneller werken. In ArcGIS Actueel zullen we meer aandacht gaan geven aan ArcGIS-extensies. Extensies bieden vaak meer dan u voor mogelijk hield. In dit magazine kunt u bijvoorbeeld lezen over de ArcGIS Server Geoportal Extensie. Hiermee kunnen relatief snel geoportalen naar eigen wens ingericht worden. Uw organisatie kan op deze manier snel onderdeel worden van een Spatial Data Infrastucture (SDI); of deze nu beperkt is tot uw eigen organisatie of deel is van een nationale of zelfs globale infrastructuur. Veel leesplezier, Jeroen van Winden manager technology development ESRI Nederland jvanwinden@esri.nl 3
Desktop
Mooie én snelle kaarten in ArcGIS Sinds jaar en dag kunnen met ArcGIS Desktop mooie kaarten worden gemaakt. Het gebruik van verschillende soorten classificaties, kleuren en labels maken de mogelijkheden ongekend. Als het resultaat een geëxporteerde digitale of analoge kaart is, dan is de performance van de kaart minder van belang. Of het opbouwen en vervolgens afdrukken van een kaart tien seconden of vijf minuten duurt is meestal niet zo belangrijk. Het wordt anders als de kaart interactief gebruikt wordt. In een server-omgeving is een hoge performance essentieel voor een goede webapplicatie. In dit artikel kijken we waar op gelet moet worden om goede en snelle mapservices te maken.
MXDPerfStat Een goede tool om de performance van een MXD te meten is door gebruik te maken van MXDPerfStat. Deze tool is vrij te downloaden via ArcScripts (http://arcscripts.esri.com /details.asp?dbid =15570). MXDPerfStat is een command-line tool waaraan je een aantal parameters kan meegeven, zoals de naam van de mxd en de schaalniveaus waarop de performance getest moet worden. MXDPerfstat start een ArcGIS Engine applicatie en tekent vervolgens de MXD op de opgegeven schalen. Na het uitvoeren van alle schaalniveaus wordt er een XML-bestand gegenereerd met de resultaten van de test. Door middel van een meegeleverde stylesheet kunnen de resultaten worden bekeken. Per laag en per schaal wordt weergegeven hoe lang het tekenen heeft geduurd, hoeveel vertices er getekend zijn, of labels getekend zijn en of er eventueel een layer-definitie aanwezig was. Bij lagen die slecht presteren wordt een aanbeveling gegeven om de performance te verbeteren. Met deze tool is in één oogopslag te zien waar eventuele knelpunten te verwachten zijn. MXDPerfStat werkt vanaf ArcGIS 9.2.
4
Desktop Ontwikkelen
Map Service Publishing Toolbar
geven tips waarvan wordt aangeraden om
In ArcGIS 9.3.1 is een nieuwe toolbar be-
die op te volgen.
schikbaar voor ArcMap, de Map Service Publishing Toolbar. Deze toolbar bevat een
Een aantal eigenschappen die voor een
aantal mogelijkheden van MXDPerfStat,
MXD zijn toegestaan worden in deze eerste
maar biedt daarnaast de mogelijkheid om
versie van de MSD niet ondersteund, zoals
een MXD om te zetten naar een MSD-
het gebruik van Maplex Labeling en bepaal-
bestand (Map Service Definition) en dit
de symbologie. Dit wordt in de komende
bestand direct te publiceren naar ArcGIS
versies van ArcGIS Server wel ondersteund.
Server vanuit ArcMap. Het gebruik van Maplex, topologielagen en geavanceerde lijn-symbologie levert foutmeldingen op. Een laag zonder Spatial Index De Map Service Publishing Toolbar in ArcMap.
of een andere projectie levert een waarschuwing op. Het on-the-fly projecteren van
Heel vaak komt het voor dat een orga-
data wordt wel toegestaan, maar is nadelig
nisatie een ArcMap-document heeft ge-
voor de performance.
maakt, maar men niet tevreden is over
Wanneer een laag op alle schaalniveaus
de performance. Verschillende oorzaken
wordt getoond levert dit slechts een opmer-
kunnen hieraan ten grondslag liggen, maar
king op. Dit kan namelijk een potentieel per-
zijn niet in ĂŠĂŠn oogopslag te achterhalen.
formance probleem opleveren. Een dataset
De eerste knop op de Map Service Pu-
bedoeld voor 1:10.000 moet bijvoorbeeld
blishing Toolbar maakt het mogelijk om
niet op 1:500.000 afgebeeld worden.
een analyse te doen van de MXD. Instellingen in de MXD die nadelig zijn voor de
Nadat alle fouten zijn opgelost kan er een
performance worden in een apart scherm
preview worden getoond van de data, zoals
getoond en in drie klassen gerangschikt:
deze eruit komt te zien als de MSD gepubli-
fouten, waarschuwingen en opmerkingen.
ceerd is als mapservice. De tijd die nodig is
De fouten moeten worden opgelost voordat
om de kaart te tekenen wordt ook weer-
een MXD gepubliceerd kan worden als een
gegeven. Wat direct opvalt is dat er in deze
MSD-mapservice. De andere twee klassen
preview gebruik gemaakt kan worden van
Scherm met fouten, waarschuwingen en opmerkingen om de kaart te optimaliseren. 5
Desktop
anti-aliasing voor zowel de geografie als de teksten. Dit betekent dat het vanaf ArcGIS Server 9.3.1 mogelijk is om een dynamische mapservice te maken met anti-aliasing. Een mapservice gebaseerd op een MXD ondersteunt dit niet tenzij er een tiled mapservice van wordt gemaakt.
Preview om de kaart te controleren voordat deze naar ArcGIS Server gepubliceerd wordt.
De preview geeft een goed beeld hoe de performance van de nieuwe mapservice zal zijn en hoe deze er visueel uit komt te zien.
MXD ≠ mapservice Een veel gemaakte fout bij het publiceren van een MXD of MSD als mapservice is het idee dat alle lagen in één ArcMap-document 6
Desktop
ook beschikbaar moeten komen in één
denken hoe de kaart gebruikt gaat worden
mapservice. In veel gevallen bestaat een
in de webapplicatie. Maak gebruik van
ArcMap-document uit achtergrondlagen en
schaalafhankelijkheid om lagen te tonen,
zogenaamde operationele lagen. Een kaart
maak onderscheid in operationele lagen
van bijvoorbeeld de Ecologische Hoofd-
en achtergrondlagen,
structuur (EHS) zal in ArcMap lagen over
dexes. Hulpmiddelen hierbij zijn tools zoals
natuurdoeltypen, beheersgebieden, foe-
MXDPerfStat en de nieuwe toolbaar om
rageergebieden bevatten (de operationele
MSD-mapservices te maken in ArcGIS 9.3.1.
gebruik goede in-
lagen) en gemeentegrenzen en topografische data (achtergrondlagen). Een MXD
Als het resultaat aan de verwachtingen vol-
kan op deze manier al snel uit meer dan 20
doet, dan is de volgende stap om een map-
kaartlagen bestaan.
service te maken. Gelijk aan de bekende
Het is af te raden om direct deze MXD te
publiceren als mapservice, kan dit nu van-
publiceren als mapservice. Maak van de ach-
uit ArcMap. De MXD wordt opgeslagen als
tergrondkaartlagen één of meerdere aparte
MSD-bestand en deze wordt vervolgens
mapservices. Deze kunnen op voorgedefi-
gebruikt voor de mapservice.
nieerde schaalniveaus gecached worden tot
bestand wordt ook fysiek opgeslagen op de
een tiled mapservice. Deze kaartlagen zullen
server in een nieuwe folder: de arcgisinput
ongetwijfeld ook in andere kaarten voorko-
folder.
manier om vanuit ArcCatalog een MXD te
Het MSD-
men, zoals bijvoorbeeld een Aardkundige Waarde-kaart of een kaart over stiltegebie-
In een volgend artikel zullen we verder in-
den. Deze achtergrondmapservices worden
gaan op het opbouwen van goede basemap
ook wel basemaps genoemd.
mapservices waarin we vragen beantwoor-
De operationele kaartlagen kunnen als een
den zoals welke schaalniveaus er moeten
dynamische mapservice worden aangebo-
worden ingesteld, wat het beste afbeeldings-
den. Vanaf ArcGIS 9.3.1 kan dit het beste via
formaat is of hoe groot de tiles bijvoorbeeld
een MSD.
moeten zijn.
Met ArcGIS Server kunnen de operationele mapservice en de basemap mapservice gemakkelijk samengevoegd worden binnen één webapplicatie.
AUTEUR: Ernst Eijkelenboom E-MAIL: eeijkelenboom@esri.nl
Een snelle en goede webapplicatie wordt bepaald door een doordachte opmaak van de te publiceren kaart. Een kaart gemaakt in ArcMap is niet direct geschikt om gepubliceerd te worden. Belangrijk is om na te 7
Ontwikkelen
Efficiënt geoprocessingtaken uitvoeren met Python
Geoprocessingtaken kunnen veel tijd in beslag nemen, zeker als ze moeten worden uitgevoerd op grote hoeveelheden data. Scripting is een efficiënte methode om taken te automatiseren en daarmee tijd te winnen. Bovendien wordt door het gebruik van scripts een geoprocessing workflow goed uitwisselbaar met andere gebruikers. Dit artikel gaat in op het gebruik van Python als scriptingtaal.
Veelzijdig
import arcgisscripting
Het ArcGIS platform biedt ondersteuning voor scripting
gp = arcgisscripting.create()
in een aantal veelgebruikte scriptingtalen, zoals Python, VBScript, JScript en Perl. Python heeft het gebruiksge-
Hierna kunnen alle mogelijkheden van het geoproces-
mak van een scriptingtaal en de programmeermoge-
sing framework benut worden in Python. Niet alleen de
lijkheden van een ontwikkeltaal. Daarom wordt Python
tools, maar ook alle environment settings kunnen be-
door ESRI gezien als de scriptingtaal die alle handvatten
ïnvloed worden, zoals de kaartprojectie of de directory
biedt voor de gebruiker om de geoprocessingtaken te
waarin gewerkt wordt. Daarnaast bestaan er speciale
vervullen. Python is relatief eenvoudig te leren, maar is
functies om het werken in het geoprocessing framework
wel een taal waarin object-geörienteerd programmeren
te vergemakkelijken. Zo kan gekeken worden of invoer-
mogelijk is. De taal en bijbehorende omgeving bestaat
data wel bestaat, kan een lijst met shapefiles in een
onder een open-source licentie en heeft in de loop der
bepaalde folder bekeken worden en is het mogelijk om
tijd een aanzienlijke gebruikersgemeenschap verwor-
foutmeldingen door te geven naar het geoprocessing
ven.
framework. Alle methodes en eigenschappen van de arcgisscripting-component zijn te vinden in het object-
DE arcgisscripting-component
modeldiagram, te vinden in de documentatie van ArcGIS.
Om het gebruik van Python en andere scriptingtalen in het geoprocessing framework te versoepelen bestaat een ArcObjects-component genaamd arcgisscripting. Deze component beheert alle geoprocessingfuncties binnen ArcGIS en vormt op deze manier een coarsegrained object voor het automatiseren van deze functies. Een Python-script kan met een gewone tekst-editor aangemaakt worden, of via een Python-editor. Pythonscripts hebben de extensie ‘.py’. De scripts kunnen zowel binnen als buiten ArcGIS gestart worden, zolang er een
Object-modeldiagram van de arcgisscripting-component met methodes en eigenschappen.
ArcGIS-licentie aanwezig is. Het uitvoeren van een bepaalde actie op meerdere De volgende regels code bieden toegang tot de
bestanden is met behulp van de methodes van de
ArcObjects-component arcgisscripting en kunnen boven-
arcgisscripting-component eenvoudig te regelen.
aan het script gezet worden.
8
Ontwikkelen
Een Python-editor met een simpel script om feature classes te clippen op basis van één inputbestand.
Vlakken genereren uit puntgegevens
Nu kunnen iteratief de punten één voor één worden toe-
Meer geavanceerde taken zijn ook goed uit te voeren
gevoegd aan vlakArray. Wanneer een nieuwe identifier
met gebruik van Python-scripting en het geoprocessing-
van een vlak wordt gevonden, wordt via insertrow een
framework. Een voorbeeld hiervan is het aanmaken
nieuw vlak aangemaakt.
van vlakken op basis van puntgegevens. Als invoerdata voor dit voorbeeld is een puntenbestand beschikbaar
srow = scur.next()
met als attributen een unieke identifier van het vlak
vlakID = srow.getvalue(“PolyID”)
waar een punt bij hoort en een volgnummer van een vertex in het vlak.
while srow:
if srow.getvalue(“PolyID”) != vlakID:
Er wordt begonnen met het aanmaken van het
irow = icur.newrow()
arcgisscripting-object, waarna de invoer- en uitvoerdata
irow.SetValue(geomFld, vlakArray)
wordt vastgesteld.
icur.insertrow(irow)
vlakArray.removeall()
import arcgisscripting
vlakID = srow.getvalue(“PolyID”)
gp = arcgisscripting.create()
vlakArray.add(srow.getvalue(geomFld).getpart()) srow = scur.next()
inputFC = “C:\\DATA\\Meetpunten.gdb\\Punten”
irow = icur.newrow()
newFC = “C:\\DATA\\Meetpunten.gdb\\Vlakken”
irow.SetValue(geomFld, vlakArray) icur.insertrow(irow)
Vervolgens kan een object van het type Array aangemaakt worden, die de vertices van de vlakken zal gaan
Het is praktisch om tot slot de gebruikte objecten te verwij-
bevatten. De methode searchcursor wordt gebruikt
deren, zodat de data weer wordt vrijgegeven voor gebruik.
waarbij allereerst op de identifier van het vlak wordt gesorteerd om vervolgens te sorteren op het volgnummer
del gp, vlakArray, scur, icur
van de vertices binnen het vlak. Op die manier wordt een lijst gemaakt waarin één voor één de vlakken voorbijko-
Python op het Resource Center
men. Binnen elk vlak staan bovendien de punten in de
Naast de genoemde voorbeelden zijn er talloze andere
juiste volgorde. Met de insertcursor kunnen features
mogelijkheden om scripting met Python in te zetten
toegevoegd worden aan de feature class met vlakken.
om op eenvoudige wijze geoprocessingtaken snel en effectief af te handelen. Kijk voor meer praktische voor-
vlakArray = gp.createobject(“Array”)
beelden van het gebruik van Python in ArcGIS op het
geomFld = “SHAPE”
Resource Center: http://resources.esri.com/geoprocessing
scur = gp.searchcursor(inputFC, “”, “”, “”, “PolyID A; Volgorde A”) icur = gp.insertcursor(newFC)
AUTEUR: Arjen Pluim E-MAIL: apluim@esri.nl
9
MapGallery
MapGallery
Omschrijving: De bodemkansenkaart is vervaardigd door het bureau Datamanagement van de provincie Zuid-Holland in opdracht van het XploreLab. Xplorelab is het laboratorium voor innovatie van de directie Groen, Water en Milieu van de provincie Zuid-Holland. In de Nota Ruimte is de Zuidplaspolder
aangewe-
zen als verstedelijkingslocatie voor de periode na 2010. Dit betekent meer woningen, meer glastuinbouw en bedrijfsterreinen en ruimte voor natuur, water en nieuwe weginfrastructuur. Om dit te realiseren wordt de ‘lagenbenadering’
toege-
past. De bodemkansenkaart geeft de mogelijkheden om de ‘ondergrondlaag’ in deze benadering te betrekken en te zorgen voor een klimaatbestendige inrichting van de Zuidplaspolder. Gebruikte software: ArcGIS 9.2 met extensies Spatial Analyst en 3D Analyst (ArcScene). Adobe Photoshop CS2 en Adobe InDesign CS2. Auteurs: Chris van Eijnsbergen, Marc Bel, Dirk van der Eijk. 11
server
De ArcGIS Server Geoportal Extensie: ESRI’s oplossing voor geoportalen De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor geoportalen. Een belangrijke reden hiervoor is INSPIRE (INfrastructure for SPatial InfoRmation in Europe); een initiatief van de Europese Commissie om de groeiende hoeveelheid geo-informatie in Europa in goede banen te leiden. Hiervoor zijn richtlijnen en regelgeving ontwikkeld voor het geharmoniseerd verzamelen, vastleggen en uitwisselen van geo-informatie. Geoportalen spelen hierin een grote rol. In dit artikel wordt ESRI’s oplossing voor geoportalen besproken, waarmee organisaties een belangrijke stap kunnen zetten om ‘INSPIRE-ready’ te worden.
Metadata: brandstof voor geoportalen
Vliegende start
Een geoportaal is een (web)applicatie waar-
gebruikt worden, variërend van organisatie-
mee gebruikers geografische data en services
niveau tot nationaal niveau. Geen enkel geo-
kunnen zoeken, vinden, exploreren en delen.
portaal is hetzelfde. Iedere organisatie heeft
De brandstof voor een geoportaal is metadata:
andere wensen en eisen aan een geopor-
‘data over data’. Het belang van metadata
taal. Een oplossing ‘zo uit de doos’ is daarom
kunnen we illustreren met een blik in de su-
meestal niet toereikend, maar kan wel een
permarkt. Wie koopt het als er geen etiket op
goede basis vormen om mee verder te gaan.
zit? Als koper weet je niet wat er in het blik
ESRI heeft de afgelopen jaren hard gewerkt
zit. Wat is de kwaliteit? Heb ik dit nodig? Zon-
aan de ArcGIS Server Geoportal Extensie
der metadata - het etiket in dit geval - is het
(voorheen GIS Portal Toolkit). Dit is een oplos-
blik vrijwel waardeloos. Voor geo-informatie
sing voor geoportalen die relatief snel opge-
geldt iets vergelijkbaars: goede documentatie
zet kunnen worden, maar organisaties wel de
van (vaak kostbare) data is daarom van groot
flexibiliteit biedt om een geoportaal volledig
belang. Met metadata èn een geoportaal
naar eigen wens in te richten. Zo kunnen orga-
waar de metadata gevonden en bekeken kan
nisaties een vliegende start maken waarna ze
worden kunnen gebruikers vooraf beoordelen
hun geoportaal gaandeweg kunnen verfijnen.
Een geoportaal kan op verschillende niveaus
of dit de informatie is die ze nodig hebben.
In de doos Wat zit er in de doos van de ArcGIS Server Geoportal Extensie? Allereerst zijn er de catalog service en metadata service. Deze services regelen de processen rondom het zoeken, publiceren en valideren van metadata. Daarnaast is er een harvesting service waarmee metadata uit andere bronnen automatisch in het geoportaal gepubliceerd kan worden. Voor de gebruikerskant is er de site starter, een collectie van dynamische webpagina’s 12
server
(geschreven in Java Server Pages, JSP) die een
specificatie van het Open Geospatial Consor-
basis geoportaal vormen. Zoals de naam aan-
tium (OGC). Voor ArcCatalog is er een plugin
geeft is de site starter bedoeld als startpunt,
waarmee gebruikers metadata meteen kun-
de JSP-pagina’s kunnen vervolgens aangepast
nen publiceren op het geoportaal.
worden om extra functionaliteit toe te voe-
Als alles geïnstalleerd en geconfigureerd
gen of om het geoportaal te integreren in een
is, hoe ziet het portaal er dan uit? Geïnte-
bestaande website van een organisatie.
resseerden kunnen een kijkje nemen op
ArcGIS Server verzorgt een aantal services
http://gptogc.esri.com/GPT931. Dit is het eer-
waar de Geoportal Exensie gebruik van
ste publieke geoportaal dat met de nieuwste
maakt, zoals een mapservice om geografisch
versie van de ArcGIS Server Geoportal Extensie
te kunnen zoeken, een geocoding service om
is gemaakt, versie 9.3.1.
plaatsen te zoeken vanuit het geoportaal en een data download service. Deze services
Een greep uit de functionaliteit
zorgen ervoor dat een gebruiker optimaal
De ArcGIS Server Geoportal Extensie heeft
kan profiteren van de mogelijkheden van het
uitgebreide
geoportaal.
vooraf aan een zoekterm het stukje “like|”
Tot slot zijn er plugins voor ArcMap en
worden toegevoegd, waarmee automatisch
ArcGIS Explorer om vanuit deze applicaties
wordt gezocht naar woorden met dezelfde
meteen te kunnen zoeken op een geopor-
betekenis in een andere taal. Bijvoorbeeld,
taal. Dit werkt via CS-W, de catalog service
iemand die als zoekterm “oceaan” opgeeft
zoekmogelijkheden.
Zo
kan
De homepage van het geoportaal zoals het uit de doos komt (zie http://gptogc.esri.com/GPT931). 13
server
De zoekfuncties die standaard in het geoportaal zitten: grafisch zoeken, tekstueel zoeken, op eigenschap zoeken of een combinatie daarvan.
De previewmogelijkheid in versie 9.3.1 van de Geoportal Extensie. De viewer is direct te integreren in een andere webpagina door de code te kopiĂŤren. 14
server
krijgt alleen zoekresultaten te zien
valideren of deze voldoet aan de ge-
waarin het woord “oceaan” voor-
selecteerde standaard. Verder kun-
“like|oceaan”
nen er per metadatabestand toe-
resultaten
gangsrestricties opgelegd worden.
GEOSTICKER VOOR METADATA
getoond waarin “ocean” of “Ozean”
Metadatabestanden kunnen ook tij-
Metadata voor geografi-
voorkomt. Het is ook mogelijk om
delijk als conceptversie opgeslagen
sche data en services moet
grafisch te zoeken naar metadata.
worden voordat ze op het geoportaal
volgens een vast patroon
In de JavaScript-viewer op de zoek-
gepubliceerd worden.
worden vastgelegd. Is dat
komt.
Zodra
gebruikt,
hij
worden
ook
niet het geval, dan wordt
pagina van het geoportaal kan door simpel navigeren een gebied in beeld
Multifunctioneel
het lastig de juiste data te
worden gebracht waarbinnen ge-
Of een geoportaal nu kleinschalig
vinden op basis van me-
zocht wordt. Daarnaast zijn er extra
of grootschalig ingezet wordt, met
tadata. Hiervoor zijn stan-
zoekopties, zoals het zoeken naar
de ArcGIS Server Geoportal Extensie
daarden ontwikkeld: ISO
geo-informatie met een specifiek
kan een multifunctioneel geoportaal
19115 is de standaard voor
thema of het zoeken op datum. Tot
opgezet worden. Organisaties kun-
metadata voor geografi-
slot hoeft de gebruiker voor het zoe-
nen het gebruiken om intern data te
sche data; ISO 19119 is de
ken naar metadata op een ander geo-
ontsluiten, zodat mensen van verschil-
standaard voor metadata
portaal de deur niet meer uit; vanuit
lende afdelingen gemakkelijk elkaars
voor
één geoportaal kan ook worden ge-
data en webservices kunnen vinden
bovenop zijn Nederlandse
zocht naar metadata op andere geo-
en gebruiken. Daarnaast kan (een
profielen ontwikkeld. Om
portalen.
deel van) de data op het geoportaal
metadata
vindbaar gemaakt worden voor de
standaarden aan te kun-
De metadata van de gevonden data
buitenwereld. Door de site starter aan
nen maken is de metadata-
of webservices kan worden getoond
te passen of uit te breiden kan een
editor
volgens de opgegeven stylesheet bin-
geoportaal ontwikkeld worden die
wikkeld. Met GeoSticker
nen het geoportaal. Daarnaast kan
precies past bij de wensen van de or-
wordt het gebruikers mak-
het originele metadatabestand ge-
ganisatie. De ArcGIS Server Geoportal
kelijk gemaakt om valide
download worden. Webservices kun-
Extensie is dé oplossing voor geopor-
metadata aan te maken
nen bovendien ‘gepreviewed’ worden
talen waarmee organisaties zich goed
die vervolgens direct op
in de JavaScript-viewer van ArcGIS
kunnen voorbereiden op INSPIRE. Is
een geoportaal kan wor-
Server. Hierbij wordt meteen een
uw organisatie al ‘INSPIRE-ready’?
den gepubliceerd.
webservices.
volgens
GeoSticker
stukje code aangemaakt waarmee de viewer direct in een bestaande webpagina geïntegreerd kan worden.
AUTEUR: Sabine Put E-MAIL: sput@esri.nl
Beheerders van het geoportaal kunnen metadata aanmaken, uploaden en goedkeuren voor publicatie als zij daartoe voldoende rechten hebben. Ook is het mogelijk om metadata te 15
Daar-
deze
ont-
server
Haal meer uit ArcGIS Server met Geocortex Optimizer
Geocortex Optimizer is een applicatie die speciaal ontwikkeld is voor ArcGIS Server. Het biedt een breed pakket aan functionaliteit om de effectiviteit en waarde van de ArcGIS Server-omgeving te maximaliseren. Geocortex Optimizer verzamelt, organiseert en analyseert informatie over de in de organisatie draaiende ArcGIS Server websites en infrastructuur. Daarnaast kan Geocortex Optimizer gebruikt worden om ArcGIS Server applicaties beter in te richten.
Geocortex Optimizer helpt een beheerder met het be-
GeoCortex Optimizer biedt ook de mogelijkheid om een
antwoorden van de volgende vragen:
‘heatmap’ te maken. Een heatmap geeft een duidelijk
• Hoeveel bezoekers zijn er op de website en wat is de
beeld welke delen van een kaart veel gebruikt worden.
trend?
Hiermee kunnen prioriteiten worden vastgesteld voor
• Hoe is de performance voor de huidige gebruikers?
het verbeteren van de webservice.
• Gezien de trend, zal het huidige systeem met hard ware voldoende capaciteit hebben? • Waar liggen de kansen om de performance en capaciteit te verbeteren? • Welke services zijn het meest populair? • Welke geografische gebieden worden het meest bekeken?
Inzicht in performance Van elke aangemaakte webservice is met behulp van een aantal grafieken duidelijk te zien op welk tijdstip van de
Heatmap die visueel weergeeft welke gebieden in een
dag er veel gebruikt van wordt gemaakt. Per service kan
mapservice het meest gebruikt worden.
er vervolgens worden bekeken welke individuele kaartlaag bijvoorbeeld nog traag reageert. Dit geeft de be-
Geocortex Optimizer maakt gebruik van een eenvoudig
heerder inzicht in welke laag beter of anders gecached
mechanisme dat test of de server beschikbaar is. De soft-
moet worden, of waar bijvoorbeeld labels kunnen wor-
ware bevraagt periodiek de server en het al dan niet sla-
den omgezet naar annotatie.
gen van deze bevraging wordt bijgehouden. De tijd die de server nodig heeft om een antwoord te sturen geeft inzicht in het netwerkverkeer en brengt eventuele problemen aan het licht. Het onderliggende besturingssysteem biedt ook een veelvoud aan tools om de perfomance te toetsen, zoals het processor- en geheugengebruik, harddisk-activiteit en de netwerkverbinding. Al deze gegevens kunnen gecorreleerd worden met de data die door Geocortex
Aantal image requests voor verschillende mapservices per tijdstip.
16
Optimizer zijn verzameld.
server
Snelheid van verschillende lagen in een mapservice.
Automatisch analyses en acties uitvoeren In de meeste gevallen heeft een beheerder voldoende aan het bekijken van een rapport over het functioneren van ArcGIS Server. Er zijn echter momenten dat van een beheerder een actie wordt verwacht wanneer er bijvoorbeeld een bepaalde systeemsnelheid niet wordt behaald. Geocortex Optimizer kan automatisch meldingen genereren en acties uitvoeren in vooraf bepaalde situaties. Een alarm wordt bijvoorbeeld ingezet wanneer een bepaalde waarde niet binnen het geconfigureerde bereik ligt. Mogelijke acties die hieraan gekoppeld kunnen worden zijn het sturen van een email, het uitvoeren van een script of het vastleggen van de situatie in een logbestand van het besturingssysteem. Meer weten? Neem contact op met ESRI Nederland of kijk op www.geocortex.com/optimizer.
AUTEUR: Bart Smit E-MAIL: bsmit@esri.nl
17
desktop
Aan de slag met Network Analyst
Veel mensen beschikken over een navigatiesysteem. Niet alleen in de auto, maar zelfs op de fiets wordt routering tegenwoordig gebruikt. Binnenin een navigatiesysteem worden analyses op geografische data uitgevoerd om de gebruiker te voorzien van route-informatie en extra informatie die lokaal van belang kan zijn, zoals naburige tankstations of restaurants. Voor de consument is dit voldoende, maar veel organisaties hebben vraagstukken die een complexere routering vraagt of andere typische netwerkanalyses, bijvoorbeeld het berekenen van verzorgingsgebieden van supermarkten. Network Analyst is een extensie voor ArcGIS waarmee complexe analyses op netwerken uitgevoerd kunnen worden. Dit artikel laat de lezer kennis maken met de mogelijkheden van Network Analyst.
Network Datasets Voor het gebruik van Network Analyst is een Network Dataset in een geodatabase noodzakelijk. In een Network Dataset wordt bepaald op welke feature classes het netwerk gebaseerd is en met welke kenmerken en restricties rekening gehouden moet worden, zoals éénrichtingsverkeer en hoe kortste routes gedefinieerd zijn. Hoe gaat het maken van een Network Dataset in zijn werk? Als basis gebruiken we in dit voorbeeld Tele Atlas-data. De feature classes moeten in een feature dataset zitten in een geodatabase. Vervolgens kunnen we een
Feature classes van de Tele Atlas-data waarmee een Network
Network Dataset aanmaken. Er verschijnt een wizard
Dataset gemaakt wordt.
waarmee de Network Dataset geconfigureerd kan worden. Voor NAVTEQ en Tele Atlas-data worden bepaalde kenmerken automatisch herkend. Tijdens het opbouwen van de Network Dataset wordt er een set van topologische tabellen aangemaakt waardoor de analyses vervolgens razendsnel zijn uit te voeren. Na het voltooien van de wizard is een nieuwe feature class aangemaakt met alle ‘junctions’ van het netwerk en de Network Dataset zelf. Een Network Dataset kan gebruik maken van multimodale netwerken, bijvoorbeeld: ‘loop naar bushalte, reis met bus naar station, stap op de trein, loop naar bestemming’. Een ander voorbeeld is het vervoer van goederen van Rotterdam naar Zuid-Italië: eerst met de
Wizard waarin stap voor stap de Network Dataset geconfigu-
boot, daarna met de vrachtwagen en het laatste gedeel-
reerd kan worden.
te van de reis met de trein.
18
desktop
Analyses in Network Analyst
op de kaart getoond. Daarnaast kan de route-
De Network Analyst extensie kent een vijftal
beschrijving getoond worden.
functies die uitgevoerd kunnen worden.
Indien aanwezig in de data van de Network Dataset kan rekening gehouden worden met
Routering
verkeersrestricties, zoals afslagverboden, via-
Routering is het berekenen van routes op basis
ducthoogtes en bussluizen. Ook vertragingen
van een aantal opgegeven punten. De route
ontstaan bij het afslaan (links afslaan kost meer
kan berekend worden tussen meer dan twee
tijd dan rechts afslaan) kunnen gemodelleerd
punten. De volgorde van de opgegeven punten
worden.
kan worden geoptimaliseerd om de kortste of snelste route te krijgen. De punten kunnen in-
Verzorgingsgebieden (service areas)
teractief in de kaart worden gekozen of kunnen
Wat is de beste plaats voor een nieuwe super-
het resultaat zijn van een gegeocodeerde tabel
markt, gebaseerd op de locaties van bestaande
met adressen.
winkels? Kan elke plek in de gemeente bereikt
Het resultaat van de routering kan beĂŻnvloed
worden binnen 15 minuten, uitgaande van de
worden door het toevoegen van barrières.
bestaande ambulanceposten?
Barrières blokkeren een kruising of wegsege-
Verzorgingsgebieden kunnen eenvoudig be-
ment. Tijdelijke of permanente wegblokkades
rekend worden op basis van dezelfde Network
kunnen op deze manier worden meegenomen.
Dataset als gebruikt voor het berekenen van
Het resultaat van de route-berekening wordt
een route.
Snelste en kortste route tussen Delft en Zoetermeer. 19
desktop
Verzorgingsgebieden van 1; 1,5 en 2 km rond drie locaties.
Ambulances op locatie 2 en 3 zijn het snelst bij het incident. 20
desktop
Nabijheidsanalyse
Kostenmatrices
Welke ambulances zijn het dichtst bij een onge-
Wat zijn de afstanden of rijtijden tussen een
luk? Met de Network Analyst extensie kunnen
groot aantal plaatsen? Met de ‘Cost Matrix’-
dergelijke vraagstukken eenvoudig worden
functie kunnen deze gegevens berekend wor-
opgelost. Gegeven een aantal locaties en een
den en zowel grafisch als administratief wor-
incident, kan met Network Analyst berekend
den weergegeven.
worden vanuit welke locatie het snelst het incident bereikt kan worden. De berekening kan
De Network Analyst-extensie is een krachtige
gedaan worden naar of vanaf het incident.
extensie om netwerkgerelateerde vraagstukken op te lossen en biedt meer functionaliteit
Logistiek
dan de bekende routenavigatiesystemen.
Een typisch logistiek vraagstuk is het samenstel-
De Network Analyst is beschikbaar als extensie
len van afleverroutes, eventueel met beperkte
voor zowel ArcGIS Desktop als ArcGIS Server.
aflevertijden op de afleveradressen of met met
Voor het ‘Vehicle Routing Problem’ is er bo-
meerdere voertuigen. Daarnaast kan rekening
vendien een kant-en-klare applicatie beschik-
gehouden worden met de rust- en rijtijden van
baar, ArcLogistics. Deze applicatie kan zonder
de chauffeurs. Met de ‘Vehicle Route Problem’-
de aanwezigheid van ArcGIS gebruikt worden.
functie kunnen deze vraagstukken beantwoord worden. AUTEUR: Ernst Eijkelenboom E-MAIL: eeijkelenboom@esri.nl
Kostenmatrix tussen Nederlandse steden. 21
PRECONFERENCE SEMINAR Preconference seminar, voorafgaande aan de GIS Conferentie 2009 22 september 2009 Rotterdam www.gisconferentie.nl
16e GIS CONFERENTIE 2009 23 – 24 september 2009 Rotterdam www.gisconferentie.nl
INTERGEO 22 – 24 september 2009 Karlsruhe, Duitsland www.intergeo.de
Agenda wie, wat en waar
EGEA CONGRES
Congres van de European Geography Association for Students and Young
Geographers
26 september – 1 oktober 2009
www.egea.eu
Heeg, Friesland
ESRI EUROPEAN USER CONFERENCE
14 – 16 oktober 2009
Vilnius, Litouwen
www.esri.com/euc